Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət”, Qarabağ bölməsi

Ölkəmizdəki mühüm tarixi abidələr barədə hər bir kəs, o cümlədən də gənc nəsil mütləq məlumatlı olmalıdır.

Şahbulaq qalası XVIII əsrin ortalarında Qarabağ xanı Pənahəli xan tərəfindən inşa edilmiş mühüm memarlıq abidəsidir. Ağdam şəhəri yaxınlığında yerləşən bu qala 1751-1752-ci illərdə tikilmişdir və Qarabağ xanlığının inzibati və hərbi mərkəzlərindən biri olmuşdur. Qalanın adı, onun yerləşdiyi ərazidəki gursulu bulaqdan – Şahbulağından götürülmüşdür. Bu qala Qarabağ xanlığının ərazisində inşa edilən ikinci mühüm müdafiə tikilisidir.

Şahbulaq qalası Pənahəli xanın göstərişi ilə inşa edilibdir və Bayat qalasından sonra xanlığın mərkəzi kimi fəaliyyət göstərmişdir. Memarlıq üslubu baxımından qala düzbucaqlı formadadır və onun divarları yarımsilindrik bürclərlə gücləndirilmişdir. Müdafiə funksiyasına uyğun olaraq tikilən qalanın divarları 7 metr, bürcləri isə 8,5 metr hündürlükdədir. Müdafiə məqsədi ilə divarlarda mazğal və diş sıraları əlavə edilmişdir ki, bu da müdafiə üçün səciyyəvi elementlərdən biridir.

Qalanın şərq tərəfində yerləşən əsas giriş qapısı ikimərtəbəli qüllə ilə qorunurdu. Üst qatında xan otağı yerləşirdi və bu otağa daş pilləkən vasitəsilə qəsr həyətindən çıxılırdı. Şahbulaq qalası yalnız müdafiə tikilisi deyil, həm də müəyyən bir dövr ərzində yaşayış yeri kimi istifadə edilmişdir. Lakin sonradan əsasən gözətçi məntəqəsi funksiyasını daşımışdır.

1990-cı illərin əvvəllərində Qarabağ müharibəsi zamanı Ağdamın işğalı ilə birlikdə Şahbulaq qalası da erməni qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. İşğal dövründə qala böyük zərər görmüş və erməniləşdirilmə cəhdlərinə məruz qalmışdır. Son dövrlərdə isə qala bərpa edilərək kilsə kimi istifadə edilməyə başlamışdır ki, bu da Azərbaycanın tarixi irsinə qarşı törədilən vandallıq aktlarından biri kimi qəbul olunur.

2020-ci ildə baş tutan İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Azərbaycan Ağdam da daxil olmaqla işğal altında olan torpaqlarını geri almışdır. Bununla birlikdə, Şahbulaq qalasının bərpası və qorunması məqsədilə müxtəlif işlərə başlanmışdır. Bu işlər çərçivəsində qalanın tarixi əhəmiyyəti bərpa olunmağa çalışılır və abidənin turizm potensialı dəyərləndirilir.

Şahbulaq qalası Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinin ən mühüm tarixi və mədəni irslərindən biri hesab edilir. Qalanın turizm potensialı böyükdür və bu, onun həm yerli, həm də xarici turistlər üçün cəlbedici bir məkan olmasını təmin edir. Qalanın bərpası və qorunması istiqamətində aparılan işlər, onun turizm məkanına çevrilməsi baxımından mühüm addımların atılmasına səbəb olmuşdur. Qarabağ Regional Turizm İdarəsinin əməkdaşları qalanın turizm məhsulu kimi dəyərləndirilməsi üçün mütəmadi olaraq orada tədqiqatlar aparırlar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.09.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində Türkiyənin “Genç Yürekler” jurnalının təqdim etdiyi 51 türk müəllif inin yazıları yer alır. Türkiyə türkcəsində yayılan əsərlərin əsas qayəsi budur: “Dildə, fikirdə, işdə birlik!”.

“Zorba, Kınalı Serçe ve Joker”

Alparslan Demirbilek

“Herkes kendi yolunu izler. İnsan bir ağaç gibidir. Neden kiraz vermiyor diye incir ağacını hiç azarladığın oldu mu?”

Kazancakis’ten alıntıladım, çok severim bu cümleyi ben. Alıntıyla yolcuğuma eşlik etmeye ne dersin? Belki ağacımız bir gün kiraz verir.

Aslında hepimizin bir manzarası var, bir derdi, bir sevdiği, bir sabrı, bir mucizesi; ama ne sahip olduklarımızı, ne de manzaramızı görebiliyoruz. Bir telaş, bir telaş... Kendi karanlığımıza gömüldüğümüz zaman ait olduklarımıza fırtına oluyor, gözümüze bir ışık geldi mi, fırtınadan kalanlarımıza sevgi baharları dağıtmaya çalışıyoruz. Gerçeklerden kaçmak da bir nevi çözümlerden kaçmak değil midir? Bir boşluk ve karanlık... Ne zaman kaybolduğumuz ve nerede olduğumuz bir kırılma anında yüzümüze tokat gibi inmez mi?

Ufacık şeylerden mutlu olanlardan ufacık şeyler esirgerken ufacık şeyleri hak etmeyen insanların önüne dünyayı serme çabası hayat. İşte burada incir ağacına yükleniyoruz kiraz vermediği için. Eğer incir ağacı kiraz verseydi, bu defa da niçin incir vermiyorsun diye azarlayacaktık. Ama öyle doyumsuzluklarımız var ki, incir ağacının bile kiraz vermesini sağladık. Bir ağaçtan çok meyve almayı başardık. İşte şimdi isteyen korksun. Kendisini iyileştirenler pek cesur ve güçlü olurlar.

