Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Mən şəxsən mövhumatçı deyiləm, sizləri də mövhumatdan uzaq durmağa çağırıram. Amma və lakin…

Bəzi proqnoz-xəbərlər hansısa dahilərin hansısa dəqiq hesablamaları əsasında aparılır və ortaya çıxarılır, nəticə yüzəyüz düz olur. Biz keçmişin Nostradamusunu, Mir Mövsüm Nəvvabı, günümüzün Vanqasını, “Simpsonlar” cizgi fiımini nümunə gətirə bilərik. Növbəti etibarlı mənbə dəqiq elmlər sahəsində alim, əfsanəvi əfqan riyaziyyatçısı və filosofu Məhəmməd Sidiq Əfqandır. 21-ci əsrin Nostradamusu adlandırılan bu şəxs günlər öncə xüsusi bir düstur əsasında hesablamalar aparıb və bu yay baş verəcək və insanların daha diqqətli olmaları lazım olan tarixi açıqlayıb. Bu tarixin detonatoru isə Rusiya olacaq. 

Bu xəbər bomba kimi partlayıb və yəqin ki, çoxlarınız onu eşitmisiniz. 

Hazırda dünyada sülhün bir nömrəli təhlükə mənbəyi hesab edilən, o cümlədən bizim Qarabağ probleminin də açarını əlində saxlayan Rusiya təbii ki, hamının diqqət mərkəzindədir. 

Beləliklə, alimin hesablamalar apardığı bu düstura görə, bu ilin yayında - yəni bu vədələrdə ruslar çox diqqətli və yenə də diqqətli olmalıdırlar, çünki bu gün ən təhlükəli tarixi hadisə baş verəcək.

Qeyd edək ki, riyazi dahinin proqnozlarına etibar etmək və ya etibar etməmək hər kəsin şəxsi işidir. Və burada fakt budur ki, alimin bir neçə proqnozu artıq öz təsdiqini tapmışdır. Xüsusilə, Əfqan Sidiq SSRİ-nin dağılmasından iki il əvvəl bu hadisəni proqnozlaşdırırdı. Həm də o, ABŞ-da əkiz qüllələrin dağıdılması və Ukraynadakı Euromaidan-ın düşməsi ilə bağlı gerçək proqnozların müəllifidir.

Sidiq Əfqanın dediyi kimi, həm ruslar, həm də bütün dünya üçün ən dəhşətli tarix 17 iyul günü - yəni bu gün olacaq. Alimin fikrincə, bu gün dünyanı nüvə fəlakətinə apara biləcək bir növ təxribat baş verə bilər. Hər halda, onun proqnozuna görə, dünya gücləri bir-birlərinə qarşı nüvə şantajından qaça bilməyəcəklər.

Bu gün məhz həmin gündür - 17 iyuldur. Və gəlin ümid edək ki, Sidiq Əfqan bu dəfə yanılacaq, heç bir nüvə təxribatı baş verməyəcək. 

Bizə bir ömür verilib, onu xoşbəxt yaşamaq hər kəsin haqqıdır. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.07.2023)

“QÜRBƏT GÜNDƏLİYİ” SİLSİLƏSİNDƏN

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İlahə Süleymanova- Hosman əslən Tərtər rayonundandır. 17 ildir ki, Banqladeş əsilli Anwor Hossainla (Ənvər Hüseyn) ailə qurublar. 4 övladları var- 2 qız, 2 oğlan. İlahə xanım Bakı Asiya Universitetini bitirib. Bir müddət "Lukoil" neft şirkətində tərcüməçi işləyib. Ömür-gün yoldaşı maliyyə məsələləri üzrə məsləhətçi vəzifəsində çalışır. Hazırda ABŞ-ın Nyu York ştatında yaşayırlar. 

Bu gün mən sizə İlahə xanımdan deyil, qızları Şevrin və Şannendən söhbət açmaq istəyirəm. Şevrinin 15, Şannenin 13 yaşları var... 

Əvvəlcə Şevrin barəsində

O, 9-cu sinifdə oxuyur, dərs əlaçısıdır. Eyni zamanda rəqsə gedir. "Broadway Dance" məktəbinin rəqqasələrindən biridir və 6 fərqli rəqs üzrə məşq edir. Şevrin bir çox ölkələrdə yayımlanan, uşaqların çox sevdiyi “Super Why” cizgi filminin baş qəhrəmanlarını səsləndirib... 

İndi də Şannen haqqında

8-ci sinifdə oxuyur. Musiqi alətlərinə çox böyük marağı var. Piano və skripkada sərbəst ifa edir…

"Bacılar, ay bacılar…"

"Travel Channel"də yayımlanan "Mysteries at the Museum" filmlərində hər iki bacı birlikdə müxtəlif rollar alıblar. Bundan əlavə karatenin Takvando növü ilə birgə məşğul olurlar, "Swim Team" üzgüçülük məktəbinə gedirlər…

Son 6 ildə bu iki bacı birlikdə və ayrılıqda filmlərdə, verilişlərdə, uşaq talk şou proqramlarında, reklamlarda çəkiliblər və müxtəlif cizgi filmlərini səsləndiriblər. 

Şannenin ilk rolu ona böyük şöhrət gətirib. Bollivud ulduzu Priyanka Çoprani haqqında çəkilən reklam çarxında sənətkarın uşaqlığını canlandırıb.

Şannen 3 il öncə dünyada tanınan, 45 ölkədə yayımlanan "Master Chef Junior" telemüsabiqəsinə qatılmışdı. 

