“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucuları üçün professor, yazıçı, motivasiya spikeri Əlibala Məhərrəmzadənin “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsinin təqdimini davam etdiririk.

Xəstəlik və onunla mübarizədən söhbət düşmüşkən, mütləq bu günlərdə dünyanın bir çox ölkəsində milyon tirajlarla çap olunan bir bestseller barədə də söz açmaq istəyirəm, rusiyalı müəllif Valeriy Sinelnikovun «Öz xəstəliyini sev» kitabı barədə. Tibb institutunun tələbəsi olarkən yazmağa başladığı və uzun illər üzərində çalışdığı bu kitabla Sinelnikov həm ayrı-ayrı xəstəliklərin yaranma səbəblərinə fərqli baxış ortaya qoyub, həm ağrını kəsməyin vasitələrini qeyd edib, həm də dərmansız, tibbi müdaxiləsiz sağalmanın yollarını göstərib. İlk baxışda oxucunu təəccübləndirəcək, hədsiz dərəcədə qeyri-ənənəvi olan Sinelnikov təliminə haradasa sağlamlığa elmi və metafizik baxışın sintezi kimi də baxmaq olar.

Tibbdə Qomeopatiya adlanan alternativ tibb növü var. Həddən artıq güclü preparatların sağlam adamlarda yaratdığı simptomlarla pasientin xəstəlik simptomlarının bənzərliyinə əsaslanan bu tibb növü ilə bir təbib kimi çoxsaylı xəstə müalicə edən Sinelnikov özü də bilmədən tədricən yeni tibb növünün müəllifinə çevrilməyə müvəffəq olub.

«Qomeopatiya məni fərdi tibb növü kimi cəlb etdi. Onun əsas prinsipi xəstəliyi boğmaq yox, orqanizmin dinamik müvazinətinin bərpasıdır. Qomeopatiyanın həm xəstəliyə, həm də xəstəyə öz individual, unikal yanaşma tərzi var. Burada bütün dərmanlar təbii xammaldandır (otlardan, minerallardan, zəhərlərdən, həşəratlardan, heyvan ifrazatlarından)» yazan Sinelnikov Qomeopatiya üsulu ilə işləyərkən rəsmi tibb elminin müalicə edə bilmədiyi xəstəlikləri belə müalicə etməyə başlayıb, amma bəzən müalicə, hər halda, effektiv olmayıb. Belə olduqda o, pasientlərinin davranışına göz qoymağa başlayıb və qəribə bir hal aşkarlayıb. Deməzsənmiş, bəzən xəstəliklər xəstələrçün müəyyən bir funksiya daşıyırmış. Bəzilərində açıq, bəzilərində qapalı.

Sinelnikov psixologiyanı, psixoterapiyanı oxuyur, hipnozu mənimsəyir, insanın şüuraltısını öyrənməyə başlayır. Neyrolinqvistik proqramlaşma barədə R.Bendlerin və D.Qrinderin elmi işləri ilə tanış olur, zen-buddizm, sufilik, yoqa, daosizm barədə çoxlu kitablarla tanış olur.

Və aydınlaşdırır ki, hər bir insan özü özü üçün xəstəlik yaradır. Qidalanma, infeksiyalar, hava şəraiti yalnız xəstəliyin inkişafı üçün fon ola bilər. İnsanın daxilində – qəlbində hər hansı xəstəliyi yaradıb inkişaf etdirən bir nəsnə mövcuddur.

Sinelnikov «İnsan şüurunun və şüuraltı proqramlaşdırmanın Bibliya modeli»ni yaradıb. Onun fikrincə, yaratdığı bu model qədimdən, lap elə «Bibliya» dövründən mövcuddur, modelin mahiyyəti isə budur: Lap uşaqlaqdan bizim beynimiz və şüuraltımız ətraf mühitin görüntüsünə yönəli proqramlaşdırılıb. Biz məhz bu proqramla yaşayaraq özümüzə bol ağrı və problem yaradırıq. Biz bunu dəyişmək istəyirik, amma necə, bilmirik.

Sinelnikovun gətirdiyi qaydalara nəzər yetirək:

1). Kainatda böyük gücü, enerjisi olan, şüurdan kənar reallıq mövcuddur;

2). insan şüuru Kainatın və Metofizik dərketmənin yalnız bir hissəsidir;

3).  Dünya dərkedilməyən və sirlidir, insan dünyaya və özünə tapmaca kimi baxmalıdır;

4). Bizim şüuraltımız bizim şüurumuz mövcud olan dünya modeli yaradır. Başqa sözlə, bizim şüurumuz şüuraltımızın bizə təqdim etdiyi hadisələrin müşahidəçisi və qiymətverənidir;

5). Bizim yaşadığımız reallıq modeli bizim şüuraltı proqramımıza müvafiqdir ki, bu da uşaqlıqdan formalaşır. Beləliklə, xaric daxilimizin inikasıdır;

6). Hər bir insan bu dünyada yaşamaqdan ibarət olan həyatının əsas məqsədini və funksiyasını şüuraltı həyata keçirir;

7). Bizim dünyamız bizim şəxsi fikirlərimizin xarici əksi kimi mövcuddur. Biz həyatda nəyə malikiksə, onları özümüz yaradırıq;

8). Sağlamlıq vəziyyətimizi, işimizi, insanlarla münasibətimizi, maddi vəziyyətimizi və s. dəyişmək üçün mütləq öz daxilimizə müraciət etməli, öz şüuraltı davranış proqramımızı, fikirlərimizi dəyişməliyik, kəsəsi, özümüz dəyişməliyik.

