İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət

 Abbas Səhhət — Vətəni və xalqı üçün yazan şair olub. Birinci cümləmiz mütləq belə olmaldır. Xalqın mövhümatdan, cəhalətdən qurtulması yolunda bütün gücünü əsirgəməyib. Bu gün onun günüdür. Onun vəfatının 107-ci ildönümüdür.

Abbas Səhhət 1874-cü ildə Azərbaycanın gözəl şəhərlərindən biri olan Şamaxıda anadan olub. Onun əsl adı Abbas Əliabbas oğlu Mehdizadədir. Ailəsi dinə yaxın idi və atası onu əvvəlcə mədrəsəyə göndərib. Lakin Abbas hələ uşaq yaşlarından elmə, oxumağa və təhsilə böyük maraq göstərib.

O, əvvəlcə Şamaxıda, sonra isə İranın Məşhəd və Tehran şəhərlərində təhsil alıb. Orada tibb elmini öyrənib və həkim olub. Ancaq onun içində bir şair qəlbi var olub – o, təkcə bədənləri sağaltmaq yox, həm də qəlbləri oyatmaq istəyib.

Həkimlikdən ziyalılığa gedən yol

 Azərbaycana qayıtdıqdan sonra həm həkim, həm də müəllim kimi çalışıb. O, məktəblərdə uşaqlara Azərbaycan dili və ədəbiyyatı öyrədib. Öz xalqını çox sevirdi və istəyirdi ki, hər bir uşaq savadsızlıqdan qurtulsun, oxusun, elm öyrənsin.

 Şairlik fəaliyyəti

Abbas Səhhət romantik ədəbi cərəyanın nümayəndəsi olub. Bu, o deməkdir ki, o, yazılarında duyğu, vətən sevgisi, azadlıq, gözəllik və insanlıq kimi mövzulara çox yer verib. Onun şeirləri oxucunun qəlbinə toxunub, düşündürüb, ruhlandırıb.

O yazırdı:

 "Vətənimdir, vətənimdir bu səfalı torpaq,

Qucağında böyümüşəm, mənə doğmadır ancaq."

Bu misralardan görmək olur ki, Abbas Səhhət üçün vətən hər şeydən əziz olub.

 Əsərləri

Bir çox gözəl şeir və poemaları var. Onun yazdıqları həm böyük, həm də uşaqlar üçün çox faydalıdır.

Məşhur kitabları:

"Sınıq saz" – burada xalqın dərdi, ağrısı və arzuları öz əksini tapıb.

"Qərb günəşi" – Qərb mədəniyyətinə açılan pəncərə, təhsilə və inkişafa çağırış.

"Əhmədin şücaəti" – qəhrəmanlıq və vətən sevgisi haqqında poemadır.

Uşaq şeirləri – “Quşlar”, “Ayı və şir”, “Ana və oğul” kimi sadə, maraqlı və öyrədici şeirlər yazıb.

Tərcüməçilik fəaliyyəti

Təkcə öz şeirlərini yazmayıb, həm də rus və Avropa ədəbiyyatından tərcümələr edib. O, Puşkin, Lermontov, Krılov, Hüqo, Nadson kimi klassiklərin əsərlərini Azərbaycan dilinə çevirərək, onları xalqına tanıdıb. Bu işi ilə o, Şərq ilə Qərbi birləşdirən bir körpü olub.

Ölümü

1918-ci ildə Şamaxı şəhərinə erməni daşnakları hücum edib. Bu səbəbdən Abbas Səhhət Gəncə şəhərinə köçməli olub. Təəssüf ki, orada yatalaq xəstəliyinə tutulub və 1918-ci il iyulun 11-də vəfat edib. Onun ölümü Azərbaycan ədəbiyyatı üçün böyük bir itki olub.

İrsi

Abbas Səhhət bizim üçün yalnız bir şair deyil, həm də bir maarifçi, bir müəllim, bir vətənsevər ziyalıdır. Onun yazdığı şeirlər bu gün də məktəblərdə oxunur, yaddaşlarda yaşayır. O, millətini oyatmaq, təhsilə və elmə çağırmaq üçün qələmini silah kimi istifadə edib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.07.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının redaktoru

Gah illərin o tayında, gah illərin bu tayında amma həmişə sözün içində olan bir şairimiz var - özü həmişə əzimli, artıq beş ildir ki, eli də şən olan Elşən Əzimi deyirəm!

Bu yazı əsasən, şairin “İllərin o tayı” şeirlər kitabı əsasında araya-ərsəyə gəlib. Redaktoru olduğum bu kitabın gün üzü görməsindən on ildən çox, şairin öz doğuluşundansa əlli il keçib.

Elşən Əzimin yaradıcılığı ilə tanış olan oxucu ilk növbədə tənhalıqla barışıq, ruhla vətən arasında çəkilmiş bir yol görür. Bu yol “İllərin o tayı” adlanan kitabda həm xatirə, həm gələcək, həm də içsəl dialoq kimi mövcuddur. “İllərin o tayı” təkcə şeirlər toplusu deyil, eyni zamanda ruhun tarixi, necə deyərlər, bir yaradıcı insanın öz zamanının poeziyasıdır.

Kitabın adı – “İllərin o tayı” – ilk baxışda keçmişi ifadə etsə də, bir ruhi aralığın olduğunu da bildirir. Şair “o tay” dedikdə nəyi nəzərdə tutur? - Mən yalnız bir misra, bir bənd və bir şeirə köklənib qalmaq istəməzdim, deyirəm, şair bəlkə də öz uşaqlıq çağını, yaxud sevda itiyini, ola da bilsin savaşdan dönməyən dostunu göz önündə tutub, könül içində saxlayıb, qələm ucunda bəsləyib? Amma daha dərinə baxanda bu “o tay” – elə sözün o tərəfi, səssizliyin özüdür. “Arazın o tayı” deyib Vahid Azərbaycanı, “Xəzərin o üzü” deyib Türküstanı haraylayan ulusun düşüncəli oğlu öz şair qələmində (Zəlimxan Yaqub üslubunda desək) ən zərif döndərmələri, incə xalları üfüqün o tayına, mənanın dərinliyinə daşımazmı ola?..

