Şəfa Vəli, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Şəki-Zaqatala təmsilçisi

    Gedir gedənlər...  Addımladıqları yoldur, amma qoşulub getdikləri zaman. Elə həmin zamanın kölgəsini qoyurlar bizə. Öz aləmlərində təsəlli cümləsi də tapıblar axı: “Zamanla unudarsan...” Və yenə zamanın bir küncündə rast gəlirik onlara, üzlərinə baxır, gözlərinin içinə də gülümsəyirik.  Onda hamımız-bütün gedənlər və bütün qalanlar eyni şeyi anlayırıq: elə həmənkiyik o zamanın küncündə. Zaman da həmənkidir... Yaşananları göstərən ancaq təqvim vərəqləriymiş...

    Nə Jül Vernin Zəkəriyyə ustası zamanın sirrini açdı bizə, nə təqvimin vərəqləri, xanaları. Axşam öz yerindədir, sabah öz yerində. Qışı da gəlir dünyanın bircə çağırışına, yayı da. Bizə qalır elə özümüz...Və özümüzünküləşdirdiklərimiz.

Hər dekabrda özümüzü ovuduruq yol üstdə olan ildə qazandıqlarımızla... Bu qazancın sorağına düşdüyüm yolda rastıma çıxanlar da elə mənimlə həmfikir idi...   Söhbətləşdik,  bir ayağı ömür qapısında olan 2024-cü ili dəyərləndirdik:

Şair, nasir Güldərən Vəli:

“2024-cü il mənimçün ədəbi baxımdan yaddaqalan il oldu.  Gəncliyimdən bəri,  şeirlərini sevə-sevə oxuduğum Məmməd İsmayılın yubileyi keçirildi. Şair İradə Aytelin tərtib etdiyi jurnalda sevimli şairimə yazdığım ədəbi məktub yer aldı. Ən gözəl təəssüratım isə bir noyabr günündə Şəkidə Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin ev muzeyinə qədəm qoymağım oldu. Şəkinin Yuxarıbaş məhəlləsində, Qurucana çayının sahilindəki o ev, orada şairin yazı masası, əsərləri, əlyazmaları...  Təəssüratım şeirə çevrildi orada:

         Gəldim yurd yerinə, böyük sənətkar,

         Şeirinin hər rəngi orada idi.

         Yazı masandakı qələmin ki var,

         Ruhun söz ahəngi orada idi.

         O sirdə, sehirdə yazmaq istədim,

         Misra xəyal oldu, qafiyə ümid.

         Sinəmdən bir sevda karvanı keçdi,

         Ərşə əyan oldu qəfilə ümid...

         Sonra bir “ah” çəkdim, Kürü qurutdu,

         Sal yandı, yadıma bir muğam düşdü...

         Sənin qəzəlinlə ruhum ovundu,

         Nə yaxşı yurduna bu məqam düşdü...   

    ***

Yazıçı Tural Cəfərli:

“Bu il mənim üçün yaradıcılıq baxımından məhsuldar və uğurlu oldu. 2024-cü ildə üç kitabım çap olundu. Oxucular tərəfindən maraqla qarşılandı. İki kitabımın ilk nəşri artıq bitib. Bu da müəllif üçün sevindirici haldır. Oxucular tərəfindən müxtəlif rəylər alıram. Rəylərin əksəriyyəti müsbət təsir bağışlayır. Bu da görülən işə verilən ən böyük dəyərdir. Bu il ilk dəfə olaraq kitabımı ön satışdan çapa göndərdim. “Sokratla çayxana söhbətlərim” adlı ilk romanım nəşr olundu. Bu roman yaradıcılığımda xüsusi önəm daşıyır. Çünki ilk dəfə bir yunan filosofunu Azərbaycanda təsvir etməklə, fərqli süjet və ideyanı təqdim etmiş oldum.  Roman oxucuların diqqətini çəkdi. Bu da mənim növbəti romanım üçün stimul oldu. Hesab edirəm ki, on illik yaradıcılıq dövrümdə ən yadda qalan il məhz 2024-cü il oldu”.

***

Şair, nasir Pərvanə Kəlağay:

 “Hesab edirəm ki, 2024-cü il yaradıcılığımda məhsuldar il olub. Yanvar ayında mahnıları dillər əzbəri olan, musiqiləri könüllər fəth edən  həmyerlimiz Şəfiqə Axundovanın anadan olmasının 100 illiyinə həsr etdiyim “Elin nəğməkar qızı” publisistik kitabım  Şəkidə keçirilmiş ədəbi-bədii gecədə ictimaiyyətə təqdim edilib. Mart ayında  anamın ruhuna ithaf etdiyim “Əsmaul-hüsna Allahın Gözəl Adları” (poema) kitabım nəşr olunub.

