“Ədəbiyyat və incəsənət”də bu günə təsadüf edən əlamətdar hadisələri diqqətinizə bu dəfə mən çatdırıram.

Ümumdünya futbol günü

Uşaqlıqdan futbol dəlisi olan, müxtəlif futbol bölmələrinə yazılan, “Sevinc” respublika və “Dəri top” ümumittifaq futbol yarışmalarında iştirak edən, oyunlarda iki dəfə qolunu, qabırğasını sındıran, dizindən menisk zədəsi alan, günü bu gün də azarkeşliyini davam etdirən və futbol oynayan biri kimi özümü və milonlarla futbol azarkeşini təbrik edirəm. Bu bayramı təqvimlərə BMT daxil edib, futbolun kütləviliyinə, adi oyun deyil, bir həyat tərzinə çevrilməsinə dəyər verib. Yeri gəlmişkən, “ayaqla top qovmaq oyunu” barədə ilk məlumat Çin mənbələrindədir, eradan əvvəlin ikinci minilliyinə aiddir. Qədim Roma və Yunanıstanda da 2500 il bundan əvvəl futbolabənzər oyun oynayırmışlar. Yunanlarda bu oyun “top uğrunda döyüş” adlanırmış. Növbəti xatırlatma 8-ci əsrdə İngiltərədə yaşayan saksonlarla bağlıdır, onlar döyüş zamanı öldürdükləri düşmənlərin başlarını kəsib vəhşi bir “top-top” oyunu oynayırmışlar.

Bu gün bütün dünya futbol oynayır, dünya futbolu inkişaf edir, çiçəklənir, daha sürətli, daha baxımlı, daha möcüzəvi xarakter alır. Nə yazıq ki, bu inkişafa biz azərbaycanlılar millimizin öz evində Allahın qələbəyəhəsrət cırtdan, əbədi autsayder yığmalarına belə yenilmə statusu ilə tamaşa edirik. Güclülər dəstəsində hətta Bakının bir yarımrayonu olan Farer kimi multicırtdan ölkələrdəkindən də az sayda komandası olan, uşaq, əyalət və məhəllə futbolu tamamilə darmadağın edilən, kimlərinsə koppupsiya və talama mənbəyinə, milyonlarla futbolsevər üçünsə gözdağına çevrilən futbolumuz, günün mübarək!

Nobel günü

Nobel Prizes Day – 1,1 milyon ABŞ dollarına bərabər olan Nobel mükafatının Stokholm şəhərində təqdimedilməsi mərasiminin şərəfinədir. Fizika, kimya, fiziologiya, tibb, ədəbiyyat, iqtisadiyyat və sülh üzrə verilən bu mükafatları İsveç Kralı rəsmi təntənəli mərasimdə şəxsən təqdim edir. 10 dekabr tarixi Alfred Nobelin 1896-cı ilin həmin günündə San-Remoda dünyadan köçməsi münasibəti ilə seçilib. İlk dəfə bu mükafat 1901-ci ilin 10 dekabrında təqdim olunub. Unutmayaq, Alfred Nobel böyük varidatını Bakı neftinin hesabına qazanıb, amma azərbaycanlılar bu mükafata həsrətdirlər.

İnsan haqları günü

Bu haqda danışmağa sözüm yoxdur deyə keçirəm növbəti mövzuya.

Şairlərimizin doğum günü

Bu gün iki Azərbaycan şairinin də doğum günüdür. Biri 1924-cü ildə Xırdalanda, əslən xızılı Ələkbər kişinin ailəsində dünyaya gəlmiş Azərbaycan SSR Xalq şairi, SSRİ Dövlət mükafatı laureatı, xüsusən həmyerliləri olan xızılıların, habelə “Canlanır hər qarış çöl Sumqayıtda” şeiri ilə sumqayıtlıların sevimlisinə çevrilmiş Nəbi Xəzridir, digəri isə müasirimiz, AYB katibi, orijinal şeirləri ilə yanaşı dünya ədəbiyyatından dəyərli tərcümələri ilə də seçilən, 1972-ci ildə dünyaya göz açmış Səlim Babullaoğludur. Nəbi Xəzriyə Allahdan rəhmət, Səlim Babullaoğluya isə uzun ömür və cansağlığı arzulayırıq.

Banişevski rüzgarı

Və bir də, bu gün Azərbaycan futbolunun əfsanəsi Anatoli Banişevskinin anım günüdür. 1946-ci ilin 23 fevralında Bakıda dünyaya gələn, 1997-ci ilin 10 dekabrında Bakıda vəfat edən Banişevski futbol tariximizdə Ələkbər Məmmədovla birgə ən şərəfli səhifənin müəllifidir. Bilirsinizmi nəyi xatırladım? Mən balaca idim, Sumqayıtda yaşayırdıq, Banişevskini hansısa səbəbdən “Nefçi”dən kənarlaşdırmışdılar, o, futbolsuz qalıb xeyli çəki yığmışdı, bir gün atam məni özü ilə Mehdi Hüseynzadə stadionuna apardı ki, Banişevski və Bruxti Sumqayıtın “Xəzər” klubunda oynayacaqlar. Mən sonralar “Santyaqo Bernabeu”da, “Lujniki”də, “Ali Sami Yen”də, daha haralarda derbilər, finallar izləmişəm, amma ogünkü izdihamı bir də heç yerdə görə bilməmişəm. Stadionda insanlar bir-birinin içinə girmişdilər, ətraf binaların evləri, damları, stadionun hasarları, ağacların üstü – hər yer tamaşaçılarla dolu idi, bəlkə də yüz min insan var idi.

Həmin mövsüm Banişevski Sumqayıtda bir dövrə oynadı, ona baxmağa bütün Azərbaycan axışırdı, üstəlik, Dağıstandan, Krasnodar və Rostov vilayətlərindən, Gürcüstandan azarkeşlər onun oyunundan həzz almağa gələrdilər. O bir futbol sehirbazı idi, formasını itirmişdisə də yenə də möcüzələr törədir, əlinə top keçdimi, qol vururdu. Autsayder olan “Xəzər” ənənəvi olaraq 2-3 top yeyirdi hər oyunda. Banişevski isə hər oyunda 3-4 top vurub “Xəzər”i təkbaşına qələbələrə aparırdı. Bax belə bir xatirə.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.12.2024)

Fariz Əhmədov, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Naxçıvan təmsilçisi

Bazar günü hələ dan yeri ağarmamış diktator deyim, ya zor gücü ilə hakimiyyəti əldə saxlayan deyim, Suriya Prezidenti Bəşər Əsədin 54 illik hakimiyyəti dramatik şəkildə süquta uğradı. Çünki ölkə döyüş meydanına çevrilən dağıdıcı vətəndaş müharibəsi nəticəsində parçalandı. 

