“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə “Biri ikisində” layihəsinin diqqətçəkən şeirlərindən ibarət Poertik Qiraət rubrikasında bu həftə   Elxan Yurdoğlunun şeirlərinin növbəsidir.

Elxan YURDOĞLU

KƏND MƏNZƏRƏLƏRİ

Hər dəfə bu kəndə gələndə sanki

Dönüb on üç yaşlı uşaq oluram.

Şəhərin bozumtul qarğaşasından,

Səsindən-küyündən uzaq oluram.

Təkcənə dolaşdım həyət-bacanı,

Gah alma dişlədim, gah əncir yedim.

Mənə ürkək baxan toyuq-cücəyə

Dən səpib bir neçə qımqıma dedim.

Arxın kənarında gilənarları

Budaq-budaq gəzib birini tapdım.

Elə bil 20 il bundan əvvəlki

Sevdiyim o qızın yerini tapdım.

Kirpi yuvasını boş gördüm bu gün,

Üzüm tənəyində sərçələr kefdə.

İndi qarğaların qoz mövsümüdü,

Səsləri kəsilməz 5-6 həftə.

Hər dəfə bu kəndə gələndə sanki

Dönüb on üç yaşlı uşaq oluram.

Şəhərin bozumtul qarğaşasından,

Səsindən-küyündən uzaq oluram.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.04.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qiraət saatı”nda Fəxrəddin Qasımoğlunun “Son gecə” detektiv romanının dərcinə başlayır. Öncədən deyirik, özü polis orqanlarında çalışan, ən dəhşətli, tükürpədici cinayətlərdən bilavasitə xəbər tuta bilən müəllifin romanı sizləri sonadək gərginlik içində saxlayacaq. Və siz bu romanı çox bəyənəcəksiniz.

4-cü dərc

Yuxudan elə telefon saatının zənginin səsinə oyandım, cəld əlimi atıb düyməsini basdım. Bu səsi heç xoşlamıram. Qəsdən ən sevmədiyim melodiyalardan birini saatın zənginə quraşdırmışdım.

Hər işimi ehtiyatla tutmaq artıq məndə vərdiş halını almışdı. Ona görə də çantadakı pulları ciblərimə dürtüşdürüb yuyunmağa getdim. Kiçik bir təsadüfə görə mənə zamin durmuş insanları pis vəziyyətdə qoya bilməzdim. Qatardan düşəndən yarım saat sonra mənə verilmiş telefon nömrəsini yığıb cavab verən şəxsə “Bakıdan salam” deməliydim, sonra onun verəcəyi təlimata uyğun hərəkət etməliydim.

Yuyunub qayıdarkən bələdçi qadının əlində bir stəkan qaynar çayla məni kupemin qarşısında gözlədiyini gördüm. Bax bu da mənim qadın bələdçilər haqqında gecəki mülahizələrimin daha bir təsdiqi. Yuxudan yenicə oyanmış bir kişi üçün qarşısına gəlmiş qaynar çaydan gözəl nə ola bilər.

- Özümçün dəmləmişdim, bayaq yuyunmağa getdiyinizi gördüm, fikirləşdim sizi də qonaq edim, hələ çatmağımıza iki saata yaxın vaxt qalır.

Kupenin qapısını açıb onu irəli buraxdım. İçəri keçib stəkanı axşamdan peçenye qırıntıları tökdüyüm masanın qırağına qoydu. Cibindən çıxartdığı kiçik dəsmal ilə stolun üstünü sildi. Yenidən dəsmalı cibinə qoydu. Yatağımı yığışdırıb, - Bir şey lazım olsa, çəkinməyin, - deyərək kupedən çıxdı.

Qeyri-ixtiyari onun arxasınca baxıb əlimi gətirdiyi çay stəkanına uzatdım. Yarımçıq qutuda qalmış peçenyelərdən birini götürüb çayla içməyə başladım. Bu dəfə qırıntılarını masanın üstünə tökməmək şərtilə…

Qatar Qazax rayonuna çatanda saat 09:50 idi. Yenidən pulları qaytarıb qoyduğum idman çantamı çiynimə atıb kupedən çıxdım, mənə çox xoş təsir bağışlamış bələdçi xanıma minnətdarlığımı bildirib sağollaşdım və perrona çıxdım.

Perrondakı boş skamyalara gözaltı nəzər salıb keçib ən ortadakına oturdum. Təxminən on dəqiqədən sonra perronda heç kim qalmayacaqdı. Bax onda məni izləməyə göndərilmiş adamın, izlənəcəyimə isə şübhəm yox idi,  nə edəcəyi mənə maraqlı idi. Və bu adam həm də qatarın dəqiq gəlmə vaxtını öz yoldaşlarına bildirməli, həmin vaxtdan düz otuz dəqiqə sonra  mənə verilmiş mobil telefon nömrəsinə edəcəyim zəng, vaxtın dəqiqliyi nəzərə alınaraq, razılaşmanın bir detalının təsdiqi olmalı idi.

