24 yanvar 2025-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyində "Demo Day" tədbiri təşkil olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portallna Agentlildən verilən məlumata görə, “İnnovasiyalar Mərkəzi”nin “Gələcək üçün bacarıqlar” layihəsi çərçivəsində baş tutan tədbir Türkiyənin “Bilişim Vadisi” ilə birgə reallaşdırılan 6 aylıq inkubasiya proqramının yekunlarına, eləcə də illik hesabatın təqdimatına həsr olunub.

Tədbirdə Dövlət Agentliyinin sədri Ülvi Mehdiyev, elm və təhsil nazirinin müavini İdris İsayev, Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyinin İdarə Heyətinin sədri Orxan Məmmədov, BP-nin Xəzər bölgəsində Xarici əlaqələr və kommunikasiya üzrə vitse-prezidenti Bəxtiyar Aslanbəyli, “Bilişim Vadisi”nin direktoru Erkam Tüzgen, ölkəmizdəki ali təhsil müəssisələrinin rektorları iştirak ediblər.

Öncə rəsmilər startap komandalarının layihələrinin təqdim olunduğu stendlərə baxıblar. Ardınca Dövlət Agentliyi ilə layihəyə yeni qoşulan Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti və Naxçıvan Dövlət Universiteti arasında “Universitetlərdə innovasiya mühitinin formalaşdırılması və inkişaf etdirilməsi sahəsində əməkdaşlığa dair” Anlaşma Memorandumu imzalanıb. 

Tədbirdə rəsmilərin çıxışları baş tutub və layihə çərçivəsində həyata keçirilmiş işləri əks etdirən videoçarx nümayiş olunub.

10 startap komandasının layihə təqdimatından sonra münsiflər heyətinin qiymətləndirməsi nəticəsində ən yaxşı 5 layihə “Bilişim Vadisi”nin xüsusi mükafatı ilə təltif olunub.

Türkiyənin “Bilişim Vadisi” ilə birgə həyata keçirilən 6 aylıq inkubasiya proqramına ilkin mərhələdə 47 komanda qeydiyyatdan keçib, onlardan 30-u seçilib və 10 komanda proqramda iştirak hüququ qazanıb. Proqram müddətində türkiyəli mütəxəssislər tərəfindən müxtəlif sahələrdə təlimlər təşkil edilib.

2021-ci ilin aprel ayından həyata keçirilən “Gələcək üçün bacarıqlar” layihəsinin məqsədi innovasiya sahəsində kadr potensialının artırılması, təhsildə innovasiya fəaliyyətinin dəstəklənməsi, innovativ ideyalarını inkişaf etdirmək üçün təhsil prosesində tələbələrə dəstək göstərilməsi və onların ölkəmizin texnoloji inkişafında önəmli rol oynayan ixtira sahəsinə yönləndirilməsidir.

Layihə müddətində 12 ali təhsil müəssisəsi ilə əməkdaşlıq həyata keçirilib, 2 mindən çox tələbə tərəfindən 181 startap ideyası təqdim olunub. Universitetlərdə hazırlanmış 130-dan çox mentorun dəstəyi ilə 98 startap komandası formalaşdırılıb. İnkubasiya proqramlarının yekunu olaraq 19 startap komandası layihələrini təqdim edib və münsiflər heyəti tərəfindən qiymətləndirilmə nəticəsində 3 komanda mükafatlandırılıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2025)

Rubrikanı aparır: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

UNUDULMAZ SEVGİ ŞEİRLƏRİNDƏN növbəti təqdim edəcəyim şeir bu yaxınlarda sosial şəbəkədə rastıma çıxan və məni həqiqətən də gözəlliyi, orijinallığı və coşğun lirizmi ilə ovsunlayan “Qorxma, mən səninləyəm” şeiridir. Şeirin müəllifi Sərdar Amindir.

Sən baxan qara daşlar

çırpınar, leylək olar.

Sən baxmasan, leyləklər

bir topa lələk olar.

Tanrım, necə də gözəl deyir.

Xoş mütaliələr! 

Qorxma, mən səninləyəm

Həm də burda, yel atım.

Sən çap yarımçıq qalsın

üç misralıq bayatım...

Bibimin bişirdiyi

şirin ləzgi qoğalı

Gecəmin Ay işığı,

əlimin portağalı.

Sən od-alov qızısan

bir əlcə ürəyində

o sərçə ürəyində

pulemyotların səsi...

Saçlarını oynadır

fərarilik nəğməsi.

Sən böyük sevinclərin,

ən böyük sevinclərin,

gülüşlərin qəmzəsi.

Qayıdan durna səsi.

Şəlaləsən, şəlalə

tanrıdan yerə axan...

Bitməyən su sərgisi…

Sən baxan qara daşlar

çırpınar, leylək olar.

Sən baxmasan, leyləklər

bir topa lələk olar.

Əlini gözünə qoy,

gözünü dik səmaya,

Sən ki müqəddəslərin

saman qoxan ağımtıl

kətan çantalarından,

nar qoxan heybələrdən

doğulmusan dünyaya.

