Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bizim uşaqlığımızda hamı Canavarla Dovşanın mücadiləsindən bəhs edən “Nu poqodi” cizgi filmi ilə yaşayırdı, hər bölümü əzbər bilərdik. İllər dəyişdi, o vaxt Sovet əsarətindəydilsə indi müstəqil olduq. Bugünkü uşaqlar “Maşa və Ayı” cizgi filminin təsirindədirlər. O vaxt da rus diktəsi, indi də. 

Bu dəfə siyasətdən yox, cizgi filmlərindən danışacağıq. Amma ümid də edəcəyik ki, Maşaların və Ayıların əsirliyindən bir sehirli qüvvə azərbaycanlı uşaqları qoparacaq nəhayət ki. 

Rahat qavranılan ssenarilər və rəngli personajlar animasiya filmlərini azyaşlılara sevdirən başlıca amillərdəndir. Cizgi filmləri uşaqları əyləndirir, öyrədir və xəyal dünyalarına aparır. Lakin həmin filmlərin yalnız uşaqlar üçün olduğunu düşünənlər yanılırlar. Elə animasiya filmləri var ki, nəinki uşaqları, böyükləri də özünə cəlb edir. Ayrıca Böyüklər üçün də cizgi fiımləri var. Uşaqlar cizgi fiımlərinə baxıb əylənirlərsə də, böyüklər xatirələrə dalır, yenidən gözəl uşaqlığı yaşayırlar. 

“Tık-tık xanım”, “Cırtdan” və daha bir-iki fiım. Çox təəsaüf ki, bizdə cizgi filmi sahəsi çox zəif inkişaf edir. Ümumiyyətlə, hazırda ölkəmizdə film sənayesi inkişaf edir, yerli serialların sayı artır, cizgi filmi istehsalı isə, sanki, kölgədə qalıb. 

Elə buna görə bu sahədə görülən işlər, mövcud problemlər, qarşıda duran hədəflər və digər məsələlərlə əlaqədar Azərbaycan Animasiya Assosiasiyasının sədri, “Animafilm” Beynəlxalq Animasiya Festivalının təsisçisi və direktoru Rəşid Ağamalıyevin fikirlərinə diqqət yetirməyimiz yaxşı olardı. 

ASSOSİASİYA BARƏDƏ

Azərbaycan Animasiya Assosiasiyası rəsmi olaraq 2022-ci il aprelin 19-da qeydiyyata alınsa da, 2016-cı ildən fəaliyyət göstərir. Əvvəlcə Azərbaycanda animasiyanın gələcəyi mövzusunda dəyirmi masalar, konfrans və görüşlər təşkil etdik. Ötən müddət ərzində “Azərbaycan animasiyası” kitabı çap olunub, “Animafilm” Beynəlxalq Animasiya Festivalının 5 buraxılışı keçirilib, 2020-ci ildə “Animafilm School” adlı peşəkar animasiya məktəbi təsis edilib. 2018-ci ildən bəri Azərbaycan animasiyası Fransa, Gürcüstan, Özbəkistan, Polşa, Çexiya, Yunanıstan və Almaniyanın beynəlxalq animasiya festivallarında, müxtəlif tədbirlərdə təmsil olunur, yerli animasiya sənətçiləri və beynəlxalq mütəxəssislərlə peşəkar əlaqələr yaradılır.

Regionlarda animasiya sənətini inkişaf etdirmək əsas priorititet sahələrdəndir. 2021-ci ilin noyabrında Mədəniyyət Nazirliyi və Şəki Şəhər İcra Hakimiyyətinin dəstəyi ilə Şəki “ASAN xidmət” mərkəzində “IV Animafilm festivalının Şəkidə əks-sədası” tədbiri keçirildi. “Animafilm Şəkidə” tədbirində üç gün ərzində uşaq və böyüklər üçün çəkilmiş ən maraqlı yerli və xarici animasiya filmləri nümayiş etdirildi, vörkşoplar təşkil olundu. Tədbirdə Şəkidən və ətraf rayonlardan gələn yüzlərlə tamaşaçı iştirak etdi.

2019-cu ildən bəri “Animafilm” Beynəlxalq Animasiya Festivalının təşəbbüsü və Azərbaycandakı Fransız İnstitutu, Fransanın Azərbaycandakı səfirliyinin dəstəyi ilə “Animafilm” festivalının “Ən yaxşı Azərbaycan qısametrajlı animasiya filmi” mükafatının qalibi dünyanın ən böyük animasiya festivalı – Fransanın Annecy Festivalına peşəkar MİFA akkreditasiyası ilə qoşulur. Bu, onlar üçün xarici animasiya peşəkarları ilə hərtərəfli əlaqələr yaratmaq baxımından çox böyük fürsətdir.

