“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Unudulmayanlarla müsahibələr rubrikasında dünyadan köçmüş məşhurlardan götürülmüş yadıgar qalan müsahibələr diqqətə çatdırılır. Bu gün sizlərə tanınmış Türkiyə yazarı, Avrasiya Yazarlar Birliyinin başqanı Yaqub Öməroğludun əməkdaşımız İntiqam Yaşarın müsahibəsini təqdim edəcəyik. Musahibə 2022-ci ildə götürülüb.

-Salam, Yaqub bəy, hər vaxtınız xeyir. Artıq 3-cü ayını tamamlamaq üzrə olduğumuz 2022-ci il Yaqub Öməroğlu üçün necə keçir?

-Salam, İntiqam bəy. 2022-ci il mədəniyyətyönümlü fəaliyyətlərlə, çox sıx qrafiklə başladı. Uluslararası yaşanan hadisələrdən dolayı həm dünyamız, həm də Türk dünyası adına böyük çaşqınlıqlar, əndişələr də yaşadıq. Arzu edirik ki, 2022-ci ilin başlanğıcında baş verən bu ağır hadisələr yerini gözəlliklərə buraxsın.

-Rəhbərlik etdiyiniz Avrasiya Yazarlar Birliyinin Azərbaycan-Türkiyə ədəbi əlaqələrində önəmli yeri var. Qardaş ölkələr arasında təşkilatınızın ədəbiyyat sahəsində nə kimi planları var?

-Avrasiya Yazarlar Birliyi göstərdiyi fəaliyyətləri mütəmadi, davamlı hala gətirməyə çalışan, bunu müəyyən bir miqyasda da bacaran bir təşkilatdır. Biz fəaliyyətə başladığımızda görəcəyimiz işin davamlılığını öncədən hesablamağa çalışırıq. Bu fəaliyyətlərin ən mühümlərindən biri “Qardaş qələmlər” dərgisinin fəaliyyətidir. Ədəbiyyat dərgiləri, adətən, öz oxucuları, yazarları ilə bir mühit yaradır. Ümumi mühitdə öz atmosferini ərsəyə gətirir. “Qardaş qələmlər” dərgisi də bu atfosmeri yarada bilmiş dərgilərdən biridir. Bu il dərgimizin 16-ci illiyidir. Təbii ki, bu illər ərzində dərgiçilikdə də yeni proseslər, yeni yanaşmalar yaranıb. Biz də dərgimizin fəaliyyətində bu yenilkləri öndə tuturuq, dərgimizi gəncləşdirərək davam edirik. Bundan başqa Türk dünyasına yayınladığımız kitab yayınımız  400 kitaba yaxınlaşdı. Bunlar ədəbi əsərlərdir. Bu, tarixdə görünmüş iş deyil ki, bir nəşriyyat yalnız Türk xalqlarından əsərlər çap etsin və bu əsərlərin sayı 400-ə çatmış olsun. Biz, sadəcə, kitabları çap edən və öz ətrafına paylayan nəşriyyatlardan olmaq istəmədik. “Bengü” yayın evi mövcud şərtlərə uyğun olaraq, digər nəşriyyatlar necə çalışırsa o cür çalışan bir qurumdur.  Hətta “Bengü” nəşriyyatının Avrasiya Yazarlar Biriyinin nəşriyyatı olduğunu bilməyən çox insan var.  Nəşriyyatın adını tanıyırlar, amma onun bu təşkilata aid olduğunu bilmirlər. Çünki, onu biz də belə istədik. Bu fəaliyyətlərimizi də zamanın tələblərinə uyğun şəkildə davam etdirmək arzusundayıq. Bunu da vurğulayım ki, Sovetlər birliyinin dağılmasından 30 il zaman keçsə də, “Bengü” yayınları bəzi türk xalqlarının ədəbiyyatından ilk dəfə əsər çap edən nəşriyyatdır. Məsələn, Saxa-Yakutyada yaşayan qardaşlarımızın əsərlərindən ilk dəfə bir romanı biz çap edirik Türkiyədə. Tuva, Altay, Noqay ədəbiyyatlarından ilk dəfə bu il çap olunur əsərlər. Kitab fuarına yetişdirmək üçün bu kitabları çap edib çatdırmağa çalışırıq. Bu il Baharın sonlarında bütün Türk xalqlarından Türkiyədə roman, hekayə kitabları çap olunmuş olacaq. Təşkil etdiyimiz “Mahmud Kaşğari hekayə yarışması”nı yenə davam etdirmək istəyirik. Yeni yazarların yetişməsi üçün yazar kurslarımız var. Bu kurslar Türkiyənin sərhədlərindən kənara çıxıb artıq. Dörd ildir ki, Balkanlarda, Avropa türklərinin arasında bu kurslar fəaliyyət göstərməkdədir. İki ildir ki, Güney Azərbaycandan, Krımdan, Azərbaycan Respublikasından da qatılanlar var. Bu il İraqda Türkmən elindəki qardaşlarımıza da yazarlıq təhsili vermək planımız var. Bundan başqa yazarların, tarixi şəxsiyyətlərin anma günləri ilə bağlı fəaliyyətlərimizi də davam etdirəcəyik.

-Yaqub bəy, Türkiyə və Azərbaycan arasında olan ədəbi əlaqələrimizi necə qiymətləndirirsiniz, sizcə, qənaətbəxşdirmi?