Mən də səni süzürəm,

yaşadığın adanı.

Bu tənhalıq, sakitlik,

Məst eləyir adamı.

Hər gün susub baxıram,

Səmadakı rənglərə

Yerini göstərməkçün

atdığın fişənglərə.

Sən canın, elə baxma

pislik gəlmir əlimdən

Tənha adan gözəldi

mənim miskin gəmimdən.

Sənə əlim toxunsa,

Günəş çıxar bir anlıq

İtər uçan fişənglər

Bitər atəşfəşanlıq.

Nə olar, əl yelləmə

qaranlığında qalaq.

Portağalsan əlimdə

sıxsam, Günəş doğacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzet” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə 20-ci əsrin əvvəllərində yazıb yaratmış Tahir Rasizadənin  şeirləri təqdim edilir. 

Günəş doğarkən

Afaqa əlin yendiriyorkən dəli ruzgar

Birdən-birə silkindi fəza, axdı buludlar.

Sıyrıldı qaranlıq gecələrdən,

Qurtuldu səma bilməcələrdən.

Parlarkən üfüqlərdə doğan qırmızı halə,

Yüzlərdə gülümsərdi əməllər bu xəyalə.

Güllər küləklərlə sərazad,

Daldan-dala bülbüllər ötər şad.

Ətrafə fərəh nəşə saçarkən...

...

Dağlar, dərələr, güldü çəmənlər

Birlikdə bahar ömrü içənlər...

Orman dərənin köksünə yaslanmış uyurdu,

Qızğın günəşin nurunu içmiş kibi durdu.

Seyr etdi, gülümsündü uzaqdan,

Çıldırdı könüllər bu maraqdan.

Şairin xülyası

...Uzaqlarda sirr oxudu füsunlu gecə,

İncə bir tül buluddan endi gizlicə.

Qaplayınca qumaşlı bir örtü sahili,

Mavi səndal heyran oldu böylə doğuşa,

Atlas donlu dəniz aldı bizi ağuşa.

Ayın hüsnünü əmərkən sevdalı ada

Bir qətrə su oldu sandal içrə dəniz.

...Şəbnəmli dodaqlar haman başladı sözə.

"Bən bir sevda dənizində tənha yaşar bir inciyəm,

Şairlərin xülyasına ilham saçar əfsunçuyam.

Gecələri bürünərək ayın sirmə tellərinə

Uzadaram əllərimi o məhəbbət ellərinə".

Göyün parlaq çiçəkləri xəyalıma dastan yazar,

Qızğın günəş üfüqlərə yayılınca həmən pozar.

Dolaşaraq sevda coşan könüllərin dənizində

...Ansızın bir fırtınayla sarsıldı oda,

Dışarıda sızlardımı ruzgarın neyi?

Şair, xülya baharından şu xəzan eyi.

01.07.1928

Ona

Gül, sevdiciyim, gülməmizin əsl zamanı,

Təzyin edəlim eşq ilə gəl, biz də bu anı.

Gənclik... buna vabəstə həyatın həyəcanı

Təzyin edəlim eşq ilə gəl, biz də bu anı.

Doğmaqda günəş, əsmədə meh, ötmədə bülbül,

Bin dürlü bəşaşətlə gülümsər bizə hər gül.

Gül, sevdiciyim, nazlı gülüşlərlə sevin, gül,

Təzyin edəlim eşq ilə gəl, biz də bu anı.

Olsun 

İstərəm sevgili dilbər mənə canan olsun,

Qul olum mən ona, ancaq mənə sultan olsun.

Eşidim əmrini hər ləhzə böyük minnətlə,

Qurban etməkçin ona cismdə min can olsun.

Taleyə şükr edərəm, vallahi, ömrüm uzunu,

Şövq ilə qönçə dodaqlar mənə xəndan olsun.

Raziyəm vəslinə ancaq yetişim bir ləhzə,

Sonra istər əbədi hicr ilə zindan olsun.

Söylə, bir hurimisən, yoxsa, mələksən, dilbər?

Heç inanmam bu gözəllikdə də insan olsun.

Toplaşıb başına həp türfə gözəllər nə ki var,

Hüsnünə Misr Züleyxası da heyran olsun.

Ölürəm, eşqin ilə rəhm elə bir an, ey qız,

Olma razı ki, hüzurunda nahaq qan olsun.

Tahirəm, dünyada bir başqa məramım yoqdur,

İstərəm bircə gecə yar mənə mehman olsun.

Mən istərəm 

Mən istərəm, sevda qoqan pərilər

Mənim büllur kaşanəmə dizilsin.

Gökyüzində inci sərpən nəzərlər

Pərilərin baş ucunda süzülsün.

Mən istərəm, əlvan güllər, çiçəklər

Pəncərəmin qoğuşunda açılsın.

Tatlı günəş camlarında doğunca,

Kaşanəmə rəngli nurlar saçılsın.

Mən istərəm, hər şey dalsın sükutə

Solğun məhtab işığını sərpərkən.

