İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

Eyvanımızın qarşısında bir çinar ağacı

boy atırdı, boylanırdı. Onu nə səbəbdənsə

soyuq ürəklər məhv etdilər.

Tənha çinar ağacı, bilinmirdi neçəydi yaşın. Nə qədər illər yola salmışdın qoynundan, fəsillər sallamışdın uca boynundan. Soyuğa, istiyə sinə gərmişdin, neçəsini kölgənə çəkmişdin. 

Çox zaman təkbətək idik səninlə, təsəlli verirdin, deyirdin: məsləhəti dinlə, nə sızla, nə inlə, yaşama kinlə. 

Sirdaşımıydın, qardaşımıydın. Baxdıqca doymurdum vüqarından, pay alırdım qürurundan. 

Səbrlə dinləyirdin ürəyimin səsini. Yarpaqların meh əsdikcə quştək dənləyirdi dərdi-sərimi. Sinəndən gələn cəh-cəh səsləri pərvazlandırırdı diləklərimi, hüsnündən saçan yaşıl işıq yaşadırdı ümidlərimi. 

Ömrün sərt yelləri əsəndə dəyişirdin ovqatımı. Dərd dilə gəlməyəndə baxışlar söz söyləyirdi. Sonra isə hər şey müəyyən andaca unudulurdu, Tanrıdan xoş günlər umulurdu. 

Ucalsan da göyün qatına mənəm demirdin, ayam demirdin, günəm demirdin. Arxanam, dayağınam deyirdin. 

Sənin xətrinə niyə dəyildi? Sənə necə qıyıldı? Qol-budağın qırıldı, varlığın yox oldu, gözlərim yaşla doldu. 

İndi xəyalımdasan. Ruhunla ruhumdasan, tənha çinar ağacı!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Budəfəki qonağım qardaş Türkiyənin dəyərli yazıçılarından biri, Türkiyə Yazıçılar Birliyinin üzvü, redaktor, tənqidçi Erol Aydın bəydir

-Salam Erol Aydın bəy! Necəsiniz? Zəhmət olmasa öncə özünüz haqqında məlumat verərdiniz.

-1965 Kars/ Sarıkamış doğumluyum. 1987 yılından beri İzmir’de ikamet ediyorum. Teknik adam olarak 30 sene özel sektöründe çalıştıktan sonra 2018 yılında emekli oldum. Evliyim, biri kız, diğeri erkek ikiz çocuk babasıyım. Yazmak ve okumak hayatımın her döneminde çok büyük yer tutmuştur. Emekli olduktan sonra internet haber sitelerinde köşe yazarlığı yapmaktayım. Tercüman Gazetesi,  Habergündemim, Haberini Oku, Akasyam Haber, Saylan Medya gibi platformlarda,haftada bir gün genellikle sosyolojik ve deneme tarzında yazıyorum. Gündem, karşılaştığım olumsuzluklar, toplumsal sorunlar, gözlemler, dini konular, ve insani ilişkiler ilgi alanlarım olmaktadır. Köşe yazarlığı dışında kitap editörlüğü ve eleştirmenliği de ilgi alanlarım dahilindedir. Bugüne kadar 20 farklı yazarın 30 kitabını basım öncesi yayıma hazırladım. Genellikle redaktörlük arzu edilirse de kitap kapağından ismine varıncaya kadar editör olarak destekliyorum. Eleştirmenlik ise kitabın kapağından, içeriğine, kurgusundan imlasına varıncaya kadar eleştirel okuma sonrasında hem teknik hem de genel olarak değerlendirilerek ilgili raporu yazar ve yayın evine iletilmekteyim.  Yayın evleri, genellikle maliyet unsurunu göz önüne alarak editörlük hizmetini ihmal edildiği için kitaplarda çok büyük hatalar sürpriz değildir. Günlük rutin okumaktan dolayı elde ettiğim kelime haznesi ve ifade kabiliyeti dolayısıyla hem yazmak, hem eleştirmek hem de düzeltmek benim için oldukça mekanik bir rutin olmaktadır. TYB (Türkiye Yazarlar Birliği İzmir Şubesi) üyesiyim, aynı zamanda YAZŞA-DER (Yazarlar ve Şairler Dayanışma Derneği) kuruluşunda kurucu üye olarak görev almış bulunuyorum. 

- Əsərləriniz haqqında məlumat verə bilərsinizmi?

