Super User
Bu gün Tbilisi Akademik Teatrı Bakıda çıxış edəcək
Bu gün və sabah Gürcüstanın Kote Marcanişvili adına Tbilisi Akademik Teatrı Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrının qonağı olacaq. Gürcü teatrının kollektivi dünyaşöhrətli yazıçı Lev Tolstoyun “Kreyser Sonatası” əsəri əsasında eyniadlı tamaşanı nümayiş etdirəcək. Tamaşa gürcü dilində oynanılacaq. Burda istinad npqtəsi bu deyimdir: incəsənətin dili olmaz.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, tamaşa Mədəniyyət Nazirliyi və “Teatro.az” sənət portalının “Şuşa İli”nə həsr etdiyi “4.4” Qısa Tamaşalar Festivalı çərçivəsində təqdim olunacaq.
Qeyd edək ki, tamaşanın quruluşçu rejissorları Levan Tsuladze və Temo Kupravadır.
Səhnə əsərinin xoreoqrafı Tinatin Tsuladze, musiqi tərtibatçısı Zura Qaqloşvili, videomühəndisi David Dvalişvili, səs operatoru Lia Şilakadze, işıq operatorları Tamaz Dudaşvili, Gela Mumladze, rejissor assistenti Nino Jorjolianidir.
İki il əvvəl hazırlanan maraqlı və qeyri-adi süjet xəttinə malik olan bu tamaşada Gürcüstanın tanınmış aktyorları Nika Kuçava, Ana Vasadze, Manana Kozakova-Tsuladze, Ketevan Tsxakaya, Besiki Barataşvili Georgi (Jaba) Kiladze, Maryam Tskipurişvili iştirak edirlər.
“Kreyser Sonatası” tamaşasına baxmaq istəyən teatrsevərlər biletləri şəhərin bütün mərkəzləşdirilmiş kassalarından, “ASAN xidmət” mərkəzlərindən, eləcə də “iticket.az” saytından əldə edə bilərlər.
“Ədəbiyyat və incəsənət” (28.11.2022)
Bu gün “Sarəng” sənədli filminin təqdimatı olacaq
Bu gün “Masal prodakşn"ın istehsalı olan "Sarəng" sənədli filminin təqdimat mərasimi keçiriləcək.
“Ədəbiyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Nizami Kino Mərkəzində reallaşacaq sənədli filmitTanınmış bəstəkar, şair, həkim, alim Mir Kazım Aslanlı Sarəngin həyat və yaradıcılığından bəhs edir.
Ekran əsəri Regional Hüquqi və İqtisadi Maarifləndirmə İB-nin və Gözəl Yaşam Mərkəzinin dəstəyi ilə reallaşacaq.
Ekran əsərinin ideya və ssenari müəllifi Cəfər Cəfərov, Quruluş və təsvir rejissoru Elsevər Əliyev, Montaj rejissoru Faiq Mirzə, Məsləhətçisi Nurəddin Ədiloğludur.
Filmdə Mir Kazım Aslanlı obrazını Cəmaləddin Əliyev canlandırıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət” (28.11.2022)
Məşhur professordan ŞOK XƏBƏRDARLIQ: Bütün xəstəlikləri marqarin yaradır
Türkiyənin məşhur kardioloqu və daxili xəstəliklər üzrə professoru Canan Karatay marqarin yağı kimi qarışıq yağların xərçəng riskini artırdırdığını bildirib.
ATV kanalının səhər proqramında qonaq olan Karatay həkimlərin standart açıqlamasına qarşı çıxaraq bütün xəstəliklərin genetik olmadığını isbatlayıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Karatay bir çox xəstəliklərin kökünün yanlış qidalanmadan qaynaqlandığını bildirib.
"Şəkərli, qazlı içkilər çox təhlükəlidir. Xüsusən də meyvəli şirələrin tərkibin də brom adlı kimyəvi maddə var. Bu maddə zəhərdir. Orqanizmdəki bütün xəstəlikləri də o, törədir”.
Professor həmçinin vurğulayıb ki, qarpız və qovun mövsümü başlayanda, xəstələrində böyrək problemləri artır. Sidik turşusunun miqdarı çoxalır. Odur ki, qovun və qarpızı miqdarından artıq qəbul etməyin.
Əvəzində qırmızı ət, yumurta, lobya, həmçinin qurdlu almaya üstünlük verin. Qurdunu qəbul etmədən almanı yeyin. Çünki bu almalar çox faydalıdır.
Karatay həmçinin iki cür yağın xərçəngə səbəb olduğunu bildirib.
O deyib ki, 1950-ci ildən başlayaraq marqarin yağının Türkiyəyə ixrac olunması ilə ölkədə xərçəng və ürək xəstəlikləri geniş yayılmağa başlayıb. Çünki marqarinin tərkibində trans yağlar var.
Karatay onu da bildirib ki, hətta təbii yağı da çox isidəndə qarışıq yağ maddələri meydana çıxır. Odur ki, qızartmadan qaçmaq lazımdır.
