Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Neçə gündür ki, sizə uğur qazandıran kitablardan danışıram. Sırada növbətisidir,  «biznesdə və peşəkar fəaliyyətdə uğur qazanmaq» mövzusunda ən populyar motivasiya bestsellerləri arasında qərarlaşan Stiven Kovinin “Yüksək effektli insanların yeddi vərdişi” kitabından fayda götürəcəyinizə əminəm.

Stiven Kovi. “Yüksək effektli insanların yeddi vərdişi”

16 il öncə çıxan bu kitabın dünya üzrə 15 milyondan artıq nüsxəsi satılmışdır. On illərdir ki, bu superbestseller dəbdən düşmək bilmir.

Motivasiya ədəbiyyatı yazan bir çox digər müəlliflərdən fərqli olaraq Stiven Kovi uğura gedən yolun qısa olduğunu iddia etmir, o, özünüinkişafın, həyatı dəyişmənin hətta bütöv bir ömür qədər çəkə biləcəyini söyləyir.

Stiven Kovi uğur qazanmağı arzulayan insanlara nəyi tövsiyə edir?

 - Bilib eləməmək bilməməyə bərabərdir. Bacarıb eləməmək isə bacarmamağa.

 - Hadisələrin bizə necə təsir etdiyini biz özümüz müəyyənləşdiririk.

 - Effektiv adam problemləri ilə deyil, imkanları ilə düşünür.

 - İnsana başqasının öz əzablarına son qoyub şəraitə qalib gəlməsini dərk etmək qədər güclü heç nə təsir edə bilməz.

 - Yalnız yerinə yetirilməyən istək motivasiya edə bilər.

 - Öz gücünü özünə investisiya qoymağa sərf elə.

 - Problem – mahiyyətcə biz onu gördüyümüz kimidir.

 - İnsanlar dünyanı olduğu kimi görürlər.

 - Qızıl qaydalara görə, başqalarına qarşı elə hərəkət edin ki, onların da sizə  qarşı o cür hərəkət etmələrini arzulayasınız.

Bu kitabı «Fortune 500» reytinqində yer alan əksər kompaniya rəhbərləri oxumaq üçün öz işçilərinə tövsiyə edirlər, bəzi kompaniyalarda isə işçilər üçün bu kitabı oxumaq məcburidir.

Stiven Kovinin kitabında olduqca faydalanacağınız aforizmlərə, ayrı-ayrı pritça və əhvalatlara da rast gəlmək mümkündür. Məsələn, onun Abraxam Masloudan gətirdiyi bu aforizmi çox bəyənirəm: «Əlində çəkic tutan ətrafın yalnız mismarlardan ibarət olmasını düşünməyə meyillidir».

Bu isə gözübağlı, uğursuz insanlara xitab edilən xırda bir ibrətamiz dialoqdur:

 - Siz nə iş görürsünüz?

 - Beş saatdır ki, bu ağacı mişarlayıram.

 - Bəs niyə əl saxlayıb mişarınızı itiləmirsiniz?

 - Vaxtım nə gəzir! Tez mişarlayıb qurtarmalıyam.

Sonda bir vacib detalı da deyim. Bu kitab, hətta Stiven Forbs, Larri Kinq, Bill Klinton kimi dünyaşöhrətlilərinin də həyatlarını dəyişib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.02.2025)

Xədicə Əliyeva, "Ədəbiyyat və İncəsənət"

Görəsən, o, orada olacaqmı? Bəlkə də, məni görmək ona özünü heç də yaxşı hiss etdirməyəcəkdi. Elə də uğurlu dəqiqələrimiz keçməmişdi, çünki.

Yenə də onu yenidən görə bilsəm, "son"-un nöqtəsini qoya bilərdim. Maraqlıdır, son dediyim dəqiqələri yaşamaq üçün bu cür can atırdım, yoxsa, sondan doğan yeni başlanğıc idi ümidim?

Bu suallara cavab tapmağın yolu ruhuma ruhunu çəkən yerə getmək idi ki, gedirdim. Onun bundan əvvəl oturduğu skamyada əyləşdim. Hə, o tam olaraq da burada oturmuşdu. Oturdum və sanki öncədən planlaşdırılmış, saatı təyin olunmuş görüşə tez gəlib gözləyənlər kimi gözləməyə başladım.

Gözlədim, gözlədim.

Etdiyim mənasız hərəkət idi. Təbii ki gəlmədi. Bu tamamilə qeyri-iradi hərəkət idi. Tamamən məntiq deyil də, hisslərlə qərar verilib atılan addım idi. Olsun, ən azından getsə idim necə olardı, düşünməkdənsə, getdim və olmadı düşüncəsi daha rahatvericidir. Hər nəysə.

Hava soyuq idi, mənim isə xəstələnmək kimi bir seçənəyim yox idi. Çünki heç kimim yoxdur və mənə məndən başqa heç kim dəstək çıxa bilməz. Öz qayğıma özüm baxmaqdan başqa çarəm yox idi. Xəstələnmək məni qorxutmurdu. Lakin digər insanların yaşam olub-olmadığını unutduğu bir yerlərdə unudularaq ölmək biraz cansıxıcı gəlirdi. Ona görə də addımlarımı cəldləşdirib evə tərəf yol aldım. Hər zamankı kimi xüsusi planlanmamış, sadəcə adət edib öyrəşdiyim üçün eyniləşmiş hərəkətlərimi təkrarlayırdım.

Həmişəki acı və dilimi yandıracaq dərəcədə qəhvəmi hazırladım, rəfimdən hər-hansısa kitabıma əl atıb, çöldəki soyuqdan sadəcə cismimi xəstəlikdən qoruyacaq istiliyi verən sobamın qarşısına keçdim. Düzənli biri deyildim, dağınıq da deyildim. Sadəcə olaraq, o an doğru olan, yaxud hansısa yaşam qayda-qanununa əsasən deyil də, daha çox mənə, o an nəyi istədiyimə uyğunlaşdırırdım bütün atacağım addımları, hərəkətlərimi, davranışlarımı.

Kiməsə özümü olduğumdan fərqli göstərmə cəhdində deyildim, məni bəyənsin, yaxud olmadığım xarakterim haqqında hansısa fikri müsbət yöndə irəli sürsün deyə özünü olduğumdan fərqli qəlibə uyğunlaşdırmağa çalışmırdım, həmçinin ətrafın da məni buna məcbur etməsinin qarşısını alırdım.