Mən istərəm, bülbül ötsün, gül açsın

Səba yeli alınları öpərkən.

Mən istərəm, ömrün incə bir tül

Geyinərək sevda ilə görünsün.

Əsrarəngiz təxəyyüllər içində

Tatlı, gözəl röyalərə bürünsün.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2025)

Rubrikanı Könül aparır. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Azərbaycan Milli Kulinariya Assosiasiyası ilə birgə layihəsində sizlərə hər dəfə İrəvan mətbəxindən nümunələr təqdim edirik. Bu nümunələr Azərbaycanın bu sahə üzrə tanınmış mütəxəssisi, əməkdar mədəniyyət işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, kulinar Tahir Əmiraslanovun gərgin əməyi nəticəsində ortaya çıxmışdır. 

Bu gün sizlərə Əvəlik dolmasının hazırlanma qaydasını təqdim edəcəyik. 

Nuş olsun!

DÜSTUR 

§ Ət – 117 qr

§ Əvəlik – 50 qr

§ Düyü – 55 qr

§ Soğan – 20 qr

§ Duz – 4 qr

§ İstiot – 0,05 qr

Xörək əlavəsi:

§ qatıq – 50 qr, sarımsaq – 2 qr 

HAZIRLANMASI:

Içlik üçün soğanla çəkilmiş ətə duz, istiot, düyü əlavə olunur və qa- rışdırılır. Əvəlik yarpaqları yuyulub pörtlədilir, içərisinə içlik qoyulur və bükülür. Dolmalar qazana yığılır, üzərinə işgənə əlavə olunur və bişi- rilir. Əgər ətin yağı az olarsa, yağ da əlavə oluna bilər. Bişdikdən sonra süfrəyə sarımsaqlı qatıqla verilir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2025)

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə dünyaşöhrətli Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin (1141-1209) zəngin ədəbi irsinin tədqiqi və beynəlxalq aləmdə təbliği sahəsində diqqətəlayiq addımlar atılır. Bu məqsədlə ölkəmizin Türkiyədəki Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi (AMM) dahi şairin “Xəmsə”sinə daxil olan bütün əsərlərin orijinaldan türk dilinə tərcüməsi və nəşri layihəsini həyata keçirir. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Türkiyədəki Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzindən verilən məlumata görə, Mərkəzin növbəti layihəsi ilə türk dilinə tərcümə edilmiş Nizami Gəncəvinin “Sirlər xəzinəsi” poeması Ankarada çapdan çıxıb. Əsəri Ərzurum Atatürk Universitetinin professoru, tərcüməçi Nimet Yıldırım türkcəyə çevirib. 

Kitabın ön sözündə qeyd olunur ki, Nizaminin hər bir poeması mükəmməl və təkrarsız sənət əsəridir. “Sirlər xəzinəsi” əsəri isə dahi şairin ilk məsnəvisi olmaqla, müdrik fikirlərlə zəngin bir hikmət xəzinəsi, həyatın ayrı-ayrı sahələrini əhatə edən, yeni ideya və qənaətləri ifadə edən və hekayətlərdən ibarət bir poemadır. 

Qeyd edək ki, 2024-cü ildə Türkiyədəki AMM-in layihəsi ilə Nimet Yıldırım tərəfindən Nizaminin “İskəndərnamə” əsəri türk dilinə tərcümə olunaraq Ankarada işıq üzü görmüşdü. 

Xatırladaq ki, Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin layihəsi ilə bu ölkənin Xalq şairi Camal Kamal tərəfindən “Xəmsə”yə daxil olan beş əsərin hər biri orijinaldan özbək dilinə tərcümə edilərək çapdan çıxıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2025)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün çağdaş Azərbaycan nəsrinin ən görkəmli nümayəndələrindən biri olan yazıçı, tənqidçi, pedaqoq, mətbuat və mədəniyyət xadimi  Seyid Hüseynin (Seyid Hüseyn Sadiqin) doğum günüdür.

Çağdaş Azərbaycan nəsrinin, xüsusilə hekayə janrının inkişafı və XX əsrin əvvəllərində ədəbi tənqidin yaranması Seyid Hüseynin adı ilə bağlıdır.

Şirin hekayə ustası kimi şöhrət qazanmış Seyid Hüseynin nəsri çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının təşəkkülü və inkişafı dövrünün ən parlaq səhifələrindən biri sayılır.

Hüseyn Mirkazım oğlu Sadıqzadə 25 yanvar 1887-ci ildə Bakıda dünyaya gəlib.

Atasını erkən itirən yazıçı babasının himayəsində böyüyüb.

O, əvvəl Mollaxanada, daha sonra isə dörd ilə yaxın dövrünün görkəmli maarif xadimlərindən biri olan Mahmud bəy Mahmudbəyovun müdiri olduğu Rus-tatar məktəbində təhsil alıb.

Azərbaycan, rus və fars dillərini mükəmməl öyrənib.