Təbii ki, ölkəmizdə kərə yağının, eləcə də keyfiyyətli bitki yağlarının qiymətlərinin ceyran belinə çıxması səbəbindən hamı ucuz marqarın yağlarına qaçır. Biz pulumuza qıymır, canımızasa qıyırıq.
“Ədəbiyyat və incəsənət” (26.11.2022)
Ən gözəl ermənini - Armine Arutyanı görsəniz çaşacaqsınız
Hazırda bizə dost olmayan ölkənin ən gözəl qızı adını Gucci-nin modeli Armine Arutyan daşıyır.
24 yaşlı bu qızı görəndə nəinki insan ona valeh olur, əksinə, ən azından, onun uzun burnundan və bol tüklü çatma qaşından diksinir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”in əməkdaşı Vogue dərgisində Arminenin fotosunu görərkən, öncə həqiqətən elə sanıb ki, dərgi ən eybəcərləri təqdim edir. Deməzsənmiş, bu idbarsifət öz ölkəsinin ən gözəli imiş. Bəli, Armine etnik erməni gözəlliyinin etalonu sayılırmış.
Oxucularımızdan xahiş edirik ki, gəlin milli mənsubiyyəti kənara qoyub sadəcə, estetik baxımdan bu xanıma qiymət verək. Özü də 10 ballıq şkala ilə. Nə alınır sizdə? Vallah bəndəniz elə də millətçi deyil. Amma sıfır ki sıfır!
Armine Yerevanda doğulub. Onun babası məşhur rəssam Xaçatur Azizyandır. Armine özü modelliklə yanaşı həm də dizayner və illüstratordur. Model kimi məşhurlaşması, gedib Gucci-yə çıxması isə təsadüfən olub. Berlinin mərkəzi küçəsi ilə gedərkən brendin bir skautu onu görüb və dərhal əlaqə nömrəsini verərək sınaq podiumuna dəvət edib.
Gucci başbilənləri ilk təqdimatda izləyicilərin təəccübünə səbəb olacaqlarını gözardına alıblar və “Hər xalqın öz kanonları var” sığortasını ediblər.
Bizə isə belə gəlir ki, Avropa standart gözəlçələri təqdim etməkdən usanaraq ekzotika xatirinə gözəl əvəzinə bu idbarı trendə dürtüşdürüb.
Niyə?
Bu suala deyəsən artıq cavab verdik.
Foto: AP
“Ədəbiyyat və incəsənət” (28.11.2022)
“Yeni adlar” layihəsində növbəti konsert 20 dekabrda olacaq
“Yeni adlar” layihəsi barədə sizlərə məlumat vermişik, layihənin məqsədi milli musiqimizin və mədəni irsimizin qorunması, eləcə də ifaçılıq sənətinin inkişafı və təbliği istiqamətinə töhfə verməkdir. Layihə eyni zamanda Azərbaycan ifaçılıq sənətində olan yeni istedadlı nəslin tanınmasına, parlaq ifaçıların yetişməsinə, o cümlədən musiqi sənətimizi dərindən bilən və onu dərk edərək, böyük sevgi hissi ilə ifa edən ifaçıların sayının artmasına xidmət edir. Gənc ifaçıların tanınmış dirijorların rəhbərliyi altında simfonik, kamera və xalq çalğı alətləri orkestrləri ilə Azərbaycanın mötəbər konsert zallarında ifası üçün belə imkanların yaradılması onların inkişafına böyük təkandır.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, dekabrın 20-də Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında “Yeni adlar” layihəsi çərçivəsində konsert proqramı təşkil ediləcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət” gecədə Azərbaycan Dövlət Xalq Çalğı Alətləri (bədii rəhbər və baş dirijor Ağaverdi Paşayev, solistlər qanun ifaçısı Aişə Əmrahova və tar ifaçısı Hüseyn Quliyev) çıxış edəcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət” (28.11.2022)
Xalq artisti Fərhad Bədəlbəylinin 75 illiyi də təntənəli şəkildə qeyd olunacaq
Fikrət Əmirovun və Niyazinin yubileylərindən bəhs etdik. Amma sıra qapanmır. Sırada növbəti yibileyi qeyd edilən böyük musiqiçimiz Fərhad Bədəlbəylidir.
Dekabrın 23-də Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında Xalq artisti, Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının rektoru Fərhad Bədəlbəylinin 75 illiyinə həsr olunmuş yubiley gecəsi təşkil ediləcək. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, gecədə Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri çıxış edəcək.