Adamlar yavaş-yavaş dağılışırdılar. Perronun çıxışına tərəf xırda addımlarla irəliləyən yaşlı cütlük qətiyyən məni izləyənlərə oxşamırdı. Demək, qalırdı dama-dama pencəkli, təxminən iyirmi iki-iyirmi üç yaşlı oğlan və ortayaşlı kepkalı kişi. Lakin çox keçməmiş kepkalı kişi cib telefonuna gələn zəngdən sonra nəsə mızıldanaraq iti addımlarla perronun çıxışına tərəf şütüdü.

Aha, deməli məni izləməyi bu cavan oğlana tapşırmışdılar. Bir çox hallarda öz fantaziyası ilə adamı heyrətə gətirən cinayətkar aləm bəzi məsələlərdə öz primitivliyini dəyişmək istəmirdi. “Özünü qoruyanı Allah da qoruyar” kəlamını çox sevən cinayətkar aləmin nümayəndələri dostlarının zamin durmalarına baxmayaraq sığortalanmağı vacib saymışdılar.

Hər halda bu mənim xeyrimə idi. Tək olmağım, qatardan düşəndən sonra heç kimlə görüşmədən yarım saatın keçməsini gözləməyim barədə məlumat əks tərəfi arxayınlaşdırmalı idi. Belə işlərdə ən xırda detallar çox vacib rol oynayırdı.

Əlimi atıb cibimdən pul qabımı çıxardım və oradakı ehtiyat mobil telefon nömrəsini götürərək pul qabımı yenidən cibimə qoydum. Növbəti dəfə əlimi cibimə salıb cib telefonumu götürdüm. Bunu edərkən qatardan düşməyimdən 25 dəqiqə keçmişdi. Telefonu çıxardığımı görən dama-dama pencəkli oğlan dərhal saatına baxdı. Aramla telefonumu söndürüb arxa qapağını açdım, nömrəmi çıxarıb bayaqki nömrəni aparata yerləşdirdim, qapağını taxıb yenidən telefonu işə saldım. Nömrənin mobil operator tərəfindən oxunmasını gözlədim. Nəhayət nömrə operatora qoşuldu. Saata baxdım, düz yarım saat keçmişdi, saat 10:20 idi. Əzbərdən bildiyim nömrəni yığıb o biri tərəfin cavab verməsini gözlədim. Çox güman ki, mənə verilmiş nömrə də belə hallarda birdəfəlik istifadə etmək üçün idi və zəngdən dərhal sonra sındırılıb tullanacaqdı. Bu səbəbdən məntiqlə o nömrəyə məndən başqa heç kimdən zəng gələ bilməzdi. Ancaq yenə də razılaşdırılmış şərtlərə əməl etməliydim və xəttin o başından cavab verilən kimi “Bakıdan salam” deyərək gözləməyə başladım.

Yoğun kişi səsi perronun çıxışına gedib orada dayanmış yaşıl rəngli “Reno” markalı taksiyə oturmağımı, onun məni düşürdüyü yerdə zəngini gözləməyi tapşırıb xətti kəsdi. Artıq suala ehtiyac yox idi. Çünki mən bu yaşadək yaşıl rəngli “Reno” markalı taksi heç yerdə görməmişdim. Vağzaldan çıxanda deyilən maşını və yanında dayanmış sürücünü dərhal gördüm. Çox güman ki, taksini mənim gəlişim münasibətilə yaşıl rəngə boyamamışdılar. Hər halda, nəyinsə səhv getməməsi üçün ağıllı gediş idi. Sürücüyə heç nə demədən keçib qabaq oturacaqda əyləşdim. Arxamca vağzaldan çıxan dama-dama pencəkli oğlanın başı ilə verdiyi yüngül təsdiq işarəsindən sonra sürücü sükan arxasında yerini tutub maşının mühərrikini işə saldı və dövrə vuraraq sürətlə rayon mərkəzindən uzaqlaşmağa başladı. Maşın dövrə vurmazdan əvvəl yol çantamın yan tərəfində quraşdırılmış, ilk baxışdan adi metal düyməyə oxşayan, xüsusi fokuslu, oval şəkilli kiçik güzgü parçasında son dəfə dama-dama pencəkli oğlana baxıb gülümsədim. Güzgüdə sifəti seçilməsə də, vüqarlı duruşundan özünü büruzə vermədən məni izlədiyini düşündüyü üçün necə məmnun olduğu hiss olunurdu.