-Keçmişlə müqayisədə çox yaxşı durumdayıq. Öncəki zamanlarda çox az idi ədəbi əlaqələr. Çox az Azərbaycan müəllifinin əsərləri Türkiyədə nəşr olunmuşdu. Eləcə də Türkiyə müəllifləri Azərbaycanda çox az sayda çap olunmuşdu. Təbii ki, bunu da ifadə edim ki, Azərbaycan da bizimdir, Türkiyə də bizimdir. Azərbaycan ədəbiyyatından Türkiyədə çap olunan kitab sayı Türkiyədən Azəbaycanda çap olunanlardan bir neçə dəfə çoxdur. Bu məqamda onu da vurğulamaq lazımdır ki, Türkiyədə çap olunan kitablar Azərbaycanda çeviriyə gərək olmadan kitab evlərində satılır. Bu da kitabın çevrilib yayılmasından daha yaxşı bir prosesdir. Kitabı çap olunduğu kimi oxuculara çatdırmaq yaxşıdır. Bunu Türkiyədə Azərbaycan kitabları üçün də etməliyik. Azərbaycan kitabları Türkiydəki mağazalarda orjinal olaraq satılmalıdır, bu istiqamətdə də bizim planlarımız var. Bizim bir kitab evimiz var. Bu kitab evi pandemiya dönəmində açıldı. Pandemiya şərtləri daxilində o kitab evini yaşatmaq bizim üçün çox çətin oldu. İndi onu internet imkanlarını da cəlb etməklə daha aktiv hala gətirmək arzusundayıq. Biz bu mağaza vasitəsi ilə Azərbaycan kitablarını orjinal halı ilə Türkiyədə satmaq istəyirik. İstəyirik oxucu onu orjinal halında oxusun. Bizim əlifba problemimiz qalmayıb. Ola bilər ki, bir neçə sözlük yardım lazım ola bilər. Onu da bir-iki kitabı səbr edib oxuduqdan sonra tam olaraq anlamış olacaq oxuyan. Bunları biz bu dönəmdə inkişaf etdirməliyik. Azərbaycandan Türkiyəyə gələn kitab sayında olduğu kimi Türkiyədən Azərbaycana gedən kitab sayını da artırmalıyıq. Nəşriyyatlarımız bu istiqamətdə bir-biri ilə əlaqələrini genişlətdikcə, yazarlarımız da daha çox tanınacaq, əlaqələrimiz da artacaqdır deyə ümid edirəm.

-Türk dünyası ədəbi qüvvələri arasında əlaqələrin genişlənməsi üçün Azərbaycan və Türkiyə ədəbi qurumları üzərinə hansı vəzifələr düşür?

-Azərbaycan və Türkiyə arasında olan münasibətlər həm Türk dünyası, həm də dünya üçün örnək münasibətlər oldu. Bu vəsilə ilə mən Prezidentlərimizə də şükranlarımı çatdırmaq istəyirəm. Onların münasibətləri bu qədər yaxınlaşdırmaları Türk dünyası tərəfindən izlənilir və ö dövlətlər üçün də bir nümunədir. Biz ədəbiyyat qurumları olaraq bu bərabər çalışmaları həyata keçirməliyik. Azərbaycan və Türkiyə ədəbi qurumları arasında görülən işlər digər dövlətlərimizin ədəbi qurumları tərəfindən də izlənilir və onlar da bu prosesə qoşulurlar. Bunu söyləmək yanlış olmaz ki, Türkiyə və Azərbaycan arasında ədəbi əlaqələr Türk dünyasında öndər əlaqələrdir.

-Türkiyədə kitaba oxucu marağından danışaq bir az da. Bir ədəbiyyat adamı kimi orada kitaba maraq sizi qane edirmi?

-Doğrusu, bu məsələyə iki cür yanaşmaq mümkündür. Birincisi, mən çox pozitiv insanam. Türkiyədə çox sayda kitab çap olunur. Ədəbi əsərlər də çox sayda çap olunur. Bu bizi çox sevindirir. İldə ortalama 400-dən çox yeni roman çap olunur. Bu rəqəm özü sübut edir ki, oxucu kütləsi var. Təbii, bəzi yazarlar, aydınlar oxucu sayının az olduğundan şikayətçidir, bu elektronik zamandan sonra gənclərin az oxumalarından şikayətçidirlər. Doğrudur, çox az oxuyan gənclər var, az oxuyan insan kəsimləri var. Amma çox oxuyan insanlar da var. O çox oxuyanlar bizi xilas edəcəklər. Mən onlara çox ümidliyəm.

-Azərbaycan müəlliflərinin kitablarının Türkiyədə çap olunması çox böyük önəm daşıyır. Çünki, Türkiyə daha böyük meydandır bu baxımdan. Bu istiqamətdə hansı addımları atmaq olar?

-Təbii, bu çox önəmli prosesdir. Bu mövzuda mən ilk hekayələr kitabı Türkiyədən əvvəl Azərbaycanda çap olunmuş bir yazaram. Bu mənim üçün çox sevindirici bir durumdur. İlk kitabı Türkiyədə çap olunmadan Bakıda çap olunan Nazim Hikmət olub. Onun şeir kitabı Bakıda çap olunmuşdu. Amma hekayə kitabı Türkiyədə çap olunmadan Azərbaycanda çap olunan ilk yazar mənəm. Bu, çox böyük xoşbəxtlikdir. Bəzi kitablar Bakıda çap olunmadan Türkiyədə çap olundu. Buna misal olaraq Xalq yazıçısı Anarın “Kərəm kimi” kitabını göstərə bilərik. Amma, biz bunu qəsdən elə planladıq. Söylədiyim kimi, Nazim Hikmətin kitabı öncə Bakıda çap olunmuşdu. Ona nəzirə olsun deyə, biz bu kitabı öncə Ankarada çap etdik. Nəşriyyat sektorunu da, oxucunu da bir-brinə yaxınlaşdırmalıyıq. Azərbaycan yazarlarının Türkiyədə oxucuları olmalıdır. Onların kitabları Türkiyədə çap olunduğunda kitab evləri, nəşriyyatlar o kitabları oxuculara sata bilməlidir. Bunun üçün də çox da böyük zaman qalmadı, bir neçə ilə o prosesləri də yaşayacağıq, inşallah.

-Azərbaycan ədəbi mühiti ilə kifayət qədər sıx əlaqəniz var. Kimlərin yaradıcılığını izləyirsiniz?