-Haftalık köşe yazılarımı konuları itibariyle her daim kullanılabilir olduğu için havuz oluşturmak suretiyle yazarak havuza atıyorum. O hafta uygun yazıyı havuzdan seçerek yayımlıyorum. Dolayısıyla önüme mevzu ve konu çıktıkça yazarak arşivliyorum. Bazense güncel konuları da anında yazdığım da oluyor. Editörlük işini ise herhangi bir yayın evine bağlı olmaksızın serbest olarak yapmaktayım. Yazarların referans ve tavsiyeleri ile sürekli bir dosya ile uğraşarak basım öncesi desteğim devam ediyor. Eleştirmenlik ise genellikle yeni basılan kitapların yazarları tarafından gönderilmesi suretiyle gerçekleşmektedir. Yaptığım eleştiriler, yeni basımlarda kitabın; daha iyi, daha güzel ve daha mükemmele ulaşma yolunda yazara destek sağlamaktadır. Aynı zamanda kitaba da değer katmaktadır. Köşe yazılarından oluşan kitap çıkarma düşüncesi de ileride inşallah gerçekleşmiş olacaktır. Anılardan oluşan bir adet kitabım, “Dağın Arkasını Gören Adam” çalıştığım firma tarafından basıldığı için literatüre girmemiştir. 

-Azərbaycan və Türkiyədə mütaliə sizi qane edirmi?

-Bu soruya vakıf olamadığım için anladığım cevabı vermek istiyorum. Dolayısıyla gerekirse soruyu cevaba uygun olarak revize ederseniz sevinirim. Azərbaycan ve Türkiye geçmişten gelen ortak; kültürü, tarihi, geleneği, töresi ve geçmişi ile bir ve bütündür. Vahşi kapitalizmin ve Sovyet Rusya’nın ideolojik olarak bizi ayrıştırmak için ortaya koyduğu plan günümüzde tarumar olmuş durumdadır. Şimdi birbirimizi daha yakından tanıma ve restorasyon süreci devam etmektedir. Dolayısıyla genetik olarak Azərbaycan halkı kültür ve sanat konusunda her daim bir adım önde olmuştur. Sokaktaki her bir kişi şair ve ozan olduğu için bu seviyeyi her zaman gıpta ile takdir etmişimdir. Azərbaycan adı bile ruhumda çok büyük bir coşku ve esenliğe sebep olmaktadır. Hele kullandığınız lehçe öz Türkçe olup, bizim dejenere ettiğimiz dilimizi muhafaza etmiş olmanız her türlü takdirin üzerindedir. Var olsun, Türkiye-Azərbaycan dostluğu ve kardeşliği. İçinde bulunduğumuz yüzyılın Türk asrı olması Kızılelma ülküsü için elzemdir. 

-Ənənəvi və ya elektron kitablara üstünlük verirsiniz?

-Bizler nesil olarak bilgi çağının öncesinde dünyaya geldiğimiz için gelenekseli her ortamda tercih ediyorum. Bu kitap konusunda da aynı şekilde devam etmektedir. Kitaba dokunmak, onun matbaa ve mürekkep kokusunu duymak çok farklı bir duygu olmaktadır. Hissetmekle başlayan mutluluk, her bir sayfayı çevirirken ortaya çıkan ses, gerektiğinde sayfa boşluklarına yazılan notlar ve önemli bazı satırların kalem ile altlarının çizilmesi gibi duyguları elektronik ortamda elde etmeniz mümkün değildir. Elektronik kitaplarda belki çok büyük kolaylık ve avantajlar olsa da hatta dinleme imkânı bile olsa muhafazakâr insanların her daim tercihi gelenekselden yana olacaktır. Dolayısıyla geleneksel,  belki konjonktürle birlikte azalsa da tamamen yok olması mümkün değildir. En büyük fark,  geleneksel olanda ruh, dijital de mekanik bir duygunun olmasıdır. 

-Gələcək planlarınızdan bəhs edə bilərsinizmi?

-İnancımız, “İnsanların en hayırlısı, insanlara en faydalı olandır!” diye ifade etmektedir. Dolayısıyla bir fani olarak, kalemimle ve kapasitem çerçevesinde iyiye ve güzele hizmet etmek felsefem olmaktadır. Ne iş yaparsanız yapın o işi en iyi şekilde yapmış olmanız hem toplum hem de ülkeniz için asıl hedef olacaktır. Edebiyat,  bir ülkenin en önemli gelişmişlik göstergesi olduğu için köşe yazarlığı, editör ve eleştirmen olarak katkı sunarsam kendimi bahtiyar addetmiş olacağım. 

Saygı ve hürmetle, Erol Aydın, Balçova/İzmir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın əsəsrlərindən seçilmiş bir sıra qranula – cövhər sayıla biləcək məqamları “Ədəbiyyat və incəsənət” oxucularına təqdim edir. 

Kamal Abdulla özü seçilmiş bu cövhərlər barədə yazır: “İllərdən bəri yazdığım müxtəlif şeirlərin, esselərin, pyeslərin, hekayə və romanların, publisistik məqalələrin və elmi əsərlərin, verdiyim intervülərin hər birinin içində yer almış və bu gün də öz məzmunu, tutumu, forması ilə diqqətimi çəkən misralar, cümlələr günlərin bir günü sanki dil açıb mənə dedilər ki, bizim bir-birimizdən zaman və məkanca ayrılığımıza son qoy və bizi bir-birimizin yanında yerləşdir. Sən görəcəksən ki, bu zaman biz tamamilə yeni bir cazibədə zühur etmişik. Onlar qeyri-səlis məntiq dili ilə desək, içində olduqları mətnin qranulaları (ilkin vacib hissəcikləri) idi. Qranula, başqa cür ifadə etsək, cümlədən (mətndən) bütün artıq hissələri siləndən sonra yerdə qalan cövhərdir.”

