Super User
Professor Nizaməddin Şəmsizadəni itirdik
Professor, ədəbiyyatşünas alim Nizaməddin Şəmsizadə vəfat edib. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bununla bağlı sosial mediada məlumat yayılıb.
Xatırladaq ki, Nizaməddin Şəmsizadə komada idi.
Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Dövlət Mükafatına layiq görülən, 2019-cu ildə Bakı Dövlət Universitetinin 100 illiyi münasibətilə və Azərbaycanda təhsilin və elmin inkişafındakı xidmətlərinə görə “Əməkdar elm xadimi” fəxri adı ilə təltif edilən alim 2012-ci ildə çapdan çıxan “Ədəbiyyat nəzəriyyəsi” dərsliyi ilə bütün filoloqlara elm və təhsil yolunda bir çıraq yandırdı. O fundamental kitab Nizaməddin Şəmsizadənin adını filologiya elmi azmanları sırasına yazdı.
Xatırladaq ki, Nizaməddin Şəmsizadə Quba rayonunda anadan olmuşdu, 71 yaşı var idi.
Bu şaxtalı fevral günlərində onun ölüm xəbərini eşitmək çox ağırdır. Elmimiz çox ciddi bir itki ilə üzləşdi. Ruhu şad olsun…
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.02.2025)
Состоялись пятые культурологические научные чтения, проводящиеся в рамках проекта АКА «Симург» - «Высококультурный гражданин Азербайджана»
Портал «Ədəbiyyat və incəsənət» сообщает, что 21 декабря 2025 года в Азербайджанском Центре Ататюрка состоялись пятые культурологические научные чтения, проводящиеся в рамках проекта АКА «Симург» - «Высококультурный гражданин Азербайджана», поддержанного грантом Министерства культуры Азербайджанской Республики.
Несмотря на непривычную для Баку холодную погоду, в работе чтений приняли участие ученые и преподаватели вузов и средних школ, студенты, чиновники, врачи, общественные деятели, творческие и библиотечные работники. Модератором Чтений был вице-президент Ассоциации культуры Азербайджана «Симург», профессор Салахаддин Эйюбов.
С вступительным словом на тему «Культурология и высококультурный человек: понятия и задачи» выступил президент Ассоциации культуры Азербайджана «Симург», профессор Фуад Мамедов.
Он отметил, что «производство» высококультурных людей в Азербайджане – это лучшийпуть воплощения в жизнь заветов Общенационального лидера Гейдара Алиева о необходимости всестороннего развития духовной культуры народа, и важнейшая задача новой социально-культурной стратегии Азербайджана. Понимание важнее знания. Правильное понимание культуры, как целостной социальной системы, созданной умом, душой и трудом человека, открывает новые возможности для продуктивного использования огромных преобразовательных возможностей духовной культуры в интересах прогрессивных преобразований в азербайджанском обществе. При этом, докладчик сделал акцент на необходимость приоритетного развития интеллектуальной культуры, как главной силы устойчивого, конкурентоспособного и безопасного развития человечества. В качестве примера была приведена культурная революция в Японии конца XIX века, известная как «реставрация Мэйдзи. Ее успешное осуществление на основе двух императивов - «Японский дух плюс европейские знания» и «Просвещенное правление», в кратчайший исторической срок вывело страну на передовые рубежи мировой цивилизации.
Ссылаясь на требования времени, стремительные изменения мировой цивилизации и вызовы глобализации, он подчеркнул важность использования государством различных форм распространения универсальных культурологических знаний в азербайджанском обществе, в первую очередь, обязательного культурологического образования и просвещения, а также развития культуры меритократического воспитания и управления.
Подчеркивая незаменимое значение культурологии и системного культурологического подхода к анализу проблем стратегического развития общества и государства, Фуад Мамедов отметил, что это надежный ключ к развитию культуры государственности, формированию высокого уровня компетентности, знаний и профессионализма, культуры труда и культуры ответственности в сфере производства, организации и управления всеми сферами жизнедеятельности общества. Культурология способствует видению новых возможностей в панораме национального развития, в пространстве и времени мировой цивилизации. Это незаменимый источник для развития системного культурологического мышления народа. Она помогает извлекать правильные исторические уроки из прошлого, необходимые для обеспечения развития прогрессивных процессов культурогенеза народа.
Главной задачей новой социально-культурной стратегии Азербайджанской Республики профессор назвал формирование и развитие высококультурных людей в стране, отметив, что это сегодня важнейшей задачей всего необходимой не только для устойчивого развития Азербайджана, но и для обеспечения гуманитарной безопасности всего человечества. Такой подход должен сыграть важную роль в повышении уровня конкурентоспособности и безопасности азербайджанского государства, в том числе, за счет опережающего развития интеллектуальной культуры, повышения уровня культуры труда и управления.
Интересный доклад на тему: «Развитие азербайджанского языка, как приоритетная задача новой стратегии социально-культурного развития Азербайджана» сделал директор Азербайджанского Центра Ататюрка, председатель Общественного совета Министерства культуры Азербайджана, академик Низами Джафаров. В своём выступлении академик Джафаров высветил совершенно новые грани, отражающие не только богатство азербайджанского языка, но и его креативные возможности для национального развития. Была подчеркнута также важность публикации на азербайджанском языке научных трудов и художественных произведений выдающихся зарубежных авторов и отправка этих книг для использования в библиотеках различных стран мира. Докладчик отметил, что это один из важных вопросов, нацеленных не только на развитие и повышение международного авторитета азербайджанского языка, но и на развитие интеллектуальной культуры и расширение мировоззрения азербайджанского народа.