-Azərbaycan ədəbi mühitində çox dostum var. Həm onları yazar olaraq izləyirəm, həm də dostlarımın fəəaliyyəti olaraq təqib edirəm. Anarın, Mövlud Süleymanlının, Kamal Abdullanın, Rəşad Məcidin, Elçin Hüseynbəylinin yaradıcılığını oxuyuram və izləyirəm. Kamal Abdullanın əsərlərinin Azərbaycan ədəbiyyatına yeniliklər gətirdiyini düşünürəm. Bu siyahıya çox yazarları əlavə edə bilərəm. Mümkün olduğu qədər onların yeni əsərlərini izləməyə çalışıram.

-Öncə “Qardaş qələmlər” dərgisindən bəhs etdiniz. Dərgi haqda bir sual da vermək istəyirəm. Mütəmadi olaraq dərgidə Azərbaycan müəlliflərini dərc edirsiniz. 2022-ci ildə dərginin Azərbaycanla bağlı nə kimi planları var?

-Aylıq ədəbiyyat dərgisi canlı bir yayım orqanı olduğundan, doğrusu, biz onu bir neçə özəl sayı xaricində çox da uzun fəaliyyət planı ilə nəşr etmirik. Ümid edirəm ki, bu il gənc şairlərdən gözəl şeirlər, nasirlərdən gözəl hekayələr gələr. Biz gənclərə önəm verməyə çalışırıq. Sizin də şeirləriniz “Qardaş qələmlər” dərgisində çap olundu. Azərbaycan üçün bu il “Şuşa” özəl sayını hazırlayırıq. Bu sayda həm Azərbaycandan, həm də Türk dünyasının müxtəlif nöqtələrindən gözəl yazıların gələcəyinə inanırıq.

-Təşəkkür edirəm.

-Uğurlar olsun.

ALLAH SƏNƏ RƏHMƏT ELƏSİN, YAQUB ÖMƏROĞLU!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində növbəti təqdim edilən yazar Təbriz təmsilçimiz Əli Çağladır.

Əli Çağla

Təbriz

OYANMAQ

Bir şəhər görürəm yuxularımda

Qaranlıq küçələrində şüşəsi açıq buraxılmış boş maşınlar

Divarlarında qan spreyi ilə yazılmış qəzəblər

Polislərin işləri yoxdur qəzəbçilərlə

Sprey satanları axtarırlar,

Millətin qanını sorub millətə bahasına satan spreyçilər

Əllərində tapança, çiyinlərində parlayaraq ulduzlar

Küçələrdə sülənib axtarırlar canavarları.

Bir şəhər görürəm yuxularımda

Məcnun dəyişib cinsiyyətini

Ah Leyla, Leyla, laylayla, layla...

Fərhadı vazektomiya elətdirib Xosrov

Şirin külüng götürüb Bistunun döşünə eşq lövhəsi yazır,

Əsli yola çıxır Kərəmdən ötrü,

Yolda yolunu azır...

Leyli Nəcdin düzlərində Məcnunlaşmır, lezbiyənləşir...

Koroğlu dördnala çapsa da atını Çənli Beldə

Nigarın gözlərindən şəhvət yağır metro stansiyasında.

Sol əli açır gözünü, tarixdəki hiyləkar Kor Alı

Sağ əlində sprey, divara tərəf qaçır.

Ağa Məhəmmədi[1] kor eləyir otuz min sarı kirmana bənzər Kirmanlılar

Mahmudu[2] axtalayır sağ yanında dayanmış Ayaz.[3]

Babəkin[4] qollarını deyil, saçını vururlar Gülüstan sarayında[5].

Keçəl Həmzə[6] şüşəsi açıq buraxılmış boş maşınları oğurlayır qaranlıq küçələrdə

Keçəl başına tük əkdirmək üçün.

Sabah Əhmədin[7] başına papaq qoyacaqlar, tac əvəzinə.

Bir şəhər görürəm yuxularımda

Zəncir kimi bir-birinə bağlanmış savadlılar

Baxmadan keçirlər dərdin önündən.

Sadıq[8] qazı açıb intihar eləyir şəhəri

Ramizin[9] çiynində çantası

Özünə yeni bir vətən düzəltməyə gedir.

Qulamrzanı[10] xəstəxanadan qaçırdır Aruz oğlu Basat

Ləvayi[11], Çikaqodan boylanır Xocanın Aladağlarına

Aynalar Zamanın[12] qırışmış alnını hədəfə alır

Yalçının[13] eynəyini oğurlayırlar kafedəki dostları

Gördüklərini görə bilməsin.

Yox, üzürlü sayın əziz şəhərdaşlar

Yaza bilməsin gördüklərini.

Ayın pənçər olmuş təkərini dəyişdirsə də

Qadınların tərəfində dayanır Çalğın[14].

Hər il apreldə, şəhərimin Paris adlı xiyabanında

Güllələyirlər Nargisin[15] içindəki Merilin Monronu...

Varisin[16] göndərdiyi məktubun Ermənilər əlində yandırıldığının xəbərini alıram post idarəsindən.

Bələdiyyə başqanı “Şəhərin Gözəlliyi” verilişindən sonra

Gecələr maşından düşüb divarlara işəyir.

Qəzəblər axır südüyə qarışmış qanlı divarlarda

Sabahdan tarixi tərsinə oxuyacaq məktəb uşaqları

Xiyabandan keçərkən...

- Əziz izləyicilər, hörmətli bələdiyyə başqanının halı çox pis idi, növbəti yuxularınıza qədər, sağ qalın!..

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı fəlsəfə doktoru, yazıçı Adəm İsmayıl Bakuvinin seçimində tarixin 17 ən mənfur ermənisini təqdim edir. Növbəti seçimdə daha 24 mənfur erməni ilə tanışlığınız baş tutacaq.

Stepan Zatikyan

20-ci əsrdə dünyanı bürüyən, çoxsaylı insan qətlinə, dağıntı və fəsadlara səbəb olan terror aktlarına görə.