XX əsrin əvvəllərində babsının vəfatından sonra əmək fəaliyyətinə başlayan Seyid Hüseyn 1904-1914-cü illərdə müxtəlif qəzet redaksiyalarında ədəbi işçi kimi fəaliyyət göstərib. 

O,  ilk öncə "Kaspi" və "Təzə həyat" qəzetlərinin mətbəəsində mürəttiblik etmiş, "Bəhlul", "Kəlniyət" və "Qurtuluş"  jurnallarının naşiri olmuş 1913-1914-cü illərdə "İqbal" jurnalının baş redaktoru vəzifəsində çalışmışdır. 

Azərbaycanda Sovet hökuməti qurulduqdan sonra Bakıda orta məktəb və texnikumlarda müəllim kimi fəaliyyət göstərmiş,  

"Kommunist" qəzeti, "Şərq qadını" jurnalı redaksiyakarında çalışmış, "Azərnəşr" in bədii ədəbiyyat şöbəsinin redaktoru olnuşdur.

Yazıçı bədii yaradıcılığa 1907-ci ildə başlamış qəzet və jurnallarda  məqalə və felyetonlarla çıxış etmişdir.

Çağdaş Azərbaycan nəsrinin, hekayə janrının və ədəbi tənqidin inkişafında Seyid Hüseynin xüsusi rolu olmuşdur.

1927-ci ilə qədər müvəqqəti-mühərrir kimi şöhrət qazanmış  yazıçı mədəni-maarif cəmiyyətlərinin işlərində fəal iştirak etmişdir.

O, 1934 -cü ildə Azərbaycan yazıçılar ittifaqının üzvü olmuşdur. Lakin, Ziyalılarımıza qənim kəsilmiş Stalin represiyası adlı ölüm maşını təəssüf ki, Seyid Hüseyndən də yan keçməmişdir. O, 1936-cı ildə yazıçılar ittifaqının üzvlüyündən kənarlaşdırılmış, əsərləri kəskin tənqid olunmuş və ona xalq düşməni damğası vurulmuşdur.

Seyid Hüseyn 1937-ci ildə həbs edilmiş 1938-ci ilin yanvarında güllələnmişdir.

Həmçinin yazıçının həb­sin­dən bir ne­çə ay so­nra – 2 no­yabr 1937-ci il­də onun həy­at yol­da­şı şair Ümmügülsüm хa­nım da xalq düşməninin həyat yoldaşı damğası ilə  həbs edi­lə­rək Ba­yıl həbs­хa­na­sı­na gön­də­ri­lmiş və bir müddət so­nra  8 il həbs cə­za­sı­na məh­kum edi­lə­rək, MTN sə­nəd­lə­ri­nə əsa­sən 1938-ci il­də Tem­laq İs­lah əmək Düşə­rgə­si­nə gön­də­ri­lmişdir.

Onu da qeyd edək ki, Ümgülsüm xanım Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin əmisi qızı olmuşdur və Seyid Hüseynlə Ümgülsüm xanımın Oqtay, Toğrul və Qumral  adlı üç övladı olmuşdur.

Seyid Hüseyn ədəbi yaradıcılığa başladığı ilk illərdə ara- sıra sonralar isə müntəzəm olaraq  qəzet və jurnallarda "Kazımoğlu", "Hüseyn Sadiq", "Seyid Hüseyn", "Seyid Hüseyn Sadıqzadə",  "Mühərrir" imzaları ilə ədəbi-tənqidi məqalələrlə çıxış etmişdir. Müəllifin müxtəlif illərdə "Ağ valideyn yaxud zavallı Məşədi Zaman", Qaçaq oğul yaxud ata məhəbbəti", "Yeni həyat yollarında" kimi bir çox kitabı işıq üzü görmüş, "Gələcək həyat yollarında", "Şirinnaz", "İki həyat arasında", "Yatmış kəndin qış gecələrində", "Gilan qızı" və s.  kimi hekayələri, "Altun", "Yalan", "Gözləllik nədir" və s. kimi məqalələri xüsusi oxucu rəğbəti qazanmışdır.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2025)

Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

23-24 yanvarın tarixlərində Тюрк Mədəniyyəti və İrsi Fondunun (TMİF) Bakı şəhərində yerləşən Baş qərargahında Şura iclasına hazırlıq məqsədilə ikinci ekspert görüşü baş tutub. İclasda Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Türkiyənin xarici işlər və mədəniyyət nazirlərinin nümayəndələri, həmçinin təşkilatın əməkdaşları iştirak edib.