12 günlük ildırımsürətli hücumda Heyət Təhrir Əl-Şamın rəhbərlik etdiyi üsyançı qruplar Hələbdən paytaxt Dəməşqə doğru irəliləyərkən Suriya ordusunun heç bir müqavimətinə rast gəlmədi. Tarix şahiddir ki, Əsəd rejiminin bütün qurbanları zülmə baş qaldıranlar və qaçqınlardır. Bu rejim dünyaya sübut etdi ki, hətta ən qəddar rejim belə çökə bilər. Bu üsyan risklə qeyri-müəyyənliyin üz-üzə qaldığı an idi. Bu həmçinin dözümlü Suriya xalqının öz gələcəyini qurmaq üçün tarixi fürsətdir. Suriya xalqı indi öz yaralarını sarıb-sağaltmaqla məşğuldur. 

İlk dəfədir ki, nə Rusiya, nə də İran Suriyadakı bu mənfi rejimi müdafiə edə bilmədi. Və beləliklə Əsəd prezidentlikdən istefa edərək ölkəni tərk etdi. O öz həzin sonunu İranın xarici işlər naziri ilə görüşündən sonra şəhərə doğru irəliləyən üsyançıları əzəcəyinə söz verərkən gətirdi. İslamçı üsyançılar isə, bəlkə də, bu sözə görə 13 ildən çox davam edən avtokratik hakimiyyətin iliyini kəsdi. İndi Əsədin sadiq dəstəkçisi Moskva Suriyadakı iki strateji əhəmiyyətli bazası ilə öz imicini xilas etməyə çalışır. Rusiya Latakiyada aviabazaya və Tartusda hərbi dəniz obyektinə malikdir. 

Artıq Suriyadakı dünyanın ən qədim şəhərində, sivilizasiyanın mərkəzlərindən biri olan Dəməşqdə bütün insanların azadlığını elan edən bəyanat oxundu. İndi rejim həbsxanalarında haqsız yerə həbs edilənlər azad Suriya dövlətinin mülkünü yağmalayır. 

Xatırladaq ki, Əsəd ailəsi Suriyanı 1970-ci ildən dövlət təhlükəsizliyi qüvvələri vasitəsilə ələ keçirib. 2011-ci ildə suriyalıların xalq üsyanına qalxması 300.000-dən çox insanın ölümünə səbəb olan vətəndaş müharibəsi ilə nəticələndi. Dövlətin gücünü xalqa qarşı yönəltdi. Mülki əhaliyə divan tutdu. Onlara qarşı hava hücumu və kimyəvi silahdan istifadə etdi. Rusiya və İranın müdaxiləsi Əsədə vətəndaş qarşıdurmasından sağ çıxmağa və parçalanmış dövlətə sahib olma fürsətini bir az daha artırdı.  

“Yeni Suriya” vəd edənlər

Silahlı üsyançılar əhaliyə yeni üfüqlər vəd etdi. Artıq Suriyada 54 illik Əsəd hakimiyyəti başa çatdı. Dinamik Suriya ordusu müəyyən mənada zəifləyib öz külündən doğdu. Silahlı qüvvələrdən qalanlar rejimi körüklədi. Ordulara başçılıq edən sünni məzhəbçilərini İran və Livan Hizbullahı Əsəddən sonra İranın maraqlarını qorumaq üçün bu üsyana keçidi dəstəkləyərək şiə milisləri və rejim qalıqlarını yaxınlaşmağa təşviq edəcək. 

Ümid edirik ki, 54 illik əsarətdən sonra Suriya həqiqi mənada öz müstəqilliyini hiss edər, azad nəfəs alar və daşıdığı bu qədim mədəniyyətin və dövlətin adını nüfuzlu şəkildə qoruyub saxlayar. Ümidlər nə qədər bu dediklərimizlə tərs mütənasiblik təşkil etsə də, biz inanmağa ümidliyik. 

Dövləti yağmalamaqla, qarət etməklə abad etmək olmaz. Dövləti millət ayaqda tutmaq üçün əbədi qorumalı, göz bəbəyi kimi saxlamaldır. Yoxsa, nəticə etibarilə, Əsədlər gedəcək Həbiblər gələcək hakimiyyətə. Daha 50 il sonra yenə vətəndaş müharibəsi olacaq və yüzilliklər boyu bütün zərbələr dövlətin sinəsinə tuşlanacaq!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.12.2024)

Təqdim edir: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Poetik qiraətdə qısa fasilədən sonra sizlərlə yenidən Əlizadə Nuridir. 

Bu yağan qarın içində,

Bir az yağış gizlənib.

Hər dərdimin xalısında

Neçə naxış gizlənib.

-deyə şair yenə də dünyanın tərs işlərindən şikayətçidir. 

Həqiqətən, gözəldir.

Xoş mütaliələr!

Gizlənib

Bu yağan qarın içində,

Bir az yağış gizlənib.

Hər dərdimin xalısında

Neçə naxış gizlənib.

O kimdi dayanıb tində?

Kimdən kömək umur, kimdən?

Ümidinin döş cibində

Qəpik- quruş gizlənib.

Bu payız boz havasında,

Bu şair söz havasında...

Üşüyən quş yuvasında

Bir körpə quş gizlənib...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.12. 2024)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

Abdal Qasım Azərbaycan xalq yaradıcılığında hazırcavablıq hiyləgərlik, uzaqgörənlik və bacarıqları kimi xüsusiyyətləri ilə tanınan bir obrazdır. Onunla bağlı olan gülməcələr və lətifələr xalqın gündəlik həyatında rast gəlinən situasiyalara ironik və hikmətli yanaşmaları ilə seçilir.

Abdal Qasım Qarabağ bölgəsində tanınan şəxslərdən olub. Onun haqqında ən dolğun məlumat Bəylər Məmmədovun "Qarabağın baməzə adamları" kitabında verilmişdir. Həmin məlumatlara əsasən Abdal Qasım (1873-1921) Ağdamın Abdal-Gülablı kəndində anadan olmuşdur. Əvvəl əkinçiliklə, son​ra xırda alış-verişlə məşğul olmuş, gülməli səhnəciklər, əyləncəli sirk oyunları ilə xalqın qarşısında çıxışlar etmişdir. O, hər yerdə zəhmətkeşləri müdafiə etmiş, haqsızlığa, ədalətsizliyə qarşı çıxmışdır. Çox güclü olan Abdal Qasım məqsədinə çatmaq üçün təkcə iti təfəkkürünə arxalanmamış, yeri gələndə fiziki gücündən də istifadə etmişdir. Onun məzəli sözləri, lətifələri xalqın söz yaddaşında qalmış, dildən-dilə keçərək müasir dövrə qədər gəlib çıxmışdır.