İndi, hər ehtimala qarşı, bacardıqca qaradinməz sürücünün məni apardığı yolları yadda saxlamağa çalışmalıydım. Rayon mərkəzini tərk etmiş maşın təxminən iyirmi dəqiqədən sonra magistral yolun kənarında dayandı. Sürücü heç nə demədən düz irəli baxırdı. Mən də heç nə demədən qapını açıb maşından düşdüm. Çantamı çiynimə keçirib gözləməyə başladım. Yəqin ki, maşın məhz bu kvadratda magistral yoldan çıxmış və bundan sonra kameraların görüntülərindən itmişdi. Düz beş dəqiqə keçmiş əl telefonuma zəng gəldi, bu dəfə başqa nömrədən. Bəli, uşaqlar çox ehtiyatlı idilər, hətta bir nömrədən ikinci dəfə istifadə etmirdilər.

-Eşidirəm, -telefona cavab verdim.

Yenə bayaqki səs mənə az sonra yanımda dayanacaq sarı kabinəli KamAZ-a oturmağı tapşırıb əlaqəni kəsdi.

Rayon mərkəzi tərəfdən, gəldiyim istiqamətdəki ara yolların birindən mağistral yola çıxan sarı kabinəli KamAZ-ı dərhal gördüm. Yanımdan keçib beş-altı metr irəlidə dayanan maşına yaxınlaşıb qapısını açdım. Bu sürücü də heç nə demədən irəli baxırdı. Qalxıb kabinədə yerimi tutan kimi maşın yerindən tərpəndi. Üç yüz metr getməmiş sola, hər iki tərəfi əkin sahələri olan torpaq yola döndük. Ətrafda əkin sahələrindən başqa heç nə görünmürdü. Yol həddən artıq kələ-kötür olduğu üçün minik maşınının bu yolda hərəkəti mümkün deyildi. Deməli, əgər Day-dayın maşını məni irəlidə gözləyirdisə, bu yola digər tərəfdən başqa, daha hamar olan bir yol da birləşməli idi. KamAZ  qarşıdakı alçaq bir təpəni keçib hamar torpaq yolun kənarında dayananda ehtimalımın düzgün olduğu təsdiqləndi. Bəli, maşının mənə təhvil veriləcəyi yerin bura olduğuna şübhəm yox idi. Təxminən on dəqiqə kələ-kötür yolla gəlməyimizə baxmayaraq sağ tərəfə baxanda  çatdığımız hamar yolla yenidən magistrala çıxmaq üçün ikicə dəqiqənin kifayət edəcəyi gözlə görünürdü. Böyrəklərimdə daş olmadığına sevinərək yük maşınından düşdüm. Yoxsa bu dərə-təpə yola heç bir daşı olan böyrək tab gətirə bilməzdi.

KamAZ dərhal qövs cızaraq geriyə, gəldiyimiz yola tərəf yönəldi.

Rayon ərazisini çox yaxşı tanıyan əks tərəf hər şeyi ideal hesablamışdı. Əgər başqa niyyətim var idisə və tək gəlməmişdimsə, Dəmiryol vağzalında da, KamAZ-a mindiyim yerə qədər olan məsafədə də yoldaşlarımı müəyyən etməmək olardı, lakin hər iki tərəfi boş əkinlik sahələri olan və yalnız iri yük maşınının hərəkət edə biləcəyi kələ-kötür yolda istənilən peşəkar izləyici izləməni dayandırmağa və ya özünü büruzə verməyə məcbur idi. Bundan başqa, KamAZ-a mindiyim yerdən təxminən üç kilometr sonra mağistral yol düzbucaq üzrə sola meyl etdiyi üçün kələ-kötür yolla gedərkən əsas yoldan xeyli uzaqlaşdığımı düşündüyüm halda, hal-hazırda dayandığım yerdən sağ tərəfə baxanda magistralda hərəkət edən maşınları aydın görmək olurdu.         

Mənə təhvil vermək üçün maşını həmin istiqamətdən sürüb gətirməliydilər. Saata baxdım, 10:58  idi. Bir dəqiqə sonra ağ rəngli “S class” “Mersedes” əsas yoldan torpaq yola dönüb dayandığım yerə tərəf istiqamət aldı. Yanıma çatmamış yenidən üzü magistrala tərəf fırlanıb dayandı. Maşının öz nömrələri üstünə bağlanmışdı. Kim bilir, bəlkə də maşının qaytarılması söhbəti ortaya çıxandan sonra əsl nömrələri elə gecəylə mənim gəldiyim qatarda Bakıdan Qazaxa gətirilmişdi.

Mühərriki söndürmədən maşından düşən təxminən qırx yaşlarında olan ciddi görkəmli kişi yaxınlaşaraq, -Qonağımızı xoş gördük, -deyib əlimi sıxdı.