Həyatımda təkcə yolunda gedən evimdəki təmizlik və əşyaların yerində olması idi. Niyəsə buna çox diqqət edirdim. Sanki beynimdəki dağınıqlıqları evimi səliqəyə salaraq yoluna qoya bilirdim. Bu bir az uğurlu alınmasa da, mən az da olsa, təskinlik tapırdım. Dağınıq evini öz əllərinlə səliqəyə salmaq asan idi, lakin dağınıq olan hisslərin, ruhun olanda, deyəsən araya başqa əllər girməli idi və mənim sahib olduğum sadəcə iki əlim var idi. Bununla da sadəcə evimi təmizləyə bilirdim, təəssüfmü deyim, yoxsa yaxşı ki, bilmirəm.

Heç nəyi bildiyimi də bilmirəm. Bəzən bilirəm, bəzən isə yox. Bəzən də bildiyimi zənn etdiyimin ömrü bilmədiyimi bildiyim günə qədər olur. Əslində, bu qədər şey bilmək və heç nə bilməmək arasındakı körpünün ortasında qalmaq əzabverici idi. Nə geriyə dönüb baxa bilirsən, nə də irəli gedə. Eləcə orada qalırsan.

Həyat bizi bir müddət yaşadıqdan sonra bu körpünün ortasına atır və keçib yaşaya bilərsən deyir. Sıxıntı olan isə hər addımınla körpünün həm önündən, həm də arxasından bir taxtanın əskilməsidir. Nəticədə isə keçmişdən qaçarkən əslində keçmiş üzərinə qurulan gələcəyin əskikliyində durursan və davam etdiyini düşünsən də, həmin yerdə dönüb qalırsan. Atdığın hər addım gələcəyin təməlindən əskiltdiyin bir parçaya çevirilir. Bir nöqtədə dayanırsan və o nöqtə sənin həyatda özünü tapdığını zənn etdiyin yer olur. Əslində olan isə davam edəcək, üzərinə bir addım daha ata biləcəyin körpüdə heç bir taxtanın-ümidin qalmaması olur.

Bir çox insan seçdiyi, yaxud seçmək istədiyi həyatı yox, seçilən və məcbur olunan həyatın pəncəsindən qurtula bilmir və ömür boyu özünü tapmaq üçün çıxdığı yolda azdığını anlamadığı hər anına boşluq hissi adını verir. Maraqlıdır, insan ömrü boyunca getdiyi o yolda özünü tapmaq üçün çalışır, yoxsa özündən qaçır? Bax, bu sualın cavabını heç mən də bilmirəm.

***

Ən yaxşısı, bu "normal" günün ardından qəhvəmi içib, bir neçə səhifə oxuyub yatmaq idi. Hava digər günlərə baxmış daha qəzəbli görünürdü. İnsan ruhunu alıb səma harmoniyasına qarışdıracaq gücdə külək əsirdi. Küləkli havaları əsəbdən saçları dağılmış qadına bənzədirdim. Hələ yağış da yağırsa, qəzəb və göz yaşlarının birləşməsi ilə yaranan sərt qadın tablosu canlandı gözümdə. Sadə qələm və dolabımda əzilən bir bəyaz kağız parçası aldım. Küləyin dağıtdığı saçlarını və həyatın üzündə birləşdirdiyi məyusluqları baxışlarla vərəqdə əks etdirməyə çalışdım. Rəsmi bitirdikdən sonra anladım ki, bu "ona" bənzəyirdi. Hə, hə, ona. Qəribə idi, çünki rəsmə başlayanda bu əllər onun portretini canlandırmağa çalışmırdı. Sanki fərqli emosiyada onu təsvir etmişdim. Onun üçün çıxmadığım yolun sonunda belə onunla qarşılaşırdı hisslərim. Bəlkə də, mənə elə gəlirdi. Fərqində belə olmadan onsuzluqdan ona qaçırdım.

Qəribə idi, çünki çatmaq istədikcə, sanki ondan uzaqlaşırdım. Lakin hisslərim onu ilk gördüyü yerdə iki əllə elə qucaqlamışdı ki, cismən onu görməsəm belə, yanımda yox, canımda imiş kimi hiss edirdim. Çünki mən onu yanıma yox, canıma almışdım. İnsan hisslərinə sevgi qarışanda məntiqi söhbətdən çəkilirdi və atdığın addım səni sevdiyindən başqa hər yola çıxarırdı. Bəzən insan bir şeyi onu bərbad edəcək qədər çox sevir və istəyir. Çox istəmək həmişə bəs etmir, bəzən elə məhv etmək üçün çox istəyir insan. İnsan gərək nəyəsə mənasını itirəcək qədər məna yükləməsin. Sənin üçün önəm kəsb edən bir şey mənim heç marağımda olmaya bilər. Səbəbi sənin onu istəmək üçün mənasızca məna yükləməyindən başqa bir şey olmaz. Bunu istər əşyalar üçün, istər insanlar üçün düşünün. Mənasını itirən hər şey unudulmağa məhkumdur.

Acı qəhvəmdən içərək, bir tərəfdən də üz cizgilərini tamamlayırdım. Axırıncı dəfə nə vaxt belə zövq aldığımı unutmuşdum. Dilimdə qəhvənin acı tamı, qələmimdə, ruhumda iztirab ləkələri qoyacaq tonda olan o qadını təsvir edirdim. Təsvirə başlayarkən, niyyətim sadəcə qadın təsviri idi, qadınımın yox.

Həyatımda bu günə qədər portret janrında nəsə çəkdiyimi xatırlamıram. Çünki insanları, onların cizgilərini səbrlə, təmkinlə çəkəcək qədər önəmsədiyimi düşünmürdüm. Portreti tam çəkib bitirdikdən sonra bundan öncə çəkdiklərimlə arasındakı fərqin sadəcə gözlərinin baxdığı istiqamətin fərqli olması idi. Qəribə idi, çünki öz qələmimdən çıxan gözlərlə təmas qurmağa belə çəkinirdim.

Bunun üz-üzə olan tərəfini düşünməkdə çətinlik çəkirəm, açığı.

"Mən onunla, sözlərdə barışa bilmədim, sadəcə şəklindəki gözlərlə sağollaşdım."

Bəlkə də, "son dəfə", insan oğlunun sonunu qoya bilmədikləri üçün yaratdığı növbəti ümid yolu idi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.02.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.                    

·        Seçimi necə etməli

Adətən sizin üçün ən yaxşı biznes sizin ən çox təcrübəniz olan, yaxından bələd olduğunuz və maraqlı olduğunuz biznes növüdür. Ola bilsin ki, sizin üçün daha maraqlı olanı odur ki, sadə xobbi kifayət dərəcə gəlirli və uğurlu biznesə çevrilir.

Seçilmiş biznes sahəsində təhsilinizi və təcrübənizi bu növ məhsul və xidmət növünə yerli bazarda olan tələbat və rəqabətlə müqayisə edərək şansınızı müəyyən edə bilərsiniz. Ən əsası, nəyi hər şeydən yaxşı bacardığınızı və nəyi hər şeydən çox arzuladığınızı müəyyən etməkdir.