Sinelnikova görə xəstəlik – insan müvazinatının pozulması siqnalıdır. Ağrı – bir əsəbi reaksiyadır, sanki bizə «sənin mütləq diqqət yetirməyin vacib olan bir şeylər var», - deyə söyləyir. Əgər insan buna diqqət yetirmirsə və ağrıları həblərlə susdurursa, onda insanın şüuraltısı ağrını daha da kəskinləşdirir, həyəcan təbili çalır ki, «vacib olan bir şeylərə mütləq diqqət yetirilsin».

Müəllif xəbərdarlıq edir, mütləq şəkildə xəstəliyə münasibəti dəyişməyin lüzumunu bildirir. Deyir, heç bir vəclə, lap ölümcül olsa belə xəstəliyə pis bir şey kimi baxmayın. Unutmayın ki, onu daim sizin qeydinizə qalan şüuraltı əqliniz yaradıb. Demək, buna onun əsasları olub. Öz orqanizm və xəstəliyinizi söyməyin, onunla mübarizə aparmayın. Əksinə, Tanrınıza, öz şüuraltınıza bu vasitəlikçün minnətdarlıq bildirin. Bu, çox qəribə səslənsə də, hətta öz xəstəliyinizə də minnətdarlıq bildirin.

«Müasir ortodoksal təbabət insanları ona görə müalicə edə bilmir ki, xəstəliklərlə mübarizə aparır. Yəni o, xəstəliyi susdurmaq, nəticələrini yox etmək məqsədi güdür. Səbəblər isə çox dərində, şüuraltında qalır və öz dağıdıcı fəaliyyətini davam etdirir. Belə bir mənzərə yaranır: Şüuraltı xəstəliyi bizim şüurlu əqlimizin siqnalı kimi yaradır, bizə öz dilində müəyyən informasiyanı xəbərləyir, bizsə həkimə gedib bu siqnalı həblərlə boğuruq. Belə çıxır, biz özümüz özümüzlə mübarizə aparır və bu mübarizə üçün daha güclü, bahalı preparatlar sərf edirik? Absurddur, deyilmi?», - yazır Sinelnikov. Və iddia edir ki, yaxşı həkimin məqsədi orqanizmə mane olmamaq, «daxilimizin həkiminə» kömək etmək olmalıdır. Ağıllı, dərrakəli həkim mütləq özünümüalicəni aktivləşdirəcək. Axı orqanizm özü tarazlığa can atır, ona sadəcə kömək olmaq lazımdır.

Sinelnikovun bu təlimi üçün sözə qüvvət kimi islam mənbələrindən iqtibas olan aşağıdakı rəvayətə diqqət yetirməyinizi istərdim:

«Allah insanları yığıb Kainatın qanunlarını pozduqları üçün onları cəzalandırmağa başlayır. Ən ağır cəza həkimə təyin olunur. Həkim qeyzlənir:

 - Mən həkiməm, insanlara kömək edir, onları iztirabdan qurtarıram. Niyə ən ağır cəzanı mənə verirsən?

Allah cavab verir:

 - Çünki mən insanlara günahlar törətdikləri üçün xəstəlik göndərirəm ki, onları haqq yoluna gətirim, amma sən öz müalicənlə onların bunu dərk etmələrinə mane olursan».

Demək, Sinelnikovun təliminin həm elmi, həm də metafizik qaynaqlarda əsasları var imiş. Və bura, hansısa məşhurun söylədiyi bu aforizmi də əlavə etsək («Təbiət sağaldır, həkimlərsə bu xidməti öz adlarına çıxırlar»), onda anlamış olarıq ki, tibb yalnız ağrıları götürür, əzabları yox edir, xəstəliyi bir müddətlik susdurur. Yeri gəlmişkən, ekstrasenslərin də missiyası elə bundan ibarətdir.

Sinelnikov hökm verir, deyir, mən sadəcə sübut etməyə çalışıram ki, tibbin yüz illər öncə yaratdığı müalicə metodları tam olaraq köhnəliblər, onları dəyişdirmək vacibdir.

«Öz xəstəliyini sev» kitabında Sinelnikovun müalicə metodundan gətirilən bir nümunəni də diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm:

Demək, onun qəbuluna bir ortayaşlı kişi gəlir. Ağciyər soyuqlamasının şiddətlənməsi diaqnozu ilə. Artıq orqanizm antibiotik qəbul edə bilmir. Vəziyyət ümidsizdir. Ondan həyatının son dönəmini öyrənirlər. Məlum olur ki, xəstəliyin şiddətlənməsindən bir qədər əvvəl kişinin işdə rəhbərliklə ciddi konflikti olub. Nəticədə onun qəlbində rəisə qarşı bərk inciklik yaranıb, sonra da bu inciklik bütün kollektivə, bütün dünyaya qarşı olub.