Bu müsabiqə Amerika və Kanadada yaşayan 8-13 yaşlı uşaqların arasında aparılır. Təxminən 4 mərhələdən ibarət olan seçim turuna minlərlə uşaq qatılsa da cəmi 24 iştirakçı seçilir. Şannen də bu 24 uşağın arasında olub. O, bütün sınaqlardan uğurla keçdiyi üçün bu müsabiqədə iştirak etmək hüququ qazanıb. Yarışmaya münsiflik edən insanların arasında Qordon Ramsey, Kristina Tosi, Aaron Şancez kimi dünya şöhrətli aşpazlar da var. Əgər Şannen bu müsabiqənin qalibi olsaydı 100 min dollar pul mükafatına layiq görüləcəkdi…

Azərbaycana sevgi

Haqqında ABŞ mətbuatında çox məqalələr yazılıb, çox müsahibələrin qəhrəmanı olub. Qəzetlərdən birinin əməkdaşı Şannenə sual verir,- “Sən bu qədər fərqli və dadlı yeməklər hazırlamağı necə öyrənmisən?” O isə- “Anam Azərbaycandan olduğu üçün evdə həmişə yemək hazırlayır. Və adətən bişirdiyi yeməklər çox fərqli olur. Anamın vətəni olan Azırbaycanı insanların çoxu tanımır. Mən xüsusi olaraq kulinariya kurslarına getməmişəm. Elə evdə anamdan öyrənmişəm yemək hazırlamağı, çünki bu işi sevə-sevə edirəm, demək olar ki, elə anam mənim ilk müəllimimdir. Mən Azərbaycan mətbəxinin təamlarını da hazırlaya bilirəm. Atam Banqladeşdən olduğu üçün, gələcəkdə məni o yerlərə aparsa hind yeməklərini də hazırlamağı öyrənərəm. Bilirsiniz, hind yeməklərinin tərkidində çoxlu fərqli ədviyyat olur. Əslində, mən həm atamın və anamın birgə mədəniyyətinin təcəssümüyəm"- deyə, cavab verir… 

Bu da yekun…

Bəli, ABŞ-ın Nyu York ştatında bir beynəlmiləl ailə də var. Həmin ailədə ANA azərbaycanlıdır. Övladlarına Azərbaycanı sevdirən bu anaya, balalarını həmişə xoşbəxt görməyi arzulayıram…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qiraət saatı”nda Fəxrəddin Qasımoğlunun “Son gecə” detektiv romanının dərcini yekunlaşdırdı. Böyük oxucu marağını və istəyini nəzərə alıb romanın davamı olan “On ikiyə işləmiş” romanının dərcinə başlayırıq.

Özü polis orqanlarında çalışan, ən dəhşətli, tükürpədici cinayətlərdən bilavasitə xəbər tuta bilən müəllifin bu romanı da sizləri sonadək gərginlik içində saxlayacaq. Və siz bu romanı da çox bəyənəcəksiniz.

23 –cü dərc

Səhərə yaxın yuxuya getsəm də, gümrah oyanmışdım. Mən yerimə uzananda Gülanə mışıl-mışıl yatırdı. Hər çıkkıltıya oyandığını bildiyimdən, yataq otağına girəndə onu oyatmamaqçün çox ehtiyatla davranmış, yatmamışdan əvvəl isə bu günə olan işlərimi dəqiqləşdirib sonra yuxuya getmişdim.

İndi Gülanənin gətirdiyi ikinci stəkan çayı da içib çıxmağa hazırlaşırdım. Bu gün Salamın işi ilə maraqlanacaqdım. Ancaq əvvəlcə Arif müəllimə görüş barədə mesaj verəcək, sonra lazım olan ünvana gedəcəkdim. Görüşü axşama təyin edəcək, o vaxta qədər isə Salamla bağlı işləri başa vuracaqdım.

Gec yatsam da zənnimcə buna dəyərdi. Axır ki, bu gecə Səttarın vəsiyyəti ilə başdaşındakı sözləri uzlaşdırıb bəzi nəticələrə gələ bilmişdim. Ancaq hələ bir məsələni yoxlayıb dəqiqlşdirmək lazım idi. Polkovniklə görüşməyimin bir səbəbi də bununla bağlı idi. Gəldiyim qənaətin doğru olub-olmadığını Arif müəllim yoxlatdıracaqdı. Müsbət nəticə, şifrdəki sirri nəhayət ki, açdığıma dəlalət edəcəkdi.

Gecədən görüş yerini və vaxtını yazdığım kağızı qoyduğum konvert cibimdə idi. Çayımı içib ayağa qalxdım. Qalxdığımı görən Gülanə dəhlizə qədər mənimlə gəldi.

-Axşama nə bişirim?

Polkovniklə görüşü axşam 8-ə təyin etmişdim. Söhbətimiz də uzun çəkəcəkdi. O hesabla evə ən tezi saat 10-da gəlib çıxacağımı bilirdim.

-Yəqin ki, gec gələrəm, yüngül bir qəlyanaltı olsa bəs edər.

-Yaxşı.

-Salamat qal.

-İşin avand olsun.

Əyilib Gülanənin yanağından öpərək qapıdan çıxdım. Qırx dəqiqə sonra konverti tanış ünvana verib Salamın işləydiyi xəstəxanaya gedən avtobusa minmişdim. Hələ xeyli yol gedəcəkdim. Deməli, fikirləşməyə də xeyli vaxtım var idi. Əgər gecə şifrin üzərində baş sındırdıqdan sonra gəldiyim qənaət doğru çıxarsa, bu, məsələnin bir qədər də çətinləşməsi anlamına gəlir. Bəli, polkovnik ilk gündən ülgüc üzərində gəzdiyimizi nahaq yerə vurğulamayıbmış. İndiki vəziyyət, fırtınadan qabaqkı sakitliyə həqiqətən də çox bənzəyir. Qarşı tərəfi nə qədər çaşqınlığa salmağı bacarsaq da, bu fırtınanın nə vaxt baş verəcəyi təəssüf ki, bizim iradəmizdən deyil, rəqibin istəyindən asılı olacaq. Ona görə də hər şeyə, ən pis vəziyyətə də hazır olmaq lazımdır.

Bütün bu baş verənlərin fonunda Salamın işini araşdırmaq da asan olmayacaqdı. Ancaq vəziyyətə görə deyil, vicdanımın göstərdiyi qaydalara uyğun yaşamağa öyrəşdiyim üçün, bu işdən kənarda qalmayacağımı bilirdim. Elə indi də, ilk imkan düşən kimi günahsız bir gəncin taleyinin məhv olmasının qarşısını almaq üçün edə biləcəklərimi etmək məqsədi ilə yola çıxmışdım.