С содержательным культурологическим анализом истории культуры азербайджанского народа и его культурных элит, выступила заслуженный учитель Азербайджана, доктор философии по истории, заведующая кафедрой истории Академии государственного управления при Президенте Азербайджанской Республики, доцент Фирдовсия Ахмедова. В ее докладе «Из истории развития духовной культуры Азербайджана: культурные элиты, как национальное достояние народа» был сделан акцент важности всестороннего, гармоничного развития личности. Фирдовсия ханум подчеркнула, что именно благодаря целенаправленной и плодотворной творческой деятельности, а также патриотизму высококультурных интеллигентных азербайджанцев, столетиями формировалась высокая интеллектуальная и нравственная культура азербайджанского народа. При этом докладчик отметила, что в тысячелетней традиции государственности Азербайджана доминировал этап, в котором династическое правление играло центральную роль. Успехи правления, основанного на наследственной власти, в истории связаны с именами отдельных личностей. В условиях, когда нравственные качества не теряли своего влияния, мировоззрение, опыт, лидерские способности, уровень образования, политическая проницательность и дипломатические навыки могли возвысить определенные имена внутри династий вне времени. Азербайджанские мыслители сыграли важную роль в развитии духовной культуры. Личности, являющиеся носителями интеллектуальной и нравственной культуры, способны создавать культурную среду. В этом плане носителями интеллектуального потенциала общества были интеллектуалы, стремившиеся к реализации различных моделей. В начале XX века культурная элита, объединенная в республиканскую модель, первой в турецко-исламском миресмогла создать современное государство.
Интеллектуальный потенциал, сформированный в результате развития науки и образования, стал главной инвестицией независимой Азербайджанской Республики. Культурная элита, являющаяся национальным богатством народа, формируется в среде, созданной высококультурными людьми. Равновесие является важным фактором единства интеллектуальной и нравственной культуры высококультурного человека. В противном случае человечеству предстоит пережить горькую судьбу прошлого. Превосходство одной интеллектуальной культуры над другой делает угрозы и опасности нашего современного мира неизбежными. Цель «высококультурного человека» имеет мировое значение, и соответствующие тренинги и лекции, проводимые в Азербайджане профессором Фуадом Мамедовым, являются серьезным посланием международному сообществу.
«Культурологическое мышление интеллектуалов Востока XXI века в диалоге глобальных идей: альтернативность и паритетность». Такая интересная тема была раскрыта в докладе доктора философии в области культурологии, ведущего научного сотрудника Института архитектуры и искусства Национальной Академии Наук, члена Общества культурологов Азербайджана, доцента Егяны Алиевой. Докладчик рассмотрела мегатенденции культурной рефлексии восточной интеллигенции на фоне глобальной трансформации культурных ценностей в XXI веке. Она отметила, что на фоне глобальной трансформации духовных ценностей человек и общество втягиваются в новые коммуникативные отношения. На повестку дня выносится образ Человека, находящегося на пограничном положении под противоречивым влиянием нравственных ценностей разных культур. Только наука культурология и методология культурологии способны объяснить противоречивые явления, переживаемые в условиях упадка, хаоса и кризиса, наблюдаемые в духовной и культурной жизни общества. Сегодня все гуманитарные науки, включая естественные, обращаются к аппарату культурологической методологии, когда методологическая база для объяснения пограничных явлений в предмете их исследования оказывается недостаточной.
Егяна Алиева подчеркнула, что культурологический проект Ассоциации культуры «Симург» - «Высококультурный человек», имеющий как национальное, так и международное значение, является как нельзя более актуальным ответом на заветы Общенационального лидера Гейдара Алиева, призыв главы государства и задачи новой социально-культурной стратегии страны. Он приобрел особую значимость после интервью Президента Азербайджанской Республики господина Ильхама Алиева 10 января 2024 года местным телеканалам. Горячо откликнувшись на призыв Президента Республики поднять этот вопрос на уровень общественного обсуждения, азербайджанские культурологи организовали первые в стране культурологические научные чтения. Они обратились к нашему обществу и призвали к активному участию чиновников, ученых, педагогов, врачей, деятелей искусства и литературы, журналистов, музейных и библиотечных работников, представителей женских и молодежных организаций, в обсуждении вопроса о том, какой должна быть национальная идея, определяющая приоритеты будущего развития нашей страны.
Проблеме истории культуры государственности в контексте дипломатической культуры древнего мира был посвящен доклад доктора философии в политических наук, доцента кафедры истории Академии государственного управления при Президенте Азербайджанской Республики Ильхамы Омаровой. В этом интересном историческом докладе были проанализированы вопросы, связанные с внутренней и внешней политикой античной государственности: Древней Римской империи, Греции, Египта, Индии. Культурологическая панорама, описанная в выступлении, согласно историческим источникам, включила древнейшие государства, возникшие во второй половине или конце IV тысячелетия, в Месопотамии, Египте, Китае, Индии, на юге Европы, в Греции. Ильхама Омарова отметила, что на организацию дипломатии в древних государствах также оказали влияние особенности рабовладельческого строя. Послы этих государств избирались на открытом собрании полноправных граждан и несли ответственность перед вышестоящими лицами после завершения своих миссий. Любой полноправный гражданин мог привлечь посла к ответственности, если он или она не считали его действия правильными. Это практиковалось более широко в греческих республиках, чем в Риме. Если в Греции высшим органом внешней политики было народное собрание, то в Риме эту функцию выполнял сенат. Наиболее яркими образцами древневосточной дипломатии являются переписки Телль-эль-Амарны, охватывающие XV–XIV вв. до н. э. Это соглашения, заключенные египетскими фараонами с Хеттским царством, Вавилоном и другими государствами Месопотамии в контексте экономических и дипломатических отношений. В настоящее время архив Телль-эль-Амарны хранится в Британском музее в Лондоне и Государственном музее в Берлине. Законы Ману (II в. до н. э. – II в. н. э.) являются памятником и историческим источником древнеиндийской литературы. Законы Ману — один из первых в мире сводов законов.
Подводя итог своему выступлению, докладчик отметила, что системный культурологический анализ античного опыта культуры государственности и государственного управления имеет немаловажное значения для понимания исторических закономерностей и особенностей процессов государственного строительства и управления различных стран мира.