Bir halk masalında göğsü kınalı serçe kuşu vardır, ufacık. Gök gürleyince yere yatar da, ayaklarını havaya kaldırırmış. “Neden böyle yapıyorsun?” diye sormuşlar. “Bu kadar mahlukat var yerde, olur da gök yıkılıverirse dayak olmak için ayaklarımı kaldırıyorum” demiş.

Dermiş demesine de, bir yandan da titrermiş gök gürlerken. “Korkumdan” dermiş, “kırk kantar yağım eriyor”. “Be!” demişler, “Senin kendin yoksun beş dirhem, nereden oluyor da kırk kantar yağın eriyor?” “Aaaa! Âlemin kendine göre dirhemi, kantarı var” demiş serçecik. “Siz ne anlarsınız kimin içinde ne var?” Çocukluğumda dinlemiştim bu masalı, işte kimi göğü tutar kimden habersiz, kimi de göğü başına yıkar herkesten haberli.

“Joker” kelimesinin birçok yerde farklı amaçlar için kullanıldığını duymuşsunuzdur. Bazıları jokeri bir insanı tanımlamak için kullanırlar. Joker insanlar, iki kişi arasında arabuluculuk yaparlar, ve ya şaklaban ya da şebek oğlanıdırlar. Joker kız hayatta karşımıza çıkan ve bize iyi geldiğini düşündüğümüz hatun kişidir ya da visa versa... İskambil kağıtlarındaki joker resimlerine dikkatle bakarsak kralın soytarısı olduğunu da görürüz. Ortamı güzelleştiren, sevinç ve neşeye boğan kişi anlamına da gelebiliyor. “Joker” filmini de izlemişsinizdir-acıya bağışıklığı olan bir kahraman... Hayatın iyi insanları nasıl birer psikopata çevirdiğini güzel-güzel anlatan kahraman. O filmde bütün saatler 11.11’dir mesela. Neden?

Joker küçük bir delidir, herkesten farklıdır o. Ne sinektir, ne karo, ne kupa, ne de maça... Sekiz ve ya dokuz, papaz ve ya bacak değildir. Her şeyin dışındadır, ötekilerle aynı yere ait değildir. Gerçi öbür kartlarla aynı pakette bulunur; ama orası onun kendi evi değildir aslında. Bu yüzden de çıkarılıp bir kenara konabilir, hiç arayanı-soranı olmadan. Her zaman ve her yerde deli şapkası ve şıngırdayan çıngıraklarıyla küçük bir deli çıkabilir ortaya ve gözlerimizin ta içine bakıp sorar: “Kimiz biz?”

“Neden incirlerim varken benden kiraz istiyorlar, canları ne çekerse o mu olmalıyım? Ya bir gün canları incir isterse?”

O ol! Neysen o...

“Zorba” Kazancakis'in mükemmel eseridir. İçinde çok lezzetli baharatlar barındıran çok güzel bir yemek düşünün. Her biri ağzınızda farklı bir tat bırakır. “Zorba” da sizde çok farklı duyguları aynı anda uyandırabilecek kadar başarılı bir eser. İçinde ne yok ki?! Aşk, dram, hüzün, sirtaki, özgürlük, farkındalık, ince espriler, tarih, insan doğasından kesitler...

Eğer bir roman karakteri olsaydım mutlaka Zorba olurdum. Bir masalın kahramanı olsaydım göğsü kınalı serçe... Ve bir film kahramanı olsaydım kesin Joker olurdum.

“Ben kötü biri değilim, sen iyi biri olmamı hak etmemişsindir.”

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.09.2024)

Aida Eyvazlı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Şuşa Konqres Mərkəzində təşkil olunan və Türkiyənin dövlət rəsmilərinin, Silahlı Qüvvələrin təmsilçilərinin, diplomatik korpus nümayəndələrinin, Türkiyədə təhsil alan azərbaycanlı hərbçilərin, şəhid ailələrinin, qazilərin və yerli ictimaiyyətin iştirak etdiyi tədbirdə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda canlarından keçmiş şəhidlərimizin xatirəsibir dəqiqəlik sükutla yad edilib.

Hər iki ölkənin dövlət himninin ardından şəhidlərimizin ruhuna dualar oxunub.

Azərbaycan torpaqlarının azadlığı uğrunda həlak olmuş Şəhidləri Anma günündə Avrasiya Yazarlar Birliyi və Azərbaycanın Türkiyədəki Səfirliyinin dəstəyi ilə işıq üzü görmüş “Zafer kokan şiirler” kitabının da təqdimatı keçirildi. Zafer kokan şiirler” kitabının təqdimatında Azərbaycan Respublikasının Türkiyə Respublikasındakı Səfiri Rəşad Məmmədov və səfirliyin əməkdaşları,

Türkiyə-Azərbaycan Dostluq, Əməkdaşlıq və Həmrəylik Fondunun (TADİV) sədri Aygün Attar, Səfirlik nəzdindəki Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin əməkdaşları,  Türkiyə Milli Müdafiə Nazirliyinin rəsmisi Emrah Yücensi, şəhid mayor Aqşin İbadovun qardaşı, polkovnik-leytenant Məmmədhüseyn İbadov iştirak edirdilər.