Elşəndə yaddaşın ritmi, düşüncənin alqoritmi az qala hər şeirində görsənir. Onun şeirlərində ritm, sadəcə vəzn, simmetrik bölgü və ya ahəng deyil, düşüncənin göyüzünün açıqlığı, genişliyi və məna tutumudur. Bu ritm içsəl monoloqla, özünə dönmə ilə başlayır, sonra, necə deyərlər, kollektiv yaddaşa qarışır, qarışır və sanki durna qatarına dönüb göyüzüncə qanadlanır...

Orxan Vəli demiş: “Şeir Yer üzündəki bütün quşları eyni anda havalandırma hərəkətidir”.

“İllərin o tayı” adlı şeirdə (s. 9) oxuyuruq:

“Körpü çaydan keçir, adam körpüdən,

Əcəl də şığıyıb adamdan keçir.

Sözünü yeyən var, səsini udan,

Sükuta gedən yol sədamdan keçir”…

Bu misralarda zamanın keçməsi ilə insanın öz dünyasında keşməkeşlər, keçim-keçməyim dilemmaları, körpüsalma, körpü yandırma və bir körpüyə yüklənə biləcək çox nəsnə vardır, vardır… Sanki sürgünlə qayıdış arasında metafizik bağ qurulur. Elşən Əzim üçün yurd, əlbəttə, coğrafidən ziyadə, mənəvi hadisədir.

Elşən Əzimin poeziyasında “mən” – fərdi etirafla kollektiv qavrayışın yaxud daha böyük miqyaslı düşünsək, ulusal dəyər yaradıcılığının sintezidir. O, öz içindən danışsa da, oxucu hər şeirdə elə özünü tanıyır.

“Ayılıb gördüm ki sağam” adlı şeirinə (s. 27) diqqət edək:

“Bir edamın mürgüsündən,

Ayılıb gördüm ki, sağam.

Qanım gülaba çevrildi,

Yuyulub gördüm ki, sağam.

Bu ömrü, günü soyundum,

Məndən ötəni soyundum.

Ruhdan bədəni soyundum,

Soyulub gördüm ki, sağam.

Adil fərmana tuş oldum,

Əcəl ağzında nuş oldum.

Qan ətrindən bihuş oldum,

Bayılıb gördüm ki, sağam.

Fikrim əyan olmayanda,

Şərhim bəyən olmayanda.

Öldüm duyan olmayanda,

Duyulub gördüm ki, sağam”.

Şeir ölüm və həyat, təslimiyyət və dirəniş, maddi və mənəvi varlıq arasında gedən içsəl dialoqun poetik təcəssümüdür. Ayılmaq – fiziki yox, ruhi oyanışdır. “Soyulmaq”, “bihuş olmaq”, “duyulmaq” kimi ifadələr vasitəsilə insanın yoxluq sınırına gedib geri dönməsi, mənəvi baxımdan yenidən doğuluş təqdim edilir. Bu, varlıq fəlsəfəsinin (ontoloji) poetik formasıdır.

Şeir, Gündoğar sufi poeziyasına və klassik Türk-İslam düşüncəsinə bağlanan simvolik dillə yazılıb. “Gülab”, “ədalətli fərman”, “duyan olmayanda” kimi obrazlar mistik-mənəvi sınaqları, göyüzündən gəldiyinə inanılan sınavları və kül olub… ucalmaq fəlsəfəsini çağırır. Burada ölüm – son yox, dirilişə keçid, edam – təmizlənmə, ağrı – oyadıcı qüvvə kimi kodlaşdırılıb. Bu şeir Nəsimi ruhuna salama durmaq eyləmidir.

Kəlbəcər doğumlu, Aran yaşamlı, Bütöv Azərbaycan sevdalı, Turan inanclı şairin poetik “mən” ilə göyüzü, kainat bağı, ontoloji dialoq söz konusudur. Şair bəzən anlayışları sanki üz-üzə qoyaraq dil və varlıq münasibətini poetik çözümə yetişdirərkən, özü lap azca spikerlik, daha çox monarxlıq edir (Azad Mirzəcanzadənin təbiriylə desək)...

“İllərin o tayı” kitabında şairin yaradıcılıq yönündə önəmli yer tutan motiv – köç və qayıdış iradəsidir. Bu, təkcə məcburi köçkünlüyün nostalji çaları deyil, həm də ruhi transformasiyanın izahıdır. Qayıdış və köç – “İllərin o tayı”nda ekzistensial motivlərdir.

2013-cü ilin ilk ayında yazdığı “Qayğılar qağayı kimi” şeirində (s. 43) şair deyir:

“Ömrə baş vurmuram, 

                          günüm –

Keçir ömrün sahilində.

Zamanı çəkir başına,

İçir ömrün sahilində.

Bu da məndə bir qaydadı,

Payım-püşküm o taydadı.

Ümidim uşaq boydadı,

Qaçır ömrün sahilində”.

Elşən bu şeirində vaxtın keçiciliyini, insanın həyat axarı qarşısında günahsız və taleyibəlli duruşunu təsvir edir. “Ömrün sahili” obrazı, həm həyatın sınırı, həm də tale qarşısında dayanan insanın müşahidə məkanı kimi təqdim olunur. “Qayğılar qağayı kimi” bənzətməsi isə azadlıqla yük arasında yellənən bir metafordur – yüngül görünən, amma dərindən düşündürən...

Burada bədii məkan coğrafilikdən çıxıb, fərdin içsəl strukturu kimi çıxış edir. Şairin yolu – zamanın içindən keçən mənlik xəttidir.

Elşən Əzimin bəzi şeirləri ilahi axtarışların, imanla şübhə arasında var-gəl edən düşüncələrin izlərini daşıyır. Görünür, o, sadəcə dini deyil, fərdi-etiksəl bir qiyamət və qiymətləndirmə içindədir. Bu olunca insanın özünə hesabatı, vicdan məhkəməsi, axirət deyil, içsəl haqq-hesab önplana çıxır. - Bu cümlələri Elşənin bir çox şeiri üçün qurmaq mümkündür.