Öncə Fondun prezidenti Aqtotı Raımkulova qonaqları salamlayıb və 2024-cü ildə Fondun həyata keçirdiyi işlər barədə ətraflı məlumat verib. O, Fond tərəfindən 74-dən çox layihə və tədbirin reallaşdırıldığını vurğulayıb. Aqtotı Raımkulova bir sıra mühüm layihələri qeyd edib:  Astanada keçirilən sammit çərçivəsində Alaqul Osmonovun Bişkekdəki ev-muzeyinin bərpa və yenidənqurma işlərinin tamamlanması, "Türk Dünyası 2040-a baxış" sənədinə və TURKTIME-ın təşəbbüsünə uyğun olaraq Türk Mədəniyyəti İrsinin Kataloqunun hazırlanması, Beşinci Dünya Köçərilər Oyunlarının dəstəklənməsi, İstanbulda Türk mədəniyyət irsinin idarə olunması sahəsində mütəxəssislər arasında təcrübə və bilik mübadiləsi proqramının keçirilməsi, "Türk Dünyasının Məşhur Şəxsiyyətləri", "Türk ədəbiyyatının Zərgərləri", "Türk Dünyasının Elmi Xəzinələri" adlı kitab seriyalarının nəşr edilməsi, Bakıda "Türk Dünyası tarixi və mədəni irsinin UNESCO perspektivindən öyrənilməsi və qorunması" mövzusunda beynəlxalq konfransın təşkili, Parisdəki UNESCO qərargahında türk dünyasının görkəmli  alimi Mahmud Kaşğari tərəfindən XI əsrdə yazılmış "Divani Lüğət at-Türk" adlı ilk Türk dilləri ensiklopedik lüğətinin 950 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq elmi konfrans və sərginin keçirilməsi.

İclasın gündəliyində Türk xalqlarının mədəni irsinin qorunub saxlanılması istiqamətində əməkdaşlığın genişləndirilməsi məsələləri yer alıb. Dövlət orqanlarının nümayəndələri və Fondun əməkdaşları təşkilatın normativ sənədlərində dəyişikliklərin edilməsi ilə bağlı müzakirələr aparıb, 2025 və 2026-cı illər üçün Fondun fəaliyyət planlarına daxil edilmiş Türk Dünyasının zəngin irsinin populyarlaşdırılması, qorunması və bərpasına yönəlmiş layihələr ətrafında ətraflı müzakirələr aparılıb.

Qeyd etmək lazımdır ki, cari ildə Fondun Şurasına Qazaxıstan Respublikası sədrlik edir və Fondun təsisçi ölkələrinin mədəniyyət nazirlərinin iştirak edəcəyi 2-ci Şura iclası 2025-ci il fevralın 7-də Astana şəhərində keçiriləcək.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2025)

Murad Vəlixanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Hər dönəmin öz çətinlikləri, ağrısı olur. Bu çətinliklər müstəqilliyini yenicə əldə edən Azərbaycandan da yan keçmədi. Bir tərəfi vətəndaş müharibəsi ilə üz-üzə dayanmış, bir tərəfi isə qonşu deyib yanına adlığı ermənilər tərəfindən işğal edilən Azərbaycan səsini dünyaya heç cür eşitdirə bilmirdi. Öz dediyimizi elə özümüz də eşidirdik. O dönəmlərdə “səsimizi eşitdirməyin yolu film çəkməkdən keçir” sözü işlədilsəydi həmin adama gülərdilər. Ancaq çoxunun gülüb keçə biləcəyi bu fikir reallaşdı. Ssenari müəllifi Vaqif Mustafayev,  rejissoru və baş rolunun aktyoru Ceyhun Mirzəyevin olduğu “Fəryad”  filmi 1993-cü ildə çəkildi. 

Filmdə Xçaturyan rolunu o qədər yaxşı oynamışdı ki, aktyor Məlik Dadaşovu, deyilənə görə, Ermənistanda milli qəhrəman deyə ananlar da var idi. 

Filmin daha real bir şəkildə olması üçün o dönəm işğal zamanı Naftalanda məskunlaşan Xocalı sakinlərinin də köməyi olub. Hətta söylənənlərə görə Ceyhun Miirzəyev çəkilişlərdən o qədər təsirlənib ki, filmin operatoru Kənan Məmmədova   “zülmdən sağ qurtulan insanları yenidən öldürməyək” deyib ağlayıb. 

O dönəm yaşadıqlarımızı göz önünə gətirəndə həm millət olaraq, həm də insan olaraq necə çətin və sarsıdıcı ortamdan keçdiyimiz gözlər önünə sərgilənir. Qarabağımız hər nə qədər azadlığına qovuşsa belə o dönəmi unutmaq ağlımızdan, beynimizdən çıxarmaq qeyri-mümkündür. Həmd olsun ALLAHA, qisas günümüz qiyamətə qalmadı. 

ALLAH şəhidlərimizə rəhmət etsin, qazilərimizə ŞAFİ ismi ilə şəfa versin. 

“Ədəbiyyat və İncəsət”

(25.01.2025)

Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Maddi olaraq ən ucuz, mənəvi olaraq isə ən qiymətli güllərdən biridir nərgiz. Onun sadəliyi, ətirli varlığı və incə gözəlliyi insanların qəlbində xüsusi bir yer tutur. Amma hər gül kimi, nərgiz də hər ürəyə toxuna bilmir. Çünki nərgizin qiymətini anlamaq üçün yalnız gözəlliyini görmək kifayət deyil, onu hiss etmək, onunla xatirələr paylaşmaq lazımdır.