Bu günlərdə “Everest” nəşriyyatında müəllifin “Seçmələrin seçməsi-qranulalar” adlı kitabı da işıq üzü görmüşdür.

Beləliklə, hər gün Kamal Abdulladan 7 qranula:

1.

Köklü ağacın ucalıq sirri kiçik bir toxum da, nəhəng çayın müqəddəs təmizliyi bulağın gözündədir.

2.

Deyilənlərə görə dahi Nyutonun biri böyük, o biri balaca iki pişiyi varmış. Onların həyətdən evə girmələri üçün Nyuton ev qapısının aşağı tərəfində iki deşik açmışdı - böyük pişik üçün böyük deşik, balaca pişik üçün balaca deşik. Ağıllı adamlar deyir ki, bir böyük deşik də kifayət edərdi. Balaca pişik bu deşikdən də evə girə bilərdi. Daha ağıllı adamlar isə bunda demokratiyanın elementar təzahürünü görür.

3.

Qazanın daha bir düşünülməmiş hərəkəti. Bəkilin hünərini ov zamanı bəylərin yanında “hünər ərin deyil, atındır” deyərək aşağılaması, nəticədə, Bəkilin küsüb getməsinə, Oğuz üzərinə yağıların ayaq açmasına gətirib çıxarır.

4.

İki-üç nəfərin küçədə başqa dildə danışması ilə dilimiz əldən getdi deyənlər üçün. Bir dil ki, bir neçə nəfərin başqa dildə danışması ilə əldən gedəcəkdir, belə dil dünəndən əldən getsə yaxşıdır.

5.

Ç.Viko: “İnsanlıq tarixini şairlər yazmağa başladı.” Biz tarixləri onların yazdıqlarına əsasən öyrənirik.

6.

Bəzən axtardığını tapmaqdansa, axtara-axtara qalmaq daha maraqlıdır.

7.

Minnətdar olmağı bacarmayan adamlar var. Yaxşı adam ola bilərsən, pis adam ola bilər sən, mənasız adam, ağıllı adam, dəyanətli adam, istedadsız adam və ya istedadlı adam, hətta işıqlı adam… Amma bütün bunlarla yanaşı, minnətdar olmaya bilərsən. Minnətdar olmağın milli gen kodumuzda yeri yoxdur. Minnətdar ola bilməyənlər məcburdular ki, sənə nifrət etsinlər, sənə hədyan və yalanlar yağdırsınlar (bir az əvvəl bu zavallılar səni necə də sevirdilər!). Onlar səndən özlərinin uydurduğu nəyinsə intiqamını almağa çalışırlar. Sübut eləməlidilər axı niyə minnətdar deyillər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı məlum aviaqəza ilə bağlı yazıların dərcini davam etdirir. Hamımız yazırıq ki, bir qədər yüngülləşək. Əlbəttə, çox dəhşətli bir faciə yaşayırıq. 

“Hər şey yaxşı olacaq!” – dedi stüardessa, səsi sanki dalğalı və bir az da dalğın idi; amma yenə də illa ötkəmlik və ümid vardı o səsdə. Əslində, bu sözlər göylərdən asılı qalıb… sanki, buludlara qarışır o səs… elə bil inam olub doğrulmasa da, yağmur olub yağacaq kimidir… 

İçimdə təlatüm, ürəyimdə ağırlıq var… amma təlatümlə ağırlıq bir-birini gah cəzb edir gah itələyir və bu hal mənim hər hansı bir qərar verməmi əngəlləyir. - Göyün yeddinci qatında, qəza enişinə hazırlaşan bir uçaqda, guya nə qərar verə bilərəm ki… lap bir qərarım olsun - o bu an, bu göy üzündə nəyə yarar ki?!. Qərar - indi yalnız, yalnız və yalnız Yaradana məxsusdur. O, nə yaparsa, doğru yapar…

Pəncərədən baxıram. Göyün rəngi indi daha ağır, daha soyuqdur, sanki göylərin üzündə yox, dənizlərin dibində batırıq. Torpaq isə… ana torpaq isə hələ ün yetər, əl çatar görünmür; elə bil bizi gözləyən bir dərinlik, uçurum kimi bir yer var, amma onun nə qədər yaxın olduğunu heç kim, heç kim bilmir… 

Qəza enişinə hazırlaşan, mümkün manevrlər edən pilotumuz, uçağımızın ilk öpəcəyi yerlə bağlı cilvəsinin dərin fərqindədir… (Bəli, bəli, uçaqların da cilvəsi olur, şahlanışı olur, küsdüyü, umduğu olur - bunu indi anlayıram)… Necə deyim, zəhərli öpüş kimi, bu öpüşə görə ölüm hökmü varmışcasına bir durum söz konusu - amma “könül fərman dinləmiyor” misali uçağımız fərman dinləmir ki…

Bu, aid olduğumuz torpağa – ana məkanımıza – qəribə bir dönüşdür. Bəlkə də, ən sonuncu...