-Siz Allah, inciməyin, özünüz başa düşürsüz, hər şeyin qaydasında olacağına zəmanəti məhz biz verdiyimz üçün bəzi təhlükəsizlik tədbirləri görməyə məcbur olduq, adımız bizim üçün hər şeydən vacibdir, ümidvaram sizi çox yormadıq, -deyib gülümsədi.

-Hər şey qaydasındadır, sizi başa düşürəm, -deyib mən də gülümsədim. Ciddiliyi və sadəliyi ilə mənə çox xoş təsir bağışlayan bu kişi yəqin ki, Təmrazın yaxın adamlarından biri idi.

Yol çantamı maşının yük yerinin üstünə qoyub zəncirini açdım, qəsdən heç nəyə bükmədiyim, yalnız ortadan rezinlə bağladığım iki ədəd yüzlük dollar dəstini və Mövlayevin verdiyi pullardan qalan dörd min manatı çantadan çıxarıb Təmrazın adamına uzatdım.

Onun onsuz da ciddi olan sifəti daha da ciddiləşdi. Heç nə demədən sual dolu baxışlarla mənə baxdı.

-Əlavə olunan dörd min manatı Təmraza verin və mənim minnətdarlığımı ona çatdırın, bizim bilmədiyimiz hansısa xərclər olubsa, o xərcləri bu pulla bağlasın, -dedim.

-Siz istəyirsiniz ki, hamının kömək üçün döydüyü bir qapıdan oğurluq etmiş o küçüklərə pul verək? -deyə get-gedə gözümdə hörməti daha da artan kişi etiraz etdi.

-Buna nə siz, nə də mən qərar verməyək, qoy son qərarı Təmraz özü versin, -deyib, söhbətin bitməsi əlaməti olaraq əlimi ona uzatdım. Onu necə başa salaydım ki, bunu nə Təmraza, nə də maşını oğurlamış o əbləhlərə görə yox, maşının tapılmasında mənə böyük köməkləri dəymiş dostlarımızın avtoritetinə görə edirəm.

Bərk-bərk əlimi sıxan kişi -Sənədlər günlüyə taxılıb, sizə yaxşı yol, -dedi və sağollaşdıq.

Əlbəttə, sənədləri, məhz maşının texniki pasportundakı ad və soyadı oxuyan Təmraz və adamı maşının kimə məxsus olduğunu bilmişdilər. Ancaq ağıllı adamlar olduqları üçün mən Bakıya çatmamış onların bu adı unudacaqlarına şübhəm yox idi.

Maşına oturanda avtomatik yanacaq çəninə baxdım, gözlədiyim kimi çən ağzınacan dolu idi.

Torpaq yol qurtaranda Bakıya istiqamət almaq üçün magistral yola çıxan kimi sola döndüm. Əlli-altmış metr irəlidə, iri qovaq ağacının altında dayanmış qırmızı “Jiquli”də oturan gənc əlindəki binoklu gizlətsə də, maşının cihaz panelinin üstünə qoyduğu binokl qabını gizlətmək ağlına gəlməmişdi.

“Allah, Məhəmməd ya Əli” deyib ayağımı qaza basdım. Artıq maşının sənədinin günlükdə olduğunu yoxlamışdım. İndi təxminən on kilometr uzaqlaşdıqdan sonra maşını saxlayıb daimi nömrəmi telefona yerləşdirərək digər nömrəni məhv etməli, Nadirə zəng vurub vəziyyəti bildirməli, hər ehtimala qarşı yük yerini və salonu yoxlamalı idim. Sonra rahatca yoluma davam edə bilərdim. Təmrazdan yox, onun qorxusundan maşını qaytarmağa məcbur olanlardan hər cür sürpriz gözləmək olardı. Özünü qoruyanı Allah da qoruyar - cinayətkarların sevdiyi bu kəlam yadıma düşəndə dodağım qaçdı, kim bilir, bəlkə də onlar haqlı idilər…

Day-dayın pulunu tam şəkildə Qazaxda qoyub qayıdacığımı bildiyimçün, hər ehtimala qarşı evdən götürdüyüm pullarım cibimdə idi. Lakin nə cərimə ödəmək, nə də yol polisinin etibarnaməmin olmaması bərədə haqlı suallarını cavablandırmaq həvəsimin olmadığını nəzərə alıb maşını müəyyən olunmuş sürət həddindən də aşağı sürətlə idarə edərək, axşam saat 6-da şəhərə çatdım. Yolda sevimli “Yubiley” peçenyem yenə dadıma çatsa da möhkəm acmışdım.

İsfəndiyar Mövlayevi tanıyanların hamısı onun maşınını da tanıyırdılar. Məni Day-dayın maşınında sükan arxasında görənlərdə artıq suallar yarana bilərdi. Odur ki, şəhərə çatan kimi ac olduğuma baxmayaraq telefonumu çıxarıb Day-dayın vizit kartındakı nömrəni yığdım. Altıncı zəngdən sonra telefonda Mövlayevin təmkinli səsi eşidildi:

-Buyurun, Bəxtiyar müəllim, sizi eşidirəm.

