Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”

1.

-Sən hansı unidə oxuyursan?

-Adını unutmuşam, amma papa deyir, çox bahalıdır. 

2.

Rus deyimi:

Ayıq adamla təmiz söhbət etmək düzgün deyil, onu çıxılmaz vəziyyətə salmaq deməkdir. 

3.

Yuxuyozma:

Əgər yuxuda səndən yerə ulduz tökülürsə, demək, növbəti general həbs olunacaq. 

4.

Çox əfsus ki, səni olduğun kimi qəbul edirlər, olmaq istədiyin kimi yox.

5.

Həyatda lapdan qapılar üzünə yalnız supermarketlərdə açıla bilər. 

6.

-Niyə hamı mənə belə baxır? Bəlkə çox açıq-saçıq geyinmişəm?

-Nə bilim, ay Tofiq.

7.

Qızların mənfi və müsbət cəhətlərini ən yaxşı mantyorlar bilir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Aysel Fikrətin yeni hekayəsini təqdim edir. 

Səhər pəncərədən evin içinə elə boylanırdı ki, sanki kimisə axtarırdı. Üzünə Günəşin şüası düşmüş kitablar qıpqırmızı qızarmışdı. İnanmazdım, öldüyümün onuncu günü öz evimə Günəş şüasında gələcəm.

Evdə çoxlu qonaq var idi. Yad üzlər, adamlar. Ərim bükülüb körpə uşaq kimi yatmışdı. Corabının ortasında böyük bir qara dəlik var idi. Tənbəl-tənbəl gözlərini açıb dik atıldı. Gözünə düşən Günəş şüası onun əslində mənə son dərəcə yad olduğunu göstərirdi.

Üşüdüm. Sonra yadıma düşdü ki, mənim duyğularım yoxdur, sevinməyə başladım. Yaşadığım dövrdə ətrafda baş verənlərə çox baş qoşardım. İnsanlara laqeyd deyildim. Hətta bir müddət dara düşən insanlara kömək edib sanki bu yolla qidalanırdım. Özümü tamam yormuşdum. İçimdə sızıldayan ürəyimi hiss etmirdim deyə sevincimi gizlədə bilmədim.

Ərim bunu hiss edib ayağa qalxdı. Gözləri çuxura düşmüşdü.

Yaxşı ki, bu dünyada sevgi yoxdur. Mən onun nəyə görə belə fikirli olduğunu anlamırdım.

Anası onu səslədi. Qonşu otaqda qonaqların içində bir orta yaşlı qadın var idi. O da yerə, göyə, mənim əşyalarıma qəribə nəzər salırdı. Yanında əyləşən anası qulağına nəsə pıçıldadı. Deyəsən pəncərəni göstərdi. Qadın nəzərləriylə evin dörd divarını necə çəki düzənə gətirəcəyi haqqında düşünürdü. Kimsə ərimin qoluna girib bir yana çəkdi...

Oğlum mışıl-mışıl yatırdı. Günün qürubu ilə gözdən itdim...

Ölümümün onuncu günü evimdə gördüyüm mənzərə bu idi.

Yaşayarkən nədən və hardan yıxıldığımı yadıma sala bilmirdim. Bilirəm ki, günlərlə xəstə yatdım. Bir gün də səhər açılmadı. Evimin çəki düzəni tamam itmişdi. Ölərkən belə bu barədə düşünürdüm. Bu zülmün içindən nədən çıxa bilmədiyimi, əslində bu qədər güclü ola-ola adi bir ayrılıq sarsıntısından öləcəyimi təsəvvür edə bilməzdim. Amma bu, belə də oldu.

Mərhəmət acı hissdir. O, insanı ölümə qədər gətirirmiş demək. Hardan-hara gəlir insan. Bitməyən missiyalarımın birində böyük bir acı çəkdim. Düşündüyüm icrası yüzdə-yüz olacaq olan layihədə çoxlu itki olmuşdu: adam ölümü, ayrılığı.

Fikirdən, peşmanlıqdan yatağa düşdüm. Bir kimsə məni qınamasa da, hamıdan üzr istəyə-istəyə. Bir də gördüm xəstələnmişəm. Artıq hər gün canımda bir sancı idi. Bir gün də canım bu ağrıdan azad oldu.

O gözəl günü belə xatırlayıram. Azadlıq günü: canımda olan bütün sızıntılar bitmişdi. Ən son yadımda qalan dostumun monitorun o tayındakı üzgün üzü idi. O ağlayırdı. Yalnız onun üçun yeni başlanğıclar gələcəkdi, o, hələ çox yaşayacaqdı. İtkilər onun ürəyini mənim qədər sarmadı.

Biz bütün gözəllikləri birgə yaşayıb itirmişdik. Və sonu...

Tez -tez gəlirdim evimə. Çox keçmədi evimə gələn yeni gəlin evimdə çox əşyaları atdı. Xatirələrin əlində yanıb tökülməyindən qorxmadan. Çünki bu evin keçmişi onun keçmişi deyildi. Ərimi də elə bu cəlb edirdi. Onun keçmişi olmaması, bir də bişirdiyi yeməklər.

Biz evlənən gün ilk soruşduğu bu olmuşdu, dəcəl bir uşaq kimi mən “yemək bişirə bilmirəm ki” demişdim. Gülümsünmüşdü. Sonradan başa düşdüm ki, acığı gəlibmiş.

Bütün ömrümü mənim yaşamıma təəccüblə baxdı. Bir qadın bu qədərmi qadın olmaya bilərdi?!

İndi çox xoşbəxt idi. Onun səhvlərini üzünə vurmayan, dadlı yeməklər bişirən yeni arvadı, sakit həyatı vardı.

Oğlum öldüyümün onuncu günü getmişdi şəhərdən. Oxumağı bəhanə edib getmişdi. Onun üçün çox narahat idim. 20 yaşlı bir gəncin nə düşündüyünü, nələr edəcəyini, dostlarıyla necə bir ortamda yaşayacağını düşünüb dururdum. Yalnız oğlum evdə deyildi.

Uzun-uzadı bu evdə məhkum qaldım.

Mələk fiqurları ilə dolu olan kitablığımı yerə töküb yığışdıran yeni gəlin birdən kitab arasında qəfil yerə sıçrayan gülümsəyən şəklimlə qarşılaşdı. Şəkillər yerə səpildi. Gəlin yerdən şəklimi götürüb gözlərimə baxdı. Bu an mən də onun gözlərinə baxa bildim. İri qıy gözləri uşaq məsumluğu ilə baxırdı. Nazik dodaqlarını bir-birinə sıxıb üz cizgilərimə diqqətlə baxdı. Şəkildən elə gülümsəyirdim ki, onun ürəyində həsəd içini didməyə başladı. Qadın ədasıyla şəkli stolun üstünə tulladı. Bir küncdə oturub fikrə getdi. Ərim yerində donub qalmışdı:

- Bağışla, şəkilləri hər yerdən yığmışam, bir bunları unutmşam.

Ərim onun yanında oturub bir nöqtəyə baxdı.

- Sevirdin onu? - qadın acıqlı dilləndi.