·        Biznes-plan nədir

Biznes-plan sizin biznesinizi, onun istiqamətini, sizin bütün məqsədlərinizi və sizin şirkət üzrə prtnyorlarınıza təklif etdiklərinizi dəqiq müəyyən etməyə imkan verir. Onun baza komponentinə cari və gələcək balanslar, gəlir və ziyanlar haqqında hesabatlar və nağd pul vəsaiti axını daxildir. O, resursların dəqiq müəyən edilib paylaşdırılmasında, risklərin yaranma imkanlarının nəzarətdə saxlanılmasında və düzgün qərarların qəbulunda sizə yardımçı olacaq.

Biznes-plan sizin kompaniya, onun təşkilinin prinsipləri, borc götürülən vəsaitin necə qaytarılacağını əsaslandıran hesablamalar haqqında müəyyən və xüsusi məlumatlar daşıdığından, yaxşı tərtib edilmiş biznes-plan kredit və investisiyaların alınması üçün təqdim olunan sənəd paketinin həlledici komponentidir. Paralel olaraq o, sizin personala, təchizatçılara və digər partnyorlarınıza məqsədlərinizin mahiyyətini və kompaniyanızın əməli strategiyasını izah edə bilər.

Sabah növbəti bənd – Uğur şərtləri barədə danışacağam.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.02.2025)

Aynur İsmayılova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Niyə həmişə bir yol axtarışındayıq?

Həqiqətən hər zaman bir yol varmı?

Yoxsa yol da, yolçu da bizik?

Mən bu sualların içində yox olmaq üzrəyəm. Tükəndiyimi hiss edirəm.

Tükənmişlik insana nə qazandırır? Yeni bir varoluş, yoxsa varlıq içində var olub da yox olmağı?

Niyə mən bir yol axtarışındayam? Bəs dayanmaq? Bir yerdə dayanıb gözləsəm nə olar? Bir quru ağac kimi məhv olmağımı gözləsəm? O zaman nə vaxt gəlib yetişəcək? Gözləmək də məni yormazmı? Mən nə gözləməyi, nə də yol tapmağı bacarıram. Hər yol axtarışında bir az daha yox oluram, hər dayandığımda bir az daha məhv oluram. Və ən əzablısı da budur: yenə ölmürəm.

Məni yaşadan ruhum məni tərk etmək istəmir. Bədənim ona ağırlıq etsə belə, o, məni daşımaqdan usanmır. Məndən nə istədiyini anlaya bilmirəm. İçimdəki boşluq bu dünyaya sığmır. O boşluğu heç nə doldurmur.

Həyat piyada keçidindəki ağ-qara xətlər kimidir. Bir addımını ağın üstünə qoyarkən, o biri addımın qaranı göstərir. Həyat heç zaman nə tam ağdır, nə də tam qara. Həyat bir az da göyqurşağı kimidir. Nə vaxt hansı rəngi sənə göstərəcəyini bilə bilməzsən. O, özü sənə hər rəngdən pay ayırır.

Bəlkə də həyat işıqfor rənglərindən ibarət olsaydı, hansı yolu seçəcəyimizi daha yaxşı bilərdik.  Amma, bəlkə də elə bilməmək yaxşıdır, çünki hər seçim, bir itki deməkdir. Hər yolun sonunda bir boşluq var. Sonsuz bir yol yoxdur. Həyat bir addım daha atmaqdan ibarət olsa da, bəlkə də heç bir zaman varlığı anlamayacağıq.

Beləliklə, bu yol heç bitməz, amma biz onun içində itib gedəcəyik.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.02.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Gülüş Klubunda bu gün sizlərə şair Ayaz Arabaçının satirik bir şeiri təqdim edilir.

Bayquşlar məclis quran xarabaya dönmüşük,

Zaman taleyimizə Mədain soxuşdurub..

Heç harda adam kimi rahatlıq tapammırıq,

Elə bil içimizə kimsə cin soxuşdurub.

Geşt elədim eninə mən bu qoca meydanın,

Nə ruhu var, nə canı güli-rüxi-şeydanın,

Dünyanın o başından barmağı baş şeytanın,

Aramıza ədavət, qərəz, kin soxuşdurub..

Bir tərəfdə solçular, bir tərəfdə sağçılar,

Kim dinir haqdan deyir, kimdi bu gün haqçılar,

Tanrı əgər birdisə bəs bu fırıldaqçılar,

Onda niyə ortaya əlli din soxuşdurub.

Çoxdu yalandan yanan, kimsədə od tapmıram,

Hər şeyə var istəyim heç kimə "xod" tapmıram,

Mən həyatın ritminə girməyə kod tapmıram,

Kimsə başımdan pozub başqa pin soxuşdurub.

Üstümüzü… soyuqdu, yaza kimi yat, örtək,

Çabalayıb qalmışam "istuk"olmuş matortək,

Kitayiski adamlar artır inqubatortək,

Bəlkə elə bunları bizə Çin soxuşdurub.

Çox düşübdü aşağı şair, məhsuldarlığın..

Dərsini təkrarlayır dövrümüz quldarlığın,

Ad çəkməyə qorxursan, bu qədər murdarlığın, 

Hamısını ölkəyə "Made in.."soxuşdurub..

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.02.2025)

Murad Vəlixanov,  “Ədəbiyat və İncəsənət” 

2010-cu ildə məhşur rejissor,  aktyor və eyni zamanda  döyüş ustası  Silvestr Stallonenin ekran əsəri olan “Qabağıalınmazlar” filmi işıq üzü gördü. “Qabağıalınmazlar” qrupu xüsusi təlim keçmiş və son dərəcə qabiliyyətli  məhvetmə qrupudur. 

Qrupun bu səfərki işi  Cənubi Amerika ilə Meksika  körfəzi arasında yerləşən “Vilena”   adasında  qərarlaşan bir ölkədə öz əhalisinə zülm edən mərhəmətsiz bir diktatoru devirməkdir. Maraqlısı budur ki, həmən diktator adanın adını qızının şərəfinə “Vilena” qoymuşdur. Vəzifələrinə başlar- başlamaz  “Qabağıalınmazlar”  qrupu işlərin tərs getdiyini anlayır və özlərini cinayət şəbəkəsinin içərisində tapırlar. Hər cür kirli oyundan çıxmaqda mahir bir qrup olan qəhrəmanlarımız bu işin də öhdəsindən gələcəklərindən əmindirlər. Amansız diktator planının saat kimi işlədiyini zənn etdiyi bir anda “Qabağıalınmazlar” qrupu bir həmlə ilə diktatorun kirli əməllərini ortaya çıxarır. Ortalığın qarışdığını görən diktator çarəni ölkəni tərk etməkdə görür və çıxış bileti olaraq qızını əsir götürür. Bəli, adaya qızının adını verən bu mərhəmətsiz məxluq indi də sağ qalmaq üçün qızından silah kimi istifadə edir. Lakin “Qabağıalınmazlar” bu kirli planı da darmadağın edərək qızı xilas edirlər və diktator öldürülür.  