Vardan Aravelsi

Sonradan erməni millətçiliyini insani cinayətkarlıqlara sürükləyən, qonşu dövlətlərə ərazi iddialarına həvəsləndirən saxta Böyük Ermənistan tarixinin yazılmasına görə.

Arutyun Şaxrikyan

Yaşadığı Osmanlı İmperiyasına xəyanətinə, erməni qiyamlarının təşkilinə, türk xalqının qətlimında iştirakına görə.

Mkrtıç Xrimyan

Yaşadığı Rus İmperiyasında rus millətinin nümayəndələrinin qətlinin təşkilinə, din pərdəsi altında müsəlman dinindən olan insanların fiziki məhvinə çağırışlara  görə.

Yepiskop Mesrop

Dünya siyasətinə “yataq anlaşması” kimi üzdəniraq, rüsvayçı bir təcrübənin gətirilməsinə, erməni qadınları lazımi adamların yatağına sürükləməsinə görə.

Erməni mədəniyyət xadimləri

Digər xalqların, əsasən də qonşu azərbaycanlıların minillik mədəniyyət nümunələrini oğurlayıb erməni xalqının adına saxtalaşdırmaları çabasına görə.

Andronik Ozanyan

Osmanlı və Rus imperiyaları ərazilərində türklərə və azərbaycanlılara yönəli ağlasığmaz vəhşiliklərlə müşayiət olunan qətliamlar həyata keçirdiyinə görə.

Asatur Vaçyants

1918-ci ilin martında Bakı şəhərində yerli azərbaycanlılara qarşı təşkil olunmuş bolşevik-daşnak genosidinin təşkilatçılığında roluna görə.

Amazasp Srvantsyan

1918-ci ilin aprelində Azərbaycanın Quba uyezdində yaşayan çoxmillətli əhaliyə, o cümlədən yəhudilərə qarşı həyata keçirilən qətliamın əsas siması olduğuna görə.

Qaregin Njde

Sovet hakimiyyətinin ilk ilində çoxsaylı erməni kommunistlərinin öldürülməsinə, erməni gənclərini nasizm ideologiyası ilə zəhərləməsinə, 2-ci dünya müharibəsi dövründə faşistlərin tərəfində döyüşən Erməni legion yaratmasına görə.

Kirk Kerkoryan

Dünyanın ən böyük kazino inhisarçısı olduğuna, çox sayda evlər yıxdığına görə.

Eduard Qriqoryan

Azərbaycan Respublikasının Sumqayıt şəhərində erməni millətçiliyinin ən şərəfsiz aktına imza ataraq millətlərarası münaqişəyə od vurmaq üçün öz ermənilərini öldürməsinə, zorlamasına görə.

Telman Qdlyan

Sovetlər dönəmində özbək xalqını müstəntiq kimi “Pambıq işi” adlanan saxta bir işlə olmazın məhrumiyyətlərə düçar etməsinə görə.

Abel Aqanbekyan

Sonradan əksər SSRİ respublikasında millətlərarası münaqişələrin yaranmasına səbəb olan “Qarabağ problemi”nin ideoloqu olması səbəbindən.

Mento Melkonyan

Bəşər tarixində Xolokostla bir sırada duran bir qətliamın – Xocalı qətliamının əsas icraçılarından biri olmasına, Xocalı və Xocavənd  bölgələrində tarixin min illik qədim izlərini, ən qədim tarixi abidələri yerlə yeksan etdirməsinə görə.

Zori Balayan

Yazıçı, ziyalı adına ləkə gətirərək həm birbaşa, həm də dolayısı ilə tarixdə hətta ən qatı quldurdan betər qanıçənlik missiyası yerinə yetirdiyinə görə.

Kim Qardaşyan

Porno industriyanı çiçəkləndirən, fahişəliyin leqallaşdırılmasına əmək sərf edən, əxlaq ehkamlarını uçurub dağıdan fəaliyyətinə görə.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2024)

Mədəniyyət Nazirliyi və Kino Agentliyinin dəstəyi ilə oktyabrın 2-dən 8-dək ölkəmizdə ilk dəfə “Baku Cinema Breeze” adlı böyük film festivalı keçiriləcək. 

Tədbirin açılış mərasimi bu gün - oktyabrın 2-də Heydər Əliyev Mərkəzində olacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, "Baku Cinema Breeze" indiyədək ayrı-ayrılıqda təşkil olunan bir sıra tanınmış festivalları bir araya gətirərək dünya kinematoqrafiyasının şedevrlərini nümayiş etdirmək üçün vahid şəbəkə rolunu oynayacaq.

Tədbirdə müvafiq dövlət qurumlarının rəhbərləri, yaradıcı sektorun təmsilçiləri, beynəlxalq və yerli təşkilatların nümayəndələri, yüzlərlə yaradıcı şəxs, şirkətlər və ictimai birliklər iştirak edəcəklər.

Festival çərçivəsində şərq ölkələrinin filmlərinin dünyaya tanıdılması üçün vacib bir platforma rolunu oynayacaq “Omarket” (Şərq ölkələrinin kino marketi) də təşkil olunacaq. “Omarket”in açılışı oktyabrın 3-də Heydər Əliyev Mərkəzində reallaşacaq.

Qeyd edək ki, festival müddətində Nizami Kino Mərkəzində, “CineMastercard Azərbaycan” kinoteatrında, “YARAT” Müasir İncəsənət Məkanında, “Kapellhouse Baku”, “Landmark” və “YAY Gallery” məkanlarında paytaxt sakinləri və qonaqları, ümumilikdə bütün kinosevərlər üçün film nümayişləri təşkil olunacaq.

Tədbirin məqsədi Azərbaycanı regionda kino sənayesinin mərkəzi kimi tanıtmaq, kino mədəniyyətini inkişaf etdirmək və yerli ekosistemi bir çətir altında birləşdirməkdir.