Çox güman ki, mənə verilmiş bu nömrə Day-dayın köməkçilərindən birində olan və yalnız lazım olan anda lazım olan şəxslərdən daxil olan zəngləri qəbul etmək üçün nəzərdə tutulan nömrə idi. Məhz mənim zəng etdiyimi də Day-daya həmin köməkçi bildirmişdi. Mənim zəngim isə hal-hazırda Mövlayev üçün ən lazım olan anda ən lazım olan şəxsdən gələn bir zəng idi. 

-Salam, İsfəndiyar müəllim, əgər münasibsinizsə, görüşərdik.

-Əlbəttə, mən evdəyəm, buyurub gələ bilərsiniz.

Day-dayın evdə olması lap yerinə düşdü. Düz bir gün sonra maşınının yenidən aparıldığı yerdə dayanması onun çox xoşuna gələcəkdi.

Maşını Badamdar qəsəbəsinə tərəf sürdüm. Day-dayın evinin qarşısındakı maşın saxlamaq üçün nəzərdə tutulmuş meydança boş idi.  “S class”ı meydançada saxlayıb darvazadakı dəmir naxışlı ala qapını itələdim, gözlədiyim kimi qapı açıq idi.  Həyətə daxil oldum. Həddən artıq böyük həyət, ortasında böyük dairə formasında hovuz, hovuzun ətrafında mərmərdən yonulmuş heykəllər göz oxşayır, həyət boyu əkilmiş cürbəcür gül-çiçəyin ətri adamı valeh edirdi. Tanıdığım lovğa gənc məni qarşılamaq üçün həyətə çıxmışdı. Görünür, bu iki gəncin dəqiq vəzifə bölgüsü var idi. Birincisi Day-daya gələn telefon zəngləri barədə məlumat verir, daim onun yanında olaraq daha vacib tapşırıqları yerinə yetirir, ikincisi, özündənrazı olanı isə apar-gətir, qarşıla- yola sal işlərinə baxırdı.

Dodağının altında salama bənzər bir şey mızıldayan lovğa məni irəli buraxıb, özü də arxamca villaya daxil oldu. Böyük zalla irəliləyib, bir tərəfi rəsm əsərləri ilə bəzədilmiş divar, digər tərəfi isə nəfis işləməli dəmir sürahilər olan qranit pilləkənlərlə ikinci mərtəbəyə qalxdıq.

Surahilərə baxanda dodağım qaçdı. Hazırladığı dəmir surahilər, məhəccərlər, neçə-neçə müxtəlif dəmir işləməli naxışlarla şöhrəti Azərbaycandan da kənarlarda yayılmağa başlayan dostumuz Samirin və onun ustalarının əl işlərini tanımamaq olmazdı. Deməli, villanın gözəl naxışlı darvazası da, qarşısındakı skamya da Samirin ustaları tərəfindən hazırlanmışdı və buna görə ilk baxışdan mənə tanış gəlmişdi.

Samirlə dostluğumuz çox keçmişə gedib çıxırdı. Neçə illər əvvəl əmim oğlu ilə bir kollektivdə işləyərkən dostlaşmış Samiri tanıyandan sonra mən də onunla dostlaşmışdım. Fəaliyyətinə kiçik bir emalatxanadan başlayan dostumuz uğur qazananadək çox əziyyətlərdən keçmişdi.

İkinci mərtəbədə, bir növ, qəbul otağına bənzəyən otağa daxil olanda orada olan  gənc ədəb-ərkanla ayağa qalxıb mənimlə salamlaşdı. Otaqdakı stolun üstündə biri ikikartlı, digəri isə  birkartlı olan iki mobil telefon aparatı qoyulmuşdu. Çox güman ki, ikikartlı aparat bu gəncin özünün idi, digərində isə az əvvəl mənim zəng etdiyim nömrə yerləşdirilmişdi.

Növbəti qapıdan mən tək daxil oldum və qapını mənimçün açan gənc açdığı kimi də onu sakitcə arxamca örtdü.

Az qala iki adamın yerləşə biləcəyi, həddən çox böyük kresloda oturmuş Day-day, ağır-ağır ayağa qalxıb əlini mənə uzatdı, sonra isə həmin kreslonun üzbəüzdə qoyulmuş ikinci tayına oturmağımı işarə edib yenidən kreslosuna əyləşdi.

Oturan kimi az qala yarıyacan kreslonun içinə batdım. Əgər bu kresloda oturan adama qəfil hücum olsaydı, özünü müdafiə etmək üçün ayağa qalxanadək həmin adam ən qiymətli olan ilk iki saniyəni itirməli olardı. Mən heç vaxt evimə belə kreslo almaram.