İyun ayında ideya müəllifi və tərtibatçısı olduğum, Azərbaycanın suverenliyi, bütövlüyü uğrunda canından keçmiş şəhidlərin şərəfli ömür yolundan bəhs edən “Vətən Məcnunları” kitabının II hissəsi işıq üzü görüb. “Yeni Azərbaycan” qəzetində 23.07.2024-cü il tarixində istedadlı jurnalist, yazıçı Şahanə Müşfiqin “Pərvanə Məmmədova-Kəlağayı: Vətənpərvərlik mövzusunda yazılan şeirlərimin əksəriyyətində qürur var” adlı yazısı geniş oxucu kütləsinə təqdim edilib. Oktyabr ayında “Ədəbiyyat və incəsənət” portalında  haqqımda yazı dərc olunub, essem yer alıb. 

Milli İrsi Mədəni Tarixi Araşdırmalar Fondu – MİMTA-nın "İşıq" dərgisində dərc olunan, 6 fevral 2023-cü ildə  Türkiyədə baş vermiş zəlzələdə zərər görən insanlara, xilaskar itlərə ithaf etdiyim "Xilaskar Köpük" adlı hekayəm  10 oktyabr 2024-cü il tarixində YAZSADER (Yazarlar və şairlər dayanışma Dərnəyi) tərəfindən keçirilən  beynəlxalq hekayə və şeir müsabiqəsində  hekayə nominasiyası üzrə 3-cü yerə layiq görülüb.

26 ildən artıqdır ki, pedaqoji fəaliyyətlə də məşğul olduğum Şəki Tibb Kollecində tələbə gənclərin bədii ədəbiyyata, söz sənətimizə marağının artmasına cəhd göstərmişəm,  vətənpərvərlik ruhunda tərbiyələnmələrinə şərait yaratmışam. İdeya müəllifi və tərtibatçısı olduğum, müəllifi kollecimizin tələbələri və əməkdaşları, tibb işçiləri olan esselərdən ibarət  “Vətən sizə oğul dedi” (qazilər, veteranlar, müharibə iştirakçıları haqda) kitabımızın  I və II hissəsi  çap prosesindədir”.

***

Şair, aktyor  Oğuz Alparslan:

“2024-cü il ömrümə möcüzəvi təqvim ili kimi yazıldı.  Baba oldum...  Bir var qələmin yazdığı hekayə, bir var yaşayaraq yazdığın hekayə. İnsandan sonra bəzən qələmiylə yazdığı deyil, yaşadıqlarıyla yazdığı hekayələr qalır.  Bu dərinliyi dərk edib yenə qələmə sarılmaqdır yazıçının möcüzəsi həm də. 2024-cü ildə, nəhayət, ilk romanımı yazmaq, üzə çıxarmaq üçün cəsarətimi topladım.  Hazırda redaktə prosesindədir. İlin sonuna doğru isə  bir serialda baş rolu ifa etmək təklifi aldım. Təbii, insan həyatı uğur və uğursuzluğun növbələşməsindən ibarətdir. Uğurun qədrini bilməli, uğrusuzluqları həyatımızın “təcrübə” başlıqlı nüsxəsində qeyd etməliyik. 2025-ci ildə  oxucular romanımla görüşəcək...”

***

      Şair Zülfiyyə Yaqub:

       “2024-cü il ömrümə elə gözəl yazıldı ki... AYB-yə üzv oldum.  Şeirimlə “Mədəniyyət” televiziyasında çıxış etdim. İyun ayında  Şəkidə, Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin ev muzeyinin direktoru Elşən Zəkəriyyəbəylinin aparıcılığı ilə çəkilən “Məclisi-şüəra” verilişinin qonağı oldum.  Böyük şairin doğulduğu məkanda olmaq, orada şeirdən danışmaq insanı yeniləyir sanki... Şəki səfərim, həm də, Şəki ədəbi mühiti ilə yaxından tanışlığıma vəsilə oldu.  2024-cü ildə  qızıma və nəvəmə yazdığım şeirlərə musiqi bəstələndi, o mahnılar dillər əzbəri oldu. Sentyabrda Gəncədə keçirilən “Nizami günləri”ndə iştirak etməyim də gözəl xatirəmdir.    Bu il şeirlərim milli mətbuatla yanaşı, qardaş Türkiyə mətbuatında da dərc olundu. Bir qələm adamı bundan ayrı nə istəsin ki zamandan?!”

