Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı ilə birgə təqdim etdiyi Türk mədəniyyətinin ünlüləri layihəsində bu gün sizləri məşhur Türkiyə yazarı Ahmet Hamdi Tanpınar barədə bilgiləndirəcəyik.

Enver Aykol, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Türkiyə təmsilçisi

Türk ədəbiyyatı Tanzimat dövründən etibarən köklü bir dəyişiklik prosesinə girmiş, Şərq və Qərb mədəniyyətləri arasında yeni bir kimlik axtarışına yönəlmişdir. Ahmet Hamdi Tanpınar bu axtarışı həm nəzəri cəhətdən təhlil edən, həm də əsərlərində estetik bir səviyyədə işləyən ən mühüm yazıçılardan biridir. Roman, şeir, hekayə və esse kimi fərqli janrlarda yazdığı əsərlərlə fərdin daxili dünyasını, zaman anlayışını və sivilizasiya dəyişikliyinin yaratdığı çatışmaları araşdırarkən, ədəbi üslubunda güclü tarixi və mədəni dərinlik qurmuşdur. Tanpınar, eyni zamanda ədəbiyyat tarixçiliyi kimliyi ilə də Cümhuriyyət dövrü Türk ədəbiyyatının qurucu adlarından biri olmuşdur. Onun ədəbiyyat üzərinə inkişaf etdirdiyi fikirlər və əsərləri bu gün də müasir ədəbiyyat nəzəriyyələri çərçivəsində təhlil edilir və akademik müzakirələrə mövzu olur.

23 iyun 1901-ci ildə İstanbulun Şehzadebaşı məhəlləsində dünyaya gələn Tanpınar, köklü bir ailəyə mənsub idi. Atası Hüseyn Fikri Əfəndi Osmanlı imperiyasının müxtəlif bölgələrində qazılıq etmişdir. Anası Nəsimə Bahriyyə Xanım isə Trabzonlu Qansızzadələr ailəsindəndir. Tanpınarın uşaqlığı atasının vəzifəsi səbəbindən tez-tez şəhər dəyişməklə keçmişdir. Bu vəziyyət onun təhsil həyatına da təsir etmişdir. Ergani, Sinop, Siirt, Kərkük və Antalya kimi fərqli şəhərlərdə təhsil alan Tanpınar bu müddət ərzində oxumağa olan həvəsini inkişaf etdirmişdir. Xüsusilə Kərkükdə keçirdiyi illərdə tarix kitabları, klassik mətnlər və fransız dilinə olan marağı onun ədəbi şəxsiyyətinin təməlini qoymuşdur. Bu dövrdə oxuduğu əsərlər arasında “Qisas-əl-Ənbiya”, “Cəzmi”, “Cəlaləddin Xarəzmşah” kimi əsərlər, Servet-i Fünun jurnalı və tərcümə romanlar da var idi. Fransız dili öyrənməyə başlaması onun Qərb ədəbiyyatına marağını artırmış və bu maraq həyatı boyunca davam etmişdir.

Tanpınar 15 yaşında ikən anasını itirmişdir. Bu itki onun həm şəxsiyyətində, həm də yaradıcılığında dərin izlər buraxmışdır. Bu hadisə ölüm və əzab mövzularının əsərlərində tez-tez işlənməsinə səbəb olmuşdur. Antalyada lisey təhsilini başa vurduqdan sonra İstanbula qayıdan Tanpınar əvvəlcə Halkalı Baytarlıq Məktəbinə, sonra isə Darülfünuna daxil olmuşdur. Burada Yahya Kamal, Mehmed Fuad Köprülü, Cənab Şahabəddin kimi mühüm şəxsiyyətlərdən dərs almışdır. Yahya Kamalın təsiri ilə ədəbiyyata yönələn Tanpınar Dərgah jurnalının qurulmasında iştirak etmiş və ilk şeirlərini burada nəşr etdirmişdir. Bu dövrdə Qərb ədəbiyyatını, xüsusilə Fransız simvolist şairlərini kəşf etmişdir. Baudelaire, Verlaine, Mallarmé kimi adlar onun estetik anlayışını formalaşdırmışdır. Eyni zamanda Goethe, Dostoyevski, Edgar Allan Poe kimi yazıçılarla da ədəbi dünyagörüşünü genişləndirmişdir.

Tanpınar 1923-cü ildə Darülfünunu bitirdikdən sonra Ərzurum Liseyində müəllimlik etməyə başlamışdır. Daha sonra Konya, Ankara və İstanbulda müxtəlif liseylərdə ədəbiyyat müəllimi olaraq çalışmışdır. 1939-cu ildə İstanbul Universiteti Ədəbiyyat Fakültəsində Yeni Türk Ədəbiyyatı kafedrasına professor kimi təyin edilmişdir. Bu vəzifəsi zamanı Tanzimat dövründən sonrakı Türk ədəbiyyatı tarixini yazmaqla vəzifələndirilmişdir. 1949-cu ildə nəşr etdiyi “XIX əsr Türk Ədəbiyyatı Tarixi” adlı əsəri bu sahədə şah əsər kimi tanınıb. Bu əsər yalnızca bir ədəbiyyat tarixi deyil, eyni zamanda bir mədəniyyət və sivilizasiya tarixi xüsusiyyəti daşıyır.

Tanpınarın ədəbi şəxsiyyəti şeir, roman, hekayə, esse və ədəbiyyat tarixi kimi fərqli janrlarda verdiyi əsərlərlə formalaşmışdır. Şeirdə mükəmməllik axtarışı onun az, lakin seçilmiş şeirlər yazmasına səbəb olmuşdur. Şeirlərində Ahmet Haşim, Yahya Kamal və Fransız simvolistlərinin təsiri hiss olunur. Roman və hekayələrində isə fərdin daxili dünyası, zaman, yuxu, musiqi və Şərq-Qərb toqquşması kimi mövzular ön plana çıxır. “Huzur”, “Saatları Qurma İnstitutu”, “Mahur Bəstə” kimi romanları Türk ədəbiyyatının klassikləri arasına daxil olmuşdur.

Tanpınarın “Huzur” romanı, II Dünya Müharibəsinin astanasında İstanbulda keçir və Mümtaz, Nuran, Suat və İhsan kimi obrazlar vasitəsilə fərdi və ictimai narahatlıqları araşdırır. Roman, modernləşmə prosesində yaşanan kimlik böhranlarını, keçmişlə hesablaşmanı və sivilizasiya dəyişikliyinin insan üzərindəki təsirlərini işləyir. Tanpınar, “Saatları Qurma İnstitutu” əsərində zamanı və saatı metafor kimi istifadə edərək təkcə fərdi yox, eyni zamanda ictimai və siyasi düzəni də tənqid edir. Lakin burada ironiyanın sadəcə bir yumor elementi olmadığı, eyni zamanda bir varlıq sorğulamasına çevrildiyi görünür. Hayri İrdalın öz kimliyini tapa bilməməsi, keçmişin və cəmiyyətin ona yüklədiyi rollar arasında sıxışıb qalması, fərdin modernləşmə prosesində yaşadığı yadlaşmanın bir əksidir. “Saatları Qurma İnstitutu” yalnız korlanmış bürokratiyanı deyil, insanın daxili dünyasındakı parçalanmanı da əks etdirir. Burada ironiya sadəcə tənqidin bir vasitəsi deyil. Eyni zamanda, cəmiyyətin özünü aldatdığını göstərən bir güzgüyə çevrilir.