Kitabın təqdimatında Azərbaycan Respublikasının Türkiyə Respublikasındakı səfiri Rəşad Məmmədov, kitabda şerləri yer alan II Qarabağ döyüşlərinin iştirakçıları Eyvaz Əyyub, Səbuhi Qurbanov da iştirak edirdilər.

 “Zafer Kokan şiirlər” kitabını çapa hazırlayan Aida Eyvazlı Göytürk qeyd edib ki, şəhid vətən qəhrəmanlarından qalan son yadigar olan şeirlər, vətən müharibəsi iştirakçılarının müharibə zamanı keçirdikləri hisslərin yer aldığı  kitabın ilk versiyası Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyinin  və “Söz” Ədəbi Birliyinin sədri Nigar Həsənzadənin dəstəyi ilə “İgidlərin” sözü layihəsində işıq üzü görüb. Türükiyədə Avrasiya Yazarlar Birliyinin sədri mərhum Yakub Öməroğlunun təklifi ilə kitab yenidən işlənərək, yeni əlavələrlə türkiyəli gənc tərcüməçi Atabəy Barış tərəfindən  türk dilinə uyğunlaşdırılıb. Yakub Öməroğlunun dünyadan köçməsinin 40-cı günündə həm də onun sevdiyi bir kitabın təqdimatının keçirilməsi də təsadüfi deyildi.

Şəhidlərimizdən qalan sözlər yadigardır. Mən inanıram ki, “Bengü” Yayımlar tərəfindən çap olunan “Zafer kokan şiirler” kitabı hər bir türkiyəli oxucu üçün maraqlı və məzmunlu olacaq. Bu şerlərdə qələbəyə inam, qardaş Türkiyə və Azərbaycan dövlətinin gücündən güc alan igidlərimizin Vətən, torpaq, zəfər duyğuları yer alıb.

Azərbaycanın Ankaradakı səfiri Rəşad Məmmədov şəhid olmuş Azərbaycan qəhrəmanlarının xatirəsinin yad edilməsində xidmətlərinə görə Aida Eyvazlı Göktürkə minnətdarlığını bildirib, qardaş Türkiyə ictimaiyyətinin Azərbaycan şəhidləri haqqında məlumatlandırılmasının vacibliyini vurğulayıb.

“İgidlər ölməz, Vətən bölünməz!”

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.09.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Sizlər üçün çağdaş yazıçı və şairlərimizin ən yaxşı ədəbi nümunələrini seçərək təqdim edəcəyik.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

POEZİYA

QULU AĞSƏS

ŞÜKÜR...

Bir yol yatağından qalxmayan bu çay
Qoluna döyməni nə vaxt yazdırıb?
Qış günü soyuqdan ölən ağacın
Yasına mart ayı yarpaq yazdırıb…

Başını yelləsən, külü közərir,
İşıq vermir, amma işıq söz verir.
Bircə eybi var ki, dünya gözəlin
Məni qucağına qonaq yazdırıb…

Şükür o göydəki ismin halına,
Şükür yağışına, şükür qarına.
Şükür – adımızı öz jurnalına
Əcəl adqoydudan qabaq yazdırıb…

SƏNSƏN HƏR YER...

Ömrümdən neçə gün qalıb,

                         neçə saat, İlahi?

Çoxdan Səndən nə zəng gəlir,

                         nə amanat, İlahi!

Kim kəsib Sən olan yerdə,

                         söylə, yolu-yolağı?

Gedim hansı cəhənnəmə,

                         hardan gəlir sorağın?..

Nə vaxt çaparam dördnala

                          mən də əcəl atında?

At altımdan uçub gedə,

                          mən də sənin altından.

Ha uçsam da, öz üstümə

                           uçar öz günahım da,

Səhvlərimi deyim, bəlkə,

                            çıxım söz günahımdan? –

...İki dünya gözəlinə

                            mehr  saldım – yadında?

Nə özgəyə verdim, nə də

                             özüm aldım – yadında?

Yolda qoydum gözlərini,

                              gözümü dağlayarsan,

Əllərinə qurban olum,

                               üstündə saxlayarsan.

Neçə kərə söz göndərdin,

                               ərindim, yazammadım,

Ürəyimdə ocaq çatdın,

                                naşükür qızınmadı.

Qadan-balan sızan yerə

                                 şərab süzdüm – bilirsən,

Sənin qurduğun dünyaya

                                 dodaq büzdüm – bilirsən.

Ruhumu da tərpətmədi

                                   min cür nazü-nemətin,

Yamanladım taleyimi –

                                    haqdan gələn qisməti...

...Mərhəmətin, neyləsəm də,

                                    günahımı aşmada,

Çoxdandı ki, içimdə bir

                                    yalvarış dolaşmada: –

Gedib tövbə eləməyə

                                    mənə yer ver, İlahi,

Elə yer ki, baxıb görüm

                                    Sənsən hər yer, İlahi!

Günahımı nəylə desən,

                                    razıyam, yuyum orda,

Əgər gücün çatsa, məni

                                    özündən doyur orda...

BAXDIM Kİ...

Ümidimi ütüləmişdim,

barmağımı cütləmişdim

subay vaxtı:

iki oğlum olasıdı,

birinin adı Tezol,

birinin adı Təkər.

Tezol –

zamandan iti,

Təkər –

maşından yekə.

... Qayğılar basdı başımdan,

özümü güclə atdım

zaman – maşından.

Baxdım ki,

aləm qarışıb,

ümidimin ütüsü cəhənnəm,

barmağımın cütü qırışıb!

Baxdım ki,

ömür yarıda...

...qızımın adın Su qoydum,

ciyərim yanırdı övlad sarıdan...