- Öldüyünün onuncu günü başa düşdüm ki yox. Onu heç bir vaxt sevməmişəm. Qeyri-adi düşünən qadınlardan həmişə qaçmışam. Çox vaxt ayrılmaq istədim, bacarmadım. Uşağa görə dözdüm. Baş qoşmadığı yer qalmadı bu qadının. Axırda alpinist dəstəsinə də qoşuldu. Evdə buna görə davamız oldu. Qapını çırpıb getdi. Elə o gəzintilərinin birində də xəsarət aldı, bir ayın içində öldü. Ona qulluq edirdim. Heç məni hiss etmirdi. Kiminsə, yəqin ölən dostunun adını sayıqlayıb ağlayırdı. Yaşaya bilmədi, bədbəxt adam idi. Xəyanətini görmədim, deyə bilmərəm, yalnız onun üçün yadlar bizdən önəmli idi. Mənim varlığımın, yoxluğumun bu insana bir təsiri olmazdı. Günlərcə kitab oxuyub, sonra o kitabı izah edər, tapıntılarını yazardı, ətrafında bir sürü qəribə rəfiqələri var idi. Bir dəfə onu təqib etdim. Gedib hansısa kafedə oturub xeyli güldü-danışdı. Rəfiqələri rəssamlar, aktyorlar, musiqiçilər idi. Onların içində elə gülürdü ki! Evə dönəndə bütün yolu onunla getdim. Evə çatanda isə səssiz oldu, yenə içinə qapandı. Onun sanki evdən uzaqda bir həyatı var idi. Ev adamı deyildi.

Qadın bir az da fərəhləndi.

Ərim bu sözü deməyindən sanki utandı, başını aşağı saldı:

- Yaxşı ana idi o. Uşaqla elə oynayırdı ki, sanki özü də uşaqdı. Hər şey edərdi uşaq üçün. Oğlumuzu böyütdü, oxutdu. Bir də incitməzdi məni, yorğun oldummu, ürəyi yanardı. Bu yadımda qalıb.

- Sevmədiyin qadın haqqında elə danışırsan ki! – deyib, qadın hirslə otaqdan çıxdı.

Ərim şəkilləri stolun üstündən götürüb cibinə qoydu. Götürərkən şəklimə bir də baxdı. Gözləri tamam çuxura düşmüşdü, sanki bir az da qocalmışdı. Sakit gözlərini gözlərimə zilləyib:

- Əzizim, - dedi. - Səni çox sevirəm. Elə darıxmışam ki! Gülüşün, səsin, dağınıq əşyaların, zarafatların üçün! Sən mənim ucalığım idin. Hardasa uzaqda sənə baxar, xoşbəxt olardım. Mənim sənin həyatından uzaq bir dünyam olsa da, sənə həsəd aparırdım. – Gülümsündü. - Ölümün üzü qara olsun. İndi ev-eşik tər-təmiz, evdə isti yemək, hər şey var. Amma mən boğuluram. - Gülümsündüm. - Ölümünün onuncu günü bunu dərk etdim.

Gözündən iki damcı yaş axdı. Ürəyim sıxıldı. Onun az əvvəl qadının könlün alanda dalımca dedikləri indiki halını inkar edirdi. Amma mən onu anlayırdım.

“Həyat çirkli yerdi. Heç nə göründüyü kimi deyil. Əsas içindəki mələyi oyat. Bir də bir gün görəcəksən ki, qanadın da çıxdı, mələyim”.

Kimsə sanki pıçıldayırdı.

“Əsas bu dünya dərdindən yuxarıda durmaq və ölümündən sonra da, əvvəl də mələk qala bilmək. Doğru səni aparacaq. Sən qanadını çırp”.

Evim mənə yad görünürdü. Qollarımı yana açıb işıq selinə düşdüm. Yer üzü, göy üzü ayağımın və düşüncəmin altında idi. Yer üzü mənim ürəyimi yaralayan, incidən insanlarla dolu idi. Amma mən bunu duymurdum. Hər şeydən yuxarda və elə gözəl həzin bir aləmdə idim ki! Sərin meh üzümü xəfifcə qıdıqlayırdı. Yer üzündə dadmadığım xoşbəxtliyi hiss edirdim. Sanki böyük bir sevgi selinin içinə gedirdim. Təkcə oğlumdan nigaran idim. Ona sevgidən qoparıb işıq seliylə göndərib yoluma davam etdim.

Həyat gözəldir. Və biz bu gözəlliyi yaşayarkən duymağa məcbur deyilik. İnanırdım ki, insan övladının heç bir məcburiyyəti yoxdur. Bütün sərhədlər, sədlər, qanunlar insan beyninin axmaq məhsuludur.

Yaşayarkən özünü bir modelin içinə qapamaqdan ziyadə günah ola bilməz. Günahkar olmaq budur. Yaşamağa məcbur deyilik.

Gözlərimi yumub ölümümün onuncu günü məndən bu dünyada qalmayan heç nəyi sevməyə başladım. Heç nə böyük bir dağ kimi məni qoruyurdu. Mən o dağı çıxmırdım, onun içində gizlənirdim.

Evimi tapmışdım.

Mən azad idim. Qu tükü kimi yumşaq bir həyat idi. Düşüncə, həsrət, ayrılıq, sevgi dadmamaq qədər azadlıq idi bu.

Mən bunu öldüyümün onuncu günündən hiss etdim.

O gündən ki insanlar özlərini məni unutmağa məcbur etdi, mən azad oldum.

Çox sevinirdim.

Xoşbəxt idim.

Öldüyümün onuncu günü...

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi, "Miras" mədəni irsin öyrənilməsinə kömək ictimai birliyinin təşkilatçılığı ilə "Tərəkəmə Çərşənbəsi beşinci beynəlxalq folklor festivalının keçirilməsi" layihəsi çərçivəsində 01-02 iyun tarixlərində Ağsu rayonu Gəgəli kəndi Tərəkəmə yurdu folklor turizmi məkanında beynəlxalq festival planlaşdırılır. 

Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına “Miras” ictimai birliyindən məlumat verilib. 

Ənənəvi olaraq Ağsu rayonu Gəgəli kəndində keçirilən tərəkəmə folkloru festivalı müxtəlif toplumların öz folklor nümunələrini təqdim etmələri üçün mədəni irs meydanıdır. Tərəkəmə həyat tərzini irs və turizm məhsulu kimi yerli və xarici maraq qruplarına tanıtmaq məqsədilə "Miras" mədəni irsin öyrənilməsinə kömək ictimai birliyi 2011-ci ildə "Tərəkəmə çərşənbəsi", 2019-cu ildə "Tərəkəmə qadın" sənədli filmlərini çəkib. İlk Tərəkəmə Çərşənbəsi beynəlxalq folklor festivalı 16-18 mart 2015-ci ildə baş tutub. İndiyə qədər dörd festival keçirilib. Festivalın təşkilində qeyri-hökumət təşkilatları ilə yanaşı, dövlət qurumları, özəl müəssisələr, fərdi təşəbbüskarlar, mədəniyyət xadimləri yaxından iştirak ediblər. Festivallarda Türkiyə, Gürcüstan, İran, Rusiya, Misir, Hindistan, Türkmənistan, İndoneziya, Yəmən, Qazaxıstan kimi ölkələrdən gələn nümayəndələr və folklor qrupları ilə yanaşı Ağsu rayonu və Gəgəli kəndinin yerli sakinləri qaynayıb qarışaraq mədəni fəaliyyətlər həyata keçiriblər. Xarici və yerli qonaqlar kənddə əvvəlcədən müəyyən edilmiş evlərdə qalıblar və ünsiyyət bağları qurublar.