Göründüyü kimi həyat və var-dövlət sevdası insanı hər an çirkinləşdirə bilir.  Film  döyüş və triller janrı üzərində çəkilmişdir. Lakin filmi diqqətli izlədikdə əsas  məqsədin pulun insanı necə əsir ala biləcəyini göstərməkdir. Ona görə də  çalışıb bu həyatda pul, var-dövlət düşkünü olmamaq həyatın yazılmamış qanunlarından biri kimi qəbul olunur. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.02.2025)

Harun Soltanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Həyat, insanı təkrar-təkrar sınağa çəkən və hər dəfə fərqli dərslər verən bir səhnədir. Bəzən bizi yıxır, bəzən isə yenidən ayağa qalxmağa güc verir. Xüsusilə sevgi sahəsində yaşananlar insanın ruhunda dərin izlər qoyur. Sevgidə itkilər, ayrılıqlar, qırılmalar qaçınılmazdır. Amma ən maraqlısı budur ki, əgər bu sevgi həqiqətən dəyərlidirsə, yollar ayrıldıqdan sonra belə bir gün yenidən qovuşmaq mümkündür. Bəzən yollar ayrı düşür, amma ruhlar bir-birini unutmur. Elə o zaman barışmaq, bağışlamaq və sıfırdan başlamaq imkanı doğulur.

 Sevgiyə qayıtmaq, keçmişin səhifələrini yenidən açmaq asan deyil. İnsan, əvvəlki yaraları, keçmişdə yaşanan inciklikləri xatırlayır. Amma sevgi, insanın ən saf, ən dərin duyğularının ifadəsidir. O, insanın daxilindəki ən zərif və eyni zamanda ən güclü hisslərdən biridir. Bu səbəbdən, sevginin gücü bəzən uzaqlaşanları yenidən bir araya gətirir. Barışıq isə yalnız bir-birini yenidən tapmaq deyil, həm də birlikdə böyümək, öyrənmək və keçmiş səhvləri düzəltməkdir.

Barışmaq üçün insanın öz içində barışması lazımdır. Daxili dünyamızda qırılmış parçaları birləşdirmədən, başqasına uzanan əllərimiz həqiqi barışıq gətirə bilməz. Keçmişin yükünü çiyinlərdən atmaq, yanlışları dərk edib onlardan dərs çıxarmaq vacibdir. Ancaq bu zaman münasibət daha sağlam əsaslar üzərində qurula bilər. Çünki keçmişdə edilən səhvləri təkrarlamaq, sadəcə zamanın içində yeni bir dövrə vurmaqdan başqa bir şey deyil.

Sıfırdan başlamaq isə keçmişi tamamilə silmək deyil. Əksinə, keçmişi qəbul edərək, onun verdiyi dərslərlə yeni bir yol çəkməkdir. Bəzən insanlar sıfırdan başlamağı hər şeyi unutmaq kimi görürlər, amma əslində bu, keçmişi inkar etmək deyil, onun üzərində yeni bir başlanğıc qurmaqdır. İnsan yaşadıqlarından öyrənməsə, həmişə eyni səhvləri təkrarlayar. Amma insan özünü tanıyıb, dəyişməyə qərar verəndə, həyat ona ikinci bir şans tanıyır.

Bu yolda iki insanın qarşılıqlı anlaşması, bir-birini olduğu kimi qəbul etməsi çox vacibdir. Münasibətlərdə problemlər olur, anlaşılmazlıqlar yaşanır, amma bu problemlərin həllini tapmaq, insanın nə qədər yetkin olduğunu göstərir. Sevgi, hər çətinlik qarşısında döyüşmək, çaba göstərməkdir. Əgər iki insan bir-birinə həqiqətən dəyər verirsə, keçmişdəki anlaşılmazlıqlar onları ayırmamalıdır. Əksinə, o anlaşılmazlıqlar üzərində çalışmaq, onları bir daha yaşatmamaq üçün səylər göstərilməlidir.

İnsan yalnız sevgidə deyil, həyatın bütün sahələrində zaman-zaman sıfırlanmalıdır. Özünü tapmaq, daxilindəki ağır yükü boşaltmaq və yeni bir nəfəs almaq üçün insan zaman-zaman ruhunu yeniləməlidir. Köhnə düşüncə tərzindən qurtulmaq, zərərli vərdişlərdən uzaqlaşmaq, özünü inkişaf etdirmək – bunların hamısı sıfırlanmağın bir hissəsidir. Çünki insanın özü dəyişmədən, münasibətləri dəyişdirmək mümkün deyil. Əgər biri keçmişdə qalan bir insan kimidirsə, gələcəyə doğru yeni addımlar ata bilməz. Sıfırlanmaq insanın daxilində bir yenilənmə, yeni bir fəlsəfə yaratmaqdır.

Sevgi yolunda barışıq təkcə qarşı tərəfi qəbul etmək deyil, eyni zamanda özünü də bağışlamaqdır. İnsan bəzən öz keçmişini, etdiyi səhvləri unutmaqda çətinlik çəkir. Amma unutmaq deyil, onlardan dərs almaq vacibdir. Öz səhvlərini anlayıb, onların nəticələrini dərk edən insan, gələcəkdə daha sağlam addımlar atır. Bağışlamaq isə sevgidə ən böyük addımlardan biridir. Çünki sevgi hər şeydən öncə anlayış və bağışlama üzərində qurulur.

Bir münasibətdə ən vacib şeylərdən biri də hörmətdir. İki insan arasında hörmət yoxdursa, nə sevgi, nə də barışıq uzun müddət davam edə bilməz. Hörmət, hər iki tərəfin duyğularını, fikirlərini, seçimlərini anlamaq və dəyərləndirməkdir. Əgər bir münasibət içində iki insan bir-birinə hörmət edirsə, orada həmişə bir yol tapmaq mümkündür. Amma hörmət yoxdursa, sevgi təkbaşına kifayət etmir. Bu səbəbdən, barışıq və sıfırdan başlama qərarı verərkən, qarşılıqlı hörmətin qorunub-qorunmadığına diqqət yetirmək lazımdır.

Sevgi həmişə inkişaf etməlidir.