Onun yaradıcılığında doğa olayları, adi əşyalar, hətta sükut belə simvolik dəyərlə yüklənmişdir. O, bir “qapı” haqqında yazırsa, bu qapı evin yox, yaddaşın qapısıdır; şeirində bir “pəncərə” varsa, oradan hava yox, azadlıq axır... Hətta, o pəncərədən axın edən rüzgar belə… konkret hava axını olmazdı, keçmişin metaforu, unutmaq istədiklərimizin xəbərçisi olardı. - Necə ki elə də olub…

Elşən Əzimin şeirləri “az sözlə çox deməy”in örnəyidir. Bu isə yalnız texnika deyil, əlbəttə - əxlaqi estetikadır.

Elşən Əzimin yaradıcılığı – şəxsi taleyin elin yaddaşına çevrildiyi və eyniylə ulusun qayğılarının onun şair ömrünə çökməsinin poetikasıdır. Onun şeirləri ağrının estetikası, düşüncənin mədəni arxividir...

50 illik yubiley – yalnız ömrün özü olmaqda qalmayıb, ədəbiyyatda iz salmış bir nəfəsin dönüb geriyə baxdığı məqam olsa gərək...

Və bu nəfəs – sözə sadiq, duyğuya talib, mənaya sədaqətli bir nəfəsdir… 

Beş il öncə olsaydı, bu yazını Kəlbəcər özləmiylə başlayıb, Kəlbəcərlə davam edib, Kəlbəcərlə də bitirər, ən sonda “Kəlbəcər eşqinə!” deyərdim; indi “Bütöv Azərbaycan eşqinə!” deyirəm, deyirəm ki, Bütöv Azərbaycanlı Turanımız, Turanlı dünyamız var olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.07.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.   

Liderliyin xüsusi qanunları hansılardır?

«Seminarların və kitabların köməyi ilə uzun illər liderlik öyrətdiyim yuz minlərlə insana və özündə liderlik keyfiyyətlərini inkişaf etdirmək istəyən şəxs, sənə ithaf olunur. Bütün yüksəliş və enmələr liderliyin sayəsində baş verir» sözləri ilə başlayan «Liderliyin 21 inkaredilməz qanunu» kitabını – Con Maksvellin bu incisini, yəqin ki, oxumayan əz-əz liderə rast gəlmək olar. Rəsmən onun özünün, yaratdığı EQUIP və The John Maxwell Company təşkilatlarının bu günədək liderliyin sirlərini öyrətdiyi 5 milyon müdavimi var. Bu gün ABŞ-ın Vest Poynt Hərbi Akadesmiyasından tutmuş BMT-yədək, nüfuzlu Fortune 500 siyahısındakı əksər şirkətlər təmsil olunmaqla az qala hər bir qurumda Con Maksvelldən liderlik dərsi almış insanlara rast gəlmək olar.

Con Maksvellin təqdim etdiyi liderlik qanunlarının 21-nə də qısaca da olsa nəzər yetirməyimiz vacibdir. Belə ki, öz şəxsi həyatlarında və bizneslərində bu qanunlara əməl etməklə insanlar dərhal fayda əldə edirlər.

Beləliklə, 21 qanundan növbətisi:

3.Proses qanunu.

«Lider bir gün ərzində deyil, günbəgün olurlar».

Liderə çevrilmək prosesi haradasa aksiya bazarında müvəqqəti kapital investisiyasına bənzəyir. Siz bir günə varidat toplamaq istəyirsinizsə, uğur qazanmağa əsla şansınız yoxdur. Burada ən vacib olan olduqca uzun məsafəyə qaçışda sizin gündəlik hərəkətlərinizdir. Liderlik – çox mürəkkəb məfhumdur. Onun olduqca çox aspektləri var: təcrübə, emosional güc, hörmət, insanlarla ünsiyyət təcrübəsi, nizam-intizam, perspektiv, uzaqgörənlik, vaxtında qərarvermə bacarığı, hücuma keçmə əzmi. Bunların hamısı qeyri-maddi şeylərdir, onları birdən-birə əldə etmək mümkünsüzdür. Məhz buna görə də liderlərə effektiv olmaq üçün belə uzun müddətlik möhkəmlənmə, güclənmə lazım gəlir.

Con Maksvell iddia edir ki, liderliyin bir çox aspektlərini o özü məhz uzun illərdən sonra 51 yaşında hiss etməyə başlayıb. Liderləri digərlərindən fərqləndirən əsas cəhətlər məhz öz bacarıqlarını inkaşaf etdirmək, yaxşılaşdırmaq qabiliyyətidir. Uğurlu liderlər öyrənməyi bacarır və sevirlər. Və öyrənmə prosesi onlarda ömür boyu davam edir.

«İnsan nəyi bilmədiyini bilmirsə, o inkişaf edə bilməz».

Liderlik – inkişaf qanunlarına tabedir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.07.2025)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

NİGAR RƏFİBƏYLİ

ƏLVİDA

Əlvida, otağım, mavi dənizim,

Əlvida, qumlarda görünən izim.

Yollara tökülən xəzəl, əlvida,

Soyuq təbiətli gözəl, əlvida.

Dənizdən xoş əsən həzin rüzgarım,

Sahilə düzülən qağayılarım,

Suda qanad açan yelkən, əlvida...

Sabah ayrılıram sizdən, əlvida...

Görüşə gələndə hər yay, hər payız

Sizi yenə belə xoşhal görəydim.

Dünya sevinc ilə dolaydı yalnız.

Hicran görməyəydim, vüsal görəydim.

Baltik dənizinin qumlu sahili,

Əlvida, xoş keçdi sizdə günlərim...

Bir başqa sahilə gedirəm indi,

Gözləyir həsrətlə məni Xəzərim.

Salamlayır səni, Baltik dənizi,

Dostluq salamıyla göygözlü Xəzər.

Dəniz də dostlaşar,

Çay da dostlaşar,

İnsanlar dünyada dost olsa əgər...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.07.2025)

 Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu ilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının birgə layihəsində bu gün tam fərqli mövzuya müraciət edirik: Türk geyim mədəniyyəti: simvolizm və funksionallıq.

Geyim, yalnız örtük deyil, ruhun sükutla danışan səsidir. Qədim türk dünyasında isə bu səs həm simvolik, həm də funksional şəkildə bədənə bürünmüşdür. Türk geyimi çöldə yaşamağın, savaşda ayaqda qalmağın, toyda özünü tanıtmağın dili olmuşdur. Bu yazıda türk geyimlərinin estetikası ilə yanaşı, onun nə üçün və necə geyildiyi məsələlərinə, yəni funksionallığına və simvolik mənasına toxunacağıq.