Abdal Qasım haqqında lətifə və rəvayətləri ən çox nəşr etdirən folklorşünas Təhmasib Fərzəliyev olmuşdur. O, kitabında qeyd edir ki, Ağdamın Abdal kəndindən olan Abdal Qasım qonaqpərvər, səxavətli, hazırcavab, hiyləgər və qoçaq bir adam idi. Daha sonra mətndə xatırladılır ki, Abdal kəndi Miri kənd, Təkir-Mirik, Tac-Tuğ, Dağdağan kəndləri ilə qonşuluqda yerləşir. Deyilənə görə, Qasım kişi uşaqlıqdan ermənilərlə yaxınlıq et​di​yinə görə erməni dilini mükəmməl bilirmiş. Bu dildə danışanda ermənilərin özləri belə onun nə milləti olduğunu seçə bilmirdilər. Rəvayətdə daha sonra de​yi​lir: "Abdal Qasım həmişə erməniləri ələ salar, onlara kələk gələrmiş. Ermənilər onun əlindən dad-aman çəkirmişlər”.

Abdal Qasımın adı ilə bağlı olan lətifələr:

"Toyuq əhvalatı", "Naxırın aparılması", "Mərci uduzduq", "Mat qalmışam", "Bir də eləmərəm", "Ayı və qorodovoy", "İki adam", "Cahangir xan", "Kasıb oğlu"…

Bir dəfə Abdal Qasım eşşəyi yükləyib kəndə doğru gedirmiş. Raykom katibi də Abdal-Gülablıya gedirmiş. Katib sürücüyə deyir ki, gəl Abdal Qasıma sataşaq.

Maşın eşşəyə çatanda sürücü aynanı endirib soruşur ki, ay eşşək, bu yol Abdal kəndinə gedir?

Abdal Qasım hazırcavablıqla deyir:

-Qağa, bu eşşək də sizin kimi buralara nabaləddir. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.12.2024)

Şəfa Vəli, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Şəki-Zaqatala təmsilçisi

 Hər il ömrümüzdən təbəssümlə keçir.  Həmin ildə nəyi itirdiyimizi, nəyi qazandığımızı haqq-hesab edirikmi? Kim “Yox” cavabı versə, inanmayın.  Və də, inciməyin. O “Yox” ən birinci elə onu söyləyənin özünü aldatmağı üçün dilə gəlir.  

Hər ilin dekabrında qəmli şeirlər oxuyuram. Və hər ilin dekabrında bir daha anlayıram ki, insan itirdiyinə ağladığı kimi ağlaya bilir qazandığına. İlin sonuncu ayında xəyalən qurulan cümlələrin əvvəlinə bu kəlmələr yaraşdırılır: “Eybi yox...”, “Gələn il, yəqin...”   Hə, heç kimin  keçən ilin dekabrında tutduğu “gələn ilin planı” tam mənasilə yekunlaşmayıb yenə də... 

Hə, hamımızın özümüzlə gələn ilə daşıdığımız arzularımız, planlarımız var.  Və onların ikisinə də çiyin verən ümidlərimizdir. 

Mənimçün 2024-cü ilin yadda qalan ədəbi hadisələri İSİM və “Ulduz” jurnalının birgə təşkil etdiyi müsabiqədə qalib olmağım,  YAZŞADER-in hekayə  və şeir yarışmasında hekayəmin I yeri qazanmağı, yazar dostum Şahanə Müşfiqlə birgə qələmə aldığımız  “Qələmli və qələmsiz: Rəşad Məcid portreti” kitabının işıq üzü görməyi, bir də “Azalyalı nağıllar” kitabının I hissəsini bitirməyim oldu (hazırda çap prosesindədir). 

Neçə ildir xəyalımda dolanan  duyğuları yazmağa da bu il başladım- “Afayət muzeyi” romanımın I bölümünü bitirmişəm. 

Təbii, əziz oxucu, sənə açmadığım sirlərim də var. Bundan incimə... Gələn ilə saxladıqlarım gözümü doldurur. Həm də, sevinirəm. Yeni ilə başlamaq səbəbidir keçən ildən qalanlar...  Nə gözəldir  öz-özünə yaşamaq səbəbi yaratmaq!  Dəyərli yazıçımız Varisin “Qızıl cib saatı” romanında bir fikir var:  elə an gəlir ki, insan doğmalarının xətrinə yaşayır... Öz xətrimizə yaşaya biliriksə, xoşbəxtik!  Öz xətrimizəmi? Yarımçıq yazılarımız elə “mən” deyilmi?  Hələ romanımı bitirməliyəm! Gələn il... 

Bəs Azərbaycan ədəbiyyatının  bu gününü öz düşüncələriylə, yazılarıyla var edən ədəbiyyat adamları 2024-cü ili necə yola salır? Onlar nə qazandı, nə itirdi? İlin sonuncu ayında hansı xatirələrin qoynunda ümidlərə doğru yelkən açıb düşüncə gəmiləri?  Birlikdə oxuyaq, əziz oxucu!  

ƏKBƏR QOŞALI

Ən birinci döydüyüm düşüncə qapısı ərkim çatan qapı oldu-Ustad Əkbər Qoşalıya üz tutdum. Beynəlxalq “Alaş” Ədəbiyyat ödülü laureatı,  Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyini (hazırkı başqanı İntiqam Yaşar) ədəbiyyata, bu birlik vasitəsilə də  neçə-neçə yaradıcı gənci ədəbiyyata qazandıran Ustad yol üstdə olan ili belə dəyərləndirdi: 

“2024-cü il bizimçün bir çox əməli çalışma sahəsi və kateqoriya üzrə, o cümlədən yaradıcılıq baxımından özünəməxsus bir il sayıla bilər. Birincisi, ilin və işin rəsmi, beynəlxalq səciyyəsini vurğulayaq: 2024-cü ilin Azərbaycanda Yaşıl Dünya naminə Həmrəylik İli olacağını, 2024-cü ildə Azərbaycanda COP29 beynəlxalq tədbiri keçiləcəyini daha öncədən bilirdik. Həmçinin, onu da bilirdik ki, Azərbaycanın Mədəniyyət paytaxtı Şuşa şəhəri 2024-cü il boyunca İslam dünyasının Mədəniyyət paytaxtı statusunu daşıyacaq. Beləliklə, 2024-cü ili - necə deyərlər, öncədən Yaşıl İl kimi təsəvvür edirdik, təsdiq edirdik, görürdük. Və nəzərə alsaq ki, poeziya, sənət, ümumən yaradıcılıq həm də yaşıl rənglə üzvi bağlılığa malikdir,yaxud yaradıcılığı yaşıl rənglə daha yaxşı şəkilləndirmək olar - o zaman 2024-cü ilin “mətn-mündəlicə”si, gündəliyi də öncədən müəyyənləşmişdi.

