İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bəli, məhz tarixi rmanlar ustası - Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü Cəlal Bərgüşad ədəbiyyat tariximizə belə düşübdür. Bu gün onun anım günüdür.

O, 1924-cü il iyunun 22-də Qubadlı rayonunun Qəzyan kəndində anadan olub. Orta təhsilini Qubadlı rayonunun fəhlə-gənclər məktəbində alıb, II dünya müharibəsində iştirak edib, ağır döyüşlərin birində kantuziya aldığına görə tərxis edilib. Bundan sonra Qubadlı rayon Daxili İşlər şöbəsində VVAQ müdiri işləyib. Onun "Cənub taydan əsən meh" adlı ilk şeiri də Qubadlıda çıxan "Avanqard" qəzetində dərc edilib.

Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinin jurnalistika şöbəsini bitirib. "Azərbaycan pioneri" qəzeti redaksiyasında ədəbi işçi təyin olunub.

1958-ci ildən Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Şirkətində böyük redaktor vəzifəsində işləyib. Onun ssenarisi əsasında "Çoban Boran", "Göy göl", "Suren Adamyan", "Torpağın ətri", "Çinar yarpağı" televiziya filmləri çəkilib. (Suren Adamyan silinsə yaxşı olardı).

"Babək" əsəri Tehranda farsca, "Qaçaq Nəbi" İstanbulda (1979) türkcə kütləvi tirajla çap olunub.

Xidmətlərinə görə birinci dərəcəli "İkinci Dünya müharibəsi" ordeni və medallarla təltif edilib.

Kitabları

- Gələcəyi yaradanlar (oçerklər)

- Təzə gəlin (hekayələr)

- Toydan sonra (hekayələr)

- Bozatın belində (tarixi roman)

- Dərilməmiş salxımlar (hekayələr)

- Sıyrılmış qılınc (tarixi roman)

- Şərq çiçəyi

- Dünyada nələr gördüm

O, 1996-cı il iyulun 9-da vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.07.2025)

İlqar İsmayılzadə,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, AJB və AYB-nin üzvü, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi

(Azərbaycanın görkəmli şairi Bəxtiyar Vahabzadəyə ithaf olunur!)

Yaşadığımız bu il (2025) görkəmli Azərbaycan şairi Bəxtiyar Vahabzadənin 100 illik yubileyinə təsadüf edir. Xoşbəxtlikdən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev 21 fevral 2025-ci il tarixində mərhum şairimiz Bəxtiyar Vahabzadənin 100 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında Sərəncam imzalamışdır.

Sərəncamda bildirilib ki, 2025-ci ilin avqust ayında Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Xalq şairi, dramaturq, ədəbiyyatşünas, pedaqoq və ictimai xadim, SSRİ və Azərbaycan Respublikasının Dövlət mükafatları laureatı, akademik Bəxtiyar Mahmud oğlu Vahabzadənin anadan olmasının 100 ili tamam olur:

Həmin sərəncama əsasən, Mədəniyyət Nazirliyinə Elm və Təhsil Nazirliyi ilə birlikdə, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin təklifləri nəzərə alınmaqla, Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin 100 illik yubileyinə dair tədbirlər planı hazırlayıb həyata keçirmək, Nazirlər Kabinetinə bu Sərəncamdan irəli gələn məsələləri həll etmək tapşırılıb...

Təbii ki, görkəmli Azərbaycan şairi B.Vahabzadənin 100 illik yubileyini nəzərə alaraq bu ildə onun şəxsiyyəti, dünyagörüşü, keçdiyi həyat yolu, xüsusilə də Azərbaycan ədəbiyyatı və poeziyasına təqdim etdiyi töhfələr araşdırılmalı, adı və yaradıcılığı müasir nəslimizə daha aydın və gözəl tərzdə aşılanmalıdır.

QISA BİOQRAFİK MƏLUMAT:

Vahabzadə Bəxtiyar Mahmud (Zəkəriyyə) oğlu oğlu. 16 avqust 1925 Nuxa - 13 fevral 2009 Bakı). - Azərbaycan şairi, ədəbiyyatşünası, 1945-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan SSR Xalq şairi (1984), filologiya elmləri doktoru (1964), professor, (2000), Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı (1976), SSRİ Dövlət mükafatı laureatı (1984), M. F. Axundov adına ədəbi mükafatın laureatı (1989), Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı (1990), millət vəkili (1995-2000)...

Həyatı:

Bəxtiyar Vahabzadə 16 avqust 1925-ci ildə Şəki şəhərində bir fəhlə ailəsində anadan olmuşdur. 1934-cü ildə ailəsi Bakıya köçmüşdür. Burada orta məktəbi qurtarandan sonra 1942-1947-ci illər ərzində ADU-nun Filologiya fakültəsində təhsil almışdır. Universitetin aspiranturasında saxlanmış, 1951-ci ildə "Səməd Vurğunun lirikası" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir.

Bədii yaradıcılığa 1943-cü ildə "Ana və şəkil" adlı ilk şeirini çap etdirdikdən sonra başlamışdır. O zamandan dövri-qədim mətbuatda şeirləri, elmi məqalələri, rəyləri müntəzəm çap olunur.