“Baku Cinema Breeze” festivalı ABŞ, Kanada, Hindistan, Niderland, Türkiyə, Almaniya, Portuqaliya, BƏƏ, Yunanıstan, Koreya, Gürcüstan, Estoniya və digər ölkələrdən kino sənayesi nümayəndələrini, həmçinin dünya kinematoqrafiyasının tanınmış simalarını Azərbaycanda bir məkana toplayacaq. 

Qeyd edək ki, audiovizual sənayenin inkişafına istiqamətlənən bu tədbir Mədəniyyət Nazirliyinin “Yaradıcı Azərbaycan” layihəsi çərçivəsində həyata keçirilir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2024)

“Ədəbiyyat və İncəsənət” portalının media dəstəyi ilə Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun  Bakı Şəhəri Üzrə Təhsil İdarəsi ilə birgə keçirdiyi “Bir direktor, bir şagird” adlı layihəsinin məqsədi nümunəvi məktəblərimizi, istedadlı şagirdlərimizi üzə çıxarmaq, onların ədəbiyyata olan marağına diqqət yönəltməkdir. 

Hazırda təqdimatda Bakı şəhəri 261 nömrəli məktəb-liseydir.

 Layihəni təqdim edir: Ülviyyə Əbülfəzqızı

DİREKTOR:

Məmmədli Könül Yusif qızı 1984-cü ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 2001-ci ildə 241 nömrəli tam orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirmiş, Bakı Dövlət Universitetinin “Filologiya” fakültəsinə qəbul olmuşdur. 2005-ci ildə universiteti "Azərbaycan dili və ədəbiyyat" ixtisası üzrə fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 2006-2009-cu illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsinin magistratura pilləsində təhsil almış, magistraturanı "Ədəbi tənqidin nəzəriyyəsi və tarixi" ixtisası üzrə fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir.15 sentyabr 2005-ci il tarixindən Xəzər rayonundakı 185 nömrəli tam orta məktəbdə Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəllimi vəzifəsində çalışmışdır. 2017-ci ilin yanvar ayında Xəzər Universitetində təşkil olunmuş "Potensial Məktəb Direktorları" təlim kursunu uğurla bitirmişdir. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 19 yanvar 2018-ci il tarixli əmri ilə Bakı şəhəri E.Əliyev adına 234 nömrəli tam orta məktəbə direktor təyin olunmuşdur. Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə IV qrant müsabiqəsində “Mənim peşəm” layihəsi ilə ümumi təhsil kateqoriyası üzrə qalib olmuşdur. Müxtəlif təlimlərdə iştirak etmiş, yerli və beynəlxalq dərəcəli sertifikatlara layiq görülmüşdür. Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin 17 oktyabr 2022-ci il tarixli əmri ilə Bakı şəhəri İlham Məmmədov adına 261 nömrəli məktəb-liseyin direktoru vəzifəsinə təyin olunmuşdur.

Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin 02 oktyabr 2023-cü il tarixli əmri ilə "Azərbaycan Respublikası qabaqcıl təhsil işçisi" döş nişanı ilə təltif olunub.

ŞAGİRD

Mən, Nəbiyeva Zeynəb Anar qızı 261 nömrəli məktəb-liseyin 10-cu sinfində təhsil alıram. 2017-ci ildən karate idmanının şotokan növü ilə məşğul oluram. 2019-cu ildə "OLYMPIC HOPES" yarışında 1-ci yerə layiq görülmüşəm. 

2020-ci ildə Azərbaycan vado-kia karate -do klubunun uşaqlar ve yeniyetmeler arasında "Bilik  Günü"nə həsr olunmuş yarışında 2-ci yerə, 2022-ci ildə Ümumilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının  99-cu illiyinə həsr olunmuş yarışda 1-ci yerə, 2022-ci ilde "Caspian Open" yarışında 1-ci yerə, 2023-cü ildə qara kəmərə layiq görülmüşəm. 2023-cü ildə "GRAND PRIX AZERBAYJAN" yarışında 1-ci yerə layiq görülmüşəm. 2023-cü ilin fevral  ayında Birləşmiş Ərəb Əmirliyinin Fujeyra şəhərində keçirilən liqa çempionatında 2-ci yeri qazanmışam. 2023-cü ildə Moldovada keçirilmiş "Karate Tournament Bars Cup" yarışında şəxsidə 1-ci yer, komanda üzrə isə 2-ci yerə layiq görülmüşəm. 2024-cü ildən Dünya Avropa yarışlarına lisenziya qazanaraq Milli yığmanın üzvüyəm.

ESSE

İdman mənim həyatımda böyük və əvəzolunmaz bir rola malikdir. Aktiv həyat tərzi uşaqlıqdan bəri mənim gündəlik həyatımın ayrılmaz hissəsinə çevrilib. İdman mənim üçün yalnız fiziki fəaliyyət yox, həm də mənəvi güc, intizamlılıq və uğura gedən yolda motivasiya mənbəyidir. İdmanın bu günədək mənə nə qədər fayda verdiyini  izah etmək istərdim.

İdman mənə sağlam həyat tərzinin vacibliyini öyrətdi. Gündəlik məşqlər sayəsində bədənim daha güclü və dözümlü oldu. Mən özümü daha enerjili və xoşbəxt hiss edirəm. İdman mənə sağlam qidalanmanın, lazımi dərəcədə yuxunun və düzgün istirahətin nə qədər vacib olduğunu öyrətdi. Bütün bu faktorlar bir-biri ilə sıx əlaqəlidir və idmanla məşğul olmaq mənim üçün bu əlaqəni dərk etməyə kömək etdi.

