Əli Çağla, “Ədəbiyyat və incəsənət”, Güney Azərbaycan təmsilçisi

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun təşkilati  dəstəyi ilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalında həyata keçirilən “Güney Azərbaycan Ədəbiyyatının təbliği” layihəsində bu gün sizlərə Əkbər Qalanın   şeirləri təqdim ediləcək. 

Son bir ildə böyük oxucu auditoriyası toplayan və hər iki Azərbaycanda sevilərək izlənən layihəmiz davam edir. 

I.  

İçimdə bir zindan var

İçində mən

Mənlik qandalları, ayaqlarımda

Məncillikdən məncilliyə qoşdururam, xəyallarımda ;

İçimdə bir dustaq var

Sağır birisi

Dinləməz, duymaz, görməz

Çiyinlərində kibir

Ağır birisi;

İçimdə bir məhkum var

İçimdə əsir

Günəşə doğru,

Hər zaman yolumu kəsir...

II.

Arabaların sinir pozan siqnalları

Sərt heykəllər

İsti, tüstü məncilli göydələnlər

Qaraqabaq ağaclar, soyuq baxışlar

Kor olmuş pinarlar

Daşlaşmış könüllər

Və

Robot adamlar;

Sanki!

Cənnətdən qovulan kimi

Sona varmış bir dünyanın

Cəhənnəmində gömülmüşəm...

III.

Bakının havası üşüdür məni

Təbrizə döndükdə donub qalıram.

İstirəm gözlərində qızışım biraz,

Sevgi damosunda yanıb qalıram.

Arxanda köksündə dərin yaralar,

Hələ də görünür, silinməz bu dərd.

Baxma ki, ayığam gözlərim baxır,

Elə yatmışam ki, bilinməz bu dərd.

O tayda sənsizəm qala bilmirəm,

Keçirəm bu taya gözləyir məni.

Bakıda bir cüt kömürü gözlər,

Bilirəm hər zaman özləyir məni.

Bu yanda onsuzam, oyanda sənsiz,

Sən tək ayrılığa dözə bilmirəm.

İllərdir çəkirsən ayrılıq qəmin,

Mən nədən bu dərdi çözə bilmirəm?! 

Bakıda yaşamaq, Təbrizdə ölmək,

Yetər ki, vətəndən ayrı qalmayım.

Bu torpaq mənimdir, mənim qalacaq,

Yetər ayrılıqdan sarı qalmayım.

IV. 

İçimdə bir arzu var

Dar ayağında
Həsrətim

ipini çəkmək istəyir


Səbrim tükənib, ümidlərim də.

Birbəbir,
intihar etmək istəyir


Gözlərin!


Nədən məni sürgün edib ki?

Xəyal dünyasında
gözləyim səni


Yurdumda sənsiz qürbət yaşayım

Təbriz qapısında özləyim səni?

V.

Xəyalımın

Uzun-uzun yollarında

Sevdanı, düşündüyüm zaman

Həsrətlə 

Darısqal küçələrdə 

Arxanca süründüyüm zaman

Nə biləydim

Buraxdığım çağlar 

Talan imiş?!

Bütün sevgilər

Yalan imiş?!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2025)

İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Uluslararası Aktivist Sənətçilər Birliyinin, Sumqayıt Dövlət Rəsm Qalereyasının və Əli Kərim adına Sumqayıt şəhər Poeziya Klubunun birgə təşkilatçılığı ilə Sumqayıt şəhərində “Sənətin Qardaşlıq Rəngi” adlı simpozium təşkil edilib.

Öncə müasir Azərbaycan dövlətçiliyinin banisi Heydər Əliyevin və şəhidlərin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edillib, Azərbaycan Respublikası və Türkiyə Respublikasının  Dövlət Himnləri səsləndirilib. 

Tədbiri giriş sözü ilə açan Əli Kərim adına Sumqayıt şəhər Poeziya Klubunun direktoru şair İbrahim İlyaslı qonaqları salamlayaraq rəsm sənəti üzərindən Türkiyə və Azərbaycan arasında bir körpü qurulmasının həm dərin məna, həm də tarixi əhəmiyyət daşıyan bir fəaliyyət olduğundan, İncəsənətin müxtəlif növlərində müştərək layihələrin həyata keçirilməsi ilə xalqlarımızı bir-birinə daha da yaxınlaşdırmasından danışıb.

Uluslararası Aktivist Sənətçılər Birliyinin Azərbaycan təmsilçisi Nəvai Metin və türkiyəli rəssam Elif Şahin Altunkaya, Sumqayıt Dövlət Rəsm Qalereyasının direktoru Ellada Həsənova, AYB Sumqayıt bölməsinin sədri Gülnarə Cəmaləddin, yazıçı-jurnalist Eyruz Məmmədov, yazıçı, dramaturq, kulturoloq Hafiz Ataxanlı və digər rəssam, şair və yazıçıların çıxışlarında yaradıcılığın gücünün təbliğat vasitəsi olaraq sülhə, Türkiyə-Azərbaycan qardaşlığına əvəzsiz xidmət etdiyi, töhfə verdiyi vurğulanıb. Bir millət, iki dövlət sloqanının, Turan ideyasının sarsılmaz türk birliyi üçün böyük zəmin olduğu ifadə edilib. Həmçinin belə uğurlu sənət mübadilələrini mütəmadi şəkildə gerçəkləşdirmək arzusu dilə gətirilib.

Tədbirdə dekorativ-tətbiqi sənət ustalarının əl işləri nümayiş olunub.

Sumqayıt Musiqi Kollecinin kollektivi musiqi nömrələri ilə çıxış edib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.01.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Şəhidlərin hər biri bizə əzizdir. Hər birinin bir qəhrəmanlıq hekayəti var. Elə bu gün doğum günü olan Azad Hümtovun da. 

Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin baş leytenantı Azad Hümbətov 24 yanvar 1996-cı ildə Bakıda doğulub. Bəli, sağ olsaydı bu hün 29 yaşını qeyd edərdi. 

Əslən Göyçə mahalının Aşağı Şorca kəndindəndir.

2013-cü ildə Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbinin tank bölüyü ixtisasına daxil olmuş, 2017-ci ildə həmin məktəbi leytenant hərbi rütbəsi ilə bitirmişdir. Təyinatı üzrə elə həmin ildən Füzuli rayonunun Horadiz şəhərindəki N saylı hərbi hissədə öz vəzifəsinə başlamışdır.