Tənqidçi-ədəbiyyatşünas kimi də fəaliyyət göstərmişdir. "Səməd Vurğunun həyat və yaradıcılığı" mövzusunda doktorluq disertasiyası müdafiə etmişdir (1964). Azərbaycan Dövlət Universitetində Müasir Azərbaycan ədəbiyyatı kafedrasının professoru vəzifəsində çalışmışdır (1950-1990). 1990-cı ildə isə təqaüdə çıxmışdır.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (1980), sonra həqiqi üzvü (2000) seçilmişdir. 1981-ci ildə SSRİ Yazıçılarının VII qurultayında SSRİ Yazıçılar İttifaqı İdarə Heyətinin üzvü seçilmişdir. O həmçinin, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının İdarə Heyətinin və Ağsaqallar Şurasının üzvü idi (1991).

Ədəbi-bədii sahədən əlavə, təşkilatçı kimi də özünü sübut etmişdir. Azərbaycan KP Bakı şəhər Komitəsinə üzv və bir neçə çağırış Bakı xalq deputatları Sovetinə və X çağırış Azərbaycan Ali Sovetinə, 1995 və 2000-ci illərdə Azərbaycan Milli Məclisinə deputat seçilmişdir. Hələ 1976-cı ildə "Leninlə söhbət" və "Muğam" poemalarına görə Azərbaycan Dövlət mükafatına layiq görülmüşdür.

Bəxtiyar Vahabzadə 1960-cı illərdən başlayan milli azadlıq hərəkatının öncüllərindən biri idi. O, 1958-ci ildə yazdığı "Gülüstan" poemasına görə 1962-ci ildə şair "millətçi" damğası ilə Azərbaycan Dövlət Universitetindən çıxarılmış, yalnız 2 ildən sonra işə bərpa edilmişdir.

O, 70-dən artıq şeir kitabının, 2 monoqrafiyanın, 11 elmi publisist kitabın və yüzlərlə məqalənin, eləcə də tarixi və müasir mövzuda 20-dən artıq irihəcmli poemanın müəllifidir. Əsərləri dünyanın bir çox dillərinə tərcümə və nəşr edilmişdir.

Görkəmli Azərbaycan şairi və ədəbiyyatşünası mərhum Bəxtiyar Vahabzadə bir çox təltif və mükafatlara da layiq görülmüşdür. Bununla bağlı "Azərbaycan SSR Xalq şairi" fəxri adı - (26 noyabr 1984), "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı (13 sentyabr 1974), SSRİ Dövlət mükafatı - (1 noyabr 1984), Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı - (27 aprel 1976), "Əmək veteranı" medalı"; "İstiqlal" ordeni" - (15 aprel 1995), "Ləyaqət" ordeninin komandor dərəcəsi (Rumıniya) - (21 dekabr 2001) və s. göstərmək olar.

Məlumat üçün qeyd etmək lazımdır ki, görkəmli Azərbaycan şairi Bəxtiyar Vahabzadə 2009-cu il fevral ayının 13-də 83 yaşında ikən uzun sürən xəstəlikdən sonra Bakıda vəfat etmiş, Fəxri Xiyabanda torpağa tapşılırmışdır. Ruhu şad, xatirəsi əziz, məkanı Cənnət olsun!

SUBYEKTİV BAXIŞIM:

Bəxtiyar Vahabzadə bir neçə səhifəlik yazı ilə təqdim ediləsi şair və şəxsiyyət sayılmır. Çünki o, malik olduğu bir sıra xüsusiyyətlərə görə sözün həqiqi mənasında bir məktəbdir.

Çağdaş Azərbaycan poeziyasında Bəxtiyar Vahabzadə öz insani keyfiyyətləri, şəxsiyyəti, həmçinin, milli-mənəvi dəyərlərə sədaqəti ilə yanaşı, həm də şeir və poeziya sahəsinin peşəkar və görkəmli nümayəndəsi olduğu üçün xüsusi özəlliyə malikdir.

O, heç də sıradan bir şair deyil, olmamış və bundan sonra da adi bir şair kimi yaddaşlarda qalmayacaqdır.

Bəxtiyar Vahabzadə sözün həqiqi mənasında şeir və şairlik məqamını dərk etmiş, eyni halda qələmi müqəddəs sayaraq ondan insani, milli-mənəvi dəyərlərə layiqincə istifadə etmiş müdrik insan, görkəmli və ziyalı bir şəxsiyyət idi.

Bir insanın həyatda bacarıqlı şair olmaqla yanaşı ziyalı şəxsiyyət, öz milli-mənəvi dəyərlərinə sadiq olması və hər əsən külək nəticəsində mövqe dəyişməməsi ondan əsil dahilik və görkəmli şəxsiyyət timsalını formalaşdırır. Mərhum Bəxtiyar Vahabzadə də heç şübhəsiz belə dəyərli şairlərdən, dahi və müdrik insanlardan biri idi.

Onun şeirlərinə baxdıqda gözə dəyən əsas mövzular sırasında vətən sevgisi və milli-mənəvi dəyərlər olmaqdadır.

Xalqı oyandırmaq məqsədiylə əsərlərini qələmə alan Bəxtiyar Vahabzadə şeirlərində; vətən, millət, milli kimlik, ailə, təbiət, dil və azadlıq həsrəti kimi mövzuları ən güclü və dərin məzmunlarla izah etmişdir.

Öz milli kimliyi, mənliyi və dəyərlərinə bağlı olan bu görkəmli şair bu sahədə təəssübkeşliyi ilə tanınmışdır. Lakin onun təəssübkeşliyi mötədil və məntiq çərçivəsində olmuş, milli təəssübkeşliyinə görə zülm və haqsızlıqlara rəvac verilməsi, insanlar arasında kin-küdurət və nifrətin aşılanması və qanların axıdılmasına yol verilməmişdir.