V ANİMAFİLM FESTİVALI BARƏDƏ

2019-cu ildə 3-cü “Animafilm” festivalında ilk dəfə festivalın yerli müsabiqəsini elan etdiyimizi və o vaxt cəmi 1 müraciət aldığımızı xatırlayıram. Sonradan 2021-ci ildə 4-cü “Animafilm” festivalında və ələlxüsus ötən il 5-ci “Animafilm” festivalına müraciət edən yerli filmlərin sayı əhəmiyyətli dərəcədə artdı. Müsabiqə iştirakçıları ilə şəxsən tanış oldum, izləyicilərin onları dinləmək, onlarla sual-cavab etmək imkanı oldu. Gənclər arasında bu sahəyə olan marağı ilk dəfə onda dördüm.

Son festivalımızı 5 gün ərzində 1500-ə yaxın tamaşaçının izləməsi öz növbəsində bu sahəyə olan maraq və diqqətin göstəricisidir. Artıq 2022-ci ildən Azərbaycanda yerli animasiyaya həm dövlətin, həm də medianın maraqla yanaşdığını görürəm. Şübhəsiz ki, bu, ilk növbədə festivalın uğurudur.

NİYƏ YERLİ CİZGİ FİLMLƏRİNƏ MARAQ AZDIR?

Düzünü desəm, bəzən özüm də bu barədə düşünsəm də, tutarlı cavab tapa bilmirəm, çünki animasiya – ümumən, kino dünyada çox gəlir gətirən və daim inkişaf edən nəhəng bir sənayedir. Azərbaycanda isə təəssüf ki, bu sahənin potensialı kifayət qədər dəyərləndirilmir.

Sovet dövründə vəziyyət tamam başqa idi. Azərbaycan animasiya tarixinə nəzər salsaq, o dövrdə milli animasiyanın istehsal cəhətdən nə dərəcədə məhsuldar bir dövr yaşadığına əmin ola bilərik. İmperiyanın süqutundan sonra ölkəmizdə sosial-siyası vəziyyət dəyişdi, animasiya və kino arxa plana keçdi.

Hazırkı vəziyyət haqqında onu deyə bilərəm ki, yerli animasiya filmləri istehsal olunur, lakin maliyyə vəsaiti kifayət qədər olmadığı üçün filmlərin ya keyfiyyəti, ya da reklamı müəyyən qədər zəif olur. Bu və bu kimi amillərin nəticəsində filmlər istər yerli tamaşaçılar, istərsə də beynəlxalq səviyyədə məşhurlaşa bilmir. Onların çoxundan yerli tamaşaçıların xəbəri yoxdur, çünki yerli mediada həmin animasiya filmləri işıqlandırılmır, televiziyada yayımlanmır. İzləyici marağının azlığı da birbaşa olaraq, istehsala mənfi təsir göstərir.

Sevindirici haldır ki, Prezident İlham Əliyev bu yaxınlarda Kino Agentliyinin nizamnaməsini təsdiqlədi. Agentliyin təsis edilməsi çox böyük işdir. Ümid edirik ki, onun fəaliyyətə başlaması ilə Azərbaycan kinosunda müsbət dəyişikliklər baş verəcək, böyük islahatlar aparılacaq.

YERLİ MÜTƏXƏSSİSLƏR BARƏDƏ

Bu sahədə potensiallı gənclərimiz var, lakin ölkəmizdə bu sahədə iş imkanları çox az olduğundan peşəkar animatorların çoxu xarici studiyalara üz tutur. Azərbaycanda animasiya təhsili imkanları da çox azdır, buna baxmayaraq, ölkəmizdə bu sahədə perspektiv vəd edən animasiya studiyaları və müstəqil animatorlar var. Əlbəttə, Azərbaycan animasiyasının ustadları Elçin Hami Axundov, Məsud Pənahi və Firəngiz Qurbanovanın gördüyü işləri xüsusi qeyd etmək lazımdır. Lakin böyük bir sənayenin inkişafını bir neçə peşəkarın çiyinlərinə yükləmək olmaz. 

SON FİLM

Ən son çəkilən animasiya filmləri ötən ilin sentyabrında 5-ci “Animafilm” Beynəlxalq Animasiya Festivalında nümayiş olundu. Bunlar ümumilikdə 16 qısametrajlı animasiya filmi idi. Bu filmlərin ölkəmizdə keçirilən yeganə animasiya festivalında nümayişi böyük uğurdur. Burada nümayiş olunan filmləri böyük salonda 1500-ə yaxın tamaşaçı, xaricdən gələn peşəkar münsiflər heyəti və dövlət nümayəndələri izləyirdi. Sözsüz ki, bu da öz növbəsində yeni animafilmlərin həm say, həm də keyfiyyət baxımından çoxalmasına təkan verəcək...