2018-ci il "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi" münasibətilə keçirilən hərbi tədbirdə ön sırada bayraqdar vəzifəsini daşımışdı. Bundan sonra o "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı ilə təltif olundu.

Hümbətov peşəkarlığını artırmaq üçün Bakıda yerləşən Silahlı qüvvələrin təlim və tədris mərkəzində 45 gün müddətində zabit heyətinin təkmilləşdirmə kursunu keçərək baş leytenant rütbəsi almışdır. 

Füzuli, Qubadlı, Laçın istiqamətlərində gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. 27 oktyabr 2020-ci ildə Laçın uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur. İkinci Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuşdur.

Allah rəhmət eləsin.

Amin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.01.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzet” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə tənqidçi, millət vəkili Elnarə Akimovanın yazısı  təqdim edilir. 

Tehran Əlişanoğlunu necə təqdim etsəm düzgün olar? AMEA-nın müxbir üzvü, şöbə müdiri, ədəbiyyatşünas alim... Nədənsə mən onu daha çox tənqidçi statusunda qəbul edirəm. Ona görə yox ki, bu gün də "əlindədir yenə qələm"! - rəhbərlik etdiyi Müstəqillik dövrü Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsində keçirdiyi kitab müzakirələrində səbatlı, əsaslı fikir və mülahizələri ilə tənqidçi kimi mötəbər kürsünü heç kimə güzəşt etmədiyini sərgiləyir. Həm də ona görə ki, olduğu bütün çevrələrə, cızdığı dairələrə, təmsil etdiyi instansiyalara baxmayaraq, Tehran Əlişanoğlu özü də özünü məhz bu sahədə rahat, "evin yiyəsi" kimi hiss edir. Niyə də yox? Buna hamıdan çox haqqı çatanlardandır Tehran Əlişanoğlu! 1990-cı illərin ədəbiyyatının, akademik Nizami Cəfərov demiş, "kimisinin cəmiyyətə, kimisinin siyasətə üz tutduğu" ən gərgin, ən dramatik zamanında bu sahəni ölməyə qoymayanlardan, yükünü çəkənlərdən oldu Tehran müəllim.  Poeziyadan yazdı, əsrdən doğan nəsrin poetikasına vardı, dramaturgiyanın problemlərini aktuallandırdı, ədəbi mühit qovğalarının daim içində oldu, cari məsələlərin heç bir nüansından yan keçmədi. Klassikanı çağdaşlığa daşıdı, çağdaşlıqda modern tendensiyaların izini aradı, sənəti psevdosənətdən, peşəkarı diletantdan ayırmaqda təcrübəsi, biliyi, düşüncə və zəka arsenalı ilə iştirak etdi. 1995-1997-ci illərdə "Press-fakt" qəzetindəki "Ədəbiyyat söhbəti", 1996-1998-ci illərdə "Ədəbiyyat qəzeti"ndəki "Məqamlar", 1998-1999-cu illərdə "Rezonans" qəzetindəki "Gündəlikdən", 2000-2001-ci illərdə yenə "Ədəbiyyat qəzeti"ndəki "Tənqidçinin dəftərindən", 1999 və 2002-ci illərdə "Bizim əsr" qəzetində  "Tənqid meridianları", "Polemik" və "Tənqid" sırasından olan məqalələri, "Ekspress" (1999) və "Yeni Azərbaycan" (2003) qəzetində silsilə yazıları,   "Həftəiçi" qəzetindəki məsul olduğu ədəbiyyat səhifəsi, yaradıcısı olduğu, Azərbaycan ədəbi internetinin əsasını qoyan "YeniSi" www.yenisi.net saytı (2002),  təsis etdiyi "Tənqid.net" jurnalı (2006), müəllifi olduğu monoqrafiyalar, kitablar, dərsliklər,  habelə yüzlərlə məqalələr...

Ustad Yaşar Qarayev yazırdı ki,  "tənqid - ədəbiyyata məhəbbətin adıdır"! Həqiqətən belədir. Bunu bu peşənin içində olmadan anlamaq mümkün deyil. Tənqidçisənsə çariliyi də izləməlisən, yenilikləri də zamanında duyub dəyərləndirməlisən, habelə üstünə yağan qınaq və ittihamların predmeti olmaq əzabına da qatlanmalısan. İçində ancaq böyük məhəbbət gəzdirənlər yolundan sapmaya bilir. Tehran Əlişanoğlu tənqidin təkcə yükünü çəkənlərdən yox, həm də təəssübünü çəkənlərdən olub. Onun "Rezonans" qəzetində  bir zaman ədəbi mühitdə olub, geri çəkilən tənqidçilərlə müsahibələrini xatırlayıram. O müsahibələr 1980-90-cı illər ədəbi tənqidinin keçdiyi yolun mənzərəsini görmək üçün necə böyük material verirdi. Yaxud "Bizim əsr" qəzetində ədəbiyyat tariximizin elə bir dövrü, şəxsiyyəti, prosesi yox idi ki, Tehran müəllim bunları elmi-nəzəri analizin predmeti etməsin. Həm də yeni dövrün reallıq və meyarları müstəvisindən. Ədəbiyyat tarixi bu yazılarda həm yeni epoxanın yanaşması ilə nəfəs alır, dolğunluq qazanır, həm də onun tənqidçi düşüncəsinin nəzəri və xronoloji hüdudlarını, bu hüdudlara məxsus geniş və qlobal vüsəti meydana qoyurdu. Yəni, o illərdə Tehran müəllim ancaq yazmadı, həm də maarifçi bir missiyanı üzərinə götürdü. Bu missiyanın mötəbərliyi bu gün "Tənqid.net" jurnalının saylarında yetərincə dolğun əks olunur. Əslində "Tənqid.net" jurnalının özü də bizim elmi-nəzəri düşüncədə maarifçi missiyanı gerçəkləşdirən mətnlər toplusudur. Müstəqillik dönəmindən bu yana mən xüsusilə, klassika, modernizm, postmodernizm sənət cərəyanlarını ardıcıl, sistemli diqqətdə saxlayan, həqiqi ədəbiyyatın yönünü, izini nişan verən ən yaxşı çalışmaları jurnalın içinə cəm edib mənzərə yaradan "Tənqid.net"dən yaxşı məxəz, qaynaq tanımıram.  