"Miras" mədəni irsin öyrənilməsinə kömək ictimai birliyi beşinci festivalı fərqli tarixdə, fərqli mövsümdə keçirməyi planlaşdırır. Festivalın proqramına görə 01 iyun tarixində qonaqlar Tərəkəmə yurdu folklor turizmi məkanına gələcək və öz folklor nümunələrini konsert tədbirləri, sərgilər vasitəsilə təqdim edəcəklər. Bu müddətdə Ağsu rayonunun gəzməli yerlərinə, tarixi abidələrinə, istehsal müəssisələrinə turlar təşkil ediləcək. İkinci gün də tədbirlər davam edəcək. Hər iki gün axşam kənddə festival meydanında qədim ənənələrə əsasən oturma gecələri keçiriləcək. Xarici və yerli qonaqlar, kənd sakinləri oturma gecələrində səhərə qədər yatmır, müxtəlif əyləncəli proqramlar, oyunlar icra edirlər.

Festivalın keçirilməsi tərəkəmə həyat tərzinin və köç yollarının YUNESKO siyahısına alınması ilə səsləşir. Festival təşkilatçılarının əsas hədəfi festivalın davamlı olması və YUNESKO-nun ilkin qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil olmasıdır.

Festival meydanında öz folklor nümunələrini təqdim etmək üçün bütün folklor qrupları, turizm şirkətləri, təhsil müəssisələri dəvət olunur. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)

Qoşqar İsmayılzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Səhər açılır. Günəşin şəfəqləri pəncərədən otağıma süzülüb zümzümə edərək deyir:

-Gəlmişəm otağına, Qaragiləm, oyadam səni. 

Gözlərimi çətin də olsa, açıb ilk olaraq telefonda saata baxıram. Sonra cavab verirəm:

-Səhv salmısan yenə ay Günəş, Qaragilə burda qalmır. İmkan ver beş dəqiqə yataq

Sonra “5 dəqiqədə keçsin qalxaram”, deyib, gözlərimi yenidən yumuram. Biraz keçir, saata yenidən baxıram, telefonu üzü üstə yerə qoyub,  əl-üzümü yumaq üçün gedirəm  hamama. Necə deyərlər, əl əli yuyar, əl də üzü. 

Elə də edirəm. Üzümə suyu vurub yuxumu dağıdıram, sonra otağa keçib əl üzümü qurulayarkən, birdən qapı döyülür. Yaxınlaşıb ilk öncə gözlükdən baxıram. Boyu görsənməsədə aşağıdan bəstəboy, çalmapapaqlı, girdəsifət, nurani üzlü bir qocaya bənzəyən birini görürəm. 

Doğrusu qapı ilk döyüləndə ilk ağlıma gələn su pulu yığan idi. Dedim, yenə hamamda uşaqlar hoqqa verib su da çox yazıb, ona görə gəlib. Gözlükdən baxandan sonra isə həm sevindim, həm də biraz həyəcanlandım. Ona görə ki, səhərin gözü açılmamış qapı döyülürdü, qapının arxasında isə belə bir adam. Bir tərəfdən dəli şeytan qulağıma pıçıldadı ki:

-Bəlkə, günah limitin dolub ona görə gəliblər.  

Digər tərəfdən isə o biri qulağıma mələk pıçıldadı ki:

-Yox əşşi. Nə günah ?! Səndən bəyəm safı, günahsızı varki ?! Hələ bir üstəlik günah limitin də ola və dola. Olsa olsa, cənnətdən gəlib yerinin hazır olduğunu deyib gedərlər. 

Xülasə, heç birinə qulaq asmadım. Fikrim daha da qarışmadan risk edib qapını açdım. İlk kəliməsi bu oldu:

-Sizi deyib gəlmişəm, mənim müsəlman qardaşlarım. Gəlmişəm ki, sizi oyadım. 

Bir dəqiqəlik sükut çökdü, üzünə zillənib baxdım. Qəfil yadıma M.Ə.Sabir düşdü. Sonra qeyri-iradi dedim:

-“Səs salma, yatanlar ayılar, qoy hələ yatsın,

  Yatmışları razı deyiləm kimsə oyatsın,

  Tək-tək ayılan varsa da, həq dadıma çatsın,

  Mən salim olum, cümlə cahan batsa da batsın,

  Millət necə tarac olur olsun, nə işim var ?!

  Düşmənlərə möhtac olur olsun, nə işim var ?!”

Cavabını heç gecikdirmədən dedi:

-“Demək olmaz dirilər tək yatıb, əlbət, duracaq,

Ölülər yatmağıdır, yox buna payan, ölübə !

Çox sovuqdur çıxan ahəstəcə tək-tək nəfəsi,

Bədənində donuşub, ləxtələnib qan, ölübə !

Hansı bir doktora ərz etdim onun illətini,

Dedi: çək bundan əlin, boşla, bu çoxdan ölübə!”

Ardını mən gətirdim, A.İldırım sağolsun:

-“Vərəm olsa, hökmünü tez bildirir,

Əcəl gəlir solğun üzü güldürür,

İyirmi ildir nə bitər, nə öldürür,

Cigərlərdən qopan ah da qalmadı...

Üz tutacaq bir dərgah da qalmadı”

O başladı, A.Şaiq sağolsun:

-“Baxdıqca bu aləmlər edər könlümü bərbad,

Xəstə ürəyim aldı dərindən yara bir də.

Doktor, yetər, əl çək, buna yoxdur çara bir də,

Olmazsa muradımca bu viranələr abad”

Nə deyəcəyimi bilmədim. Qəfil "Ulduz" filmi yadıma düşdü:

-Doktor dedi ki, yalnız Nazik ona dərmandır. Bəli, bəli. 

Qəfil ayıldım. 

-A kişi bir saxla görək. Ay dayı, səhv salmısınız ey, nə müsəlman ?! Mən ateistəm, yatmışlardakı yarı dindar, yarı bilməm nə bilim nə. İki saatdır az qala deyişirik. Məscid bax ey, küçənin o biri başındadır.- deyib, qapını örtdüm. 

“Sən öləsən imkan verməzlər səhərimizi də düz-əməlli açaq”- deyib qeyri-ixtiyari başladım:

-“Ey Vidadi, gərdişi-dövrani-kəcrəftarə bax !

Ruzigarə qıl tamaşa, karə bax, kirdarə bax !

Əhli-zülmü necə bərbad eylədi bir ləhzədə,

Hökmü adil padişahi-qadirü qəhharə bax !

Sübh söndü, şəb ki, xəlqə qiblə idi bir çıraq,

Gecəki iqbalı gör, gündüzdəki idbarə bax !

‌Sonra “sağol Qoşqar, sağol M.P.Vaqif” dedim. “Əşşi birazda yatım, sonra durub işlərimi həll edərəm” düşündüm. 

Otağa keçəndə gözümə şkafın küncünə alıb yığdığım, 10-15 kitab göründü. Hansı ki, bu kitablardan hərəsindən 20-30 səhifə oxumuşdum. Bir anlıq vicdanım sızıldadı, amma yuxu daha şirin idi. “Yatım biraz sonra durub oxuyaram” düşündüm. Yerimə təzəcə uzanıb, gözlərimi yummuşdum ki, birdən səs gəlməyə başladı:

-Səs: Qoşqar, Qoşqar. 

İlk öncə fikir verməsəm də, sonra yerimdən hövsələsiz şəkildə qalxdım. 

-Nə var ey, Qoşqar ha Qoşqar ?! 

Qapını açıb çölə baxdım. Heç kim yox idi, əsəbiləşdim. Sonra qərara gəldim ki, bunların hamısı yuxusuzluqdandır. Ən yaxşısı gedib yatmaqdır. Yoxsa ki, məni qara basırdı. Əl-qərəz otağa keçdim yenə. Uzanmaq istəyəndə yenə səslər gəlməyə başladı:

-Səs: Qoşqar, Qoşqar. Bura gəl. 