“Əgər yaşamaq sözünün mənası hər şeydən məhrum olmaq və iztirab çəkməkdirsə, hər an kiçilmək və bunu nəfsində hiss etməkdirsə, heç cür aşa bilməyəcəyi bir çərçivənin içində dayanmadan çırpınmaqdırsa, şübhəsiz ki, mən də, mənimkilər də ən dərin şəkildə yaşayırdıq.” (Saatleri Ayarlama Enstitüsü, s. 12)

Tanpınarın ədəbi portreti təkcə bir yazıçı kimi deyil, eyni zamanda bir düşüncə adamı və estetikçi kimi də qarşımıza çıxır. Əsərlərində Bergsonun zaman fəlsəfəsi, Freudun psixoanaliz nəzəriyyələri və Bachelardın təxəyyül dünyası kimi fəlsəfi və psixoloji ünsürlərə tez-tez rast gəlinir. Şərqlə Qərb arasında bir körpü qurmaq cəhdi onun əsərlərinin əsas mövzusudur. Tanzimat dövründən bəri davam edən sivilizasiya böhranını fərdin daxili dünyasından yola çıxaraq işləyir. Romanlarında İstanbul həm bir məkan, həm də bir personaj kimi önə çıxır. Şəhərin tarixi toxuması, mədəni irsi və modernləşmə prosesindəki dəyişiklikləri Tanpınarın əsərlərində dərin bir estetik həssaslıqla işlənir.

Tanpınar öz şeirlərində heca vəznindən istifadə etməklə yanaşı, aruzun melodik quruluşunu tutmağa çalışdığını qeyd edir. Misralarında açıq və qapalı hecaların ahəngli düzülüşü bu axtarışın izlərini daşıyır. Şeirlərində musiqilik, yuxu, zaman və sonsuzluq mövzuları mərkəzə alınır; təbiət, işıq, eşq və ölüm kimi motivlər bu mövzular ətrafında formalaşır. "Dildə yuxu vəziyyəti qurmaq" kimi təyin etdiyi şeir anlayışı onu Yahya Kamaldan çox Əhməd Haşimə yaxınlaşdırır. Xüsusilə erkən dövr əsərlərində Haşimin təsirləri hiss olunur. Tanpınara görə şeir, söz seçimində diqqətlilik, səs uyğunluğu və hiss-fikir dərinliyi ilə mükəmməlliyə çatmalıdır. 1930-cu illərdə heca və qafiyənin lazımsızlığını müdafiə edən cərəyana qarşı çıxaraq, bu elementlərin şeirin intizamını və "mükəmməllik qığılcımını" ortaya çıxaran bir mübarizə olduğunu vurğulayır. Onun üçün forma, dil və məzmun tamlığı şeirin əsasını təşkil edir.

Tanpınarın sənət anlayışı musiqi, rəsm və memarlıq kimi digər sənət sahələri ilə də iç-içədir. Əsərlərində musiqi, xüsusilə klassik Türk musiqisi, mühüm bir estetik ünsürdür. “Mahur Bəstə” romanında olduğu kimi musiqi məqamları və bəstələr, qəhrəmanların daxili dünyalarını əks etdirir. Rəsm və memarlığa olan marağı onun estetik duyarlılığını qidalandırmışdır. İncəsənət Akademiyasında verdiyi dərslər onun sənət tarixi və estetika mövzusundakı biliklərini dərinləşdirmişdir. Bu dövrdə Bedri Rahmi Eyyuboğlu, Nuri İyem, Səlim Turan kimi məşhur sənətkarların müəllimi idi.

Tanpınarın ədəbi şəxsiyyəti yalnız Türk ədəbiyyatı ilə məhdudlaşmır. Onun Qərb ədəbiyyatına olan dərindən bələdliyi əsərlərini universal bir səviyyəyə qaldırır. Fransız simvolist şairlərindən Paul Valéry, Charles Baudelaire və Stéphane Mallarmé ilə yanaşı, Marcel Proust, Dostoyevski və Edgar Allan Poe kimi yazıçılar da onun estetik dünyagörüşünü formalaşdırmışdır. Tanpınar bu yazıçıların əsərlərini təkcə oxumaqla kifayətlənməmiş, eyni zamanda onların fəlsəfi və psixoloji təhlillərindən də təsirlənmişdir. Xüsusilə zaman, yuxu və bilinçaltı kimi mövzulara hekayələrində tez-tez yer vermişdir.

24 yanvar 1962-ci ildə ürək tutması səbəbilə vəfat edən Tanpınar, Rumeli Hisarında dostu və müəllimi Yahya Kamalın yanına dəfn edilmişdir. Onun ölümündən sonra nəşr olunan gündəlikləri, məktubları və tamamlanmamış əsərləri ədəbi şəxsiyyəti haqqında bir çox mövzunu aydınlaşdırmışdır. Tanpınar yalnız bir yazıçı deyil, eyni zamanda bir fikir adamı kimi də qəbul edilir. O, Türk ədəbiyyatının klassiki olmağın fövqündə, eyni zamanda universal bir sənətkar kimi bütün dünyada anılmağa layiqdir.

Biblioqrafiya

Zeynep Kerman, “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Edebiyat Tarihi Hakkında Bazı Görüşler”, Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, Haz. Sema Uğurcan, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2003.

Orhan Okay, Ahmet Hamdi Tanpınar İstanbul: Şule Yayınları, 2000.

Ahmet Hamdi Tanpınar,  XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2012.

Ahmet Hamdi Tanpınar, Edebiyat Üzerine Makaleler, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2024.

Ahmet Hamdi Tanpınar, Günlüklerin Işığında Tanpınar’la Baş Başa, Haz. İnci Enginün, Zeynep Kerman, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2013.

Mehmet Samsakçı, Tanpınar’ın Eşiğinde: Ahmet Hamdi Tanpınar ve Eserleri Üzerine Düşünceler, İstanbul: Bilge Kültür Sanat, 2023.

İbrahim Şahin, Ahmet Hamdi Tanpınar: Haz ve Günah, İstanbul: Kapı Yayınları, 2012.