“Hər şey yaxşı olacaq”… - Sanki bu sözlər qanadlarını itirmiş quş kimidir – uça bilmir, çırpınır, çırpınır, düşür…  di gəl, inadına bir də, bir də qanadlanır, bir də ümidləndirir… 

Ey böyük Yaradan, nə yaxşı, insanoğluna özünü aldatmaq istedadı vermisən, nə yaxşı…

Bu an bu uçaqda hamımız bir yalanın işığına ortağıq...

Yanımda oturan yaşlı sərnişin – öz-özünə pıçıldayır - yəqin dua edir. Gözləri bəlirsiz bir nöqtəyə dikilib, amma o nöqtə artıq bu dünyada deyil... Elə bil özünün son məktubunu oxuyur – ürəyinin içində, heç kimə göndərilməyəcək bir məktub...

Mənim də öz həyatım gözümün önündən keçir, yox gah keçir - gah keçmir… Bu, film deyil, əfsanə deyil, bu, yavaş-yavaş yanan bir şam misali bir qeyri-adi hadisədir. 

Gözəl anılara tutunmaq necə də fövqəladə hissiymiş, Tanrım!.. Di gəl, bu fövqəladə tutunma elə fövqəladə ortama uyğun sürətlə bir yerlərdə əriyib gedir, sonra dönür bir də gəlir, bir də gedir…

Yaddaşımın qapıları bağlanır bir anlıq. Ağlım tələsik başqa suallar verir: Ömür yolumu ildırım sürətiylə vərəqləyirəm… vərəqləyə-vərəqləyə özümə sual edirəm: nə üçün?.. Nə üçünsə ağılla könül yerdəyişmə edir, hislərin burulğanına düşürəm…

Birdən uçaq çox bərk silkələnir, sövq-təbii, pəncərədən dışarı baxıram. Ah! Budur, Dənizlə Torpağın əbədi görüş yeri görünür. Dənizlə Torpaq gözəl qovuşur, əlbəttə, amma bizim ya Dəniz ya Torpaqla bu dəfəki qovuşmamız gözəl olmayacaq kimi gəlir mənə... Bu, bir aşiqlə ayrılmış sevgilinin çarəsiz geri dönüşüdürmü yahu?.. 

İndi sanki biz Dənizə, Torpağa yox, Dəniz, Torpaq bizə yaxınlaşır... Sanki Dəniziylə, Torpağlyla Ana Yer bizi öz bağrına basmağa hazırlaşır...

“Hər şey yaxşı olacaq” – səs indi daha sönük, daha boğuqmu gəlir, yahu?.. Yoxsa, hamı olacaqları bilə-biləmi susur? Stüardessanın sözləri son bir dua kimi dolaşır... Onun səsi bir mələyin qanad çırpıntısına çevrilir. O qanad bizə toxunur, amma artıq heç nəyi dəyişə bilmir...

Və nəhayət… 

İnsanların səsindən başqa, uçağın mühərrikinin səsi də dayanır… İndi uçağın hava ilə sürtünməsini hiss edirəm sanki… Bəlkə, heç sərnişinlər susmayıb - mən eşitmirəm; uçağın mühərriki də sönməyib yəqin - yenə mən eşitmirəm…

Bəs bu bizim Torpağa son gəlişimizdirmi? - Kimsə bilmir - Ümid və yarmçıq qalmış işlər ağlın hökmünü qəbul etmir… Biz yalnız ağılla idarə olunsaydıq, dünyamız necə də bərbad olarmış, İlahi!.. Nə yaxşı duyğu var, hiss var, həyəcan var - var da var…

Dəniz böyükdür…

Torpaq böyükdür!..

Pilotumuz böyük ustadır!..

Ümid çox daha böyükdür!..

Tanrı Dənizdən də, Torpaqdan da və hər şeydən, hamıdan böyükdür, böyükdür, böyükdür!

“Hər şey təlimat üzrədir”… - Yenə belə eşidirəm, yoxsa, qulağım səsəmi düşüb?..

Yenə “Kəmərləri bağlayın!” deyirlər sanki, qulağımmı səsə düşüb, yoxsa?..

“Yerinizdə oturun”, “Qorxmayın, qorxmayın, yerinizdə oturun”!.. - Yox, yox, mənim qulağımı səsə düşüb… Kəmər, təlimat vaxtıdırmı daha?.. Qorxumu? Qorxu - o da göyüzünün nemətidir bəlkə?.. Bəlkə, qorxu özü bizə kömək olacaq?..