Nərgiz haqqında maraqlı məlumatlar:

Nərgizlər (Narcissus) soğanaqlı bitkilərdir və baharın gəlişini müjdələyən ilk çiçəklərdəndir. Adını yunan mifologiyasındakı Narcissusdan alır. Əfsanəyə görə, Narcissus öz əksinə vurulub özündən başqa heç kəsi sevməyən bir gənc idi. Bu əfsanə nərgizin bəzi mədəniyyətlərdə təvazökarlıq və ya tərsinə, eqoizm simvolu kimi qəbul edilməsinə səbəb olub. Amma həqiqət budur ki, nərgiz həyatı təcəssüm edir: qısa ömrü ərzində hüzur, xatirə və sevgi ilə doludur.

Hər kəsə hədiyyə edilməz:

Nərgiz hər kəsin sevdiyi bir gül deyil. Qoxusu bəzilərinin başını ağrıda bilər, bəzilərinə isə xoşbəxtlik gətirər. Onu anlamaq, sevmək və dəyərini bilmək xüsusi bir incəlik tələb edir. O, yalnız sevilməyə layiq olanların ruhuna toxunar və yalnız həqiqi sevənlər üçün dəyərli bir hədiyyədir.

Nərgiz baxçası: 

Öz hüzurunu yarat

Nərgizlərdən söz düşəndə, onların yalnız başqalarından hədiyyə olaraq gözlənilməməsi vacibdir. Həyatda hüzur və xoşbəxtliyi bir başqasından ummaq yerinə, öz içində yaratmağı öyrənmək lazımdır. Öz nərgiz baxçanı yaratmaq, həyatını öz sevincinlə doldurmaq deməkdir. Çünki hüzur və gözəllik yalnız özündən başlayır.

Bir az sevgi, bir az nostalji

Nərgizlər sadəcə bir çiçək deyil, onlar xoş xatirələrin və keçmişin qoxusunu daşıyır. Bir nərgiz baxçasında gəzdiyiniz zaman sanki milyonlarla xatirə ayaqlarınızın altında canlanır. Hər bir saplağı sanki həyatın qısa, lakin dərin məna daşıyan bir hissəsini təmsil edir.

Sonda, unutmayın: 

Nərgizlər yalnız baharın müjdəçisi deyil, ruhunuzu sevgi ilə dolduracaq bir çiçəkdir. Onun dəyərini bilmək, onu yalnız gözə deyil, ürəyə də toxundura bilmək deməkdir. Nərgizlərin hüzurunu yaşamaq istəyirsinizsə, gözləməyin – özünüzə bir nərgiz baxçası yaradın və onu xatirələrinizlə bəzəyin.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2025)

  “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AYB üzvü Coşqun Xəliloğlunun “Dost xəyanəti” hekayəsini “Redaksiyanın poştundan” rubrikasında təqdim edir.

Dostumla dənizin sahilində gəzirdik. Birdən Niyaz dedi,  oturaq, bir siqaret çəkək.

Siqareti az-az çəkirəm, daha doğrusu, təzə-təzə öyrənməyə başlamışam. Niyazla nə vaxt gəzməyə çıxıram, mütləq məni siqaretə “qonaq” edir. Əvvəllər etiraz edirdim, indi isə təklifə “yox” deyə bilmirəm.

Çinar ağacının altındakı oturacaqda əyləşdik. Hərəmiz bir siqaret alışdırıb qoyduq damağımıza, acı tüstünü ləzzətlə ciyərimizə çəkməyə başladıq.

-Əyləşmək olar?- beli bir az bükülmüş, üz-gözü qırışmış 60-65 yaşlarında  bir kişi yanımızdakı boş yerə işarə edərək soruşdu.

-Buyurun əmi, əlbəttə olar.

-Neftçilər məhləsindənsiniz?- o, mənim üzümə baxaraq mehribanlıqla soruşdu.

-Bəli.

-Nə gözəl... Mənim dostum da orada yaşayır, adı Qüdrətdir.

-Hə, Qüdrət əmini tanıyırıq, qonşumuzdur, yaxşı adamdır.

-Sinif yoldaşı olmuşuq.

-Əmi, amma o, deyəsən sizdən cavandır?

Qüdrət əmi təzə tanışımızdan ən azı 7-8 yaş kiçik görünürdü.

-Yox, əslində mən ondan 6 ay kiçiyəm. On il bir sinifdə oxumuşuq. Məni tez qocaldan siqaret oldu.

Niyaz səbrsizləndi:

-Siqaret nədir ki, adamı belə qocaltsın. Əksinə, siqaret çəkəndə adamın beyni dincəlir, gərginlikdən, stressdən uzaq olur.

Həmişəki kimi o, özünü çoxbilmiş kimi göstərməyə çalışdı.

