“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı türk mediasına istinadən bildirir ki, C.Yılmaz oğluna verdiyi 10 min dollar alimenti məhkəmə qərarıyla 70 min lirəyə endirmişdi.

Aktrisanın apellyasiya məhkəməsinə etirazından sonra isə hakim alınan qərarı ləğv edib. Yılmazın 10 min dollar ödəməyə davam edəcək.

“Ədəbiyyat və incəsənət” (30.11.2022)

Həm yerli çayın, həm də xaricdən gətirilən çayın qiymətində bahalaşma müşahidə edilir. Bahalaşmanın səbəbləri, qiymətlər, idxal-ixrac məlumatları aşağıdakı materialda.

Azərbaycanda ötən ay çayın qiyməti kəskin qalxıb və bahalaşan ərzaqlar içərisində çay lider olub. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatlarına görə, oktyabr ayında aylıq müqayisədə çayın qiyməti 6,3 faiz qalxıb. Həm yerli çayın, həm də xaricdən gətirilən çayın qiymətində bahalaşma müşahidə edilib.

Keçən ay sentyabr ayı ilə müqayisədə 500 qramlıq yerli çayın orta aylıq pərakəndə satış qiyməti 7 faiz bahalaşaraq 12,17 manat olub. Xaricdən gətirilən 500 qramlıq çayın orta qiyməti isə 5,8 faiz artaraq 11,66 manat olub.

"Yerli çayların əksəriyyəti xaricdən gətirilərək burada qablaşdırılır"

Bahalaşma ilə bağlı iqtisadçı Natiq Cəfərli Sputnik Azərbaycan-a deyib ki, ölkəmizdə yerli çay istehsalı azdır:

"Mağazalarda yerli markalar adı altında satılan çayların əksəriyyəti xaricdən gətirilərək burada qablaşdırılır. Satılan çayların 90 faizə yaxını xaricdən gətirilib burada qablaşdırılan çaylardır. Ölkədə qablaşdırıldıqdan sonra yerli çaylar adı altında bazara çıxarılır".

Bahalaşmanın səbəbləri...

O bildirib ki, son zamanlar logistikanın bahalaşması, hava şəraiti ilə əlaqədar Şri-Lankada, Hindistanın bəzi yerlərində məhsuldarlığın azalması qiymətlərə təsir göstərir. Çay idxal etdiyimiz ölkələrdə məhsulun azalması və qiymətin artması müşahidə edilir deyən iqtisadçı dünya bazarlarında da çayın qiymətinin artdığını dilə gətirib. Qeyd edilib ki, xaricdən aldığımız çayın qiyməti artdıqca ölkədə qablaşdırılan çayın da qiyməti artır:

"Bahalaşmanın əsas səbəbi bunlar ola bilər".

Ekspert bildirib ki, Azərbaycan çayı topdansatış qiyməti ilə açıq şəkildə xaricdən alır və burada qablaşdırır:

"Sonra yerli marka adı altında xaricə də satırıq. Yəni biz ancaq çayı idxal edib, qablaşdırıb və ixrac etməklə məşğuluq. Bu addım sərfəlidir, gəlirli biznesdir. Çünki topdansatış qiymətə açıq şəkildə çay almaq daha ucuz başa gəlir. Məhsulu qablaşdırıb satanda isə daha çox gəlir gətirir. Bundan sonrakı dövrdə qiymətlər dünya bazarlarındakı qiymətlərdən asılı olacaq. Dünyada çay bahalaşdıqca avtomatik olaraq Azərbaycanda da çay bahalaşacaq".

O diqqətə çatıdırb ki, cənub bölgəsində indiki istehsal həcmindən 2-3 dəfə artıq çay yığılması mümkündür:

"Lakin çayçılıq ağır sahədir və illərə hesablanmış investisiyalar lazımdır. Bir çay kolunun əkilib-becərilməsi, məhsul verməsi 6 ilə başa gəlir. Azərbaycanda isə uzunmüddətli biznes layihələrinə maraq yoxdur. Əgər bankdan kredit götürüb çay kolu əksəniz 6 ilin sonuna götürdüyünüz məbləğin iki qatını faizlər şəklində ödəməli olacaqsınız. Bu da heç kəsə sərf etmir. Belə şəraitdə də çay kollarının sayı azalır".

"Xaricdən gətirilən çayların çoxu ən ucuz, 4-cü növ çaylardır. Burada sadəcə emal olunur, müəyyən komponentlər əlavə edilir və qablaşdırılır", - deyə o əlavə edib.

Çay bazarında araşdırma aparılıb

Qeyd edək ki, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti əhalinin istehlak səbətində əhəmiyyətli yer tutan çay satışı bazarında araşdırma aparıb.

Xidmətin yaydığı məlumata görə, araşdırma zamanı əldə edilmiş materiallara əsasən bazarın əsas iştirakçıları olan "Sun Tea Çay Fabriki" MMC, "Sun Food" MMC, "Veysəloğlu" MMC, "Qida XXI" MMC və "Best-Tarım" QSC barəsində antiinhisar qanunvericiliyinin tələblərinin pozulması əlamətləri üzrə iş qaldırılıb.