Həkim ona deyir:

 - İnciklik bir insana, onun bütün nəslinə sənin şüuraltı gizli ölüm arzundur. Bu məhvedici proqram sonradan onun müəllifinə, yəni sənə xəstəlik kimi qayıdıb.

Və başa salır ki, xəstəlik – insanın fikir və emosiyalarının fiziki səviyyədə xarici əksi, nəticəsidir. Fikir – xüsusi enerji, kodlaşdırılmış informasiyadır. Və ona müvafiq olaraq fiziki planda insan orqanizmində nəsə dəyişiklik olmalıdır. Əgər fikir dağıdıcıdırsa, məsələn, inciklik, ittiham, nifrət həddindədirsə, onda fiziki planda ona müvafiq xəstəlik də peyda olur.

Kişinin: «Bəs indi mən nə edim?», - sualının qarşılığında «Bu proqramı neytrallaşdırmağın yeganə yolu rəisi bağışlamaq, hətta ona minnətdarlıq bildirməkdir», - cavabı verilir. Həkim onun təəccübünə rəğmən bildirir ki, sənin incikliyinin mənbəyi rəisində deyil, sənin özündədir (Kişi vəzifəsinin yüksəldilməsini, əməkhaqqının artırılmasını istəyirmiş, halbuki özü də etiraf edir ki, buna, əslində haqqı çatmırmış).

Kişi vəziyyətinin ümidsiz olduğunu görüb dərhal həkimlə razılaşır. Elə ki həmin andan etibarən o, əvvəlki həyatına tövbə edir, növbəti günlərdə üzrxahlıq və minnətdarlıqla öz neqativ şüuraltı proqramını neytrallaşdırır, özünə, işinə, rəhbərliyə münasibətini tam dəyişir, təbii ki, pəhrizin, müalicəvi otların da köməyi ilə xəstəlik də tədricən yox olur.

Kainatın qanunları səmavi kitablarda yer alıb, hər bir kəsdən, sadəcə, bunları anlamaq tələb olunur. Əvvəllər insanlar daha çox dinə inanır, müqəddəs kitabların tövsiyələrinə əməl etməyə çalışırdılar. Əfsus ki, hazırkı «sivilizasiya» dünyasında əsas güc maddiyyata verilir, dini inkişafa elə də diqqət yetirilmir.

Hazırda insanın energetik imkanları xeyli artıb, halbuki onun sevgini, xeyir işləri, ilahi bilgiləri qavramaq səviyyəsi əvvəlki təki qalıb. Bu da bəşəriyyəti qəza təhlükəsi ilə üzbəüz qoymaqdadır. Vanqalar və Vanqa kimi digər öncəgörənlər də məhz buna görə həyəcan təbili çalmaqdadırlar.

Demək, əziz oxucularım, əgər siz xəstələnmisinizsə, bu o deməkdir ki, sizin şüuraltı əqliniz sizə şüuraltınızda kainat qanunları ilə konfliktə girən hansısa bir davranış, fikirlər barədə məlumat ötürür. Birincisi, müalicə üçün ilk öncə müəyyənləşdirməlisiniz ki, bu hansı davranış, hansı fikirlərdir. İkincisi, özünüz kainat qanunlarını dərk etməli, həqiqəti tanıyıb ona tapınmalısınız.

Və sonda onu da deyim ki, mən şəxsən həmişə xəstələnəndə ənənəvi tibb üsullarını qeyri-ənənəvi üsullarla əvəzləyərək sağalıram. Və buna şüurumdakı qorxu, inamsızlıq, ümidsizlikdən ibarət neqativ fikir tüğyanını büsbütün inam, iradə güc və dözüm kimi pozitivliklərə dəyişməklə nail ola bilirəm.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qiraət saatı”nda Fəxrəddin Qasımoğlunun “Son gecə” detektiv romanının dərcini yekunlaşdırdı. Böyük oxucu marağını və istəyini nəzərə alıb romanın davamı olan “On ikiyə işləmiş” romanının dərcinə başlayırıq.

Özü polis orqanlarında çalışan, ən dəhşətli, tükürpədici cinayətlərdən bilavasitə xəbər tuta bilən müəllifin bu romanı da sizləri sonadək gərginlik içində saxlayacaq. Və siz bu romanı da çox bəyənəcəksiniz.

17 –ci dərc

Villanın arxasındakı odunxanada qaynatdığı samovara bir-iki kömür atan «Qızılbaş» düdkeşi yerinə taxıb, keçib yaxınlıqdakı oturacaq kimi qoyulmuş kötüklərdən birinin üstünə oturdu. Sonra üzünü tüstü vurmamaqçün bir qədər aralıda oturmuş adama tutub dedi:

-Hə, indi danış.