Mənə görə, Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə həm intellekt səviyyəsi yüksək olan bir şəxsiyyət, həm ziyalı və müdrik, həm də sözün həqiqi mənasında əsil şair və ədəbiyyat adamı olaraq bir çox şairlərdən fərqlənmiş və fərqlənəcəkdir.

Ümumi baxımdan, onun aşağıda sadalanan xüsusiyyətləri onu bir məktəbə çevirmiş və insanlara sevdirərək ədəbiləşdirmişdir:

1. Sözün həqiqi mənasında şeir və ədəbiyyat sahəsinin peşəkarı olması;

2. Qələmə müqəddəs gözlə baxıb, məsuliyyətlə yanaşması;

3. Öz milli kimliyi və milli-mənəvi dəyərlərinə sıx, eyni halda mötədil səviyyədə bağlı olması;

4. Həyatda öz ziyalı şəxsiyyəti və yüksək intellekt səviyyəsi ilə mövqe sahibi olması və bu sahədə əzmkarlığı;

5. Qələmi və sözü ilə daim xalqının bu günü və gələcəyini düşünməsi, gördüklərinə qarşı biganə yanaşmaması...

Məhz bütün bunlara görə, Bəxtiyar Vahabzadə adı bir məktəbə çevrilmişdir. Azərbaycan xalqı və onun mənəvi sərvəti sayılan Azərbaycan ədəbiyyatı da var olduqca Bəxtiyar Bahabzadə adı daim var olacaq və hər zaman sayğı və hörmətlə yad ediləcəkdir...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.07.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ədəbiyyat tariximizdə qadın poeziyasının zirvəsi, ən gözəl lirik şeirlərin müəllifi -

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Xalq şairi Nigar Rəfibəylini bu gün xatırlamağa borcluyuq, bu gün onun anım günüdür.

Nigar Rəfibəyli 1913-cü il iyunun 23-də Gəncə şəhərində anadan olub. Bakı Pedaqoji Texnikumunu bitirib. Moskvada Pedaqoji İnstitutda təhsilini davam etdirib. Bakı kinostudiyasında ssenari şöbəsində, eyni zamanda fəhlə-gənclər məktəbində, "Azərnəşr"də bədii-ədəbiyyat şöbəsində tərcüməçi və redaktor, "Uşaqgəncnəşr"də bədii ədəbiyyat şöbəsində redaktor  vəzifələrində işləyib. Xidmətlərinə görə "Şərəf" nişanı, orden və medallarla təltif olunub.

"Çadra" adlı ilk şeiri 1928-ci ildə "Dan ulduzu" jurnalında dərc edilmişdir. 1934-cü ildə nəşr olunmuş ilk "Şeirlər" kitabı Azərbaycan qadınlarının yeni həyat quruculuğunda iştirakından bəhs edir. "Dolores İbarruri" şeiri ispan xalqının faşizmə qarşı qəhrəmanlıq mübarizəsinə həsr olunub. "Cəmilə" şeiri Əlcəzair xalqının milli azadlıq mübarizəsinə həsr olunmuş qüvvətli lirik əsərlərdəndir.

Məhsəti Gəncəvinin rübailərini, Evripidin "İfigeniya", Fridrix Şillerin "Məkr və məhəbbət", Anton Çexovun "Vanya dayı", "Albalı bağı" dramalarını, E. L. Voyniçin "Ovod", O. Qonçarın "Bayraqdarlar" romanlarını, Əlişir Nəvai, Aleksandr Puşkin, Mixail Lermontov, Taras Şevçenko, Ş. Petöfi, A. Mitskeviç, A. Sereteli və başqalarının əsərlərini tərcümə etmişdir. Əsərləri xarici dillərə tərcümə olunub.

- Təbiət mənzərələri, mənəvi zənginlik, vətənpərvərlik, sülh, demokratiya, azadlıq ideyaları tərənnüm olunan kitabları

Şeirlər

Dənizin səsi gəlir

İşıqlı dünyam

Günəşdən gənclik istədim

Həzin bir axşamda düşsən yadıma

Şanlı nəsillərin yadigarısan

- Müharibə movzusuna və müharibə əleyhinə həsr olunan kitabları

Zəfər nəğməsi

Şeirlər

Anaların səsi

Yol xatirələri, Avropa ətrafında səyahət gündəliyindən

- Uşaqlar üçün yazdığı kitablar

Balaca qəhrəman

Günəşin cavabı

Məstanın balaları

Bizə bahar yaraşır

Mükafatları

1. "Şərəf nişanı" ordeni

2. "Azərbaycan SSR əməkdar mədəniyyət işçisi" fəxri adı

3. Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri fərmanı

4. "Azərbaycan SSR xalq şairəsi" fəxri adı

O, 1981-ci il 9 iyulda Bakı şəhərində vəfat edib. Məzarı II Fəxri Xiyabandadır.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.07.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bunu ariflər yaxşı bilir- “Vicdan öhdəliyi” deyilən bir məfhum- yəni məntiqi cəhətdən formalaşmış ümumi qəbul edilən fikir var. Vicdan öhdəliyinin əhatə dairəsi çox böyükdür. Gəncləri həvəsləndirmək, onların hər bir uğurunu alqışlamaq kimi müsbət xüsusiyyətlər də, bu öhdəliyə daxildir. Bəli, xalqını sevən hər kəs, onun gələcəyi olan gənclərə diqqətlə yanaşmalıdır, onların nailiyyətlərinə sevinməlidir. Sevinirəm, sevinirəm ki, gənclərimizin arasında Aysel adlı bir istedadlı gənc də var. Bu dəfə sizə ondan danışmaq istəyirəm...