Əsəbiləşdim, içimdə Qoşqarı ismin yiyəlik halında haldan hala salaraq getdim görüm nə məsələdir. “Kimsən axı sən” deyib səsləndim

-Səs: Bu bizik, burdayıq. Sənin kitabların. Sən hələ bizi oxumamısan. Bizsiz çox şeydən xəbərdar ola bilməzsən. Yəqin ki, bunları bilirsən. Sən bizi axıra kimi oxumalısan. 

- Nə olub a kişi ?! Yekə kitablarsınız, nə səs-səsə verib hay-küy salmısınız? Sizi alanda dedim ki, oxuyacam sizi, hərənizdəndə 20-30 səhifə oxumuşam axı. Mən yetimin balasının bir vaxtı var ki, bəyəm kitab oxusun ?! Bir az kitablığınız olsun də. Məsələ işdə deyil ey, kitab gərək biraz "vinimatelni" olsun. Yaxşı yadıma düşdü, elə o vaxt yazıq Vaqifin kartiçkalarını da siz gizlətmişdiniz. Bəlkə yalandı ?

-Səs: Qoşqar biz səni çox yaxşı başa düşürük. Amma, bunu anla ki, sən bizi oxumasan heçnə əldə edə bilməyəcəksən. Hələ bir o kəməri belinə bir bağla görək. 

- Baş üstə. Yaxşı bağlanmır ey bu nəsə. A kişi bir dəqiqə görüm ey. Nə kəmər, nə bağlanmaq ? Acından günorta dururam ey mən. Arıqlayıb çöpə dönmüşəm, bir dəri bir sümük qalmışam. Ona görədə kəmər belimə yaxşı olmur. Siz də burda dəstgah açmısınız. Mən sizə  Elşən falan deyiləm, səhv salmısınız. İmkan verin, səssiz olun beşcə dəqiqə gözümüzü yumub yataq. Yox bir Göygöz kosa, Simnar xan, Həkim baba, nə bilim nə. Ən yaxşısı yuxudu vallah, yatmaq lazımdır. Yoxsa mən getdikcə dəli oluram. Yerimə keçib astaca uzanıram. Yuxuya yenicə keçmişdim ki, qəfil küçədən qışqırıq  səsləri gəlməyə başladı:

- Eşidirsinizmi məni ? 9-un yarısında Alman zabiti ilə görüşüm var, buraxın məni. 

Heçnə düşünmədən cəld küçəyə qaçdım, bu Anjelika idi. Onu almanların əlindən yenicə xilas eləmişdim ki, qəfil alman zabitlərindən biri məni güllələdi, yerə yıxıldım. Anjelikaya “qaç canını qurtar” dedim. Qarşılığında Anjelika: “Sağol Mehdi. Amma sən hələ Anjelika xalanı yaxşı tanımırsan”- dedi. 

- Ölüm anında əsəbiləşdim, bir dəqiqə nə Mehdi, nə danışırsan sən ?! Mehdi kimdi ? Qoşqar olmalı idi, səni mən xilas elədim axı ay vəfasız. Artıq gec idi, Anjelika qaçmış, mənsə yerdə  güllələnmiş vəziyyətdə son nəfəsimdəykən alman zabiti başımın üstünü qara bulud kimi alıb silahı mənə tuşlayıb dedi:

- Zabit: Son arzunu de Mehdi. 

Eşidər eşitməz əsəbləşdim. A yekə kişisiniz nə Mehdi Mehdi salmısınız. Adım Qoşqardı. Guya 5 dəqiqə yatacaqdım, keçdim Anjilikanın zibilinə indi əbədi yatacam. Belədə ki, vallah yatmaq istəyirəm - dedim. 

- Zabit: Sənin bu arzunu reallaşdıracam. Dur qalx ! 

Qalxa bilmirəm axı. 

-Zabit: Sənə dedim dur qalx !

Vallah qalxa bilmirəm. Necə qalxım axı ?! Zalım oğlu zalım gülləni doldurmusan bədənimə, indi də deyirsən dur qalx ? Nə mən Arnoldam, nə  Toni Stark, nə də sizin o Mehdi. 

-Zabit: Elə ölsən yaxşıdı deyib, silahı mənə tərəf tuşlayıb atəş açır. Dərin bir nəfəs alıb yuxudan dik atılıram, sək səkə ilə oyanıram. Sən demə yuxu içində yuxu görürəmmiş bayaqdan. Dostum başımın üstündə, bismillah kəlimlərini sadalayır və deyir:

-Dostum: A kişi, bayaqdan sənə demirəm dur qalx, işə gecikirsən ?! Nə olub, nə yuxu görmüsən yenə ? 

Vallah, heşzad. Sən sualı səhv verdin. Sual ver ki, ay yetimin balası nə yuxu görməmisən ?!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün Ulu Öndərin 101 illiyidir.

"Gözlərində açılır bu millətin səhəri,

Sənin adınla bağlı bu xalqın hər zəfəri.

Qədəmin dəyən yerdə səhralar da gül açır,

Gülüstana çevrilir yurdun kəndi, şəhəri.

Günəş doğur elə bil, harda çəkilir adın,

Dosta fəxarət gəlir, gözü kor olur yadın.

Azərbaycan deyəndə səni düşünürük biz,

Azadlığa inamı xalqa sən bağışladın."

Məni qınamayın, bəlkə də liderlik arzusunda olanların heç biri bilmir ki, liderləri Tanrı seçir. Onları yetişdirir, hakimiyyətə gəlmələri üçün şərait yaradır, yol açır. Necə deyərlər, Allahın izni olmasa, bir kəs belə yerindən tərpənə bilməz...

1976-cı ilin yayında mənim on yaşım var idi. Sumqayıt şəhərindəki 9 N-li orta məktəbin 3-cü sinfini təzə bitirmişdim. Ara-sıra şeir də yazırdım. İnşaatçılar qəsəbəsindəki "barak" evin bir otaqlı mənzilində altı nəfərdən ibarət ailəmizlə kirayədə qalırdıq...Bir gün kirayə sözünün mənasını atamdan soruşub anlayanda, məyus oldum. Allahdan gəlibmiş kimi, ondan xahiş etdim ki, bizə mənzil verilməsindən ötrü Heydər Əliyevə məktub yazmağıma icazə versin. Atam o vaxt mənim xahişimi bir uşaq şıltaqlığı sanıb, gülümsədi və:

- Ay oğul, sən hələ uşaqsan, sən nə bilirsən məktub nədir? Yaşayaq görək nə olur- deyə icazə vermədi.

Amma mən bir neçə gün sonra, anamdan on bir ildir kirayədə qaldığımızı, atamın iş yerinin dəqiq adını öyrənib, gizlində məktubu yazdım. On yaşında uşağın düşündüyü, arzuladığı, bildiyi kimi...

Xülasə, ev istədim. Zərfin üstünə "Azərbaycan SSR Mərkəzi Komitənin birinci katibi yoldaş Heydər Əliyevə" sözlərini yazıb, qonşuluqda yaşayan sinif yoldaşım Lətiflə birlikdə qəsəbənin mərkəzinə getdik və mən Trest deyilən yerdə onun köməyi ilə zərfi poçt qutusuna atdım...