Eyni nöqtədə qalmaq, keçmiş səhvləri təkrarlamaq sevginin tükənməsinə səbəb olur. Buna görə də insanlar bir-birini yenidən tapdıqda, artıq əvvəlkindən daha yetkin, daha anlayışlı və daha güclü olmalıdırlar. Əks halda, barışıq bir müddət sonra yenidən ayrılığa gətirib çıxaracaq.

Həyatda hər şey mümkündür. İnsan səhv edə bilər, yorula bilər, hətta bir müddət itə bilər. Amma əgər insan həqiqətən istəyirsə, istənilən vaxt yenidən başlaya bilər. Sevgi yolunda da bu belədir. Əgər hisslər həqiqidirsə, əgər iki insan bir-birini dərk edirsə, onlar birlikdə sıfırdan başlamağı bacara bilərlər. Amma bunun üçün hər iki tərəf keçmişi düzgün dəyərləndirib, gələcəyə ümidlə baxmağı bacarmalıdır.

Sevgi bir dəfə yaşanıb bitən bir şey deyil. O, daim formalaşan, daim inkişaf edən bir duyğudur. O, zamanla daha da dərinləşir, insanı dəyişdirir, böyüdür. Əgər bir sevgi həqiqidirsə, yollar ayrıldıqdan sonra belə bir gün yenidən qovuşmaq mümkündür. Əsas olan, o qovuşma anında artıq yeni bir insan olmaq, keçmişin yükündən azad olub yeni səhifə açmağa hazır olmaqdır.

Həyatın bizə verdiyi ən gözəl imkanlardan biri də yenidən başlamaqdır. Hər şeydən əlini üzmüş kimi görünən anlarda belə, sevgi insanı xilas edə bilər. Əgər həqiqətən hiss edirsənsə, əgər sevginin sənin üçün nə qədər dəyərli olduğunu anlayırsansa, o zaman barışmaqdan və sıfırdan başlamaqdan qorxma.

Çünki həqiqi sevgi, insanı hər zaman bir addım irəli aparır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.02.2025)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

Yalnız ideya-məzmunca deyil, struktur-formaca da son dərəcə orijinal, cəlbedici olan “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” əsərində Anar qəhrəmanlarının hər birinin obrazlarını müəllif müxtəlif illərdə (və müxtəlif ədəbi üsullarda) yaratmış olsa da, kitab o qədər bütöv, bitkin və ardıcıldır ki, tarixi fərqlər əsla duyulmur.

 “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir:

YUSİF SƏMƏDOĞLU, “Atam haqqında xatirələr”

Bizim evdə bir otaq var. Əvvəllər bu otağın axşam səkkizdən yanan işığı bəzən səhərə qədər sönmürdü. İndi isə artıq bir ilə yaxındır ki, o otağın pəncərələrindən işıq gəlmir. Bu otaq atamın kabinetidir. Burda hər şey – uzun və enli yazı stolu, stolun üstündəki qələm və kağızlar, divarlar boyu qoyulmuş şkafların rəflərindəki kitablar, hər şey, hər şey bizə son dərəcə əzizdir...

Atamın kitabxanası çox zəngindir: Marks, Lenin, Nizami, Puşkin, Sabir, Petefi, Vaqif, Bayron, Tolstoy, Axundov, Çexov, Molla Nəsrəddin, Turgenev və s. və s. Onlarla müəllif, onlarla cild... Bu cildlərin hər birini atam dəfələrlə varaqlamış, hər birində atamın qeydləri var. Budur, A.S.Puşkinin 1907-ci ildə Sankt-Peterburqda nəşr edilmiş on iki cildliyi. "Yevgeni Onegin"in çap olunmuş cildini rəfdən götürüb varaqlayıram. Səhifələr atamın qeydləri ilə doludur. Poemanın qurtaracağında, səhifənin təmiz hissəsində isə atam bu sözləri yazmışdır: "Eşq olsun belə sənətkara"... Yaxud başqa bir kitab: Sabirin "Hophopnamə"si. Kitabın sonuna atam bu sözləri yazmışdır: "Sənə min rəhmət!" Bu misalların sayını istənilən qədər artırmaq mümkündür...

Atam çox oxuyurdu. Əlbəttə ki, onun ən çox sevdiyi şeir kitabları idi. O özü son vaxtlar tez-tez etiraf edirdi ki, onun yaradıcılığının kamilləşməsində kitabların, məhz bədii ədəbiyyatın olduqca böyük rolu olmuşdur. Yaxşı yadımdadır. Mən Moskvada tələbə ikən atam Moskvaya gəlmişdi. Mənim yaşadığım otaqda oturub çay içirdik. Birdən o məndən soruşdu:

– Son vaxtlar bədii ədəbiyyatdan təzə nə oxumusan?

Mən cavab verdim ki, başım imtahanlara yaman qarışıb, təzə əsərləri oxumağa vaxtım yoxdur. Atam nəlbəkini stolun üstünə qoydu, külqabıdan sönmüş papirosunu götürüb yandırdı, dərindən bir neçə dəfə sümürdü. O, gözlərini qıydı. Mən başa düşdüm ki, atam əsəbiləşmişdir. Çünki o, həmişə əsəbiləşəndə gözlərini qıyırdı. Atam başını buladı.

Dedi: "İyirmi yaşında bir cavan deyəndə ki, təzə əsərləri oxumağa vaxtım yoxdur, tüklərim ürpəşir. A bala, necə yanı vaxtım yoxdur? İnsanda arzu olsa, həmişə vaxt tapa bilər. Mən sənin yaşında olanda əlimə nə keçirdisə oxuyurdum. Bəzən səhərə qədər yuxusuz qalırdım. Qəribə sözdür, vaxtım yoxdur..."

Mən üzr istəyib söz verdim ki, bir də belə sözləri deməyəcəm.

Sonralar atam hər dəfə Moskvaya gələndə mən ona, necə deyərlər, oxuduğum əsərlər haqqında hesabat verirdim...

Bir dəfə yenə də Moskvada mehmanxanada ədəbiyyatdan, kitablardan söhbət edirdik. Atam söhbətin sonunda dedi: "Eh, deyirəm, adamın imkanı ola, ucqar bir yerə çəkilib səhərdən-axşama qədər oxuya. Ömür keçir, amma cild-cild kitablardan insanın xəbəri olmur..."

İndi mən hər dəfə atamın kabinetinə ayaq basanda onun kitablar və bədii ədəbiyyat haqqında dediyi sözləri qulaqlarımda səslənir: "Oxu, bacardıqca oxu, oxumaqdan hələ heç kəs zərər çəkməyib..."; "Mən dünya ədəbiyyatını varaqlamışam, amma yadıma düşəndə ki, bir kitab var, onu oxuya bilməmişəm, min dəfə heyifsilənirəm..."; "Bu kitablar olmasaydı, mən indiyəcən yazdıqlarımın heç yarısını da yaza bilməzdim..."