Bəli, yaşılı yaradılışın rəngi kimi götürə bilərik, ən əziz milli, xəlqi bayramımızın təvafüq etdiyi yaz fəslinin rəngi kimi götürə bilərik. Dağlarda buzların əriməsi, çayların coşması, buludların öz köynəyini daha tez-tez sıxması, qar çiçəyinin qara inad boy göstərməsi və s.Bunlar bizi yaradıcılığa səsləmirmi? - Zatən, adından da göründüyü kimi, qar çiçəyi bir tərəfdən zərifliyi, bir tərəfdən də inadı, əzmi ifadə edir…

...Fəsil fəsilliyində, il illiyində olsun, bu təqvim ili içində Nabranda və Şabranda qısamüddətli yaradıcılıq ezamiyyətində oldum, dincərlik hüququndan yararlandım və hər ikisində bir xeyli yeni şeirlər yazmış oldum. Nabran da, Şabran da şen olsun, mövzuların önündə yenə Turan gəlirdi, deyə bilərəm. 

2024-cü il müstəqil Azərbaycan Respublikasının ictimai-siyasi həyatında ilk təqvim iliydi ki, ərazi bütövlüyü və suverenliyi bərpa olunmuş şəkildə qarşılayırdıq. Dövlət başçısının növbədənkənar seçkisi bu il oldu və Müzəffər Ali Baş Komandan öz səsvermə hüququnu Xankəndidə həyata keçirdi.

Ayrıca, Qazaxın dörd kəndində üçrəngli bayrağımızın yenidən ucalması kimi qürurlu hadisə də da bu il baş verdi. Əlbəttə, bütün bunlar yaradıcılıqda, düşünən insanların, aydınların dünyasında, o cümlədən qələm-kağız qardaşlığında öz təcəllasını tapmalı idi, tapır və yenə də tapacaq…

Bu il içində bir sıra ölkələrə poeziya festivallarına, simpozium, sərgi və  konfranslara çağırıldım, onlardan bir bölümünə qatılmaq fürsətim oldu. Qardaş Türkiyədə-Ankara, Əskişəhir, İstanbul və Elazığda köhnə dostlarla görüşmək, təzə dostlar qazanmaq, onlarla fikir alış-verişində bulunmaq, kitablaşmaq çox xoş idi. Əlbəttə, Bakı, Şuşa, Laçın, Sumqayıt şəhərləri öndə olmaqla, öz ölkəmizdə də önəmli mədəni tədbirlərə qatıldığımızı, çıxış etdiyimizi, kitablaşdığımızı deməliyəm. 

Bu il Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin dövlət qeydiyyatına alınmasının 25-ci ildönümü Bakı və Ankarada önəmli tədbirlərlə, Türk dünyasının çeşidli bölgələrindən yaradıcı insanların qatılımı ilə qutlandı.

Neçə dostun kitabına ön söz yazdım, redaktor oldum, rəy verdim, tanıtımında söz söylədim - bunlar da önəmlidir mənimçün. Bu il mənim yaxından iştirakım və dostum-qardaşım, Xalq şairi Rkail Zəydullanın təşkilatçılığı ilə “Azərbaycan hekayələri” antologiyası Kazanda tatarca çıxdı. Başqa görkəmli tatar şairi Lenar Şeyxin “Qələmli dünya” adlı tərcümələr kitabı mənim şeirlərimlə başladı… Tatar qardaşlarımın nəcib diqqəti mənimçün bir başqa özəllikdə anlam daşıyır - çox sağ olsunlar!

Bu il, Qazaxıstanın görkəmli akını Devletkerey Kəpoğlunun, Udmurtiyanın Xalq yazıçısı Vyaçeslav Ar-Serginin kitablarını çıxardıq; qazax şairi Sayat Kamşıger və tatar şairi Lenar Şeyxin kitabları üzərində son tamamlama aşamasındayıq.

Onu da vurğulayaq ki, təqvim illəri özlüyündə şərtidir, amma şeirin-sənətin yuvası, ev-eşiyi olan könlün ritmi, qəlbin atışı, ürəyin vuruşu şərtilikdən uzaqdır… Şeirin yaranması üçün gərək il ilə, gün günə sığmasın… Sığmır, sığdırtmırıq və yazırıqsa, nə mutlu bizə!

Daha gözəl yarınların vicdanına salam və eşq olsun!Bu sözlərlə bir təqvim ilini tam əhatə etdiyimi deyə bilmərəm, amma olsun - qalanını da sonra deyərik…”

Sözünüzə söz qatmaq ərkimi xoş görün, Ustad! Amma deməliyəm... Deməliyəm ki,  yazar ömründə bir il bir nəfəs kimidir elə... “Şam işığı əyilməz” deyirlər ha, şair könlü elə o şam işığıdır.  Üzü kainata yanır, yanır... Ürəyiniz var olsun! Gələn il də Əkbər Qoşalı imzalı şeirlər, Ustad sözləri gözləyirik! 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.12.2024)

 HƏR GÜN 3 YARPAQ - “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı bir neçə gün ardıcıl  Təranə Dəmirin şeirlərini sizlərə təqdim edəcək. Əminik ki, onları bəyənəcəksiniz. 

Bu baxış o baxış  deyil

Dərə  keçdim, dağ  dolaşdım,

Əlim, üzüm ağ  dolaşdım,

Özümlə  küsdüm, barışdım,

Bu barış  o barış  deyil.

Məni  saldılar  həvəsdən,

Yoruldum, düşdüm nəfəsdən, 

Çırpındım ömür qəfəsdə,

Bu naxış  o naxış deyil.

Topladım, çıxdım zamanı,

Dağıtdım, yığdım zamanı,

Yüyürdüm çıxdım zamanı,

Bu yoxuş o yoxuş deyil.

Saçlarım dəndən asıldı,

Ürəyim qəmdən asıldı,

Gözlərim nəmdən asıldı,

Bu yağış o yağış deyil.