Dövlət Xidməti araşdırma apararkən "Antiinhisar fəaliyyəti haqqında" qanuna və Nazirlər Kabinetinin "Azərbaycanda antiinfliyasiya tədbirlərinin gücləndirilməsi ilə bağlı təxirəsalınmaz tədbirlər haqqında" 21 fevral 2022-ci il tarixli Sərəncamına əsaslanır.

Çayın idxalı da ixracı da artıb

Xatırladaq ki, Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, bu ilin 10 ayında Azərbaycana çay idxalı artıb. Belə ki, ölkəyə 61 milyon 492 min dollar dəyərində 11 min 930 ton çay gətirilib. Bu da həcm baxımından 0,4 faiz, dəyər baxımından isə 19,1 faiz çoxdur.

Cari ilin 10 ayında Azərbaycanın çay ixracı da kəskin artıb. Belə ki, 10 milyon 153 min dollar dəyərində 1626 ton çay ixrac edilib. Bu da həcm baxımından 81 faiz, dəyər baxımından isə 49 faiz çoxdur.

Sahələrdən yığılan çay isə azalıb. 2022-ci il noyabr ayının 1-nə kimi sahələrdən 954,2 ton (15,5 faiz az) yaşıl çay yarpağı yığılıb.

"Azərbaycanda çayçılığın inkişafına dair 2018-2027-ci illər üçün Dövlət Proqramı"

Onu da bildirək ki, 2018-ci ildə "Azərbaycan Respublikasında çayçılığın inkişafına dair 2018-2027-ci illər üçün Dövlət Proqramı" qəbul edilib. Məqsəd ölkədə quru çaya olan tələbatın əsasən yerli məhsul hesabına ödənilməsi, çay emalı müəssisələrinin xammal təminatının yaxşılaşdırılması, emal sənayesinin inkişaf etdirilməsi, çay məhsullarının ixracının artırılması və kənd əhalisinin məşğulluq səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün çayçılığın inkişafını stimullaşdırmaqdır.

Azərbaycanda çayçılığın inkişafı sahəsində qarşıya qoyulmuş məqsədlərə nail olmaq üçün aşağıdakı istiqamətlərdə zəruri işlərin görülməsi nəzərdə tutulur:

* çay bitkisinin əkin sahələrinin genişləndirilməsi və intensiv becərmə texnologiyalarının tətbiqi hesabına çay istehsalının artırılması;

* toxumçuluq və tinglik təsərrüfatlarının yaradılmasının dəstəklənməsi və maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi;

* çayçılıq təsərrüfatları üçün əsas və köməkçi materiallar istehsalının və digər infrastruktur təminatının yaxşılaşdırılması;

* çay sahələrinin müasir becərmə texnikası ilə təminatının yaxşılaşdırılması;

* mövcud çay emalı müəssisələrinin fəaliyyətinin bərpası, modernləşdirilməsi və mütərəqqi texnika və texnologiyalar əsasında yeni çay emalı müəssisələrinin yaradılmasının təşviqi;

* çay məhsulları üzrə idxalın əvəzlənməsi səviyyəsinin yüksəldilməsi.

Ölkəmizdə çay bitkisi ilk dəfə XIX əsrin sonlarında əkilib, çayın elmi əsaslarla becərilməsinə 1929-cu ildən, sənaye miqyaslı plantasiyaların salınmasına isə 1932-ci ildən başlanılıb. Əsas hissəsi Lənkəran iqtisadi rayonunun payına düşməklə, ölkədə 21 min hektara yaxın ərazinin təbii iqlim şəraiti, torpaqlarının mövcud vəziyyəti çay bitkisinin becərilməsinə imkan verir.

Bununla belə, 1990-cı illərdən etibarən ölkədə çay sahələri və istehsalı tədricən azalmağa başlamış və 2010-cu ildə çay plantasiyalarının sahəsi 587 hektara, məhsul istehsalı 545 tona düşüb. Lakin bu vəziyyəti aradan qaldırmaq üçün 2016-cı ildən başlayaraq çayçılığın inkişafına məhsul istehsalçılarının marağının artırılması istiqamətində görülən tədbirlər sayəsində 2017-ci ildə çay plantasiyalarının sahəsi 2010-cu illə müqayisədə 2 dəfə artaraq 1114,3 hektara, məhsul istehsalı isə 42,2 faiz artaraq 775,2 tona çatıb.

Dövlət Proqramının həyata keçirilməsi Azərbaycanda çayçılıq ənənələrinin inkişaf etdirilməsinə, rəqabətin qorunmasına, çaya olan daxili tələbatın ödənilməsinə və idxaldan asılılığın azaldılmasına, çay emalı məhsullarının ixracının və çayçılıqla bağlı digər sahələrin inkişafına və çayçılıq rayonlarında əhalinin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılmasına təsir göstərməklə ölkənin ümumi aqrar potensialını gücləndirəcək.