Bir hadisə ömrüm boyu yadımdan çıxmayacaq. Bakıya yay tətilinə gəlmişdim. Axşam saat on bir radələrində bilmirəm nə iş üçünsə atamın yanına kabinetinə girdim. Mənim ayaq səslərimi eşidib o, başını qaldırdı. Mən onun yaşarmış gözlərini gördüm. Sözün düzü, özümü itirdim. Hələ indiyə kimi heç vaxt atamı gözüyaşlı görməmişdim. O, məni yanına çağırıb əlində tutduğu "Hophopnamə"ni stolun üstünə qoydu və kövrəlmiş bir səslə dedi: "Deyirəm, görəsən, Sabir yüz il yaşasaydı, dünyanın beli qırılardı? Eh, namərd dünya! Sən Sabiri oxumusanmı?"

Cavab verdim ki, oxumuşam.

–  Oxu, həmişə oxu. Yoldaşlarına da de ki, oxusunlar, – deyə atam bir an susdu, sonra əlilə kitab şkaflarını göstərdi. –        Bax, mən dünyanı tutub durmayacağam... Bu kitabların hamısı sənin olacaq. Əgər bir gün sən bu otağa girib kitablardan birini varaqlamasan, onu bil ki, mən qəbirdə də bundan xəbər tutacağam...

(12 may 1957)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.02.2025)

Yazı İlham Tumasın "Gizli Cinayətlər" kitabı əsasında hazırlanıb.

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

1960-cı illərin sonlarından etibarən Dağlıq Qarabağda baş qaldıran hadisələr Azərbaycanın milli birliyinə və ərazi bütövlüyünə qarşı açıq-aşkar bir hücum idi. Bu illərdə bölgədə yaşayan azərbaycanlılara qarşı məqsədyönlü şəkildə həyata keçirilən separatçı siyasət həm yerli əhalinin, həm də bütövlükdə Azərbaycanın səbrini sınağa çəkirdi.

Separatçı qüvvələrin ən ağrılı üsullarından biri saxta ittihamlarla azərbaycanlılara qarşı cinayət işləri açmaq idi. Məhz bu dövrdə bir çox azərbaycanlı əsassız şəkildə ittiham olunur, şərlənir və hüquqları tapdanırdı. Bu ədalətsizliklər yalnız fərdi insanlara deyil, bütövlükdə bir xalqın heysiyyətinə yönəlmişdi. Sanki kimsə Azərbaycanın mədəni və tarixi dəyərlərini ayaqlar altına ataraq, əhalinin səbrini sınamaq istəyirdi. O illərdə azərbaycanlıların üzləşdiyi təzyiqlər təkcə hüquqi müstəvidə deyil, həm də sosial və mədəni sahələrdə də hiss olunurdu. Məktəblərdə, mədəniyyət ocaqlarında, iş yerlərində azərbaycanlıların qarşısına çıxarılan maneələr, onların öz mədəniyyətlərini qorumaq və yaşatmaq səylərini əngəlləyirdi. Bu, açıq-aşkar milli mənsubiyyətə qarşı yönəlmiş bir ayrı-seçkilik siyasəti idi. 

Bu hadisə 1967-ci il iyul ayının 3-də baş vermişdi. Ermənilər indiki Xankəndi, o vaxtkı Stepanakert şəhərində 3 azərbaycanlını vəhşicəsinə döyərək diri-diri yandırmışdılar.

*Qarabağda təxribatçılar var*

"Azərbaycan SSR Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin sədri yoldaş Vəli Axundova

"Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində millətçilik əlamətləri müşahidə olunur. Son illər bu vilayətdə yaşayan millətçi ünsürlər, habelə Ermənistan SSR-in bəzi sakinləri əhali arasında vilayətin Azərbaycanın tərkibindən çıxaraq Ermənistana birləşdirilməsi tendensiyasını qızışdırmağa cəhd edirlər. Millətçi ünsürlərin təsiri altına gənclərin bir hissəsi, o cümlədən komsomolçular da düşür".

Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin sədri Heydər Əliyev

14 aprel 1967-ci il"

Bu, general-mayor Heydər Əliyevin birinci məlumatı deyildi. Buna qədər Dağlıq Qarabağda ermənilərin separatçılıq hərəkətləri və əməlləri barədə bir çox raportlar yazılmışdı. Nəhayət, DTK sədrinin narahatlığının əbəs olmadığı meydana çıxdı.

1966-cı ilin oktyabr ayının 22-də ovaxtkı Martuni, indiki Xocəvənd rayonunun Kuropatkino kəndindəki Kirov adına kolxozda aqronom işləyən Benik Movsesyanın 8 yaşlı oğlu Nelson Movsesyan yoxa çıxır. Kimi əl fənəri, kimi də məşəllə uşağı səhərə kimi axtarırlar. Səhərisi gün kənddəkini üzümçü Emma Səfəryan əkin sahəsində uşağın meyitini görür və milisə xəbər verir. Sonda Məktəbli Nelson Movsesyanın, əslində, kim tərəfindən öldürüldüyünü biləcəksiniz. Ancaq ermənilərin diqqəti azərbaycanlı briqadir Aləmşaha yönəlmişdi. Niyə? Çünki uşağın meyitinin tapıldığı quyu briqadir Aləmşah Məmmədovun sahəsindəydi. Aləmşah Məmmədov isə həm azərbaycanlılar, həm ermənilər arasında hörməti olan məktəb direktoru Ərşad Məmmədovun yaxın qohumu idi. Ərşad Məmmədov həm də öldürülən uşağın atası Benik Movsesyanla dostluq edirdi.

*Ermənilər Ərşada niyə nifrət edirdilər?*

Ümumiyyətlə, ermənilər Ərşad Məmmədovu həmişə özlərinə əngəl gördüklərindən nə yolla olursa-olsun onu həbsə atdırmaq istəyirdilər. Özü də hələ Nelsonun yoxa çıxmasından əvvəl. Sonralar Xankəndi sakini Məmmədova Qəmər Ağası qızı ifadəsində yazacaqdı:

"Biz Ohanyan Sergeylə bir evdə yaşayırdıq. Bu hadisədən xeyli əvvəl Ohanyanın uşağı yoxa çıxdı. Biz də ona qoşulub uşağı axtarmağa başladıq. Sonra uşağı sağ-salamat açıq kanalizasiya lyükundan tapdıq. Ohanyan Sergey mənə dedi ki, milis rəisi Poqosov onu yanına çağırıb tələb edib ki, uşağı ora Ərşadın atdığı haqda ərizə yaz".