Day-day susurdu. Maşınının tapılmasından xəbəri olmadığından mənim axtarışların gedişatı barədə məlumat vermək üçün gəldiyimi düşündüyünə görə bir qədər qaşqabaqlı görünsə də, səbrlə nə vaxt söhbətə başlayacağımı gözləyirdi.

Mənsə elə burada bağlanmasında çox maraqlı olduğum üçün söhbətə çox ciddi hazırlaşmışdım. Düz Day-dayın gözlərinin içinə baxaraq, -Maşını gətirmişəm, -dedim.

Bu dəfə otağa daha uzun sükut çökdü. Həddən artıq uzun sükut. Mən əsas şeyi söyləmişdim və nəsə əlavə etməyimə ehtiyac yox idi. İndi qarşımdakı ağsaqqalın dinməsini gözləyirdim.

Ağsaqqalsa danışmaq əvəzinə əlini uzadaraq, qarşımızdakı jurnal masasının uzərindəki qəribə görünüşlü pultun düymələrindən birini basıb, yenə susmağa davam edirdi. Bayaqdan diqqətimi cəlb edən bu pultun nə olduğunu hələ anlaşdıra bilməmişdim.

Bir qədər keçmiş köməkçi qapını açıb otağa daxil oldu və əlindəki çay dəstgahını jurnal masasının üzərinə düzməyə başladı.

Deməli, yalnız maşını tapdığımı bildirdikdən sonra çaya qonaq olmağa layiq görülmüşdüm. Həm də pultun düyməsini basmaqla buna işarə verilmişdi. Heç də ürəkaçan münasibət deyildi. Bəs Day-dayın qonaqpərvərliyi haqqında deyilənlər?

Sadə həyatımda hər yerdə hörmətlə qarşılanmağa öyrəşdiyim üçün bu mənə heç xoş gəlmədi. Kifayət qədər yorğun və susamış olsam da, çaydan içməməyə qərar verdim.

Köməkçi gətirdiyi cürbəcür şirniyyatları masanın üzərinə düzüb zər naxışlı armudu stəkanlara çay süzdükdən sonra yenə də səssizcə otağı tərk etdi. Görünür, ağsaqqal çayı qaynar içməyə öyrəşmişdi. Stəkanını götürüb buğlanan çayı içməyə başladı. Altdan-altdan mənə göz qoyduğunu hiss edirdim. Həmişə keçirdiyim hisslərin üzümdə əks olunmamasına özümü öyrəşdirmişdim. Ancaq indi bilərəkdən bunun əksini edirdim.

-Deyəsən çay xoşuna gəlmədi?

Day-dayın sualında çox şey gizlənirdi.

-Sağ olun, ürəyim istəmədi, -mən də ikibaşlı cavab verdim.

-Kimin işi idi bu?

Hə, indi Qazaxdan Bakıya qədər yolboyu hazırladığım monoloqu söyləməyin vaxtı çatmışdı. Əslində, hər şeyi olduğu kimi danışmağa qərar vermişdim. Təkcə maşın oğrularından birinin briqada üzvü olduğunu gizlədərək, maşının yerini kamera görüntüləri vasitəsilə müəyyən edildiyini deməklə Day-daya mücərrəd bir cavab verdim. Belə lazım idi. Day-dayın Qafar Bayramov barəsində nəsə bilməsi məsləhət deyildi. O, oğrulardan birinin hal-hazırda məhəllədə trasformator quraşdıran  briqadanın fəhlələrindən biri olduğunu bilərsə, Qafarın kimliyini öyrənər, hansısa addımlar atar və nəticədə məni və Nadiri dostlarımızın yanında pis vəziyyətdə qoya bilərdi. Buna yol vermək olmazdı. Əslində, yazılmamış qanunların bilicisi olan Mövlayevin məni başa düşəcəyinə inamım böyük idi. Odur ki, dostlarımızın köməkliyi və zəmanət vermələri sayəsində maşını qaytarmağın mümkün olduğunu xüsusilə vurğuladım.  Oğruların maşının sahibi barədə tam məlumatsız olmalarını deyəndə isə ağsaqqalın qaşlarının düyünü əməlli-başlı açıldı. Sonda mənə verilmiş iyirmi min manatın hara xərcləndiyi barədə hesabat verərək söhbətimi bitirdim.

Davamı var

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.04.2023)

Professor Əlibala Məhərrəmzadə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucuları üçün “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsini təqdim edir. Uğur şərtləri barədə danışmaqda davam edirik. Burada, əsas yerlərdən birini də kitablar tutur.