-Bunlar hər addımlarını ölçüb-biçirlər. Köməkçisi olan qızın vasitəsilə onun yerini öyrənməyə çalışdım. Bununçün adamlarımdan birini ofis tərəfdə keşik çəkməyə qoydum. Ancaq axşam saatlarında ofisdən çıxıb qonşu mağazaya girən qız oradan ilim-ilim itib yoxa çıxıb. Sonradan yoxlayanda məlum oldu ki, mağazanın başqa küçəyə çıxan arxa qapısı var. Bu üsulla gedibsə, deməli Bəxtiyarla görüşməyə gedib. Heyif, əldən qaçırdıq.

«Qızılbaş» məzəmmətlə üzbəüz oturmuş adama baxdı.

-Özün niyə nəzarət etmirdin ofisə? Sən onu qaçırmazdın.

-Mən daha vacib iş üçün getmişdim. Bəzi şeyləri yoxladım.

-Nə şeylərdir onlar?

-Hələ ki, deyə bilmərəm. Nəticə olarsa biləcəksiz. Həm də mən, paralel olaraq Bəxtiyarın evini nəzarətdə saxlayıram.

-Düşünürsən ki, o indiki vəziyyətdə evə gələcək?

-Bəli, mən belə düşünürəm.

-Axı məntiqlə o bu aralarda evinə qayıtmaz.

-Razıyam. Ancaq onu tanıdıqca başa düşdüm ki, çox fərqli, qeyri-standart düşüncə tərzinə malik biridir.

-Fikrini izah elə.

-Əgər Bəxtiyar sonuncu dəfə evindən bizə məlum olmayan yolla, gizli şəkildə gedibsə, deməli Eyvazdan sonra daha ciddi, peşəkar biri tərəfindən izlənəcəyini istisna etməyib. Bu halda artıq, həmin andan bu oyunun qaydalarını gözəl bilən bir peşəkara qarşı oynayacağını da başa düşüb. Sizinlə razıyam, peşəkarlığın bir qanunu da belədir ki, heç vaxt təhlükə hiss edərək uzaqlaşdığın ünvana bir daha qayıtma.  Bu məntiqlə, o heç bir vəchlə bu məsələ bitənədək evinə dönməli deyil. Ancaq dediyim kimi, onun, qeyri-adi düşüncə tərzi ilə bu qaydaları pozaraq öz xeyrinə işlədəcəyinə əminəm. Başqa sözlə, mənim də onun kimi düşünərək evi nəzarətdən çıxaracağımı fikirləşib gec-tez oraya gələcək.

-Hmm, ola bilər. Ancaq bəs gəlməsə necə? Belə çıxır ki, sən ehtimallarına güvənib orada qaldıqca, o öz işini görəcək, bir-bir bizim zibillərimizin üstünü açacaq, biz də hər şeydən xəbərsiz, oturub onun nə vaxtsa evinə gələcəyinə ümid edəcəyik? Unutma ki, o keçmiş polis əməkdaşıdır və öyrəndiyi hər bir şey bizim üçün real təhlükə olacaq.

-Heç də yox. Dedim axı, bəzi başqa şeylər də var ki, yoxlayıram. Tezliklə nəticə olmalıdır. Həm də ki, inanmıram belə qısa vaxtda bu Bəxtiyar hələ nəsə öyrənmiş olsun. Ona görə də, düşünürəm ki, hələ vaxtımız var. Mənsə, pusquda durmağın qaydalarına uyğun olaraq, nə qədər lazımdırsa o qədər də gözləyəcəm. Bu işdə əsas şey səbirdir. Həm də axı, hazırda onu başqa axtaracağımız yer də məlum deyil bizə. 

-Təki sən deyən kimi olsun. Bircə onu bilirəm ki, bu Bəxtiyar hələ çox suyumuzu bulandıracaq. Nahaq Səttara qulaq asdıq.

-Səttar? Nəyi nəzərdə tutursuz?

-Heç, bunu elə-belə, özümə görə dedim. Sənlik bir şey yoxdur.

-Aydındır.

-Maşınından da istifadə etmir?

-Maşınını bu yaxınlarda satıb.

-Telefonla da ki, belə başa düşdüm, heç bir əlaqə yaratmırlar.

-Məgər buna əvvəldən şübhəniz var idi? Belə adamlar bir iş görərlərsə, bunu əsaslı şəkildə edirlər. Hər ikisi eyni mobil operatorun xidmətlərindən istifadə edir. Oradakı adamımız, gözlənildiyi kimi, heç bir nəticə əldə etməyib. Heç uzun müddət olduqları bir koordinat da müəyyən edə bilməyib. Güman ki, nömrələrini hərdən, qısa müddətə telefon aparatlarına quraşdırırlar. Bir neçə dəfə hər ikisinin mobil nömrələrinin yerdəyişmələrini qeydə alıb adamımız. Gəl ki, bu yerlər heç biri bircə dəfə də təkrarlanmadığından bizə heç nə verməyib. Güman ki, hansısa, hələ ki, bizə məlum olmayan əlaqə vasitələri var. Ola bilər ki, şəhər telefonları ilə danışırlar.