         ***

         Yazıçı Əli Rzazadə:

           “2024-cü il  yaradıcılıq baxımından yaddaqalan oldu. AYB-yə üzv qəbul olundum.  Şeirin Cıdır düzündə təbim pərvazlandı,  qələm dostlarımdan yaradıcılığımla bağlı gözəl rəylər aldım.  Şəhid Teymur Abbasovun xatirəsinə həsr etdiyim "Cənab Leytenant" romanım da bu il işıq üzü gördü. Milli Kitabxanada keçirilən kitab təqdimatındakı qələbəlik Azərbaycan xalqının həm ədəbiyyata, həm də şəhid ruhuna olan ehtiramının göstəricisi idi.  Xüsusi qeyd etməliyəm ki, Teymurla tələbə yoldaşı olmuşuq... Tələbəlikdən sonra da aramızdakı bağ qopmayıb.  İndi o yoxdur-əbədiyyət yolçusudur.  Saatlarla etdiyimiz söhbətlər, onun ürəyindəki Vətən sevdasının qəniliyi əziz xatirələrdəndir. “Cənab Leytenant”ı yazmaq, bir növ, könül toxtaqlığı qazanmaq cəhdim idi...”

         Daxilimizdə böyük uçurumlar var hamımızın... Qələmimiz o uçurumlara körpü olurmu? Bəzən...  Ən əsası isə bizim o körpüdən necə keçməyimizdir: qorxa-qorxa, yoxsa cəsarətlə? Yox, bu sirri açmayaq... Şair, yazıçı o uçurumun dibində də yazıb/yazır/yazacaq. Və yazdıqlarını verəcək zamanın ixtiyarına. İstəyər, başına tumar çəkər, istəyər sözümüzü çarmıxa çəkər zaman. Bəşərik; hər gün zamana ayrı don geyindirə-geyindirə, gah onun doğması, gah da ögeyi ola-ola günləri keçirəcəyik oyuqdan.  Oyuqmu? Tanımaq üçün həmmüəllifi olduğum “Qələmli və qələmsiz: Rəşad Məcid portreti”” kitabındakı “Zaman oyuğunda şair neyləyər?” adlı yazını oxuya bilərsiniz...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.11.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsi bu dəfə dahi Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzuliyə həsr edilib.

On altıncı əsrdə ərəb İraqında dərin bir nalə qopurdu, o nalə bir Azərbaycan şairinin naləsi idi.

On altıncı əsrdə ərəb İraqında böyük bir ürək çırpınırdı, o ürək bir Azərbaycan şairinin ürəyi idi.

O nalənin sədası bizə bütün mənasilə hələ indi çatır. O ürəyin çırpıntısını bütün mənasilə biz hələ indi eşidirik.

On altıncı əsrdə bir daha Azərbaycan şairi “Oyadar xəlqi əfqanım” deyə bizə xitab edirdi. O əfqan bütün mənasilə bizi hələ indi oyatmağa başlamışdır.

O nalənin böyük mənasını, o qəlbin dərin hisslərini, o əfqanın xalqına xitabını layiqincə, Füzuli mərifətilə biz əsl indi duyuruq, indi anlayırıq. Füzulinin dilini, sənətini, onların sonsuz gözəlliklərini biz əsl indi mənimsəməyə başlayırıq.

Dili və ədəbiyyatı qaranlıq əsrlər içində İsfaraindən Sivasa qədər işıq saçan, Şirvandan İraqa qədər gurlayan Azərbaycan xalqının o böyük şairini biz indi daha yüksək qiymətləndirməliyik. Füzuli öz dühasının qiymətini bizdən əsl indi almalıdır. Onun ölməz sənətində hələ minlərcə çözülməmiş düyünlər, minlərcə açılmamış mənalar, minlərcə anlaşılmamış obrazlar bizi gözləyir.

Qəlbim mənə deyir ki, tarixçilərimiz bizə Füzuli İraqının, on altıncı əsr Bağdad vilayətinin, oradakı azəri dili sahəsinin tarixini daha aydın işıqlandırmalıdırlar.

Qəlbim mənə deyir ki, ədəbiyyatşünaslarımız Füzuli dühasının o qədər mürəkkəb, o qədər rəngarəng sənətini, o sənətin tükənməz bədii sərvətlərini, hər sözü ürək xəzinəsinin bir gövhəri olan Füzuli misralarının sirlərini, Füzuli beytlərindəki təqlidolunmaz obrazları, təkraredilməz istiarələri, xəyalasığmaz təşbehləri, bir-birini izləyən və bir-birinə sarmaşan ağlagəlməz məcazları açıb xalqa daha ətraflı göstərməlidirlər.