 Qədim türklərdə baş geyimi təkcə soyuqdan qorunmaq üçün deyildi. Baş Tanrıya ən yaxın nöqtə idi – oraya qoyulan hər simvol bir inancı daşıyırdı. Hökmdarlar və bəylər “börk” və “külah” taxırdı. Börk üzərinə tülkü, maral və ya at tükü əlavə edilərdi – bu, sahibinin cəsurluğunu və mənəvi gücünü simvolizə edirdi. Məsələn, qırmızı tük döyüşçü rütbəsi, ağ tük isə ağsaqqallıq nişanəsi idi.

 Türk xalqları, xüsusilə köçəri həyat sürənlər üçün geyim sadəcə estetik element deyildi. İqlimlə, coğrafiya ilə uyğunluq vacib idi. Qalın keçədən və dəridən hazırlanan çapanlar, tumanlar və kürklər qışda soyuğa qarşı qalxan idi. Yay aylarında isə ipək, kətan və nazik parçadan olan geyimlər təravət bəxş edirdi.

 Ən maraqlısı odur ki, döyüş üçün tikilən geyimlər də xüsusi funksional idi – dizə qədər olan uzunluq at sürmək üçün idealdır, bəziləri isə gizli bıçaq cibinə malik idi.

 Türk geyimlərinin üstündəki hər bir naxış, hər bir tikiş müəyyən bir mənanı ifadə edirdi. Geyim üzərində işlənmiş ok (ox), ay, quş və at təsvirləri insanın hansı tayfadan olduğunu, hansı statusda durduğunu bildirirdi. Özəlliklə qadın geyimlərindəki simvollar həm estetik, həm də mənəvi dəyər daşıyırdı.

 Məsələn, quş fiquru qadının ailəyə bərəkət gətirəcəyinə inanıldığı üçün tikilirdi. Ay simvolu uşaq sahibi olmaq istəyən qadınların seçimi idi. Qızıl sapla tikilmiş naxışlar isə varlı ailələrə məxsus olurdu.

 Türk geyim mədəniyyətində atla insanın birliyi diqqətçəkicidir. At sürmək türk kimliyinin ayrılmaz hissəsi olduğuna görə geyim də bu funksiyaya uyğun idi. Uzun çapanlar, qalın dizliklər, dəri kəmərlər və kəmərin üstündəki metal bəzəklər – həm qoruyucu, həm də güc simvolu idi. Belə deyərdik: "Geyim təkcə bədəni qorumur, kimliyi daşıyırdı."

Türk geyimlərində rənglər təsadüfi deyildi. Ağ – saflıq və Tanrıya yaxınlıq, qara – güc və müdriklik, qırmızı – enerji və döyüş, mavi – göy və sonsuzluq, yaşıl – təbiət və din simvolu idi.

Məsələn, türk xaqanları bəzən mavi börk taxardı – bu, Göy Tanrının himayəsində olduqlarının simvolu idi. Qadınların toylarda geyindiyi qırmızı yaylıqlar ailəyə sevinc və məhsuldarlıq gətirməsi arzusu ilə seçilirdi.

 Bu gün Türk dünyasının müxtəlif bölgələrində hələ də bu geyim kodları yaşayır. Azərbaycanın milli geyimləri, Qazaxıstanın “şapan”ı, Qırğızıstanın “kalpak”ı, Anadolu türklərinin “zeybək” və “efə” geyimləri – hamısı keçmişin izlərini daşıyır. Festival və toylar zamanı geyilən milli paltarlar təkcə keçmişə ehtiram deyil, həm də bu gün kim olduğumuzu xatırladan dilsiz yaddaşdır.

 Türk geyimi nəinki fiziki ehtiyacdan doğmuşdur, o, eyni zamanda ruhun və düşüncənin ifadəsidir. Geyim türk üçün yalnız geyinmək deyil, danışmaq, göstərmək, inanmaq və yaşamaq forması olmuşdur. Onun içində həm tarix, həm mif, həm də gələcək var. Geyimə baxan sadəcə bədən görməz – o, bir xalqın yaddaşını, fəlsəfəsini və şəxsiyyətini oxuyar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.07.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi Ələkbər Kazımovski... 1953-cü ilin iyulun 10-da dünyaya göz açan rejissor "Tənha durna uçuşu", "Sonuncu məhəbbət", "Şirin bülbül" və s. filmlərin müəllifi olub. Rejissor kimi uzun illər AzTV-də çalışıb.  Rejissor Rauf Kazımovskinin oğludur.

4 noyabr 2006-cı ildə "Əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adına layiq görülüb.

19 sentyabr 2016-cı ildə aktrisa Nahidə Orucovanın 55 illik yubiley tədbirində Kazımovskinin vəziyyəti qəfil pisləşib və rejissor vəfat edib.

Azərbaycan teatr tarixində silinməz izlər qoymuş bir ailə var idi. Bu Kazımovskilər ailəsi idi. Azərbaycan teatrının köklərində duran Mirmahmud Mirələkbər oğlu Kazımovski, onun oğlu televiziyada, teatrda misilsiz tamaşaların, verilişlərin və telefilmlərin rejissoru Rauf Kazımovski və nəvəsi təvazökar olduğu qədər müdrik, peşəkar rejissor, filmləri, tamaşaları daim böyük həvəslə izlənən Ələkbər Kazımovski.

Ötən əsrin 70-80-ci illərində Azərbaycan Milli Televiziyasının ədəbi-dram verilişləri redaksiyasının maraqlı və rəngarəng proqramlarla zənginləşməsində Rauf və Ələkbər Kazımovskilər böyük rolu olub. Ələkbər Kazımovskinin təklifi ilə, onun quruluşunda efirə çıxan “Hekayə axşamı”, “Yumoristik novellalar”, “Köhnə tanışlar, görüşlər” və s. verilişlər duzlu, məzəli əhvalatları, hədəfə tuşlanan satiraları, düşündürən dramatik materialı ilə tamaşaçının zövqünün formalaşmasında, dünyagörüşünün genişlənməsində və həyata baxışının dəyişməsində böyük töhfələr verib. 