-Şəhər, ya kənd telefonu, bilmirəm. Adama görə vaxtilə kimlərəsə ağız açdıq, dedik atası yaxşı oğlan idi, dostumuz idi, yüksək maaşla orada işə düzəltdik ki, həm ailəsini dolandırsın, korluq çəkməsinlər, həm də lazım olanda bir işimizə yarasın. İndi canı çıxsın, başını işlətsin, danışmırlarsa, bu işin başqa bir yolunu tapsın, -«Qızılbaş» səsini qaldırdı.

Elə bu vaxt samovardakı su pıqhapıqla qaynayıb daşdı. Bunu görən «Qızılbaş»ın əsəbləşdiyi bir anda yadından çıxdı. 

-Həə, indi otlardan bir çay dəmləyəcəyəm ki, gəl görəsən. Özün qaynatdığın samovarın çayı bir başqa olur.

Adəti üzrə əllərini bir-birinə sürtüb hazır qoyduğu dəm çaynikini götürdü. Samovarı özü qaynatmağı yaman xoşlayırdı. Bu vaxt həmsöhbəti ayağa qalxdı.

-Mən gedim. Çay içməyə vaxt yoxdur.

-Gedirsən, get. Amma keçən dəfəki söhbətimizi unutma. Dəmir bizdən nəticə gözləyir. Hadisələr nəzarətimizdən çıxsa, kəskin addımlar atmalı olacağıq. Bunu isə, sən etməli olacaqsan. Məni başa düşürsən. Çalış, o həddə çatmasın hər şey. Bu səninçün o birisilər deyil, polis zabitidir, ölümü böyük səs-küyə səbəb olar.

-Başa düşürəm. Nə mümkündürsə, edəcəyəm.

-Onda ləngimə. Sənə arxayınam.

-Sağ olun.

-Sağ ol.

Tək qalan «Qızılbaş» öz-özü ilə danışırmış kimi yenə də bayaq işlətdiyi kəlmələri təkrar etdi:

-Nahaq Səttara qulaq asdıq, nahaq…

* * *

Valyutadəyişmə məntəqəsindən verilmiş konverti də polkovnikin göndərdiyi sənədlərlə birlikdə evdən çıxarkən götürmüş, sənədləri Gülanənin evində gizlətmiş, konverti isə cibimə qoymuşdum. Əslində yaranmış vəziyyətdə bu konvert yeganə əlaqə vasitəm idi. Çox əlverişli vasitə olmasa da, hər-halda etibarlı idi və onsuz da indiki vəziyyətdə başqa çıxış yolum yox idi. Polkovnik belə istəmişdisə, deməli, ən düzgün olanı bu idi. Görünür, bir daha bu kanala müraciət etməli olacağam. Bu Matvey Semyonoviç tərs adama oxşamır. Ancaq nədənsə möhkəm qorxur. Görünür ki, bu qorxu nə qorxudursa, ötən otuz ildə canından çıxmayıb. Əminəm ki, mənə lazım olan əsas məlumatı ondan alacağam. Ancaq bununçün onu danışmağa vadar etmək lazımdır. Bunu isə polkovnikdən yaxşı heç kim edə bilməz.

Avtobusdan «Sahil» metrosunun qarşısında düşdüm. Yaxınlıqdakı parka keçib boş skamyalardan birinə oturdum. Konvertlə yanaşı cibimə qoyduğum bloknot və qələmi çıxardım. Bloknot vərəqində cəmi bir cümlə yazdım: «Matvey Proxorov qonaqpərvər deyil». Vərəqi bloknotdan qoparıb cibimdəki konvertə qoydum. İndi bunu ünvana verib cavab gözləməliydim. Yəqin ki, cavab ən tezi axşama, ya da sabaha hazır olardı.

Layiqəyə ofisə getməməsini, evdə də qalmamasını tapşırmışdım. Mənimlə görüşə gələrkən qonşu mağazanın arxa qapısından istifadə etdiyindən bu fənd ikinci dəfə işə yaraya bilməzdi. Təxmin etdiyim kimi, peşəkarlar tərəfindən izlənirəmsə, onda köməkçimin evinin yerini də müəyyən etmək onlar üçün iki vur ikidir. Bəlkə də artıq bunu ediblər. Qəfildən mənə lazım olarsa, izinə düşülməməsi üçün rəfiqəsigildə qalmağı tapşırmışdım Layiqəyə. Rəfiqəsinin ev telefonunu götürmüşdüm, ehtiyac olarsa, oraya zəng vuracaqdım.

Həmişə başqalarını izləməyə öyrəşmiş biri kimi, indi özümün izlənməyim mənə bir qədər qəribə gəlsə də, baş verənlərdə həmişə pozitiv məqamlar axtardığımdan, ilk dəfə rastlaşdığım, mənim üçün qeyri-adi olan bu vəziyyətdə qarşı tərəfin əsəbləri ilə oynamaqdan xüsusi zövq alırdım. Qoy bütün şəhəri bir-birinə vurub məni axtarsınlar. Onlara öz yemişbaşlarından heç də irəli getmədiklərini göstərmək istəyirdim. Həm də polis orqanlarının əməliyyat aparatının yetişdirdiyi bir peşəkarla oynamağın nə olduğunu bir qədər anlasınlar.