M. Orhan Okay, “Tanpınar, Ahmet Hamdi", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/tanpinar-ahmet-hamdi (E.T: 31.01.2025).

Yunus Balcı, “Ahmet Hamdi Tanpınar”, Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-hamdi-tanpinar (E.T: 20.01.2025).

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.02.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Şair yaxşı söyləyib: “Dünya sənin, dünya mənim, dünya heç kimin”. Artıq əbədiyyətə qovuşan Gülhüseyn Kazımovu yaxşı tanıyırdım. İçi dolu, məzmunlu və dəyərli dostlarımdan biri idi. 

Kim deyibsə düz deyib, həqiqətən də insanlar işdə, vəzifədə, fəaliyyətdə bir-birini əvəz edə bilsələr də, amma həyatda heç kim əvəz olunmur. Barmaq izləri bir-birini təkrarlamadığı kimi, insanlar da bir-birini təkirarlamırlar, fərqli-fərqli təyinatları icra edirlər. Onun da öz təyinatı vardı, varlığına biçilən, taleyinə yazılan İlahi təyinat…

1950-ci il fevralın 4-də Cəbrayıl rayonunun Kavdar kəndində dünyaya gəlmişdi. Dörd ali təhsili vardı. Muzey işçisi də olmuşdu, redaktor da işləmişdi, dövlət qulluğunda da çalışmışdı. Üstəlik dövri mətbuatda xeyli elmi-publisistik yazıları da çap olunmuşdu. Filologiya elmləri namizədi idi…

Deyirdi ki,- “Hara getsəm də filologiya, jurnalistika sahəsində qazandığım təcrübə həmişə əlimdən tutub. 10 il Nazirlər Kabinetinin redaktə qrupunun rəhbəri işlədim, hökumət sənədlərinin dil-üslubuna, orfoqrafiyasına baxırdıq. Bir neçə il Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri Xidmətinin Aparat rəhbəri işlədim, orada da təxminən bu işlərlə məşğul idim, sənədlərin tərtibatı, sənəd dövriyyəsi, ərizə və şikayətlərə baxılması, kollegiyaların keçirilməsi və s.. Reyestr Xidmətində işlədiyim müddətdə mülkiyyət hüquqlarının qediyyatı haqqında qanunvericiliyi, torpaq qanunvericiliyini mənimsədim, bizim qanunvericiliyə görə əmlak üzərində olduğu torpaq sahəsi ilə birlikdə vahid əmlak kimi qediyyata alınır, bunları öyrənməsəydim, nə işçilərlə, nə də müraciət edən şəxslərlə işləyə bilərdim. Xidmətdə çalışdığım müddətdə Azərbaycanda mülkiyyət hüquqlarının qeydiyyatı tarixi ilə bağlı da müəyyən araşdırmalar aparmışam. Milli arxivimizdə bu sahədə xeyli bəlgələr var. Gözəl bir doktorluq işinin mövzusudur, həvəs göstərib yazan olsa, kömək etməyə hazıram. Mülkiyyət hüquqlarının tarixi xalqımızın ümumi tarixinin ayrılmaz tərkib hissəsidir. Bu sahənin tədqiqinə çox ciddi ehtiyac var.

Ümumiyyətlə, mən təbliğatçı olmuşam, təbliğatçı qulluq etdiyi dövrün, zamanın ideologiyasını təbliğ etməlidir. Təbliğatçı bir günə yetişmir, nəyisə təbliğ etməyin özü də böyük bir istedaddır. Təbliğ edən təbliğ olunanı inandıra bilmirsə demək təbliğatçı deyil. Ona görə işlədiyim illərdə çalışmışam ki, təbliğatı elə aparım ki, insanlığa yönəlmiş təbliğat olsun”…

Şair, yazıçı, ictimai xadim Gülhüseyn Kazımov çox işgüzar adam idi. Yaşı yetmiş dördü keçsə də bir yerdə dayanmağı xoşlamırdı, necə deyərlər, civə kimi qaynayırdı. 

Son illər özünü Azərbaycan musiqisinin şahı - muğama həsr etmişdi. Tez-tez korifey muğam ustalarının həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş tədbirlər təşkil edirdi. Doğrudur, bu tədbirləri Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin “Unudulmayanlar” layihəsi çərçivəsində icra edirdi, amma böyük ürəklə, xüsusi həvəslə həyata keçirirdi. İndiyədək Bülbülcanın, Seyid Şuşinskinin, Hacıbaba Hüseynovun, Şövkət Ələkbərovanın, Həqiqət Rzayevanın, məşhur qarmon ifaçıları Kor Əhədin, Teyyub Dəmirovun və s. sənətkarların həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş musiqili gecələr təşkil etmişdi. Onların arasından Kor Əhəd və Bülbülcan haqqında iki kitab da ərsəyə gətirmişdi...

1978-ci ildən üzü bəri ona yaxın həm nəsr və həm də nəzm kitabı işıq üzü görmüşdü. Şeirlərinə Şəfiqə Axundova, Oqtay Rəcəbov, Nəriman Məmmədov, Azər Rzayev kimi bəstəkarlar mahnılar da bəstələmişdi. Bu mahnıları İlhamə Quliyeva, Təranə Vəlizadə, Baba Mahmudoğlu, Flora Kərimova və başqa tanınmış sənətçilər ifa etmişdilər…

Marqlı insan idi. Səyahət etməyi xoşlayırdı. Ömrü boyu otuza yaxın Avropa, Amerika, Asiya ölkələrində səfərdə olmuşdu. Klassiklərin əsərlərini mütaliə etməkdən zövq alırdı. Muğamın vurğunu idi. Dinlədikcə vəcdə gəlir, gözləri yaşarırdı. “Muğam mənim yaralı yerimdir”- söyləyirdi.

Arzuları çox idi. İstəyirdi ki, ata-baba yurdu Cəbrayıla rahat gedib gələ bilsin...

Deyirdi ki:- “Mən qarabağlıyam. O torpaqlar mənə çox əzizdir. Babalarımın ruhları orada toxtaqlıq tapıb. Kaş biləydiniz, dogma Cəbrayılım üçün nə qədər darıxıram. Ömrümün bir hissəsi orada qalıb. İnanın ki, Cəbrayıl, eləcə də doğma kəndim Kavdar məndən ötrü Məkkə-Mədinə qədər müqəddəsdir...”

Bəli, hər kəs öz varlığına biçilən taleyi yaşayır. Gülhüseyn Kazımov da öz taleyini yaşayıb, sonda əbədiyyətə qovuşdu. Yaşasaydı bu gün - fevralın 4-də 75 yaşını qeyd edəcəkdik...

Heyf ki, ondan bir də olmayacaq. Yeri behişt olsun! Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.02.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sovet İttifaqında iki dəfə Sovet İttifaqı qəhrəmanı adını qazanmaq mümkünsüz görünən bir iş olsa da o –azərbaycanlı balası bunu bacarıb. Təəssüf ki, o da ermənilərin qurbanına çevrilib.