Beləliklə, Nelson Movsesyanın meyitinin tapıldığı yerə milis işçiləri gəlirlər. Elə ilk baxışdan da aydın idi ki, uşaq başqa yerdə öldürülüb, sonra bura atılıb. Axı, cinayəti törətmiş hansı qatil qurbanının meyitini öz sahəsində saxlayar? Ancaq İrəvanda əvvəlcədən hazırlanmış plan artıq həyata keçirilməyə başlanmışdı. Plan isə belə idi: Ermənistan hakimiyyəti SSRİ rəhbərliyinin diqqətini Qarabağ məsələsinə cəlb etmək və Dağlıq Qarabağ əhalisini "Azərbaycan hakimiyyəti tərəfindən əziyyətə məruz qalmış” əhali kimi təqdim etmək üçün əvvəlcə günahsız uşağı öldürürlər. Sonra onlar bu qətlin öldürülən uşağın atası ilə dostluq edən, həm azərbaycanlılar, həm ermənilər arasında nüfuz sahibi olan məktəb direktoru Ərşad Məmmədovun sifarişi ilə qohumu Aləmşah Məmmədov tərəfindən törədildiyi haqda şayiələr yayırlar. Özü də necə şayiələr? Məsələn, sadə erməniləri inandırmışdılar ki, “Ərşad Məmmədovun başçılıq etdiyi banda 8 yaşlı Nelson Movsesyanı vəhşicəsinə qətlə yetirmişdir, başına mismar vuraraq, sözün əsl mənasında onu çarmıxa çəkib". Ermənilər "banda" deyəndə, Ərşad Məmmədov və Ələmşah Məmmədovla yanaşı, onların başqa bir qohumu olan sürücü Zöhrab Məmmədovu da nəzərdə tuturdular. Əslində, Zöhrab Məmmədov hadisə baş verən günü heç kənddə olmamışdı. Qətlin həqiqətən Ərşad Məmmədovun sifarişi ilə törədildiyinə hamını inandırmaq üçün ermənilər məktəb direktorunun atasının musavatçı olduğunu, erməniləri öldürdüyünə görə, 30-cu illərdə güllələndiyini də deyirdilər. Məktəblinin atası Benik Movsesyan da daxil artıq bütün Xankəndi erməniləri Nelsonun məhz Ərşadın "bandası” tərəfindən vəhşicəsinə öldürüldüyünə inanır, ya da inanmaq istəyirdilər.

*Məhkəmənin hökmü*

Beləcə, saxta cinayət işi əsasında Ərşad Məmmədov, Aləmşah Məmmədov və Zöhrab Məmmədov həbs edilirlər

Həbsxanada onlara işgəncələr verib, zorla cinayəti qəbul etdirirlər. 1967-ci il iyunun 12-də başlanan məhkəmənin son iclası iyulun 3-də Xankəndində baş tutur. Məhkəmə prosesi Əzizbəyov adına Mədəniyyət və İstirahət parkının yay zalında keçirilir. Səkkiz mindən çox erməni məhkəmə prosesini izləmək üçün binanın qarşısına toplaşmışdı. Məhkəmənin qərarı ilə Aləmşah Məmmədov güllələnməyə məhkum edilir, Ərşad Məmmədova on beş il həbs cəzası verilir. Məmmədov Zöhrab Qəhrəman oğlu isə CM-in 186-cı maddəsi ilə həmin cinayəti etməsi sübut edilmədiyinə görə bəraət alır. Hökm oxunub sona çatanda ermənilər məhkəmə binasını daşqalaq etməyə başlayırlar. Kütləyə İrəvandan gələn xüsusi dəstələr rəhbərlik edirdi. İzdiham məhkəmə binasının zalına daxil olur. Konvoyları döyüb, silahlarını alırlar. 3 nəfər azərbaycanlını binanın qarşısına çıxarıb vəhşicəsinə döyürlər. Bundan sonra yarımcan vəziyyətdə olan bu 3 nəfəri yandırırlar.

*Xankəndi kütlənin əlindəydi*

Xankəndi artıq vəhşiləşmiş kütlənin əlindəydi. Şəhərdəki azərbaycanlılar müvəqqəti olaraq evlərini tərk etmişdilər. Münaqişənin daha geniş vüsət almaması üçün Dağlıq Qarabağın azərbaycanlılar yaşayan bölglərinin Xankəndi istiqamətindəki bütün yolları bağlanmışdı. Xankəndində baş verən bu hadisələri və həqiqəti aydınlaşdırmaq üçün Xüsusi Istintaq Komitəsi yaradılır. Komitənin tərkibinə DTK istintaq şöbəsinin müstəntiqi mayor Arutyunov, baş müstəntiq kapitan Talanov, müstəntiq baş leytenant Baxşəliyev daxil idilər. Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin sədri Heydər Əliyev həyatı üçün real təhlükə olmasına baxmayaraq, Xankəndinə gəlir, orada qərargah qurur və fəaliyyətə başlayır. Heydər Əliyev həmin həyəcanlı günlərdə vəhşicəsinə qətlə yetirilmiş azərbaycanlıların dəfnində iştirak eləyir, onların ailələriylə görüşür, cinayətkarların mütləq cəzalanacaqlarını deyir və belə də olur. İstintaq işini Moskvanın nəzarəti altında Azərbaycan Respublikası Prokurorluğu aparırdı. Ona görə ki, bu hadisəni mərkəzdə şişirtmək istəmirdilər. Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı əhalisinin bu vəhşiliyə cavab verməməsi, erməni-azərbaycanlı toqquşmasının qarşısının alınması ermənilərin planlarını alt-üst etdi. Ermənilər azərbaycanlıları intiqam almaq üçün Xankəndinə gəlmələrinə təhrik edə bilmədilər. Çünki plana əsasən Xankəndində silahlı ermənilər onları gözləyirdilər.

Bundan sonra ermənilər hadisələrdə iştirakçıları qoruyub saxlamaq, məsuliyyətə cəlb olunanların cəzasını minimuma endirmək istiqamətində çalışmalı oldular. İğtişaş salanların istintaq işinə Azərbaycan DTK-nın xüsusi şöbəsinin baş müstəntiqi mayor Nikolay Podqornı, istintaq şöbəsinin müstəntiqi, baş leytenant Nikita Dobrovin də qoşuldu. İstintaqda yüzlərlə şahid dindirildi. Bu şahidlərin ifadələrini oxuduqca 3 nəfər günahsız azərbaycanlının vəhşicəsinə necə yandırılması ilə yanaşı, ermənilərin həmin gün Xankəndində daha hansı əməllər törətdiyini təsəvvür eləmək çətin deyil.