Qeyd edək ki, görkəmli rejissor, Xalq artisti Şəmsi Bədəlbəylinin ailəsində anadan olan Fərhad Bədəlbəyli 1965–1969-cu illərdə Ü.Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında (professor M.R.Brennerin sinfində), 1969–1971-ci illərdə P.İ.Çaykovski adına Moskva Dövlət Konservatoriyasının aspiranturasında (dosent B. Davidoviçin sinfində) təhsil alıb. F.Bədəlbəylinin adı B.Smetana adına (Çexoslavakiya, III mükafat və Smetana əsərinin ən yaxşı ifaçısı mükafatı - 1967) və Vianna da Motta adına (Portuqaliya, Lissabon, Pianoçuların Beynəlxalq Müsabiqəsi laureatı - 1968) beynəlxalq müsabiqələrdəki uğurlu çıxışlardan sonra məşhurlaşıb. Hazırda F.Bədəlbəyli fəal konsert yaradıcılığı ilə məşğuldur. Pianoçu mütəmadi olaraq dünyanın bir çox ölkələrinə qastrol səfərləri edir. O, həmçinin 1986–1989-cu illərdə Azərbaycan Musiqi Cəmiyyətinin idarə heyəti sədrinin I müavini olub. F.Bədəlbəylinin təşəbbüsü ilə Bakı İncəsənət Mərkəzi (1987–1996-cı illərdə o, buranın rəhbəri olub) və Azərbaycan Musiqi Xadimləri Cəmiyyəti (hazırda o, 1989-cu ildən bu cəmiyyətin sədridir) yaradılıb. Eyni zamanda 1991-ci ildən Fərhad Bədəlbəyli Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının rektorudur.
“Ədəbiyyat və incəsənət” (28.11.2022)
SSRİ Xalq artisti, maestro Niyazinin 110 illiyi təntənəli şəkildə qeyd olunacaq
Musiqi dühalarımızdan Fikrət Əmirovun 100 illiyini yenicə qeyd etmişdik ki, indi də Niyazinin 110 illiyi qapımızın kəndarındadır. Dekabrın 9-da Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında SSRİ Xalq artisti, dirijor, bəstəkar Niyazinin 110 illiyinə həsr olunmuş yubiley gecəsi təşkil olunacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, gecədə Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri (bədii rəhbər və baş dirijor Rauf Abdullayev, dirijorlar Fuad İbrahimov, Mustafa Mehmandarov) çıxış edəcək.
Qeyd edək ki, dirijor və bəstəkar, SSRİ Xalq artisti, Azərbaycan Dövlət simfonik orkestrinin baş dirijoru Niyazi Z.Hacıbəylinin "Aşıq Qərib", Ü.Hacıbəylinin "Arşın mal alan" və s. əsərlərinin yeni redaksiyalarını hazırlayıb, Azərbaycan xalq mahnılarını ("Xumar oldum", "Qaragilə", "Ay bəri bax", "Küçələrə su səpmişəm" və s.) simfonik orkestr üçün işləyib və 1935-ci ildə "Rast" və "Şur" muğamlarını nota salıb. Niyazi 1934-cü ildə "Zaqatala süitası"nı yazıb və 1944-cü ildə ikihissəli "Qəhrəmanlıq" simfoniyası üzərində işini bitirib. Azərbaycan musiqisində ilk simfonik əsərlərin müəlliflərindən olan Niyazi milli simfonizmin təşəkkülü və inkişafında əhəmiyyətli rol oynayıb. Niyazinin 1942-ci ildə yazdığı "Xosrov və Şirin" operası musiqi dramaturgiyasının çoxplanlı olması, psixoloji gərginliyi, xor səhnələri və opera epizodlarının ifadəliliyi ilə fərqlənir. Onun 1949-cu ildə yazdığı "Rast" simfonik muğamı dramaturji bitkinliyi, güclü emosional təsiri, zəngin melodikası, xüsusilə harmonik dilinin əlvanlığı və ifadəliliyi ilə seçilir. "Rast" müəllifin rəhbərliyi ilə bir çox xarici ölkələrdə səslənib, həmçinin Çexiyada "Suprafon", ABŞ-da "Rikordi" musiqi şirkətləri tərəfindən qrammofon valına yazılıb. 1951–1952-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının dirijoru işləmiş Niyazi 1951 və 1952-ci illərdə SSRİ Dövlət mükafatına layiq görülüb. Azərbaycan milli dirijorluq məktəbinin formalaşması Niyazinin adı ilə bağlıdır. Onun yozumunda milli bəstəkarların bir çox əsərləri, o cümlədən Üzeyir Hacıbəylinin "Koroğlu" operası dünya musiqisinin qızıl fonduna daxil olub. Niyazi M.Maqomayevin "Nərgiz", Q.Qarayev və C.Hacıyevin "Vətən", F.Əmirovun "Sevil", P.Çaykovskinin "Qaratoxmaq qadın", A.Borodinin "Knyaz İqor", J.Bizenin "Karmen", C.Puççininin "Bohema", B.Smetananın "Satılmış gəlin" operalarını, S.Hacıbəyovun "Gülşən", Q.Qarayevin "7 gözəl", "İldırımlı yollarla" baletlərini tamaşaya hazırlayıb. 1959-cu ildə SSRİ Xalq artisti adına layiq görülən Niyazi 1961-ci ildə S.M.Kirov adına Leninqrad Opera və Balet Teatrının baş dirijoru təyin olunub. SSRİ-nin ən məşhur teatrlarından birinə rəhbərlik etmək o dövrdə onun bir musiqiçi kimi böyük nüfuzundan xəbər verirdi. O burada A.Məlikovun "Məhəbbət əfsanəsi" baletinin ilk tamaşasını hazırlayıb, həmçinin P.Çaykovskinin "Yatmış gözəl" və S.Prokofyevin "Daş çiçək" baletlərinin yeni quruluşuna dirijorluq edib, həmin baletlərlə Parisin "Qrand-Opera", Londonun "Kovent-Qarden" teatrlarında qastrol tamaşaları verərək, böyük uğura imza atıb. İfaçılıq sənəti tanınmış sənətkarlar D.Şostakoviç. Ş.Q.Şarayev, K.Sekki, B.Tarcan, V.Dobiaş və b. tərəfindən yüksək qiymətləndirilən Niyazi sonradan Azərbaycana qayıdaraq Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının bədii rəhbəri və baş dirijoru təyin edilib. Niyazinin "Konsert valsı" və s. simfonik əsərləri, fortepiano ilə orkestr üçün konserti klassik musiqi əsərləri hesab olunur. O, eyni zamanda "Təbrizim", "Dağlar qızı", "Vətən haqqında mahnı", "Arzu" mahnılarının müəllifidir. Niyazi həmçinin Ə.Haqverdiyevin "Dağılan tifaq", C.Cabbarlının "Almas", S.Vurğunun "Vaqif, A.Korneyçukun "Polad qartal" dram tamaşalarına, eləcə də "Almas", "Kəndlilər", "Fətəli xan" və s. kinofilmlərə yazılmış musiqilərin müəllifidir.