Vətəninə xidmət edən, qəhrəman hərbiçimiz Həzi Aslanov 1910-cu il yanvarın 22-də Lənkəran şəhərində anadan olub. 1923-cü ildə atası Əhəd kişi Kərbəla ziyarətində olarkən həlak olub və orada da dəfn edilib. 13 yaşında atasını itirən Həzi, atasının çalışdığı kərpic zavodunda fəhlə kimi işləməyə başlayıb. İl yarımdan sonra komsomol putyovkası ilə Zaqafqaziya hərbi hazırlıq məktəbinə göndərilib. Zaqafqaziya hərbi hazırlıq məktəbinin məktəb rota qəzetinin redaktoru olub.

Məktəb müdavimi ikən komsomol təşkilatının katibi seçilib. Daha sonra 8-ci çağırış Bakı Sovetinin üzvü seçilib. 1929-cu ildə oranı bitirdikdən sonra Leninqrad süvari məktəbinə daxil olub. İki illik təhsildən sonra Kotovski adına 3-cü Bessarabiya süvari diviziyasının 15-ci süvari alayına vzvod komandiri təyin olunub.

Böyük Vətən Müharibəsi başlananda Həzi Aslanov Ukraynada Lvov vilayətində xidmət edib. 1941-ci il iyunun 23-nə keçən gecə alman zirehli qoşunları ilə Aslanovun batalyonu qeyri bərabər döyüşə girib və özü bu haqda belə yazır: "1941-ci il iyunun 23-nə keçən gecə alman aviasiyası basqın etdi. Bomba tökməyə başladı. Dan yeri ağaranda biz qeyri-bərabər döyüşə girdik..."

1941-ci ilin dekabrında mayor Aslanov Moskva yaxınlığındakı tarixi döyüşdə iştirak edir. Mojaysk tərəfdə döyüşən sovet atıcı bölmələrindən biri mühasirəyə düşür və bu atıcı bölməni mühasirədən azad etmək üçün mayor Aslanova əmr verilir. Güclü döyüş taktikası ilə Aslanov mühasirə yaradan alman ordusunun top və pulemyot atəş nöqtələrini məhv etməyi bacarır. Bu əməliyyat zamanı Aslanovun olduğu tankın sürücü-mexaniki ağır yaralanır və Aslanov tankı özü idarə edərək taqımlara komandanlığı davam etdirə bilir. Mühasirədən 40-dan artıq döyüş avtomobili və yüzlərlə şəxsi heyət azad olunur. Həzi Aslanov Moskva ətrafında gedən döyüşlərdəki qəhrəmanlığına görə Qırmızı Ulduz ordeninə layiq görülür.

Stalinqraddan Baltik sahillərinədək döyüş yolu keçən Həzi Aslanov 24 yanvar 1945-ci ildə Latviyanın Priyekule yaxınlığında (Liepaya rayonu) döyüş meydanından kənarda, komandirlərin döyüşü müşahidə məntəqəsinin yaxınlığında 15 nəfərə yaxın iri rütbəli zabitin əhatəsində müəmmalı şəkildə uzaqdan açılan zenit qurğusunun atəşi ilə yaralanmış, 23 saat sağ qalmış, onu Moskvaya müalicəyə aparmaq üçün təyyarə göndərilmiş, amma Həzi Aslanov yolda vəfat etmişdir. Həzi Aslanova ikinci dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adının verilməsində müstəsna xidmətləri olmuş yazıçı-jurnalist Musa Bağırovun "Sərkərdənin taleyi" adlı sənədli kitabında deyilir: “Beqiaşvili Həzi Aslanovun şəxsi həkimi olmuşdu…Beqiaşvili ilə mən Tbilisidə onun evində görüşdüm. O dedi: "H. Aslanov yaralananda mən orda yox idim. Lakin 5 dəqiqə sonra özümü ora çatdırdım. Vəziyyəti ağır idi. Ona təcili surətdə təzə qan köçürmək lazım idi. Mən Həzinin yanına uzandım ki, öz qanımdan 500 qram ona köçürülsün. O, yavaş-yavaş özünə gəlməyə başladı. Hətta bizimlə zarafat da edirdi. Onu Moskvaya aparmaq üçün xüsusi təyyarə gəldi. Həzinin xahişi ilə onu Moskvaya qədər mən müşayiət etməli idim. Amma məni zorla onun yanından ayırıb başqa iş dalınca göndərdilər. Bu, əlbəttə, qəsdən edilirdi. Həzi Aslanov ölməməli idi. Yaralanandan sonra o, düz 23 saat sağ qaldı. Bu müddətdə onu Moskvaya aparmaq üçün ayrılan təyyarə də o yatan evin arxasında dayanmışdı..."

Həzi Aslanovun ölümünü onun daxil olduğu Pribaltika cəbhəsinin komandanı, erməni İvan Xristoforovoç Baqqramyan təşkil edir. Çünki, H. Aslanovun ölümü döyüşün getdiyi yerdən çox uzaqda, komanda məntəqəsində və öz ordumuzun açdığı mərmi atəşindən sonra mümkün olub.

Onun qəbri Bakıda – Dağütü Parkda - Şəhidlər Xiyabanındadır. 

Mükafatları

1. 3 Qırmızı Bayraq ordeni

2. 2-ci dərəcəli Suvorov ordeni, Aleksandr Nevski ordeni

3. 1-ci dərəcəli Vətən müharibəsi ordeni

4. 2 Qırmızı Ulduz ordeni kavaleri və medallar

1944-cü ildə general-mayor H. Aslanov Belorusiya cəbhəsindəki şücaətinə görə ikinci dəfə yüksək ada təqdim edilsə də, SSRİ hərbi rəhbərliyində təmsil olunan erməni generalı İ. Baqramyan buna maneəçilik törədib. Ölümündən 46 il sonra, 1991-ci ildə H. Aslanova ikinci dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı verilib.

Allah rəhmət eləsin. Amin. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.02.2025)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və inscəsənət”

"Yalnız savad kifayət etmir, zəhmət və uğur da çox vacibdir. Mənim uğur formulum qabiliyyət, zəhmət və isrardır. Uğurun elementləri bunlardır" 

Bu gün qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsinin banisi, dünya şöhrətli azərbaycanlı alim Lütfi Zadənin doğum günüdür. 

Lütfəli Rəhim oğlu Ələsgərzadə 4 fevral 1921-ci ildə Bakının Novxanı kəndində, jurnalist Rəhim Ələsgərzadə və həkim-pediatr Fanya Koremanın ailəsində dünyaya gəlib. İlk təhsilini Bakı şəhərində 16 nömrəli rusdilli məktəbdə alıb. 