*Təxribatçılar cəzalandırılıdı*

Azərbaycan SSR Ali Məhkəməsinin hökmü ilə 19 nəfər erməni haqqında hökm çıxarıldı. Onlardan 5 nəfəri güllələnmə, 2 nəfəri 12-15 il, qalanları isə müxtəlif illər üzrə cəzaya məhkum olundular. Ancaq Azərbaycan SSR Ali Məhkəməsinin hökmü Moskvadakı ermənipərəst rəhbərlərin ürəyindən olmadı. İki nəfərə verilmiş ölüm hökmü 15 illik cəza ilə əvəz edildi, bəziləri vaxtından əvvəl azadlığa buraxıldı. Bütün bu qərarlar SSRİ Ali Sovetinin sədri Podqornının və katibi Georqadzenin imzaları ilə təsdiqləndi.

*Nelsonu kim öldürmüşdü?*

İndi isə gələk, istintaqımızın əsas sualına. Bəs, 8 yaş Nelson Movsesyanı kim öldürmüşdü? Sonradan məlum olur ki, uşaq bir erməni qızı üstündə qisas məqsədiylə öldürülüb. Bir erməni o biri erməninin ayağısürüşkən qızını pis yola çəkib, o da bunun qisasını 8 yaşlı uşaqdan alıb. Arada günahsız azərbaycanlılar öldürüldü.

Bu yerdə yadıma 1987-ci ildə Gəncədə baş vermiş bir hadisə düşdü. Erməni separatizminin gücləndiyi vaxtda Gəncə şəhər Kəpəz rayonu ərazisində yaşayan Onik adlı şəxs məlumat verir ki, o, Əlibayramlıda olanda arvadı ilə qaynanasını azərbaycanlılar öldürüb başlarını kəsiblər. Məlumatla əlaqədar hadisə yerinə gələn milis işçiləri həqiqətən evdə iki nəfərin başının kəsildiyini və evdən oğurluq edildiyini aşkar edirlər. Onik hadisə yerində ağlayıb haray qoparır, tələb edir ki, cinayətkar tapılmalıdır. Nə başınızı ağrıdım, elə ermənilərin də daxil olduğu istintaq qrupu qısa müddətə aydınlaşdırır ki, sən demə, hadisəni Onik özü törədib. Əsas məqsəd həm qaynanasının qızıllarını götürmək, həm də azərbaycanlıların Gəncədə ermənilərə qarşı guya qətllər törətdiyi görüntüsü yaratmaqmış.

Mətləbi uzatmadan onu da xatırladaq ki, erməni millətçiləri həmişə bu üsullardan istifadə ediblər. Yəni, bir erməninin, yaxud ermənilərin əliylə digər ermənilər öldürülür və bütün dünyaya bu qətllərin azərbaycanlılar tərəfindən törədildiyi haqda əfsanələr buraxılır. Uzağa getməyək, Sumqayıt hadisələrini xatırlayaq. O zaman da istintaqla müəyyən olunmuşdu ki, Sumqayıt hadisələrində talanları, qətlləri, əsasən, Eduard Qriqoryan adlı erməninin başçılıq elədiyi dəstə törədibmiş. Özləri törətdikləri bu hadisədə də erməni ideoloqları məhz eyni metoddan yararlanmışdılar.

Tarix göstərdi ki, bu haqsızlıqlara qarşı səssiz qalmaq mümkün deyildi. Dağlıq Qarabağda baş verən hadisələr təkcə bir bölgənin problemi deyil, bütün Azərbaycanın qürur məsələsi idi. Bu gün də o dövrdə baş verənləri unutmaq olmaz, çünki keçmişi unutmaq gələcəyimizi təhlükə altına atmaq deməkdir.

Qapaq şəklində: 1967-ci il. Heydər Əliyev hadisə yerinə gəlib; son şəkil: Xankəndində qızmış kütlə küçələrə tökülüb - 1967-ci il.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.02.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün – 25 fevral tarixi təqvimdə Akademik, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru Akif Əlizadənin doğum günü ilə də yadda qalır.

Akif Əlizadə 25 fevral 1934-cü ildə tanınmış Azərbaycan həkimləri Ağamehdi və Əfşan xanım Əlizadələr ailəsində anadan olmuşdur. Orta məktəbi gümüş medalla bitirən Akif Əlizadə Azərbaycan Sənaye İnstitutuna daxil olub. İnstitutu bitirərək neft mədənlərində quyuların tədqiqi üzrə texnik vəzifəsinin icrasına başlasa da, yenidən elmə qayıdıb. 1957-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Geologiya İnstitutuna işə qəbul edilib.

Əvvəlcə elmlər namizədi, 35 yaşında isə doktorluq dissertasiyası müdafiə edib. SSRİ-də ən gənc yüksəkixtisaslı mütəxəssislərdən biri və Azərbaycan Elmlər Akademiyası sistemində ən cavan direktor müavini olub.

Təbaşir dövründə Aralıq dənizi hövzələrində fəqərəsizlərin zaman-məkan daxilində paylanma mərhələlərinin müəyyən edilməsində və bu əyalətdə müvafiq paleobiocoğrafi taksonların ayrılmasında öncüllük akademik A. Əlizadəyə məxsusdur.

O, 1960-cı ildən Ümumittifaq paleontoloji cəmiyyətin üzvü, Qafqaz regional stratiqrafik komissiyanın sədri, SSRİ EA biosfera problemləri üzrə elmi şuranın üzvüdür. Onun orijinal tədqiqatlarının nəticələri yüksək qiymətləndirilmiş, onların çox hissəsi dərslik və dərs vəsaitlərinə daxil edilmişdir. Elm dünyası A. P. Pavlov və Q. Y. Krımholtsla yanaşı akademik Əlizadənin də daxiliqabıqlı mollyuskaların öyrənilməsində rolunu xüsusi qeyd edir. Təbaşir belemnitlərinin öyrənilməsində Azərbaycan aliminin xidmətlərini nəzərə alaraq onun adı ilə belemnitlərin yeni ailəsi — "Akifibelidlər" adlandırılmışdır (1984-cü il).

Geologiya İnstitutunun 1970-ci ildən direktor müavini, 1976-cı ildən isə direktoru olmuşdur, rəhbərliyi ilə səkkiz cildlik unikal fundamental əsərlər — "Azərbaycan geologiyası", habelə ensiklopedik "Azərbaycanın mineralları" atlası yaradılmış və nəşr edilmişdir. Təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında magistratura pilləsi yaradılmışdır (2014-cü il).

Görkəmli akademik bu gün 91 yaşını qeyd edir. Belə baxsan, 100-ə bir şey qalmayıb. Onu təbrik edir, cansağlığı və 100 illik yubileyini tam gümrah halda qarşılamağını arzulayılrıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.02.2025)