Azərbaycanda musiqili teatrın banilərindən olan dahi Azərbaycan bəstəkarı Üzeyir Hacıbəylinin qardaşı Zülfüqar Hacıbəyovun oğlu Niyazi uşaqlıq illərindən Üzeyir Hacıbəyli, Müslüm Maqomayev, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Cəlil Məmmədquluzadə, Nəcəf bəy Vəzirov, Hüseyn Cavid kimi dövrünün tanınmış sənət adamları, görkəmli yazıçılar arasında böyüyüb boya-başa çatıb.
Təbii ki, belə bir mühit Niyazini dahi musiqiçi kimi yetişdirib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” (28.11.2022)
Parisdə “Natavan” məktəbinin açılışı olub
Təbii ki, indi Fransa ilə münasibətlərin düz məcraya yönəlməsi çox önəmlidir. Növbəti xəbərimiz Fransadandır.
Ulu öndər Heydər Əliyev çıxışlarında deyərdi ki, hər bir Azərbaycan vətəndaşı, hər bir azərbaycanlı öz ana dilini – Azərbaycan dilini, dövlət dilini bilməlidir. Ümummilli Liderin sayəsində hələ 1978-ci ildə Azərbaycan dili dövlət dili kimi Konstitusiyamıza daxil edilib.
Dahi lider Heydər Əliyevin həyata keçirdiyi dil siyasətini bu gün Prezident İlham Əliyev uğurla davam etdirir. Onun ideyalarını layiqincə yerinə yetirən dövlətimizin başçısı doğma dilimizə, milli adət-ənənələrimizə, qədim mədəniyyətimizə böyük həssaslıqla yanaşır.
Xarici ölkələrdə Azərbaycan dili dərslərinin tədrisinin təşəbbüsçüsü Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva olub və bu tendensiya dünya ölkələrində uğurla davam edir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-ın Fransa müxbirinə istinadla xəbər verir ki, bu fikirləri Azərbaycanın Fransadakı səfiri Leyla Abdullayeva səfirliyin Mədəniyyət Mərkəzində “Natavan” məktəbinin açılışında söyləyib.
Bildirib ki, dövlətimiz Azərbaycan dilinin inkişafına xüsusi diqqət yetirib və yetirir. Ana dili hər bir xalqın varlığını təsdiq edən başlıca amildir. Ana dili hər bir xalqın milli sərvəti, həmin xalqın varlığının təsdiqidir. Azərbaycan dili də xalqımızın milli sərvətidir.
Azərbaycan səfiri diqqətə çatdırıb ki, dövlətimizin uğurlu siyasəti nəticəsində bu gün dünyanın hansı ölkəsində olursa-olsun azərbaycanlılarla görüşəndə ana dilində ünsiyyət qururuq. Bu, bizim böyük və dəyərli sərvətimizdir. Vaxtilə müxtəlif təsirlərə, ciddi sınaqlara məruz qalmış dilimizin özəlliyini, zənginliyini qoruyub saxlaya bilmişik.
Səfir COVID-19 pandemiyasına görə dayandırılmış Azərbaycan dili dərslərinə yenidən start verilməsinə görə təşkilatçılara təşəkkür edib. “Uşaqlarımız burada ana dilimizi öyrənəcək, eləcə də Azərbaycanın tarixi, mədəniyyəti ilə bağlı biliklərə yiyələnəcəklər. Həmçinin dərslər vasitəsilə ölkəmizin böyük şəxsiyyətlərini, ictimai xadimlərini tanımaq imkanları olacaq. Səfirliyin nümayəndələri də vaxtaşırı dərslərə qoşulacaq, layihələr həyata keçirəcək. Ana dili hər bir insan üçün çox önəmlidir. Azərbaycan dili bu gün xarici dövlətdə soydaşlarımızı birləşdirən ən ümdə vasitədir.