GÖRSƏN ÜŞÜYÜRSƏN...

Görsən ki qaranlıq çökür aləmə,
Görsən ki axşamdı… fikir eləmə.
Bir uçuq yuxudu gecənin boyu,
Nə qədər imkan var, rahatlan, uyu…

Qəflətən bir çağa salar hay-həşir
Səhər – körpəsidi doğan Günəşin.
Onu ovutmağa tələsər hamı,
Beləcə, salarlar yenə axşamı.

Təzədən qaramat basar dünyanı,
Hanı doğan Günəş? Körpəsi hanı?
… Görsən hər tərəfdən əlin üzülür,
Görsən üşüyürsən… yandır özünü…

ATAMIN YORĞUNLUĞU

Atam
bu dünyada
o dünyanın
cəhənnəm əzabını çəkib,
Qırx bir – qırx beşdə
faşistlərlə döyüşüb Kerçdə –
atəş kəsiləndə,
ya da siqaret fasiləsində
Gülablıda odun doğrayıb,
axura ot töküb...
Üzünü xatırlamıram deyə,
hərdən elə bilirəm,
məni öləndən sonra əkib...
Bir tikə çörəyin dərdindən
gecə yatmayıb,
gündüz yatmayıb,
tabutdan başqa heç yerdə
ayaqlarını oxxaynan uzatmayıb...
Şəkli də qalmayıb
darıxanda  köksümə sıxım,
bütün ömrü dincəlsəm də doymuram –
atamın yorğunluğu
mənim canımdan çıxır...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.09.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

28.

FASİLƏSİZ TƏHSİL ANLAYIŞI

Mütaliənin faydaları barədə danışırıqsa, mütləq fasiləsiz təhsil barədə də danışmalıyıq. Belə ki, özünüinkişaf proqramında əsas çəkiyə malik olan bu təmrin məhz mütaliənin hesabına formalaşır.

Heç bir ali təhsil müəssisəsi, məktəb proqramı insana təbiətin və cəmiyyətin inkişaf qanunları haqqında lazımi biliklər verə bilməz. Mövcud təhsil proqramları məhdud zaman çərçivəsi üçün hazırlanır. Odur ki, insan ömrü boyu fasiləsiz olaraq bilik almalı, bunun üçün isə şəxsi təhsilə - fasiləsiz şəxsi təhsilə müraciət etməlidir.

Beləliklə, şəxsiyyətin formalaşmasında şəxsi təhsil müəssisəsinin tərkib hissəsi olan fasiləsiz təhsilin əsas rol oynaması dünyada birtərəfli şəkildə etiraf olunur. 2000-ci ilin martında Lissabonda keçirilən Avropa Sammiti Avropa Birliyinin siyasətinin və təcrübəsinin müəyyən edilməsində dönüş anı oldu. Orada fasiləsiz təhsil haqqında Avropa Birliyi Memorandumu imzalandı.

Fasiləsiz təhsil, yəqin ki, bunu bilirsiniz, məhz kitabların hesabına formalaşır. Ən müxtəlif mövzularda, ən müxtəlif cildlərdə, ən müxtəlif müəlliflərin müxtəlif qiymətlərə milyonlarla kitabı var. Siz öz kitablarınızı seçib karyera pillələri ilə irəliləməkdə davam edin. Unutmayın, dayanmaq, kifayətlənmək olmaz. Dayanmaq inkişafdan qalmaq, tənəzzülə uğramaq deməkdir.

Növbəti: 29.Qara ststistika

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.09.2024)

Aygün Bayramlı, “Ədəbiyyat və incəsənət”, Beyləqan təmsilçisi

27 sentyabr – Şəhidlərimizin növbəti Anım Günündə günündə ölkəmiz başdan-başa tədbirlərə büründü, o cümlədən də qədim Beyləqan torpağında bu münasibətlə diqqətçəkən bir tədbir keçirildi.

Mil-Muğan Regional Mədəniyyət İdarəsinin Beyləqan rayon nümayəndəliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbir “27 sentyabr qələbəmizin başlanğıcıdır” adlanırdı. Tədbirdə şəhid ailələrinin üzvləri, qazilər, mədəniyyət müəssisələrinin əməkdaşları və ictimaiyyət nümayəndələri iştirak edirdi. İlk öncə müəssisələrimizin əməkdaşları ümumrayon tədbirlərinə qoşularaq Şəhidlər xiyabanı ziyarət etdilər. Sonradan Heydər Əliyev mərkəzində davam etdirilən tədbir Dövlət Himninin səsləndirilməsi və qəhrəman şəhidlərimizin əziz xatirəsinin ehtiramla yad edilməsi ilə başladı. Anım mərasimində çıxış edən natiqlər Azərbaycan xalqının tarixən yaşadığı faciələrdən, xalqımızın başına gətirilən müsibətlərdən, ötən əsrin 90-cı illərində ölkəmizdə yaşanan siyasi xaos və torpaqlarımızın işğal olunmasından, “Dünyadakı bəzi güc mərkəzləri və ermənipərəst dövlətlərin otuz ildən artıq müddətdə Qarabağ münaqişəsinin həllinə mane olmasından, Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin siyasi iradəsi və qətiyyəti, xalqımızın birliyi və Müzəffər Ordumuzun əsgər və zabitlərinin misilsiz qəhrəmanlığı sayəsində Qarabağın işğaldan azad olunmasından, ötən ilin sentyabrın 19-da başlayan və 20-də başa çatan 23 saatlıq antiterror tədbirləri ilə rəşadətli Ordumuz qarşısına qoyulmuş bütün vəzifələri yüksək peşəkarlıqla yerinə yetirməsi və bununla da, ölkəmizin ərazi bütövlüyü və suverenliyinin tam bərpa olunmasından ətraflı bəhs etdilər.