Qəribədir, 1990-cı illər ədəbiyyatımızda daha çox boşluq mərhələsi, keçid dövrü kimi səciyyələnir. Amma görünür, boşluq mərhələsi kimi xarakterizə olunan bəzi dövrlər şəxslərin yaradıcılığında ən məhsuldar dövrü hasilə gətirir. Necə ki, Tehran Əlişanoğlunun həmin dövrdə yazdığı məqalələrə, ordakı ümumiləşdirmə və müşahidələrə nəzər yetirəndə bu qənaət hasil olur. Çünki Tehran müəllim ən çətin, ən kritik məqamlarda boşluğun özünü tədqiq predmetinə çevirdi, nəzəri bazası ilə meydana girib prosesi canlandırmağa müvəffəq oldu. "Analiz yazıları"! Bu yazılarda milli ədəbi-bədii fikrin tarixi inkişafına xas olan qanunauyğunluqlar tənqidçinin nəzəri marağının əsas hədəfində olan amil kimi mənalanırdı. Tehran Əlişanoğlu ədəbi-ictimai-fəlsəfi fikrimizin yeni inkişaf mərhələsində yalnız müasir ədəbiyyatımızın bütün cərəyanlarını və yaradıcılıq metodlarını təhlil etmir, həmçinin bu yeniliklərdə Azərbaycan klassiklərinin, milli folklor bazasının gücünü arayır, rus, Avropa və Şərqlə olan fikir əlaqələrini üzə çıxarmağa çalışırdı. Bu yazılarda milli ədəbi keçmiş elmi-nəzəri inkişafın yeni mərhələsində nəzərdən keçirilir, yeni epoxanın başlıca yaradıcılıq prinsipləri olan modernizm, postmodernizm  cərəyanlarına münasibət konseptual nəzəri fikrin və elmi-filoloji strukturun təməli üzərində şərhini tapırdı. Xüsusilə, 90-cılar, 2000-cilər ədəbi nəslinin ədəbiyyata qatdığı - davalarından tutmuş mətnlərinə qədər hər şey tənqdiçinin o dövr yazılarında mənalanır, ümumiləşir, yenilik adı ilə iddia edilənlərin doğru istiqaməti müəyyənləşdirilir və əsaslandırılırdı.  Bu gün həmin məqalələr dövrün tərcümeyi-halının oxunmasında böyük və güclü bir arsenalı təşkil etməklə bərabər, Tehran Əlişanoğlunun özünün də alim, tənqidçi tərcümeyi-halının ən şərəfli, ən qaynar dövrünün qaynağı kimi dəyərlidirlər. 

Müəllifin bu dövr ərzində çap edilən yazılarında ədəbiyyat tarixçiliyi, realizm, romantizm, ənənə və novatorluq, irs və varislik kimi ədəbiyyatımızın köklü nəzəri problemlərindən tutmuş çağdaş prosesimizin inkişaf meyllərinin öyrənilməsinə, cari bədii təsərrüfatın təhlilinə qədər yeni kontekstdə yanaşma, fərqli baxış bucağı nəzərə çarpır. Sonralar, zaman etibarilə daha öncələrə, "Press-fakt" qəzetindəki "Ədəbiyyat söhbəti" başlıqlı ədəbi-tarixi esselərin çap olunduğu 1995-1997-ci illərə gedib çıxan yazılarını 2020-ci illərdə "Alatoran" yayınlarında kitab kimi çap elədi Tehran müəllim. Həm də elə T.Mustafayi adı ilə. Nədən məhz T.Mustafayi? Tənqidçinin şərhində oxuyuruq: "T.Mustafayi bir obrazdır. Bunu mən yaratmışam. Necə ki, Məhəmməd Füzuli - Məcnunu, Migel de Saavedra Servantes - Don Kixotu. Məqsəd nədir; guya T.Mustafayi dağılmış, dağınıq vəziyyətdə olan ədəbi prosesin strukturunu, layihə üzrə, kərpic-kərpic bərpa edəsiymiş. Yəni təkbaşınamı?" 

Tənqidçinin iddiası yerində idi. 1990-cı illəri - keçid dövrünü xarakterizə edən bu gərgin, dramatik, xaotik dönəmin ədəbi prosesi o qədər ağır idi ki, meydanda olan azsaylı tənqidçinin fəaliyyəti bir ordunun işini görməyə bərabər idi. Tehran Əlişanoğlunun kitabı da məhz "1990-cı illərdə böyük epoxal sınmalar içrə olan milli ədəbiyyatın iç durumunu təsvir və tərənnüm etmək cəhdi"dir. Əsər boyu - bütün tarixi ədəbi-nəzəri təcrübəni mənimsəməklə yanaşı, sənət kriteriyaları, bədii zövq və dünyagörüşü, eləcə də dəyərləndirmə prinsipləri baxımından, istər yeni rakursdan araşdırdığı klassik mətnlərə, istərsə də müstəqilliyin ilk dönəmlərinin ədəbi proseslərində gedən yeni təmayül və axtarışlara kongenial olan müəllif - obraz danışır. Öz imkanlarını tükətməkdə olan milli ədəbi-nəzəri fikrin yeni metodoloji prinsiplərə, təhlil və qiymətləndirmə üsullarına ehtiyac duyduğu 90-cı illərdə ərsəyə gələn bu söhbətlər iki uğurlu cəhəti özündə ehtiva edir: yeni epoxanın bəxş etdiyi azad, müstəqil, ədəbiyyat haqqında ehkamsız, buxovsuz mühakimə səriştəsi və müasir dünyanın ədəbi-nəzəri fikri kontekstində düşünmək və milli dəyərlərə bu zəmində nəzər yetirmək meyli, məsələlərin dünya ədəbiyyatı kontekstində dərki, "çağdaş Dünyayla, Zamanla ayaqlaşmaq ideyasının təzə təzahürü" ki, kitabın bütün estetik platforması bu iki qayənin, xəttin üzərində qərarlaşır.

Bir məqamı da xüsusi vurğulamaq istəyirəm. Tehran Əlişanoğlunun qələmində mətn bölünməyib. AYB-Alatoran, yaşlı-cavan, ənənəvi-avanqard, klassik-novator - meydanda mətn adına predmet olubsa, bu bölgülərə yer qalmayıb. Əsas qayə yaradıcı prinsipiallıqla dəyər və meyarları müəyyənləşdirmək, üzə çıxarmaqdırsa burda xırda maraqlar deyil, ədəbiyyatşünaslıq elminin təcrübə və bilikləri danışıb.