Aysel Şıxlı ictimai siyasi xadim, məşhur xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlının oğlu Fərrux bəyin ailəsində, 1994-cü ildə dünyaya gəlib. Orta təhsilini Bakıda 102 saylı məktəbdə başa vurub. Sonra təhsilini BDU-da davam etdirərək Turizm və Otelçilik ixtisasına yiyələnib. 2016-2018-ci illərdə Azərbaycan “Bentley”, 2019-cu ildə isə “Corn Advertising” şirkətlərində çalışıb. Daha sonra bir müddət müstəqil fəaliyyət göstərib. Ömür-gün yoldaşının xaricdən iş təklifi alması ilə əlaqədar, Hollandiyanın Amsterdam şəhərinə köçüblər. Hazırda orada yaşayır. Bir-neçə kitabı işıq üzü görüb...

Deyir ki: - “Yazmağa, fərqli janrlarda özümü sınamağa davam edirəm. Onsuz yaradıcılıq elədir ki, sənə fikir gələn zaman onu ərsəyə gətirməyənə qədər yaxanı buraxmır. Yazmağa başlayanda isə real dünyadan qopursan, başqa yerə gedirsən. Öz yaratdığın, idarə etdiyin bir dünyaya düşürsən. Nə demək istədiyimi yaradıcı insanlar anlayar, yəqin ki...”

 Özünə güvənən, həssas xanımdır. Hiss etmə, duyma qabiliyyəti çox güclüdür. Acizliyə, zəifliyə nifrət edir. Özünü qorumaq üçün yaratdığı qəribə sədləri var. Kənardan heç kəs bu sədləri asanlıqla hiss edə bilmir. Əslində, bu sədlərin arxasında son dərəcə mülayim bir xarakter gizlənir. Həmin sədlər ancaq qarşısındakı insana güvəndiyi zaman dağılır. Amma hər kəsə asanlıqla güvənmir. Birdən düşünərsiniz ki, bu kobudluqdan irəli gəlir, əsla yox. Onun heç vaxt qarşısındakı insanın qəlbini qırmaqdan xoşu gəlmir...

“Sevgi və dostluq həmişə aktual mövzudur. Kitablarımda həmin dəyərləri müasir gənclərin gözündə təsvir etməyə çalışıram. Düşünürəm ki, hər kəs fərqli hekayələr, həyatlar yaşayır, ancaq hisslər eynidi. Əgər insanlar hər hansı bir kitabı oxuyarkən, öz yaşamlarında hiss etdiklərindən bir parça tapa bilirlərsə, o zaman kitab uğurludur...”- söyləyir.

 Deyib-gülməyi, mehriban rəftarı xoşlayır və yumor anlayışı onda çox yaxşı inkişaf edib. Dostlarına və dostluğa böyük önəm verir. Köməyə ehtiyacı olan hər kəsə əl uzatmağı bacarır. Olduqca xarizmatik bir kimliyə sahibdir. Zamanla onu daha yaxından tanıyan insanlar, onun daxilən əzab çəkdiyini zənn edə bilərlər, amma o, çox şən və məzmunlu adamdır. Ortaya hər hansı bir problemi çıxanda cəmiyyətdən uzaqlaşmağı üstün tutur. Bəli, o, bunu heç kimi narahat etməmək üçün edir. O qədər əsrarəngizdir ki, bu xüsusiyyəti onun varlığına xüsusi bir rəng qatır...

Deyir ki: - “Uşaqlıqdan yazmağa həvəsim var idi. Hətta məktəb vaxtı gündəlik yazırdım. Biri bitən kimi yenisinə başlayırdım. Öz fikirlərimdən ibarət qısa yazılarım var idi. Çox mütaliə edirdim. Vaxt keçdikcə özümü təkmilləşdirdim. Ancaq hamıdan gizlədirdim, paylaşmaq istəmirdim. Yazıçı ailəsində böyümək məsuliyyətlidir. Bu qorxuma güc gəlmək məndən xeyli zaman aldı, ancaq sevinirəm ki, bu addımı atdım...”

 Atası rəssam Fərrux Şıxlı, anası yazıçı Reyhan Yusifqızı olan Aysel xanım uşaqlıqdan özünü Qazax bölgəsindən olan əksər ailələrdə olduğu kimi yaradıcı mühitdə - kitabların, rəsmlərin arasında görüb. Rəsm çəkməyə də erkən yaşlarından başlayıb. Bir gün plastilindən düzəltdiyi miniatür fiqurlar rəsm müəlliminin diqqətini cəlb edib və o, bu fiqurları məktəbin sərgisinə qoyub. Günlərin birində də Azərbaycan televiziyasından evə çəkiliş qrupu gələrək, bu, hörüklü balaca qızı lentə alıblar. Plastilindən fiqurlar düzəldə-düəldə aparıcının suallarını həvəslə cavablandırıb... 