İsinmədim od baxışda,

Ovunmadım  yad  baxışda,

İlahi, məni  bağışla,

Bu baxış o baxış  deyil.

Bir az gec tanıdım səni, bağışla.

Mən günəş  tərəfdən baxırdım  sənə,

Sən  demə nə boyda  sazağın varmış.

Elə vurulmuşdum azadlığına,

Bilməzdim eşq  adlı yasağın varmış,

Bir az gec  tanıdım səni, bağışla.

Əlim əllərində  donanda bildim,

Ürəyim  sevgidən  sınanda  bildim,

Neyləyim , naşıydım , son anda  bildim,

Bir az gec tanıdım səni, bağışla.

Mən  eşqə  tutundum, sən sözə  qaçdın,

Mən qəlbdən yapışdım, sən gözə qaçdın,

Mən  sükutla sevdim, sən səsə qaçdın,

Bir  az gec tanıdım  səni, bağışla.

Sevgiylə  həvəsi dəyişik saldım,

Zülmətlə işığı qarışıq saldım,

Mən səni çözdükcə dolaşıq  saldım,

Bir az gec  tanıdım səni, bağışla.

Min sual  bir cavab  etmədi, neynim,

Bir  qəlb  ikimizə  yetmədi, neynim,

Bu sevgi  könlünə yatmadı, neynim,

Bir az gec  tanıdım səni, bağışla.

Göyün üzündən yıxılan ağac

Gözlərimin  qabağında

Can verdi ərik ağacı.

Bu  həyətin, bu bacanın,

Bu evin  çörək ağacı.

Bu ağac  öz torpağından,

Daşından quruyub getdi.

Şaxtasından, sazağından,

Qışından quruyub getdi.

Yıxildı öz ocağından,

Külündən yıxıldı ağac.

Yarpağından, budağından,

Gülündən yıxıldı ağac.

Heç kimin əli gəlmədi, 

Özü özündən yıxıldı.

Yerin dibində bitmişdi, 

Göyün üzündən yıxıldı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.12.2024)

İmran Verdiyev, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

Məhəmməd Füzuli Azərbaycan ədəbiyyatı və mədəniyyəti tarixinin iftixarıdır. Ümummilli liderimiz H.Əliyev deyirdi: “Füzuli mənim tarixim, Füzuli mənim mənliyimdir… Onun humanizm və ümumbəşəri dəyərlərlə mayalanmış yaradıcılığı bütün bəşəriyyət üçün böyük mənəvi qidadır”.   

“Füzuli milli kimliyini aydın dərk etmiş, dini və etnik mənsubluğu heç vaxt qarışdırmamış, etnik mənşə və soykökünün fərqində olmuş və öz milli mənsubiyyətiylə fəxr etmiş tək-tək klassik şairlərimizdəndir”.(Z.Bayramlı) 

Təəssüf ki, “hər sözü bir pəhləvan olan” şairimizin ata yurdu barədə tarixi qaynaqlar yoxdur, mövcud rəvayətlərə istinad olunur. Birinci rəvayət akademik H.Araslının qeydə aldığı Ərəş variantıdır. Akademik bu rəvayət barədə yazır: “Bəzi rəvayətlərdə Füzulinin atası Süleymanın Ərəş mahalından Kərbəlaya köçdüyü və şairin oğlu Fəzlinin sonralar Ərəşə qayıdıb öz qohum- qardaşlarının yanında yaşadığı göstərilir. Fəzlinin Ərəş mahalında şöhrətləndiyini, onun əsərlərinin Ərəş dairəsində yaşayan əhali, xüsusən çələbilər içərisində şöhrət qazandığı məlumdur”.   

İkinci rəvayətə görə, dahi şairimizin atası İraqa Ağcabədi rayonundakı Boyat kəndindən köçüb getmişdir. Rəvayətlərdə yerli camaat Füzulinin atasını Süleyman kişi deyə yad edir. Bunu mərhum alim Ş.Cəmşidovun araşdırması da təsdiq edir. Onun yerli sakinlərdən topladığı rəvayətin tam mətnində oxuyuruq: “Ata-babalarımızdan eşitdiyimizə görə Süleyman kişi bizim Boyat kəndindən imiş…Süleyman kişinin burada Kərpicli təpədə evi varmış. O vaxt burada Hindistandan gəlmiş bir hindli mühəndis Boyat kəndinin yanından keçən və Qarqar çayının bir qolu olan Qarasudan bir arx ayıraraq Boyatın cənub-şərqindəki düzə su çıxarmışdı. Camaat o arxın qabağında əkin əkib bağ salmışdır. Sonra arxın üstündə bir kənd əmələ gəlir ki, onu həmin hindli mühəndisin adı ilə “Hindarx” adlandırırlar. O hindli mühəndis Süleyman kişinin qızı ilə evlənir. Az keçmir ki, ölkədə qarışıqlıq qopur. Süleyman kişi ilə qonşuları arasında böyük vuruşma olur. Ortaya qanlılıq düşür. Buna görə də Süleyman kişi öz yeznəsi hindli mühəndisin bələdçiliyi ilə köçüb ölkədən çıxmış və Kərbəlaya getmişdir. Biz tərəflərdən, Qarabağdan – Ağdamdan Kərbəlayə vaxtilə köçüb gedən çox adamlar olmuşdur. Nikolay vaxtı Kərbəlaya ziyarətə gedən adamlar oradakı yerliləri – qohumları ilə görüşüb, qonaq qalarmışlar…Babalarımızın dediyinə görə, sonralar Süleyman kişi və oğlu Məhəmməd Boyata öz qohumlarını görmək üçün gələrmişlər. Onların qohumları Boyat kəndi ilə bitişik olan Beyləqanlı – Aşıqvəlilər tirəsindənmiş. Süleyman kişinin yurd yeri adlanan “Kərpicli təpə” də buradadır”. (Əlavə edək ki, Boyat kəndinə bitişik Aşıqvəlilər kəndi və Süleymanlı təpəsi indi də qalmaqdadır.)

Bunlar rəvayət olsa da, necə deyərlər, od olmasa, tüstü çıxmaz. 

Filologiya elmlər doktoru S.Paşayevin dediyi kimi, hər bir rəvayət real həyat həqiqətlərinin təhkiyə formasında bədii ifadəsidir. Rəvayətlər tarixi şəxsiyyətlərlə bağlı olduğu üçün öz reallığını qoruyur. Böyük S.Vurğun da əfsanə və rəvayətlərdə “həqiqət şəfəqləri görürdü”.