İdmanın mənə verdiyi ən vacib dərslərdən biri də intizam və özünəinamdır. Belə ki, məşqlərim zamanı qarşıma məqsədlər qoyur və onları əldə etmək üçün əlimdən gələni edirəm. Bu yanaşma yalnız idmanda yox, həm də həyatın digər sahələrində özünü göstərir. Məqsədlərə çatmaq üçün səbirli olmağı, özümü idarə etməyi və heç vaxt təslim olmamağı öyrəndim. İdman sayəsində öyrəndim ki, planın və iradən varsa, uğur qaçılmazdır. 

Komanda-əsaslı idman növləri isə mənim üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Komanda oyunları zamanı komanda yoldaşlarımla birgə işləmək, bir-birimizə dəstək olmaq və ortaq məqsədə çatmaq üçün əməkdaşlıq etmək mənə böyük təcrübə qazandırır. Bu, həyatın hər sahəsində vacib olan bir səriştədir. Komanda-əsaslı idman növləri mənə başqalarına qarşı hörmət, əməkdaşlıq və qarşılıqlı anlaşma fəlsəfələrini aşılayır.

Mənim üçün idman yalnız fiziki inkişaf deyil, həm də mənəvi inkişaf vasitəsidir. Hər bir uğur və ya məğlubiyyət mənə həyatda önəmli dərslər verir. Uğursuzluqlarım məni gücləndirir və gələcəkdə daha yaxşı olmaq üçün motivasiya verir. Uğurlarım isə məni qürurlandırır və daha böyük nailiyyətlərə çatmaq arzusunu artırır.

Sonda demək istərdim ki, idman mənim üçün yalnız bir hobbi deyil, həm də həyat tərzidir. O, mənim şəxsiyyətimi formalaşdırır, özümə olan inamımı artırır və həyatda uğur qazanmaq üçün vacib olan keyfiyyətləri aşılayır. Gələcəkdə də idmanla məşğul olub həm fiziki, həm də mənəvi inkişafımı davam etdirmək istəyirəm. 

İdman həyatımın əvəzsiz və ayrılmaz hissəsidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2024)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ədəbi mühitdə adətən oktyabr ayına  Cavidlər ayı deyirlər.

Çünki dahi Hüseyn Cavid ailəsinin üç üzvü - Hüseyn Cavid, Ərtoğrul Cavid və Turan Cavid məhz oktyabr ayında dünyaya gəlib.

Bu gûn onlardan birinin - Cavid ailəsinin 2000-ci illərə qədər yaşayıb fəaliyyət göstərmiş yeganə üzvü, ömrünü Hüseyn Cavid və Ərtoğrul Cavid irsinin toplanıb tərtib və təbliğ olunmasına və Cavidlər ailəsinin xatirəsini yaşadacaq ev muzeyinin yaradılmasına həsr edən, "fədakarlıq və mətanət mücəssəməsi", "Cavid xəzinəsinin  qoruyucu mələyi" adlandırılan muzeyşünas, teatrşünas, mətnşünas Turan xanım Cavidin doğum günüdür.

Turan Rasizadə 1923-cü ildə oktyabr ayının 2-də Bakıda dünyaya gəlmişdir.

1937-ci ildə atası Hüseyn Cavid vətən xaini damğası ilə həbs olunmuş, 1939-cu ildə Sibirə - Maqadana sürgün olunmuşdur. Qardaşı Ərtoğrul Cavid 1942-ci ildə tələbə olmasına baxmayaraq ordu sıralarına çağırılmış, lakin xalq düşməninin oğlu olduğu üçün cəbhəyə deyil Gürcüstana cərimə batalyonun işləməyə göndərilmişdir.

Orada ağır işlərdə çalışdığına görə ağciyər xəstəliyinə-vərəmə yoluxan Ərtoğrul Cavid bir müddət hospitalda müalicə olunmuş, həmçinin bu müddət ərzində müəyyən bəhanələrlə onun təxris olunması yubadılmışdır. 

1943-cü ilin sentyabr ayında nəhayət ordudan tərxis olunan gənc dahi Əziz Şərifin vasitəsi ilə Naxçıvana gətirilmiş, noyabr ayında vəfat etmişdir.

Ərtoğrulun vəfatından sonra Turan xanım anası Mişkinaz xanımla birlikdə tək qalmışdır.

Mişkinaz Cavid bir çox "vətən xaininin" həyat yoldaşı kimi Akmola göndərilməsə də onlar yaşadıqları evdən çıxarılmışdılar.

Hələ yeniyetməlik çağlarından vətən xaininin qızı damğasına məruz qalmış, maddi və mənəvi,  olduqca çətin bir həyat yaşamış Turan xanım 1945-1950-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutunun (indiki Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti) Teatrşünaslıq fakültəsində təhsil almış və 1950-1983-cü illərdə həmin institutda müəllim kimi fəaliyyət göstərmişdir. 

O, Azərbaycanın ilk qadın teatrşünaslarından biri olmuşdur.

1968-ci illərdə C.Cabbarlı adına Azərbaycan Dövlət Teatr Muzeyində elmi işçi və 1968-1991-ci illərdə direktor vəzifələrində çalışmışdı. 1991-ci ildən ömrünün sonunadək Hüseyn Cavidin Bakıdakı ev-muzeyinin direktoru işləmişdi. Hüseyn Cavidin 1958-2004-cü illərdə nəşr olunmuş bütün kitablarının tərtibçisi  Turan xanım olmuşdur.

O, heç vaxt ailə həyatı qurmamış bütün ömrünü  Hüseyn Cavid və Ərtoğrul Cavid irsinin toplanıb tərtib və təbliğ olunmasına və Cavidlər ailəsinin xatirəsini yaşadacaq ev muzeyinin yaradılmasına həsr etmişdir.

Hüseyn Cavidin bütün əsərlərini toplamış, məhv edilən əsərlərinin bir qismini rejimdən gizlədilərək qorunub saxlanılan əlyazmaları sayəsində,  bir qismini də əzbər bildiyi və yaddaşında qoruyub saxlaması sayəsində bərpa edərək latın əlifbası ilə nəşrini həyata keçirmişdir.