Yaşıl çay yarpağı yığımı 8,5 min tona çatdırılacaq

Dövlət Proqramının icrası nəticəsində 2027-ci ilədək əkin sahələrinin 3000 hektara, yaşıl çay yarpağı yığımının 8,5 min tona çatdırılması nəzərdə tutulur.

 Rusiya-Ukrayna müharibəsinin yaratdığı ən böyük təlatümlərdən biri Avropadakı enerji böhranıdır. Rusiyadan qaz idxalını çoxdan azaltmağa çalışan Avropa üçün bu, son dayanacaq oldu, indi köhnə qitəlilər alternativ mənbələr tapmaq üzərində həyəcanla baş sındırır. Çünki bu siyasi qərar iqtisadi kataklizmlə müşayiət olunur. Enerji qİymətləri kəllə-çarxa çıxıb, inflyasiya artır, social narazılıqlar qaçılmaz olur, gələcək üçün isə ciddi arqumentasiyaya söykənən, əsaslandırılmış plan gözə dəymir. 

Aİ-nın ABŞ, Qətər, Əlcəzair, BƏƏ və başa ölkələrdən qaz idxal etmək planı var, ancaq hələlik bu real infrastrukturla dəstəklənmir. Reallıq odur ki, qənaət qaçılmazıdır: Almaniyada bir çox tarixi və ictimai binaların işıqlandırılması, bəzi ictimai yerlərdə isti suyun verilməsi dayandırılıb. Fransada kondisionerli mağazaların qapılarını bağlı saxlamaq, açıq qaldıqda 750 avro cərimə edilməsi, ictimai binalarda yalnız daxili havanın temperaturu 26 dərəcədən yuxarı olduqda kondisionerdən istifadə edilməsi, səhər saat 1-dən səhər saat 6-dək işıqlandırılan reklam lövhələrinin qadağan edilməsi qərara alınıb. İtaliyada kondisionerlərin isitmə və soyutma üçün istifadə edə biləcəyi maksimum temperaturlar müəyyən edilib və onları aşmaq qadağandır. Digər tərəfdən Yunanıstanda hökumət ictimai binalarda kondisioner dərəcələrinin 27-dən aşağı endirilməsini qadağan edib və bütün vacib olmayan elektron cihazların iş saatları xaricində söndürülməsini tələb edib.

Albaniyada idik bu yaxınlarda… oteldə badım, isti su var, işıq da yanır, ancaq nəzərə almalıyıq ki, ora otel idi, bu test real vəziyyəti qiymətləndirmək üçün doğru yol olmaya bilər, çox güman ki, də belədir, çünki Şərqi Avropada, elə Albaniyanın özündə də enerji ilə bağlı böhran dəfələrlə etiraf olunub…

***

Doğrudur, Avropa Rusiya qazından asılılığını azaldıb. Qaz idxalında Rusiyanın payı 40 faizdən 7 faizə düşüb. Ancaq ümumilikdə asılılıq hələlik təhlükəli həddə sayılır. Hazırda Avropanın Rusiyadan ildə 155 milyard kubmetr təbii qaz idxal etdiyini nəzərə alsaq, ABŞ tərəfindən Avropaya olunan 15 milyard kubmetrlik təklif çox cüzi görünür. Ağ Evin Rusiyanın Avropaya qac ixracını dayandıracağı təqdirdə təqdim etdiyi təkliflər müzakirə olunsa da, Avropalıları o qədər də isitmir. Konsepsiya nədən ibarətdir?

* Qısa müddətli plan - ABŞ-dan ildə 15 milyard kubmetr qaz ixracı;

* Orta müddətli plan - Avropanın 2030-cu ilə qədər qaz ixracına uyğun, sistematik təbii qaz bazarı yaratması;

* Uzunmüddətli plan - Rusiyadan enerji asılılığını azaltmaq üçün Avropanın təmiz enerjiyə keçidi prosesinin sürətləndirməsi.

Bu gün qoca qitənin enerji təhlükəsizliyində vacib rol oynayan Cənub Qaz Dəhlizi xüsusilə Şərqi Avropa ölkələri strateji əhəmiyyətə malikdir. Yeir gəlmişkən, Azərbaycan qazının Avropa məcarası Cənub Qaz Dəhlizi ilə, daha doğrusu onun sonuncu seqmenti TAP-ın işə düşməsi ilə başlayıb. Belə ki,

l2011-ci ildə Aİ və Azərbaycan Xəzərdən Avropaya birbaşa qaz nəql edən marşrutların yaradılmasını dəstəkləyən Birgə Bəyanat imzalayıb;

* 2014-cü il sentyabrın 20-də "Cənub Qaz Dəhlizi"nin təməli qoyulub.