Ələkbər Kazımovski həmçinin 80-90-cı illərdə milli ədəbiyyatımızın, teatrımızın görkəmli xadimləri, yaradıcı insanlar haqqında silsilə proqramların müəllifi idi, o bu verilişlərə Azərbaycan teatrının tanınmış simalarını dəvət edir, onların teatr adlı məbəd haqqında fikirlərini, təəssürat və xatirələrini geniş tamaşaçı auditoriyasına təqdim edirdi. Ələkbər müəllimin rejissoru olduğu televiziya tamaşaları da janr etibarilə müxtəlif idi: “Köhnə qonşülar”, “Mənziliniz mübarək”, “Diş ağrısı”, “Kənddən gələn var” və başqaları.  Rejissorun bu tamaşalarda ən böyük uğuru müxtəlif zövqləri, meyarları, meylləri bir araya gətirməklə, tamaşaçıya bitkin sənət əsəri təqdim etməsindədi

Ələkbər Kazımovski yaradıcılığının mühüm məqamlarından biri də aktyor seçimi və bir aktyorun üzərində tamaşanı qurmaqla ikinci planda çıxış edən ifaçıların istedadını açaraq onları tamaşaçıya tanıtmaq ustalığında idi. Bu baxımdan Ələkbər Kazımovskinin şair Rüfət Əhmədzadə, bəstəkar Emin Sabitoğlu və aktyor Hacıbaba Bağırovla birgə yaradıcılıq çalışmalarını örnək gətirə bilərik: “Sonuncu məhəbbət” (bəstəkar Cavanşir Quliyev), “Gülüş sanatoriyası”.

Ələkbər Kazımovskinin ANS telekanalında prodüseri olduğu “Dahilərin divanı” layihəsinin üzərində xüsusilə dayanmaq istərdik. 2007-ci ildə efirə gedən silsilədə Mikayıl Müşfiq, İmadəddin Nəsimi, Səməd Vurğun, Şah İsmayıl Xətai, Məhəmməd Füzuli, Mir Cəfər Bağırov, Nəsrəddin Tusi, Molla Pənah Vaqif, Hüseyn Cavidi görürük. Vətəndaşı, ziyalını düşündürən suallar və dövrünün dühalarının, söz sahiblərinin cavabları üzərində qurulan mükalimələr fikir azadlığı, söz azadlığı və sərhədsiz düşüncənin nümayişi olmaqla bərabər, zamanın hökmü ilə bağlı mövqelərin meydanı idi.

Rejissorun müəllifi olduğu müxtəlif janrlı fəlsəfi, dramatik, yumoristik, salnamə xarakterli veriliş, tamaşa və filmləri: "Tənha durna uçuşu", “Adı sənin, dadı mənim”, "Şirin bülbül", “Krossvord”, “Qeybdən gələn səs”, “Qoy oturmuşuq”, “Məhkəmə”, “Mötəbər insanlarımız”, “Seans”, “Vurğun ocağı”, “Yeni həyat”, “Afaq Bəşirqızı” və s. Ələkbər Kazımovski sənətinin daha bir yönünü göstərir. Sənətkarın audiovizual sənətdə portretlər müəllifi olmasıdır. Ələkbər müəllimin bütün yaradıcılığında insan və onun daxili aləmi zahiri görkəmi ilə həmahəng olub portretə çevrilir.  

Filmoqrafiya

- Adı sənin, dadı mənim

- Dahilərin divanı

- Gülüş sanatoriyası

- Kənddən gələn var

- Kənddən gələn var. II hissə

- Krossvord

- Qeybdən gələn səs

- Qoy oturmuşuq

- Məhkəmə

- Mötəbər insanlarımız

- Seans

- Sonuncu məhəbbət

- Şirin bülbül

- Tənha durna uçuşu

- Vurğun ocağı

- Yeni həyat

- Sabiqlər

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.07.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Xiyavda yaşayan Rza Nuridir.

Rza Nuri

Xiyav

Qulağın bataqlığına saplamayan duman idim

Ucu qucağına gedər yolların kələfi

Gözünə dikdiyim gözlərim

Qəfil barmaqlarının arasından sızan saçların uçurumluğuna yuvarlandı

Onurğanın şəlaləcik zəncirinə hörülən hava idim

Dodağın uçaq limanın qısıb, düyününü sıxan kimi

Atıldı gülüşə sarılmış tellərin

Barmaqlarımın titrəyişindən sürür köynəyin dalğası

Ayağı diş olmuş qırxayaqlı nəfəsim

İlgəyini açan qatardır

Qulağın bataqlığına saplanmayan duman idim

Ucu qucağına gedər yolların kələfi

Qolum Belin qıvrıltısından qucağını sapmış yol.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.07.2025)

Maqsud babanın əziz xatirəsinə ithaf edirəm!

Yenə soyuq küçələrə sükut çökmüşdü. Gecə saat 2 - 3 olardı, artıq insanlar evlərinə toplanmışdılar. Bu sərt rüzgarın baxışları simama elə bil şillə vurmuşdu. Qarşımda uzun yol vardı, ancaq hansı küçədən gedəcəyimi bilmirdim. Şimşək də çaxırdı. Ah! Mən nə edəcəkdim? Kimsəsiz bir uşağın fəryadını kim duyacaqdı bu saatda? Kim mənə kömək edəcəkdi?

Dözə bilmirdim. Qəflətən diz çöküb hönkürtü çəkdim. O qədər dərindən çəkdim ki, sanki bu dəqiqə ürəyim qopub düşəcəkdi.

Hamı məni uşaq bilir. Elə düşünürlər ki, mənim ürəyim yoxdu. Bu necə insafsızlıqdır?! Nolsun yaşım azdır? Mənim duyğularım ola bilməz?

Sualıma cavab verin, insanlar niyə bu qədər əclafdırlar, kinlidirlər?

Sualıma cavab verəcəksiniz? Yox. Ya bu sualların cavabını bilmirsiniz, ya da “Kimi kimsəsi yoxdur.Yenə boş-boş danışır”, -deyib keçəcəksiniz.