Turan xanıma çətin zamanlarında Üzeyir Hacıbəyovun, Əziz Əliyevin və Heydər Əliyevin böyük qayğısı olmuşdur.

O, 1982-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi, 1997-ci ildə Hüseyn Cavid mükafatı laureatı, 2002-ci ildə Prezident təqaüdçüsü, 2000-2004-cü illərdə Dövlət Əfv Komissiyasının üzvü olmuşdu.

O, 2004-cü il sentyabrın 12-də 81 yaşında vəfat etmiş və Naxçıvanda Hüseyn Cavidin ailə məqbərəsində ailə üzvlərinin yanında dəfn olunmuşdur. Dahi Cavidin bir zamanlar dediyi kimi ölüm kimilərini ayrısa da kimilərini də birləşdirir. Eyni ilə Turan xanımı Cavid ailəsinin digər üzvlərinə qovuşdurduğu kimi.

Ruhları şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2024)

Aida Eyvazlı ilə Türk dünyasına səyahət rubrukasında Krımda gəzişməmizi davam edirik. Yolumuz Ağ Məscidədir. İndi bu şəhər Simferopol adlanır. Ordan da Yaltaya dönəcəyik.

Təkcə  krımlıların ürəyində deyil, böyük Türk tarixində adı əbədiləşən Ağməsciddən danışaq. Əslində şəhərin  tarixi skiflərin dövrünə qədər gedib çıxır. Bəzi mənbələrdə Ağməscid  yurdunun yaşının 50 min il olduğu qeyd edilir. Bu gün rusların yenidən işğal etdiyi bu qədim türk torpaqları Sovet illərində  Krım Muxtar  Vilayəti  kimi status aldı. Paytaxtı isə Simferopol şəhəri oldu.

 Krım yarımadasını gəzmək üçün əslində bütün yollar  paytaxt Simferopoldan keçir və buraya qayıdır.1944-cü il 18 mayda bir gecənin içərisində “vətən xaini” kimi Krımdan sürgün edilən Krım tatarları da dünyanın bütün yollarından gəzib keçdikdən sonra, 1985-ci ildən etibarən doğma ata yurdlarına köç etməklə, şəhərin  dağlıq hssəsində və mərkəzində yerləşməyə başladılar. (Onların başlarına gətirilən fəlakətlər bir başqa mövzunun söhbətidir. Hələlik isə Krımımızı gəzirik).

Bir qayda olaraq, Krıma gələnlər mütləq Qara dənizin sahilində dincəlməyə üstünlük verirlər.  İki əsrdən artıqdır ki, bu yarımada tursitləri qəbul etməkdədir. Krım Ukraynanın tərkibində olanda burada turizm çox yüksək səviyyədə inkişaf etmişdi. Simferopolun 37 kilometrliyində yerləşən  Yaltaya trolleybusla  40 dəqiqəyə gedib çatmaq olur. Məcara axtaran turistlərin əksəriyyəti Simferopoldan yaltaya trolleybusla getməyə üstünlük verirdilər. Dolanbac dağ yolları və aşırımları  ilə Yaltaya getməyin başqa ləzzəti var. Bu yolla irəlilədikcə  yolun sol tərəfində Qara dəniz aydın görünür. Dağlarda isə  ilin fəsillərinə uyğun olan gözəllik mənzərələrindən doymaq olmur. Əslində Krımı addım-addım gəzəndə bu yerlərin Azərbaycana nə qədər çox bənzədiyinin fərqinə varırsan. Krım yarımadası kiçik  Azərbaycandır. Bizim ərazilərə çox bənzəyir.

Yaltaya gələn insanlar daha çox  dənizin sahilində hündür qayalıqda yerləşən “Qaranquş yuvası” qəsrinə çıxıb, bu hündürlükdən Krımı seyr etməyə üstünlük verirlər. İçərisində onlarla filmlər çəkilən “Qaranquş yuvası”nın maraqlı tarixçəsi var. Bu gözəl və əsrarəngiz gözəlliyyə malik olan “Qaranquş yuvası” qəsri, sən demə, Azərbaycanın neft puluna tikilib. Bu haqda isə bizə Krım Azərbaycanlıları çəmiyyətinin sədri Rəhim Hümbətov danışdı. O dedi:

-Yaltada  qala-saray kimi məşhur olan, qayanın 40 metr hündürlüyündə yerləşən  “Qaranquş yuvası”ının indi 103 yaşı var.  Lakin Krımın Yalta şəhərinin Qaspralı qəsəbəsində yerləşən  Qaranquş yuvası 1873-cü ildə Yekaterina taxta oturandan sonra inşa edilib. Yaxın Avropa ölkələrindən buraya torpaq almaq üçün axışıb gələn tacirlərdən biri saray həkimi, həm də Yalta şəhərinin idarəçilik sisteminin üzvü  Albert Tobin  Qayaya sahiblənir, burada taxtadan  ev tikir.  Gəlib gedənlər, görənlər bu kiçik daxmanı “Qaranquş yuvası” adlandırırlar.  Məlum olmayan səbəblərə görə, Tobin  qayanın kənarındakı evini tacir Anna Raxmaninovaya satır. A. Raxmaninova öz dövründə Moskvada ən bahalı mülklərin sahibi  kimi məşhurlaşmışdı. Aldığı mülklərdən yaxşı gəlir götürərərək, onları publik mərkəzlərə çevirə bilirdi. 1911-ci ildə isə səhhəti ilə əlaqədar olaraq, onun bahalı mülklərinə marağı azaldığından, həmin binanı Bakıda neft milyonçusu olan alman əsilli  baron fon Ştenqeylə satır. Təbii ki, Ştenqeyl bu bahalı  “Qaranquş yuvası”nı Bakıdan qazandığı neft pullarınn hesabına alır və dərhal orada bərkitmə, bərpa və yenilənmə işləri aparır. Buna görə əsil adı Avrora qayası olan bu yerə Moskvadan modernist-memar Leonid  Şervudu dəvət edir. Şervuddan  qəsri qotik üslubunda tikməsini  xahiş edir.  Şervud öz növbəsində  Fransada məşhur memar  Oqyust Rodendən dərs almışdı. Ona görə də həm məkanın, həm də ətraf aləmin gözəl təbiətini və mənzərəsini nəzərə alan istedadlı memar burada nadir sənət nümunəsini yenidən yaradır. Bu pilləkənli kompozisiya kiçik ərazidə yerləşsə də,  fundamentin eni 10 metr, uzunluğu isə 20 metr olur.  Binanın hündürlüyü isə 12 metrdir. Memar qalanın içərisində dəhliz, qonaq otağı, ikinci mərtəbəyə-- qülləyə  qalxan pilləkənlər və iki yataq otağı tikməklə bu möcüzəli sənət əsərini tamamlayır. Mülkün ətrafında isə balaca bağ salır. Zatən Krımın torpağı o qədər məhsuldardır ki, burada nə əksən bitir. Balaca qəsrin gözəlliyinə heyran olan  baron fon Ştenqeyl memardan zəhmət haqqını əsirgəmir. Onu müxtəlif hədiyyələrlə də mükafatlandırır. Artıq 1914-cü ildə ildə köhnə daşlardan tikilmiş balaca daxmanın yerində möhtəşəm bir qəsr dayanmışdı. Qəsrin sahibi bu sevinci çox yaşamır. 1914-cü ilin 28 iyulunda başlanan birinci Dünya Müharibəsinə görə  alman əsilli neft milyonçusu Rusiya İmperiyasının hüdudlarını tərk etmək məcburiyyətində qalır. “Qaranquş yuvası”nı isə tez-tələsik  rus taciri və xeyriyyəçisi Pavel Şelaputinə satır.

1927-ci ildə Yaltada güclü zəlzələ olur. Dənizdə zəlzələnin gücü 9 bala çatır.  Qaranquş yuvasının qarşısındakı bağ uçulub  Qara dənizə tökülür.  Məşhur krımlı rəssam İvan Konstantinoviç Ayvozovski də “Doqquzuncu val”  rəsm əsərini bu tufandan sonra çəkir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2024)

Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanınəsəsrlərindən seçilmiş bir sıra qranula – cövhər sayıla biləcək məqamları “Ədəbiyyat və incəsənət” oxucularına təqdim edir.

Kamal Abdulla özü seçilmiş bu cövhərlər barədə yazır: “İllərdən bəri yazdığım müxtəlif şeirlərin, esselərin, pyeslərin, hekayə və romanların, publisistik məqalələrin və elmi əsərlərin, verdiyim intervülərin hər birinin içində yer almış və bu gün də öz məzmunu, tutumu, forması ilə diqqətimi çəkən misralar, cümlələr günlərin bir günü sanki dil açıb mənə dedilər ki, bizim bir-birimizdən zaman və məkanca ayrılığımıza son qoy və bizi bir-birimizin yanında yerləşdir. Sən görəcəksən ki, bu zaman biz tamamilə yeni bir cazibədə zühur etmişik. Onlar qeyri-səlis məntiq dili ilə desək, içində olduqları mətnin qranulaları (ilkin vacib hissəcikləri) idi. Qranula, başqa cür ifadə etsək, cümlədən (mətndən) bütün artıq hissələri siləndən sonra yerdə qalan cövhərdir.”

Çox sevindirici haldır ki, bu günlərdə “Everest” nəşriyyatında müəllifin “Seçmələrin seçməsi-qranulalar” adlı kitabı da işıq üzü görmüşdür.

Beləliklə, Kamal Abdullanın qranulaları:

1.

Yağışlar yağar Allaha sarı,

Yağışlar yağar dərgaha sarı,

Yağışlar yağar üzüyuxarı

 Üzüaşağı yağmaz yağışlar.

2.

Anar nəsrinin doğmalığı Bakı küçələrinin hər tinində yaddan az qala çıxmaq istəyən, amma heç cür yaddan çıxmayan xatirələrin doğmalığıdır.

3.

Dədə Qorqud: “Ol qızın üç canavər qalınlığı, qaftanlığı vardı.” Qanturalı Sarı donlu Selcan xatuna yetişmək üçün üç vəhşi heyvana qalib gəlməli idi. Vüsala bundan sonra yetişmək, qaftanları bir-bir çıxarmaq mümkün olardı. Azərbaycan ədəbiyyatının ən parlaq metaforası!

4.

“Vaxt gələcək ağrımız örtüləcək çiçəklə,

Bütün yaralarımız yenidən bitişəcək.

Hər şey qurtaracaqdır xoşbəxt bir gələcəklə

- Soldu nar çiçəkləri, indi nar yetişəcək.”

5.

“Kitabi-Dədə Qorqud”da Bəkil oğlu İmranın həlak etmək istədiyi kafir ondan soruşur: - Yigit, aman. Sizin dinə nə derlər? Dininə girdim. Yaxud başqa bir boyda Uruz yaxınlaşmaqda olan yağı barədə atasına sual edir: - Yağı nəyə derlər, baba? Yenə də bir başqa boyda Dəli Domrul Əzrayıla sorur: - Ya bəs can verən, can alan Allah taalamıdır? Bütün bu “sadəlövh suallar” bu gün ən azından təbəssüm doğursa da, əslində, hadisələrin cərəyan etdiyi vaxtın çox uzaq qədimliyə aid olduğunu göstərir. Belə ki, bu suallar yarandıqları vaxt müstəqim şəkildə verilir və anlaşılırdı.

6.

Qəti hökmlərə ehtiyatla yanaşmaq lazımdır. Onların gözlənilməz keçmişləri ola bilər.

7.

Ciddi arxeoloqlar deyir ki, Şliman, əslində, Troyanı yox, tapmaq istədiyini, yəni, arzu etdiyini tapmışdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2024)