*

Hər alimin ədəbiyyatşünaslıqda vizit kartı sayılacaq tədqiqatı olur. "XX əsr Azərbaycan nəsrinin poetikası" monoqrafiyası Tehran Əlişanoğlunun alim obrazının, onun hermenevtik çalışmalarının bəhrəsidir. Bu kitab nəsrimizin konseptual dərki, sistemli öyrənilməsi istiqamətində mühüm addımı ifadə edir. Elmi-nəzəri səviyyəsi, mütaliə genişliyi, faktoloji zənginliyi ilə seçilən "XX əsr Azərbaycan nəsrinin poetikası" monoqrafiyası həm bütün dövrlərin, həm də böyük mənəvi, milli-əxlaqi və bədii yaddaşın nəsr əsərləri kontekstində açılması, dərki baxımından tutarlı material verir. 

Müstəqillik dönəmindən sonra meydana çıxan bu tədqiqatda nəsrin mövzu və problematikası ilk dəfə olaraq, bu qədər dolğun və konseptual səciyyədə, həm "Azərbaycan mədəniyyəti və ədəbi ənənələrinin gəlişməsi", həm də ümumdünya nəsri kontekstində araşdırılır. "Azərbaycan nəsrinin yaddaşında klassik poetik irs, klassik ədəbi təfəkkür genetik olaraq yaşasa da, çağdaş Azərbaycan nəsrinin formalaşması tədricən, yeni dövr mədəniyyəti daxilində, XVIII-XIX əsrlərdə baş verən ardıcıl estetik-janr çevrilmələri ilə gəlir", - yazan tədqiqatçının baxışında tarixi trayektoriya mərhələli şəkildə  - XX əsrin əvvəllərində yaranmış nəsrə, daha sonra 20-50-cu illərə, daha sonra yeni nəsr hadisəsi olmaq baxımından 60-80-ci illərin prozası müstəvisinə adlayır. Müəllif tarixi-müqayisəli müstəvidə təhlilə geniş imkanlar yaradaraq - cəmiyyət, mənəviyyat, məişət, psixoloji durum mənasında - elə bir məqam qalmır ki, milli nəsrin lokal təzahürlərinə qədər enərək problemi incələməkdən yan keçməsin.  

Monoqrafiyada daha mühüm cəhət, nəsrdə insan ruhunun aranması ilə bağlı meylin ən üst sırada qərarlaşmasıdır. Bu, artıq sovet şablonlarından, sosialist realizmin ikili yanaşmasından tam arınmış, sırf estetik mündəricə ilə yazılan tədqiqatdır. "Dəyişən dünyanın insanı"! Müəllifin "X.Orteqa - i-Qasset"in 1930-cu ildə yazdığı "Roman haqqında düşüncələr" əsərindən sitat çəkdiyi "yeni insanın özü ilə bahəm gətirdiyi yeni spontan dəyərlər sistemi həm də elə bu insanın məzmununu təşkil edir" - qənaəti tədqidat boyu aktuallığını qoruyan problem kimi müxtəlif dövrlərin nəsr nümunələrində şərhini tapır. 

*

2018-ci ildən Tehran Əlişanoğlunun tərcümeyi-halında yeni bir estetik dönəm başlayır. Ümummilli lider Heydər Əliyevin ədəbiyyatdakı obrazını elmi-nəzəri düşüncənin predmetinə çevirmək, bu böyük liderin gördüyü işlərə dəyər vermək! Əslində, bu dəyər amilinin əsası alimin 2005-ci ildə yazdığı "Azərbaycan, Azərbaycan" elmi-publisistik oçerkində qoyulmuşdur. Fikir həyatımızda qiymətini hələ lazımınca almayan bu kitab milli dövlətçilik ideyasının tarixini izləmək, milli düşüncəyə söykənən milli mənlik şüurunun yaranmasının aspektlərini öyrənmək, bədii və ictimai-siyasi təfəkkürdə təşəkkül tapan müstəqillik amilinin rolunu üzə çıxarmaq baxımından mühüm araşdırmalardan biridir. Həmçinin Heydər Əliyevin şəxsində qorunan milli ideallar, onun əməyi ilə qurulan, qorunan siyasi birliyin və tarixi təfəkkür bütövlüyünün vəhdəti, bütün bunların elmi-nəzəri yekunu olaraq azərbaycançılıq ideologiyasını yaradıb inkişaf etdirməsi Tehran Əlişanoğlunun kitabında nüans səhihliyi ilə araşdırılır, ədəbi talelərin və əsərlərin şəxsində izahına varılırdı. 2018-2019-cu illərdə AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunda akademik İsa Həbibbəylinin təşəbbüsü ilə Ulu Öndər Heydər Əliyevin anadan olmasının 95 illiyi münasibətilə hazırlanan "Ədəbiyyatda Heydər Əliyev obrazı - tarixi gerçəklikdən milli ideala" ikicildliyində yer almış sanballı bir oçerkin müəllifi olan Tehran Əlişanoğlu Heydər Əliyevin nəsrdə və folklorda bədii təcəssüm tapan obrazını araşdırmaqla ədəbiyyat və siyasət tandemini estetik vəhdət, bütöv sistem kimi çevrələyirdi. Və belə geniş tarixi fon və əhatəli kontektlə ədəbi düşüncənin inkişafında Heydər Əliyevin rolunu və mövqeyini dəqiq təyin etməyə, bu mövqenin hərtərəfli tədqiqi və nəzəri ifadəsi üçün elmi-filoloji vəzifələrin də proqramını müəyyənləşdirməyə imkan yaradırdı.  

Sonra yenə bu sıradan AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun hazırladığı "Vətən və dövlətçilik məfkurəsinin intibahı - Heydər Əliyevdən İlham Əliyevə" kitabı ilə (müəlliflər: İsa Həbibbəyli, Tehran Əlişanoğlu, Elnarə Akimova, Əlizadə Əsgərli, Aygün Bağırlı, Lalə Həsənova) davam tapan yolçuluq və ötən il Ümummilli liderin 100 illiyinə həsr etdiyi üç kitabın - "Mənim Prezidentim (Ulu Öndər Heydər Əliyevin 100 Yaşına)", "Müstəqillik dövrü Azərbaycan ədəbiyyatında Heydər Əliyev" və "Azərbaycançılıq oçerkləri. Ulu öndər Heydər Əliyevin 100 illiyinə" kitablarının işıq üzü görməsi...