1931-ci ildə ölkədə yaranmış ağır vəziyyətlə əlaqədar Lütfi Zadə ailəsi ilə birlikdə Tehrana köçmüş və təhsilini amerikalıların Alborz missioner məktəbində davam etdirmşdir. Orta təhsilini tamamladıqdan sonra Tehran Universitetinin Elektrik mühəndisliyi fakültəsinə daxil olmuş və 1942-ci ildə həmin fakültəni uğurla bitirmişdir. 

1944-cü ildə Amerika Birləşmiş Ştatlarına getmiş və təhsilini Massaçusets Texnologiya İnstitutunda davam etdirmişdir. 1946-cı ildə mühəndis-elektrik ixtisası üzrə magistr diplomunu aldıqdan sonra Kolumbiya Universitetinin doktoranturasına daxil olmuşdur. Alim burada onu doktorluq dərəcəsini almağa ruhlandıram müəllimi, professor Ernst Adolf Gilyemin ilə birlikdə elmi tədqiqat aparmış və 1949-cu ildə dissertasiya müdafiə etdikdən sonra mühəndislik bölməsində assistent olaraq çalışmağa başlamışdır. 

O, Kolumbiya Universitetində  elektromaqnit sahə nəzəriyyəsi, dövrə analizi, sistem nəzəriyyəsi, məlumat və ardıcıl maşınlar nəzəriyyəsi üzrə dərs demişdir. 

Lütfi Zadə 1950-ci ildə dosent, 1957-ci ildə isə professor elmi adlarına layiq görülmüşdür. Alim daha sonra"Kibernetikanın atası" hesab olunan Norbert Vinerin tövsiyəsi ilə Kaliforniyaya köçmüş və 1959-cu ildən ömrünün sonuna kimi Kaliforniyanın Berkli Universitetində professor vəzifəsində çalışmışdır. 1963-1968-ci illər ərzində həmin universitetin "Kompüter elmləri və elektrik mühəndisliyi" kafedrasına rəhbərlik etmişdir. Çalışdığı dövrdə və sonralar bu kafedra "Elektron texnikası və kompüter elmləri" kafedrası kimi fəaliyyətini davam etdirmişdir.

O, daim yeni, orijinal və az tədqiq olunmuş mövzulara maraq göstərmişdir.

Lütfi Zadə müasir idarəetmə elminin əsasını təşkil edən məşhur vəziyyətlər fəzası, dinamik sistemlərin idarə və müşahidə olunma nəzəriyyələrinin, elmdə inqilab yaratmış, riyaziyyatın, kibernetikanın, informatika və hesablama texnologiyasının inkişafı tarixində yeni bir dövr açmış qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsinin və  yeni elmi istiqamətlər formalaşdıran bir sıra başqa nəzəriyyələrin banisidir.

O, 1989-cu ildə qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsinin sənayedəki uğurlarına görə yapon alimlərinə verilən ən yüksək "Honda", 1996-cı ildə isə "Okava" mükafatlarına layiq görülmüşdür.

Lütfi Zadə həmçinin 1991-ci ildə Berkli Universitetinin ömürlük professoru seçilən yeganə şəxsdir. 1992-ci ildə Beynəlxalq Robot və İstehsalat Simpoziumu (İSAAM) çərçivəsində Lütfi Zadə"Qeyri-səlis Məntiqin Atası" adına layiq görülmüşdü.

O, NASA və NATO-nun aparıcı mütəxəssislərindən biri olmuşdur. Lütfi Zadənin məşhur vəziyyətlər fəzası, dinamik sistemlərin idarə və müşahidə olunma nəzəriyyələri müasir idarəetmə elminin əsasını təşkil edir. ABŞ-ın Milli Kosmik Tədqiqatlar Mərkəzi (NASA) bu nəzəriyyələr əsasında idarəetmə sistemlərini tədqiq edir, layihələndirir və tətbiq edir.

Yaşadığı Berkli şəhərində "İnstitute Zadeh-ZİFT" İnformasiya Texnologiyaları İnstitutuna da rəhbərlik etmişdir. Qeyd edək ki, Lütfi Zadə alman alimi Maks Plankdan sonra dünyada ikinci alimdir ki, sağlığında həm özünün, həm də nəzəriyyəsinin adını daşıyan elmi mərkəz mövcud idi. O, Yumşaq Hesablamalar üzrə Berkli Təşəbbüsünün rəhbəri, Amerikadakı Azərbaycan diaspor təşkilatlarının fəxri sədri, Amerika Elminin İnkişafı Dərnəyi, Hesablama Maşınları Dərnəyi, Amerika Süni İntellekt Birliyi, Beynəlxalq Qeyri-səlis Sistemlər Birliyi, Avstriya Kibernetika Tədqiqatlar Cəmiyyətinin üzvü olmuşdu.

tədqiqatlarına görə çoxsaylı milli və beynəlxalq mükafatlara layiq görülmüşdü.

Lütfi Zadə dünyanın 25 ölkəsinin nüfuzlu universitetlərinin fəxri doktoru adına layiq görülmüş, həmçinin, Koreya, Bolqarıstan, Polşa, Finlandiya, Azərbaycan, Rusiya və ABŞ akademiyalarının fəxri üzvü seçilmişdi.

Professor  200-dən çox elmi məqalənin müəllifi, 70-dən çox elmi jurnalın redaksiya heyətinin üzvü olmuş, 50-dən çox doktorant hazırlamışdı.

O, daimi işi yeri ilə yanaşı, Massaçusets Texnologiya İnstitutunda, Stenford Universitetində, elmi-tədqiqat laboratoriyasında (San-Xose) dəvətli professor kimi fəaliyyət göstərir, Fransa, İngiltərə, Kanada, Yaponiya, Braziliya, Sinqapur, Almaniya, Çin, İtaliya, İspaniya, Hindistan, Macarıstan, Yuqoslaviya, Türkiyə, Polşa, Avstriya, İsveç, İsveçrə, Rumıniya, Portuqaliya, Səudiyyə Ərəbistan və s. ölkələrdə mühazirələrlə çıxış etmişdir.

Lütfi Zadə 1946-cı ildə Tehranda tanış olduğu Fanya Zand ilə ailə həyatı qurmuşdu.