Kimsə “Telefonları yığışdırın!” deyir - bəlkə də heç kim heç nə demir, onsuz da mən artıq özümü yığışdırmışam…

İlahi, məndən başqa da duyan varmı bu səsləri yoxsa, mən məndə deyiləm artıq… 

Yox axı deyəsən suallar da bitir… cavablar da… Sükut başlayır, sükut, sükut... Göylərdən üzü aşağı qanadsız quş kimi şığıyırıq elə bil… Dənizi də ötmüşük… demək, az sonra Torpaqla birləşəcəyik – kimimiz bir külək, kimimiz bir toxum kimi... Və bəlkə, yenidən doğulmaq üçün… Hə?.. Kim bilir?..

Bu sözü bura yazıram - yadigar qalsın: bir azdan bizi ya insanlar qarşılayacaq ya da mələklər… İnsanlar mələk olsaydı…

AZALın Bakı-Qroznı marşurutu üzrə uçub, Qroznıda vurulub, Xəzər üzərindən keçərək Aktauda Yerə çırpılan uçağındakı yolçunun duyğularını

Əkbər QOŞALI 

çatdırdı…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Varis, “Ədəbiyyat və incəsənət”

“Həqiqətdə gözəllik çoxdur. Hətta o, dəhşətli gözəllik olsa belə!”

                                                                                       Con Steynbek

Əvvəl gümanlar, şübhələr gələr, baş verən hadisənin mahiyyəti sənə aydın olmadıqca bu gümanlar, şübhələr səni elədən-elə, belədən-belə sürükləyər, dumana düşmüş, yolunu-rizini görməsi məhdudlaşmış yolçunun gününə düşərsən, “bəlkələr”, “görəsənlər”, “yəqinlər”dən qopa bilməzsən.

Ömürlük bu dumanda da qalmaq olar. Amma bu dumanın dağılması, səni həqiqətlə baş-başa qoyması da mümkün ola bilər...

Rusiya müharibə edən bir ölkədir, onun səması təhlükəlidir, bir səmada ki, Ukrayna dronları ilə Rusiya hava hücumundan müdafiə qurğuları amansız mübarizə aparır, bizim sərnişin təyyarəmiz orada olmamalıdır. Olursa, demək, bu bizim qərarsızlığımızdır.

Hətta bu boyda olaydan sonra bu səhər AZAL-ın yenidən Şimali Qafqaza – bu dəfə Minvoda təyyarə uçurması və təyyarənin səma müharibəsi səbəbindən uçuşu dayandırıb geri dönməsi xəbərini almışıq.

Bu qədər məsuliyyətsizliyə bizə sadəcə təəccüblənmək qalır.

Bunu qoyaq bir kənara.

Təyyarəmizin rus raketi ilə səhvən vurulmasını müharibənin və öz yanlışlığımızın  ayağına yazıb anlayışla qarşılayırıq. Həqiqətən də burada alternativ fikir yaymağa əsas yoxdur. Qəsdən niyə vursunlar ki?

 Bunu da qoyduq bir kənara.

Amma bu dünyada bir insanlıq, bir təəssübkeşlik, humanizm deyilən nəsnə var. Sən içində uşaqlar, qadınlar, qocalar da olan, dinc sakinlərdən ibarət təyyarəni səhvən vurduqdan sonra səhvini düzəltməyə cəhd etmək əvəzinə, yaxın ətrafda sənin ölkənin 12 aeroportu olduğu halda ölüm təhlükəsinə uğratdığın ekipajı və sərnişinləri bu aeroportların heç birinə enməyə qoymursan, törətdiyin cinayətin izlərini itirmək, məsuliyyətdən qaçmaq üçün onları Xəzərin üzərindən qonşu dövlətin aeroportuna yönləndirirsən. Əminsən ki, sıradan çıxmaqda olan təyyarə gedib ora çıxmayacaq, dənizdə qərq olaraq öz sirrini – qara qutusunu da əbədi olaraq suların qoynunda gizlədəcək. Və sənin cinayətinin izi itəcək.

Ən ağrılısı bax budur.

Və nəticənin onların düşündükləri kimi olmaq ehtimalı bəlkə də yüzdə doxsan doqquz idi.

Və nə yaxşı ki, o doxsan doqquz işləmədi, o bir işlədi, hamı məhv olmadı, ilkin məlumata görə 32 xilas edilən də oldu. Və bizlər də “duman səbəbindən idarəetməni itirərək”, yaxud “quş hücumuna məruz qalaraq” məhv olduğuna inandırılacağımız, AZAL-a məxsus, göyərtəsində 62 sərnişin və 5 ekipaj üzvü olan, dekabr ayının 25-də səhər saatlarında J2-8243 nömrəli Bakı-Qroznı reysini yerinə yetirən “Embrarer 190” təyyarəsi barədə əsl həqiqəti bilmiş olduq.

Bu şəklini paylaşdığım ay üzlü, yaraşıqlı oğlan uşağı da həlak olanların sırasındadır. 13 yaşlı Məhəmməd Fərid oğlu Eqanov. Bakının Xətai rayonunda yaşayırdı, 27 nömrəli tam orta məktəbin 8-ci sinfində təhsil alırdı. Gülərüz, şən, həyat eşqi ilə dopdolu bir yeniyetmə idi. Ölüm anında simasına qonmuş qorxunun, dəhşətin cizgilərini təsəvvür edə bildinizmi? Daim şən olan adamlar, heç bilirsinizmi, ölümü daha həssas, daha ağrılı qarşılayırlar?