Чтения завершились интересной культурологической дискуссией, в которой, наряду с докладчиками, приняли участие вице-президент АКА «Симург», профессор Салахаддин Эйюбов, доцент Экономического университета Анар Эйюбов, культуролог Ханум Мехтиханлы, представитель Министерства юстиции и другие.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.02.2025)
Berlin kinofestivalının əsas mükafatına – Qızıl Ayıya “Dreams” (Arzular) filmi layiq görüldü – YENƏ YENİ AVROPA DƏYƏRLƏRİ
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu qarlı çovğunlu fevral günlərində azərbaycanlı kinosevərlər də bütün qitə kinosevərləri kimi diqqətini Almaniyanın baş şəhərinə - Berlinə yönəltmişdi. Çünki orada Avropanın 3 ən böyük kinofestivallarından biri – Berlin kinofestivalı keçirilirdi. (Digər ikisi isə Kann və Venesiya kinofestivallarıdır). Nəhayət, maraqlı və gərgin günlər sona çatdı və qalib film və filmlər elan edildi.
Ondan başlayaq ki, Mədəniyyət Nazirliyimiz və Kino Agentliyimiz Berlinə nümayəndə heyəti və film göndərmişdilər, əlbəttə ki, biz filmimizin qızıl, yaxud gümüş ayı ilə qayıdacağına inanan qədər sadəlövh də deyildik, ümumən Azərbaycanın belə möhtəşəm tədbirlərdə iştirakının özü elə uğurdur.
Norveç rejissoru Dag Johan Haugerudun “Arzular” filmi sayca 75-ci olan Beynəlxalq Berlin Film Festivalının əsas mükafatı olan “Qızıl Ayı” mükafatına layiq görüldü. Təbii ki, mükafatlandırma mərasimini canlı olaraq Euronews- dan izləyən biri kimi deyə bilərəm ki, son illərdə olduğu kimi bu dəfə də Avropanın kino müsabiqələri məni məyus etdi. Niyə? Yox, rejissor işləri, aktyor bacarığı, texniki təchizat, effektlər – hər şey mükəmməldir, pis və bərbad olan isə mövzu seçimi və ideyadır. Avropanın köhnə-yeni dəyərləri – bizim mental xüsusiyyətlərlə, adət-ənənən və tərbiyəmizlə əsla uyğun olmayan, ictimau tabu-su olan mövzular...
Bu film öz filmlərində sevginin sanki quruluşunu öyrənən norveçli rejissorun (“Seks”, “Sevgi”) trilogiyasının yekun hissəsidir. “Arzular” filmi fransız dili müəlliminə aşiq olan 17 yaşlı qızdan bəhs edir. O, öz gündəliyində idarəolunmaz hisslərini təsvir edir.
Trilogiya emosional və fiziki yaxınlığa həsr olunub. "Seks" filmində iki evli heteroseksual kişinin seksual elastikliyi kəşf etmələrindən bəhs edilir. "Sevgi" filmi, hansı ki, keçən il Venesiya Film Festivalında premyerası oldu, yeni tanışlıq tətbiqləri dünyasında romantik əlaqə axtaran heteroseksual qadınla gey kişi haqqında danışır. "Arzular" - bu, romantik oyanışın intensivliyini düzgün şəkildə təsvir edən üçüncü fəsildir. Yeganə şükür ediləsi odur ki, qəhərmanlar əks cinsdəndirlər.
“Təhlükəli” Haugeruddan qopub adlayaq növbəti mükafatlara.
Böyük Jürinin Mükafatı braziliyalı rejissor Qabriel Maskaronun "Göyüzü Yolu" filmine verildi.
Filmin hadisələri Braziliyanın yaxın gələcəyində baş verir. İdarə edən rejim yaşlı insanları pensiyaya göndərir və onları təcrid olunmuş yaşlılar koloniyasına köçürür ki, gənc nəsillər məhsuldarlıq və artıma diqqət yetirsinlər, yaşlıların qayğılarına vaxt ayırmasınlar.
Maskaro mükafatlandırılma zamanı səhnədən dedi ki, bu, "heç vaxt həyatın yeni mənasını tapmaq üçün gec deyil" mövzulu bir hekayəsidir, həmçinin zorla köçürülən icmalar və avtoritar gələcəkdə ortaya çıxa biləcək qorxulu perspektivlər haqqında şairanə bir pritçadır. Mənəviyyat o qədər korşalacaq ki, insanlar yaşlı valideyinlərindən imtina edəcəklər!
“Allah o günü göstərməsin” deyib söhbətimi davam etdirirəm.
"Silver Bear" – Gümüş Ayı mükafatı 75-ci Berlinale festivalında ən yaxşı ssenari üçün rumıniyalı rejissor Radu Jude-yə "Continental 25" filminə görə verildi, "texnoloji kapitalist cəmiyyətin insanlıqdan uzaqlaşdıran təsirlərinin ifadəsi" – filmin mükafatlandırma səbəbi bu altyazısı oldu.
Rumıniyalı rejissor mükafatı 1900-cü ilin bu günü doğulan və cinayət qurbanı olan Luis Bunüelə həsr etdi. Səhnədə çıxış edərkən, o, Avropada "yalançı həmrəyliyin" az olacağına və Haaqa məhkəməsinin "milli zəmində mənfur qatillərin mühakiməsi" barədə öz borcunu yerinə yetirəcəyinə ümid etdiyini bildirdi.
Gecənin ən əyləncəli nitqlərindən birini Radu Jude siyasi bir notla tamamladı: "Sabah Almaniyada seçkilər keçiriləcəyini nəzərə alaraq, gələn il festivalin Leni Rifenştalın 'İradə Zafəri' filmi ilə açılmayacağına ümid edirəm".