Alim vətənini tərk etdikdən sonra Azərbaycana cəmi iki dəfə gəlib. İlk dəfə Bakıya 1965-ci ildə birgünlük səfər etmiş, ikinci dəfə isə 2008-ci ilin noyabrında "BakuTel" Beynəlxalq telekommunikasiya və informasiya texnologiyaları sərgi və konfransında iştirak etmək üçün gəlmişdi. Üçüncü dəfə isə o, 2017-ci ildə əbədi olaraq vətəninə geri dönmüşdür. Alim 6 sentyabr 2017-ci ildə dünyasını dəyişmiş və 29 sentyabrda Birinci Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir. Ölümündən bir ay əvvəl o, müsəlman adətlərinə görə vətənində dəfn olunmasını xahiş etmiş, bir məktubla Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasına müraciət etmişdir.  Və onun bu istəyi Prezident Administrasiyası tərəfindən həyata keçirilmişdir.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.02.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Xalq artisti Polad Bülbüloğlu yalnız Azərbaycanın deyil, bütövlükdə Türk dünyasının sənət və mədəniyyət təmsilçisi kimi ün qazanmış müstəsna bir sənətkardır. TÜRKSOY-un ilk başqanı (1993-2008) olmuş görkəmli sənətkarın adı musiqidən diplomatiyaya, ictimai fəaliyyətdən mədəniyyətin zərif gücünün tətbiqinə qədər geniş bir spektrdə tanınır və qiymətləndirilir.

80 illik ömrü boyu o, təkcə fərdi bir sənətkar kimi deyil, həm də xalqların mənəvi inteqrasiyasını həyata keçirən, mədəniyyət körpüləri salan şəxsiyyət kimi çıxış edib. Bu baxımdan, Polad Bülbüloğlunun yubileyi yalnız milli deyil, daha geniş anlam daşıyan universal bir hadisədir. Bəşərilik əslində, millilik üzərində qurulub-ucalır. Polad Bülbüloğlu da öz sənətində məhz milli ruhu qlobal kontekstdə təqdim etməyi bacarıb. 

Sənətkarın Dədəm Qorqudun eposunun motivləri əsasında yaratdığı “Eşq və Ölüm” baleti vurğularımızın parlaq təsdiqidir.

Türk dünyasında ədəbiyyat sahəsində Çingiz Aytmatov son qərinələrin zirvəsidir, musiqidə isə Polad Bülbüloğlu eyni səviyyədə dəyərləndirilə bilər.

Polad Bülbüloğlu yaradıcılığına təkcə musiqi(çi) kimi baxmaq onun geniş və çoxşaxəli fəaliyyətinə dar çərçivədə yanaşmaq olardı. Onun bəstələdiyi musiqilər xalqın ruhunu ifadə edən özəl kodlar daşıyır – Gündoğar melodik gələnəkləri ilə Günbatar musiqisinin çağdaş ritmik dinamikası arasında tarazlıq yaratmaq baxımından Polad Bülbüloğlu yaradıcılığı fenomenaldır. Onun bəstələdiyi mahnılar və musiqilər məhz bu universallıqla hər kəsə doğma görünür. Bu, eyni zamanda, onun dünya musiqi mədəniyyətinə ləyaqətli bir şəkildə daxil olmasının ifadəsidir.

Bəli, Polad Bülbüloğlu yalnız musiqidə universallıq yaratmaqla yetinməyib. Onun mədəniyyət sahəsindəki rəhbərlik fəaliyyəti Azərbaycanın özünü dünyaya yeni imicdə təqdim etməsi ilə yadda qalıb. Polad Bülbüloğlundan danışdıqda, Xalq artisti titulunu və ödüllərini sadəcə bir bioqrafik detala çevirmək olmaz – təltifləri, əslində, onun ölkə və sənət adına gördüyü işlərin rəsmi təsdiqidir. Müstəqil Azərbaycanın ən yüksək dövlət təltiflərinin laureatı olan sənətkar, Prezidentin imzası ilə ötən gün daha bir yüksək təltif aldı: 1-ci dərəcəli “Vətənə xidmətə görə” ordeni!

***

Bir çox sənətkar milli dəyərlərin daşıyıcısıdır, lakin Polad Bülbüloğlu bu dəyərləri beynəlxalq səhnəyə çıxarmağı bacaran azsaylı simalardandır. Azərbaycanın Rusiya Federasiyasındakı Fövqəladə və səlahiyyətli Səfiri kimi fəaliyyəti dönəmində o, Azərbaycan mədəniyyətini diplomatiya ilə uhulətli-suhulətli şəkildə birləşdirərək, dünya ilə ünsiyyət qurdu. Bu, “sənət siyasət deyil, lakin siyasətdən daha güclü bir körpüdür” fəlsəfəsini ortaya qoymuş oldu.

Azərbaycanın (1982), Türkmənistanın (2017), Özbəkistanın (2024), Başqurdistanın (2024) Xalq artisti, Dağıstanın (2015) Əməkdar incəsənət xadimi olaraq onun gördüyü işlər, mədəniyyət arealları arasında da ortaq dəyərləri tapmaq və onlara yeni həyat verməklə əlamətdardır. Polad Bülbüloğlu fəaliyyətində musiqinin və diplomatiyanın vəhdətini yaratmaqla xalqlar arasında empatiya üçün mükəmməl bir örnək təqdim edib.

Sənətkarın “Gəl, ey səhər”, “Doğma diyar”, “Durnalar”, “Bayatılar”, “Bakı”, “Məni gözlə”, “Bənövşələr” və b. mahnıları təkcə Azərbaycanda deyil, Türk dünyasında da dillər əzbəridir. Bu musiqilərdən axan melodik ruh insanın öz mənəviyyatı ilə dialoqa girməsinə münbit ortam yaradır. Onun musiqisində xalq dastanları ilə çağdaş insanın tənhalığını, milliliklə qloballıq arasında olan harmoniyanı görmək mümkündür. - Zatən, biz Azərbaycanın coğrafi mövqeyini Asiya ilə Avropanın ayrıcı deyil, məhz qovşağı kimi qəbul edirik. Bu qovuşma da öz ruhi energetikasını dalğa-dalğa yayır. Üzeyir bəy Hacıbəyli, Bülbül, Səttar Bəhlulzadə, Rəsul Rza, Qara Qarayev, Niyazi, Rəşid Behbudov, Toğrul Nərimanbəyov, Vaqif Mustafazadə, Məmməd İsmayıl… və əlbəttə, Bülbüloğlu kimi sənətkarlar o dalğaları tutub, sənət fəzasında təcalla etdiriblər…

Yubilyar sənətkarımız dillər əzbərinə çevrilmiş bir çox mahnının müəllifi və onların ifaçısı, habelə, kino-filmlərin, dram tamaşaları musiqilərinin, simfoniya, simfonik poema və b. unudulmaz əsərlərin müəllifidir. 

Görkəmli bəstəkar və müğənni, ictimai, sənət və dövlət xadimi, professor Polad Bülbüloğlunun 80 illik yubileyi onun keçdiyi mənalı yolun həm simvolik yekunu, həm də yeni bir mərhələyə keçidi kimi qəbul oluna bilər. Bu yubiley təkcə sənətkarın deyil, onun təmsil etdiyi mədəniyyətin və dəyərlərin təntənəsi, qələbəsidir. O, təkcə keçmişin və günümüzün deyil, gələcək dönəmlərin də mədəniyyət xəritəsində unikal bir iz buraxıb. 