Nəhayət avtobus mənə lazım olan dayanacağa çatdı. Düşüb ətrafa boylandım. Xəstəxanaya gedən yol dalana dirəndiyi üçün o istiqamətdə maşınların hərəkəti gözə dəymirdi. Sakit küçə ilə xəstəxanaya tərəf addımladım. Bir qədər sonra çatıb giriş qapısındakı zəngi basdım. Qapıdakı kiçik pəncərəni açan gözətçi diqqətlə mənə baxıb bir qədər acıqlı şəkildə soruşdu:

-Nə lazımdır?

Domba göy gözləri olan, üzündəki xına rəngli saqqalı çoxdan qırxılmamış, təxminən əlli yaşlı gözətçi qətiyyən tərbiyəli adam təsiri bağışlamırdı. Belə adam tipi mənə çox tanışdır. Gözətçi kimi girişdəki «gözətçi otağı»nı sarayı, özünü isə bu sarayın padşahı hesab edən adam, elə bir vəzifəsi də bu olduğu halda, qapını döyənləri hansısa məsələ ilə bağlı müraciət edən adamlar kimi yox, onun rahatlığını pozan «ünsür»lər kimi qəbul edir. Təsəvvür edirəm, bu «yoldaş»ın bir qədər böyük vəzifəsi olsa, adamların başına nə oyun açar. Burada psixoloji aspektlər rol oynayır əslində.

Fikir vermisinizsə, səkilərin kənarında guya «dayanacaq» yaradaraq maşın sahiblərindən pul yığan adamlar bir qədər orada işlədikdən sonra sanki o ərazini özəlləşdirmiş kimi davranır, arxayın-arxayın yolun ortasına çıxır, keçən maşınlara yol verməyə tələsmir, sanki yolun hərəkət hissəsində o yox, maşınlar ona yol verməyə borcludur kimi davranırlar. Belə adamlar haradansa tapıb geyindikləri parıldayan sarı rəngli jiletin və ya əllərində tutduqları zolaqlı bir çubuğun onlara bu hüququ verdiyinə özləri özlərini inandırmış olurlar. Həmin adamlardan birini eksperiment üçün elə jileti və çubuğu ilə birlikdə cəmi bir küçə o tərəfə aparıb yolu keçməyi təklif etsən, mütləq ya bütün maşınları buraxdıqdan sonra, ya da maşın altına düşməməsi üçün ilk fürsətdə çox sürətlə yolu keçəcək, bayaqkı arxayınlıqdan əsər-əlamət qalmayacaq. Çünki, jileti və çubuğundan fərqli olaraq, özünün bayaqkı küçədə öz aləmində yaratdığı «aura»nı qonşu küçəyə apara bilməyəcək. Belə adamlar necə səhv etdiklərini, yalnız onları maşın vurduqdan sonra anlayırlar.

Bizim gözətçinin də, saray hesab etdiyi gözətçi otağında özünə təxminən belə bir «aura» yaratdığı davranışından aşkar görünürdü.

-Cavab ver də, niyə danışmırsan?

Susduğumu görən gözətçi həmin kobud tonla ikinci sualını verdi.

-Əvvəla sən yox, siz. İkincisi, zəhmət olması, xəstəxananın baş həkiminə deyin ki, müstəntiq Elbrus Cavadovun dediyi, Salam Nəsirovun cinayət işi ilə bağlı gəlmiş adam qapıdadır.

Gözətçinin əhvalı bir anda dəyişdi. Əvvəlcə bayaqdan yalnız gözləri, burnu və tük basmış sifətinin kiçik bir hissəsi görünən pəncərəni tələsik bağlamağa çalışdı. Buna üçüncü cəhddə nail olduqdan sonra janqlyorların həsəd apara biləcəyi cəldliklə qapını açdı:

-Bunu bayaqdan niyə demirsiz, keçin içəri müəllim, əyləşin, bu saat xəbər verərəm.

-Narahat olmayın, mən elə burada gözləyərəm.

Bəli, az əvvəlki «ünsür»dən «müəllim»ə çevrilməyimlə gözətçinin kobud birindən olduqca məsuliyyətli və mədəni birinə çevrilməsi prosesini izləmək çox məzəli idi. Qəsdən içəri keçməyib dayandığım yerdə gözlədim. Təlimata görə «qapalı» müəsssisənin qapısı heç bir halda açıq saxlanılmamalıdır. Dilemma qarşısında qalan, təlimatı pozmağın, yaxud qapını mənim üzümə bağlamağın hansının daha düzgün olduğuna qərar verə bilməyən gözətçi, yəqin ki, təlimatın dili-ağızı olmadığını, mənimsə bunu hörmətsizlik kimi qəbul edərək bir qədər əvvəlki kobud rəftarı da daxil olmaqla baş həkimə şikayət edə biləcəyimi nəzərə alıb, qapını laybalay açıq qoyaraq divarda asılmış telefon aparatına cumdu. Bir azdan açıq qapıdan boylanan gözətçi məni içəri dəvət etdi:

-Buyurun müəllim, sizi gözləyirlər.

Baş həkimin otağı dördmərtəbəli binanın birinci mərtəbəsində idi. Məni qarşılamaq üçün otağından çıxan həkimlə dəhlizdə qarşılaşdıq. Gülərüzlə salamlaşdıqdan sonra kabinetə keçdik.

-Buyurun, buraya əyləşin.

Ağsaçlı həkimin oturmasını gözləyib onun göstərdiyi yerdə oturdum və dərhal mətləbə keçdim.

-Nəriman müəllim, icazə verin özümü təqdim edim. Mən müstəqil detektiv Bəxtiyar Nəzərliyəm. Uzun müddət polis orqanlarında işləmişəm. Salam mənim qonşumdur. O uşağın günahkar olduğuna inanmıram. Ona görə də paralel olaraq məsələni araşdırmağı qərara almışam. İşin xeyrinə olacağını düşünərək Elbrus müəllim buna etiraz etmədi. Sizin də köməyinizə ümid edirəm.