On beş dəqiqə sonra konverti ünvana verib yenidən parka qayıtdım və bayaq oturduğum skamyada oturdum. Parkda heç kim yox idi. Yaranmış boşluqdan istifadə edib Salamın işi ilə maraqlanmağı qərara aldım. Yaxınlıqdakı avtomat telefondan nömrəni yığdım.  Elbrus zəngimə dərhal cavab verdi.

-Salam, Elbrus müəllim.

-Salam, Bəxtiyar müəllim.

-Bizim uşağın vəziyyəti necədir?

-Yaxşı heç nə yoxdur. Ekspertizaların cavabları gəlib. Hər şey ona qarşıdır.

Ekspertlər adamın maşınla vurulmasını rəsmən təsdiqlədilər. Paltarlarının üzərində Salamın maşınının aşkar izləri qalıb. Maşının ön tərəfində də, kiçik əzik və batıqlarla yanaşı, ölənin paltarlarının mikroelementləri və qan qrupu ilə eynilik təşkil edən qan ləkələri aşkar olunub. Özünüz başa düşürsünüz, bunlar təkzibedilməz sübutlardır. Sabah Salam Kürdəxanıya, İstintaq təcridxanasına göndəriləcək.

-Bəs şahidlər?

-Gecə saatları olduğu üçün hadisənin şahidi yoxdur. Başqa bir şey də var. Adamın meyiti səhər saatlarında, hava yenicə açılmağa başlayanda ara küçələrdən birində tapılıb. Espertlər müəyyən ediblər ki, ölüm, meyit tapılandan təxminən iki saat əvvəl baş verib. Gecə vaxtlarına təsadüf edən həmin saatlarda ətraf küçələrdəki kameraların görüntülərinə düşən cəmi üç maşından biri də Salamın maşınıdır. Digər iki maşının sürücüləri həmin ərazidə yaşayırlar, sadəcə gecə saatlarında evlərinə qayıdıblar. Salamın isə o ərazi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Bu da ona qarşı yönələn daha bir faktdır.

-Bəs uşaq özü nə deyir.

-Nə deyəcək. Deyir həmin gecə səhərə qədər növbədə olmuşam, postumu tərk etməmişəm, arada bir qədər mürgüləmişəm, maşını da heç kimə verməmişəm. Növbəyə gələndən təhvil verənə qədər maşını işlədiyi xəstəxananın qarşısında olub, açarları da cibində. Başqa heç nə.

-Bəs o Ruhi-əsəb xəstəxanasının girişində kamera yoxdurmu?

-Məsələ bundadır ki, çöl tərəfdə yoxdur, içəridəki kamera isə həmin gün işlək vəziyyətdə olmayıb.

-Məhz həmin gecə işləməyib?

-Bəli. Mənə də bu çox maraqlı gəldi. Ancaq hələki bir nəticə əldə etməmişəm. Elə bu fakt özü də bir növ Salama qarşı yönəlir. Gün ərzində kamera işlək vəziyyətdə olub. Belə çıxır ki, növbəni qəbul edəndən sonra gecə saatlarında qəsdən kameranı sıradan çıxarıb ki, gedib bu qətli törədib qayıtsın. Sonra da desin, səhərəcən işdə olmuşam, kamera nasazdırsa, mən neyləyim… Görürsünüz, bu da, ortada olan nəticələr də hamısı Salama qarşıdır. Bununla belə, yenə də dediyimdə qalıram, Salamın günahkar olduğuna inanmıram.

-Bəs ölən barədə nə öyrənə bilmisiz?

-Ölən olduqca maraqlı biridir. Şəhərin qızıl-brilyant bazarının az qala otuz faizinə malı o verirmiş. Kriminal dairələrdə kifayət qədər tanınmış biridir. Yəqin eşitmiş olarsız. Ləqəbi «Karat»dır.

-Meyitin tapıldığı küçə ilə onun əlaqələrini müəyyən etmisizmi?

-Məşuqəsi yaşayır o küçədə. Onun yanından çıxıbmış həmin gecə.

-Bəs məşuqəsi?

-Onu da yoxlayıram. Ancaq məncə qadının heç nədən xəbəri yoxdur. Onu yağ-bal içində saxlayan birinin ölməsini niyə istəsin ki?

-Deməli «Karat»? Və belə bir məşhur adamı gənc bir oğlan təsadüfən maşınla vurub öldürür…

-Elə mən də sonradan, vurulan adamın ləqəbinin «Karat» olduğunu biləndə ilk olaraq bunu düşündüm.

-Fikrimcə, bu qətldir. Kimsə, «Karat»ın məşuqəsinin evinin yerini bilən adam onu izləyib, gecə saatlarına qədər gözləyib, oradan çıxanda isə maşınla vuraraq qətlə yetirib. Təkcə Salamın maşını həmin adamda nə gəzirdi, bunu öyrənmək lazımdır.