Təzə tanışımız aram-aram danışmağa başladı:

-Əgər vaxtınız varsa, qulaq asın, sizə “siqaretin faydası”ndan danışım, özü də öz şəxsi təcrübəmə əsasən. İnanmazsınız, mən siqaretlə tanışlığa başlayanda heç 9 yaşım da yox idi. Kənddə yaşayırdıq. İkinci sinfi qurtarıb yay tətilinə buraxıldıq. Bir neçə gün sonra  məktəbimizin təmirinə başladılar. Məktəbə yaxın yaşadığımız­dan hər gün qonşu uşaqlarla birlikdə inşaatçıların yanına gedirdik. Onların əksəriyyəti cavan idi. Həm də mehriban insanlar idilər.  Tez bir zamanda bir-birimizlə isinişdik.

Azacıq susub davam etdi:

-Kənddə hamının bağçası mer-meyvəylə doluydu - ərik, gilas, alça, gavalı.. nə qədər yığrsan yığ, kimə pay verirsən, ver. Bir gün nənəm dedi ki, ay bala, yazıqdrılar, səhərdən axşama kimi işləyirlər ki, məktəbiniz vaxtında təmir olunsun. Allaha da xoş gedər. Bu mer-meyvədən yığın, aparın verin onlara. Təklif ürəyimcə oldu. Hər meyvədən bir az dərib apardım məktəbə. Təmirçilər həvəslə işləyirdilər. “Əmi, sizə meyvə gətirmişəm” dedim. “Sənə də qurban olum, meyvələrinə də” - uzunboy, qıvrımsaç, Xanlar adlı cavan oğlan səbəti əlimdən aldı və digərlərinə səsləndi ki, əlinizi saxlayın, Əli dostumuz bizə pay gətirib. Ustalar meyvələrdən götürüb yeməyə başladılar. Tez bir vaxtda səbət boşaldı. Mənə təşəkkür etdilər. Bu dəm Xanlar siqaret yandırıb damağına qoydu. Birdən nə fikirləşdisə: “Əli, bəlkə, sənə də birin?” dedi. Cavabımı gözləmədən ikinci papirosu yandırıb mənə verdi. Bir az tərəddüd etsəm də qoydum damağıma.

Həmsphbətiumiz köks ötürdü:

   -Hər gün meyvə yığıb təmirçilərə aparırdım və hər dəfə bir siqaretlə mükafatlanır­dım. Avqustun axırında dostlarım işlərini bitirib getdilər. Elə onlardan ayrıldığım günün sabahı darıxmağa başladım. Əlbəttə, onlara görə yox, siqaretə görə. Nə edəcəyimi bilmirdim. Kiminsə görəcəyindən qorxsam da getdim evimizdən bir az aralıdakı zibilliyi eşələməyə. İki dənə yarısı çəkilməmiş papiros kötüyü tapdım. Birini yandırıb başladım çəkməyə. Sonra məktəb açıldı. Elə birinci gün məktəbdə gizlincə siqaret çəkən uşaqlarla dostlaşdım. Tez-tez dərsə gecikir, sinifdə fikrimi toplaya bilmirdim. Çox keçmədən sinfin ən pis oxuyan şagirdlərdən birinə çevrildim. Müəllimimiz də mənim siqaret çəkdiyimə və pis oxuduğuma görə atamı məktəbə çağırdı. O da mənim hərəkətimə görə çox pis oldu. Atam müəllimə söz verdi ki, mənə nəzarəti artıracaq və mən özümü düzəldəcəyəm. Atam rayon mərkəzində tikinti idarəsində bənna işləyirdi. Səhər obaşdan evdən çıxır, gecələr evə qayıdırdı. Məndən böyük üç qardaşım, bir bacım var idi. Onların hamısı yaxşı oxuyurdu. Hətta, o vaxt doqquzuncu sinifdə oxuyan bacım riyaziyyat fənni üzrə keçirilən olimpiadada rayon  birincisi olmuşdu.

     Bura kimi danışıb həmsöhbətimiz sual ünvanladı:

-Uşaqlar, sizi yormuram ki?

-Yox, əmi, çox maraqlı danışırsınız – mən cavab verdim.