-Əlbəttə, bu nə sözdür. Elbrus müəllim vəziyyəti mənə başa salıb. O uşağın adam vurub qaçdığına mən də inanmıram. Məndən asılı nə varsa, kömək etməyə hazıram. Uzun illərdir bu kolektivə rəhbərlik edirəm. İşçilərin da hamısını çox yaxşı tanıyıram. Salamı da o cümlədən. Valideynlərinə kömək məqsədi ilə təhsil ala-ala işləmək istədiyini eşidəndə etiraz etmədim, işə götürdüm. Yəqin bilirsiniz, üç gündən bir gecə növbəsinə çıxır, səhər də növbəni təhvil verib birbaşa dərsə gedir. Çox tərbiyəli, zəhmətkeş uşaqdır.

-Anlayışınıza görə çox sağ olun. İcazənizlə Salamın oturduğu otağa, həyətə və lazım olarsa binaya baxış keçirəcəm.

-Təsərrüfat müdiri sərəncamınızdadır. Sizi müşayiət edəcək. Nə sualınız olarsa, ona verə bilərsiz.

-Bəs kamera qeydlərinə necə?

-Heç bir maneə yoxdur. İstədiyiniz görüntüyə baxın.

Nəriman müəllim telefonun düyməsini basıb selektorla təsərrüfat müdirini yanına çağırdı.

Bir azdan kabinetə girən müdirə, -Mahmud müəllim, Bəxtiyar müəllim sizə dediyim adamdır, nə lazımdırsa, təmin edin, -dedi.

Hər ehtimala qarşı, Nəriman müəllimdən vizit kartı istəyib sonra təşəkkür edərək onunla sağollaşdım. Köklükdən qarnı irəli çıxmış, dazlaşmağa başlayan başındakı saçlarını səliqə ilə yana daramış təsərrüfat müdiri Mahmud müəllim bədəninə uyğun olmayan cəldliklə qabaqda gedib məni ilk növbədə baxmaq istədyim, bayaq yanından keçib gəldiyim gözətçi otağına gətirdi.

Birlikdə otağa girdikdə bayaqkı gözətçi tez ayağa qalxıb farağat vəziyyəti aldı. Ona fikir verməyib otağı nəzərdən keçirdim. Təxminən on iki kvadratmetrlik otaqda bir masa, iki stul, bir paltar dolabı, bir də həyətə baxan pəncərə olan divara metr yarım hündürlükdə yan-yana vurulmuş, kilidli üç dolab var idi. Masanın üzərində növbənin təhvil-təslim kitabı qoyulmuşdu. Dolabların yanında, divarın boş qalan hissəsində çimərlik geyimində qadın şəkli olan iri təqvim vurulmuşdu. İslanmış nazik çimərlik geyiminin arxasından qadının əzaları aşkar görünürdü. Təsərrüfat müdirinin ona tərs-tərs baxdığını görən gözətçi özünü təmizə çıxarmaq üçün tez dilləndi:

-Mənlik deyil, müdir, o biri növbənin uşaqları vurub.

Mahmud müəllim heç nə deməyib başını yellədi. Onları eşitmirmiş kimi müşahidələrimə davam etdim. Otağın qapı ilə üzbəüz sağ yuxarı küncündə kiçik kamera bərkidilmişdi. Bu qapıdan girən hər kəs kameranın obyektivinə düşməli idi. Üzümü Mahmud müəllimə tutdum:

-Deyə bilərsizmi, bu kameranın görüntüləri neçə müddət saxlanılır?

-On beş gün. Sonra yaddaş dolduğu üçün silinir. Elə qeydləri aparan qurğu da mənim otağımdadır.

-Bəs nə əcəb başqa kamera quraşdırmamısız, nə çöldə, nə də həyətdə? -buna gələrkən fikir vermişdim.

-Qapalı müəssisə kimi bizə yalnız içəridə baş verənlər maraqlıdır. Başqa sözlə desək, buraya girib-çıxanlar. Heç əslində çöl tərəf bizim əraziyə aid də deyil. Olsa, olsa işçilər maşınlarını girişin sol tərəfindəki meydançada saxlayırlar, onlara da indiyənədək dəyən-toxunan olmayıb. Həm də gözətçilərimiz tez-tez çıxıb baxırlar. Büdcəmiz elə də böyük deyil, özünüz başa düşürsüz. Daha artıq xərc çəkmək istəmədik. O ki qaldı həyətə, həyətdə də qorunacaq bir əmlakımız yoxdur. Həm də, bayaq gördüyünüz dördmərtəbəli binanın xəstələr yatan üç üst mərtəbəsi daim qıfıllı saxlanılır. Birinci mərtəbə texniki zonadır. Mərtəbələr də hamısı lap çoxdan mərkəzi mühafizə siteminə qoşulub. Hər hansı müdaxilə olsa, dərhal ərazinin mühafizə polisi özünü yetirəcək.

Müdirin bu fikri ilə razılaşmasam da, heç nə demədim. Otağın çölə baxan pəncərəsi yox idi. Həyətə baxan pəncərə isə səskeçirməyən «vakuum» effektli ikiqat şüşəli plastik pəncərə idi. Əlimi uzadıb pəncərəni açdım. Təmiz yaz havası ilə birlikdə həyətdəki ağaclara qonub cəh-cəh vuran quşların səsi otağa doldu.

-Salam da gecə növbəsinə gələndə maşınını bayırda saxlayırdı?

-Bəli, həyətə yalnız xidməti maşınlar daxil ola bilər.

-Bəs bu divardakı dolablar nə üçündür?

-Biz üç növbədə işləyirik. Üç nəfər gündüz, üç nəfər gecələr gəlir. Axşam doqquzda dəyişirik növbəni. İki gün dincəlirik. Hər növbənin öz dolabı var. Qab-qacağımızı, çay, qəndimizi ora qoyuruq, -bu dəfə gözətçi cavab verdi.

-Salamın dolabı hansıdır?

-De, lap qıraqdakı.

-Açarı var?

-Xeyir, hərə öz açarını özündə saxlayır.

Dolabın qapısını silkələdim. Möhkəm qapı idi.

-Mahmud müəllim, bunun qıfılını sındırmalı olacağıq.

-Bu dəqiqə, -deyən Mahmud müəllim üzünü gözətçiyə tutdu:

-İsrafil, tez qaç mənim otağımdakı dolabdan çəkiclə vintaçanı gətir. Otaq açıqdır.