Zaman-zaman ən yaxşıların seçimini etməyə ən müxtəlif mənbələr cəhd göstəriblər. Onların ən nüfuzlularını qruplaşdıranda (bu qruplaşmada tiraj, satış həcmi, yayıldığı areal, buraxdığı iz və s. əsas götürülür) kitab mağazalarındakı yüzlərlə rəngbərəng cildlərin içində azmayaraq «nəyi və niyə oxumaq» sualına mütləq cavab tapmaq mümkün olur.

Biz öncə peşə fəaliyyətində, biznesdə uğur qazanmağın yolunu göstərən ən çox tələb olunan kitablara nəzər yetirək. Bu, o kitablardır ki, onların hesabına bir neçə nəsil uğurlu mütəxəssis və iş adamı yetişmişdir.

Beləliklə ən yaxşı onluq.

10 -6-cı yerlərlə  tanış olmuşduq. Bu gün 5-ci yerlə tanış olacağıq.

10-cu yer:

Henri Ford. «Mənim həyatım, mənim nailiyyətlərim»

9-cu yer:

Riçard Brenson. «Çılpaq biznes»

8-ci yer:

Riçard Brenson. «Hər şey cəhənnəmə, giriş və elə!»

7-ci yer:

Robert Kiyosaki. «Varlı ata, kasıb ata»

6-cı yer:

Ayn Rend. «Atlant çiyinlərini düzəltdi»

---------------------

5-ci yer

Toni Şey. «Xoşbəxtlik gətirərək. Sıfırdan milyardadək»

Öncə sadaladığım 5 kitabdan fərqli olaraq bu kitab konkret əhvalatlardan bəhs edir. Yəqin ki, Zappos adlı kompaniyanın adını eşitmisiniz. Son dövrün ən gənc milyardçısı, amerikalı Toni Şey bu kitaba topladığı əhvalatlarda öz avtobioqrafiyasını qeyd edir, doqquz yaşından biznesə necə başlamasını, Zappos-u necə qurmasını açıqlayır, bu kompaniyanın öz əməkdaşlarına firavanlıq, müştərilərə isə bol rahatçılıq gətirməsi sirlərini açır, kompaniyasının fəaliyyəti dövründəki inanılmaz uğurları (təkcə birini qeyd edim: 1998-ci ildə onun yaratdığı LinkExchange adlı banner mübadiləsi şəbəkəsini Microsoft 265 milyon dollara satın alıb), eləcə də səhvləri, kuryoz hadisələri göstərir. Toni Şey bu kitabında həm də müasir dövrdə kompaniyaların qurulması, fəaliyyəti, möhkəm biznesin qurulması qayda-qanunlarını şərh edir.

Toni Şeyin xoşbəxtlik anlayışı isə baxın belədir: «Mən həyatımın ən xoşbəxt anlarının siyahısını tutdum və başa düşdüm ki, bu anların heç biri  pulla bağlı deyil. Mən dərk etdim ki, özümü ətrafıma komanda toplayanda, qurub yaradanda xoşbəxt saymışam. Səhər ertəyədək dostlarımla təmasda olanda, onlarla Günəşin doğmasını seyr edəndə xoşbəxt olmuşam. Sinif yoldaşlarımla məktəbdə oyunlar oynayanda özümü xoşbəxt hiss etmişəm, sirkəyə qoyulmuş xiyar yeyəndə özümü xoşbəxt hiss etmişəm».

Bəli, bəli! Məhz belə!

 5-ci yerdəkikitablatanışlıqdabaş tutdu. Bəs4-c\ü yerdə hansı kitabqərarlaşıb? Bunu bazaar ertəsi biləcəksiniz.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.04.2023)

Böyük Britaniya taxt-tacının növbəti sahibi olacaq 3-cü Karl tacqoyma mərasimi  ərəfəsində həyat yoldaşı Kamilla ilə ölkə turuna çıxıb. Tur zamanı onlar müharibə şəraitində olan Ukrayna adından Liverpulda keçiriləcək Avrovijn mahnı müsabiqəsinin səhnəsini ziyarət ediblər.

Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Euronews-a istinadən məlumat verir.

3-cü Karlın tacqoyma mərasiminə bir həftədən bir az çox vaxt qalıb. Üç günlük qeydetmələrin əsl bayram səviyyəsində olacağı gözlənilir. Ölkəyə çoxlu qonaqlar gələcəklər və bunun da ingilis xəzinəsinə böyük gəlir gətirəcəyi gözlənilir. Təsəvvür edin ki, aviabilet və otellərin onlayn bronu 

435 faiz yüksəlib. Bu isə başgicəlləndirici rəqəmdir.