Əminəm ki, buradakı fidanlarımız ana dilimizi böyük həvəslə öyrənəcək. Onu qoruyub saxlayaraq, gələcək nəsillərə də ötürəcəklər. Bu hər bir azərbaycanlının vacib missiyasıdır, vəzifəsidir. Harada yaşamaqlarından asılı olmayaraq ana dilini, ənənələrimizi göz bəbəyi kimi qoruyub saxlayacaq, dilimizi yaşadacaq, ona mükəmməl yiyələnəcək, bir-birimizlə bağlarımızı möhkəmləndirəcəyik”,-deyə Leyla Abdullayeva vurğulayıb.
Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədr müavini Elşad Əliyev bildirib ki, Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın təşəbbüsü ilə xaricdə yaşayan soydaşlarımıza ana dilimizin öyrədilməsi üçün ilk “Qarabağ” məktəbi məhz Fransanın Nant şəhərində açılıb. O, Azərbaycanın öz diaspora üzvlərinə qayğı ilə yanaşan, onları dəstəkləyən dünyada yeganə dövlət olduğunu diqqətə çatdırıb. Qeyd edib ki, Diaspora Komitəsi xaricdə yaşayan soydaşlarımıza qayğısını daima davam etdirəcək. O, uşaqlara ana dilini öyrənməkdə uğurlar arzulayıb.
“Natavan” məktəbinin açılışında çıxış edənlər məktəbin təşkilatçılarına, müəllimlərinə, şagirdlərə, onların valideynlərinə ana dilimizə göstərdikləri marağa görə təşəkkür ediblər.
Məktəbin təşkilatçısı Aytən Muradova müəllimləri təqdim edib. Məlumat verib ki, Kəmalə Gülməmmədova Azərbaycan dilini, Əsmər Nərimanbəyova rəsm dərsini, Səidə Zülfüqarova isə musiqi dərsini tədris edəcəklər.
Məktəbdə ilk tədris “Azərbaycan dili” dərsi ilə başlayıb.
Qeyd edək ki, Parisdə Azərbaycan səfirliyinin Mədəniyyət Mərkəzində fəaliyyət göstərəcək “Natavan“ məktəbinin açılışında səfir Leyla Abdullayeva, Diaspora Komitəsinin əməkdaşları, şagirdlər və onların valideynləri iştirak ediblər.
“Ədəbiyyat və incəsənət” (28.11.2022)
Peyğəmbər və İslam Sivilizasiyası Muzeyi ziyarətçilərin üzünə açılıb
Qahirədən söhbət gedir. İslam Dünyası Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatının (ICESCO) Baş qərargahında təşkil edilən Peyğəmbər və İslam Sivilizasiyası Muzeyi ziyarətçilərin üzünə açılıb.
Təşkilatın mediaya açıqlamasına istinad edərək “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, ICESCO, Müsəlman Dünya Liqası (MWL) və Məhəmmədiyyə Alimlər Liqası arasında tərəfdaşlığın bəhrəsi olan bu möhtəşəm muzeylə yanaşı, İslam mədəni irsi nümunələrindən ibarət sərgi də fəaliyyət göstərir.
Sərgi və muzey üç əsas komponentdən ibarətdir. Birinci komponent MWL tərəfindən idarə olunan və bir neçə bölmədən ibarət olan Peyğəmbərin tərcümeyi-halı haqqında eksponatları ehtiva edir. Sünnə və ərəb xəttatlığı xəzinələri, Peyğəmbərin həyatından bəhs edən bölmə daha çox maraq doğurur. Burada Əl-Beytin mövqeyi və fəziləti haqqında məlumatlar, nəşrlər, artefaktlar və hədiyyələr var. Eyni zamanda, Peyğəmbərin dövründə olduğu kimi, Kəbə, Məkkə əl-Mükərrəm və Mədinə əl-Münəvərranın maketləri də nümayiş etdirilir.
İkinci komponent Peyğəmbərin otağının panoramasıdır. Bu eksponat tarixdə ilk dəfə olaraq 3D təsvir və virtual reallıqdan istifadə etməklə Peyğəmbərin gündəlik həyatını öz şərəfli otağında nümayiş etdirir və onun dəqiq təsvirini təqdim edir.
Nəhayət, üçüncü komponent Mərakeş Krallığının Məhəmmədiyyə Alimlər Liqası tərəfindən təşkil olunan “Mərakeşlilərin məhəbbət və sədaqət rəmzi olan Peyğəmbəri-Əkrəmə bağlılıq sərgisi”dir. Bu sərgidə tarixi əlyazmalar, nadir rəsmlər və sikkələr, Mərakeş memarlığının maketləri, bəzək və yazılar, ənənəvi alətlərdən ibarət xəzinələr təqdim olunur.