Bu hadisədən 20-25 gün keçmişdi ki, atam növbəti dəfə günorta fasiləsində evə qayıdıb, məni yanına çağırdı. Səsinin tonundan hiss etdim ki, danlayacaq. Amma həmin gün danlandığım qədər də əzizləndim. Sən demə, işlədiyi müəssisənin rəhbəri atamı yanına çağıraraq, MK-dan gələn rəsmi göstərişə əsasən bizə ikiotaqlı mənzil verildiyini söyləyib. Heç vaxt unutmaram, həmin mənzilə köçəndə özümü ilk dəfə dünyanın ən xoşbəxti sandım. Artıq o vaxtdan 48 il keçir. İndi həmin mənzil mənə məxsusdur. Hər il bu vaxtlar orada olur, bir neçə gün tək qalıram....

Bütün bunları söyləməkdə məqsədim özümü nəsə yeni bir söz deyirmiş kimi göstərməkdən ibarət deyil, mən çox yaxşı bilirəm ki, Heydər Əliyevin dövründə milyonlarla adam ev-eşik sahibi olub. Amma, o vaxtdan məndə Heydər Əliyevə inam, saf bir etibar yarandı və mən onu həmişə televiziya ekranlarından xüsusi maraqla izlədim...

Onu ilk dəfə canlı 1984-cü ildə, Sumqayıt Politexnik texnikumundan Volqaqrad Traktor zavoduna göndərildiyim diplomqabağı istehsalat təcrübəsində olarkən gördüm. Səhv etmirəmsə, hansısa xarici dövlətin rəsmiləri ilə birlikdə sexləri gəzirdilər. İçimdən bir istək keçdi ki, ona yaxınlaşıb minnətdarlıq edim. Amma onlara bələdçilik edən zavod rəhbərliyindən ehtiyyat etdiyim üçün istəyim baş tutmadı. Yəqin qismət deyilmiş...

1988-ci ilin fevral ayında Sumqayıt təlatümlər şəhərinə bənzəyirdi. O vaxt mən Ç.İldırım adına AzPİ-nin axşam şöbəsinin birinci kursunda təhsil almaqla yanaşı, Sumqayıt Superfosfat zavodunda sex rəisinin müavini vəzifəsində çalışırdım və zavod komsomol komitəsinin büro üzvüydüm. Bir gənc kimi azərbaycanlıların Ermənistandan deportasiya edilməsi məni də hiddətləndirmişdi. Həmin vaxtlar hamı kimi mən də soydaşlarımızın başına gətirilən müsibətlərə etiraz mitinqlərində iştirak edir, ermənilərin şəhərdən çıxmasını tələb edənlərin arasında olurdum...

Fevralın 28-də növbəti mitinqi dağıtmaq əmri almış əsgərlər, mitinq iştirakşılarını döyə-döyə maşınlara mindirib, müvəqqəti təcridxanalara daşıyır, oradan da türmələrə aparırdılar. O vaxt məni on səkkiz gün Bayıl türməsində saxlayandan sonra, cinayət tərkibli əməlim olmadığı üçün, həbsdən azad etdilər və mitinqlərdə iştirakıma görə inzibati qaydada cəzalandırdılar...

Mitinqlərdə iştirak edəndə, Bayıl türməsində olanda da xalq bütün bu hadisələrin səbəbini mənfur Qarbaçovun Heydər Əliyevi vəzifədən uzaqlaşdırdıqdan sonra azərbaycanlıların təklənməsində və ermənilərin bu fürsətdən istifadə edərək fəallaşmasında görürdü. Xalq yaxşı bilirdi ki, Heydər Əliyev Sov.İKP Siyasi Büronun üzvü olarkən azərbaycanlıların yeganə güvənc yeri olmuş, erməni təcavüzünün dəfələrlə qarşısını almışdı...

İllər keçdi. 1990-cı ilin yanvar günlərində biz, eyni binada yaşayan gənclər, hər gün piyada Bakı şəhərinə gedirdik. Axşamlar qayıdan kimi həyətimizdə təzə inşaa olunmuş xeyir-şər evində yaşlıları, cavanları başımıza yığıb, ölkədə baş verən hadisələrdən danışırdıq. Yaxşı yadımdadır, qonşu uşaqlardan kimsə hardansa Heydər Əliyevin Bakıda baş verən hadisələrə münasibətini əks etdirən Moskvadakı çıxışının video lentini əldə etmişdi. Və biz lazımi avadınlıqları tapıb, həmin video lenti dəfələrlə nümaiş etdirir, insanlara ümid verirdik. Heç vaxt unutmaram, o vaxt hamı nicatı Heydər Əliyevdə görürdü...

Bu belə də oldu, dahi rəhbər 1993-cü ildə ikinci dəfə Azərbaycana rəhbərlik etməyə başlayanda, Azərbaycan od tutub yanırdı. Bir yandan müharibə, bir yandan anarxiya-özbaşınalıq ölkəni ağuşuna almışdı. Çox keçmədi ki, Heydər Əliyevin müdrik siyasəti və yüksək idarəçilik qabliyyəti nəticəsində Azərbaycanda əminamanlıq bərqərar oldu...

Bəli, Heydər Əliyev Allahın seçdiyi LİDER idi. Və Azərbaycan xalqı zaman-zaman onun böyüklüyünü dərk edib, əbədi olaraq xatirələrdə yaşadacaqdır...

Söhbətimə nəğməkar şair Baba Vəziroğlunun musiqiyə çevrilən misraları ilə başlamışdım, elə onun misraları ilə də yekunlaşdırıram:

"Sən elə bir zirvəsən, küləklər neyləyəcək,

Dünənim, bu günümsən, səninlədir gələcək.

Nə qədər Azərbaycan, nə qədər bu millət var,

Heydər Xalqım deyəcək, Xalq Heydər söyləyəcək!"

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının tərəqqi dövrü olub. Sözsüz ki, həmin dövr ədəbiyyatımıza çox böyük şəxsiyyətlər bəxş edib. Onlardan Mirzə Ələkbər Sabirin, Cəlil Məmmədquluzadənin, Mirzə Fətəli Axundovun, Məmməd Səid Ordubadinin, Mehdi Hüseynin, Mirzə İbrahimovun, Süleyman Rüstəmin, Əliağa Vahidin, Səməd Vurğunun, Məmməd Arazın, İlyas Əfəndiyevin, İsmayıl Şıxlının, Bəxtiyar Vahabzadənin, Musa Yaqubun və s. yazarlarımızın adlarını çəkə bilərik... Mən bu siyahıya bir ad da əlavə etmək istəyərdim - Əhmədağa Muğanlı!

Bildiyiniz kimi “Atları yəhərləyin” filmi Süleyman Rüstəmin “Qaçaq Nəbi” mənzum pyesinin motivləri əsasında ekranlaşdırılıb. Ssenarinin yazılmasında peşəkar ssenarist Əhmədağa Muğanlı böyük rol oynayıb. O, ssenarini işləyərkən yalnız pyesdən yararlanmayıb, eyni zamanda Nəbi haqda real faktlardan istifadə edərək materialı zənginləşdirib.

Film hazır olandan sonra, ermənilərin danoslarına əsasən, onun nümayişinə əngəl yaradılır. Məcbur olub bir sıra kadrları çıxarırlar. O vaxt Mirzə İbrahimov, Bayram Bayramov, İlyas Əfəndiyev, İsmayıl Şıxlı, Rəsul Rza və başqaları Moskvaya məktub yazaraq, filmin qadağan olunacağı təqdirdə SSRİ vətəndaşlığından, sovet hökumətinin onları təltif etdiyi bütün mükafat və fəxri adlarından imtina edəcəklərini bildiriblər...