Hər üç kitab Heydər Əliyev və ədəbiyyat mövzusunu geniş kontekstdə və bütün çalarları, əhatəliyi ilə tədqiq predmetinə çevirir. Ümummilli liderin kolossal zəhmət qoyduğu işlər dövlətçiliyin simasını müəyyən edən tarixi xidmət olaraq araşdırılır, onun yeni Azərbaycan dövlətinin qurucusu, bu yolda milli məfkurəyə istinadı bütün yönləri ilə meydana qoyulur. Bununla müəllif həm tarixi yaddaşın bərpasına xidmət edir, həm də bu böyük liderin misilsiz xidmətlərinə dəyər qazandırmaq, onu yeni epoxanın düşüncə kontekstindən incələməyə imkan yaratmaq, ən kiçik nüansı belə bədii-estetik yaddaşın məxəzinə çevirmək niyyəti daşıyır.

*

Mərhum alimimiz Şirindil Alışanlı haqqında yazdığı vida sözündə Tehran Əlişanoğlunun belə bir qeydi diqqətimi çəkmişdi: "Professor Şirindil Alışanlı çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığının sütunlarından biri, ədəbiyyatşünaslığımızın yüz illik bilik və təcrübəsini özündə cəmləmiş, bu xəzinəyə sahib çıxan, onu daim sabahkı nəslə, tələbələrinə, doktorantlarına ötürməyə can atan, ədəbiyyatşünaslığımızın təkcə bugün deyil, sabah qayğıları ilə yaşayan nadir alim və şəxsiyyət idi". Bu fikri oxuduğum zaman elə Tehran müəllimin özünə də aid eləmişdim. İrsə sahib çıxmaq, humanitar düşüncənin qayğıları ilə yaşamaq, bütün filoloji fəaliyyəti buna yönəldərək elmin intişarına xidmət göstərmək mənasında. Əslində, getdikcə daralmaqda olan bu çevrənin - həqiqi alim ünvanlarımızın sayının azaldığı indiki zamanda qəribə bir xiffətin də ağrısını hiss etməyə bilmirəm.  

*

"Mən elmi və ədəbi-tənqidi prosesi müntəzəm izləyənlərdənəm", - məqalələrinin birindən belə bir cümlə keçir Tehran müəllimin. Yaradıcılığının bütün dövrlərinə baxanda bu qənaət özünü doğruldur. O, ən qaynar, ən dinamik şəkildə fəaliyyət göstərəndə də prosesin içindədir, azacıq kənara çəkilib müşahidə etmək, izləmək yolunu tutanda da. Onu bu ruhda saxlayan içindəki mətn duyumudur. Ədəbiyyat şövqü, gücü, bilgisi və sevdası. Bu sevda yolu ilə irəliləmək, yaşa dolmaq isə hər qələm adamına nəsib olan ucalıq deyil.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.01.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Təbrizdə yaşayan Mehdi Qəmsizdir

Mehdi Qəmsiz

Təbriz

GƏLMƏK İSTƏSƏN

İstirsən gedəsən, tutmuram, amma –

Geyinər gözlərim yaşını hər gün.

Xəyalın boylanıb göylərdən bura,

Könlümə saplayar qaşını hər gün;

Geyinər gözlərim yaşını hər gün.

Sevincək cumaram qaranlıqlara,

Gilən kimi günüm qara olmasa.

Bağrıma basdığın güllü yastığın,

Gecələr qanayan yara olmasa;

Gilən kimi günüm qara olmasa.

Hər zaman burdakı hər nədə varsan,

Salaram ətrini ürəyimə mən.

Qocalıq yaddaşım ağlın itirsə,

Döyərəm adını biləyimə mən;

Salaram ətrini ürəyimə mən.

Yıxaram dünyanı ayaqlarına,

Əlimdə çiçəklər ayağın öpər.

Ruzgarlar qaldırıb səni göylərə,

Göydə gəzəyənlər barmağın öpər;

Əlimdə çiçəklər ayağın öpər.

And olsun səsinə, “tək” boş yerim var,

Sən gəlmək istəsən özünü gətir.

Baldan şirin dadan sözün, söhbətin,

Gözəllik oylağı gözünü gətir;

Sən gəlmək istəsən özünü gəti

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.01.2025)

İlqar İsmayılzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

İlqar İsmayılzadə fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktorudur, "Həməşəra" mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, "Zəfər" Media Mükafatı laureatı, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvüdür. “Məzarda yatan sevgi” janr etibarı ilə povest adlandırıla bilər, biz bir neçə gün dalbadal hissə-hissə povesti sizlərə təqdim edəcəyik ki, sizlər Fidan və Fatehin nakam sevgi hekayəsindən xəbərdar olasınız.

4-cü paylaşım

(Həyatda nakam sevgiyə mübtəla olanlara ithaf olunur!)

Bir həftədən sonra onlar yenidən görüşdülər. Fateh bu dəfə Fidan üçün sevgi rəmzi sayılan qızıl gül gətirmişdi. Fidan gülü aldıqda çox sevindi, gülü kiçik bir güldana yerləşdirərək onu iş masasının üzərinə qoydu. Yenə də otaqda tək əyləşib, danışmağa başladılar. O, bir çox suallar və söhbətlərdən sonra Fatehlə ailə həyatı qurmağa öz razılığını bildirdi.

Fateh Fidandan evlənməyə razılıq cavabını alandan sonra sözün əsil mənasında özünü fateh və qalib sayırdı. O, sanki özünü bir məmləkəti, ölkəni tutan və ölkələri fəth edən bir qəhrəman kimi hesab edirdi. Olduqca incə, səmimi, mehriban, səviyyəli, həm də, cazibədar bir xanımın qəlbini fəth etdiyini düşünürdü. Aralarında uzun müddət ayrılıq olsa da qəlbi və xəyallarında sevib yaşatdığını əldə etmişdi. O, bir tərəfdən uzun illər boyu sevib itirdiyini tapmış, digər tərəfdən də Fidanın onunla ailə həyatı qurmaqla bağlı razılığını ala bilmişdi.

Bu sevinc və qürur Fidanın Fatehə: "Fateh! Əzizim! Mən səni sevirəm!" sözünü dedikdən sonra neçə bərabər oldu.

Onlar günorta çağı yaxınlıqda yerləşən bir kafedə əyləşib günortanı yedilər və daha sonra gəzintiyə çıxdılar. Qızıl payız fəslinin gözəlliyi və ürəkaçan havası onların arasında olan sevgi hislərini neçə bərabər edirdi. Fateh Fidanı ilk dəfə 30 il öncə payız fəslinin astanasında görüb vurulmuş, məhz 30 illik fasilədən sonra yenidən payız fəslində onu tapıb yenidən sevgiyə və eləcə də, evlənib birlikdə xoşbəxt həyat sürməyə qərar vermişdilər.