Maraqlıdır, deyilmi? Adam məmnuniyyətlə ziyarət etmək istəyir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” (28.11.2022)
Zəfər qurultayında düşüncələr
Elxan Zal Qaraxanlı yazır
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sonuncu qurultayı, mənim iştirakçısı olduğum öncəki qurultaylardan bir sıra əhəmiyyətli xüsusiyyətlərinə görə xeyli fərqli keçdi. Birincisi, tədbirə sədrlik edən böyük yazıçımız Anarın açılış nitqində qeyd etdiyi kimi, bu qurultay qalib xalqın, əsir yurdları azadlığa qovuşmuş xalqın yazıçılarının müstəqillik illərində keçirdiyi ilk qurultayı idi. Zəfər günündən iki il keçməsinə baxmayaraq, iştirakçiların gözlərindəki bəxtiyarlıq şövqü hələ də parıltısını itirməmişdi, bir zaman milli məğlubiyyətə görə başına ləçək bağlayıb gəzən şairi artıq kimsənin xatırlamaq həvəsi yoxdu.
Burada iştirak edənlərin əksəriyyəti qələm və fikir əhliydi, böyüklük iddiasında olan insanlarıydı. Böyüklük hissi insanların içində böyük işlər görmək həvəsi yaradır və bu hiss böyük hadisələrin gətirdiyi hərəkətlənmənin fonunda yaranır adətən. Bu düşüncə - yaranışdan bu günə qədər insan cəmiyyətini irəliyə aparan bir həyat düsturudur. Böyük ədəbiyyat da bu düsturdan kənarda deyil. Ellinlilərin Troya zəfəri Homeri doğurdu, Səlcuq-İslam ordusunun zəfərlərindən Nizami günəşi parladı, fransız və rus inqilabları ədəbiyyat səmasında onlarla, bəlkə də yüzlərlə ulduz parlatdı. İndi bu zala yığışan insanlar da, böyük hadisələrin başlanğıc dövründə yaşayan insanlardır, onların içlərində yaşatdıqları fərəh fontanlarının Qarabağ zəfəri də başlamaqda olan böyük hadisələrin yalnız başlanğıc nöqtəsidir. Amma bu başlanğıc nöqtəsi də yetərli oldu ki, qələm adamlarımız bu qədər xöşbəxt olsunlar.
Şuşada düzənlənən Vaqif və Natəvan poeziya günləri müxtəlif yaşdan olan yazarların sənət dünyasında əsil ədəbiyyat rəqabəti, ədəbiyyat bumu yaratdı. Mən həmişə düşünmüşəm ki, böyük sənəti, əsil sənətkarı Tanrı bəsirətindən başqa, yaşadığı mühit formalaşdırır. Hər bir yazıçı, sənətkar öz zamanının oğludur, dövrün reallıqları, yaşam tərzi, musiqisi, arxitekturası, davranış qaydaları - bunların hamısı insanların düşüncə tərzinin, dünya duyumunun formalaşmasında çox mühüm rol oynayır. Dünya fırlanır, insan və cəmiyyət dəyişir, inkişaf edir və yeniliklərə doğru can atır. İnsanlar keçmişlə bağlı həmişə nostalji hisslər keçirsələr də, daim yeniliklər arzusundadırlar. Şuşada keçirilən ədəbiyyat festifalları da ölkəmizdə dərin ənənələri olan bir janrın daha təkmil bir forması kimi yaddaşlarda qalacaq. Düşünürəm ki, çox tezliklə Vaqif poeziya günləri yalnız Azərbaycanın deyil, dünyanın ən nüfuzlu poeziya festivallarının biri olacaq. Mən o günləri indidən görürəm, çünki ədəbiyyat festivallarının təşkilatçısı Heydər Əliyev Fondunun və onun qurucu-rəhbəri möhtərəm Mehriban xanım Əliyevanın gördüyü işləri artıq 30 ilə yaxın bir müddətdir müşahidə edirəm. Düşünürəm ki, Heydər Əliyev Fondunun mövcud olduğu bu 30 il bütün Türk-İslam dünyasında Azərbaycan mərkəzli mənəvi-mədəni bir sıçrayış üçün hazırlıq dövrü olub və biz böyük hadisələrin astanasındayıq, Allah riza görsə iştirakçısı da olarıq yəqin.
Son dövrdə Azərbaycan mədəniyyəti sözün əsl mənasında öz intibah dövrünü yaşayır. Cənab Prezidentin və xanım Birinci Vitse-prezidentin uzun illər ərzində hazırladıqları alt yapı və mədəniyyətə xüsusi önəm vermələri bu sahədə böyük canlanma yaradıb. Bu gün Azərbaycan nəinki regionun, deyərdim, dünyanın mədəni mərkəzlərinin birinə çevrilməkdədir. Burada ümumdünya konfransları, festivallar keçirilir, Azərbaycan gerçəklikləri dünya mediasında işıqlanmağa başlayır və bütün bunların cəmiyyətdə yaratdığı effekt ölkənin mədəni həyatında böyük aktivlik yaradıb. Bundan əlavə, dövlətin, şəxsən dövlət başçısının ədəbiyyat və sənət adamlarına göstərdiyi qayğı onlara yeni yaradıcılıq stimulları verməyə bilməz. Prezidentimizin ədəbiyyatla bağlı söylədiyi bir fikir düşdü yadıma: “Uzun illər boyu dövlətçiliyini itirən və müstəmləkə halında yaşayan Azərbaycan xalqının milli varlığının qorunmasında, şairlərin, aşıqların, yazıçıların xüsusi rolu olub”. Bu gün ölkədə ədəbiyyata göstərilən dövlət qayğısının mayasında məncə bax bu düşüncə durur. Postsovet ölkələrinin əksəriyyətində ədəbiyyata belə qayğı yoxdur, mən bunu bu ölkələrin kifayət qədər nüfuzlu yazarlarından eşitmişəm. Bizdə ədəbi nəşrləri nəksəriyyəti dövlət tərəfindən dəstəklənir, ədəbi tədbirlərin keçirilməsinə, ədəbiyyatçıların özlərinə yardımlar olunur və bizim dövlətin, onun rəhbərinin yeritdiyi mədəniyyət siyasəti qardaş ölkələrdəki həmkarlarımız tərəfindən də alqışlanır.