Qeyd olundu ki, Şanlı Zəfərimiz sayəsində bu gün Azərbaycanın Dövlət Bayrağı suverenliyimizin bərqərar olduğu bütün ərazilərimizdə əzəmətlə dalğalanır və suverenliyimiz əbədi olacaqdır.

Qiraət ustalarının ifasında qələbəmizi və dövlətçiliyimizi tərənnüm edən şeirlərin səsləndirilməsi və anım gününə həsr olunmuş videoçarxın nümayiş olunması ilə tədbir başa çatdı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.09.2024)

Əkbər QOŞALI, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Böyük oğlum hərbi xidmətdəydi. Fürsət edib, ilk dəfə, ailəlikcə görüşünə gedirdik. Səhər o başdan – vaxtlı çıxmışdıq ki, (necə deyərlər) “N” saylı hərbi hissəyə günün birinci yarısında çata bilək. Tarix: 27 sentyabr 2020, altıncı gün! 

Avtomobilimiz elə yenicə magistral yola çıxmışdı, oğlum bir gizirin telefonu üzərində bizimlə bağlantı qurdu və ühulət-sühulətlə anlatdı ki, görüşə getməyək, bəs bu gün görüş olmaya bilər-filan. Aman, Tanrım! Biz bir də haçan belə dəm-dəzaghla yola çıxa biləcəkdik?.. Zatən pandemiya məhduluğu dönəmindəydik... Biz görüşlərin təxirəsalınma səbəbinin nə ola biləcəyini düşünüb-daşınmağa başladıq. Bununla belə, oğlumun sözünə məhəl qoymayıb da, ustuf-ustuf irəliləyirdik ki, elə bu dəm, radio dalğalarında Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin məlumatı oxunmağa başladı:

“Qoşunlarımız bütün cəbhə boyu əks-hücum əməliyyatına başlayıb!

Ermənistan silahlı qüvvələrinin döyüş aktivliyinin qarşısını almaq, mülki əhalinin təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədi ilə Azərbaycan Ordusunun komandanlığı tərəfindən qoşunlarımızın bütün cəbhə boyu əks-hücum əməliyyatı başlaması barədə qərar verilib!

Şəxsi heyət və tank bölmələrimiz raket-artilleriya qoşunlarının bölmələri, cəbhə aviasiyası və pilotsuz uçuş aparatlarının dəstəyi ilə Ermənistan silahlı qüvvələrinin önxətdə və müdafiənin dərinliyində yerləşən xeyli sayda canlı qüvvəsi, hərbi obyektləri,döyüş texnikasını aşkar edərək, sıradan çıxarırlar.

Əldə olunan məlumata görə, müxtəlif istiqamətlərdə Ermənistan hava hücumundan müdafiə bölmələrinin 12 ədəd “OSA” zenit-raket kompleksi məhv edilib. Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinin cəbhənin Tərtər istiqamətində bir döyüş helikopteri vurulub, ekipaj üzvləri sağdır.

Qoşunlarımızın sürətli əks-hücum əməliyyatı davam edir”!

Aha! Sular duruldu! Demək, o an gəlmişdi! Ali Baş Komandan öz siyasi iradəsini nümayiş etdirərək, möhtəşəm tarixi qərar qəbul etmişdi! Əlbəttə, çox çoxməsuliyyətli, cəsarətli və bununla belə, heç şübhəsiz, yüz ölçülüb-bir biçilmiş qərar verilmişdi! O ilin iyulunda Tovuz döyüşləri olmuşdu, ondan öncə haylar Qarabağda yeni hoqqalar vermiş, necə deyərlər, lap ağını çıxarmışdı: qondarma rejimin qondarma “parlament”inə“seçkilər”ə bax, “parlament”i Şuşaya köçürməklərinəbax, həyasız acıqvermələrə bax, daha nələrə, kimlərə bax – deyərəkən, ictimai fəal qüvvələrdən “Şuşanı vur!” xəlqi tələbləri yüksəlməyə başlamışdı... Bax, elə burada bir azca dayanaq! Bəli, işğalçılar artıq bardağı daşıran son damlanı tökməkdə, məsələlərin danışıqlar yolunu faktiki olaraq qapamaqdaydı və iraq olsun, üç onillikdən sonra növbəti illər də zülmət içində gəlib-keçə bilərdi.Düşmənin və havadarlarının istədiyi də bu deyildimi, zatən? Düşünürdülər, nə qədər çox vaxt keçsə, anlaşmaya gəlməkçün anlaşmazlıqlar nə qədər çox uzansa, bir o qədər yaxşıdır – unudular, gedər, bitər yəni... Belə olunca, əlimiz yetməyən Şuşada haylarındaha da möhkəmlənmə cəhdlərinə qarşı “Şuşanı vur!” tələbi başa düşülən idi. Ancaq Dövlət baba daha təmkinlidir, təbii; təbii, Dövlət babada olan bilgilər sadə insanlarda olmaya bilər – ali dövlət çıxarları adına hər bilgini paylaşmaq yaxud vaxtından tez paylaşmaq olmaz da olmaz! “Şuşanı vur!” xəlqi məzmun daşıyırdısa, dövləti məzmun “Şuşa, bizi gözlə”, “Şuşayadək döz!” şəklindəydi yəqin. Şuşa yüngül silahlarla, necə deyərlər, dağa əliyalın dırmaşan oğullar sayəsində qurtulunca, göy üzündə Günəş doğdu! Ali Baş Komandan “Şuşanı qoru!” buyurubmuş məgər! Məgər Azərbaycan xüsusi təyinatlıları mümkünsüzü mümkün etmək tapşırığı almış və onu ləyaətlə yerinə yetirmişdir!