Bu, 1935-ci ildə Adolf Hitler tərəfindən sifariş verilmiş Alman faşistlərinin təbliğat filmi olan "İradə Zafəri"nə istinad idi və rumın rejissor Almaniyadakı ultra-sağçı AfD partiyasının nüfuzunun narahatedici artımını ifadə edirdi.
Argentinli rejissor İvan Fund, gənc bir qızın heyvanlarla ünsiyyət qurma bacarığı haqqında olan "Mesaj" filmi ilə münsiflər heyətinin "Silver Bear" mükafatını qazandı. Öz mütəvazi filmi üçün mükafatı qəbul edərkən Fund Argentinada kino və mədəniyyətin məhv edilməsi ilə bağlı narahatlığını da ifadə etdi.
Çinli Huo Meng "Bu Yerdə Yaşamaq" filmi ilə ən yaxşı rejissor mükafatı ümün Qızıl Ayını qazandı. Film Çindəki sosial-iqtisadi dəyişikliklərin ölkə boyu müxtəlif ailələrin həyatına necə təsir etdiyini izhar edir.
Gümüş Ayı mükafatını isə ən yaxşı baş rola görə aktyor Rose Byrne qazandı, o, Məri Bronşteynin "Əgər ayaqlarım olsaydı, sənə təpiklə yardım edərdim" filmində, çökməkdə olan bir ananı canlandıraraq bu mükafata layiq görüldü.
Ən yaxşı ikinci plandakı rola görə mükafat aktyor Andrew Scott-a verildi, o, Richard Linklaterin "Göy Ay" filmində aldığı rola görə mükafatlandırıldı.
Nəhayət, böyük yaradıcı töhfəyə görə "Silver Bear" mükafatı isə fransız rejissoru Lüsil Hacixaliloviçə verildi, o, "Buzlu Qüllə" filmi ilə tanınıb, yəqin xatırlayırsınız.
Beləcə, daha bir Berlinale tarixə qovuşdu. Amma onun haqqında hələ çox danışılacaq. Ən azı, qalib filmlərin mesajları müzakirə ediləcək.
Siqaret tüstüsünün işıq zolağında əksi duman effekti yaratmışdı. Amma işıq sönən kimi bu effekt də yox oldu.
Qapaq şəklində: Norveç rejissoru Dag Johan Haugerud Qızıl Ayı ilə; iç şəklində: möhtəşəm atmosfer.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.02.2025)
Sumqayıtda “Gənclərə tövsiyələr"in panel- müzakirəsi
İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi
Sumqayıt Gənc Müəllimlər birliyinin və Sumqayıt MKS uşaq bölməsinin birgə təşkilatçılığı ilə millət vəkili Ceyhun Məmmədovun "Gənclərə tövsiyələr" kitabı üzərindən panel- müzakirə keçirilib.
Öncə ərazi bütövlüyümüz uğrunda canlarından keçmiş Şəhidlərin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib. Azərbaycan Dövlət Himni səsləndirildikdən sonra uşaq bölməsinin hazırladığı millət vəkilinin fəaliyyətini əks etdirən "Yol və zirvə" adlı videoçarx nümayiş etdirilib.
Moderator, yazıçı- dramaturq, kulturoloq Hafiz Ataxanlı dövlətçilik tariximizə ekskurs edib, yeni dünya nizamında önəmli yer tutan ölkəmizin siyasi- beynəlxalq nüfuzunu, iqtisadi inkişafını vurğulayıb və təbii ki, bu tərəqqidə hər bir gəncin uğur hekayəsinin ümümi işə töhfəsindən danışıb.
"Gənclərə tövsiyələr"in müəllifi, kreativ layihələri ilə seçilən millət vəkili kitabın yazılma ideyasından söz açıb. Dövlətimizin gənclər siyasətinin istedadlı gənclərə yol açdığını xatırladıb.
AYB Sumqayıt bölməsinin sədri Gülnarə Cəmaləddin, Əli Kərim adına Poeziya evinin direktoru İbrahim İlyaslı, "Zərdabi" nəşriyyat- poliqrafiya müəssisəsinin direktoru, Həsən bəy Zərdabi nəslinin nümayəndəsi Aydın Məlikov, REHA təhsil- təlim mərkəzinin rəhbəri İlhamə Axundova, şəhər 5 nömrəli məktəbin direktor müavini Arzu Əliyeva, şair Hikmət Fərzəli, şair-publisist İlhamə Məhəmmədqızı, şair Gülnar Ümid, tələbə İlahə Bağıyeva və başqalarının çıxışlarında və millət vəkilinə ünvanlanan suallarda vacib məsələlərə işıq salınıb.
Lütfizadə məntiq olimpiadasının qalibi Kənan Nəcəflinin səmimi çıxışı da maraqla qarşılanıb.
Sumqayıt MKS uşaq bölməsinin rəhbəri Yeganə Hüseynova və Sumqayıt Gənc Müəllimlər birliyinin rəhbəri Rəna Nəcəfli millət vəkilinə və qonaqlara təşəkkürlərini bildiriblər.
Tədbirdə Azərbaycan Milli Konservatoriyası nəzdində Sumqayıt Musiqi Kollecinin Simli kvarteti Könül Bəbirovanın rəhbərliyi ilə musiqi nömrələri ifa ediblər.
Sonda millət vəkili Ceyhun Məmmədov bir daha gənclərə öz tövsiyələrini söyləyib, qaldırılan məsələlərin həllinə yardımçı olacağına söz verib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.02.2025)
Dohada “Əlifba: A Cultural Alphabet” kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
NARGIS jurnalı Dohanın Qətər Milli Kitabxanasında “Əlifba: A Cultural Alphabet” kitabının təqdimatını keçirib.
