Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Çap çaylardәn Çapayım, 

Doğsun günәşim, ayım. 

Çap, o çapsın, mәn çapım, 

sәn çap, qoy biz dә çapaq, 

Çap, gәlәcәk günlәrin 

sәһәrinә yol açaq…

Vasiliy İvanoviç Çapayevi  həyatda heç zaman görməmişəm, amma bütün sovet uşaqları kimi, haqqında çəkilən bədii filmə baxmışam, üstəlik Süleyman Rüstəmin ona həsr etdiyi əsəri dərslikdən mən də oxumuşam. O vaxt xalq arasında dolaşan lətifələri də çox eşitmişəm...

Onunla da şəxsən tanış deyilik, amma "sehirli qutudan" çıxışlarını, internetdən yazılarını çox oxumuşam. Bir sözlə, barəsində Çapayev qədər məlumatım var. Eyni şəhərdə böyüsək də yolumuz kəsişməyib...

Haqqında söhbət açdığım Vasif İsmayıl həkimdir, sadəcə həkim yox, Azərbaycan təbabətinə yenilik gətirən cərrah-həkim. Zarafat deyil, qapalı böyrək və sidik axarı daşlarının, eləcə də qapalı endouroloji daş əməliyyatlarının müasir alətlərlə parçalanması onun adı ilə bağlıdır. Bu işi ölkəmizdə birinci dəfə o, həyata keçirib, bu ilkə o, imza atıb…

Təbii ki, təbabət də mədəniyyətdir, tibbi mədəniyyət özündə daha mütərəqqi, daha mədəni tibbi müdaxiləni ehtiva edir. 

Vasif həkim 1975-ci ildə Sumqayıt şəhərində dünyaya gəlib. İstanbul Universitetininin tibb fakültəsini bitirib.

2003-cü ildə İstanbul Universitetinin Cərrahpaşa Tibb Fakültəsi Urologiya kafedrasında "Erişkin qadınlarda sidik saxlanmazlığı simptomatologiyası və urodinamik göstəricilər arasında korrelasiya" mövzusunda elmi iş müdafiə edərək tibb üzrə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsinə yiyələnib.

2003-2009-cu illərdə Bakı şəhərində "Mərkəzi Klinik Xəstəxanası"nda çalışaraq üç mindən çox xəstəni əməliyyat edib. 

2009-cu ildən "Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsi Mərkəzi Hospitalı"nda işləyib. İndi harada çalışdığı barədə məlumatım yoxdur. "Azərbaycan Uroloqları Assosiasıyası", "Avropa Uroloqları Cəmiyyəti", "Türk Urologiya Cəmiyyəti", "Türk Andrologiya Cəmiyyəti", "Türk Qadın Urologiyası Cəmiyyəti"nin üzvüdür…

…Heç bilmirəm, Çapayev haradan yadıma düşdü, axı həmin gün çex yazıçısı Karel Çapeqinin, ABŞ-ın 37-ci prezidenti Riçard Niksonun da doğum günləridir. Onların hər hansı birinin adı ilə də başlaya bilərdim, bu məzəli təbrik yazısını. Bəlkə də, hər ikisində döyüşkənlik ruhu var deyə, Çapayev ortaya girdi. Axı Vasif həkim də insanlara rahatlıq verməyən xəstəliklərlə mübarizə aparır, yeni üsullar axtarışındadır…

Nə isə, bu gün - fevralın 9-u tibb üzrə fəlsəfə doktoru, uroloq-androloq Vasif İsmayılın 49 yaşı tamam olur. Onu bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı arzulayırıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.02.2024)

Turunc Baxışlı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

YAVAŞ İRƏLİLƏMƏKDƏN QORXMA, HƏRƏKƏTSİZ QALMAQDAN QORX.

Çin atalar sözü

Günümüzdə nə çoxdur, dünənləri bu günə, bu günləri də sabaha buraxan insanlar. Bir şeylər etməyi istəyib də, bacara bilməmək qorxusu ilə geri dönənlər. Bəlkə də başlasa bütün dünyaya səs salacaq bir istedadı varkən, ətraf nə deyər deyə düşünüb həyatını dopdolu bir boşluqda yaşayan insanlar necə də yaşamdan aciz insanlardır. Niyə önündə bacarmağı yoxlayacaq qədər bir zaman varkən, xəyalları yalnız qəlb evində yaşadasan ki? Anlamıram.

Unutmaq olmaz ki, hər kəs getdiyi yerə indi olduğu yerdən başlamaq məcburiyyətindədir. Sən də, əziz dostum, yoxladın, alınmadımı? Sənin getdiyin yolda cisminlə birlikdə ruhundamı yoruldu? Olsun! Niyə, bilirsənmi? Çünki sən heç nə etmədən yaşayanlardan daha şanslısan. Heç olmazsa çalışdın, məqsədin yolunda əlləşdin, özünü monoton həyatından uzaq tutmağa çalışdın. 