* 29 may 2018-ci il tarixində Bakıda "Cənub Qaz Dəhlizi"nin;

* 12 iyun 2018-ci ildə isə Əskişəhərdə bu dəhlizin mühüm hissəsi olan Trans-Anadolu (TANAP) qaz boru kəmərinin açılışı olub;

* 30 iyun 2018-ci ildə ilk kommersiya qazının TANAP boru kəməri ilə Türkiyəyə göndərilməsinə başlanılıb;

* 30 noyabr 2019-cu ildə TANAP qaz kəmərinin Avropa ilə birləşən hissəsinin açılış mərasimi keçirilib;

* 31 dekabr 2020-ci ildə isə CQD-nin sonuncu seqmentinin -  TAP-ın işə düşməsi ilə Azərbaycan təbii qazının Avropa bazarına tədarükünə başlanılıb.

Hazırda

* Türkiyə

* Gürcüstan

* Yunanıstan

* Bolqarıstan

* Albaniya

* İtaliya

Azərbaycan qazının alıcılarıdır.

***

Ənənəvi tərəfdaşlarla soyuq münasibətlərdən və ötən soyuq qışın nəticələrindən təsirlənmiş Avropa bu gün mənbələrin şaxələndirilməsi məsələsi üzərində daha böyük həyəcanla baş sındırır. Azərbaycanın potensialı və etibarlı tərəfdaş olması ölkəmizi bu baxımdan cəlbedici edir.

İyulun 18-də Azərbaycan ilə Avropa İttifaqı arasında "Avropa Komissiyası tərəfindən təmsil olunan Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan Respublikası arasında enerji sahəsində Strateji Tərəfdaşlığa dair Anlaşma Memorandumu" Cənub Qaz Dəhlizinin genişləndirilməsi və Azərbaycanın Avropa qaz bazarındakı payının artmasının başlanğıcı idi. 

Prezident İlham Əliyevin Brüsselə, eləcə də İtaliyaya son səfərində də enerji məsələsi diqqət mərkəzində idi. İstər "The European House - Ambrosetti" beyin mərkəzi tərəfindən "Dünya, Avropa və İtaliyaya baxış" və "Rəqabətli strategiyalar üçün bu günün və sabahın ssenarisi" mövzusunda 48-ci Beynəlxalq Çernobbio Forumunda, istərsə də xarici KİV-lərə müsahibələr zamanı bu mövzu jurnalistləri maraqlandıran əsas məsələ kimi diqqət çəkirdi.

Prezident İlham Əliyev: "Biz Avropaya təbii qaz ixracını iki dəfə artırmağı planlaşdırırıq və əminəm ki, buna nail olacağıq. Bunun üçün isə vacib addımlar atılmalıdır - siyasi qərarlar, texniki tədbirlər və əlbəttə ki, sərmayə. Çünki Cənub Qaz Dəhlizinin müxtəlif seqmentlərinin imkanları fərqlidir. TANAP-ın ötürmə qabiliyyəti 16 milyard kubmetrdir. Biz onu 32 milyard kubmetrə çatdırmağı planlaşdırırıq. TAP-ın ötürmə qabiliyyəti 10 milyard kubmetrdir, hazırda o, tam gücü ilə işləyir və biz onun imkanlarını ən azı 20 milyard kubmetrə çatdırmalıyıq. Bu, əlbəttə ki, əlavə maliyyə vəsaiti tələb edir. Biz bir ölkə və investor olaraq buna hazırıq. Lakin burada komandamızın digər üzvlərinin də iştirakı zəruridir".

***

Ötən ayın əvvəlində Azərbaycan qazının nəql olunacağı Yunanıstan-Bolqarıstan interkonnektorunun istifadəyə verilməsi Avropa İttifaqı ilə başlanmış prosesin davamı idi. Interkonnektor Azərbaycanın "Şahdəniz-2" yatağından hasil edilən təbii qazı Bolqarıstana çatdıracaq. Əgər bu vaxatadək Bolqarıstan Yunanıstan üzərindən keçən xətt vasitəsilə 250-300 milyon kubmetr qaz əldə edə bilirdisə, bu interkonnektor bolqarlara ildə 3-5 milyard kubmetr qaz alamağa imkan yaradacaq. Beləliklə, Azərbaycan təbii qazı Bolqarıstanın tələbatının 25-30%-ni ödəyə biləcək.

Prezident İlham Əliyev: "Ötən il qaz  ixracımız təxminən 19 milyard kubmetr təşkil etmişdir. Onun 8,2 milyard kubmetri Avropaya nəql olunmuşdur. Bu isə əvvəlki illə müqayisədə 40 faiz artım deməkdir. Bu il biz ixracımızı 22 milyard kubmetrə qədər artıracağıq və onun 11,5 milyard kubmetri Avropa istehlakçılarına çatdırılacaqdır. Artıq söylədiyim kimi, bu ilin iyul ayında biz xanım Prezident Ursula Fon der Lyayenin Azərbaycana səfəri zamanı Avropa Komissiyası ilə Anlaşma Memorandumu imzaladıq. Bu, çox əhatəli sənəddir, ona əsasən, 2027-ci ilə qədər biz təbii qazın təchizat həcmini ən azı iki dəfə artırmağı planlaşdırırıq və bunu etməyə tam potensialımız var".