Tədbirdə Qətər Milli Kitabxanasının prezidenti Dr. Həməd bin Əbdüləziz Əl-Kavari, Azərbaycan Respublikasının Qətər Dövlətində fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Adış Məmmədov, Şeyha Vadha Al Tani, mədəniyyət nümayəndələri, həmçinin Qətərdəki Azərbaycan səfirliyinin qonaqları və Azərbaycan diasporunun nümayəndələri iştirak ediblər.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu barədə jurnalın redaksiyası mediada reklam materialı yerləşdirib.
“Əlifba: A Cultural Alphabet” kitabı rəngarəng illüstrasiyalardan ibarət olan, həm böyüklər həm də uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuş Azərbaycan əlifbasıdır. Azərbaycan əlifbasının hər bir hərfi ölkəmizdə yerləşən memarlıq abidələri, sənət əsərləri, ölkəmizin tarixi ənənələri və folkloru ilə bağlıdır. Hər bir hərfə aid mətn geniş araşdırmalar əsasında yazılıb.
Layihənin ideyası NARGIS jurnalının baş redaktoru və bir çox unikal yaradıcı layihələrinin müəllifi olan Ülviyyə Mahmuda aiddir. Onun əsas məqsədi Azərbaycan mədəniyyətini dünyada göz önünə gətirməkdir.
Kitab dörd dildə təqdim olunub: ingilis, ərəb, fransız və ispan dillərində. Kitabın əsas məqsədi Azərbaycanın tarixini, mədəni irsini və Azərbaycan dilini təbliğ etməkdir.
Mərasimdə NARGIS jurnalının direktoru Müjgan Qafarzadə qonaqları salamlayaraq, layihənin tarixindən danışıb.
Təqdimat çərçivəsində “History in Letters” adlı sənədli animasiya dramı nümayiş olunub. Bu film tamaşaçıları əlifba prizmasından Azərbaycan mədəniyyəti və tarixi ilə tanış edir. Bu, sadəcə, bir sənədli animasiya filmi deyil, həm də tamaşaçını həqiqətin kəşfinə və sənətə olan sevginin gücünə sövq edən fəlsəfi axtarışdır.
Filmin rejissoru Meran İsmayılsoy, ssenari müəllifi Ağamehdi Abidov, animasiya rəssamları isə Kənan Şeyxzamanlı və Nərgiz Heydərdir. İllüstrasiyalar rəssam Orxan Hüseynov tərəfindən hazırlanıb.
Heykəltaraş Teymur Qəribov kitab üçün kristal formasında xüsusi altlıq hazırlayıb. Tədbir zamanı Ülviyyə Mahmud kristalı Şeyha Vadha Al Taniyə hədiyyə edib.
Layihə üçün xüsusi olaraq hazırlanan “Welcome to Baku” adlı instalyasiya isə rəssam və heykəltaraş Rəşad Ələkbərov tərəfindən təqdim olunub.
Daha sonra qonaqlara Azərbaycan mətbəxinin nümunələri təqdim edilib. Tədbirdən sonra hər bir qonağa kitab, həmçinin NARGIS jurnalının fevral buraxılışı, posterlər, açıqcalar, xəritə və kəlağayı hədiyyə olunub.
Axşam saatlarında isə “Əlifba. A Cultural Alphabet” kitabında təqdim olunan illüstrasiyaların işıq proyeksiyası Marina Twin Tower binasının üzərində nümayiş etdirilib. Beləliklə, şəhərin sakinləri və qonaqları layihəmizlə vizual şəkildə tanış olublar.
“Əlifba: A Cultural Alphabet” layihəsi 2019-cu ildə ilk dəfə İstanbulda, 2024-cü ilin iyun ayında isə Berlində təqdim olunub. 2025-ci ildə layihə dünyada daha da genişlənəcək: Dohadan sonra kitab Rabatda, Madriddə, Londonda və digər şəhərlərdə təqdim ediləcək.
NARGIS jurnalı baş sponsor "PASHA Holding"ə, Qətərdəki Azərbaycan Ticarət Korporasiyasına, Azərbaycan Respublikasının Qətərdəki səfirliyinə tərəfdaşlıq və dəstək göstərdiklərinə görə və "Kazunion Turoperator"a dərin minnətdarlığını bildirir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.02.2025)
“Bir özgə üzüyə küsər əllərin…” - İbrahim Aybarsın şeirləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzet” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə İbrahim Aybarsın şeirləri təqdim edilir.
Titanik, bəlkə də
batar içində...
Bir ürək bu qədər kövrələcəksə,
Sirrini dil niyə tutar içində?
Əzmlə sahilə üzən insanın
Titanik, bəlkə də batar içində...
Dərd-qəm sizlərə gəlməsin şirin,
Şirinsə, dərdimin götürün birin.
Bu coşqun adamı gecə dindirin,
Əsrin yorğunluğu yatar içində...
Köhnələn oyunlar və köhnə hamam,
Qəlbləri daşdandır, qayadandır tam.
Həyatda arzuya çatmayan adam
Asılmış bir dara çatar içində.
Yıxılar, gülüm
Unutmaz Tanrı heç olub-keçəni,
Hər şeyə məhşərdə baxılar, gülüm.
Bir özgə üzüyə küsər əllərin,
Vaxt gələr, barmağın sıxılar, gülüm!
Axı çox gözəldi sənin gülüşün,
Axı məhv elədi məni gedişin.
Axı həsrətini çəkdim keçmişin,
Çıxar axırımıza "axı"lar, gülüm.
Məni sən ovutdun, səni seanslar,
Pozulub həyatda olan balanslar.
Taleyin hökmüylə bütün bu şanslar
Bizim üzümüzə çaxılar, gülüm!
Bu zaman oxundan geriyə baxsaq,
Sevgimiz olmazdı bu cürə axsaq.
Bir illik həsrətin əlin buraxsaq
Böyüməz, böyüməz yıxılar, gülüm!
Gözlədim mən səni...
Gözlədim mən səni, harda qalmısan?
Gözlərim yol çəkir, şəkil əvəzi.