BUİLKİ PLANLAR

2023-cü il ən böyük və ən əsas planımız sentyabrda keçiriləcək VI “Animafilm” Beynəlxalq Animasiya Festivalına hazırlıq və onun təşkili ilə əlaqədar işlərdir. Artıq 6-cı festivala film müraciətləri qəbul olunmağa başlanılıb. Ümid etməyə dəyər ki, növbəti festival bu sahədə irəliyə doğru daha uğurlu bir addım olacaqdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.07.2023)

Onun “Kəpənək” mahnısı dillərə düşmüşdü. Çoxusu böyük sevgiylə onu məhz elə bu cür də çağırırdı…

Azərbaycan musiqi sənətinin görkəmli nümayəndəsi, Xalq artisti, unudulmaz müğənni Mirzə Babayevin (1913-2003) anadan olmasının 110-cu ildönümü münasibətlə Mədəniyyət Nazirliyinin nümayəndələri, tanınmış mədəniyyət və incəsənət xadimləri, sənətkarın ailə üzvləri II Fəxri xiyabana gələrək, onun xatirəsini yad edib, məzarı üzərinə gül dəstləri qoyublar.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, mərasim zamanı mədəniyyət nazirinin müavini Murad Hüseynov Mirzə Babayevin istedadı ilə xalqımızın məhəbbətini qazanan böyük sənətkarlardan olduğunu qeyd edib. 

Vurğulanıb ki, o, Azərbaycan estrada musiqisinin inkişafına mühüm töhfələr verib, səsi və ifaçılıq məharəti ilə özünəməxsus üslubunu yaradıb, musiqimizi xarici ölkələrdə də layiqincə təmsil edib. Mirzə Babayev cismən bizimlə olmasa da, onun yaradıcılığı əbədi yaşayacaq.

Teatr və kino aktyoru, Xalq artisti Rafiq Əzimov bildirib ki, Mirzə Babayev ömrünün yarıdan çoxunu musiqi sənətinə həsr edib. O hərtərəfli sənətkar idi. İstedadlı aktyor kimi milli kino tariximizə də adını yazdırıb, “Dərviş Parisi partladır”, “Telefonçu qız”, “Romeo mənim qonşumdur”, “Qorxma, mən səninləyəm!” və digər ekran əsərlərində rəngarəng obrazlar qalereyası yaradıb.

Xalq artisti, kinorejissor Vaqif Mustafayev, Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının sədri vəzifəsini müvəqqəti icra edən Xalq artisti Hacı İsmayılov, Xalq artisti, kinorejissor Oqtay Mirqasımov, Xalq artisti, müğənni Gülyanaq Məmmədova görkəmli sənətkarla bağlı xatirələrini danışıb, onun bənzərsiz yaradıcılığından söz açıblar.

Sənətkarın yaxın qohumu, tarix elmləri doktoru, professor Dilarə Seyidzadə, nəvələri Ülvi Seyidzadə və Emin Babayev çıxış edərək, Mirzə Babayevin xatirəsinə göstərilən yüksək ehtirama görə Mədəniyyət Nazirliyinə və mərasim iştirakçılarına təşəkkürlərini bildiriblər.

Xatırladaq ki, Mirzə Babayev 1913-cü il iyulun 16-da Bakı şəhərinin Maştağa kəndində anadan olub. İlk ali təhsilini Azərbaycan Sənaye İnstitutunun (indiki ADNSU) Memarlıq fakültəsində alıb. Müğənnilik fəaliyyətinə 40-cı illərin əvvəlində görkəmli bəstəkar Tofiq Quliyevin rəhbərlik etdiyi caz orkestrində başlayıb. 1948-ci ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına (indiki BMA) – professor Bülbülün sinfinə daxil olub. 1953-cü ildə konservatoriya təhsilini başa vuran istedadlı müğənni ürəyəyatımlı səsi, gözəl ifa tərzi, dərin musiqi duyumu və yüksək səhnə mədəniyyəti ilə tamaşaçıların böyük rəğbətini qazanıb.

Sənətkar müxtəlif illərdə Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsinin estrada orkestrinin, Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının, Azərbaycan Dövlət Konsert Birliyinin solisti olub. Teleradionun “Qızıl fond”unda onun ifasında səslənmiş çoxlu sayda mahnı var.

Mirzə Babayev musiqi sənətimizə verdiyi töhfələrə görə "Əməkdar artist", "Xalq artisti" fəxri adlarına layiq görülüb. "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilib, Prezidentin fərdi təqaüdçüsü olub. 2003-cü il yanvarın 13-də vəfat edib.

Ruhu şad olsun!

(17.07.2023)