Çalış sınma qəlbindən, əzizim. Sevgiylə, inamla addımla təkrardan.

Mahir bir ustadan soruşmuşlar: “Hər şey məhv oldu, bacarmadıq, nə edək?”

Usta da cavabında, “bir çay qoyun, yenidən başlayaq” demiş.

Yəni sən bitdi demədən bitməz. Nəfəs ala bilirsənsə hələ də ümid var deməkdir. Mən sənə inanıram, yetər ki sən özünə inan. Yavaş irəliləməkdən qorxma, hərəkətsiz qalmaqdan qorx. Dərin bir nəfəs al. Bacaracağam deyib addımla. Addımla ki, dünənki sən bugünkü sənə heyran qalsın.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.02.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı şair, publisist Əkbər Qoşalının 7 fevral - Növbədənkənar Azərbaycan Respublikası Prezidenti seçkilərinə həsr edilmiş yazısını təqdim edir. 

7 fevralda Növbədənkənar Azərbaycan Respublikası Prezidenti seçkiləri baş tutdu. Ərazi bütövlüyünü, suverenliyini bərpa etmiş respublikamızda keçirilən ilk seçki bir sıra özəlliklərlə, İLKlərlə yaddaşlara həkk olunacaq.

Bəli, müstəqillik dönəminin bütün ölkə boyu keçirilmiş ilk seçkisindən danışırıq.

7 fevral seçkisi dövlət başçımızın Bakıda deyil, Xankəndidə səs verdiyi ilk seçki oldu! – Dövlət başçısının öz ailəsi ilə məhz Xankəndidə səs verməsinin mahiyyətini “bilənlərə salam olsun”!

7 fevral seçkisi elə bil seçki oldu ki, namizədlərin heç biri uduzmuş sayılmaz. Zəfər seçkisinin uduzanı olmaz ki! Bu bir tarixi hadisəydi, namizəd olaraq da, seçici olaraq da iştirak toy-bayrama getmək kimiydi… Bütün vətəncanlılar şaddı, qürurluydu!

İllər uzunu nə deyir, nə eşidirdik? –

“Bircə Qarabağ azad olunsun!”;

“Xankəndini kim azad etsə, onun qızıldan heykəli qoyulmalıdır!”;

“Xocalının qisasını alan, Şuşaya bayraq sancan komandana can qurban”! –

Yəni, şanlı ordunun Müzəffər Ali Baş Komandanı ilə eyni seçkidə yarışmaq, ölkənin uğurlarına birgə sevinib, qarşıda duran vəzifələri ekranda-efirdə birgə müzakirə etmək şansı qazanan heç bir siyasətçi uduzmuş sayılmaz. Bu seçkinin biləvasitə qalibi İlham Əliyev olsa da, qalib olan bütövlükdə xalqımız, dövlətimizdir! – Dünən səsvermə məntəqələrinə gələrək öz vətəndaş hüququnu, məsuliyyətini nümayiş etdirən hər kəs Azərbaycanın böyük gələcəyinə səs verdi. Səslərimiz Qarabağda, Gündoğar Zəngəzurda həyatın canlanmasına, ölkəmizin dörd yanında daha firavan həyatın şəkillənməsinə xidmət edəcək. 

7 fevraldakı səslərimiz Qazaxın 7, Naxçıvanın 1 kəndinin azadlığı, Zəngəzur dəhlizinin açılması, Böyük qayıdışın daha da sürətlənməsi, Qərbi Azərbaycana qayıdışın geridönməz xarakter alması, bir sözlə, qüdrətli Azərbaycan üçündür! Belə bir inam içində keçirilən seçkilərdə uduzmaq kədər deyil, mübarəklikdir. 

Siz təsəvvür edin, iraq olsun, Qarabağ hələ də işğal altında qalmış olaydı və dünənki seçkilərdə uduzmuş hansısa namizəd daha yüksək səs almış olaydı... – Bu, kimə, nəyə gərək olar, nəyə yarardı və ondan necə ilhamlanmaq, zövq almaq olardı?

Bilməm, fikrimi çatdıra bildimmi?

Bəli, respublikamızın paytaxtında və müxtəlif bölgələrində öz tərəfdarları ilə, seçicilərlə, o cümlədən ilk dəfə səsverən gənclərimizlə keçirilən çoxsaylı görüşlər, insanların istəklərini, qayğılarını biləvasitə özlərindən eşitmək imkanı digər namizədlərin növbəti seçkilərə hazırlıqları üçün mənəvi bazadır, dəyərli bilgilərdir. Məsələn, qalib Azərbaycanın parlamentində təmsil olunmaq qürur qaynağ deyilmi?.. Yaxud bütöv Azərbaycanın hətta bir bələdiyyəsinin üzvü olmaq belə, işğal altındakı şəhər-kəndlərimizi parlamentdə təmsil etməkdən daha üstün deyilmi?