Qəlbim mənə deyir ki, dilçilərimiz Füzuli dilinin o qədər zəngin lüğətini, sözlərindəki qövsi-qüzeh kimi parıldayan rəngarəng mənaları, o qədər zəngin qrammatikasını, onun fonetikasındakı səslərin müxtəlif ahənglərini, müxtəlif dərəcəli saitlərini, uzanıb-qısalan, enib-qalxan, büllur bulaq kimi axan söz musiqisinin incəliklərini daha dərindən öyrənməlidirlər.

Qəlbim mənə deyir ki, bəstəkarlarımız, musiqişünaslarımız Füzuli şeirinin dənizindəki füsunkar dalğaların simfoniyasını, onun duyan ruhları heyran edən sənətindəki pərdələri hələ layiqincə açıb xalqa çatdırmamışlar. Onun sözləri saz, sazları söz edən və başdan-başa ruhun qidası olan qəzəllərini daha Füzuliyanə bəstələməlidirlər.

Qəlbim mənə deyir ki, müğənnilərimiz, artistlərimiz, xanəndələrimiz, deklamatorlarımız Füzuli şeirlərini necə inşad etməyi, onlardakı incə, bədii duyğuları, hissləri, gözlə görünməz, əllə tutulmaz gözəllikləri öz səslərində xalqa, dinləyicilərə necə çatdırmağı, qəzəllərin vəzn növlərini onların mənaları ilə necə bağlamağı, müxtəlif tipli vurğuları hansı qəzəllərin hansı misrasına və hansı misranın hansı sözünə, hətta hansı sözün hansı hecasına, hansı səsinə qoymağı daha dəqiq öyrənməlidirlər.

Qəlbim mənə deyir ki, rəssamlarımız Füzulinin əsərlərindəki əlvan-əlvan surətləri xəyallarında daha gözəl canlandırmalı, onlardakı Fərhadlı dağları, Məcnunlu səhraları, ürəklərin aynalarından baxan Leylivəş gözəlləri, hicran gecələrində şam kimi yanan qəlbləri, məşuqənin al yanaqları qarşısında aşiqin qanlı görünən göz yaşlarını, qəfəs küncündə gülzar istəyən nalan bülbülləri, Füzulinin baharı təsvirini, qış qəsidəsini, onlardakı saysız boyalı mənzərələri təsəvvürlərinin karxanasına daha Füzuliyanə salmalıdırlar...

Qəlbim deyir ki, alimlərimiz, sənətkarlarımız, şairlərimiz özlərini böyük Füzuliyə hələ çox borclu bilməlidirlər.

Füzuli öz xalqının, Azərbaycan xalqının başını dünya qarşısında dikəldən, onu dünyanın ən mədəni, ən məğrur xalqları sırasına qaldıran dahi şairimizdir. Şərqin və Qərbin xalqları Füzulini tanıyırlar və ona Azərbaycan şairi deyirlər. Qoy o xalqlar görsünlər ki, Azərbaycan xalqı da ölməz şairini qəlbinin bütün həyəcanıyla sevir, beyninin bütün girinti-çıxıntıları ilə anlayır və qiymətləndirir...

1957

“Əkrəm Cəfər. Yandım avazeyi-eşqinlə sənin” (Bakı, 2010) kitabından

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.12.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız. Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.                           

Ta qədimdən filosoflar, yazıçılar, dövlət xadimləri uğur barədə, məqsəd və hədəfə çatma yolları barədə fikirlər söyləmiş, rəy bildirmişlər. Bu söylənilənlərdən ən qiymətliləri aforizim halını almış, tarixin sınağından çıxaraq bu günə qədər gəlib çıxmışdır.

Bu aformzmləri elə bircə dəfə oxumaq insana bəs edir ki, fikir təlatümlərindən qopub müəyyən qərarları qəbul etsin, özünə lazımi keyfiyyətlər aşılasın, uğura, məqsədə doğru gedən düz yolu tapıb inamla, qətiyyətlə irəliləməyə nail olsun. Bu cür kəlamlardan bəziləri, düşünürəm ki, uğura doğru yolunuza işıq tuta bilər. Odur ki, məşğələlərin başlanğıcında uğur barədə aforizmlər seçməsi verməyi məqsədyönlü hesab edirəm.