Rəvayətlər birmənalı olaraq Füzulinin atasının adının Süleyman olduğuna və Azərbaycandan köçdüyünə işarə edir. Lakin konkret olaraq ölkənin hansı bölgəsindən (Ağcabədidəki Bayat kəndindən, yoxsa Ərəşdəki (Şamaxıdakı) Bayat kəndindən) köçüb getməsi hələ də tam dəqiq müəyyənləşdirilməmişdir. Biz bunu elə vacib də saymırıq. Ya o Bayatdan, ya da bu Bayatdan, nə fərq edər ki. Sonda hər iki yaşayış məntəqəsi Azərbaycan deyilmi?!

Hər iki rəvayətdə, o cümlədən tədqiqatçıların qeydlərində yekdilliklə Süleyman kişinin  İraqa köç etdiyi göstərilir. Prof. Ş.Cəmşidov “M.Füzulinin ata yurdu haqqında rəvayət” başlıqlı məqaləsində şairin atası Süleyman kişinin Azərbaycandan İraqa köçməsinin səbəbinə də aydınlıq gətirir. Dolayısı ilə o, ümuminin “Füzulinin atası Süleyman kişi Azərbaycandakı feodal çəkişmələri səbəbindən ailəsi ilə birlikdə İraqa köçmək məcuriyyətində qalmışdır” fikrini təsdiq edir.

Bizcə, Süleyman kişinin başqa yerə yox, məhz İraqa (Kərbəlaya) getməsi təsadüf sayılmamalıdır. Əvvələn,ikinci rəvayətdə də deyildiyi kimi “Biz tərəflərdən, Qarabağdan – Ağdamdan Kərbəlaya vaxtilə köçüb gedən çox adamlar olmuşdur” və “Nikolay vaxtı Kərbəlaya ziyarətə gedən adamlar oradakı yerliləri – qohumları ilə görüşüb, qonaq qalarmışlar” cümlələri bu bölgənin adamları (o cümlədən digər azərbaycanlılar) üçün Kərbəlanın yad yer olmadığını, ora müntəzəm gediş-gəliş olduğunu göstərir. Həm də XI əsrdə İraqın səlcuqlar, daha sonralar isə monqollar və Teymurilər tərəfindən işğalından sonra Bağdadda və onun ətraflarında türklərin sayı getdikcə artırdı. Onların arasında bayat əşirətindən olanlar da az deyildi. Tədqiqatçı və şair, “Kərkük” qəzetinin baş redaktoru Ş.Kuzəçi yazır ki, “Bayat əşirətinin İraqa etdiyi köç dalğalarının Monqol istilası və Səlcuqlu dönəmlərində gerçəkləşdiyi fərqli qaynaqlarda yer almaqdadır”. Bu durum sonralar da davam etmişdir. Xalq yazıcısı, AYB-nin sədri hörmətli Anar müəllim “Əsrim, əslim, nəslim” kitabının “Məmmədxanlılar” fəslində yazır ki, “Bayat boyu–Dədə Qorqudun, Füzulinin boyudur. Bayat adlı kəndlər Qarabağda, Quzey və Güney Azərbaycanın başqa yerlərində də var. Ümumiyyətlə, bayatlar Cənubi Qafqazdan Doğu Anadoluya, İraqa qədər böyük bir sahədə məskunlaşıblar”. 

Şairin mənsub olduğu ailə XV əsrin axırlarında Azərbaycandan İraqa köçmüş minlərlə ailələrdən biri idi. Beləliklə, yuxarıda göstərilənləri nəzərə alaraq, zənn edirik ki, Süleyman kişi İraqa – öz həmyerlilərinin və öz boyundan, əşirətindən olanların yanına getməyi daha münasib bilmişdir. Və bu, təbii haldır.

Məlum olduğu kimi M.Füzuli ərəb, fars və Azərbaycan dillərində yazıb yaratmışdır. O, farsca “Divan”ın dibaçəsində qeyd edir ki, “Bəzən ərəbcə şeir yazdım və ərəb fəsihlərini müxtəlif mənzumələrimlə şadlandırdım. Bu, mənim üçün asan idi. Çünki mənim elmi bəhslər (fənlər, yaxud mübahisə) dilim ərəbcə idi. Bəzən türkcə şeir meydanında at çapdım və türk zəriflərinə türkcə şerin gözəlliklərilə zövq verdim. Bu da məni о qədər təşvişə salmadı, çünki türkcə şeir mənim əslimin səliqəsinə uyğundur. Bəzən fars dili sapına inci düzdüm və о budaqdan könül meyvəsi dərdim”. 

Amma üç dildə yazıb-yaradan, "bütün türk şairlərinin babası" həmişə ana dilinə - Azərbaycan dilinə üstünlük vermiş, F.Köçərlinin sözləri ilə söyləsək, “türk dilinə rövnəq vermiş və onu xarü xaşakdan təmizləyib, bir göyçək və səfalı çəmənə bənzətmişdir. Akademik A.Axundovun da dediyi kimi, o,“üçdilli nəhəng "türkzəban" türk ləfzilə şeir yazmağın bütün çətinliklərini asan etmək qüdrətinə malik olmuş, bu qüdrət ona ana dilinə dəruni sevgisindən və dəruni hörmətindən gəlmişdir". 

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent S.Ağayeva “Azərbaycan” qəzetində dərc olunmuş “Azərbaycan ədəbi dili tarixində Məhəmməd Füzuli” adlı məqaləsində yazır ki, Füzuli “…dövrün qalib dilləri, ərəb, fars dillərindən qədərincə faydalanmış, ana dilini bu dillərlə canlı rəqabətə qatmış və bu yarışmada qalib çıxdığını öz bədii yaradıcılığı ilə təsdiq etmişdir”. O, ana dilində “Leyli və Məcnun”u, “Hədiqətüs-süəda”nı və digər əsərlərini yazmaqla, Ə.Caminin “Hədisi-ərbəin” əsəriniana dilimizə tərcümə etməklə “tikəndən bərgi-gül izhar” etmişdir.   

Əslində dahi şairimizin “türkcə şeir mənim əslimin səliqəsinə uyğundur” ifadəsi onun doğma ana dili (həm də milliyyəti) barədə mübahisə etməyə yer qoymur. Amma maraqlı olan bilirsinizmi nədir? Görəsən, Xalq şairimiz R.Rza demişkən, vətənindən, elindən uzaq düşmüş, ta çocuqluq illərindən qürbətdə ömür sürməyə məcbur olmuş bir adam necə olmuşdur ki, ana dilində belə kamil şeirlər yazmışdır. O, azəri xalqına məxsus olan bir sıra ifadə, obraz, təşbih üçün mayanı haradan almışdır? 