-Darıxmayın, öyrənərik. Ancaq indiki halda, Salamı təcridxanaya göndərməyə məcburam.

-Bəli, yenə də peşəmizin bizdən asılı olmayan, qaçılmaz tərəfləri ilə barışmağa məcburuq. Ancaq hər şeydə bir xeyir var. Düşünürəm ki, əgər ölən «Karat»dırsa, həqiqət üzə çıxanadək Salamın elə içəridə olması yaxşıdır. Onun adamlarından nə desən gözləmək olar. Ətraflı məlumata görə sağ olun. O əraziyə isə, mən də məmnuniyyətlə baxardım, təkcə çöl hissəyə yox, elə xəstəxananın girişindəki qarovulçu otağına da. Qorxuram, tək getsəm, bir çox şeylərə əlim çatmasın. Yəqin başa düşürsüz, daha polis əməkdaşı deyiləm və məni o qapalı tibb müəssisəsinə buraxmaya da bilərlər. İmkan olarsa, birlikdə gedərdik yaxın zamanda.

-Əlbəttə, özü də mümkün qədər tez. Cinayət işinin materialına əlavə etmək üçün bəzi adamların ifadələrini alacağam, başqa bir neçə sənədi də topladıqdan sonra materialı prokurorluğa ötürməliyəm, artıq tələb edirlər. Vaxt az qalıb. İmkan olsa, sabah zəngləşib gedərik.

-Bir sual da verim. Salamın maşınında qaçırılmaya qarşı siqnalizasiya qurğusu varmı?

-Xeyir, köhnə maşındır. Qapıları adi açarla açılıb-bağlanır.

-Aydındır, sağ olun, Elbrus müəllim. Mən özüm əlaqə saxlayaram.

-Oldu, danışdıq. Sağ olun.

Bəli, Salamın işi çətinləşdi. Bu qədər aşkar sübut-dəlillə ona kömək etmək çətin olacaq. Ancaq mən də, işi aparan, son dərəcə vicdanlı biri kimi tanıdığım müstəntiq Elbrus Cavadov də bu gəncin günahsız olduğuna inandığımız halda, onun müttəhimlər kürsüsündə oturmasına icazə verə bilmərik. Görək qüvvələrimizi birləşdirməyimiz sonda nə verəcək?

Belə bir məşğul vaxtımda bu uşağın da başına bu işin gəlməsi heç  yerinə düşmədi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poetik qiraət rubrikasında bu gün sizlərə şair Elçin Mirzəbəylinin şeiri təqdim olunacaq. 

İlahi! İlahi, kimdi bu adam –

Tanrı əzabıdı, Tanrı payıdı?

Qoymadı torpaqla, daşla danışım.

Deyir, Yer üzündə dərd havayıdı,

Dur gedək, böcəklə, quşla danışaq.

Dur gedək, küləklə danışaq bir az,

Sarılaq bir eşqin budaqlarına.

Dur gedək, çiçəklə danışaq bir az –

Ətri təslim olsun dodaqlarına.

Üfiqdə ümidlər bizi gözləsin

Dan yeri bir sirli baxışa dönsün. 

Səmada buludlar bizi gözləsin - 

Sıxaq ovcumuzda, yağışa dönsün, 

Yağsın Yer üzünün günahlarına,

Yağsın bu dünyanın sabahlarına.

...Nə səsim duyulur, nə dualarım

Yetişmir kimsənin qulaqlarına.

İlahi, de, hardan atılım indi

Gəlib düşə bilim ayaqlarına?

Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.07.2023)

Mədəni, elmli və gözəl insan xalqın genfondunda əsas yer tutur. Bütün bu məziyyətlər isə sağlam yaşam tərzindən qaynaqlanır. Yəni, sağlam həyat sürən adamın beyni elmi dərk etməyə, ruhu mədəniyyəti qəbul etməyə, cismi də gözəl qalmağa rahatlıqla nail olur. Və sağlam yaşam tərzinin bir sirri də sağlam qidalanmaq, bütün vitamin və mikroekenenləri qədərincə qəbul etməkdir. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının bu dəfə açmaq istədiyi mövzuya, düşünürük ki, heç bir oxucu biganə qalmayacaq. 

Ölkəmizin qida əlavələri və kosmetik məhsullar bazarında son vaxtlar sensasiyalı xəbərlər dolaşır. Millət vəkili Rüfət Quliyev bir neçə dəfə bitki yağı adı altında insanlara tərkibi məlum olmayan qatqılar sırıyan, bununla da insanlarımızın sağlamlıqlarına zərbə vuran işbazları sosial qınaq müstəvisinə çıxarıb. 

Bu arada sözügedən bazara qısa müddətdə ildırım surəti ilə daxil olan, üstün keyfiyyəti və nəfis tərtibatı ilə seçilən, apteklərdə böyük təlabat duyulan “Ataşah” yağ məhsulları diqqətimizi çəkməkdədir. Hazırda bu yağlar 6 çeşiddə alıcıya təqdim olunur. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının əməkdaşı şirkət rəsmiləri Paşa Məcidova və Fuad Nəsrullayevə müraciət edərək “Ataşah” yağları barədə ayrı-ayrılıqda oxucularımıza məlumat verməyi xahiş etmişdir. Və bir də, öyrənmək istəmişdir ki, niyə məhz bu yağlara alıcılar üstünlük verirlər. 