Beləliklə, növbəti 10 aforizm:

Kamalındır dövlətin, kamalına arxalan.

N.Gəncəvi

Uğur qazanıb yolunu azmayan adam, başqa uğurlar da qazanar.

H.Laski

Babanın kim olması deyil, onun nəslinin necə olması əhəmiyyətlidir.

A.Linkoln

Uğur qazanmaq üçün əlimizdən gələn hər şeyi etdiyimiz halda, xoşbəxt olmaq üçün heç bir səy göstərmirik.

Lukian

Viktor Hüqodan: «Uğur qazanmaq üçün əhəmiyyətli olan nədir: pul, iş ya ağıl?», - deyə soruşduqda, o demişdir: «Təsəvvür edin ki, üçtəkərli maşınınız var. Sizcə, təkərlərdən hansı daha əhəmiyyətlidir?»

Naməlum

Uğur istedad, zəhmət və bəxtin birliyindən yaranır.

Naməlum

Uğur qazanmaq üçün böyük səbr tələb olunur.

Napoleon

Uğur və sevgi cəsurların tərəfindədir.

P.Ovidi

Uğur başda əks-səda verir, uğursuzluq ürəkdə.

L.Piter

Hər bir insan öz uğurunun memarıdır.

Q.Sallyusti

Düşünürəm ki, yadınızda yaxşı qalsın deyə bu gün üçün 10 aforizm bəsinizdir. Davamı da sabah olacaq.

Şəkildə: A.Linkoln

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.12.2024)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün Azərbaycanın xalq yazıçısı, əməkdar incəsənət xadimi, Dövlət mükafatı laureatı, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsü Hüseyn Abbaszadənin anım günüdür.

Hüseyn Abbas oğlu Abbaszadə 1922-ci il noyabrın 22-də Bakı şəhərində anadan olmuşdur. Orta təhsilini bitirdikdən sonra İkinci Dünya müharibəsinin başlanması ilə əlaqədar ordu sıralarına çağırılmışdır. O, 1941-1945-ci illərdə Şimali Qafqaz, Leninqrad, birinci və dördüncü Ukrayna cəbhələrində şərəfli döyüş yolu keçmişdir. Müharibədən qayıtdıqdan sonra 1945-1950-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutunun teatrşünaslıq fakültəsində ali təhsil almışdır. Yazıçı bədii yaradıcılığa müharibə illərində cəbhə qəzetlərində dərc etdirdiyi vətənpərvərlik mövzusunda şeirlərlə başlamış, daha sonra poeziya ilə başladığı bu mövzunu nəsrlə davam etdirmişdir. Onun iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı almış general Həzi Aslanova həsr etdiyi “General” romanı çox böyük oxucu rəğbəti qazanmaqla yanaşı, müharibə illərində Azərbaycan oğullarının qəhrəmanlığını əks etdirmişdir. Əmək fəaliyyətinə “Pioner” jurnalında şöbə müdiri, məsul katib kimi başlayan Hüseyn Abbaszadə 1958-1964-cü illərdə “Göyərçin” jurnalı redaksiyasında məsul katib, 1964-1966-cı illərdə baş redaktor, 1966-1971-ci illərdə “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetinin, 1972-1975-ci illərdə isə yenidən “Göyərçin” jurnalının baş redaktoru olmuşdur.

O, 1975-1991-ci illərdə Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının katibi vəzifəsində çalışmışdır.

Yazıçı 2007-ci il dekabrın 12-də 86 yaşında vəfat etmişdir.

Azərbaycan ədəbiyyatı və mətbuatının inkişafında göstərdiyi xidmətlərə görə Hüseyn Abbaszadə bir sıra hərbi orden və medallarla, habelə müstəqil Azərbaycanın ali mükafatı - “Şöhrət” ordeni ilə təltif olunmuşdur.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.12.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə təqdim etdiyi layihədə Türkiyənin “Genç Yürekler” jurnalının seçimində 51 türk müəllifinin yazıları yer alır. Türkiyə türkcəsində yayılan əsərlərin əsas qayəsi budur: “Dildə, fikirdə, işdə birlik!”.

“Kaybedilen yitik”

Vedat Oyuklu

İlkokulumu çocuksuzluğumla yaşadım,

Benim hiç oyuncağım olmadı.

İnşaat tahtalarından yaptığım,

Paslı çivilerle kenetlenmiş arabamla

Şehirlerimi gezdim.

Kalem alacak param yoktu,

Ders bitiminde sınıfta unutulmuş

Kalem parçalarını toplardım,

Ama, ama hiç kimsenin kalemini çalmadım...