1959-cu ildə İraq səfərindən sonra “İraq sözü nədənsə həmişə “fəraq” sözünü mənim yadıma salır” cümləsiylə başlayan “Uzaq ellərin yaxın töhfələri” adlı essesində Xalq şairi özü bu suala belə cavab verirdi: “Mən inandım ki, Füzulinin yaşayıb yaratdığı yerlərdə onun azərbaycanca əsərlərini oxuyan, onun poeziyasına qiymət və qüvvət verən minlər, yüzminlər varmış, Fizuli dili dilindən, dərdi dərdindən, sevinci, arzusu, həsrəti  onunla bir olan doğma xalqın əhatəsində yaşamışdır. O xalqın ki, neçə əsrlər boyu Kərkük, Ərbil, Mosul dolaylarında yaşayır, dili, adət və ənənələri ilə hakim ərəb xalqına heç bir bənzəyişi yoxdur, deyilənə görə, sayı yarım milyona yaxın olan bir xalqdır”.  

Şah İsmayılın 1508-ci ildə Bağdada daxil olması ilə burada artıq azərbaycanlıların nüfuzu da artmışdı. Xətainin məşhur beytindən də bunu görmək mümkündür: “Getdikcə tükənir ərəbin kuhi-məskəni, Bağdad içrə hər neçə kim türkman qonar”. Deməli, İraqda Azərbaycan türklərinin məskunlaşması və "Azərbaycan-türk mühitinin" mövcud olması dahi şairin Azərbaycan dilində Şərq poetikası ənənələrinə uyğun janr nümunələri qələmə almasına və doğma ana dilində "Divan" bağlamasına şərait yaratmışdır.

Hazırda ərəblər və farslar "Təkrarsız lirik və qəlb şairi" (M.Cəlal), "türkdilli zəmin üzərində ucalmış böyük Azərbaycan şairi" (H.Araslı) M.Füzulini öz şairləri, milliyətcə ərəb və fars sayırlar. Türk dilli digər xalqlar da şairi özlərininki hesab edirlər. Dahi Füzulinin ərəb və fars hesab edilməsi çox güman ki, onun ərəb və fars dillərini mükəmməl bilməsi və bu dillərdə də milsilsiz cənət əsərləri yaratmasından, həmin xalqların tarixinə, mədəniyyətinə, ədəbiyyatına, məişətinə, adət-ənənələrinədərindən bələd olmasından qaynaqlanır. Həm də ədəbiyyatımızda ərəb və farsça yazmaq ənənəsinin olduğunu unutmayaq. Bir də hər başqa dildə yazanı öz xalqına deyil, dilində yazdığı xalqa aid eləsək, gör onda,nə qədər avropalı fransız, fars türk, türk fars, fars ərəb,türk ərəb, lap elə qırğız rus sayılmalıydı. 

M.Füzuli azərbaycanlıdır, Azərbaycan türküdür!

Yuxarıda da dediyimiz kimi o, milli kimliyini aydın dərk edən, etnik mənşə və soykökünün fərqində olan və öz milli mənsubiyyətiylə fəxr edən  klassiklərimizdəndir.Vaxtı ilə türkşünas, professor K.Berrill Füzulini “bütün Azərbaycan şairlərinin ən öndə gedəni” adlandırmışdı. Məşhur ingilis şərqşünası E.C.Gibb bütün şərqşünaslardan fərqli olaraq, Füzulini Azərbaycan şairi kimi göstərmişdir. Türk siyasətçisi, tarixçisi, ədəbiyyatşünası, professoru F.Körpülüzadə də Füzulini Azərbaycan şairi kimi təqdim etmişdir.

Xalq yazıçışı Elçin xatirələrinin birində yazır: “M.Füzulinin 500 illik yubileyi ilə bağlı İraqda keçirilən “Füzuli günləri”ndə iştirak edərkən həmin vaxt İraqın prezidenti olan Səddam Hüseyn məni qəbul etdi. Orada bir sıra məsələlərdən söhbət açdıq… S.Hüseyn də etiraf etdi ki, İraqda yaşasa da,  Füzuli azərbaycanlıdır, sonra bildirdi ki, əslində, o, bütün dünyanın şairidir. Bu, yüksək səviyyədə rəsmi etiraf idi.

Bizcə, "Şərq poeziyasının günəşi"nin (Gibb) Azərbaycan dilində yazması, “bu dilin böyük müdafiəçisi olması”(Y.Seyidov), “Azərbaycan ədəbiyyatını fars və ərəb girdablarından dartıb çıxarmaşı”(C.Cabbarlı),əsərlərində Azərbaycan-türk düşüncə-danışıq tərzinin özünü göstərməsi,  “türkcə şeir mənim əslimin səliqəsinə uyğundur” söyləməsi onun milli mənsubiyyətinin də göstəricisidir və azərbaycanlı olduğuna daha bir sübutdur. Təsadüfi deyildir ki, böyük demokrat ədibimiz C.Məmmədquluzadə 1925-ci ildə “Füzuli” sərlövhəli məqaləsində yazmışdı:”Füzuli azərbaycanlıdır. Çünki dili Azərbaycan dilidir”.Ədəbiyyatşünas A.Sur isə belə bir mülahizə yürütmüşdür: "Füzuli lisanında məfuli-bihlər ilə bəzi siğeyi-feiliyyələrdə azərbaycanlılığın hiss olunması, əcdadının Azərbaycan türklərindən olması haqqında bir zənn veriyor". A.Surun Füzulidən nümunə gətirdiyi ifadələrin çoxunun yalnız Azərbaycanda işlədilməsi fikrini nəzərə alan akademik H.Araslı həmin mülahizəni qəbul etmişdi. Təsadüfi deyildir ki, yazıçı, ədəbiyyatşünas, filologiya elmləri doktoru M.Cəlal akademik H.Araslının redaktorluğu  ilə nəşr olunmuş “Füzuli sənətkarlığı” monoqrafiyasında yazmışdı: “Füzuli şeirində dilin xalq ruhu, xalq ifadə formaları, hətta çox yerdə canlı danışıq dilinin xüsusiyyətləri saxlanılmışdır”. Qeyd edilənlərlə bağlı akademik Ə.Dəmirçizadənin “Füzulinin və ümumən XVI əsr Azərbaycan dilinin lüğət fondu, qrammatik quruluşu bugünkü Azərbaycan dilinə yaxındır” fikrini də xatırlatmaqda yarar görürük.