***

Prezident İlham Əliyev: "Biz TANAP-ın 16 milyard kubmetrdən 32 milyard kubmetrə, TAP-ın isə 10 milyard kubmetrdən 20 milyard kubmetrə qədər genişləndirilməsi ilə bağlı tərəfdaşlarımızla artıq məsləhətləşmələrə başlamışıq. Çünki bu, olmadan əlavə təchizatı təmin etmək çətin olacaq".

Görünən odur ki, Avropa məkanında Azərbaycan qazına maraq artmaqdadır. Tərəflər paylayıcı şəbəkələri genişləndirməklə onu yeni ölkələrə nəql etməyə köklənib.

Rumen Radev - Bolqarıstan Respublikasının prezidenti: "Bolqarıstandan əlavə Avropanın daha 3 ölkəsi - Rumıniya, Macarıstan və Slovakiya bizə müraciət edib ki, əlavə qaz həcmini almaq və nəql etmək istəyirlər. Bu ilin yayında - iyul ayında cənab Əliyev və xanım Fon der Lyayen sənəd imzalayıblar. Həmin sənədə əsasən yeni yanaşma tətbiq edilməlidir".

***

Albaniya ərazisinin təqribən dörddə biri əkin üçün yararlıdır. Əhalinin 60 faizə yaxını əkiçilik sahəsində çalışır. Coğrafi imkanları Albaniyanın alternati enerji istehsalına imkan verir, amma faktiki olaraq Albaniya bütün Avropa kimi enerji böhranı yaşayır.  Bu kontekstdə albanlar həm də Azərbaycanan ümid edirlər.

Bu günlərdə "Albanian Daily News" yazır: "Enerji böhranı və mövcud geosiyasi vəziyyət ölkəyə dünya ticarətində mühüm tranzit qovşağı, Avropa üçün həyati əhəmiyyətli enerji mənbəyi kimi mövqeyini möhkəmləndirməyə imkan verib. Azərbaycan energetika və ticarət sahəsində avropalılar üçün əsas həmsöhbətə çevrilib. İki tərəf arasında görüşlərin yüksək intensivliyi də bunu sübut edir".

***

Balkan yarımadasının cənub-qərbində, Adriatik və İoni dənizləri sahilərində yerləşən Albaniya bütün Avropa kimi növbəti qışı həyəcanla qarşılayır. Bəli, yeni geosiyasi təlatümlər özü ilə həm də enerji böhranı gətirib. Alternativlər axtarışında olan qoca qitə Azərbaycanın potensialına da böyük ümid bəsləyir.

Prezident İlham Əliyev: "Hazırda həm TAP, həm TANAP qaz kəmərlərinin iki dəfə genişləndirilməsi məsələsi müzakirə olunur. Yəni, bu layihə - Cənub Qaz Dəhlizi cəmi iki ilə yaxındır ki, istismardadır. Amma artıq Cənub Qaz Dəhlizinin ayrılmaz hissəsi olan bu hər iki kəmərin genişləndirilməsi müzakirə olunur. Yəni, bu, onu göstərir ki, buna böyük ehtiyac var, tələbat var".

Bayram Beqay (Albaniya prezdienti): "Enerji sahəsində İon-Adriatik boru kəməri Albaniyanı, Monteneqronu, Xorvatiyanı birləşdirərək, ölkələrimizin geosiyasi əhəmiyyətini artırır və regional, o cümlədən Avropa səviyyəsində qaz təchizatının şaxələndirilməsini nümayiş etdirir. Bilirik ki, bu sahədə ölkənizin sərmayə qoyuluşu baxımından təcrübəsi var. Albaniya, həmçinin öz ərazisində tranzit imkanlarından istifadəyə çox açıqdır və hazırdır. Qaz infrastrukturumuzdan bu məqsədlə tam istifadə olunmasını mümkün hesab edirik".

Albaniya eyni zamanda hab kimi maraqlıdır, Trans-Adriatik boru kəmərindən alınan Azərbaycan qazının bu ölkədən digər region ölkələrinə ötürülməsi diqqət mərkəzindədir.

P.S: Və sonda Albaniya haqqında maraqlı 2 fakt. 1967-ci ildə Albaniya bütün məscid və kilsələri bağlayaraq özünün dünyada ilk ateist ölkə elan edib. 1990-cı ildə isə bu bənd konstitutsiyadan çıxarılıb.

1944-cü ildə komunistlər hakimiyyətə gələnə qədər ölkə əhalisinin 80 faizi yazma-oxuma bacarmayıb. Yalnız bundan sonra 12 yaşdan 40 yaşadək hamı icbari təhsilə cəlb olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” (29.11.2022)

Əkbər Qoşalı yazır

Rusiyanın sülhməramsızlarının bizim Qarabağdakı yer adlarını təhrif etməsi - “erməniləşdirməsi” ilə bağlı Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi NÖVBƏTİ DƏFƏ etiraz açıqlaması yayıb. 