Hönkür-hönkür ağlayarkən küçənin ortasında diz çöküb qalmışdım. Yaralanan əllərimlə dizlərimin ağrısını belə ağlamaqdan hiss etmirdim. Demək, insan ağrını ürəyində də hiss edərmiş. Mən indi qəlbən hiss edirəm. Bir insan çevrilib heç soruşmurdu ki, “Qızım, nəsə istəyirsən?” Bu fikri almaq qalsın bir yana, üzümə baxan belə yox idi.

 Şimşəyin çaxması yağış yağacağına işarə edirdi. Yenə həmişə olduğu kimi sərt rüzgar mənə əzab verəcək, yağışın damlaları da isladıb üşüdəcəkdi. Kaş... Kaş ki, səsimi duyan olsaydı. Tanrım, ya al yanına, ya da məni bir mərhəmətli insanla qarşılaşdır!

Qəfildən arxadan kişi səsi eşitdim.

-Qızım, niyə küçədəsən? Atan, anan yoxdur?

Arxama dönüb baxmağa qorxdum. Məndən daha da dərindən, hətta hayqırış səsi ilə dolu hönkürtü qopdu.

Yanıma yaxınlaşdığını hiss etdim. Mən qorxub divarın küncünə tərəf qaçdım.

-Məndən qorxma, qızım. Adım Maqsuddur. Bəs sənin adın nədir? Bu saatda niyə küçədəsən?

-Adım Fəridədir. Mən... Mənim kimsəm yoxdur...

 “Kimsəm yoxdur” sözünü söylədikdə ürəyimdən bir parçamın qopub düşdüyünü hiss etdim. Deyirlər ki, “İnsan uzun müddət ağrılarıyla yalnız yaşadıqda alışır”. Deyəsən, mən də alışmışdım...

-Atan, anan səni qoyub gedibmi? Yoxsa?

-Yox, getməyiblər. Qohumlardan eşitdiyimə görə mən doğulduqda anam dünyasını dəyişib. Atam da anamın itkisinə dözə bilməyib, ürəyi partlayıb. Atam ilə anamı, hətta “Dəli sevdalılar” adlandırardılar. Bir-birini uzun illər seviblər. Sonra taleləri onları məndən ayırıb...

-Fəridə, qızım, çox üzüldüm. Söz tapa bilmirəm. Gəl belə edək. Sən mənimlə gedəcəksən. Səni həyat yoldaşım Səkinəylə tanış edəcəm. Bundan sonra bizim yanımızda qalacaqsan.

-Yox, yox! Elə şey olmaz. Mən kimsəyə yük olmaq istəmirəm.

-Bir də belə danışdığını eşitməyim. Nə yük? Sən də nəvəm yaşındasan. Maqsud baban səni hamıdan qoruyacaq!

Maqsud babayla söhbət etməmişdən qabaq çox qorxmuşdum. Bu gözəl insanın simasında qəribə bir ifadə vardı. Kənardan çox zəhmli görünən Maqsud kişi, əslində, bir körpənin ürəyi kimi ürəyə malikdir, mərhəmətlidir. Demək, insanları tanımaq üçün onlarla ünsiyyətdə olmaq lazımdır. Mən hər şeydən məhrum imişəm...

-Əlini mənə ver, gedək, Fəridə qızım.

Maqsud babanın əlindən tutdum. Öz evinə aparırdı məni. Araya dərin sükut çökmüşdü. Deyəsən, mənim simamdakı narahatlığı duyub bu sükutu pozdu:

-Fəridə, sənin neçə yaşın var, qızım?

-Beş yaşım var, Maqsud baba.

-Sən həmişə burda olmusan, yoxsa kiminləsə gəlmisən?

-Yox ,Gülzar adında xalam vardı. Onunla gələrdim həmişə. Ancaq o...

Bir anlıq duruxdum. Qorxdum ki, xalam xəbər tutar danışdıqlarımdan. Əlindən zorla qaçıb gəlmişdim buraya. Maqsud baba mənim susduğumu görüb başımı sığallayaraq dedi:

-Qorxma, qızım. Maqsud babandan da heç nəyi gizlətmə. Artıq bundan sonra sən bizimlə yaşayacaqsan.

-Gülzar xala, əslində, mənim doğma xalam deyil. Məni himayəsinə almışdı. Sadəcə çox incidirdi. Məni həmişə döyər, söyərdi.

Donumun qolunu qaldırıb o qadının etdiklərini göstərdim.

-Əclaf qızı! Uşağa da əl qaldırarlar? Bəs sən necə qaçıb gəldin?

-Biz Bakıda yaşayırıq. Bir neçə gün bundan qabaq telefonla danışdığını eşitdim. Məni uşaq evinə qoyaçağını duydum. Necə və hara gedəcəkdim deyə heç bir fikrim yox idi. Qərara gəldim ki, Gülzar xala yatanda telefonu alıb həmin gün qaçım.

-Bəs bura – Qazaxa necə gəldin?

-Maqsud baba, qorxa-qorxa yolda tanımadığım qadından kömək istədim. O da təsadüfən Qazaxa gəlirmiş. Məni də avtobusa mindirdi. Sağ olsun, məni yedizdirdi, içizdirdi. Qazaxa gəldikdə yalandan dedim ki, məni qarşılayacaqlar, buraya qoyub gedin. O da elə etdi. O vaxtdan bu soyuq, tənha küçələrdə mən də kimsəsiz bir uşaq kimi dolaşıram.

-Sənin bu kiçik ürəyində nə böyük dərd varmış, qızım...

Maqsud babanın kövrəldiyini hiss etdim. Mövzunu tez dəyişdim:

-Maqsud baba, Qazax necə bir yerdir?

-Fəridə, qızım, Qazax cənnətdir cənnət! Yurdu, havası, suyu, torpağı canım-ciyərimdir mənim! Mən uşaqlıqdan ta bu yaşıma kimi Qazaxın havasını içimə çəkib, suyunu içmişəm. Qazax bütün ellərdən doğmadır!

-Mən də gəzib görmək istəyərdim.

-Gəzəcəksən, görəcəksən! Maqsud baban hər səhər saat 6-da durub işə gedir. Bir gün boş olanda səni çoxluca gəzdirərəm! Hə, bax, gəldik çatdıq.

Darvazanı açdıqda özümü başqa bir dünyada hiss etdim.Maqsud babanın ocağı mənim doğma yurdum, evim idi. Bu ocağın hələ doğma insanları da vardı.