Sənətkarın bu ilki yubileyi ərazi bütövlüyümüzün, suverenliyimiz bərpa olunmasının, azad Şuşaya, digər şəhər və kəndlərimizə Böyük Qayıdışın başlanmasının sevinci, qüruru fonunda keçirilir. Bu, mənalı ömrün 80-ci ildönümünü daha da əlamətdar edir.

15 il öncə Azərbaycanda “İlin adamı” seçilərkən, çox haqlı olaraq, onun ərazi bütövlüyü uğrunda apardığımız mübarizəni beynəlxalq ictimaiyyətə səlist təqdim etməsi, diplomatiyaya qoyulan təbii sınırlamalara baxmayaraq cəsarətli açıqlama və müsahibələr verməsi, ölkəmizin ədalətli mövqeyinin güzəştsiz olduğunu təsirli şəkildə aşılaması və s. vurğulanırdı.

Azərbaycanın Mədəniyyət naziri (1988–2006), Azərbaycanın Rusiyadakı Fövqəladə və səlahiyyətli səfiri (2006–2024) olmuş sənətkar, Milli Məclisin I və VII çağırış üzvü (1995–2000, 2024-cü ildən), 2024-cü ilin 23 sentyabrından Mədəniyyət komitəsinin sədridir.

Mən incəsənət xadimlərinin, mədəniyyət işçilərinin, ona necə inandıqlarının, dərdləşdiklərinin, uğurlaşdıqlarının şahidiyəm. Mən sənətkarın TÜRKSOY başqanı və Mədəniyyət naziri olduğu dönəmlərdəki əməkdaşlığımızı illər sonra xatırlamasının da şahidiyəm. Buradan öz minnətdarlığımı bir daha bildirirəm. Heç təsadüfi deyil ki, Polad müəllim Mədəniyyət komitəsinin sədri kimi, QHT-lərə ilk məktubunu məhz Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinə (25 illik yubileyə görə) ünvanladı. Sədr müavini olduğum Mədəniyyət Nazirliyinin İctimai Şurası ilə görüş təklifimi müzakirəsiz qəbul etdiyini də bura minnətdarlıqla yazıram. Bunlar Polad Bülbüloğlunun bir sənət və dövlət xadimi olaraq qayğıkeşkiyinin, nəcibliyinin və xeyirxahlığının göstəriciləridir.

Belə şəxsiyyətlər haqqında düşünəndə, onların nə qədər böyük bir missiyanı həyata keçirdiklərinin fərqinə varırıq. Polad Bülbüloğlu kimi nadir simaların fəaliyyəti insanları ruhlandırır, xalqlar arasında bağları dərinləşdirir və mədəniyyətin nə qədər sınırsız olduğunu bizə xatırladır.

Bu gün 80-nini qeyd edən Sənətkarın yubileyi qutlu olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.02.2025)

Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənə”

7 fevral 2025-ci il tarixində saat 10:30-da Qazaxıstan Respublikasının sədrliyi altında Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondun Şurasının İkinci iclası təşkilatın üzv ölkələrinin mədəniyyət nazirlərinin iştirakı ilə keçiriləcək. Məkan Astana şəhərindəki Qazaxıstan Respublikasının Milli Muzeyi (Tavelsizdik prospekti 54) olacaq. 

İclasın əsas mövzusu Türk mədəni irsinin qorunması, öyrənilməsi və beynəlxalq səviyyədə tanıdılması üçün strateji addımların müzakirəsidir ki, bu məsələlər də Türk Dövlətləri başçılarının verdiyi tapşırıqlara uyğun olaraq «Türk Dünyası Vizyonu - 2040», TURKTIME və digər strateji sənədlərdə əks olunub.

2025-2026 illərini əhatə edən fəaliyyət planları da müzakirə ediləcək.

Bu iclasın yekunları Türk Dövlətləri arasında mədəni əməkdaşlığın inkişafında mühüm addım olacaq, mədəni irsin qorunması sahəsində əməkdaşlığı gücləndirəcək və beynəlxalq layihələrə yeni təkan verəcəkdir.

İkinci Şura iclası Qazaxıstan Respublikasının Mədəniyyət və İnformasiya Naziri Aida Balayeva, Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Rayımkulova, Türk Dövlətləri Təşkilatının Baş Katibi Kubanıçbək Omuraliev, Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Naziri Adil Kərimli, Qırğız Respublikası Mədəniyyət, İnformasiya, İdman və Gənclər Siyasəti Nazirinin müavini Gülbara Abdıkalıkova, Türkiyə Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirinin müavinlırindın biri, Özbəkistan Respublikasının Mədəniyyət Nazirinin birinci müavini Avazxan Tajixtanovun iştirakı ilə keçiriləcək.

Qeyd etmək lazımdır ki, İkinci Şura iclası çərçivəsində bir sıra əlavə tədbirlər də keçiriləcəkdir ki, tədbirlər proqramını diqqətinizə çatdırırıq:

1. 6 fevral 2025-ci il saat 15:00-da. Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasında Qazaxıstanın dövlət və elm xadimi, akademik Darxan Qıdıralının «Daşa Yazılmış Tarix» adlı kitabının Azərbaycan, türk, qırğız dillərində təqdimatı olacaq.

2. 6 fevral 2025-ci il saat 19:00-da E. Rəhmadyeva adına Dövlət Akademik Filarmoniyasında (Konqres Hollu) Türk xalqları musiqisindın ibarət “TAMYR” adlı konserti keçiriləcək. Konsertdə «TURAN» folklor-ethnografik ansamblı, «GULDER» ansamblı (Qazaxkonsert), Qazaxıstan Respublikası Dövlət Rəqs Ansamblı «SALTANAT», Qazax Milli Musiqi-Dram Teatrı, E. Rəhmadyeva adına Dövlət Akademik Filarmoniyasının kollektivləri çıxış edəcək.

3. 7 fevral 2025-ci il saat 10:00-da Qazaxıstan Respublikasının Milli Muzeyində «Türk dilinin başlanğıcı: Divani Lügət-it-Türk» adlı beynəlxalq sərginin açılışı olacaq, sərgidə təşkilata üzv ölkələrinin nümayəndə heyətlərinin başçıları iştirak edəcək.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.02.2025)

Fariz Əhmədov,  Naxçıvan Televiziyasının baş redaktoru,“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Naxçıvan təmsilçisi

Yanvarın 31-də baş nazir Nikol Paşinyan Karen Dəmirçyan adına idman-konsert kompleksində ilin ilk mətbuat konfransını keçirdi. Bu mətbuat konfransı bir neçə amillə yadda qaldı. Əsasən də, erməni jurnalistin baş nazirə Azərbaycana “maneəsiz keçmə” ilə bağlı veridiyi sualla.