Hesab edirəm, biz buna qarşılıq olaraq, Rusiya Federasiyasının şəhərlərini, yer adlarını təhrif etməklə deyil, oralar əslində necə adlanmalıdırsa, o şəkildə yazaraq cavab verməliyik. 

Örnəyi:

Qroznı yox, CÖVHƏRQALA, 

Saratov yox, SARITAU, 

Orenburq yox, ORONBOR, 

Pyatiqorsk yox, BEŞDAĞ, 

Çelyabinsk yox, ÇƏLƏBİXAN, 

Kamçatka yox, QAMÇATAN,

Yakutiya yox, SAXAYERİ (SAXASİREE)…

P.S.

Eləcə də, rus dilini azacıq qurdalayası olsaq, görərik, dil qazaxcaya, tatarcaya, ümumən Turan dillərinə nə qədər borcludur… -

çelovek yox, ÇELOBƏY,

denqi yox, TƏNGƏ,

qroşi yox, QURUŞ…

və s. və i.

“Ədəbiyyat və incəsənət” (29.11.2022)

Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin layihəsi ilə azərbaycanlı tarixçi alim, jurnalist Teymur Atayevin müəllifi olduğu “Феномен Амира Теймура” (Əmir Teymur fenomeni) kitabı Daşkənddə “Bilim və intellektual salaxiyat” nəşriyyatında rus dilində nəşr edilib. 

Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinə istinad edərək “Ədəbiyyat və incəsənət” portall xəbər verir ki, tədbirdə Özbəkistan-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyətinin rəhbərliyi, üzvləri, Səmərqənd Dövlət Universitetinin müəllim və tələbə heyəti, kitabın müəllifi Temur Atayev və jurnalistlər iştirak ediblər.

Əvvəlcə çıxış edən Səmərqənd Dövlət Universitetinin prorektoru Muxtar Nasirov Türk dünyasının böyük şəxsiyyətlər yetişdirdiyini və bu şəxsiyyətlərin həyat yolu, qəhrəmanlıqlarını öyrənmək, gənc nəsilə təbliğ etməyin vacib olduğunu bildirib. Professor Muxtar Nasirov gənclərimizin milli vətənpərvərlik və qəhrəmanlıq ruhunda yetişdirilməsində bu cür əsərlərin xüsusi əhəmiyyətə malik olduğunu söyləyib. Türk xalqının böyük oğlu, özbək xalqının iftixarı, yenilməz sərkərdə Əmir Teymur haqqında azərbaycanlı alimin əsəri barədə danışan M.Nasirov elmi-populyar üslubda yazılmış kitabın həm peşəkar tarixçilər, politoloqlar, jurnalistlər, humanitar fakültələrin tələbələri, həm də geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulduğunu qeyd edib. 

Özbəkistan-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyətinin icraçı direktoru Erkin Nuriddinov xalqlarımız arasında dostluq əlaqələri haqqında danışaraq, Türk xalqlarının tarixi şəxsiyyətlərimiz, Əmir Teymur, Cəlaləddin Manguberdi, Zahiraddin Bobur kimi tarixi şəxsiyyətlərimizlə fəxr etməli olduğumuzu bildirib. O, azərbaycanlı müəllifin əsərinin əhəmiyyəti haqqında danışaraq, təqdim edilən bioqrafik eskizlərdə müəllifin Teymur şəxsiyyətinin hərbi və siyasi baxışlarına təsir edən amillərə istinad edərək bu qeyri-adi şəxsiyyəti “açmağa” çalışdığını vurğulayıb. 

Çıxış edən M.Uluqbek adına Milli Universitetin professor, Özbəkistan Fəlsəfə Cəmiyyətinin rəhbəri Negina Şermuxammadova Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinə layihə üçün öz təşəkkürünü bildirərək, nəşrdə ilk dəfə olaraq böyük dövlət xadiminin həyatı və şəxsiyyəti ilə bağlı ayrı-ayrı məqamlar, habelə onun təsəvvüf, fəlsəfə, həndəsə, musiqi, dünya ədəbiyyatı, incəsənət və s. kimi kateqoriyalara istinad etməklə nəzərdən keçirildiyini bildirib. Professor Negina Şermuxammedova əsərin gələcəkdə özbək dilinə tərcümə edilərək çapının zəruriliyini vurğulayıb. 

Qeyd edək ki, kitaba yazılmış “Ön söz”ün müəllifi özbək tarixçi-alim Şuxrat Salamovdur. 

Çıxış edən digər natiqlər oxuculara təqdim edilən Əmir Temur haqqında bioqrafik əsərdə müəllif Teymur Atayev böyük şəxsiyyət Əmir Teymurun hərbi və siyasi qərarlarına təsir edən amillərə istinad edərək bu qeyri-adi şəxsin böyüklüyünü, onun qəhrəmanlığını, fərdi keyfiyyətlərini üzə çıxardığını qeyd ediblər. 