 -Səkinə, mənəm! Aç qapını.

-Ay xoş gəlmisən, Maqsud! Bu balaca qızımız kimdir?

-Səkinə, bir  dayan. Evə girim nəfəs alım, sonra danışaram. Sən de görüm, pürrəngi çayın varmı?

-Hə, əlbəttə! Gəl, gəl!

-Fəridə qızımı götür. Paltarını dəyiş, rahatlat, mən sənə hər şeyi danışacam.

Səkinə nənə məni o qədər gözəl qarşıladı ki, arada bir gözlərimdən yaş damladığını hiss etdim. Mənə yemək, çay verdi. O qədər gözəl qarşıladı ki, özüm belə təəccübləndim, çünki heç vaxt bu sevgini hiss etməmişdim. Məni qucaqlayıb dedi:

-Saat çox gecdir, Fəridə, qızım. Gəl aparım yatırdım səni.

-Səkinə nənə...

-Ay can! De, balam, ürəyin nə istəyir?

-Olarmı ki əvvəlcə Maqsud babaya təşəkkür edim, sonra siz mən yatana kimi yanımda qalasınız? Bir az qaranlıqdan qorxuram.

Əslində, qaranlıqdan qorxmurdum. Kimsəsiz bir uşağın istəyi nə ola bilərdi? İsti qucaq, sevgi, qayğı. Tanrım bunu mənə çox görməsin!

-Əlbəttə, gözəl balam. Mən sənə gözüm kimi baxacam, amma əvvəlcə nə etmək lazımdır? Təbii ki, səni qəşəngcə çimizdirmək lazımdır! Heç narahat olma!

Səkinə nənə məni hamama salıb yaxşıca yuyundurdu. Hamamdan çıxanda qaça-qaça Maqsud babanın yanına gəldim. Boynuna atlanıb bərk-bərk sarılıb dedim:

-Maqsud baba, hər şey üçün təşəkkürlər!

-Qızım, şükürlər olsun ki,Tanrım səni mənim qarşıma çıxartdı! İndi get yat. Hələ qabaqda gözəl günlərimiz olacaq.

Qaçıb Səkinə nənənin əlindən tutub otağa getdim. Yatağa uzandıqda ürəyimin qopan parçalarının bir-birinə bağlandığını hiss etdim. Deyəsən, qopub düşən parçalar geri dönürdü, ya da məni tərk etməmişdilər. Çox şey istəmirdim ki. Az da olsa sevgi istəyirdim...

****

Hər gün səhər tezdən qalxar, Səkinə nənəmin yanında dolaşardım, həm də oynayardıq. Bəzən olardı ki, məni də özü ilə aparıb surpriz hədiyyələrlə sevindirərdi. Hər gün xoşbəxtliklə oyanardım ki, Səkinə nənəmlə gəzintiyə çıxacağıq! Maqsud babanın çox işi olurdu deyə məni tez-tez gəzintiyə çıxara bilmirdi. Demək olar, bütün günümü Səkinə nənəmlə keçirər, əylənərdim. Günlərin necə tez keçdiyini bilməzdim. Sanki zaman əllərimdən qaçıb gedirdi. Axşamları Səkinə nənə samovar çayı hazırlayardı. Maqsud babanın tez-tez qonaqları gələrdi. Bu dadlı söhbətin havasında Aşıq Kamandarın səsi gələrdi. Bəzən olardı ki, səhərə kimi Aşıq Kamandar çalar, Maqsud baba qonaqları ilə şənlənərdi. Mən uşaq olduğumdan çox vaxt məclisin gedişatını görə bilmirdim, çünki tez yatırdım. Siz bilirsinizmi, hüzuru hiss etmək necə böyük xoşbəxtlikdir? Mən ən böyük xoşbəxtliyimi tapa bilmişdim. Artıq yalnız deyildim, çiyinlərimdə özümdən ağır yük daşımırdım. Maqsud baba və Səkinə nənənin şirin, dadlı-duzlu söhbətlərini dinləyib bəzən yuxuya dalardım eləcə.

***

Bu böyük xoşbəxtlik bir neçə il davam etdi. Həyatımda ən dərin boşluğu Maqsud baba ilə Səkinə nənə doldurdu. Bu ocağa sığındığım gündən bəri mən ən böyük xoşbəxtliyimi yaşayırdım. Bəzən qorxurdum ki, bu xoşbəxtlik əllərimdən qaçıb gedəcək...

Elə qaçıb getdi də...

Yenə bir yay axşamı idi. Səkinə nənə ilə həyətda gəzişirdik. Maqsud baba bir neçə günlük Bakıya gedəcəkdi. Artıq yola çıxmışdı. Ancaq nədənsə ürəyimdə böyük bir narahatçılıq vardı. Həmişə getməmişdən qabaq alnımdan öpüb, başıma sığal çəkib deyərdi ki, “Özünə yaxşı bax, Fəridə qızım. Bir gün mən yanında olmaya bilərəm. Məndən sonra çox göz yaşı tökmə. Bax, Səkinəyə də, sənə də bərk-bərk tapşırıram!”  Mən isə üzümü turşudar, hətta küsərdim. Bu gün də bir neçə il bundan qabaq Maqsud babanın məni tapmamışdan öncəki halımda idim. O dərin boşluğu hiss edirdim. Səkinə nənə süfrəni yığışdırırdı. Yaxınlaşıb söylədim:

-Səkinə nənə, gəl, mən də sənə kömək edim.

-Yox, balam, sən otur. Mən özüm edəcəyəm, -dedi.

Deyəsən, Səkinə nənə simamdakı narahatlığı hiss etmişdi. Əlindəkiləri yerə qoyub mənə yaxınlaşdı.

-Qızım, nolub? Nəsə narahatçılığın var?

Nə qədər gizlətməyə çalışsam da alınmadı. Göz yaşlarımı gizlədə bilmədim.

-Bir az hə. Maqsud baba çatıbmı görəsən?

-Gözəl qızım, bir neçə saatdan sonra çatacaq Bakıya. Zəng vuracaq. Sən niyə ağlayırsan?

-Bilmirəm. Səkinə nənə, olarmı sizə sarılsam?

-Can! Əlbəttə olar. Gəl!