Ümummilli liderimiz H.Əliyev deyirdi:”Füzuli azərbaycanlıdır, azərbaycanköklüdür. Onun yaradıcılığı Azərbaycan ədəbiyyatı və mədəniyyətinin bəhrəsidir. Füzuli başqa ölkələrdə də məşhurdur. Lakin onu azərbaycanlılar qədər özününkü sayan yoxdur… Ərəblər və farslar Füzulini öz şairləri sayırlar. Türkdilli xalqlar isə hesab edirlər ki, о türkdür. Biz də deyirik ki, Füzuli türk, azərbaycanlıdır. Eyni zamanda bunu türkmən, özbək, qazax, Türkiyədə yaşayan türklər, İraq türkmənləri də deyə bilərlər. Qoy Füzuli hamıya məxsus olsun, tarixə bəşəri bir şəxsiyyət kimi düşsün. Eyni zamanda biz bu yubiley tədbirlərindən istifadə edərək dünyaya bir daha bildirməliyik ki, Füzuli azərbaycanlıdır”.  

Beləliklə, da ulu öndərimiz bütün dünyaya “Füzuli azərbaycanlıdır” həqiqətini ən yüksək səviyyədə bəyan etmişdi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.12.2024)

Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azadlıq!

Bu söz hər kəsin ağlında başqa bir şəkildə canlanır. Kimisi üçün azadlıq səssiz bir səhrada, kimisi üçün gurultulu şəhər küçələrində gəzib dolaşmaqdır. Mənim üçün isə azadlıq konkret bir məkanda deyil, daha çox qəlbin dərinliyində baş verən bir üsyandır.

Bir düşün: göy üzünü yara-yara uçan bir quşu izləyirsən. O, azaddırmı? Yoxsa qanadlarını havada saxlamaq üçün küləklə mübarizə aparır? İnsan da belədir. Azadlıq istəyirik, amma azad olmaq üçün çarpışırıq. Nə qəribədir, deyilmi? Azadlıq bəzən sahib olmaqdan çox, buraxmaqda gizlidir. Mən azadlıq deyəndə, ilk ağlıma gələn, çəkinmədən, tərəddüd etmədən “mən belə istəyirəm” deyə bilməkdir. Amma hər dəfə bu cümləni söyləyəndə ətrafdakı səslər artır, baxışlar sərtləşir. İnsanlar bəzən sənin azadlığını öz qorxularının divarları ilə mühasirəyə alır. “Bunu edə bilməzsən, çünki...” deyə başlayan cümlələr onların içindəki qorxu və ehtiyatkarlığın təzahürüdür.Amma azadlıq belə məhdud deyil. Məncə, o daha çox bir hissdir, bir seçimdir. Gecənin sakitliyində, əlimdə qələm, ağ vərəqin qarşısında dayananda hiss edirəm onu. Sözlər azaddır, düşüncələrim azaddır. Nə danışmağa ehtiyac var, nə də izah etməyə. Heç kim eşitməsə də, mən özümü dinləyirəm. Və həmin an anlayıram ki, azadlıq başqalarını razı salmaqdan imtina edib, öz qəlbinlə razılaşmaqdır.

Bəzən fikirləşirəm: insan azadlığı dərk etdikcə daha da darıxır. Çünki azad olmaq həm də tək olmaq deməkdir. Öz yolunu seçib, bu yolda səssizcə irəliləməkdir. Amma bu səssizlikdə qəribə bir güc var. O səssizlikdə özünü tapırsan, arzularını yenidən doğurursan.

Azadlıq çox vaxt qucaqlaşmaqda deyil, buraxmaqda gizlənir. İstər keçmişi, istər qorxuları, istər də səni anlayıb-anlamayacağını düşündüyün insanları burax. Çünki azad olmaq üçün ən böyük addım içindəki “bacararam” səsini eşidib onun arxasınca getməkdir.

Bir gün hamımız öz azadlığımıza çatacağıq. Amma bu yol, bu axtarış, özü azadlığın ən gözəl hissəsidir. Mənim azadlığım – özümə yaxın olmaqdır. 

Bəs səninki?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.12.2024)

Zəhra Allahverdiyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət” 

Sevgini tapmaq lazımdır? Yoxsa sevgi bizi tapmalıdır? Yoxsa sevgini özümüz yaratmalıyıq? 

Sevgi hamıya tanış bir mənada hamıya yad hisdir. Əsl sevgilər sevginin nə olduğunu bilməyənlərin əlində tarixə qarışıb. O adamlar sevgiyə küsüb. Axı sevgi əllərdə oyuncaq olmalı deyildi...

Sevgi nədir desələr, bəxtin oyunudu demək olar. Bəxtin gətirdisə, sevginin şahını yaşıyarsan, bu da nəsildən-nəslə ötər. Vay o gündən bəxt gətirməyə... Düşəcəksən bir sevgi bilməz uşağın əlinə. 

Osa ancaq anasının gül balası olub. Nə istəyibsə, .... “Anan qurban, bu dəqiqə” deyilən birinə. İrad bildirəndə əlindən sevdiyi oyuncağı alınmış oyuncağa dönər. Həyə öyrəşib yoxu danan formalaşmamış fərdi baxçadan yenidən başlamaq lazımdır.

Bəs sevgi necə olur? Sevgi kimdənsə nəsə ummaq deyil. Sevgi sevəni saflaşdıran duyğudur, necə ki, Xosrovu saflaşdıran sevgi kimi. Sevgi maneələri görməyəndir, necə ki, Fərhadın dağı yardığı kimi. Sevgi sadiq qalmaqdır, necə ki, Leylinin özünü İbn Səlama yar etməyib Məcnunun intizarına qərq edən kimi. Heyif ki, onun da qədrini bilən olmadı. 

Heç bir emosiya sevdiyin insan tərəfindən sevilmək hissinə bərabər ola bilməz. Amma bir şey də var ki, sevilməyin də qədəri var. Çox sevmək də, qayğısızlıq da aşiq usandırır. 

Peyğəmbərimiz sevdiyi xanıma “Könlümün ruzisi” deyirmiş. Necə gözəl ifadədir. İndikilər çiçək, böcək, dovşan, maral deyə-deyə meşədə nəsnə qoymur. Siz könlünüzün ruzisini tapın, könlünüzü xoş edəni tapın, könlünüzü sevəni tapın. Sevgi nağıllarda dastana dönməsin, könüllərdə dəryaya dönsün!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.12.2024)