İlham Əliyevin 7 fevral seçkisindəki möhtəşəm qələbəsi onun haqqı, xalqımızın qədirbilənliyi, vətəncanlılığı və minnətdarlığının təcallasıdır.

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.02.2024)

Zəhra Allahverdiyeva, “Ədəbiyyat və İncəsənət”

87 il əvvəl Azərbaycan kinorejissoru, ssenari müəllifi Ramiz Paşa oğlu Əsgərovun (1937-1967) dünyaya gəlib. Və cəmi 30 il yaşayıb, kinomuzun inkişafına xidmət edib, bir fiımin çəkilişi zamanı isə faciəli ölümə tuş gəlib. 

Ramiz Paşa oğlu Əsgərov 9 fevral 1937-ci ildə anadan olmuşdur. 1957-1965-ci illərdə Moskvada Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun kinorejissorluq fakültəsində Mixail Rommun kursunda təhsil almışdır. İlk bədii filmi N.Hikmətin "Romantika" əsəri əsasında A.Voyazislə birgə çəkdiyi "Yaşamaq gözəldir, qardaşım!" (1966) tammetrajlı filmi olmuşdur. Zaqafqaziya və Ukrayna respublikalarının zona festivalında uğurlu debütə görə SSRİ Kinematoqrafçılar İttifaqının diplomuna layiq görülmüşdür. Sonra isə…

1967-ci ildə Ramiz Əsgərov quruluşçu rejissor kimi "Mən ki gözəl deyildim" filmini Tofiq Tağızadə və Ağarza Quliyevlə birgə çəkməyə başlayıb. Kim biləydi ki, elə bu filmin çəkilişi zamanı da onun həyatına son qoyulacaq? 

Filmin çəkilişi zamanı bədbəxt hadisə isə baş verir. Lənkəranın Port İliç (Liman) qəsəbəsində filmin ilk epizodunu çəkən zaman texniki işçi pirotexnik partlayış effektini yaratmaq üçün işə başlayır. Lakin texniki səhv ucbatından əsl partlayış baş verir. Nəticədə dörd nəfər – fotoqraf, iki assistent, rejissor Ramiz Əsgərov həlak olur. Beş nəfər isə yaralanır. 

2004-cü ildə “Rejissor. Ramiz Əsgərov haqqında... " adlı film çəkilir. Filmdə Azərbaycanın gənc kinorejissoru, mərhum Ramiz Əsgərovun qısa həyatından və çalışdığı iki ekran əsərindən (“Yaşamaq gözəldir, qardaşım! "(film, 1966);

“Əzim Əzimzadə "(film, 1967))söhbət açılır.

Ramiz Paşa oğlu Əsgərova tanrıdan rəhmət diləyirik!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.02.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Zahirə Cabirin nağıllarını, əfsanələrini ardıcıl təqdim etməkdədir. Nağıllar uşaqlar üçün yaradılır. Amma bu nağılları böyüklər də məmnuniyyətlə oxuyurlar və bəyənirlər. Əfsanələr isə yurdumuzun qədim tarixi, toponimləri barədə hamı üçün bir mənbədir.

Keçmiş zamanlarda böyük bir mahalda dinləri bir, dilləri bir insanlar məskən salmışdılar. Tanrı bu mahala dünyanın heç bir yerində olmayan bütün sərvətləri bəxş eləmişdi. Buranın insanları da doğru dürüst idilər. Mahalın tən ortasından kiçik bir çay axırdı. Çayın suyu dayaz olduğundan insanlar bir-birinin evlərinə çayı ulağ, atla keçib gedərdilər. Və bu mahalı da o tay, bu tay adlandırmışdılar. Bir gün fəlakət üz verdi. Güclü sel gəldi, çayın qırağındakı evləri yuyub apardı. Abbas kişinin qızı çayın o tayındakı evlərdə ərdə idi. Nəvələri isə babanın yanında, görüşə gəlmişdilər. Sel gələndə ana o tayda, balalar bu tayda qaldı. Ana fəryad qopardı, balalarına qovuşmaq üçün. Amma güclü axar çay onları qovuşdura bilmədi. Bir gün ana üzünü tanrıya tutub dedi, Allahım sən bizi yaradansan. Və mən də sənin izninlə o balalarımı yaratdım, indi bir möcüzə elə, mən balalarıma qovuşum. Səhərisi gün doğrudan da möcüzə baş verdi. Çayın aşağı yatağında 15 tağlı, yuxarı yatağında isə 11 tağlı körpü göründü. Ana Allahına çoxlu dua edib, balalarına qovuşdu. O vaxtdan körpülər Xudafərin körpüsü adlanır. Yəni,“Allahın yaratdığı” bu körpülər o vaxtdan bugünəcən nə qədər insanları görüşdürmüş, ayrılıq yollarını birləşdirmişdir.