Bu barədə Zəfərdən sonralar danışan Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyev o vaxtkı bəzi duyğu-düşüncələri, plan-proqramları açıqladı, aydınlığa qovuşdurdu. Bəli, hər sözün öz vaxtı, hər vaxtın öz sözü vardır. Dövlət hisslə-həyəcanla idarə olunmur! “Dövlət ağlı” qavramı heçdən yaranmayıb, heçə də getmir! – “Bir məsələni də mən deməliyəm, təbii ki, hamımız istəyirdik ki, biz öz ərazi bütövlüyümüzü nə qədər mümkünsə, bir o qədər tezliklə bərpa edək. Ancaq tarix nöqteyi-nəzərindən 30 il o qədər də böyük dövr deyil. Bu müddət ərzində danışıqlar prosesi zamanı bir çox təkliflər irəli sürülmüşdü və bəziləri düşünə bilərdi ki, nə üçün Azərbaycan bu təklifləri qəbul etmir? Axı, bu təkliflər əsasında rayonların bir neçəsi Azərbaycana heç bir müharibə aparılmadan qaytarılacaq, oraya keçmiş köçkünlər qayıdacaq, eyni zamanda, vəziyyət normallaşacaq. Nə üçün Azərbaycan bu təkliflərlə razılaşmır və barışmır? Təbii ki, danışıqlar prosesinin öz strategiyası, öz taktikası var idi. Təbii ki, biz danışıqları elə aparırdıq ki, öz məqsədlərimizə çatmaq üçün minimum xarici təzyiqlə üzləşək. Amma mənim üçün əsas məsələ o idi ki, bu, tarixi məsələdir, bu, ümummilli məsələdir və burada hansısa əlverişli görünə biləcək nailiyyət dalınca qaçmaq lazım deyil. Biz məsələni köklü şəkildə həll etməliyik, birdəfəlik həll etməliyik, ərazi bütövlüyümüzü, suverenliyimizitam bərpa etməliyik. Ölkəmizdə separatizm yuvası qalmamalıdır və əgər bizim nəslimizə bunu etmək nəsib olmasa, elə gənc nəsil yetişdirməliyik ki, 20 ildən sonra, 30 ildən sonra, 50 ildən sonra onlar gəlib bunu etsinlər. Bax, əsas məsələ bu idi. Əlbəttə, hamımız xoşbəxtik ki, biz bu tarixi günləri gördük, yaşadıq və bu tarixi Zəfər Azərbaycan xalqının, dövlətinin tarixində əbədi qalacaq”! – Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev bu möhtəşəm açıqlamanı bu il yanvarın 10-da yerli televiziya kanallarına müsahibə verərərkən dedi. Mən bu altun cümlələri Dövlətçilik şüuru, Dövlət ağlı, Dövlət təmkini qavramlarının ən parlaq açıqlaması kimi görürəm. Bəli, əgər qüsur sayılmazsa, sovet tarixşünaslığından bizlərə bəlli olan deyimi bir qədər dəyişdirərək, bura yazmaq istərdim: “26 sentyabr teziydi, 28 sentyabr gec olardı – biz məhz 27 sentyabrda əks-hücuma keçməliydik”! O ərəfədə və əks-hücumdan sonra yaşananları yada salınca gün kimi aydın olur ki, nə tələsmək nə də gecikmək olmazdı, olmazdı! 

 Siyasi iradə, Dövlət_Xalq birliyi olunca, öz liderinə inam bəslənincə, nə xarüqələr yaratmaq olursa, biz onu qədim və ya orta yüzilliklər tarixindən, gələcəyin vicdanından soruşmuruq – tarixin o altun səhifəsini biz yaratdıq, biz! – Azərbaycan xalqı! Azərbaycan ordusu! Azərbaycan dövləti! Azərbaycanın Müzəffər Ali Baş Komandanı! Bəli, Şəhidlər ölmədi, Vətən bölünmədi!Yenə şanlı ordunun Ali Baş Komandanının sözlərinə üz tutmaq istəyirəm: “Əziz həmvətənlər, Anım Günündə bütün şəhidlərimizin xatirəsi qarşısında, Birinci və İkinci Qarabağ müharibələrinin şəhidlərinin ruhu qarşısında bir daha baş əyir, onlara Allahdan rəhmət diləyirəm. Onların yaxınlarına, qohumlarına deyirəm ki, mən demişdim, onların qanı yerdə qalmayacaq və qalmadı. Biz onların qanını aldıq! Mən demişdim ki, biz onların qisasını döyüş meydanında alacağıq, belə də oldu. Bu Qələbəni bizə bəxş edən qəhrəman əsgər və zabitlərimiz bizim qürur mənbəyimizdir”!

Bəs müharibə olmaya bilərdimi? 

Sual ritorikdir – cavabı özündədir. Çün, söhbət elə bir işğalçıdan gedir ki, onlar arxalandıqları böyük güclərin (belə demək olarsa) çarpaz qucağında elə qudurmuşdu, heç bir yazılı-yazısız qayda-qanun, haqq-hüquq, kişilik-mərdlik tanımır, tanımaq istəmirdi. XX yüzilin sonu – XXI yüzilin əvvəlində bizim qarşımıza çıxarılmış “Qordi düyünü” ancaq mübarək Azərbaycan qılıncıyla kəsilib, çözülə bilərdi! Elə də oldu! 