Səkinə nənəni bərk-bərk qucaqlayanda bir az rahatladığımı hiss etdim, ancaq o boşluq keçməmişdi. Yenə yağış yağacaqdı, çünki göy üzünü qara buludlar almışdı.

-Gəl, qızım, keçək içəri. Mən də süfrəni yığışdırdım artıq. Əlini ver mənə, Fəridə, keçək içəri.

Səkinə nənə ilə əl-ələ tutub içəri keçdik. Divana uzandım. Sadəcə dincəlim deyə uzanmışdım, ancaq elə də yuxu aparmışdı məni.

Bir neçə saat sonra qəflətən qışqırıq səsinə oyandım. Səkinə nənənin hayqırtısını eşitdim. Otaqdan çıxıb, qaça-qaça həyətə düşdüm. Səkinə nənə dizlərinə döyə-döyə “Maqsuuud! Maqsud,bizi niyə qoyub getdin!” -deyə hayqırırdı. Qaça-qaça yanına gəlib Səkinə nənənin boynuna atlayıb həyəcanla soruşdum:

-Səkinə nənə, Maqsud babama nolub?

-Maqsud babanı itirdik, qızım! İtirdik!!!!, -deyə fəryad etdi.

... “İtirdik” kəlməsi qulaqlarımdan hələ də getməyib. Gözlərimdəki yaş bir anlıq qurudu.

-Necə yəni itirdik? Səkinə nənə?

Bu sözü dedikdən sonra huşumu itirdim. Çox yaşanan hadisəni xatırlamıram, ancaq xatırladığım tək şey var. O da Səkinə nənənin “Maqsud babanı itirdik”  sözünü söyləməsi idi. Oyananda başımın üstündə Səkinə nənənin saçlarıma sığal çəkərkən hönkür-hönkür ağladığını gördüm. Yataqdan qalxıb Səkinə nənənin göz yaşlarını kiçik barmaqlarımla silməyə çalışıb dedim:

-Səkinə nənə, Maqsud babam cənnətəmi getdi?

-Hə, qızım. Tanrı evinə getdi...

-Bəs biz? Bizi niyə tək qoyub getdi?

-Gözəl qızım, Maqsud baban bizim yanımızdan cismani olaraq ayrılıb. Onun ruhu yenə səninlədir, mənimlədir.

-Bəs mən indi kimə səhər oyanıb “Sağ-salamat, Maqsud baba”  deyəcəm? Kimdən o dadlı-duzlu söhbətləri dinləyəcəm?

Bu sözləri dedikdən sonra dərindən hönkürtü çəkdim. Artıq taqətim qalmamışdı. Başımı Səkinə nənənin çiyinlərinə söykəyib daha da bərkdən ağladım. Bu ağır itkinin ağrısını indi çiyinlərimdə deyil, bütün vücudumda hiss edirdim...

İllər, aylar keçdi. Artıq Maqsud babasız tam 5 il keçirdi. Mənim 15 yaşım vardı. Gənc qız olmuşdum. Artıq kimsəsiz Fəridə böyüyüb boya-başa çatmışdı. Bu 15 il ərzində çiyinlərimdə nə yük daşımışam ki? Mənim ən böyük yüküm Maqsud babanın itgisi oldu.

Məzarına gəlib yaxınlaşdım. “Məzar daşı” sözünü belə deməyə dilim gəlmir! Axı o ölməyib! Deyəsən, çox danışa bilməyəcəyəm. Bir az ruhu ilə söhbətləşdikdən sonra qayıdıb evə gəldim. Evə gəldikdə Səkinə nənə evdə yox idi. Nədənsə qəlbim səslədi ki, Maqsud babanın otağına keçim. Otağa keçdikdə stolunun yanındakı siyirməni açıb şəkillərə baxaram deyə düşündüm. Şəkillərin altında saralmış köhnə bir məktub parçası gördüm. Məktubun üstündə “qızım Fəridəyə” yazılmışdı. Bu Maqsud babanın məktubu idi. Məktubu açıb oxumağa başladım:

“Fəridə, qızım, sən bu məktubu yəqin ki, mən bu dünyadan köçdükdən sonra oxuyacaqsan. Məni bağışla, ancaq Tanrı artıq vaxtımın çatdığını deyir. Getməliyəm. Mən də getməmişdən öncə düşündüm ki, bu kiçik məktubu yazıb elə gedim. Bir azdan yola çıxacam. Başıma nə gələcək? Nə olacaq? Bilmirəm. İnsan ağır fikirlərlə yaşadıqda daha tez qocalar. Bunu unutma ki, özünü ağır fikirlərlə yükləmə. Bu sənə Maqsud babanın tapşırığıdır!

Səni heç vaxt kimsənin əlinə qoymayım, qoruyum, boya-başa çatdırım deyə düşünürdüm. İndi isə Səkinə nənənlə birlikdə qalacaqsan. Bəlkə də bu məktubu oxuduqda sən artıq həddi-büluğa çatmış bir qız olacaqsan. Səni nə qədər də qorusam, kədərdən, acıdan qoruya bilmərəm. Qızım, zaman elə qəddardır ki, bizim bütün sevdiklərimizi əlimizdən alıb aparır. Səndən yeganə xahişim var ki, güclü ol! Səkinə nənəni incitməcəyindən tam əminəm, ancaq xahiş edirəm ki, mənim qara xəbərim gəldikdə ağlamayın. Bu ağrını yaşamağa artıq dözə bilmərəm...

Əziz övladım, Maqsud baban səni həmişədən çox sevib. Həmişə səni göz bəbəyim kimi qoruyacağıma söz vermişdim! Əgər bir gün yanında olmasam nə edəcəksən, necə bu insanlarla başa çıxacaqsan deyə düşündükdə dərd məni alıb aparır, amma sonra deyirəm ki, mənim qızım əzmkardır!

Bir azdan qatar gələcək. Cəfalı Səkinəmlə özünə yaxşı bax! Yadından çıxartma ki, Maqsud baban səni heç vaxt unutmur və unutmayacaq da!”

 Məktubda son cümləni oxuyub bitirdikdə göz yaşlarımın Maqsud babanın son yazdığı cümləni islatdığını gördüm.

“Maqsud baban səni heç vaxt unutmur və unutmayacaq da!”

Bir gün göylərdə görüşərik, Maqsud baba!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.07.2025)