Sonda çıxış edən müəllif, tarixçi alim Teymur Atayev “Феномен Амира Теймура” kitabının ərsəyə gəlməsi haqqında danışıb, kitabın çapı, təqdimatına görə Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinə, azərbaycanlı iş adamı Nazim Musazadəyə təşəkkürünü bildirib. 

Müəllif özbək və Azərbaycan xalqlarının eyni soykökə, dilə, mədəniyyətə, dinə, tarixə malik güclü xalqlar olduğunu vurğulayaraq, bugünkü beynəlxalq əməkdaşlığın iki ölkənin inkişafına xidmət etdiyini bildirib. 

O, xalqlarımızın qəhrəmanlarını, tarixi şəxsiyyətlərimizi daha dərindən öyrənmək, onların irsinin gələcək nəsillərimizə daha geniş çatdırılması və təbliğinin əhəmiyyəti barədə danışıb. 

Müəllif əsərdə qeyd edir ki, Əmir Teymurun yaratdığı imperiya öz böyüklüyü, ədalətin hökm sürdüyü bir məmləkət olaraq seçilirdi və elmin, mədəniyyətin paralel olaraq çiçəkləndiyi bu qüdrətli mərkəzləşdirilmiş Turan dövlətini dahi şəxsiyyətdən başqa heç kəs qura bilmədi. O, vurğulayır ki, Teymurun hakimiyyətinin ən mühüm fərqləndirici xüsusiyyəti onun ədaləti idi və hökmdarın planlarında fəth edilmiş xalqlara qarşı “repressiya” və “soyqırım” ümumiyyətlə yox idi. 

Təqdimat mərasiminin sonunda müəllif Teymur Atayevin “Əmir Teymur fenomeni” adlı kitabın imza mərasimi keçirilib və kitabın nüsxələri Səmərqənd Dövlət Universitetinin kitabxanalarına bağışlanılıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət” (29.11.2022)

Maraqlı bir ədəbiyyat xəbəri: Azərbaycanlı yazıçı Rövşən Abdullaoğluna “Readers’ Favorite” beynəlxalq kitab müsabiqəsinin qızıl medalı təqdim olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, həmyerlimiz bu yüksək mükafata iki il öncə “The Man on the Rails” (“Relslər üzərinə uzanmış adam”) əsərinə görə layiq görülmüşdü. Lakin koronavirus pandemiyası səbəbindən təxirə salınmış mükafatlandırma mərasimi ABŞ-nın Mayami şəhərində keçirilib.

“Readers’ Favorite” kitablara rəy və mükafat verilməsi ilə məşqul olan, fəaliyyəti BBB (Best Business Bureau) tərəfindən yüksək (A+) dəyərləndirilmiş beynəlxalq ədəbi qurumdur. Adıçəkilən qurum kitabların təhlili üçün tanınmış dilçi alimlər, məşhur yazıçılarla əməkdaşlıq edir.

R.Abdullaoğlu adıçəkilən nüfuzlu beynəlxalq mükafata layiq görülməsi ilə bağlı bunları deyib: “Həmişə kitabların nəhəng təsirindən, mənəvi qüdrətindən danışıram. Bu dəfə isə bir kitab sayəsində okeanın o tayında, çoxmillətli geniş auditoriya qarşısında ölkəmizi təmsil etmək, bayrağımızı açmaq nəsib oldu. Çox qürurvericidir. Bu mükafatı tək özüm yox, sevincimi bölüşən, daim ən fərqli şəkillərdə öz dəstəyini ifadə edən əziz həmvətənlərim adına qəbul etdim”.

Ənənəvi məşhur Mayami Beynəlxalq Kitab sərgisi ilə eyni vaxta keçirildiyi üçün sərgiyə qatılan nəşriyyat təmsilçiləri də mərasimdə iştirak etmək fürsəti qazanıblar. Təşkilatçılar açılışı etdikdən sonra yazıçıların, kitab sektorunda fəaliyyət göstərən şəxslərin çıxışlarına yer verilib.

Qeyd edək ki, mükafatın təqdimat mərasimində Azərbaycan-Amerika Mədəniyyət Assosiasiyasının rəhbəri Töhfə Eminova və Azərbaycan-Amerika Gənclər Təşkilatının rəhbəri Nabat Eminova da iştirak ediblər. Mərasimdən sonra diaspor fəalları R.Abdullaoğlu ilə Amerikada ölkəmizi və mədəniyyətimizi tanıtmaq məqsədilə bir sıra layihələrin həyata keçirilməsi ilə bağlı fikir mübadiləsi aparıblar.