Rəhmətlik şair Şaiq Vəli demiş:

“Oldu, deyilənlər oldu,

Olacaqlar olacaqlar!

Soldu, açıldı gül… soldu,

Solacaqlar solacaqlar.

Almazlar almaz kamını,

Fələk söndürər şamını…

Haqdan dolan eşq camını

Alacaqlar alacaqlar!

Daş olacaq daş olacaq!

Quş olacaq quş olacaq!

Boşalacaq boşalacaq,

Dolacaqlar dolacaqlar.

Bitəcəklər bitəcəklər,

İtəcəklər itəcəklər!

Gedəcəklər gedəcəklər,

Qalacaqlar qalacaqlar!

Ağla, gülməzlər gülməzlər,

Öl! Ölməzlər ölməzlər…

Məni bilməzlər bilməzlər,

Biləcəklər biləcəklər”!

Dərvişanə, sufiyanə, irfan qatlı bu şeirinenergetikası, yaratdığı ümumi ovqat aydındır, sanıram. Mən bu şeiri hər dəfə fərdilikdən xəlqiliyə, ölkə taleyinə indeksləməkdən çəkinmirəm və burada həm öz əvəzsiz itkilərimizə ağı görürəm, həm Dəmir Yumruqla başı əzilmiş yağı düşmənin halının ifadəsini görürəm. Bəli, olacaqlar oldu – kainatın ruhu var, ərşin-gürşün nizamı var! Haylar kiminsə forpostu olmaq, gələcəkdə kiminsəqucağına yuvarlanmaq eşqi ilə əbədi “qalib” ola bilməzdi– illa mümkün deyildi! Ustad Məmməd Araz deyirdi, “Əbədiyə qəh-qəh çəkir əbədi dünya”! Əbədi yalnız haqdır, həqiqətdir, ədalətdir! Şair İbrahim İlyaslı isə eynən belə yazır: “Haqq deyilən heç nə yoxdu, amma dəyər axtarmağa”... Bu ümidsizlik də elə o haqqın incəlib üzül ha üzüldəymiş görükdüyü vaxtların dedirtdikləriydi. Yoxsa, mənim tanıdığım, bildiyim şair haqqa tapınan, haqqa tapan, haqqı tapan şairdir. Mən onun sanki ümidsizmiş kimi təsbitini də, “Əgər qiyamətin qopacağını bilsəniz və əlinizdə bir fidan olsa, onu qiyamət qopmadan əkməyi bacararsınızsa, əkin”! hədisi-şərifinə bənzədərdim bir növ. Hacı Bektaş Vəli öyüdüdür: “Ara, bul”! Haqqı arayan haqqı bulur, əfəndim!

Bəlkə, siyasi məzmunlu yazıda şairlərə çox istinad etmək o qədər də yerində sayılmaz; bununla belə, 27 Sentyabrın bizim üçün yalnız siyasi, hərbi, tarixi məzmunda qalmayıb, bütün (təkrar edirəm, bütün!)əməli fəaliyyət sahələrini, ağla gələn bütün pozitiv kateqoriyaları əhatə etdiyinə inanırıqsa, onda şairin də, onun şeirinin də, duyğu-düşüncənin də yeri vardır, əfəndim, vardır...

Beləliklə, müharibəni biz istəmədik, biz işğala uğramş hər hansı xalq, ölkə, dövlət nə etməliydisə, onu etdik! Beynəlxalq hüquq nə diqtə edirsə, onu etdik biz. 

Sonra isə yenə də olanlar oldu! – Yenə sentyabrlar gəldi, yenə ədalət tərəzisini əyməyə çalışanlarınqafasına Dəmir Yumruq endi! 44 günlük müharibə ilə məsələni əsaslı şəkildə həll etmiş Azərbaycan, bu dəfə nəinki 44 saat, heç 24 saat belə çəkməyən antiterrortədbirləti ilə 200 illik ağırlaşmış çibanı qazıdı, kökünü qurutdu! 

Budur, 27 Sentyabr – Anım Günü – şərəf günü, qürur günüdür! Belə günlər günə sığmır, ömrə sığmır, tarixə sığmır! Bu günü bizə bəxş edənlərə əbədi ehtiram!

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.09.2024)

Zəhra Allahverdiyeva, “Ədəbiyyat və İncəsənət"

27 sentyabr ~ Anım Günü - bu gün sevinciylə, kədəriylə dərin bir gündür. Yeni addımların atıldığı bir gündür. 

Düz 4 il əvvəl - 27 sentyabr 2020-ci il. Covid-19 virusunun ölkəmizə gəldiyi il idi. Çoxumuz bu ili “çox-çox uğursuz və pis il" adlandırırdıq. Çünkü SMS icazəsiz evdən çıxmaq mümkün deyildi.

Hardan bilərdik ki, bu il Azərbaycanın yenidən doğuşu olacaq?

Sizcə, 30 il çox, ya az müddətdir?

Belə baxanda ağır müddət adlandırıla bilər. Axı 30 il həsrət ilidir...

Ermənistanın Respublikasının ölkəmizə qarşı 2020-ci il sentyabrın 27-si 06:00-dan başlayan növbəti hərbi təcavüzünə cavab olaraq, Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri Ali Baş Komandanın rəhbərliyi altında işğal altındakı torpaqlarımızın azad edilməsi məqsədilə Vətən müharibəsinə başladı. 