Yenə onlara səslənirəm: Nə qədər ki sağsınız, bu uşağın ahı sizi tutacaq, lənətlənmiş halda yaşayacaqsınız.

Zira, bu dünyada heç bir güclər haqsızlara və ədalətsizlərə üstün gələ bilməyəndə, bu dünyada ən böyük cinayətlər belə cəzasız qalanda sonda ən ali bir güc – Allah öz qisasını mütləq almış olur.

Necə ki, Qurani – Kərimin “Nisa” surəsinin 92-ci ayəsində bəyan edilir: “Heç kimə kimsəni öldürmək yaraşmaz. Öldürdüsə, bağışlanmadığı təqdirdə qanbahası verməlidir”.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Deyir ki:- “İllər ötür, yaşa dolduqca anlayıram ki, əxz etdiklərim, öyrəndiklərim hələ də öyrənə bilmədiklərimlə müqayisədə xeyli azdır, bəlkə də cüzidir. Musiqi aləmində mənə bəlli olmayan o qədər gözəlliklər var ki... 

Xırda, ikinci dərəcəli nə varsa, ondan yaxa qurtarıb, daha böyük məqsədlər qarşıya qoyaraq onlara doğru addım-addım irəliləmək gərəkdir. Əlbəttə, həyəcan var, amma təlaş və bədbinlikdən uzaq olmalıyıq. Eyni zamanda, saxta şadyanalıq, bəsit şərhlər, mənasız məsləhətlər, bir sözlə, qeyri-konstruktiv mövqedən uzaq olmalıyıq. Açığını deyim ki, belə hallar məni çox narahat edir...”

Son dərəcə şən insandır və enerji dolu xarekterə sahibdir. Praktik zəkası güclüdür, daim nə isə öyrənmək istəyir. Maraqlı olduğu qədər də məzmunludur. Ünsiyyətdə mehribandır, odur ki, ona ehtiram göstərənlərin də sayı çoxdur. Həyatda nikbin olduğundan ətrafına həmişə sevinc saçır...

“Mənim əsas tədqiqatım “fəlsəfi ümumiləşdirmələr” janrı - simfoniyaya həsr olunub. Burada mən XX əsrin 60-cı illərindən başlayaraq simfoniyanın “həyatında” baş verən ən önəmli hadisələr - silsilə yozumu, dramaturji həll baxımdan özünəməxsus nümunələrə üz tutmuşam, bəstəkarlarımızın “nəhəng simfonik eksperiment” adlandırılan prosesə töhfələrini sərgiləməyə çalışmışam. Musiqi haqqında yazan, fikir söyləyən adamın dünyagörüşü geniş olmalı və o, fikirlərini əsaslandırmağı bacarmalıdır. Sənətdə dürüst mövqe tutmalı, vəzifəsindən, yaşından asılı olmayaraq - bu və ya digər müəllifi, onun əsərini qiymətləndirərkən ancaq ali peşəkarlıq prinsiplərini əsas götürməlidir.”- söyləyir...

Söhbət Bəstəkarlar İttifaqının üzvü, musiqişünas, musiqi tənqidçisi, pedaqoq, əməkdar incəsənət xadimi, professor Zümrüd Dadaşzadədən gedir. O, Azərbaycan tənqidçisi və ədəbiyyatşünası Araz Dadaşzadənin ailəsində dünyaya gəlib, akademik Məmməd Arifin nəvəsidir. Nənəsinin- Azərbaycanın ilk qadın alimi, “Şərəf nişanı” ordenli Zümrüd Axundovanın adını daşıyır. Əvvəlcə Bülbül adına orta ixtisas musiqi məktəbini qızıl medalla, daha sonra indiki Bakı Musiqi Akademiyasının tarix-nəzəriyyə fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 1989–1992-ci illərdə isə Milli Elmlər Akademiyasının aspiranturasında oxuyub. Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktorudur. Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının "Musiqi tarixi" kafedrasında dərs deyir. 2013-cü ildən həmin elm ocağının professorudur. Xidmətlərinə görə, ona Azərbaycan Respublikasının "Əməkdar İncəsənət Xadimi" fəxri adı verilib...

Həyatı doya-doya yaşamağı bacarır. Xüsusilə, səyahət etməkdən xoşu gəlir. Yeni biliklər öyrənməkdən, yeni insanlarla tanış olmaqdan zövq alır.  Olduqca ünsiyyətcildir. Hər insanı qəbul etməsə də, düşüncə baxımından onunla eyni olanlarla ünsiyyətdən yayınmır. Deyingən insanlardan xoşu gəlmir. Münasibətdə həmişə anlayış və tolerantlıq gözləyir...