Tarixən Azərbaycanın şimalı ilə cənubunu birləşdirən, Cəbrayıl rayonu ərazisində yerləşən Xudafərin körpüsü ölkəmizin qədim abidələrindən biridir. Körpü haqqında ilk məlumat VIII–IX əsrlərə aiddir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.02.2024)

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Təbiidir ki, illərdir bir çox müəlliflər uğur qazanmağın yollarını göstərmək niyyəti güdən kitablar yazıblar. Onların içində adı dünyalarca məşhurlaşanlar, ən tanınmış motivasiya spikeri adını alanlar da var, yazdıqlarını bestseller səviyyəsinə daşıya bilməsələr belə, kütləvi oxucu qazanmaq şərəfinə nail olanlar da var, heç bir iz qoya bilməyərək yazdıqlarının makulaturaya çevrilməsiylə barışanlar da var.

Əlbəttə ki, mən öz tədqiqatım boyunca ən çox səs-küy qoparan «uğurqazanma bestsellerlərinə» toxunacağam. Oxuculara oxunması məsləhət görülən bu bestsellerlərin əsas müddəalarını göstərəcək, tezislərini qabardacağam.

Zaman-zaman ən yaxşıların seçimini etməyə ən müxtəlif mənbələr cəhd göstəriblər. Onların ən nüfuzlularını qruplaşdıranda (bu qruplaşmada tiraj, satış həcmi, yayıldığı areal, buraxdığı iz və s. əsas götürülür) kitab mağazalarındakı yüzlərlə rəngbərəng cildlərin içində azmayaraq «nəyi və niyə oxumaq» sualına mütləq cavab tapmaq mümkün olur.

Biz öncə peşə fəaliyyətində, biznesdə uğur qazanmağın yolunu göstərən ən çox tələb olunan kitablara nəzər yetirək. Bu, o kitablardır ki, onların hesabına bir neçə nəsil uğurlu mütəxəssis və iş adamı yetişmişdir.

Bilmirəm, başqa ölkələrdə necədir, amma bizim Azərbaycandla motivasiya spikeri söylənəndə ilk öncə ağıla Deyl Karnegi gəlir. Motivasiya kitabı söylənəndə isə ağıla onun «Dostları necə qazanmalı və  insanlara necə nüfuz etməli» (Kak zavoevıvatğ druzey i okazıvatğ vliənie na lödey) kitabı gəlir. İlk dəfə 1937-ci ildə dərc edilən və dərhal da populyarlaşan bu kitabı, əminəm ki, dünyanın əksər digər dövlətlərində də motivasiya ədəbiyyatının klassikası hesab edərək sevirlər. Dahi liderlərin və biznesmenlərin həyatlarından olan real hadisələr kitabı olduqca maraqlı və faydalı edib.

Həmin 1937-ci ildə haqqında ayrıca danışacağımız daha bir motivasiya şedevri – Napoleon Hillin «Düşün və varlan» kitabı da işıq üzü görüb.

Bu kitabdan bir qədər öncə, 1926-cı ildə Amerikada motivasiya ədəbiyyatının pionerlərindən olan «Vavilonda ən varlı adam» (Samıy boqatıy çelovek v Vavilone) kitabı işıq üzü görmüşdü. Corc S.Kleysonun bu kitabı çoxları üçün şəxsi maliyyənin idarə edilməsi işində əsas bələdçiyə çevrilmişdi.

Motivasiya ədəbiyyatı adlı janrın banisi isə, şübhəsiz, Britaniya yazıçısı Ceyms Allendir. XIX əsrdə – 1864-cü ildə İngiltərənin Lester şəhərində günyaya gəlmiş Ceyms Allen bütün həyatı boyu nə şan-şöhrət, nə də var-dövlət qazana bilmişdir. Bununla belə, bu şəxs yüz illərdir ki, insanlara öz əsərləriylə şan-şöhrət və var-dövlət qazanmağın sirlərini öyrətməkdədir.

Onun 1902-ci ildə yazdığı «Düşünən insan» (Çelovek mısləhiy) adlı əsəri isə tarixin ilk motivasiya kitabı kimi tanınır. Bu hissədə həmin kitab barədə ayrıca söz açacağam.

Bazar ertəsindən etibarən əksər reytinq sıralamalarında yer alan «bizneçdə və peşəkar fəaliyyətdə uğur qazanmaq» mövzusunda ən populyar motivasiya bestsellerləri arasından sizinçün seçdiyim 10-luğu şərh etməyə başlayacağam.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.02.2024)