Baş nazirin cavabında həm uyğunsuzluq, həm də etiraf var idi. Sanki nəsə yadına düşür bədəni üşüyürdü. Üşütməsi olan adamında, təbii ki, qızdırması olur. Qızdırması olan adamında həqiqəti dilinin ucunda olur.

Baş nazir deyir ki, tranzit yollardan danışırıqsa, biz də İranın təklif etdiyi şərtləri edirik, amma Ermənistanın yurisdiksiyası çərçivəsində. Görəsən baş nazir hansı onların səlahiyyətlərinə aid olan hüquqi sferadan danışır? Düzdür, vaxtilə Qarabağda da hüquqi sferadan danışıb halay çəkir, viski içirdilər. Amma və lakin, təəssüflər olsun ki, viskinin təsirindən ayılanda özlərini dalana sıxışmış gördülər və bu hadisədən sonra ölkə başçısı cənab İlham Əliyev tərəfindən adları “Dalan” ölkə qaldı.

Amma insaf dinin yarısıdır. Erməni baş naziri özü etiraf edərək belə dedi: “Mən deyəndə ki, Qarabağ heç vaxt müstəqil olmayıb. Oranı heç bir xarici ölkə tanımayıb, Azərbaycanın tərkibində olub… Məsələ tam sübut və isbat olundu ki, Qarabağ heç zaman müstəqil olmayıb. Və bu da son!”

Baş nazirə üç tərəfli bəyanatı imzaladığı zaman hansı vəziyyətdə olduğu haqda ünvanlanan suala isə belə cavab verdi: “Mənim başıma heç kəs silah dayamayıb və təhdid edən də olmayıb. Əgər mən üçtərəfli bəyanata imza atmasaydım itkilərin sayı üç misli qədər çox, əsrlərin sayı isə 25 min nəfərdən artıq olacaqdı. Gedin minnətdar olun ki, bu cəsarəti özümdə tapıb o sənədə imza atdım”.

Əslində, həqiqətə baxanda Nikol Paşinyana erməni xalqı sağlığında heykəl ucaltmalıdır. Çünki o, erməni qəsbkar quldur və təcavüzkar əlisilahlı hərbçilərini II Qarabağ zəfərində Azərbaycan əsgərinin caynağından “başına silah dayanmadan” alıb. Onun etiraflarında da bəlli olur ki,  əgər Ermənistan kapituliyasiya aktına imza atmasaydı, faciənin miqyası onun statistikasında da betər olacaqdı.

Ümid edir və səbirlə gözləyirik ki, Ermənistan xarici havadarların qucağından düşüb özünə isti olmasa da, sərin yuva qurar. Ağlını başına yığıb Azərbaycanın bütün təklifləri ilə razılaşsa, həm erməni əhalisi, həm də bölgə üçün qaynar həyat başlayar. Düzdür, onlar səmimi qonşuluğa layiq olmasalar da, Azərbaycan hər zaman öz tolerantlığını sərgiləyəcək. Ermənistan rəhbərliyi isə bu qısa müddətdə qəti qərar qəbul etməli, aslanın pəncəsindən yaxa qurtarmaq üçün əlinin dalını masaya qoymağı bacarmalıdır. Necə ki bunu baş nazir Nikol Paşinyan edərək “Mərənd”ə gəlir!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.02.2025)

İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Gənclər və idman nazirliyinin, Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin birgə təşkilatçılığı ilə “Sumqayıt - Gənclər Paytaxtı 2025”in açılış mərasimi keçirilib.

Əvvəlcə Ümummilli Lider Heydər Əliyevin abidəsinin önünə gül dəstələri qoyulub, xatirəsi dərin ehtiramla yad edilib.

“Kimyaçı” mədəniyyət sarayında təşkil olunan tədbirdə Vətənin azadlığı uğrunda canlarından keçmiş şəhidlərin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad olunduqdan sonra Dövlət Himni səsləndirilib.

Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Zakir Fərəcov Azərbaycan gənclərinin özlərini hər sahədə doğrultduqlarını söyləyib. Sumqayıtın günü-gündən inkişaf etdiyini, abadlaşdığını qeyd edən Z.Fərəcovun sözlərinə görə, bu şəhərin tərəqqisi Ümummilli Lider Heydər Əliyevin danılmaz səylərinin və bu şəhərə göstərdiyi böyük dəstəyinin nəticəsidir. O, Sumqayıt sakinlərinin idman sahəsində də uğurlu nəticələr əldə etdiklərini və bunun davamlı olacağına inandığını diqqətə çatdırıb və gənclərə yeni-yeni nailiyyətlər arzulayıb.

Sonra gənclər və idman naziri Fərid Qayıbov Gənclər Paytaxtının rəmzi açarını icra başçısına təqdim edib. Nazir Ulu Öndərin gənclərə böyük qayğı və diqqət göstərdiyini, gənclərin Azərbaycanın dünyada tanınmasında böyük rol oynadığını bildirib. Azərbaycanda 400-ə yaxın gənclər təşkilatının olduğunu vurğulayan Fərid Qayıbov ölkənin gələcəyinin onların əlində olduğunu deyib. O, Sumqayıtda il ərzində müxtəlif yerli və beynəlxalq tədbirlərin keçiriləcəyini də diqqətə çatdırıb.

Rəsmi çıxışlardan sonra Prezident mükafatına layiq görülmüş gənclər təltif edilib, Gənclər Günü ilə bağlı videoçarx nümayiş olunub.

Milli Məclisin Gənclər və idman komitəsinin sədri Şahin İsmayılov ilə Gənclər Fondunun icraçı direktoru vəzifəsini icra edən Qədir Xəlilov Prezident mükafatına layiq görülənlərin gələcək illərdə daha böyük nailiyyətlərə imza atacaqlarına, Azərbaycanı ölkə xaricində uğurla təmsil edəcəklərinə əminliklərini ifadə ediblər. Sonra Sumqayıt Gənclər Paytaxtının loqo və maskotu ictimaiyyətə nümayiş olunub, ardınca ilin gəncləri mükafatlandırılıb.

Tədbirdə müxtəlif beynəlxalq arenalarda Azərbaycanı layiqincə təmsil etmiş və ilboyu aktiv fəaliyyət göstərən Sumqayıt gənclərinə şəhər icra hakimiyyətinin başçısı adından fəxri fərmanlar təqdim edilib.

Tədbir şəhərin mərkəzində təşkil olunmuş konsert proqramı ilə yekunlaşıb. Müğənnilər Miri Yusif, Murad Arif, Mardan, Nigar Camal, Gülyaz və Gülyanaq Məmmədovaların, Çinarə Məlikzadənin ifaları alıqşla qarşılanıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.02.2025)