Bəli, bu gün mən sizə yazıçı Əhmədağa Muğanlı haqqında söhbət açmaq istəyirəm. O, 1926-cı ildə Biləsuvar rayonunun Əliabad kəndində dünyaya gəlib. İbtidai təhsilini doğma kənddə, orta təhsilini isə qonşu Xırmandallı kənd məktəbində gümüş medalla başa vurub. Sonra ADU-nun filologiya fakultəsində ali təhsilə yiyələnib. 2001-ci il avqustun 4-də Bakıda vəfat edib...

Ədəbi fəaliyyətə tələbəlik illərində başlayan Əhmədağa Muğanlı zəngin yaradıcılıq yolu keçib. 1951-ci ildə “İnqilab və mədəniyyət” jurnalının 10-cu nömrəsində “Biz qol çəkirik ki...” ilk hekayəsi dərc olunub. Daha sonra “Vicdan”, “Şəhriyar əfsanəsi”, “Şikəstə”, “Gecikmiş etiraf”, “Dağ-dağa söykənər”, “Tikanlı məftillər”, “Çobanbayatı”, “Ömürdən yeddi yarpaq” və s. əsərləri işıq üzü görüb. 1953-cü ildə Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında işə qəbul olunub. Burada ssenari şöbəsinin redaktoru, sənədli-xronikal və elmi-kütləvi filmlər birliyinin baş redaktoru işləyib. Kinostudiyada ssenari-redaksiya kollegiyasının üzvü olub. Dəfələrlə Bakı şəhəri Oktyabr rayon Xalq Deputatlar Sovetinə deputat seçilib. Kinostudiyada işlədiyi dövrdə çoxlu sayda bədii və sənədli filmin redaktoru olub. “O olmasın, bu olsun”, “Qızmar günəş altında”, “Koroğlu”, “Böyük dayaq”, “Əhməd haradadır?”, “Dədə Qorqud”, “Xoşbəxtlik qayğıları”, “Sevinc buxtası”, “Arxadan vurulan zərbə”, “Babək”, “Qızıl uçurum”, “Nizami” və “Əlaqə” bədii filmlərinin ssenarisi onun redaktor qələmindən keçib. O, eyni zamanda otuza qədər sənədli və bədii filmin - “Alagöz yaylağında”, “Muğanın dastanı”, “Çobanbayatı”, “Dağlarda döyüş”, “Od içində”, “Doğma sahillər”, “Vətən sizə arxalanır”, “M.F.Axundov”, “Sabir”, “Nizami”, “Mən sərhədçiyəm” və s. ssenari müəllifidir. Bu ekran əsərlərində xalq qəhrəmanlarımızın, sərhədçilərin, Azərbaycan ədəbiyyatı klassiklərinin, tanınmış əmək və elm xadimlərimizin həyatı bütün dolğunluğu ilə öz əksini tapıb...

Oğlu Araz Qurbanov deyir ki,- “Çox istərdim ki, atama oxşayım. Uşaqların dünyagörüşünün formalaşdırılmasında valideynlərdən çox şey asılıdır. Atam həddən artıq səbirli, qayğıkeş, mülayim, anam isə iradəli qadın olub. Onlar bir-birini ideal şəkildə tamamlayırdılar. Bu gün pafoslu səslənsə də, bizim evə indiyədək haram çörək, haram pul gəlməyib. Bəzən xasiyyətimdə, davranışımda onların əlamətlərini görəndə sevinirəm. Atam övladlarına milli kimliyimizi, tariximizə, klassik ədəbiyyatımıza, musiqimizə sevgini aşılayıb. Bu ruh onun filmlərində də yer alıb. Onun təklifi ilə əlimə qələm almışam, tar məktəbinə getmişəm. Tarı indiyədək yadigar saxlayıram. Tar alınanda 1970-ci il idi. Onda atamın 50 yaşı vardı. Şuşada düzəldilmişdi. Atam Fizulinin və Hüseyn Cavidin pərəstişkarı idi. “İblis” poemasını əzbər bilirdi. Bizə də Şəhriyarın “Azərbaycan” şerini əzbərlətmişdi. İkinci dünya müharibəsi illərində sərhəddə xidmət edib. Ən maraqlısı odur ki, atam universitetin filologiya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirəndən sonra onu Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinə dəvət etmişdilər. Atam imtina etmiş və ömrünü kinostudiyaya bağlamışdır...”

Bəli, XX əsrin böyük yazarlarından biri də o, olub. İllər ötəcək, zaman dəyişəcək, hər yeni gələn nəsil, onu ssenari müəllifi olduğu filmlərdən tanıyacaq və ehtiramla yad edəcəklər...

Mayın 10-da - yəni bu gün Əhmədağa Muğanlının 98 illiyidir. Biləsuvar Azərbaycanın gözəl rayonlarından biridir. Və bu gözəlliyin içində bir sıra adamların xatirəsinə ucaldılacaq heykəllərə ehtiyac var. O insanlardan biri də Əhmədağa Muğanlıdır...

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)

Salam hörmətli “Ədəbiyyat və incəsənət”!

Mən Kamran Mammadovam, “Cənubi Qafqaz və Şərqi Avropadakı azərbaycanlı jurnalistlərin cəmiyyəti" təşkilatının nümayəndəsiyəm. Əvvəllər bizi "Gürcüstandakı Azərbaycan icması" adlandırırdılar. Ancaq təşkilatımız gənc jurnalistlərlə dolduruldu və buna görə adını dəyişdirməyə qərar verdik. Üzvlərimizdən biri - Leyla Kərimova Fransanın Cənubi Qafqazdakı dağıdıcı siyasətinə dair bir məqalə yazıb. Çox istəyərdik ki, məqalənin dərc edilməsində bizə kömək edəsiniz.

Əvvəlcədən təşəkkür edirik! 

Müəllif: Leyla Kərimova.

2002-ci ildə Rustavidə, Gürcüstanda anadan olub. İndi Tbilisidə yaşayır və oxuyur. İvane Cavaxishvili Tbilisi Dövlət Universitetinin tələbəsidir.

Ermənistan fransız-ingilis koloniyasına çevrilir 

Fransanın Azərbaycan Respublikasındakı səfiri Ann Buayon (şəkildə) Aprelin 16-da məsləhətləşmələr üçün Parisə geri çağırıldı.  Respublikanın XİN-i bu addamı “Bakının iki ölkə arasındakı münasibətlərə zərər verən birtərəfli hərəkətləri” ilə izah edib.

Amma bu diplomatik jestin dərin simvolik mənasına baxmayaraq, bu cür davranış, sadəcə olaraq, qeyri-sabit bir güc nümayişidir. Oksford Universitetinin eksperti Leyla Əliyevanın sözlərinə görə Fransanın Azərbaycandakı səfirinin geri çağırılması Paris və Bakı dövlətlərarası dialoq üçün ciddi nəticələrə səbəb olmayacaq. Onun fikirincə, heç kim ikitərəfli münasibətlərin mürəkkəbləşməsində və xüsusən də ciddi siyasi böhranda maraqlı deyil. Amma onda Fransa Bakıya qarşı kəskin hücumlar edərək nəyə nail olmaq istəyir?