Bir-birini daha yaxşı tanımaq üçün tez-tez görüşüb gəzintiyə çıxır və maraqlı söhbətlər edirdilər. Hər dəqiqə onların arasında olan sevgi və bağlılıq güclənirdi...

Fateh şəhərdə özünə iş yeri tapmalı, birgə yaşamaq üçün münasib mənzil kirayə etməli idi. Çünki, artıq Fidanla ailə həyatı qurub uzun illər boyu qəlbində yaşatdığı sevgini reallaşdırmalı idi. Nəhayət, gecə olduğundan Fateh Fidanı evlərinə tərəf yola salıb şəhərdəki xalasının mənzilinə tərəf hərəkət etdi. Gecəni səhərə qədər gözlərinə yuxu getmədi. Onun həyatı müsbət mənada alt-üst olmuşdu. Axı itirdiyi yarını və sevdiyini tapmışdı. Artıq günəş doğduqdan sonra Fateh bir-iki saatlıq yuxuya getdi..

Birdən telefonuna gələn zəngin səsindən oyanıb telefonunu əlinə aldı. Bu, Fidan idi. Sevgi dolu sözlərdən sonra sanki Fatehin qəlbini qıran bir cümlə ilə onun həyatı və ümidləri üzərinə qara buludlar gətirdi.

- "Fateh! Əzizim! Mən səni sevirəm! Amma problemlərini həll etməzdən öncə işi və mənzili olan xüsusilə də, heç bir zaman ailə həyatı qurmamış subay bir namizəd tapılsa, mən ona müsbət cavab verəcəm! Çünki, mən ikinci dəfə ailə həyatı quracağım təqdirdə subay şəxslə ailə həyatı qurmağı düşünmüşdüm. Halbuki sən bir dəfə evli olmusan. Həm də, hal-hazırda 2 övlad sahibisən..."

Bu sözlər Fatehi bərk qəzəbləndirdi. Bir tərəfdən qəzəblənib qəlbi qırıldı, digər tərəfdən isə dünən "səni sevirəm" sözünü deyən bir xanımın bir neçə saatdan sonra belə bir fikirə düşməsindən təəccübləndi. Telefonu söndürüb qəhərləndi və göz yaşları üzünə axmağa başladı. Bunun necə bir sevgi olduğunu öz-özündən soruşur, təəccüb və narahatlıq içində vurxunurdu.

Belə bir mövqe bəlkə də, gənc və təcrübəsiz bir xanımdan gözlənilə bilərdi. Lakin orta yaşlı, eyni halda bir dəfə uğursuz evlilik həyatını təcrübə etmiş bir xanımın belə davranışı Fateh üçün olduqca üzücü və anlaşılmaz idi.

O, uzun illər boyu sevgisində ciddi olmayan, bəlkə də heç sevginin mahiyyətini anlamayan bir xanıma vurulduğunu fikirləşməyə başladı. Çünki, onu sədaqətlə sevən bir xanım belə bir sözü deməməli idi. Fidanın bu sözü əslində Fatehin ona qarşı 30 illik sadiq məhəbbətinə etinasızlıq və hörmətsizlik idi. Bəlkə də Fidan sonradan dəyişmiş və həyatda üzləşdiyi çətinliklər və acılıqlar onu sevgiyə qarşı belə biganə və amansız etmişdi..

       Fidan sonrakı görüşdə və yazdığı məktublarda dönə-dönə telefonda dediyi sözə görə Fatehdən üzr diləyib onun qəlbini ələ almağa çalışdı...

Onun məlum hərəkəti Fatehi nə qədər sarsıtsa da, yenidən aralarında münasibət bərpa edildi. Fateh 30 il boyu qəlbində və həyatında saxladığı birisinin səhvini dərhal bağışlayıb onu əvvəlki kimi sevməyə davam etdi.

Fatehlə Fidan bir-birinə gün ərzində müxtəlif məzmunlu sms-lər göndərir, telefon bağlantıları yaradaraq sevgi və məhəbbət dolu hisslərini açıqlayırdılar. Onlar tezliklə bir-birinə qovuşmaq və ailə həyatı qurmaq üçün nəzir etdilər. Onların etdiyi nəzir ailə həyatı qurduqdan sonra birlikdə Bibi Heybət ziyarətgahına getmək və ora bir xalça hədiyyə etmək idi...

Onların arasında bağlılıq günbə-gün möhkəmlənir, sevgiləri həddini aşırdı. Onların bir-birinə söylədikləri sevgi və məhəbbət dolu sözlər öz təsirini göstərirdi.

Bir gün onlar birlikdə İçəri Şəhərdə təşkil edilmiş, həm də Fatehin yaxın dostlarından birinə aid olan heykəltaraşlıq və rəsm sərgisinə getməyi qərara alıb yola çıxdılar. Fateh incəsənət sahəsində uzun illər boyu çalışdığı və bu sahədə ali təhsil aldığından sevdiyi qızla belə bir sərgiyə getməkdən xüsusi zövq alırdı. Onlar sərgidə nümayiş etdirilən eksponatları böyük maraq, xüsusi diqqət və zövqlə seyr edirdilər. Bu sərgidən baxış keçirmələri olduqca maraqlı və yadda qalan oldu. Lakin bu dəfə Fateh üçün növbəti xoşagəlməz bir hadisə baş verdi. Belə ki, sərginin qapısından xaric olarkən Fidanın telefonuna yenə də onu çıxılmaz vəziyyətə salan bir zəng gəldi. Bu dəfə də zəng edən şəxs onların şirkət ofisində ilk görüş zamanı Fidana zəng edən oğlan idi! Fateh bunu bilən kimi acıqla Fidana - "Mən səni sevirəm!" sözünü dedikdən sonra nədən həmin oğlanla əlaqəsinə son qoymadığının səbəbini soruşdu.

(Davamı var)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.01.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız. Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.                           

Əslində, uğur formulası ümumi olduğu qədər də spesifikdir, yəni bir xalq üçün lazım olan uğur qazanmaq keyfiyyətləri başqa bir xalq üçün aparıcı olmaya da bilər. Məsələn, Azərbaycanda (ümumən Şərqdə) uğur formulasında mental qayda-qanunlara, davranış tərzinə istinadı, möhkəm ailə faktorunun, nümunəvi tərbiyənin rolunun hegemonluğunu, milli kökə və dini mənsubiyyətə bağlılıq faktorunu spesifikliyə aid edə bilərik.

Mən öz şəxsi təcrübəm, eləcə də illərdir ki, davam edən müşahidələrim nəticəsində uğurun qazanılmasında aşağıdakı 15 parametrləri xüsusi olaraq qabardardım

15) Özünəinam.