Şəkildə: 3-cü Karl və Kamilla Liverpulda "Avrovijn-2023" səhnəsini təqdim edirlər.   - Müəllif Hüquqları Phil Noble / Pool Photo via AP Alexander Kazakevich

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.04.2023)

Kann kinofestivalına hazırlıq gedir. Avrovijn qapının kəndarındadır. La Slala və Vyana operaları premyeraları intensivləşdiriblər. Amma mədəniyyət mədəni Avropa üçün arxa cəbhəyə keçməkdədir. Fransa mitinqlərdən çalxalanır. Ukrayna Rusiya bombalarının altındadır. Yunanıstan və Portuqaliyanın iqtisadi çöküşü dərinləşir. İtaliya miqrant axınından boğulur.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı sizi köhnə qitəni gözləyən fəlakətli xəbərə bir daha diqqət ayırmağa çağırır.

“Bizim “ailəmiz” hazırda 8 milyard nəfərdən ibarətdir, insanlar daha uzun və sağlam ömür sürürlər və bu da tibb, elm, səhiyyə, kənd təsərrüfatı və təhsil sahələrində bəşəriyyətin tarixi nailiyyətlərini əks etdirir.”

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) əhali haqqında yeni məruzəsində bu fikirlər yer alıb. Məruzədə bu il qadınların uşaq dünyaya gətirmək istəyi, nə vaxt və neçə uşaq doğmaq kimi seçim məsələlərinə prioritet diqqət ayrılıb.

Yeni məruzəyə görə, qlobal demoqrafiya sürətlə dəyişir: əhalinin üçdə ikisi aşağı doğum səviyyəsinə (hər qadına 2,1 uşaq dünyaya gətirməyə bərabər) malik ölkələrdə yaşayır. 

Bütün dünyada doğum səviyyəsinin göstəricisi orta hesabla hər qadına 1950-ci ildəki 5 uşaqdan 2021-ci ildəki 2,3-dək aşağı düşüb. Bu gün dünyada yaxın perspektivdə - 2050-ci ilədək əhalinin sayının ümumi azalacağının gözlənildiyi yeganə region Avropadır.

2050-ci il üçün əhalinin proqnozlaşdırılan artımının yarısı bu 8 ölkənin payına düşəcək: Konqo Demokratik Respublikası, Misir, Efiopiya, Hindistan, Nigeriya, Pakistan, Filippin və Tanzaniya. Nəticədə bu, əhalisi sıx olan ölkələrin dünya reytinqini kəskin dəyişəcək. 

Bir çox hökumətlər əhalinin artmasından narahatdır, digərləri isə əhalinin həddən artıq azalmasından ehtiyat edirlər, bununla da hər iki halda doğum səviyyəsinə təsir göstərməyə çalışırlar. 

BMT-də hesab edirlər ki, belə yanaşma düzgün deyil. Onlar xatırladırlar ki, qadın bədəni hökumətlərin və ya digər şəxslərin qəbul etdiyi qərarların “girov”una çevrilməməlidir. Qadınlar uşaq dünyaya gətirmək istəyi, nə vaxt və neçə uşaq doğmaları barədə seçim imkanına sahib olmalıdırlar. 

Yeni məruzədə qeyd olunur ki, əhalinin sayının artmasına və azalmasına çağırmağa cəhd göstərməklə ciddi ekoloji və iqtisadi problemləri həll etmək olmaz. Bu cür siyasət əksər hallarda insanların hərəkətlərinin sərbəstliyini pozur və keçərli deyil. Məruzənin müəllifləri “dünya əhalinin say həddini balanslaşdırır”, “ölkələr və bir çox regionlar həddən artıq sürətlə qocalır” kimi sensasiyalı sərlövhələrə aludə olmamağa çağırıblar. Onlar əmindirlər ki, doğum səviyyəsi nə problem, nə də həlldir. 

Məruzənin əsas nəticəsi onunla uyğunlaşır ki, gender bərabərliyinin inkişafı, qadınların öz fertilliyinə (nəsilartırma qabiliyyəti) nəzarət etməkdən ötrü hüquq və imkanlarının genişləndirilməsi əhalinin artırılması və inkişaf sahəsində proqramların mərkəzində olmalıdır. 

Məruzə müəllifləri əmindirlər ki, əhalinin sayından asılı olmayan firavan, inklüziv cəmiyyət yaratmaq mümkündür. 

Əslində sənəddə deyildiyi kimi, əhalinin ideal ölçüsü, əhalinin müəyyən sayına nail olmaq üçün hansısa etibarlı üsul mövcud deyil. Doğum göstəriciləri geniş səbəblər ucbatından dəyişir. Arabir əhaliyə manipulyasiya etmək cəhdləri əks nəticələr verir. 

Ekspertlər əmindirlər ki, söhbət əhalinin sayında deyil, insanların həyat keyfiyyətində, onların rifahında, tibbə və təhsilə əlçatanlıqlarında və sabit məşğulluqdadır.

Şəkildə: Hər şey bir yana, Avropanı bu yay quraqlıq bəlası da gözləyir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.04.2023)