Bir xeyli il öncə Türk Dünyası Ədəbiyyat Dərgiləri Konqresi Cənab Prezidentə Azərbaycan ədəbiyyatına göstərdiyi xüsusi qayğıya görə təşəkkür məktubu ünvanlamışdı. Məktubda Onu digər türk ölkələrinin dövlət başçılarına örnək gösrərirdilər. Əlbəttə bu, bizim üçün çox sevindiricidir.
Qurultay iştirakçılarının salona özləri ilə gətirdikləri bayram əhval-ruhiyyəsi yəqin ki, ölkədə gedən proseslərin yaratdığı müsbət auranın təsirindədir. Öncəki iki qurultaydan fərqli olaraq salonda, necə deyərlər, bir milli həmrəylik atmosferi hökm sürür. Sənət adamları adətən iddialı adamlardır, hərənin içində bir “allahlıq” iddiası yatır. Bir neçə min iddialını bir araya gətirmək hər adamın işi deyil, xüsusən aralarında xeyli məşhur və fəxri ad sahibi insanlar olanda. Amma Anar müəllim bir ağsaqqal kimi bunu gözəl bacarır.
Müstəqillik illərində Azərbaycanda bəzilərinin söylədiyi kimi ədəbiyyat ölmədi, əksinə, xüsusən poeziyada təkrarsız sənət nümunələri yarandı və onlar bu gün ədəbiyyatımızın yeni sifətinin bariz nümunələridir. Qurultayın məruzəçisi, AMEA-nın prezidenti akademik İsa Həbibbəyli çıxışında bunu xüsusi qeyd etdi. Qurultay ərəfəsində AYB üzvünün Elmlər Akademiyasının prezidenti seçilməsi də tarixə bir ilk kimi düşdü.
Müstəqillik illərində ölkəmizdə yalnız həyat səviyyəsinin, şəhərlərin siması dəyişmədi, o cümlədən, insanların dünya duyumu, zövqü, estetikası da dəyişdi. Azərbaycan Yazıçılar Birliyi də cəmiyyətin mənəvi mərkəzlərindən biri kimi, bu proseslərdən kənarda qalmadı. Uzun illər ərzində bu təşkilata rəhbərlik etmiş, böyük çətinliklərə baxmayaraq onun bütövlüyünü qoruya bilmiş Anar təlatümlü bir dövrdən keçmiş, sistem dəyişikliyi yaşamış AYB-ni bu günlərə zamanın yaratdığı problemlərə sinə gərə-gərə, amma rahat bir şəkildə gətirib çıxara bildi. Əgər bu gün AYB-dən, onun qurultayından danışırsansa, onun çoxillik sədri, ölkədə mədəni-mənəvi məkanın ağsaqqalı Anardan bir az geniş danışmamaq mümkün deyil. Çünki Anar istər ədəbiyyatımız tarixində, istərsə də AYB-nin tarixində böyük bir epoxanı simvolizə edən bir şəxsiyyətdir. Əlbəttə, yaranışından bu günə qədər Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sıralarında çox böyük və məşhur adamlar təmsil olunub, bu təşkilata Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Mehdi Hüseyn, Mirzə İbrahimov, İsmayıl Şıxlı kimi görkəmli və işıqlı adamlar rəhbərlik ediblər. Anar müəllim də artıq uzun illərdir ki, mədəniyyət tariximizdə dərin izlər qoymuş bu böyük insanların ləyaqətli xələfi kimi yazıçılar qurumuna ağsaqqallıq edir. Məncə, Azərbaycan mədəni-mənəvi mühitinə göstərdiyi göstərdiyi böyük müsbət təsirə görə Anar yalnız AYB ilə assosasiya olunmamalıdır, o yalnız ədəbiyyatımızda deyil, ümumən mədəniyyət tariximizdə böyük bir mərhələdir. O, şübhəsiz ki, böyük yazıçıdır, amma mədəniyyətin digər sahələrində də böyük izlər qoyub. Kino, dram, dil, rəssamlıq, tərçüməçilik, tarix, esseistika, naşirlik... - mədəniyyətin hansı sahəsinə baş vursan Anarın izinə rast gələcəksən. Ölkədə onun əsərləri, filmləri ilə böyüyən artıq üçüncü nəsil yetişməkdədir. Atalarımız, özümüz, uşaqlarımız, indi də nəvələr böyüyür. Bunlardan əlavə, ölkənin ziyalı elitası, ünlü və fəxri titul sahibi insanlarımız Anar müəllimi müdrik bir ağsaqqal olaraq qəbul edir, ehtiramını saxlayır. Bir dəfə söhbət zamanı ünlü qazax şairi Oljas Suleymenov mənə dedi ki, “Biz çevrəmizdə həmişə Anarı özümüzə ağsaqqal bilmişik, SSRİ-nin Qurultaylar sarayında Azərbaycanla bağlı elədiyim o məşhur çıxış da, Anarın məsləhəti ilə olub.”