Nəhayət aldığı farağat vəziyyətindən qurtulmaq imkanı qazanmış İsrafil çox məsuliyyətli bir tapşırıq verilmiş biri kimi ciddi görkəmlə sürətlə otaqdan çıxıb bayaq gəldiymiz binaya tərəf qaçdı. Beş dəqiqədən sonra əlindəki alətlərlə qayıdıb sual dolu baxışlarla təsərrüfat müdirinə baxdı. Onun gəldiyini görən müdir alətlərə ötəri bir nəzər salıb göstəriş verdi:

-Sındır!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Oreanda” Yazarlar Birliyinin sədri Nigar Həsənzadənin bir hekayəsini sizlərə təqdim edir.

 Həyat surprizlərlə qarşımıza çıxmağı və bizi heyrətləndirməyi çox sevir

Bədbəxt hadisə

Bir bahar günü idi. Leyla yenə də həmişəki kimi saat altını gözləyirdi ki, salonu bağlayıb evə - sevimli anasının, ailəsinin yanına getsin. İşini də çox sevərdi. Gənc, qumral, pozitiv qız olan Leyla iki ilə yaxın kurslarda olmuşdu və onun yanına gələrək, İlahidən qadınlara verilmiş  bənzərsiz gözəlliyinə gözəllik qatmaq istəyən xanımları ən peşəkarcasına bəzəyəcək qədər mükəmməl öyrənmişdi peşəsini.

Bu gün nədirsə Leyla özünü qəribə, narahat hiss edirdi. Sanki xoşbəxtliyinin son günü imiş kimi. Gecə də nədisə səksəkədə olmuşdu. Səhər açılana qədər yuxusu ərşə çəkilmişdi.

Günorta axşama yenicə keçid alırdı ki, salonun yaxınlığında avtomobil qəzası baş verdi. Səs-küyə qonşular, ətrafda olan hər kəs gəldi. Leyla da salondan çıxaraq ətrafda nə olduğunu anlamağa çalışmaq üçün insanlara yaxınlaşdı və gördü ki, BMV markalı avtomobil 7 yaşlı bir qızcığazı vurub. (Piyada keçidi olmayan yerdən keçəndə belə olur, diqqətli olun ...)

Qızın anası isə qızına dondurma almaq üçün mağazaya girmişdi, qızına da “sən keç parka tərəf, mən də alım, gəlirəm” demişdi. Anası mağazada hadisəni eşidəndə ağlına ilk o gəldi ki qızıdır... Əraziyə yaxınlaşanda qızı olduğunu görüb dəhşətlə qışqırdı, ürəyi gedəcəkdi az qala.

Ətrafdakılar təcili yardıma zəng etsələr də, təcili yardım gələnəcən uşağa ilk yardım göstərilməli idi. Ora toplaşan adamların da içində bacarığı olan tək Leyla idi.

Leyla özünü uşağa yetirdi, anası həkim idi deyə anasından öyrəndiklərini işə saldı və xeyri də oldu. Qız gözünü açaraq sadəcə taqətsiz halı ilə bircə kəlimə “çox sağ olun” deyə bildi. Təcili yardım gəldi, qızı xəstəxanaya apardılar.

***

Hadisənin davamı ildırım surəti ilə baş verdi. Qızın vəziyyəti elə də ağır deyildi. Bir həftəyə onu evə bıraxdılar. İki həftə sonra qızın anası Leylanın bu köməksevərliyini qiymətləndirmək üçün salona gəlib təşəkkürünü bildirdi və Leylanı bazar günü evinə qonaq çağırdı. Ünvanı izah etdi. Və Leyla ilə tanış oldular. Leyla da bildi ki, qızının adı Aysel, öz adı isə Şahnazdır ananın. Leyla təklif üçün təşəkkür etdi və qismət olarsa, gələcəyini söylədi.

Bazar günü gəldi çatdı. Leyla da sevinə-sevinə bəzənib-düzənib Ayselgilə getdi. Bütün ailə onu xilaskar "həkim" kimi qəbul etdi, başına dolanıb, qulluğuda necə lazımdırsa, elə də durdular. Hamı Ayseldən narahat idi. Şahnazən telefonuna zəng gəldi və bu dəfə narahat olanlar silsiləsindəki Ayselin ortancıl dayısı Asif idi. Görüntülü zəng etmişdi ki, bacısı qızının necə olduğunu gözüylə görüb rahat olsun. Asif əslində ailəli olmuşdu, amma iki ay öncə ailəsi dağılmışdı. Yəqin sizə də maraqlıdır ki,  niyə? Axı bizə digər insanların şəxsi taleyi çox maraqlı gəlir... Deyim də. Asif xəyanət etdiyi və içki düşkünü olduğu üçün xanımı ondan ayrılmışdı.

Asif bütün ev əhli ilə danışdı, görüntülü növbə Leylaya çatanda və bu xanımın bacısı qızının xilaskarı olduğunu biləndə çox sevindi, mədəni şəkildə ona təşəkkür etdi və sağollaşdılar.

Təsadüf, ya plan idi?

Ayselin anası toya dəvət edilmişdi bəzənmək üçün Leylanın salonuna gəldi. Bu dəfə Şahnaz xanım avtomobillə gəlmişdi və avtomobil ortancıl qardaşı Asifin idi. Leyla ilə Şahnaz xanımın çox yaxın bağları yarandığından, Leyla şəxsən Şahnaz xanımı özü ötürmək üçün çölə çıxdı və bu zaman Asif maşından düşərək gəlib salamlaşdı, bir daha ona təşəkkür etdi. Leyla da ürəyində ona “necə də mədəni birisidir” dedi...

Eh... Leylam, nə biləsən ki, hər şey göründüyü kimi deyil. Leylaya heç kəs Asifin keçmişi haqqında heç nə deməmişdi. Qardaşlarından söz düşəndə Şahnaz xanım da Asifi xüsusi tərif edərdi.