Gözlədim mən səni, harda qalmısan?
Yoruldu qəmlərdən sınıq tərəzi...
Gözlədim mən səni, harda qalmısan?
Doğmatək girmişdim bəs ürəyinə?!
Gün gələr, torpaqla doğmalaşaram
Torpaq qucaqlayar sənin yerinə.
Gözlədim mən səni, harda qalmısan?
Həsrətin gör məni nə hala salıb.
O günəş gözlərin uzaqlaşandan
Günün gündüzündə günüm qaralıb.
Gözlədim mən səni, harda qalmısan?
Gözləmək yerinə, kaş getməyəydi.
Kabuslu yuxudan oyanan zaman
Dərdimi başqası eşitməyəydi...
Mən uşaq olanda
Mən uşaq olanda belə deyildi,
Heç nə bilmirdim, amma xoş idi.
Nə qədər qəlbi boş bədən gəzirmiş,
Onda "kukruz"ların içi boş idi...
Mən uşaq olanda belə deyildi,
Yaramı öpərdi, anam keçərdi.
Böyüdük, ölümlü həyatı gördük,
Onda oyuncağın daşı ölərdi.
Mən uşaq olanda belə deyildi,
Zaman da sovrulub tez keçməz idi.
Mən belə anladım, onda əcəl də
Bizdən can almağa tələsməz idi.
Mən uşaq olanda, uşaq olanda
İstərdim böyüyüm bir an içində.
Və tapdım özümü zaman köçündə...
Öyrəndim dərdimi gizli tutmağı,
Öyrəndim şad günü mən unutmağı.
Böyüyün göz yaşı böyük olarmış,
Böyüklük gizlicə ağlamaq imiş.
Uşaqlıq həsrəti, öz uşağında
Axtarmaq, qoxlamaq, aramaq imiş...
Yıxanım oldun
Gedirəm mən daha çox uzaqlara,
Qismətdən, taledən, bəxtdən uzağa.
Gedirəm, düşünmə səndən uzağa,
Sən mənim ən uzağ yaxınım oldun.
Fərhad, ya Şirintək işim yox ünlə,
Gedibsən, özünü apar özünlə.
Mən sənə "yaxınım" desəm də fəqət,
Sən acı sözünlə yıxanım oldun.
Bülbül intizarla nə deyir mənə?
Sevgini duymayan kəs gülür mənə.
Bəlkə də, çox idi xoş ömür mənə,
Ömrümü axıra çıxanım oldun.
*
Poladtək sınmayan dilək əridi,
Havanın nə şıltaq, dəcəl fəslidi.
Mindiyin qatarın yolu bəllidi,
Vaqonun içində geri gəzirsən...
Sevgidə kim uddu, kimsə uduzdu,
Yırtıcı bir hicran qəlbimə cumdu.
Tutaq ki, lap mənə acığın tutdu,
Yazdığım məktubu niyə əzirsən?
Könüldə olan yük qalxmaz əlimlə
Həyatı maraqlı etmisən kimlə?!
Sən uşaq deyilsən, axı mənimlə
Oynayıb-oynayıb niyə bezirsən?..
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.02.2025)
“İnsan bölüşə-bölüşə xoşbəxt olur” – AKTYOR 50-YƏ YETİŞDİ
Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”
“Teatr ağır sahədir və adamdan zəhmət tələb edir. Aktyorların səhnədə harada səhv etdiyini yalnız özləri və həmkarları bilirlər. Tamaşaçı bunu hiss etmir. Kinodan fərqli olaraq teatrda elədir ki, aktyor axırıncı cərgədə oturan tamaşaçıya da öz hislərini çatdırmağı bacarmalıdır. Ancaq kinoda bütün bu işləri kamera görür. Bu da aktyora daha çox rahatlıq gətirir və işlərini asanlaşdırır. Əslində mən teatr aktyoruyam, ancaq kinoda da az çəkilməmişəm...”
Bu sözlər, haqqında söhbət açmaq istədiyim Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrının aktyoru Vüqar Məmmədəliyevə məxsusdur. O, 23 fevral 1975-ci ildə Sumqayıt Şəhərində dünyaya gəlib. 1997-ci ildə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin Dram və kino aktyorluğu fakültəsini bitirib. 1995–1999-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Gənclər Teatrının, 1999–2000-ci illərdə isə "İlham" Miniatür teatrının aktyoru olub. 2006-cı ildən Bakı Kamera Teatrının, 2009-cu ildən isə Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar teatrının aktyorudur...
Deyir ki:- “Hələ orta məktəbdə oxuyarkən aktyor olmaq istəyirdim. Ümumiyyətlə, incəsənət həmişə mənə maraqlı olub. Bir zamanlar Sumqayıt Teatrı bütün Azərbaycana səs salmışdı. Rəhmətlik Rövşən Almuradlının hazırladığı “Dəyirman” tamaşasındakı dörd balaca uşaqdan biri mən olmuşam. Elə həmin tamaşadan da başlamışam səhnədə rol ifa etməyə. Onda çox kiçik idim. Və heç vaxt danmıram, mənim üzərimdə Təranə Mahmudovanın zəhməti çox böyük olub. Məni İncəsənət Universitetinə o xanım hazırlaşdırıb. Orta məktəbi bitirən il bir bal çatmadığı üçün, ali məktəbə qəbul ola bilmədim. Heç atam da istəmirdi ki, mən İncəsənət Universitetinə sənəd verim. Amma qərarım qəti idi. Nəhayət növbəti il İncəsənət Universitetinin tələbəsi oldum...”
Dərin emosional quruluşa, optimist bir təbiətə malikdir, çox güclü hissləri var. Adamlarla münasibətdə səbirli, mərhəmətli və diqqətlidir. Həmsöhbəti danışarkən, onu saatlarla dinləməyi bacarır. Amma kiminsə əziyyət çəkməsinə dözümsüzdür, kömək etmək üçün əlindən gələni əsirgəməməyə hazırdır. Yüksək mənəviyyatı, sədaqəti onu həmişə insanlara sevdirə bilib və sevdirir də...