Deyir ki:- “Ölkəmizdə istedadlı gənclər çoxdur. Onların beynəlxalq müsabiqə və festivallardakı uğurları olduqca ruhlandırıcı və sevindiricidir. Bir çoxları indi xaricdə, dünyanın ən yaxşı musiqi universitetlərində təhsil alırlar. Bizi əhatə edən fonosferanın saflığı uğrunda mübarizə aparmaq hər birimizin borcudur. Yüksək bədii səviyyəli gözəl, məlahətli musiqi səslənməlidir. Ümid edirəm ki, Azərbaycan musiqisi öz ifaçılıq məktəbi ilə bizi bundan sonra da sevindirəcək.”

Maraqlı həyat tərzi var, dünyanı musiqisiz təsəvvür etmir. Kompüter arxasında çalışmağı- yazıb yaratmağı xoşlayır. Noutbuku da özünün ən vəfalı dostu hesab edir: - hara gedirsə, əlavə yük olsa da onu- özüylə aparır. Çalışır ki, vaxtını səmərəli keçirsin...

“Öz təcrübəmə əsasən deyə bilərəm ki, həyatımın ən ağır günlərində məhz musiqidə təskinlik tapmışam. Bu da musiqinin əsasını təşkil edən səslərin böyük təsiredici qüvvəsi ilə bağlıdır. Ancaq burada bir başqa məsələ də ortalığa çıxır. Səslərlə davranarkən ehtiyatlı olmaq lazımdır. Müəyyən səs kombinasiyalarının, “inadkar” ritmlərin təcavüz xarakterli müdaxilələri heç də təhlükəsiz deyil. Səs mühitinin ekoloji təmizliyini mühafizə etmək zəruridir.”- söyləyir...

Deyirlər, kübarlıq gendən gəlir. Haqqında söhbət açdığım Zümrüd xanım da belə bir genin daşıyıcısıdır. Bəli, o, əsl xanımdır...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Harun Soltanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sağdaki səhifədə özümü də cəlb edən bir cümlə var, şəkildən oxuyarsınız.

Xəttimi oxuya bilməyəcəksiniz deyə, paylaşmadan keçə bilməyəcəm.

"Hansı ki, sən olmadıqda ruhum islanmış kağız, mürəkkəbi axan qələm kimi olur. Sənsiz heç nəyi düşünə, arzulaya, xəyal qura bilmirəm. 

Sən mənimçün dəyərli deyilsən. Dəyərin özüsən. 

Səmadan ay öz parıltısını səndən oğurlayır, yerdəki gül öz qoxusunu zülfündən oğurlayır. Bülbül səsini sənin səsinə bənzədir. 

Səndəki bu gözəllik var, Afrodita səni gördükdən sonra Zevsə nifrət edib. 

Sən çox gözəlsən. 

Bu aşiqanəlik məndə, bu gözəllik ki səndə var, bizə bu dünyada ölüm haqq deyil"

“Ədəbiyyat və incəaənət”

(27.12.2024)

Tanınmış ictimai-siyasi xadim, yazıçı-publisist, mərhum Sadıq Murtuzayev, publisist, Əməkdar hüquqşünas Müzəffər Ağazadə və yazıçı-rejissor, publisist-jurnalist, Əməkdar incəsənət xadimi Ağalar İdrisoğlu dünya dahilərinin, səmavi  insanların və Azərbaycan mütəfəkkirlərinin on üç mindən çox kəlamlarını, aforizmlərini toplayıb, tərcümə eləyib və “Sözdən  yaranan incilər” adlı kitab kimi çapa hazırlayırlar.  Bu sayımızdan başlayaraq həmin kəlamlardan, aforizmlərlərdən seçmələri səhifələrimizdə çap edirik. İnanırıq ki, sözdən yaran bu incilər sizin xoşunuza gələcək və onları öz yaddaşınıza köçürəcək, gündəliyinizə yazacaqsınız.

HÜMBƏT HƏSƏNOĞLU

Hümbət  Həsənoğlu - həkim, yazıçı, ictimai xadim.  “Tərəqqi” medallı.  Altı mindən çox aforizmlərin müəllifidir. Tükdilli xalqlar arasında ən çox aforizmlər yazan azərbaycanlı yazıçıdır.

-  Həyat mahnı, segi isə onun nəqarətidir.

-  Uşağa oxumağı öyrədənən sonra, ona hər oxuduğuna inanmamağı da öyrədin.

-  İnsan dəqiq saat yaradıb ki, öz qeyri dəqiqliyinin hər gün şahidi olsun.

-  Xəncər gəzdirmək dəbdən düşəndən sonra, çox danışmaq dəbə düşüb.

-  Utanmaz kişi utanan qadın arzulayar.

-  Şair ötəri baxışdan əbədi sevgi poeması yaza biləndir.

-  Qadın təkrar soruşulacağına əmin olmasa, heç vaxt “ yox” deməz.

-  İnsan səhv edə- edə özünü, inana- inana başqalarını tanıyır.

-  İnsanın göz yaşları bir neçə sevgiyə bəs edir, hələ artıq da qalır.