Günlər bir-birini əvəz edirdi. Bir gün səhər Asif Leyla salona gələrkən yolda onun qarşını kəsərək üzr istədi və “mən qızımızın xilaskarı ilə danışmaq istəyirəm, bir az danışa bilərikmi” deyə soruşdu. Leyla büruzə verməsə də, onun da ürəyindən idi lap bu. Söhbət etdilər və söhbət sonu Asif Leyladan facebook, yaxud instagram hesabını bir bəhanə ilə istədi. Və əldə edəndə necə sevindi... Balıq ovuna çıxmış ovçular kimi idi lap. Tilova gözəl bir balıq düşmüşdü. Sağollaşan kimi ilk işi kluba özü kimi yolu düz olmayan dostlarının yanına gəlmək oldu və ədəbsizcəsinə gülüşlə sanki o mədəni Asifdən əsər əlamət qalmamışdı) yeni ovundan danışıb qəh-qəhə çəkdi.

Günlərlə instagram-da Leyla ilə danışıb qızın ürəyini ələ ala bildi və günlərin bir günü ona görüş təklif etdi və birdən təklikdə görüşü Leyla qəbul etməz deyə ağıl işlədib dostlarının da və dostlarının "sevgililərinin "də orada olacağını dedi. Leyla da razılaşdı və deyilən məkana gəldi. Asif surpriz hazırlamışdı Leylaya, o surprizdən sonra da hisslərini etiraf etdi. Tilova balıqları cəlb etmək üçün qarmağa keçirilən balıq yemi kimi Asif də Leylanı şirnikləndirmək üçün ona qızıl boyunbağı almışdı. Boyunbağını onun səmimiliyinə əsla şübhə etməyən Leylanın boynuna taxaraq qəfildən onun yanağından öpdü...

Asifin dostları kimi, elə yanlarında gələn və guya sevgililəridir kimi təqdim edilən qızlar da düz yol yolçusu deyildilər. Leylanı da yoldan çıxarmağa çalışırdılar. Onlar pıçı-pıçı ilə “Bu cür sənə sevgi təklifi gəlib, hələ bir, bahallı boyunbağı da  taxıldı boynuna daha nə istəyirsən, ay qız” fikrini onun beyninə yeritməkdə idilər.

“Bir badə şərab iç də Asifin  şərəfinə” – bu isə gələn qızların inadlı təklifləri idi.

Leyla gördü, əl çəkən deyillər və Asif də özünü qoydu yazıq vəziyyətinə, yəni ki, sağlığıma içsən dünyamı dağılar, məni pərt vəziyyətdə qoyma. Leyla götürüb içdi Asifin şərəfinə. Sevginin gözü kor olur, qəhrəmanımı qınamayın ha...

***

Gələn görüşlərin birində Asifin istəyi ilə qızlardan biri Leylanın içki bardağına çox güclü tərkibli maddə qatmış idi. Leyla da zəif və zərif qız... İçdikdən sonra çox pis vəziyyətə düşdü. Asif də özünü sudan quru çıxartmaq üçün tez günahkar axtarışına çıxdı, qızlardan birini müəyyənləşdirib, guya Leylanın gözəlliyinə paxıllıq etdiyindən onun badəsinə nəsə qatdığını elan edib qızı qovdu. Və bununla özünü Leylanın gözündə ucaltdı.

Leylaya həmin maddənin təsiri bərk olmuşdu deyə səhhəti düzəlmirdi. Asif də guya yaxşılıq edirmiş kimi "gözəlim, gündə bir dəfə ən zəif tərkiblisindən istifadə etməyə məcbursan, o axmağa nə deyim, gör bizi nə işə saldı" deyərək Leylanı dilə tutdu. O səfeh də inandı və artıq az sonra narkotikin aludəçisinə çevrildi. Bir müddət sonra ailəsi bundan xəbər tutdu və qızın Asiflə bütün əlaqəsi kəsildi.

Zamanla daha pis olurdu Leyla. Ailəsi çarəsiz qalıb onu psixiatriya xəstəxanasına yerləşdirməyi məsləhət bildi. Orda belə Leylanın tək gözü Asif, Asif idi.

Daha xəbəri yox idi ki, Asifin yadına belə düşmür. Asifin tək təəssüfləndiyi məqam ovundan istədiyi kimi istifadə edə bilmədiyi idi.

Daha bir təsadüf

Nağıl dili yüyrək olar. Leyla bir il ərzində tam sağaldı və mənəvi azadlığına qovuşdu. Leylanın ordan azad olduğu gün eşitdiyi ilk xəbər Asifin nişanlanması və keçmişi haqda bilmədikləri oldu. Təsəllisi tək musiqi olan qızcığaz ağlamaqdan dəniz gözlərinə, titrək qəlbinə necə əzab verirdi, bir bilsəniz.

Uzun zaman sonra ilk dəfə rəfiqəsinin təkidi ilə sevdikləri restorana getdilər. Ən sevdiyi musiqi çalınanda insanların ətrafda olduğu gözünə görünmədi əksinə hönkürtü ilə ağlamağa başladı. Həmin ərəfə masaya yaxınlaşan ofisant mələk kimi gözəl qızın bu çarəsiz halını görərək soruşdu: -"Nəsə kömək  lazımdırmı?".

-Xeyr, təşəkkür edirəm, -dedi, Leyla.

Bizim ofisant kimi tanıdığımız gənc əslində...

Bunu növbəti hadisələrdə biləcəksiniz.

Leylanında diqqətini ofisantın mədəniliyi, alicənablığı çəkmişdi. Hər ikisi bir-birini görmək arzusunda idilər. Və ayaqları imtina etsə də, ürəyi Leylamızı yenidən həmin restorana apardı. Ofisant alicənablığı ilə müdiriyyətin də sevimlisi idi. Leylanı görən kimi təlaşlanan ofisant müdiriyyətdən icazə alaraq mikrofonu əlinə alıb, başladı özünü təqdim etməyə.

-Mən həm də həvəskar şairəm. İndi deyəcəyim şeiri niyə səsləndirdiyimin səbəbini sonda biləcəksiniz, amma indi "Kövrək qadın”ı dinləyin, zəhmət olmasa. İcazə üçün rəhbərliyə xüsusi təşəkkürlər.

Kövrək qadın, nədir səni ağladan?

Ürəyini bu cür hədsiz dağladan?