 Ümumiyyətlə, məktəb illəri ərzində Aysel bir çox sahələrdə özünü sınayıb: musiqi ilə məşğul olub, fortepianoda çalmağı öyrənib. Özünü ifadə etmək qabiliyyətini kəşf edəndən sonra, fikirlərini yazıya köçürməyə başlayıb və kiçik hekayələr yazaraq, onlara illüstrasiyalar çəkib. Orta məktəbin sonuncu sinfində Aysel birdən-birə dekorativ sənətlə məşğul olmaq qərarını dəyişərək, sənədlərini 2-ci qrupa verib və Bakı Dövlət Universitetinin Turizm və Otelçilik ixtisasına qəbul olunub. Amma yaradıcılıq həvəsi onda heç vaxt sönməyib. Təhsilini bitirdikdən sonra isə yenidən yaradıcılığa qayıdaraq, qrafik dizayner kimi çalışmağa başlayıb. Daha sonra fəaliyyətini müstəqil olaraq davam etdirib. Peşəkar yazıçılıq fəaliyyətinə isə 2018-ci ildən girişib. İlk dəfə “Mənəm, Yusif” adlı hekayəsi “525-ci qəzet”də nəşr olunub. 44 günlük müharibəyə həsr etdiyi bu əsər, müasir gənclərin savaş boyunca necə böyüdüyünü, hadisələrin məğzini, vətən sevgisini daha dərindən dərk etmələrindən bəhs edir. İkinci- “İşıq” adlı hekayəsi isə sahibini itirmiş bir itin həyatına həsr olunub. Heyvanlara qarşı olan sevgisi onu evsiz heyvanlara qarşı biganə qalmağa qoymur. Bu hekayə ilə bütün canlıların evə və sevgiyə möhtac olduğunu göstərməyə çalışıb...

 Arzuları çoxdur. Ağlında yığışıb qalmış bütün yeni ideya və fikirlərini yazıya çevirmək, onları ərsəyə gətirmək və yeni uğurlar qazanmağı planlaşdırır. On il sonra televizoru açdıqda insanların onun əsərləri əsasında çəkilmiş filmləri, animasiyaları izləməsini, bir sözlə, oxucu auditoriyasının genişlənməsini istəyir. Pianoda ifa etmək, yağlı boya ilə rəsm çəkmək, manqa və komikslər oxumaq onun hobbisidir. Düşünür ki, müasir gənclərə dəstək olmaq, yön göstərmək vacibdir. Onları həvəsdən salmamaq, ilk uğursuzluqda kəsib atmamaq lazımdır. Axı yaradıcı insanların həmişə dəstəkləndiyini və sevildiyini bilməyə ehtiyacı olur...

 “Yazıçı olmaq üçün insan ilk növbədə özünü bu çətin, kəşməkeşli yola hazırlamalıdır. Çünki nə qədər asan görünsə də, kitab yazmaq, onu ortaya çıxarmaq, onun arxasında durmaq çox ağırdır, adamdan böyük enerji tələb edir. Sevinirəm ki, bu gün mən özümü yazıçı kimi təqdim edə bilirəm...”- söyləyir.

Xüsusən qeyd edim ki, Ayselin “Qanadsız mələk” romanı ardıcıl olaraq Teas-press yayın evinin ən çox satılan nəşrləri sırasında qərarlaşıb.

Bu gün - iyulun 8-i jazıçı Aysel Şıxlının növbəti ad günüdür. Onu bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı, yaradıcılıq uğurları arzulayırıq...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(08.07.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Olduqca fədakar xanımdır. Haqsızlığa dözümsüz olduğundan, haqq uğrunda hər an mübarizəyə atıla bilir. Dostluqda vəfalı və sədaqətlidir, sirr saxlamaqda əvəzi yoxdur. Daim ətrafına sevinc bəxş edərək müsbət enerji saçır. İnadkardır, məqsədinə nail olanadək sakitləşmir. Ünsiyyətdə dürüstlük onun üçün çox vacibdir. Bəzən bu xüsusiyyəti ilə ətrafdakıları narahat etsə də, nəzərə almaq lazımdır ki, səhvləri düzəltmək və düzgün yolu göstərmək onun həyat fəlsəfəsidir. Sosial məsələlərdə ədalət və əməkdaşlığa önəm verir. Rahat və mehriban xarakteri onu həm dost kimi və həm də insanlarla münasibətdə dəyərli edir. O, sadəcə özünü deyil, başqalarını da düşünür...

 ...1946-cı ildə Şəki rayonunda dünyaya gəlib. SSRİ dönəmində birləşmiş həmkarlar təşkilatının sədri işləyib, komsomolda çalışıb, hətta Suraxanı rayonunda deputat da olub. 1992-1994-cü illərdə ARDNŞ-nin Azərneft və Qazçıxarma üzrə baş idarə rəisinin kadr və sosial məsələlər üzrə müavini vəzifəsində işləyib. Milli Müqavimət Hərəkatının iştirakçısıdır. "Neftçilərin Hüquqlarının Müdafiə Təşkilatı" (NHMT) İctimai Birliyinin yaradıcılarından biri, hazırda həmin təşkilatın rəhbəridir...

Müsahibələrinin birində deyir ki:- “Qərb ölkələrində insanlar təqaüdə çıxandan sonra rahat yaşayırlar. Mən hansı ölkəyə gedirəmsə, oradakı sosial problemlərlə maraqlanıram. Həmişə görürəm ki, məsələn, Avropada insanlar məmnuniyyətlə təqaüdə çıxırlar. Azərbaycan qanunvericiliyinə əsasən, büdcədən maliyyələşən işçilər təqaüd yaşına çatan kimi işdən azad olunur. Amma onların təqaüdü nə qədərdir? Mən şəxsən 2006-cı ildən təqaüdə çıxmışam və buna qədər həmişə yüksək vəzifələrdə çalışmışam. Lakin təqaüdə çıxandan sonra mənə 250 manat pul verirlər. Öncə elə bir şərait yaradılmalıdır ki, qadın, yaxud kişi fərq etmir, yığdığı kapital normal olsun. Hamı təqaüd yaşından danışır. Tutaq ki, qadınların təqaüd yaşını 55 etdilər. Həmin qadın təqaüdlə necə yaşacaq? Qızına, oğluna möhtac olacaq. Hüquq müdafiəşisi olarq cəhd edirəm ki, təqaüdçülərlə bağlı bu istiqamətdə yeni qanun qəbul edilsin. Məsələyə mütləq sosial rifah yönündən baxılmalıdır. Dövlət qurumlarının bir çoxunda təqaüdə bir neçə il qalmış əməkdaşı işdən çıxarırlar. Yaxud ağır işlərdə çalışanlar nə qədər əməkhaqqı alır ki?! Onun yığdığı kapitaldan nə çıxacaq? Yenə dilənçi vəziyyətində yaşayacaqlar. Hörmətli deputatlar heç bunu fikirləşirlərmi? Azərbaycanada yaş davası aparmaq yox, təqaüdə çıxanların sosial vəziyyətini yaxşılaşdırmaq lazımdır. Təqaüdçülərə müxtəlif imtiyazlar verilməlidir. Mən təqaüdçüyəm, yaşamaq istəyirəm. Normal yaşamaq istəyirəm.”