Xatırladaq ki, bu günə kimi Rövşən Abdullaoğlunun 27 kitabı işıq üzü görüb. Azərbaycanda çap olunan kitablarının əksəriyyəti bestseller olub, əsərləri türk, ingilis, rus, ərəb dillərinə tərcümə edilib. Bundan əlavə, yazıçı Amerikanın nüfuzlu beynəlxalq ədəbi qurumlardan müsbət rəylər, fərqlənmə nişanları alıb. Onun ən son çap olunmuş “Koramal” romanı Qarabağ savaşına həsr olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” (29.11.2022)

Mədəniyyət naziri Anar Kərimov noyabrın 28-də Mingəçevir şəhərində bir sıra müəssisələrin fəaliyyəti ilə tanış olduqdan sonra mədəniyyət işçiləri ilə görüş keçirib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Mingəçevir Şəhər Heydər Əliyev Mərkəzində təşkil olunan görüşdə Yevlax və Mingəçevir şəhər, Bərdə və Tərtər rayonlarında fəaliyyət göstərən mədəniyyət işçiləri və nazirliyin məsul əməkdaşları iştirak ediblər.

Nazir çıxış edərək bildirib ki, müntəzəm olaraq bölgələrə səfərlərinin əsas məqsədi yerlərdə mədəniyyət müəssisələrinin fəaliyyəti ilə tanış olmaq, mövcud imkanları müəyyən etmək, mədəniyyət və incəsənət sahəsində çalışan şəxsləri nazirliyin prioritetləri və qarşıya qoyulan məqsədləri barədə yerində məlumatlandırmaqdan ibarətdir. Eyni zamanda bu sahədə fəaliyyət göstərən insanların nazirlik tərəfindən aparılan islahatlara cəlb edilməsi, mədəniyyət sahəsinin dayanıqlı inkişafına töhfə vermələrinə nail olmaq da əsas vəzifələrdəndir.

Görüş zamanı Mədəniyyət Nazirliyi sistemində həyata keçirilən islahatlar, nazirliyin müxtəlif fəaliyyət istiqamətləri üzrə görülən işlər, gələcək planlar barədə danışılıb, həmçinin yerlərdə mədəniyyət müəssisələrində mövcud olan problemlərdən söz açılıb, onların həlli yolları ilə bağlı təkliflər dinlənilib.

Anar Kərimov bildirib ki, mədəniyyət işçiləri dövrün tələbləri, eləcə də nazirliyin qarşısında qoyulan vəzifələrə uyğun olaraq işlərində dönüş yaratmalıdırlar. Peşəkarlıq səviyyəsi və təşəbbüskarlığın olmağı mühitdə inkişafa nail olmaq çətindir. Qeyd edilən bu nüanslar daim diqqətdə saxlanılmalıdır.

Nazir çıxışının sonunda problemlərin aradan qaldırılması, müəssisələrin daha səmərəli fəaliyyətinin təşkili ilə bağlı müvafiq tapşırıq və tövsiyələrini verib.

Görüşdən sonra mərkəzin foyesində konsert proqramı təşkil edilib. Konsertdə Mingəçevir şəhər Fəxrəddin Qasımov adına Uşaq İncəsənət Məktəbinin “Banu” rəqs qrupu “Zəfər” rəqsi, “Kamera” ansamblı “Aşıqsayağı”, Mingəçevir şəhər Üzeyir Hacıbəyli adına Onbirillik Musiqi Məktəbinin müəllimlərdən ibarət vokal qrupu “Gülür ellər”, VIII “Muğam” Televiziya Müsabiqəsinin iştirakçısı Sabir Hüseynov "O xal nə xaldır", Mingəçevir şəhər Bülbül adına 2 nömrəli Uşaq Musiqi Məktəbinin müəllimlərdən ibarət “Xarıbülbül” xor kollektivi “Cənnətim Qarabağ” musiqi nömrələrini təqdim ediblər.

“Ədəbiyyat və incəsənət” (29.11.2022)

Beynəlxalq "Alaş" Ədəbiyyat Mükafatı laureatı, şair-publisist Əkbər Qoşalı Tatarıstan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin "Мәдәнияттәге казанышлар өчен" - "Mədəniyyət sahəsində uğurlara görə" medalı ilə təltif edilib. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, medalı Bakıda səfərdə olan Tatarıstan Dövlət Şurasının deputatı, Tatarıstan Yazıçılar Birliyinin başqanı, Xalq şairi, Dövlət Mükafatı laureatı Rkail Zəydulla təqdim edib. 

Əkbər Qoşalı qardaş xalqlar arasında, o cümlədən Tatarıstanla ədəbi-mədəni əlaqələrin qurulması, gücləndirilməsi yönündə uzun illərdir səmərəlui fəaliyyət göstərir. O, "Gənc tatar şeiri" antologiyasını Bakıda nəşr etdirib, bir neçə tatar yazarını yaradıcılıq örnəklərinin azərbaycancaya çevrilərək yayınlanmasını, onların respublikamızda keçirilən beynəlxalq ədəbiyyat tədbirlərində iştirakını təşkil edib. Əkbər Qoşalı Tatarıstanda keçirilən bir neçə ədəbi-mədəni tədbirdə çıxış edib.

Türk dünyasının qaynayıb-qarışmasında, ədəbi-mədəni əlaqələrinin qurulmasında Əkbər Qoşalının zəhməti danılmazdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət” (29.11.2022)