Nəhayət, uğur qazanmaq yolunda ən vacib parametrlərdən biri olan «özünəinam»a gəlib çıxdıq. Ən sonda ən vacib olan parametrə toxunuruq, belə ki, özünəinam, bütün böyük uğurların məhz startıdır, bu hiss yoxdursa hansı uğurdan söhbət gedə bilər axı? «Özünəinam» insanın hər şeyə nail olacağına qəti əminliyidir, ən çətin vəziyyətdə, ən ağır şəraitdə özünə güvənməsidir.

Özünə necə inanmalı? Adi sualdır, amma adi olduğu qədər də bəzən həlli müşküllük yaradan situasiyalara işarə edən sualdır.

 - İlk öncə, əziz oxucum, qarşınızda duran məqsəd və vəzifələrin ağırlığını, həlledilməzlik illüziyasını dağıdın, «həll edilməz məsələ yoxdur, mən hər şeyi bacarıram», «azacıq zaman lazımdır, sonda gülən tərəf mən olacağam» tipli autotreninqlərdən faydalanın. Çox vaxt insan hər hansı kiçik problemini süni olaraq böyüdür, həlledilməz həddə çatdırır, nəticədə də panikaya düşür, həyatın nəbzini itirir. Buna əsla yol verməyin!

 - Özünəinamı bərk sarsıdan faktorlardan biri də uğursuz bir şəxsdən nümunə götürməkdir. Kimsə həmin işi sizdən əvvəl görüb, onda alınmayıbsa «bu məndə də alınmaz» deyə qorxu keçirirsiniz. «Hər situasiya fərqli, hər şəxs də fərqlidir» postulatını əsas götürüb kimlərisə özünüzə nümunə gətirməyin. Yox, əgər mütləq nümunə gətirmək istəyirsinizsə, onda çalışın, uğurlu bir insanı nümunə gətirəsiniz.

 - Özünəinam hissini gücləndirməyin başqa bir yolu öz kemiş qələbələrinizi xatırlamağınız, uğurlarınıza təkrarən nəzər yetirməyinizdir, Bunlar sizə əlavə stimul verəcək, gücünüzə sanki əlavə güc qatacaq.

 - Özünəinamı formalaşdıran daha bir detal reallıqda qalmaq, xəyallarda uçmamaqdır. Nə mənada? O mənada ki, biz bəzən öz gücümüz dişarında olan işləri aşırmaq xəyalları qürur, planları cızırıq. Kiminçünsə milyonçu olmaq, kiminçünsə Olimpiya çempionluğu qazanmaq, kiminçünsə prezident seçilmək mümkün hal olduğu halda, təbii ki, böyük əksəriyyət üçün mümkünsüzdür. İnsanlar milyardlarcadır, ən uca zirvələr isə tək-tük seçilmişlər üçündür. Baxın, seçilmiş olmasına heç bir zəmin olmayanın seçilmişlik iddiası sonda təbii ki, uğursuzluqla nəticələnir və onun özünəinam hissləri zədələnir. Bu səbəbə görə də, başından uca tullanmaq planları qurmayın, özünəinamınızı real planlarda sınaqdan çıxarın.

 - Özünəinam hissini gücləndirmək üçün şəxsi mövqeyə malik olmaq, prioritetləri düzgün sıralamaq, pozitiv və uğurlu ətrafa malik olmaq, stress və depressiyalardan qaçmaq da vacib rol oynayır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2025)

Sizləri bilgiləndirmişdik ki, Yeni ildə poçtumuza gələn ilk məktub Cavidan Hacıyevin şeirlərindən ibarət olub. Cavidan fərqli yazır, heç kəsi təqlid etmir. Mövzuları da özünəməxsusdur. Məsələn, indi süjetli şeir demək olar ki, yazılmır. Amma onun əksər şeiri məhz süjetlidir. Oxudun, sanki qısametrajlı bir filmə baxdın.

Şeirlərinin bir hissəsini diqqətinizə çatdırmışdıq, indi də digərlərini ixtiyarınıza veririk.

Şaxta Baba

Nə yaman sərt keçdi otuzu gecə,
Soyuqdan üşüdü həyat bu yerdə.
Səssizcə yataqda qısılıb küncə
Nəsə pıçıldayır Fidan gizlində.

Böyük bir qız olub, var altı yaşı.
Ancaq, nağıllara inanır hələ.
Bayram gecəsində səssiz danışır,
O, Şaxta Babadan umur hədiyyə.

Bir Şaxta Babaya inanır Fidan -
Bir Şaxta Baba ki yanıltmır heç vaxt.
Keçən il söylədi — «Gələn qışacan».
Deyibsə, deməli O qayıdacaq.

Deyəsən, bu işin sirrini bilir. 
Bir Şaxta Babaya inanır Fidan.
Libası geyəndə «baba» deyilir -
Qalan günlər isə söyləyir — «ata»

Atası dedi ki, məskəni dağlar.
Gedir, qarlı dağda qurmaqçün dəyə.
İlahi, hamının gözləyəni var.
Şaxta Babaları özün hifz elə.

Nə yaman sərt keçdi otuzu gecə,
Soyuqdan üşüdü qış da — titrədi.
Fidançün bir nağıl bitdi indicə -
Üç alma yerinə — ata həsrəti.

Kimin ahı tutub, kim edib qarğış?
Çaylarda su donur, damarda qanlar.
Nə yaman sərt keçir gecələr bu qış.
Atasız üşüyür neçə fidanlar.

Atan nağıllara oldu qəhrəman.
Atan bir həsrəti sona yetirdi.
Uçulmaz bir dəyə qurubdur — dağdan
Canıyla bizlərə Vətən gətirdi.

Nifrət

Burda bir qız sevinir
Özünə nifrət dolu.
Burda bir qız sevinir
Qəlbində ancaq. Solur
Səssizcə burda bir qız
Solur hamıdan gizli,

solur hamıdan yalqız.
Solur burada bir qız,
Solur hər gündüz-gecə,
Solur burada bir qız
Diksinərək hər səsə.

İndi sevinməliydi axı fişəng səsinə, 
Deyilən sağlıqlara, dəyən qədəh səsinə.
İndi sevinməliydi burda toy olacaqdır -
Əri ərənə döndü, dağda toya yollandı.
Bura vəhşət çökübdür. «Ay nazəndə sürməli,
Toy nədir? — Qayalarda indi mamır bitməli»
Deyib getdi səngərə, Ondan yoxdur soraqlar,
Burada bir qız sevir, Onun gözləyəni var...