Son illərdə Cənubi Qafqazda Parisin xarici siyasət kursunun diqqətlə təhlili belə qənaətə gəlməyə imkan verir ki, Fransa ən kəskin regional böhranların, o cümlədən Azərbaycan-Ermənistan münaqişəsinin həllində maraqlı deyil. Fransanın Dağlıq Qarabağdakı vasitəçiliyi əsasən İrəvana diplomatik ləngimələrlə məhdudlaşdı və acı uğursuzluqla başa çatdı və Emmanuel Makronun kabineti hələ də bu uğursuzluğun nəticələrini aradan qaldırmağa çalışır.

Azərbaycanın 2020-ci ildə 44 günlük Vətən müharibəsində qəlibəsi və sonra 2023-cü ildə uğurlu antiterror əməliyyatı nəticəsində Qarabağda ermənipərərst separatçı rejimin sügutu Fransanın bölgədə siyasi fəallığının artması üçün başlanğıc nöqtəsi oldu. Cənubi Qafqazda əsas oyunçu olmaq həyəcanı ilə yanaşı, Makronun regiondaki hiperaktivliyi Fransanın Afrika və Avropa qitəsindəki uğursuzluqlarından ictimayyətin diqqətini yayındırmaq istəyi ilə ələqədardır. O, Ukraynaya NATO kontingentinin göndərilməsi ilə bağlı qalmaqallı təşəbbüsünü irəli sürərkən də eyni şeyi rəhbər tutmuşdu.

Paris Cənubi Qafqazda öz avantürasında Ermənistana arxanandı. Bu seçim yalnız erməni diasporunun Fransa elitasına ənənəvi güclü təsiri deyil, həm də Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın siaysi zəifliyi ilə bağlıdır. O Makron hökuməti üçün çox rahat bir “sparring tərəfdaşı” oldu.

Dağlıq Qarabağda alçaldıcı məğlubiyyətindən sonra Nikol Paşinyan ermənilərin gözündə milli rüsvayçılığın günahkarına çevrildi. Hər tərəflərdən qorxaqlıq, xəyanət və Dağlıq Qarabağa təslim olmaq ittihamları onun başına düşdü. Paşinyanın istefasını tələb ədən etiraz aksiyaları davam edir. Onlar etirazçılarla polis arasında açıq toqquşmalarla çevrilirlər. Ermənistan ordusunun cəmiyyətdə nüfuzu kəskin şəkildə aşağı düşüb. Ermənistan dövlət aparatı iflic vəziyyətindədir.

Ermənistanın bu süst vəziyyətindən Fransa istifadə etdi. O, kömək göstərmək bəhanəsi ilə Cənubi Qafqaza geosiaysi “tentacles”-i daha da dərinləşdirib. 

Azərbaycanın “Report” İnformasiya Aqentliyinin direktoru Fuad Hüseynəliyevin oxşar fikri var. O hesab edir ki, Fransa Cənubi Qafqazda öz mövqelərini gücləndirmək və Ermənistanı Şərqdə siyasi təsirinin forpostuna çevirmək məqsədi daşıyır. Ukrayana müharibəsi Paris xeyrinə də oynayır, çünki o, Rusiyanın əhəmiyyətli diqqətini və resurslarını Qafqazdan yayındırır. 

Hüseynəliyevin fikirincə, Fransa Cənubi Qafqazda uğur qazansa, digər regionlarda da təsirini gücləndirməyə çalışacaq.

İndi Fransa Ermənistanla ikitərəfli əlaqələri, xüsusən də hərbi sahədə əlaqələrini fəal şəkildə inkişaf etdirir. Paris də beynəlxalq arenada İrəvana informasiya və siyasi dəstək verir. Və Fransanın Azərbaycan tərəfinə media və diplomatik hücumları bununla əlaqədardırlar. Ancaq təcrübə göstərdiyi kimi Fransa nə qədər silkələsə də, Azərbaycan xalqının dəmir yumruq və polad iradəsi tarixi ədaləti bərpa etmək üçün istənilən düşmənin sümüklərini üyüdəcək. Parisin dərk etməsinin vaxtıdır ki, Azərbaycan torpaqları Azərbayacana məxsus olub və olacaq. Bu faktdır. Və Fransanın bu barədə nə düşündüyü bizi əsla maraqlandırmır.

Paris və İrəvan arasında əməkdaşlıq məsələsini ətraflı nəzərdən keçirsək, 2023 – cü ilin oktyabrında iki ölkənin müdafiə nazirlərinin Ermənistana Fransa silahlarının tədarükü haqqında saziş imzalamasını  xatırlatmaq lazımdır. İndi Fransa Ermənistana 24 “Bastion” zirehli personal daşıyıcısı verdi və daha 26 zirehli personal daşıyıcısı istehsal mərhələsindədirlər. Həmçinin, Ermənistan üç fransız radarı “GM200” almaq üçün müraciət etdi və tərəflər arasında İrəvana daşınabilən “Mistral 3” hava hücumundan müdafiə sistemlərinin tədarükü ilə bağlı danışıqlar aparılır. Ermənistanın fransız “Cesar” artilleriya sistemlərini alması da istisna edilmir. Bu məsələ iki ölkənin hərbi idarələri tərəfindən fəal şəkildə müzakirə olunur.

Ancaq fransız silahları İrəvanla pis zarafat edə bilər. Verilən silahlar Ermənistan silahlı qüvvələrinin keyfiyyətcə modernləşdirilməsi üçün kifayət etmir. Eyni zamanda, Fransanın yardımı İrəvanda geniş beynəlxalq dəstək barədə təhlükəli illüziyalar yaradır. Bu da öz növbəsində erməni millətçi radikallarının səpələnmiş qalıqları arasında revanşist əhval-ruhiyyəni artırır. Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyev 2023-cü il dekabrın 6-də “Qarabağ: 30 ildən sonra evə dönüş. Nailiyyətlər və çətinliklər” forumunda çıxış edərkən bunu haqlı olaraq qeyd etdi. O dedi ki, Fransa Ermənistanı silahlandırmaqla “odun üstünə yağ tökür və Ermənistanda reallıqdan uzaq xülyalar yaradır ki, guya onlar həmin silahlardan istifadə edərək Qarabağı geri ala bilərlər”.

Paşinyan öz siyasətini “sarsılmaz” Fransanı düşünərək qurduğu üçün ölkəsini ölümcül tarixi çıxılmaz vəziyyətə saldı. Əslində Fransanın dəstəyi ikili oyun oldu. Erməni diasporunun fəallığına baxmayaraq, Yelisey Sarayı onu aldadır və Cənubi Qafqazda geosiyasi bonuslar qazanmağa çalışır. Eyni zamanda, vəziyyət pisləşən kimi təslim olaraq Paris dərhal geri çəkilir və Bakıya acınacaqlı diplomatik hücumlarla məhdudlaşır. Vətən müharibəsi dövründə və antiterror əməliyyatı zamanı Fransa və Ermənistanın digər müttəfiqlərinin nəhəng Azərbaycan ordusu ilə İrəvanı necə təkbaşına tərk etdiklərinin bütün dünya şahidi oldu. Nəticədə, Fransa Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ üzərində suverenliyini tanıdı. Və indi bu addımın Ermənistan – Fransa ittifaqına necə aidiyyatı var – qoy bunu politoloqlar anlasınlar.