Planlı və düşüncəli şəkildə hərəkət etməyi xoşlayır. İntuisiyasına güvənən və başqalarının görə bilmədiklərini hiss edən adamdır. Onun üçün şübhəli vəziyyət mövcud deyil, necə deyərlər, ya ağ var, ya da ki, qara. Nəinki öz problemlərini, həm də cəmiyyətə qarşı edilən haqsızlıqları görür və bunun əleyhinə açıq şəkildə mübarizə aparmaqdan çəkinmir...

“Bir dəfə Şəkidəydim. Qonşunun gəlini bizim həyətdə qardaşım arvadı ilə söhbət edirdi. Qonşu danışdıqca yanında dayanan 9-10 yaşlı qızı arabir anasının ətəyini dartırdı. Axırda anası nə dedisə, qız dözə bilməyib var səsi ilə qışqırdı- yalançı!!!

İndi mən də həmin uşağın günündəyəm. Vallah, yalan eşidəndə dözə bilmirəm.”- söyləyir.

 İnsanları sevən, lakin qarışıq mühitlərdən qaçan bir adamdır. Sosial məsələlərdə yüksək müvəffəqiyyət əldə edə bilir. Həyatında sülh və ədalət axtaran məqsədyönlü şəxsiyyətdir. O, qaydalara və mənəvi dəyərlərə uyğun olaraq yaşayır. Cəmiyyətdə dürüstlüyü və vicdanlı olmağı ilə seçilir. Enerjilidir, fəal ictimai həyat tərzini xoşlayır. Dostları ilə vaxt keçirməyi və onlara problemlərinin həll olunmasında kömək etməyi sevir. Şirin danışığı və cazibədar davranışı ilə asanlıqla insanların diqqətini cəlb edə bilir. Bir sözlə, həm şəxsi, həm də ictimai həyatında dürüstlük və etibarı ön planda tutan, güclü xarakteri ilə hər zaman özünü sevdirən bir xanımdır...

Deyir ki:- “Bugünki vəziyyətdə siravi fəhlə vəzifələrini ixtisara salib, müxtəlif adlar altinda vətəndaşlari işsiz qoyanlarin bir məsuliyyəti də SOCAR-ın İnsan Resurslari adlanan Departamentinin (İRD) üzərinə düşür. De-fakto bütün idarələr "işəgötürən" hüquqi şəxs qismində gedirsə, elə isə bu İRD kimə və nəyə lazimdir? Oradaki işçilərin gördükləri işi hər idarənin kadrlari başda olmaqla təşkil olunmuş komissiyalar yerinə yetirə bilərsə, o quruma ayrilan bu qədər milyonlar niyə boşuna xərclənir? Nəzərə almaq lazimdir ki, həmin qurumun işə qəbul və yerləşdirmə səviyyəsi həm nəzəri həm də praktiki olaraq çox səmərəsiz səviyyədədir. Dəfələrlə sübut olunub ki, müsabiqələr zamanı istehsalatlardan ekspert qismində dəvət olunmuş mütəxəssislər müsabiqənin sonunda layiqli olan namizədi deyil, İRD-inin "məsləhət bildiyi" namizədin adını yekun protokolda qalib kimi qeyd edirlər və bu da münsiflər heyətində haqli naraziliq yaradib ki, nəticədə daha heç kim həmin proseslərdə istirak etməyə raziliq vermir. SOCAR-ın bəh-bəhli təqdimatlarinda strukturdaxili idarəetmə və iş prinsipində dünyanın az qala ən öndə gedənlərin təcrübə və standartlarından istifadə olunduğu kimi deyilsə də reallıq tam fərqlidir. Mobil operator uzmanları istehsalatdakı proseslərin gedişindən heç bir təsəvvürləri belə olmaya-olmaya ofislərində oturub 50 cür qeyri adi adlar fikirləşərək, özləri barədə işləyən imitasiyasini yaratmağa çalişirlar. Strateji... Kosmik... Fövqəlbəşər... İnnovasiya... Qoymagəldi... və s. kimi adı olan şöbələr və lazımsız layihələr. İllərin mütəxəssisləri qalır bir qiraqda- işdən anlayışı olmayanlar, iş təcrübəsi keçməyənlər gəlib bu gün insanları və işi idarə etməyə səy göstərirlər. Yekun: SOCAR-ın İnsan Resurslari Departamentinin maliyyə dövriyyəsi kənar qurumlardan təşkil edilmiş komissiya tərəfindən təftis olunmalı, həmin qurum qeyri-effektiv fəaliyyətinə görə və xərclərin qənaəti məqsədilə birmənalı olaraq ləğv edilməlidir. İşə qəbul və yerləşdirmə məsələləri müəssisələrin daxili imkanları hesabına təşkil və təhkim olunmalıdır...”