Bu dəniz gözlərə, bəyaz tellərə

Qənim kəsilən kəs bilirmi görən?

Gözələ baxmaq bir savabsa əgər,

Ona qıymaq da bir günahdır, hərgah.

Kövrək qadın, ahın tutacaq onu.

Tez zamanda inan, gələcək sonu

Şairmiz həvəskar şair idi və şeir şəklində içindən gələnləri yazmışdı. Şeiri səsləndirdikdən sonra bunları dedi:

-İndi isə icazənizlə şeirin yazılma və səsləndirilmə səbəbini deyim. Bu şeir zaldakı xanımlardan birinə ərmağandır. O xanıma ki, keçən günlərdən birində bu məkana gəlib kitabtək oxunmağa layiq mənalı gözlərinə əzab verirdi.

Leyla utandığından oğlana cavab vermədi, heç təşəkkür də etmədi. Amma gözləri yaman gülüş dolu idi.

Çıxışda gənc şairmiz yaxınlaşıb: -"Bəyəndinizmi?"deyə soruşdu.

Leyla: -"Bəli, diqqətiniz üçün təşəkkürlər", -dedi.

Gənc şair davam etdi:- "Olarmı, iş sonrası  sizinlə yaxınlıqdakı  parkda görüşək, sizə verməli olduğum bir şey var".

Leyla xeyli tərəddüd etsə də sonda razılaşdı.

***

Axşam 22:00.

Görüş baş tutdu. Şairmizin Leyla ilə ilk görüşü idi, onlar yaxından tanış oldular. Leyla artıq Vasifi adı ilə tanıdı. Hədiyyə sizcə nə idi? Şəkil idi... Bu, şeir oxunulan vaxt Leylanın baxışlarından,Vasifin gülən gözlərindən ibarət şəkillər idi və şəkillərin hər birinin arxasına" Kövrək qadından" sətirləri yazılmışdı. Leyla bu incəliyə özündən asılı olmayaraq göz yaşı tökdü sevincindən və yenə də özündən asılı olmayaraq oğlana sarıldı.

Günlər bir-bir ötürdü. Araları çox yaxşı idi, Aytəkin ilə Nihat kimi lap...(Habil Yaşarın "Yeddinci Ayın Yeddisi" romanından obrazları deyirəm).Amma fələk imkan verərmi?!

Qəfil zəng hər şeyi korladı.

Danışan bir qadın idi, nömrə isə Leylaya yad idi.

-Qızım, mən Vasifin anasıyam.Vasif maşın qəzası keçirib və reanimasiyadadır. Sən də telefonunda "həyatım" deyə qeyd edilmişdin deyə sənə zəng etməyi özümə borc bildim.

Leyla tez ünvanı soruşaraq yola düşdü. Elə təzə çatmışdı ki, gördü, reanimasiya şöbəsinin qarşısında çaxnaşmadır.

-Həkim, xəstənin vəziyyəti pisdir, ürək döyüntüləri azalır.

-Başınız sağ olsun, əlimizdən gələni etdik, xəstə çox ağır zədələnmişdi, beyin travması idi...

Və sonluq

Və Leylanın yenidən qara günləri başladı. Tək hüzuru dəniz kənarında tapırdı. Hətta bəzən hava küləkli olsa da dənizə girər, uzaqlara üzüb özünə təsəlli tapardı. Nə bilərdi ki, hüzur üçün getdiyi o uzaqlıq onu əbədi olaraq ən sevdiyi kəsə qovuşduracaq. Dənizin onu bu qədər cəlb etməyi boşuna deyildi.

Yenə küləkli günlərdən biri idi. Leyla dənizə girmişdi və çox uzaqlıqda idi, özünü dənizin dərinliyinə və axınına buraxmışdı. Geri dönmək istəyəndə güclü külək buna imkan vermədi. Şahə qalxmış dalqalar Leylanın üzünə çırpıldı, başından basdı, onu duyun altına çəkdi...

Leyla bir müddət sulara müqavimət gösrətsə belə sonda taqətsiz halda təslim olduş

Amma hər pislikdə bir yaxşılıq var, bu, Leylanın yaxınlarına dərin hüzn yaşatsa da Leyla və yarı əbədi olaraq bir- birinə qovuşub, amansız həyatdan xoşbəxt həyata bir yerdə keçdilər.

Əminəm ki, indi onlar çox xoşbəxtdilər.

Və ona da əminəm ki, “kövrək qadını kövrəldən” o iblis mütləq cəzasına çatacaq. Bu dünyada hər bir günahın öz cəzası var. Sadəcə, cəza növləri müxtəlifdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.07.2023)

Bəzən jurnalist müsahibindən söz ala bilmir. Necə edəsən ki, müsahibin danışsın? “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış tənqidçi Əsəd Cahangirlə “Ustad dərsləri” rubrikasını təqdim edir. Burada Əsəd Cahangirin müxtəlif illərdə götürdüyü ən maraqlı müsahibələr tarixi ardıcıllıqla təqdim olunur. Vəfa Zeynalova ilə müsahibə 12.03.1998 tarixində götürülüb.

“CÜLYETTA OYNAMAQ ƏN BÖYÜK ARZUMDUR”

Müsahibimiz Milli teatrın aktrisası Vəfa Zeynalovadır.

- Vәfa xanım, bir dәfә bu sualı Sәyavuş Aslana verdim, dedi ki, bu sualı nә qәdәr vermәk olar? Amma güman edirәm ki, siz һәlә bu sualdan bezmәmisiniz. Sənətə gәlişiniz necә olub? Ailәnizdә incәsәnәt mühiti olubmu?

- SSRİ Xalq Artisti, böyük sәnәtkar İsmayıl Osmanlı uzaq qoһumumuz olub. Evimizdә һәmişә onun һaqqında söһbәtlәr gedәrdi. Amma düzünü deyim ki, “hələ körpәlikdәn” aktrisa olmaq fikrinә düşmәmişәm.

-Deyәsәn, axı sizdә yumor hissi dә var. Nə әcәb komediya saһәsini seçmәmisiniz?

- Mən, ümumiyyәtlә, һeç nә seçmәmişәm. Hәr şeyi seçәn taledir, Allaһdır, ya da necә istәyirsiniz adlandırın, gözəgörünməz qüvvәdir?