-  Gizlənmək üçün ən etibarlı yer təbəssümün arxasıdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

2024-ün bitməsinə saylı günlər qalıb, hər kəsin yeni ildən hər il arzuladığı ortaq bir diləyi var, əmin-amanlıq. Gəl gör ki, yer kürəsində fəlakətlərin hələ də ardı-arxası kəsilmir. 

Artıq 3 gündür ölkəmiz dərin yasa bürünüb. Biz yenə vətənimizin övladlarını, körpələrin ata-analarını torpağa verdik. Biz yenə gözümüzü qorxaraq, hüzünlə, üzünü belə heç görmədiyimiz insanlara ağlayaraq başımızı yastığa qoyduq. 

Deyəsən, dünyanın qanunu məhz budur. İnsan olmağın təməlidir fəlakətə məruz qalmaq və fəlakətə məruz qalanlara 3gün ağlayıb sonra unutmaq...

Düşünün ki, öz canınızı düşünməyi buraxmalısınız, çünki heç tanımadığınız onlarla insan sizə əmanətdir. Baxın pilotlarımız tam olaraq bunu etdi. Özlərini unutdu. Bütün yükü çiyinlərinizə alırsınız, həlak olursunuz, hətta mən deyərdim ki, o qəhrəman pilotlara da, digər ekipaj üzvlərinə də şəhid adı verilməlidir. Adam dəhşətə gəlir. Videonu izləyəndə elə bil oradaymış kimi o qorxunu özüm də yaşadım. Biraz daha o hissə qapılaraq özümü pilotların yerinə qoydum. Baş pilotumuz İqor təyyarənin sərnişinlər olan qismi daha az zərər görsün deyə ağırlığı ön tərəfə verir. Hətta iddialara görə onun havada dövrələr vurma səbəbi də məhz benzini boşaldıb daha az zərərə məruz qalmaq idi. Mən o qədər cəsur, belə bir vəziyyətdə bu qədər ağıllı ola bilərdim? Bəlkə də yox. 

Qulaqlarımda hələ də o məğrur qadının, Hökümə xanımın səsi var. "Hər şey yaxşı olacaq."

Onlar üçün hər şey yaxşı olmadı. Vətənimizin evladları yenə başqalarının torpaq davasına qurban getdi. Bizim üçün isə hələ gələcək, sabah, bir neçə saat sonrası belə müəmmadır. Həyatımız bu qədər bir ip üstündə kimi irəliləyərkən insanlıq olaraq, cəmiyyət olaraq, məncə, ciddi mənada özümüzü, qəlbimizi, fikirlərimizi belə sükana salmalıyıq. İşimizi, peşəmizi, insanlıq vəzifəmizi layiqincə yerinə yetirməliyik.  Yetirməliyik ki, arxamızca bizi bu qədər hörmətlə, minnətlə ansınlar.

Vaxt var idi nənələrimiz, babalarımız bizə deyərdi ki, siz nə görmüsünüz ki? Bizim vaxtımızda filan çətinliklər var idi, müharibələr, fəlakətlər. Onlar bizi çox bəxtəvər sandılar. Artıq biz də onlara deyə bilərik ki, biz bu yaşımızda hər cür ağrını, itkini daddıq, hər fəlakətlə üzləşdik.

Biz nə qədər danışsaq da, acımızı nə qədər ifadə etmək istəsək də mənası yoxdur. Olan o canlara və geridə qoyduqları can dediklərinə oldu. Allahdan rəhmət, şifa və səbr diləyirəm. Həm bu travmanı yaşayanlara, həm də yaxınlarına!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

TÜRKSOY heyeti uçak kazasında hayatını kaybedenlerin anısına Ankara’daki Azerbaycan Büyükelçiliği önüne çelenk bıraktı. 

Türk Dünyası’nın kültür ve sanatının ortak çatısı TÜRKSOY’un çalışanları, Azerbaycan Hava Yollarına ait yolcu uçağının Kazakistan’ın Aktau kenti yakınlarında düşmesi ve çok sayıda insanın hayatını kaybetmesi nedeniyle Azerbaycan halkıyla dayanışma göstererek Ankara’daki Azerbaycan Cumhuriyeti Büyükelçiliği önüne çelenk koydu.

TÜRKSOY Genel Sekreteri Sultan Raev’in önceden planlanmış etkinlikler çerçevesinde yurtdışında bulunması nedeniyle Azerbaycan’ın TÜRKSOY Ülke Temsilcisi Elçin Gafarlı başkanlığındaki TÜRKSOY heyeti Azerbaycan Büyükelçisi Reşad Memmedov tarafından karşılandı. Büyükelçilik önüne çelenk konulmasının ardından Elçin Gafarlı, Genel Sekreter Sultan Raev adına Büyükelçilikteki Anı Defterini imzaladı.

TÜRKSOY çalışanları, Azerbaycan Hava Yollarına ait yolcu uçağının kazası sonucunda çok sayıda insanın hayatını kaybetmesinden duydukları büyük üzüntüyü dile getirerek, Büyükelçiye başsağlığı dileklerini ilettiler.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)