Çocukluğumu unutup,

Fırın önünde yeni çıkmış ekmeklerin

O nefis kokusunu hiç bir ücret ödemeden

Ciğerlerimin en ücra köşesine saklardım,

Çünkü ekmek alacak param yoktu.

Benim hiç 23 Nisanlarım olmadı...

Elimde kağıt bayrak sallayamadım.

Çocukluğumun gençlik çağında

Yüreğimi bayrağın rengine boyadım.

Hatırlarım da, öğle aralarında

En ücra yerlere kaçardım,

Kuru ekmekle anamın hazırladığı

Bir topak peyniri yemek için.

Üzerine içtiğim bir bardak su ile

Akşamı dört gözle beklerdim

Sıcak çorbanın umuduyla...

Ama hayatı seviyordum...

Sonu gelmiş- hayalleri toplardım-

Minibüs koltuklarında unutulmuş...

Bir ihtimal yarını beklerdim

Rüyasızlığa daldığım her uykuda.

Sevda bu ya, çocuksuzluğumu unuturdum,

Okul bahçesinde gönlümce koşardım.

İlk ayakkabımı hatırlarım:

Siyah ve tokalı...

Bir bayram sabahının ilk ışıklarını

Ayakkabılarımda yakaladım,

Kıyamadım giymeye, çocukluğuma kıyamadığım gibi.

Bir sabah çocukluğumu yitirdim,

Çok ağladım, ama dönmedi,

Gözyaşlarımda bir tomurcuk patladı.

Son defa ağladığımda gençliğim yoktu,

Onu da bir nisan yağmuruyla

Sevdasız sevgililerin son sözlerinde kaybettim.

Üniversite yıllarımı

Hocamızın “Hoş geldiniz” sözüne feda ettim.

Miting alanlarında sloganlarla boğuldum,

Gölgesiz insanların demeçlerinde düşüncelerimi yitirdim,

Hasret kalınan babayı bankamatik sıralarında yad ettim.

Gözleme kokan anamı

Aç yattığım gecelerde hatırladım...

Ama sonuçta, yine de yaşadım

Yaşanmayan her saniyede!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.12.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bugünkü Azərbaycanın memarı və qurucusu Heydər Əliyevin vəfatından 21 il keçir. Nə az, nə çox, düz 21 il.

2003-cü ildə ABŞ-da, Klivlenddə vəfat edən Heydər Əliyev 80 il yaşayıb, həyatı boyu ən yüksək kürsülərdə əyləşib. Hər şey dünyaya gəldiyi Naxçıvandan başlayıb. O, 1941–1944-cü illərdə Naxçıvan MSSR Xalq Daxili İşlər Komissarlığında və Xalq Komissarları Sovetində müxtəlif məsul vəzifələrdə xidmət edib, 1944-cü ilin mayında Naxçıvan Vilayət Partiya Komitəsi tərəfindən dövlət təhlükəsizliyi orqanlarına işə göndərilib. Orada iyirmi beş il (1944–1969) çalışan Heydər Əliyev 1964-ci ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsi sədrinin müavini, 1967-ci ildə isə sədri vəzifəsinə irəli çəkilib. 1967-ci ildə general-mayor rütbəsi alıb.

1969-cu ildə 46 yaşlı Heydər Əliyev Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi seçilərək 1982-ci ilə qədər Azərbaycan SSR-ə rəhbərlik edib. 1982-ci ilin dekabrında Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosunun üzvü seçilib, SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsinə təyin edilib və SSRİ-nin rəhbərlərindən biri olub. Qorbaçov hakimiyyətinəcən davam edən bu vəzifədaşımaya Sov.İKP MK-nın 1987-ci il oktyabr plenumunda xitam verilib.

1990-cı ilin iyulunda Azərbaycana qayıdan Heydər Əliyev Naxçıvanda yaşayıb, həmin ildə də Azərbaycan Ali Sovetinə deputat seçilib. O, 1991–1993-cü illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin sədri, Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədr müavini olub. 1993-cü ilin may-iyununda Gəncə şəhərində Surət Hüseynovun başçılığı ilə prezident Əbülfəz Elçibəyə qarşı Gəncə qiyamının qaldırılması ilə ölkədə vətəndaş müharibəsi və müstəqilliyin itirilməsi təhlükəsi yarandıqda Azərbaycanın o zamankı dövlət başçıları onu rəsmən Bakıya dəvət etməli oldular. Heydər Əliyev iyunun 15-də Azərbaycan Ali Sovetinin sədri seçildi, iyunun 24-də isə Milli Məclisin qərarı ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətlərini həyata keçirməyə başladı. 1993-cü il oktyabrın 3-də prezident seçkiləri keçirildi, Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildi. 1994-cü il oktyabrvə 1995-ci il mart dövlət çevrilişi cəhdlərinin qarşısı alındı, Heydər Əliyev hakimiyyətini qoruya bildi.