Bəli, bu dəfə sizə "Neftçilərin Hüquqlarının Müdafiə Təşkilatı" İctimai Birliyinin rəhbəri Mirvari Qəhrəmanlıdan danışıram. Əgər soyadını adından əvvəl söyləsək- Qəhrəman Mirvari kimi səslənəcək. O, sözün əsl mənasında cəsarətli və qəhrəman qadınlarımızdan biridir...

...Yeri gəlmişkən, Mirvari xanımın növbəti ad gününə az qalır. Bu dəfə nə az, nə çox 79 yaşı tamam olur. Fürsətdən istifadə edib, ona möhkəm can sağlığı, ağrı-acısız günlər arzulayıram...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(08.07.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.

Liderliyin xüsusi qanunları hansılardır?

«Seminarların və kitabların köməyi ilə uzun illər liderlik öyrətdiyim yuz minlərlə insana və özündə liderlik keyfiyyətlərini inkişaf etdirmək istəyən şəxs, sənə ithaf olunur. Bütün yüksəliş və enmələr liderliyin sayəsində baş verir» sözləri ilə başlayan «Liderliyin 21 inkaredilməz qanunu» kitabını – Con Maksvellin bu incisini, yəqin ki, oxumayan əz-əz liderə rast gəlmək olar. Rəsmən onun özünün, yaratdığı EQUIP və The John Maxwell Company təşkilatlarının bu günədək liderliyin sirlərini öyrətdiyi 5 milyon müdavimi var. Bu gün ABŞ-ın Vest Poynt Hərbi Akadesmiyasından tutmuş BMT-yədək, nüfuzlu Fortune 500 siyahısındakı əksər şirkətlər təmsil olunmaqla az qala hər bir qurumda Con Maksvelldən liderlik dərsi almış insanlara rast gəlmək olar.

Con Maksvellin təqdim etdiyi liderlik qanunlarının 21-nə də qısaca da olsa nəzər yetirməyimiz vacibdir. Belə ki, öz şəxsi həyatlarında və bizneslərində bu qanunlara əməl etməklə insanlar dərhal fayda əldə edirlər.

Bu kitab lider olmaq istəyən, liderlik eşqi ilə alışıb yanan şəxslər üçün liderlik karyerinə başlamaqçün bir tramplin hesab olunur. Eyni zamanda da o, təcrübəli liderə də liderlik xüsusiyyətlərini daha da yaxşılaşdırmaq imkanı qazandırır. Mən bu kitabdan bəhrələnənlərin siyahısını verməyəcəyəm. Ən azı onu deyə biləcəyəm ki, bu, şəxsən mənim stolüstü kitabımdır. Bu kitabı bir neçə dəfə oxumuş, yüz dəfələrlə də vərəqləmişəm. Bizə ilk baxışda sadə görünən bu mürəkkəbliklərdə birincilik əldə etməyin yolları o qədər asan, mənimsənilən halda göstərilib ki, o yolu getməmək, sadəcə günahdır. Yeri gəlmişkən, ev tapşırığımızda bu qanunları əzbərdən bilmək də yer alır!

Beləliklə, 21 qanun:

1.     Tavan qanunu.

«Liderlik qabiliyyətini insanın effektivliyi müəyyənləşdirir».

Şəxsin liderlik effektivliyi tavanla xarakterizə edilir. Şəxsin insanları öz ardınca apara bilmək qabiliyyəti nə qədər azdırsa, onun potensial imkanlar tavanı da o qədər alçaqdır.

Liderlik keyfiyyətləri həmişə individuumun təşkilatda effektivlik tavanı yaratmasını təmin edir. Liderlik güclüdürsə, tavan da yüksək olacaq. Ölkə çətin duruma düşəndə yeni prezident, firma pullarını itirəndə yeni baş direktor, kilsə ziyarət olunmayanda yeni baş pastor, idman komandası ardıcıl məğlubiyyətlərə uğrayanda yeni baş məşqçi axtarışına çıxırlar. Liderliklə effektivlik arasındakı qarşılıqlı əlaqə ən çox idmanda özünü göstərir. Hər bir komandada istedadlar olur. Amma komandaların fərqini məşqçi və bir neçə əsas oyunçunun təmin etdiyi liderlik yaradır. Komandanın effektivliyini dəyişmək üçün məşqçi tərəfindən onun liderlik çəviyyəsini yüksəltmək lazımdır. Bax bu da fəaliyyətdə olan tavan qanunudar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(08.07.2025)

Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı ilə birgə layihəsində bu gün Türkiyə-Azərbaycan münasibətləri: “Bir millət, iki dövlət” paradiqması mövzusunda danışacağıq.

Türkiyə və Azərbaycan arasındakı münasibətlər yalnız siyasi və diplomatik çərçivədə deyil, milli kimlik, dil, mədəniyyət və tarix birliyi üzərində qurulmuş dərin bir qardaşlıq nümunəsidir. Bu münasibətləri ifadə edən və geniş mənada bir ideoloji paradiqmaya çevrilən "Bir millət, iki dövlət" ifadəsi Ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən səsləndirilmiş və bu gün hər iki dövlətin strateji yanaşmasının əsası sayılır.

Azərbaycan və Türkiyə ortaq türk mənşəli, Oğuz türklərinin nəslindən olan xalqlardır. Ortaq dil, din (İslam – sünni və şiə qolları ilə), ədəbiyyat, musiqi, folklor və dövlətçilik ənənələri bu iki xalqı tarix boyunca birləşdirmişdir.