Müharibənin başlaması, internet şəbəkə problemi, onlayn dərslər, dünyaya nüfuz etmiş virus, Komendant saatı hələ nələr-nələr. Amma bu, Azərbaycan xalqını hərbi vəziyyətdə vətən sevgisindən məhrum qoymadı. Könüllü cəbhəyə gedən gənclər (qoca-cavan, fərq etmirdi), çətin və gərgin ərazidə o anları televiziya kanalları vasitəsilə xalqa çatdıran jurnalistlər, hər bir qarış azad olunanda Twitter(X) də Prezidentin bildirişini gözləyən xalq, Cəbhəyə olunan yardımlar əsl vətənpərvərlik göstəricisi idi. Hələ küçələrdə, evlərdə ,bütün bina-obyektlərdə olan bayraqları demirəm.

Azərbaycan Respublikasının suverenliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda gedən mübarizədə rəşadət göstərən əsgər və zabitlərimiz, arxa cəbhədə çalışan mülki insanlarımız, bütövlükdə xalqımız əzm və iradə, bir yumruq kimi birlik və həmrəylik nümayiş etdirərək, düşmənə sarsıdıcı zərbələr endirdi. Elə buna görə də bu əməliyyat “Dəmir Yumruq" əməliyyatı adlandırılırdı. Azərbaycan xalqı - ərazidə yaşayan, xaricdə yaşayan fərq etmədən bir “Yumruq" kimi birləşmişdi.

Hər xəbərdə, Twitter bildirişində yeni işğaldan azad olunmuş torpaq xəbəri gələcəyinə əmin idik. Cənab prezident atası Ulu Öndər Heydər Əliyevin məzarını ziyarət xəbəri təqdim olunanda Şuşanın azadlıq xəbəri gələcəyinə biz ailəliklə əmin idik. Və o cümlə səsləndi: “ Şuşa, sən azadsan"!

Vətən müharibəsində Silahlı Qüvvələrimizin 2783 nəfər hərbi qulluqçusu həlak olmuş, yüz nəfərdən artıq hərbi qulluqçumuz itkin düşmüş, min nəfərdən artıq hərbi qulluqçumuz yaralanaraq sağlamlığını itirmişdir. İşğal altında olan torpaqlarımız qəhrəman şəhidlərimizin, əsgər və zabitlərimizin, qazilərimizin qanı və canı bahasına azad olunmuşdur.

Müharibə zamanı:

 • Azərbaycan 5 şəhəri, 4 qəsəbəni, 286 kəndi və Azərbaycan-İran sərhədini işğaldan azad edilməsi.

Atəşkəsdən sonra:

 • Dağlıq Qarabağ ətrafındakı bütün Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş ərazilər 1 dekabr 2020-ci ilədək Azərbaycana qaytarılması.

 • Ermənistan ərazisindən açılacaq dəhliz vasitəsilə Azərbaycandan Naxçıvana birbaşa quru yolunun açılması.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2020-ci il 2 dekabr tarixli Sərancamı ilə hər il sentyabrın 27-sinin Azərbaycan Respublikasında Anım Günü kimi qeyd edilməsi qərara alınmışdır. 

İndi də xatırlayıram, televiziya aparıcılarının azadlıq xəbərini verərkən sevincdən ağlamağını, hüzündən ağlamaqlarını. Bu zidd hisləri birlikdə yaşamaq çox ağır idi. 

Bu qələbə çox arzuları yarım qoydu, çox gözləri yaşlı, çox qəlbləri dağlı qoydu. Azadetmə xəbəri sevindirirdi, şəhid xəbəri ağladırdı. Atasız qalan körpə balalar, gözünün ağı- qarası bir oğlunu itirən ana-atalar, yarının sonsuz intizarına qərq olanlar... İtirilənlər və geri alınanlar...

Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin!

Yerlərin behişt eləsin!

Şəhidlərimizin ruhu qarşısında baş əyirik!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.09.2024)

Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

4 il əvvəl xəbərlərdəki rəqəmlər durmadan artırdı və bunlar sadəcə rəqəm deyildi. Qarabağın hər yanında Vətənin hər daşına, hər qarış torpağına qan bulanmışdı. Gözünün yaşı qurumamış yenə od tutan ana ürəkləri var idi, qardaş oğlunun məclisində oğul şəhadəti eşidən ana var idi həm də. Aylar əvvəl Cəbrayılda bulaqdan su içən 4 yaşlı körpə var, məsələn, atasını şəkillərdən tanıyan körpə. Təhmasibin qızı idi o körpə. Təhmasib isə 4 yaşında çıxdığı baba yurdunun bulağından su içəndə “mən burdan gedəndə 4 yaşım var idi” deyən şəhid idi. 

Məsələn, Xudayar var idi. Səsinə bütün cahan məst olmuşdu. Onun qanından, canından tanıdığı kimsə yox idi, ancaq şəhadətinə bütün yetimlər ağlamışdı. Sonra Xəlil var idi, məndən 2-cə yaş böyük kurs yoldaşım idi. Kəsilmişdi deyə əsgər gedib kəsildiyi tarix fənni əvəzinə qanı ilə tarix yazan Fərid var idi, məsələn, Şuşada şəhid olan dostunu çiynində daşıyanda vurulmuşdu.

Saysam bitməz bir siyahı var, ancaq Vətənin daşı da, qanı da sayılmazmış.

Ruhunuz şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.09.2024)