Bu dönəmlərdə iki gündəmdə duran məsələ də öz həllini tapdı: 1994-cü ilin mayında Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində ilk mərhələ kimi cəbhə xəttində atəşkəs elan edilməsinə nail olundu.1994-cü il sentyabrın 20-də isə Bakıda "Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda "Azəri", "Çıraq" yataqlarının dərinlikdə yerləşən hissəsinin birgə işlənməsi və hasil olunan neftin pay şəklində bölüşdürülməsi" haqqında dünyanın 11 ən iri neft şirkəti ilə Əsrin Müqaviləsi imzalandı.

Beləcə, Azərbaycan dirçəliş əldə etmək üçün vaxt əldə etdi, ordu qurdu, iqtisadiyyatını yüksəltdi. Heydər Əliyev Qarabağın xilasını görməsə də bunu həyata keçirməyi öz davamçısına – Azərbaycanın prezidenti İlham Əliyevə estafet kimi ötürdü.

Heydər Əliyev 2003-cü il dekabrın 12-də müalicə olunduğu ABŞ-ın Klivlend Klinikasında vəfat etdi, dekabrın 15-də Bakıda I Fəxri Xiyabanda dəfn olundu.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.12.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu günə təsadüf edən əsas əlamətdar hadisələrlə diqqətinizə çatdırırıq:

12 dekabr.

Xeyriyyəçilik günü

Azərbaycanın tarixdə Hacı Zeynalabdin Tağıyev kimi xeyriyyəçisi olub, məktəblər açaraq savadsızlıqla mübarizə aparan, xaricdə tələbələr oxudub ölkənin ziyalı potensialını yaradan, iş yerlərini ardıcıl sıralayaraq həm Azərbaycanın iqtisadiyyatını gücləndirən, həm insanlara çörək verən, yaraşıqlı binalar tikdirib Bakının hüsnünü gözəlləşdirən, incəsənətə pul qoyaraq xalqının milli mədəniyyətinin inkişafına böyük töhfələr verən, hətta Pakistanın epidemiyadan qırılan əhalisinə yardım etməklə iki xalqın əbədi dostluğunu təmin edən bu böyük şəxsiyyətə haqlı olaraq “Millət atası” deyiblər. Və bu Xeyriyyəçilik günündə məhz onun adını çəkmək bizim borcumuzdur. Çox təəssüf ki, hazırda ölkədə milli burjuaziya olmadığına görə xeyriyyəçilik hərəkatı da kiçik amplualı, az imkanlı bir-iki nəcib və vətənpərvər insanın ianə toplamaqla həyata keçirdiyi xırda aksiyalar şəklini alıb. Dünyada isə xeyriyyəçilik missiyasını çox iri kompaniyalar, milyardçı filantroplar həyata keçirirlər, dövlətlər də onları dəstəkləyir. ABŞ  və digər dövlətlərdə xeyriyyəçilik barədə ayrıca dövlət siyasəti də aparılır, müvafiq qanunvericilik qüvvədədir. Dünya bu gün xeyriyyəçi qurum və şəxsiyyətlərə minnətdarlıq ifadə edir. Xeyirxahlar olmasa dünya məhvərindən çıxar, biləsiniz.

Neytrallar, Emin Ağalarov, Aytmatov

Beynəlxalq neytrallıq günüdür həm də 12 dekabr. Müharibələrə qoşulmayan Avropanın cırtdan dövlətlərini, habelə İsveçrəni yada salaq. Neytral qala bilmək böyük xoşbəxtlikdir, belədə məğlubiyyət təhlükəsindən tam sığortalanmış olursan. Ümumdünya tam tibbi təminat günüdür. Allah bizləri bacarıqsız həkimlərlə və dava-dərmansız xəstəxanalarla sınağa çəkməsin əsla. Zınqırovda zəng çalma günüdür. Bəzi ölkələrdə bol-bol zınqırov çalınacaq. Amerikada milli ambrosi günüdür. Elə bildim nədisə hərblə bağlı bir gündür, deməzsənmiş, söhbət meyvə salatından gedir.