Tarixdən nümunələr:

·         I Dünya Müharibəsində Qafqaz İslam Ordusunun Bakını bolşevik-erməni birləşmələrindən azad etməsi (1918).

·         Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Türkiyə ilə əlaqələrin qurulması.

·         Sovet dövründə əlaqələrin məhdudlaşdırılması, lakin mədəni və ruhani bağlılığın davam etməsi.

 Bu ifadə ilk dəfə Heydər Əliyev tərəfindən 1990-cı illərdə Türkiyəyə rəsmi səfərləri zamanı işlədilib. Bu sadə, lakin dərin mənalı ifadə həm:

·         Milli ideologiyanı

·         Dövlətlərarası strategiyanı

·         Türk dünyası inteqrasiyasını əks etdirən güclü bir simvola çevrilmişdir.

 Bu paradiqma iki xalqın müstəqilliklərini qoruyaraq, milli kimliklərini birgə müdafiə etməsi, qarşılıqlı dəstəyə əsaslanan əməkdaşlıq modelini təcəssüm etdirir.

 1991-ci ildə Azərbaycanın müstəqilliyini ilk tanıyan dövlət Türkiyə oldu. O zamandan bəri münasibətlər aşağıdakı istiqamətlərdə inkişaf edib:

a) Siyasi əməkdaşlıq

• Mütəmadi dövlət başçılarının səfərləri
• Regional və beynəlxalq təşkilatlarda (BMT, Türk Dövlətləri Təşkilatı, İƏT) qarşılıqlı dəstək
• 2021-ci ildə imzalanmış Şuşa Bəyannaməsi – strateji müttəfiqlik mərhələsinin rəsmi təsdiqi

b) Hərbi sahədə əməkdaşlıq

• Birgə hərbi təlimlər
• Müdafiə sənayesi sahəsində texnoloji mübadilə
• İkinci Qarabağ müharibəsində Türkiyənin siyasi və mənəvi dəstəyi

c) Enerji və iqtisadi münasibətlər

• Bakı–Tbilisi–Ceyhan (BTC) neft boru kəməri
• Bakı–Tbilisi–Ərzurum qaz xətti
• Trans-Anadolu Qaz Boru Kəməri (TANAP) – enerji əməkdaşlığının zirvəsi

Türkiyədə minlərlə azərbaycanlı tələbə təhsil alır, eyni zamanda Azərbaycanda Türk liseyləri, Bakı Türk Anadolu liseyi və s. fəaliyyət göstərmişdir. Türk Dünyası Mədəniyyət Təşkilatları çərçivəsində (TÜRKSOY, Türk Akademiyası) ortaq tədbirlər keçirilir. Ortaq seriallar, ədəbiyyat, kino, sənət layihələri ictimai yaddaşı gücləndirir.

Türkiyə–Azərbaycan münasibətləri bütün Türk dünyası üçün nümunə sayılır. Bu iki dövlət arasında formalaşan strateji birlik aşağıdakı məqsədlər baxımından önəmlidir:

·         Orta Asiya və Qafqazda geosiyasi sabitliyin təşviqi

·         Türk dövlətlərinin iqtisadi və logistik inteqrasiyası (Zəngəzur dəhlizi, Orta Dəhliz layihəsi)

·         Mədəni-mənəvi birliyin gücləndirilməsi

Bu ideologiya sadəcə siyasi ritorika deyil, konkret nəticələr verən bir strateji konsepsiyadır. Qarşıdakı dövrlərdə:

·         Türk Dövlətləri Təşkilatının daha da güclənməsi

·         Ortaq ordu konsepsiyası (Turan Ordusu ideyası)

·         Birgə texnoloji inkişaf, süni intellekt və kibertəhlükəsizlik sahələrində əməkdaşlıq
planlaşdırılır.

“Bir millət, iki dövlət” paradiqması Türkiyə və Azərbaycan arasında sözün əsl mənasında qardaşlıq, qarşılıqlı hörmət, ortaq gələcəyə inam əsasında qurulmuş münasibətlərin ideoloji əsasını təşkil edir. Bu model təkcə iki dövlətin deyil, bütün türk dünyasının gələcəyi üçün strateji yol xəritəsidir. Mədəni, siyasi, hərbi və iqtisadi baxımdan davam edən bu yaxınlıq gələcəkdə də türk birliyinin aparıcı dayaqlarından biri olaraq qalacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(08.07.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Xiyavda yaşayan Rza Nuridir.

Rza Nuri

Xiyav

DUZLU BALIQ RESEPTİ

Balığı duzlu suda yatırdırsınız

Barmağınızla yaxşıca yoğurursunuz

Əliniz boğazınızda, əliniz lövbər atmış köksünüzə

Barmaq sındırmaq işləyi göyərti doğramaq yerinə  

Sümük salxımlarını hiss edirsiniz

Suyu günəş qarşısında qurutmaq şərtdir  

Həmən əlin-qolun, ayağın üzülüb qalansın

Sonra duzu ağciyərdən boşaltmaq gərəkir

Ağciyərin duzqabıya çevrilməsi

Burundan keçən iki ip kimi idi nəfəsini qarqara etdiyndə

Xoy günəbaxanı yağına qızardılmış Urmu balığı

Qovrulan gözümüzü limon sıxaraq acılaşdıran qəhvəyi duman

Başımızı harasa tullayacaq gövdə reaksiyası

Börkümüzün dəliyi havada bloklanmamış

Sadəcə gor maskasıdır

Leş yeyən ağzımız...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(08.07.2025)