Belə görünür ki, Ermənistan üçün utancın həddi-hüdudu yoxdur, amma Paşinyan öz xalqını alçaltmağın başqa yolunu tapdı. İngilis “Times” qəzeti aprelin 15-də məlumat verdi ki, London Ermənistan, Botsvana, Kot-d'İvuar və Kosta-Rika ilə Böyük Britaniyadan qeyri-qanuni miqrantların bu ölkələrə deportasiyası ilə bağlı sazişlərin imzalanması məsələsi üzrə danışıqlara başlayıb. Müqavilə miqrasiya böhranının həlli üçün “Ruanda sistemi” əsasında qurulmalıdır. Ona görə London Kigali ilə bir neçə min qaçqının Ruandada yerləşdirilməsini müzakirə edir. Eyni zamanda, Böyük Britaniya qaçqınların saxlanması və bununla bağlı narahatlıqlar üçün Ruandaya 140 milyon funt sterling ödədi. Bu yanaşma Qərb dövlətlərinin müstəmləkəçilik zehniyyətini ən yaxşı şəkildə əks etdirir. Ermənistan, Avropa ailəsinin üzvü olmaq kimi böyük arzusuna baxmayaraq, hələ də müstəmləkə ölkəsi kimi tanınır.

Buna görə, əgər İrəvan London ilə bu müqaviləyə razılıq versə, bu Paşinyan tərəfindən daha bir axmaqlıq olacaq. Birincisi, bu Ermənistanın iqtisadiyyatına ciddi zərbə olacaq. Əlbəttə London qaçqınların saxlanması üçün İrəvana pul verəcək, amma pul haçansa tükənəcək və Ermənistan miqrantları öz hesabına dəstəkləməli olacaq.

İkincisi, miqrasiyanın artması hər zaman cinayət vəziyyətinin pisləşməsinə səbəb olur. Almaniya Ukrayna və Afrika ölkələrindən olan qaçqınlar üçün ən populyar ölkədir. Orada 2023-cü ildə cinayətlərin sayı 5,5 faiz artıb. Bu, son 8 ilin ən yüksək göstəricisidir. Eyni zamanda Almaniya Daxil İşlər Nazirliyinin başçısı Nancy Faeser xaricilər tərəfindən törədilən cinayətlərin sayının ardığını qeyd edib.

Ötən il cinayət törətməkdə şübhəli bilinən şəxslərin ümumi sayı 2 246 767 nəfər olub, onlardan 923 269 (41%) nəfərinin Almaniya vətəndaşlığı yoxdur. Eyni şey Ermənistanda da olacaq.

Ermənistan XİN rəsmi İrəvanın Londonla bu “miqrasiya işi” ilə bağlı danışıqları rədd etməsinə baxmayaraq, Paşinyanın bir daha sevimli taktikasına – axmaq bir şey et və sonra başqalarını günahlandır- əl atmayacağını istisna etmək olmaz.

İrəvanın anlamaq vaxtıdır ki, nə fransızlar, nə ingilislər, nə də amerikalılar Ermənistana kömək etməyəcəklər, çünki onlar heç vaxt Türkiyə və Azərbaycanla birbaşa qarşıdurmaya girməyəcəklər. Buna görə, İrəvan fransız silahlarının alınması ilə təhlükəli intriqaları və miqrasiya məsələsində Londonla flört etmək əvəzinə illüziyalarla vidalaşmalı və Bakı ilə konstruktiv dialoqla keçməlidir. Cənubi Qafqazda gələcək nəsillər üçün sabit təhlükəsizlik sisteminin yaradılması ümumi maraqlara uyğundur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)

Heyran Zöhrabova, " Ədəbiyyat və incəsənət" 

Taleyin qisməti rast saldı bizi.

Yolumuz hardasa qırılacaqsa,

İtirəcəyiksə bir-birimizi,

Xatirəm yadında qalmayacaqsa.

Bu əllər mənimki olmayacaqsa,

Bu tellər mənimki olmayacaqsa

Sən allah, özünə öyrətmə məni,

Hicran qoxusuyla göynətmə məni...

Əlimi saçına öyrətmə belə,

Gözümü gözünə öyrətmə belə;

Üzümü üzünə öyrətmə belə... 

Mən bir az baharlı budaq kimiyəm,

Bir az da sadəlövh uşaq kimiyəm.

Bala anasına qovuşan kimi,

Leylək yuvasına yovuşan kimi,

Arı gül-çiçəyə uyuşan kimi,

Eh, mən də adama tez yovuşanam,

Sevgi atəşində tez alışanam,

Amma ki, sönməyim çox çətin olur –

Sevgidən dönməyim çox çətin olur,

Öyrətmə özünə, öyrətmə məni. 

Bəlkə gözləmirdik bu xoş görüşü,

Yaman qəribədir dünyanın işi;

Heç vaxt yollarında dayanmadığın,

Heç həndəvərində dolanmadığın

Gəlib birdən sənə nə şirin olur!

Ömrünün içində ömür doğulur.

Bu şirinim acı olacaq isə,

Bir qismət çiçəyim solacaq isə,

Öyrətmə özünə, öyrətmə məni. 

Könlümdə yerin var, qopmaz yerindən,

Bir əkiz ləçəyi, haça budağı

Ayırmaq olmursa biri-birindən,

Məni də ayırmaq çətindir axı.

Öyrətmə özünə, öyrətmə məni;

Yox buna təqatim, yox buna tabım

Əlimi əlindən üzmək əzabım,

Sonra bu əzaba dözmək əzabım…

Yoxsa da, könlümün sınıqları var,

Hicranın köz basmış yanıqları var -

Mənim dərdlərimin ayaqları var -

Harda olsa gəlib tapacaq məni,

Yaxıb yandıracaq bu ocaq məni.

Gəl məni özünə öyrətmə belə,

Əlimi əlinə öyrətmə belə,

Gözümü gözünə öyrətmə belə…

Bu gün “Bu dünyanın qara daşı göyərməz” söyləyən, qadınsız yaşamağı, ürəyinin dərdini həyat yoldaşıyla bölüşə bilməməyi əzab sayan xalq şairi Musa Yaqubun doğum günüdür. 

Musa Yaqub 1937-ci il mayın 10-da İsmayıllı rayonunun Buynuz kəndində anadan olub. Göyçay pedaqoji məktəbini bitirdikdən sonra 1957-1958-ci illərdə Tircan kənd orta məktəbində müəllim, 1958-1967-ci illərdə Buynuz kənd ibtidai məktəbində müəllim və müdir işləyib. 

1967-1973-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsində qiyabi təhsil alıb. Həmin illərdə Buynuz kənd 8 illik məktəbin direktoru olub. Bakıya köçəndən sonra 1974-1978-ci illərdə Azərbaycan Yazıçılar İttifaqında bədii ədəbiyyatı təbliğ bürosunda direktor müavini, "Azərbaycan" jurnalında poeziya şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb. 

İsmayıllı rayonunda çıxan "Zəhmətkeş" qəzetinin redaktoru olub.

Şair ədəbi fəaliyyətə 1957-ci ildə "Azərbaycan" qəzetində çap olunan "İki qəlb, iki dünya" poeması ilə başlayıb.

2019-cu ildə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında xidmətlərinə görə  “Xalq şairi” fəxri adına layiq görülüb.

O, həmçinin İsmayıllı rayon Xalq Deputatları Sovetinin deputatı seçilmiş, Mirzə Fətəli Axundov adına mükafata layiq görülmüşdür.

Parkinson xəstəliyindən əziyyət çəkən şair  2021-ci il mayın 7-də dogum gününə 3 gün qalmış  İsmayıllı rayonunda 84 yaşında dünyasını dəyişmiş və vəsiyyətinə əsasən yaşadığı İsmayıllı rayonunun Buynuz kənd qəbiristanlığında, valideynlərinin və  həyat yoldaşının məzarının yanında torpağa tapşırılıb. 

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)