1979-cu ildə milyonçu Araz Ağalarovun oğlu, müğənni Emin Ağalarov dünyaya gəlib. Ata pullarını eyş-işrətə deyil, sənətə xərcləyən bu istedadlı gənc çoxlarına nümunə ola bilər. 1980-ci ildə neft maqnatı Armand Hammer 5,3 nilyon dollara London auksionunda 1508-ci ilə aid Leonardo da Vinçinin 36 səhifəlik qeydlər dəftərini alıb. 1979-cu ildə SSRİ “politbürosu” Əfqanıstana qoşun yeridilməsi barədə qərar qəbul edib. 1935-ci ildə Henrix Gimmler “Həyat mənbəyi” adlı nasist əhali artımı proqramını ortaya çıxardıb. 1928-ci ildə dünyaşöhrətli qırğız yazıçısı, “Kötük”, “Gün var əsrə bərabər” kimi romanlarla adını ədəbiyyat tarixinə yazmış Çingiz Aytmatov dünyaya gəlib. 1925-ci ildə ABŞ-da “Motel” adlı yolkənarı otel açılıb, bütün motellər adlarını burdan götürüblər. 1917-ci ildə Fransada hərbi eşelon qəzaya uğrayıb, cəbhədən sağ-salamat qayıdan 700 fransız əsgəri həlak olub. 1821-ci ildə “Madam Bovari” adlı romanı əl-əl gəzən fransalı yazıçı Qustav Flober doğulub. 1792-ci ildə Vyanada 19 sent ödəməklə 22 yaşlı Lüdviq van Bethoven Frans Yozef Qaydndan ilk musiqi kompozisiyası dərsi alıb. Həmin il rus komediyalarının atası Denis Fonvizin rəhmətə gedib. 1766-cı ildə isə rus yazıçısı və tarixçisi Nikolay Karamzin doğulub.

Təbii ki, bu gün Ümummilli lider Heydər Əliyevin anım günüdür, 2003-cü ilin 12 dekabrında o vəfat edib. Bu barədə ayrıca yazımız olub.

Qaradərililərin möcüzəsi

Həyatda elə təsadüflər olur ki, onların zərurətdən doğulması əsla inandırıcı görünmür, amma təsadüfün miqyası da insanda şübhələr yaradır. Elə bax indi deyəcəyim də. Bilirsiniz ki, Afrikanın Keniya adlı ölkəsində dünyanın ən bərk qaçan insanları doğulurlar. Hüseyn Boltun vətəni idmanın qaçış növü üzrə bütün medalları daşımaqda pərgardır. Demək, 1969-cu ilin 12 dekabrında Keniyada gələcəkdə qaçış üzrə ən müxtəlif çempionluqlar qazanacaq Uilfred Kiroşi dünyaya gəlib. 1971-ci ilin yenə də 12 dekabrında Keniyada çempionluqlar sıralayacaq qaçışçı Semmi Korir, 1972-ci ilin 12 dekabrında isə çempionluqlar sıralayacaq digər qaçış ustası Uilson Kipketer doğulublar. 1974-cü ilin yenidən 12 dekabrında bu ölkədə növbəti qaçış üzrə çempionlar çempionu Bernard Laqat doğulub. Yox, hamısı deyil. 1990-cı ilin yenə də 12 dekabrında bu ölkədə daha bir qaçış çempionu – Nikson Çepseba doğulub. Demək, 12 dekabrda balaca ölkədə birdən-birə 5 dünya çempionu atlet ad gününü qeyd edəcək. Möcüzə deyilmi?

Üçlərin vəfatı

Və ən nəhayət, 12 dekabrda üç tanınmış Azərbaycan ədibi dünyasını dəyişib. Xalq şairi Cabir Novruz, xalq yazıçısı Hüseyn Abbaszadə, habelə istedadlı istiqlalçı şair Ağamalı Sadiq. İndi Cabir Novruzdan “Gecikmiş məhəbbət” şeirini əzbər deyərəm, amma bilirəm ki, onu çoxunuz bilirsiniz. Odur ki, vaxtsız aramızdan gedən böyük şair Ağamalı Sadıq Əfəndidən bir-iki bənd demək istədim:

Bu dünyanın axırına inandım,
Əzəlini gülə-gülə yaşadım.
Yaş keçdikcə daşa dəydi inadım,
Korun-korun, gilə-gilə yaşadım.

Sən əylənmə, aylı dağda qar azdı,
Mənim yolum Həkəridi, Arazdı
Görən yazan taleyimə nə yazdı?
Göz yaşımı silə-silə yaşadım.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.12.2023)