Əcəl zəngi yorulmur, susmur bircə dəqiqə.
İndi çox tanış adda bir meyit gəlir kəndə.
Gözü yaşlarla dolu, qəlbində kinli hənir
«Nə yaxşı ki O deyil» — deyib, bir qız sevinir...

Orda bir qız sevilir
Güllə boran altında,
Orda bir qız sevilir -
Sevilməyəcək daha.
Kəndə yenə gedəcək, al-siyahlı cənazə -
Ölüm axı gələndə, soruşmur ki icazə....

Nə yaman qış sərt keçir, niyə ərimir bu qar?
Qana doymuş torpaqlar, qara bağlı qapılar.
Gedənə ölüm düşdü, qalana itim qaldı.
İnsan cüdaya döndü — Vətəndən yetim qaldı.

Bu dərd zamanla itməz, zaman bu dərddə itir.
Birdə göstərmə Allah, bizə vətən həsrəti

Qəbir

Qəbrini qazıram arzularımın.

Özüm öz arzuma qatil olmuşam.
“Xoşbəxtlik” adında bir xəyalımın,
Sən demə, sadəcə, qurbanıymışam.

Qəhrəman sayırdım mən də özümü
“Həyat” ismi olan qəddar savaşda.
Uduzub, açaraq ona gözümü,
Gördüm, düşmən olub doğma qardaş da.

Görünür, qəribə döyüşdü həyat.
“Vur ki, vurmasınlar” – olub tək qayda.
Məğlubsan, nə qədər etsən ehtiyat:
Öldürsən – qatilsən, ölsən – nə fayda?

Sanarıq, baxırıq diqqətlə ona,
Həyata dörd açıb gözlərimizi.
Tək göz yox, qəlb baxsa həyat yoluna,
Görərik, nə sirlər gözləyir bizi.

Bəlkə da, savaşa başladım erkən,
Bəlkə, başlamadan məğlub olmuşam.
Bir daşmı vururdu sinəmdə, görən,
Bir kora hədiyyə güzgü almışam.

Kor adam alaraq güzgünü ələ,
Gətirdi aynanı gözünə sarı.
Baxsa da, görmürdü aynada heç nə,
Gülüşlə boğurdu göz yaşlarını.

Döyünə bilərmi, görən, daş ürək?
Almazmı gücünü ürək duyğudan?
Duyaraq yaşasın insanlar gərək:
Yaşamaq fərqlənir mövcudiyyatdan.

Qəbrini qazıram arzularımın.
Bəlkə arzumun da yaşam haqqı var.
Ölməsin görərək xəyallarının,
Yaşayır arzuya qəbirqazanlar.

...

Yazılmayan şeirlərdən kağız çiçək dəstələri.
Bəmbəyazdı bu güllərin mürəkkəbsiz ləçəkləri.
Sadə bəyaz vərəqlərdi, yox mürəkkəb, yoxdur sətir,
Nə gözyaşı yağışı var, nə yolda qız, nə də çətir.
Bircə O var. Həsrət ilə baxıb çölə pəncərədən,
Ürəyində şeir deyir yazılmamış sətrlərdən.
Həsrət ilə baxıb çölə gözləyir O, həmin qızı:
Yeriməyi bacarmayan lal birinin baxıcısı.
Həsrət gedir — o qız gəlir, verir Ona dərmanını,
Adət üzrə sorur yenə cavabsız Ondan halını.
Dodağında təbəssümlə tərk edərkən palatanı,
İlk dəfə O əllərindən yapışdı tibb bacısının.
Çətinliklə öz üzünə verib O da təbəssümü
Qıza verdi düzəltdiyi bəyaz kağız qızılgülü.
Tək nəfərlik sevgi ilə sürüb həyatın çağını,
Kağız güllə qaldırmışdır O da bəyaz bayrağını.
Alıb gülü gülüş ilə çıxdı çölə tibb bacısı.
Boğulurdu sükut ilə lalın sevgi çığırtısı....

...Əri sordu həmşirədən haradan almış bu gülü?
Qızsa dedi, bu sadəcə bir xəstənin təşəkkürü.
Anlayanda tibb bacısı görünməyən şeirləri.
Tez qayıdıb palataya — tapdı Onun cəsədini...

...Anlatmışdır həmin qıza deyilməyən şeir səsi:
Hər əlilin mütləq vardır sevdiyi bir həmşirəsi.
Əlil əza eybi deyil, ruhumuzun nöqsanısa,
Onda həyat nərdivandır, biz əlil arabasında.

Sürünən qartala.

Xəyalı qalsa da o ulu dağda,
Qazırdı torpağı bir qoca qartal.
Qayadan tayaya düşüb bu çağda
Nə yaman alçaldın, ay uca qartal?

Niyə tərk elədin ulu zirvəni?
Düşüb utandınmı qartal adından?
Daşları qoparan, çılğın, sərsəri
Külək doğulurdu qanadlarından.

Küləksiz qalıbdır neçə zirvələr.
Qalıbdır kimsəsiz qayalarıyla.
Axı çox olsa da uca zirvələr
Onlar da öyünüb qartal adıyla.

Qazırsan torpağı qarğalar kimi.
Sən hansı günahı gizlədirsən ki?*
Bir vaxt ov etdiyin, şikar bildiyin
İlanlar içində bezməmisən ki?

Sürünmə, ay qartal, tez ol, aç qanad.
Uç ulu zirvənə, uç elə indi.
İtirmə zirvəni, çünki bu həyat
Qartalı ilantək süründürəndi..

Təmsildəki kimi

Bantını saçlarına bağlayıb bu balaca
Tez-tələsik gedirdi məktəbə qaça-qaça.
Güzgününsə önündə bir balaca yubanır,
Yenə bantına baxır, saçını tumarlayır.
Fevralda alınıbdır — ad günü hədiyyəsi,
Üstündə də vurulub «balıqlar» işarəsi.
Anası gülüb dedi: " Get, dərsə gec qalmamış,
Evə də geri gəlmə dərsindən «beş» almamış."
Alaraq çantasını o qızcığaz belinə,
Qaça-qaça yollandı öz doğma məktəbinə.
Qaçaraq bərk tuturdu qızcığaz çantasını,
Ağ lentsə bəzəyirdi onun qara saçını...
...Əlində dərman ilə girərək palataya
Həmşirə söyləyirdi «oyan» kiçik Sonaya

“Ədəbiyyatvə incəsənət”

(24.01.2025)