-Dərsdən sonra evə qayıdanda əvvəlcə anamla rastlaşdım. Üzünə kədər çökmüşdü, elə yorğun, qəmli görünürdü ki...  Bir anlıq atamın məktəbə çağırıldığını unudaraq “Ana, nəsə olub” soruşdum. “Ay bala, bundan artıq nə olacaq? Atana məni yaxşı danlatdın” dedi anam. Həyatda bəlkə də ilk dəfə peşmanlıq hissi keçirdim. “Ana, söz verirəm ki, bir də siqaret çəkməyəcəyəm, dərslərimi yaxşı oxuyacağam” dedim. Həmin gecə atamın gözünə görünmədim. Evdə heç kimin üzünə baxa bilmədim. Gecə də çox narahat yatdım. Bir müddət siqaret çəkmədim, dərslərimi də yaxşı oxumağa başladım. Artıq yeddinci sinifdə oxuyurdum. İstirahət günlərinin birində məndən iki yaş böyük qonşumuz Zamanla rastlaşdım. Damağında siqaret var idi. “Çəkirsən” deyə soruşdu. “Yox” deyə bilmədim, “olsa, çəkərəm“ dedim. Siqareti çəkdik, indi də izah edə bilmədiyim qəribə hisslər keçirməyə başladım. Nə isə. Orta məktəbi birtəhər bitirdim. Bacım və qardaşlarımın hamısı ali təhsil alsalar da mən texniki peşə məktəbinin diplomuyla kifayətləndim. Düzdür, seçdiyim qaynaqçı peşəsi məni heç vaxt çörəksiz qoymadı, əsgərlikdə də köməyimə çatdı. Amma siqaretdən ayrıla bilmədim. Bəzən iki qutu siqaret çəkirdim. Siqaretə aludəçiliyim heç vaxt yaxın ətrafımda yaxşı qarşılanmadı. Atamın danlağına, böyük qardaşımın məzəmmətinə, qohum-əqrəbanın rişxəndinə fikir vermədən siqaretdən ayrılmaq fikrim yox idi. Qazancımın bir hissəsini bu zəhərə verirdim. Hesablamı­şam, həmin pulu yığsaydım, iki otaqlı ev ala bilərdim. Evlənəndən sonra həyat yoldaşımla dəfələrlə siqaretə görə mübahisəmiz olurdu. Mən hər vəcdlə özümü haqlı sanırdım. “Mən evin kişisiyəm, özüm bilərəm. Pulu mən qazanıram,  sənin pulunla çəkmirəm ki...” deyirdim. Yazıq arvad  haqsızlığıma dözmək məcburiyyətində qalırdı.

 Həmsöhbətimiz fikrə daldı. Səsində peşmançılıq tonları aşkar duyulurdu:

-Uzun illər çəkdiyim siqaret orqanizmimə ciddi təsir etsə də büruzə verməməyə çalışırdım. Lakin bir dəfə çətinliklə nəfəs aldığımı hiss etdim. Ayaqlarım bərk ağrı­ma­ğa başlamışdı. Öskürək də başladı, kəsmək bilmirdi. Həkimə getməyi sevməsəm də səhhətimin gündən-günə pisləşməsi məni xəstəxanaya yollanmağa məcbur etdi. Məni müayinə etdilər. Daxili orqanlarımdan demək olar ki, salamatı  yox idi. Ürəyim yaxşı vurmurdu, öd kisəm qatılaşmışdı, qaraciyərimin ölçüləri dəyişmişdi, ağ ciyərimdə ləkələr, düyünlər yaranmışdı, hətta həkimlər dedilər ki, vaxtında müalicə olunmasan xərçəngə çevrilə bilər. Böyrəyimdə də ciddi problemlər var idi. Digər analizlərin nəticəsi də vəziyyətimin kəskin pis olduğunu təsdiqləyirdi. İftixar həkim mənə: “Əli, görürsən, vəziyyətin yaxşı deyil, amma çıxış yolu var. Səbrlə, dözümlə uzun müddət müalicə olunmalısan. Səndə eyni zamanda bir neçə xəstəlik baş qaldırıb, xəstəliklər də həmişə bir-biri ilə dostluq edirlər. Bacardığım qədər səni müalicə etməyə çalışacağam. Amma mən müalicənin əlli faizini edə bilərəm. Əlli faiz isə səndən asılıdır. Sən, siqareti atmalısan, yoxsa çəkdiyimiz əziyyət, xərclədiyin pul boş-boşuna gedəcək, yaşamaq ehtimalın da çox azdır” söylədi. Mən “həkim, mən 40 ildən çoxdur ki, siqaret çəkirəm. İndi onu necə atım” deyə sual edəndə o “sən, siqaretlə dostluq etmisən. O, isə səninlə dostluq etmədi, sənə xəyanət etdi. Ağsaqqal adamsan, xəyanəti bağışlamaq kişilikdir?” deyə üstümə çəmkirdi. Uşaqlar, həkimin sözləri mənə necə təsir etdisə özümdən asılı olmayaraq: “Yox, nakişilikdir!” deyə qışqırdım. Allah mənə güc verdi. İradəmi toplayıb siqareti atdım. Müalicəm uzun çəksə də sağaldım. Məni çox sevən ailəmin, uşaqlarımın yanına qayıtdım. Düz altı ildir ki siqaret çəkmirəm. Özümü yaxşı hiss edirəm, yaxınlarım, doğmalarım da mənə görə çox sevinirlər. Siqaret məni vaxtından tez qocaltdı. O, sanki lampadır, amma o lampa işıq, nur yox, qaranlıq saçır.

Danışıb qurtarandan sobra həmsöhbətimiz sanki yüngülləşibmiş kimi söylədi:

-Uşaqlar, yəqin ki vaxtınızı aldığıma görə məndən inciməzsiniz. Mən istəyirəm ki, hamı mənim timsalımda siqaretin zərərini başa düşsün. Axı, biz bir millətin övladlarıyıq.

Və gülümsündü.

Gözüm Niyaza sataşdı, o da mənə baxdı. Siqaret qutusunu cibindən çıxarıb içində qalmış siqaretlərlə birlikdə əzib zibil qutusuna atdı.

                                                                         (05.01.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2025)