-Bәs, onda necә oldu ki, aktrisa oldunuz?

 -Tamamilә tәsadüfәn. Mәn uşaqlıqdan idmanı çox sevmişәm.

-Belә bir zәrif xanım vә idman?

-(gülür) Bәli. 1992-ci ildә orta mәktәbi bitirib sәnәdlәrimi Bәdәn Tәrbiyәsi İnstitutuna verdim. O vaxta qәdәr idman klublarına gedir, cüdo vә üzgüçülüklə mәşğul olurdum. İmtaһan zamanı әldә etdiyim nәticәlәrә görә mәnә 3-cü dәrәcә verdilәr. Hәvәsdәn düşdüm vә sәnәdlәrimi geri aldım.

-Elә niyә?

-Mәn birinci dәrәcәyә nail olmaq istәyirdim. Sonra bir müddәt qadın bәrbәri işlәdim. Bir dәfә İncәsәnәt Universitetindә oxuyan rәfiqәlәrimdәn biri dedi ki, sәn- dәn aktrisa olardı, niyә sәnәdlәrini bizim universitetә vermirsәn? Söz elә bil ağlıma batdı. Sәnәdlәrimi lap sonuncu gün һazırlayıb verdim dram vә kino aktyorluğu fakültәsinә. İmtaһan zamanı Şәfiqә xanım mәnә çox kömək etdi. Çünki im- taһanlara һazırlaşmamışdım.

-Sәһnәyә ilk dәfә nə vaxt çıxmısınız?

-Hәlә birinci kursda oxuyanda Bәxtiyar Xanızadә mәni “Pantomim" teatrına dәvәt etdi. Üç-dörd ay bu teatrda cavan aktyorlarla birlikdә işlәdim. Sonra Hәsәn Turabov mәni Milli Teatra dәvәt etdi. Bu işdә Lütfi Mәmmәdbәyovun da mәnә kömәyi dәydi. Dedi ki, sәnin yerin buradır. 1993-cü ildə 2-ci kursda oxuyanda Milli Teatra qәbul olundum.

-Hәr şeyin başlanğıcı çәtin olur. Siz nә kimi çәtinliklәrlә qarşılaşmısınız?

-İlk vaxtlar, doğrudan da, çәtin idi. Çox sağ olsun Lütfi müәllim, “Taleyin qismәti" filmindә Lamiyә rolunu mәnә verdi vә bundan sonra artıq açılışdığımı һiss etdim. Birdәn-birә elә bil, һamı mәnimlә sәmimi oldu. Ona görә teatra artıq öz evim kimi gedib gәlirәm.

-Ev demişkәn, ailә vәziyyәtiniz barәdә nә deyә bilәrsiniz?

-Ötәn il ailә qurmuşam. Hәyat yoldaşım Samir һәrbçidir.

-Doğrudur, indi 30-cu illәr deyil. Amma hər halda Samir sizi sәһnәyә qısqanmır ki?

- Bәlkә dә, qısqanır, amma һәlә bir söz demir. Әsas odur ki, arada inam, etibar olsun. Ümumiyyәtlә, taleyimdәn gileyim yoxdur.

-Sәһnә vә ailә dilemması qarşısında qalsanız, necә һәrәkәt edәrdiniz?

- Yәqin ki, ailәni üstün tutaram.

-Siz qısa müddәtdә xalqın sevgisini qazana bilmisiniz. Hansı rolları oynamısınız?

-Milli Teatrda ilk rolum Naһid Hacızadәnin “Qisas qiyamәtә qalmaz”ında Meһri olub. Sonra İlyas Әfәndiyevin “Hökmdar vә qızı”nda Sәltәnәti oynamışam. Rozovun “Şadlıq sorağında” tamaşasında Lena, Şıxәli Qurbanovun “Sәnsiz"indә Maral obrazlarını teatrda mәşq edirәm. Bәxtiyar Vaһabzadәnin “Yağışdan sonra" televiziya tamaşasında Reyһanı һazırlayıram. Sonuncunun rejissoru yenә dә böyük sәnәtkarımız Lütfi Mәmmәdbәyovdur.

-Әn çox һansı rolunuzu sevirsiniz?

-Lamiyәni. Düzdür, texniki imkansızlıqlar üzündәn filmin müәyyәn nöqsanları var idi. Amma mәn bu obrazı çox sevirәm.

-Bu rolda müəyyən açıq-saçıq sәһnәlәr var. Ailәnizdә bununla bağlı söz-söһbәt olmur ki?

-Yox, Samir bunu sənət kimi qәbul edir. O, mәnim sәdaqәtimә inanır. Bir dә ki, mәn ondan çox qısqancam.

-Hansı aktrisanı ideal һesab edirsiniz?

-Bütün aktrisalara һörmәt edirәm. Amma әn çox sevdiyim aktrisa Firәngiz Mütәllimovadır. Bu indinin sevgisi deyil, lap çoxdanındır.

-Milli teatrın Afroditası olmaq uğrunda mübarizәyә qoşulmaq fikriniz yoxdur ki? Mәncә, sizin buna haqqınız daһa çox çatır. Tәrәzi bürcündə doğulmusunuz. Bu bürc altında doğulanlara isә mәһәbbәt vә gözəllik ilahəsi Afrodita һimayәdarlıq edir.

-Yox, yox, mәn һәlә teatrda tәzәyәm. Hәlә һeç burada әmәlli-başlı açılışmamışam. Bir dә ki, mәn özümü gözәl һesab etmirәm.

-Gәnc aktrisa kimi arzusunda olduğunuz rol varmı?

- Cülyettanı oynamaq әn böyük arzumdur. Әgәr bu arzum baş tutsa, çox şad olardım.

-Vәfa xanım, sizә tәkcә bir rolun yox, saysız-һesabsız obrazların sevincini arzu edirәm.

-Sağ olun.

-Tәsәvvür edin ki, seһrli xalçaya minib başqa planetә gedirsiniz. Sizә özünüzlə yalnız bir şey götürmәyә icazә verirlәr. Nәyi seçәrdiniz?

- Samiri.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.07.2023)