Deyirəm, Oljasların çevrəsində ağsaqqal olmaq elə də asan iş deyil, xüsusən onlar səndən yaşlı olanda...
Sözün düzü, mənim özümü də AYB-yə bağlayan Anar şəxsiyyətidir. Mən heç zaman bu qurumda bir vəzifə almaq həvəsində olmamışam, çünki aparat intriqalarından zəhləm gedir. Mahmud Kaşqari Fondumdakı fəaliyyətim də, ölkəyə, türk birliyinə xidmətdən əlavə Anara kömək göstərmək istəyindən irəli gəlir, çünki o, “Ağ qoç, qara qoç” adlı yarı-fantastik əsərində gələcəkdə görmək istədiyi qurumların sırasında Mahmud Kaşqari Fondunu da təsvir edib, yəni onun inkişafında ümidlidir. Mən onun bu arzusunun gerçəkləşməsi üçün indiyə qədər əlimdən gələni eləmişəm, yaradıcı fəaliyyətimi buna görə yürütmüşəm və düşünürəm ki, çox yaxın gələcəkdə bu qurum dünyanın çox yerində özündən söz etdirəcək.
Eyni zamanda Anarın sədr olduğu AYB üçün də əlimdən gələni eləməyə çalışmışam, çünki Anar müəllimlə mənəvi dəyərlər sisteminə baxışlarımız çox yaxındır. Bir zamanlar bir çox beynəlxalq güclər, Soroslar, onların xidmətçiləri Anarın üzərinə səlib yürüşü təşkil eləmişdilər, onu aradan götürmək üçün sözün əsl mənasında mənəvi terror üsullarından istifadə edirdilər ki, Anarı aradan götürüb Yazarlar Birliyini Avropa ölkələrində olduğu kimi bir LQBT qürumuna çevirsinlər. Amma bacarmadılar, çünki, planladıqları qasırğanın önündə Rəsul Rzanın Ulu çinarı, zamanımızın Dədə Qorqudu vardı. Düşmən qasırğasının Ulu çinara gücü yetməyəndə, hucumun istiqaməti onun qol-budağına yönəldi. Anarın köməkçilərindən ən çox hucuma məruz qalan isə ünlü yazıçı Çingiz Abdullayev oldu. Anti-milli qüvvələr Çingiz Abdullayevi də “anti-millilikdə” ittiham etməyə çalışırdılar və mən onda dəstək olaraq onun barəsində “Məxfi savaşın cəngavəri”, “Türk dünyasının birinci detektiv yazarı” kimi məqalələr yazdım, çünki Çingiz Abdullayev də Anar kimi bu ölkənin milli sərvətidir. Milli sərvət qorunmasa millət də məhv olar. İkinci Qarabağ savaşı zamanı bir çox “psevdomillətçilərin” səsləri çıxmayanda, Ç.Abdullayev Vladimir Solovyovun erməni-daşnaq bandasının üstünə tək getdi və onları darmadağın elədi. Anar məktəbi böylə olar, Çingiz Abdullayev öz söz səltənətinin yeganə padişahı olsa da, Anar səltənətində yalnız ən yaxşı öyrəncilərin birincisidir.
İndi AYB-nin Zəfər Qurultayında Anarın və onun tutduğu xəttin növbəti zəfərini seyr edərkən, düşünürəm ki, böylə nəhəng bir təşkilatın, bu qədər qələm və fikir adamını özündə birləşdirən bir qurumun bütövlüyünü Anardan sonra kimsə saxlaya biləcəkmi? Bunun üçün bu qədər əks qütbləri öz ətrafında saxlaya biləcək, tutumuna görə Anar qədər olmasa da, ona yaxın cazibə mərkəzi ola biləcək bir şəxsiyyət meydana çıxmalıdır. Hələlik isə AYB postsovet məkanında parçalanmaya məruz qalmayan yeganə yazıçı təşkilatıdır. Yəqin ki, Anar müəllim də bir müdrik ağsaqqal kimi qurduğu bu nəhəng təşkilatın gələcəyi barədə məndən də çox düşünür. Buna görə də o, Rəşad Məcid, Elçin Hüseynbəyli, İlqar Fəhmi, Azər Turan, Səlim Babullaoğlu, Qulu Ağsəs, Pərvin, Xəyal Pza, Varis, İbrahim İlyaslı, Əkbər Qoşalı kimi yeni nəsildən olan idarəçilər yetişdirməyə çalışır, bu da təşkilatın gələcəyinə nikbin baxmağa imkan verir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” (28, 11, 2022)