“Ali məktəbi bitirəndən sonra Əkrəm Əylislinin “Yazığam, sevmə məni” adlı əsəri əsasında tamaşa hazırlanırdı. Orda mənə parlaq görünən bir rol verildi. Ondan sonra rəhmətlik Hüseynağa müəllim mütəmadi olaraq mənə tamaşalarda öndə olan rol verirdi. Görünür, rəhmətliyin etimadın doğrultmuşdum. Doğrudur, heç zaman baş rol oynamağa can atmamışam. Teatrda elə aktyorlar var ki, baş rol ifa etməkdən ötrü az qalır özlərin öldürsünlər. Bir aktyor kimi mən həmişə belə düşünürəm ki, rol kiçik də ola bilər. Yetər ki, həmin rol yaxşı rol olsun. Xarakterik rolları çox sevirəm.”- söyləyir...
İnanılmaz dərəcədə romantik və sevgi dolu adamdır. Eyni zamanda, çox güclü intuisiyaya malikdir, xəyal qurmağı, macəraları, romantikanı xoşlayır. Səxavətinə söz ola bilməz, son tikəsini bölməyə hazırdır. Yaxşı bilir ki, insan bölüşə-bölüşə xoşbəxt olur...
Deyir ki:- “Bəzən aktyoru kinoya dəvət edəndə, aktyor umduğu qonararı söyləyir və hərə bir tərəfdən deyir ki, sən heç teatrda bu qədər maaş almırsan. Niyə yüksək qonarar istəyirsən? Mən həmişə bu məsələdə aqressiv oluram. Adama deyərlər ki, bəlkə mən teatrda bir tikə çörəyə çalışmalıyam? Məni aktyor kimi rola dəvət etmisən, mən də öz qonarar qiymətimi deyirəm. Sənə uyğundur razılaş, uyğun deyilsə “yox” de.”
Teatrda otuza yaxın obraz yaradıb, ona yaxın filmdə isə müxtəlif rolları canlandırıb. Onun oynadığı filmlərdən “Yanmış körpülər”, “Aşiqlər”, “Qardaşımdan yaxşısı yox idi”, “Səhərə inan”, “Bir ovuc torpaq”, “Ömür elə qısadır ki...”, “Oğlan evi” kimi filmləri nümunə göstərmək olar...
Ötən gün - fevralın 23-ü Vüqar Məmmədəliyevin 50 yaşı tamam oldu. Onu yubileyi münasibətilə təbrik edir, möhkəm cansağlığı, yaradıcılıq uğurları arzulayıram...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.02.2025)
Səhvlər və onların kvalifikasiyası barədə - ESSE
Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Çox səhvim ola bilər, amma əsla ilk səhv məndə olmayıb.
Bəzən insanın səhvləri külək kimi dalğa-dalğa üzərinə gəlir. Birini düzəltmək istədikcə digəri peyda olur. Sanki özünü müdafiə etməyə çalışdıqca daha çox günahkar çıxırsan. Amma bir həqiqət var: hər səhvin bir başlanğıcı var, bir qığılcımı, bir səbəbi… Və mən heç vaxt o ilk qığılcımı yandıran olmamışam.
Mənim günahım, bəlkə də, həddindən artıq inam olub. Mənim səhvim, bəlkə də, hər kəsi özümdəki kimi bilmək olub. Heç kimə qarşı pis niyyətim olmayıb, amma bəziləri bunu zəiflik sanıb, verdiklərimi götürüb getməyi seçib.
Mən yanlış hərəkət edə bilərəm, amma heç vaxt ilk addımı səhv atmamışam. Mən insanları itirmiş ola bilərəm, amma heç vaxt ilk atan olmamışam. Mən susqunluq qarşısında susmamış, xəyanət qarşısında göz yummamış, biganəliyə biganəliklə cavab vermişəm. İnsanlar bunu səhv sayırsa, deməli, mən elə səhv olaraq qalmağa hazıram.
Çünki mən heç vaxt bir sevginin sonunu gətirən olmamışam. Amma bitmiş bir sevgidə qalacaq qədər də aciz deyiləm. Mən heç vaxt bir inamı sarsıdan olmamışam, amma sarsılan bir inamı da yalandan qorumaq istəməmişəm. Mən heç vaxt ilk səhv etməmişəm, amma səhvlərin məni dəyişdirdiyini inkar edə bilmərəm.
Bəzən insanlar səni incidər, sonra da səni günahkar çıxararlar. Sanki onlar heç nə etməmiş, sən isə hər şeyi pozmuşsan. Amma mən bilirəm: hər səhvin kökündə bir başlanğıc var. Mən isə heç vaxt o başlanğıc olmamışam.
Bəlkə də kimlər üçünsə bu sadəcə bir bəhanədir. Amma mənim üçün bir prinsipdir: Kiməsə ilk zərbəni vurmaram, amma vurulan zərbəni cavabsız da qoymaram.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.02.2025)
MİLLİ KİNOMUZ - Tariximizin zirvəsi “Babək”
Murad Vəlixanov, “Ədəbiyyat və İncəsənət”
Ta əzəldən həm millət, həm də dövlət olaraq azadlığımız uğrunda canını, qanını fəda edənlərin xatirəsini hər zaman uca tutmuşuq. Bu gün haqqında danışacağım film də məhz bu qəhrəmanlardan biri olan Babəkdən bəhs edən “Babək” filmi haqqındadır.
Film 1979-cu ildə rejissor Eldar Quliyev tərəfindən çəkilib. Hər zaman millətini, dövlətini sevən və onlara sadiq olan Babək ərəblərin əhaliyə qarşı tutduğu divanı və etdikləri vəhşiliyi görür və buna səssiz qalmayaraq dağlara çəkilir, onlara qarşı mübarizə aparmaq üçün ordu toplayır. Onu da qeyd edim ki, Naxçıvanda baş tutan çəkilişlər zamanı aktyor azlığına görə çəkilişlərin axsadığı barədə məlumat alan Heydər Əliyevin tapşırığı ilə o dönəm üzüm yığımı ilə məşğul olan Naxçıvan əhalisinin də filmin çəkilişlərində “massovka” adlanan kütləvi səhnələrdə iştirak etməsi təmin edilir. Beləcə filmin çəkilişi baş tutur və çox uğurlu şəkildə də alınır. Film müharibə janrı üzərində çəkilmişdir. İlk vaxtlarında hamı kimi zərdüşt olaraq oda sitayiş edən Babək əhalinin başına gətirilənləri gördükdən sonra xalqına qənim kəsilənlərə qarşı mübarizəyə qalxır.
Hətta filmdən bir neçə səhnənin çıxarıldığı da bildirilirdi. Məsələn, Babəkin əslən erməni olan Səhl İbn Sumbat tərəfindən satıldığı səhnə Moskvanın təkidi ilə çıxarılmışdır. Səbəb isə iki millət arasında problem yaranmaması idi.
Sonda Babək ərəblər tərəfindən ələ keçirilir və ərəblərin başçısı Əbu İmranın əmri ilə vəhşicəsinə edam edilir.
Babəkin son sözləri isə hər zaman qulaqlarımızdadır: “Mən hər zaman səninləyəm, Azərbaycanım”.
“Ədəbiyyat və İncəsənət”
(24.02.2025)
UNUTMADIQ, UNUTMAYACAĞIQ - Milli Qəhrəman Əfqan Hüseynovun doğum günüdür
İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Sizə doğum günü olan növbəti Milli Qəhrəman barədə söhbət açmaq istəyirəm.
Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Əfqan Qaraxan oğlu Hüseynov barədə.
O, 24 fevral 1963-cü ildə dünyaya göz göz açmışdır. 1970-ci ildə 109 saylı orta məktəbə getmiş, 1980-cı ildə C.Naxçıvanski adına hərbi təmaüllü orta internat məktəbində təhsilini başa vurmuş, sonra Bakı Ümumqoşun Komandirləri Məktəbinə qəbul olmuş və taqım komandirinin müavini təyin edilmişdir.
1984-cü il tarixdə SSRİ Müdafiə Nazirinin əmrinə əsasən ona leytenant hərbi rütbəsi verilmişdir.
11 oktyabr 1985-ci ildən 25 iyun 1987-ci ilə kimi Əfqan Əfqanıstan Demokratik Respubllikasında gedən döyüşlərdə fəal iştirak etmiş və ağır yaralanmışdır. Onun döyüş xidməti yüksək qiymətləndirilmiş, "Qırmızı ulduz" ordeni ilə təltif edilmişdir. 1986-cı ildə ona baş leytenant rütbəsi verilmişdir.
1988-ci ildə SSRİ-nin hərbi Silahlı Qüvvələrinin yaranmasının 70 illiyi ilə əlaqədar olaraq Hüseynov Əfqan Qaraxan oğlu "SSRİ Hərbi Silahlı Qüvvələrinin yaranmasının 70 illiyi" medalı ilə təltif edilmişdir. O, 1988-ci ildə C.Naxçıvanski adına Bakı hərbi təmayülli məktəbə tərbiyəçi bölük komandir təyin edilmiş və növbəti kapitan hərbi rütbəsini almışdır.
Yüksək dərəcəli biliyə malik bir zabit olduğu nəzərə alınaraq Hüseynov Əfqan Qaraxan oğlu 2 dekabr 1991-ci ildə Azərbaycan Respublikası Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin 1-ci şöbəsində döyüş hazırlığı üzrə baş zabit vəzifəsinə təyin edilmişdir.
Həmin dönəmdə gün-gündən mətinləşən, yüksək döyüş hazırlığına yiyələnən Milli Qvardiyanın nəzdində yeni alay yaranması məsləhət görmüşdür. Həmin alayın ilk komandiri Əfqanıstan müharibəsində böyük döyüş təcrübəsi keçmiş mayor Hüseynov Əfqan Qaraxan oğlu təyin edilmişdir. Yeni təyin olunmuş təcrübəli komandir Milli Qvardiyanın rəhbərliyinin köməyi və özünün təşkilatçılıq bacarığı ilə alayın şəxsi heyətinin döyüş hazırlığını və təlimini qısa bir vaxt ərzində lazımı səviyyəyə çatdırmışdır.
Qubadlı, Laçın bölgələrində acınacaqlı vəziyyət yaranmışdı. Dişinə qədər silahlanmış ermənilər daim təhlükə yaradırdılar. 186 saylı sərəncamı ilə 26 oktyabr 1992-ci il tarixində alayın şəxsi heyəti, başda alay komandiri mayor Hüseynov olmaqla həmin bölgələrə göndərilmişdir.
Bu döyüşdə alay komandiri mayor Hüseynov xüsusi fədakarlıq göstərmişdir. Bacarıqlı, igid komandir Milli Qvardiyanın adını yüksəyə qaldırmışdır. Lakin özü 1 noyabr 1992-ci ildə alayın düşmən üzərinə yeni hücumu zamanı başına dəyən düşmən gülləsindən əbədi olaraq gözlərini yummuşdur.
Onun bu itkisi Milli Qvardiyanın zabit və əsgərlərini çox məyus etsə də, sonrakı döyüşlərdə onlar Əfqanın intiqamını almaq arzusu ilə ağır döyüşlərə girmiş, belə döyüşlərdə itkilər versələr də şərəflə çıxmışdılar.
Əfqan Hüseynovun bir qız övladı yadigar qalmışdır.
Allah qəhrəmanımıza rəhmət eləsin!
Amin!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.02.2025)