Həmsöhbətlərimiz bildirmişlər ki, “Ataşah” yağları ənənəvi soyuq sıxım üsulundan da irəli gedərək kriogen üsulla sıxımı həyata keçirir, bu da yağın sıxım zamanı faydalı xüsusiyyətləri tam qorumasına dəlalət edir. Bundan başqa, ölkə bazarındakı yağlarda əsas məhsula az qala yarıbayarı digər - daha ucuz başa gələn, aşağı keyfiyyətli bitki yağları (bəzən hətta pambıq yağı) əlavə edildiyi halda, “Ataşah” yağlarına üçdə bir nisbətdə keyfiyyətli zeytun yağı əlavə edilir. Və bu da yağın mükəmməlliyini təmin edir.

Paşa Məcidov və Fuad Nəsrullayev bildirmişlər ki, hazırda bazara çıxarılan 6 bitki yağı çeşidi aşağıdakılardır: 

Nar çəyirdəyi yağı;

Qara zirə yağı;

Üzüm çəyirdəyi yağı;

Balqabaq tumu yağı;

Çaytikanı yağı;

Kətan yağı.

Hər gün bu yağlardan biri barədə sizlərə məlumat veririk. İlk olaraq mövzumuz aşağıdakı yağlar idi: 

Nar çəyirdəyi yağı

 Sağlamlığın əvəzsiz eliksiri!

 Orqanizm hüceyrələrini zərərli təsirlərdən qoruyan, ürəyin sağlamlığına kömək edən, bir çox xəstəliklərin yaranması riskini azaldan, dərinin keyfiyyətini yüksəldən, yaşlanma əlamətlərinə maneə törədən nar çəyirdəyi yağını ölkədə ilk dəfə “Ataşah” şirkəti ən son texnologiya ilə, heç bir qatqısız, 500 kiloqram xammaldan vur-tut 1 litr məhsul almaqla sizlərə çatdırır.

Bu məhsuldan necə imtina etmək olar?

Qara zirə yağı

 Günümüzün trendi

 Ümumi tonusu və iş qabiliyyətini yüksəldən, allergik reaksiyaları azaldan, çəkini normallaşdıran, qanda qlükozanın səviyyəsini salan, bakteriyalara, viruslara, parazitlərə, göbələklərə təsir göstərə bilən, qaraciyərin keşikçisi sayılan qara zirə yağı immun sistemini də möhkəmləndirən çox qiymətli bir vasitədir.

Stressli, viruslu dövrümüzdə bu yağ əvəzsizdir.

Təsəvvür edin ki, hətta müqəddəs “Quran” kitabında da bu yağın hədsiz faydalarından bəhs edilib.

Üzüm çəyirdəyi yağı

 Əsl gözəllik vasitəsi!

Tərkibində bol-bol andioksidant toplanan, ürək-damar sisteminin qüsursuz fəaliyyətinə kömək edən, yaşlanma əleyhinə güclü təsir xüsisiyyətlərinə malik olan, qida əlavəsi və kosmetoloji vasitə kimi əvəzsiz sayılan üzüm çəyirdəyi yağını soyuq sıxım vasitəsilə sizlərə əlçatan etdik.

Təki sağlam və gözəl olasınız!

Balqabaq tumu yağı

Kişilərin əsl dostu

Mütəmadi istifadədə immuniteti möhkəmləndirən, maddələr mübadiləsini stimullaşdıran, dərinin və saçın vəziyyətini yaxşılaşdıran, mədə göynəmələri, piylənmə zamanı hədsiz faydalı olan, qurdlarla və parazitlərlə mübarizədə analoqu olmayan balqabaq tumu yağının xüsusi bir özəlliyi də var: E vitamininin, sinkin, bioloji aktiv maddələrin bolluğu bu unikal qidanı xüsusən kişilər üçün əhəmiyyətli edir.

Kişilər, qərarı dərhal qəbul edin!

Çaytikanı yağı

İnsan orqanizminin havadarı

 Əbəs yerə çaytıkanı yağı ən faydalı yağlardan hesab edilmir ki? Həm həzm sisteminə kömək edir, həm iltihab, şiş və mikrob əleyhinə xüsusiyyətlərə malikdir, üstəlik, dərinin, saçların və dırnaqların sağlamlığına da müsbət təsir göstərir.

Azərbaycanın ən saf təbiətində yetişən çaytikanını toplayaraq yağını sizlər üçün əlçatan etdik!

Və ən nəhayət, bu gün Kətan yağı barədə danışacağıq. 

Kətan yağı

Universal vasitə

Omeqa 6 və Omeqa 3-lə tam zəngin olan, ürək-damar sistemində, iltibah və əqli problemlərdə olduqca böyük faydası duyulan kətan yağı iştahanı azaldaraq arıqlamağa da kömək edir, dərinin vəziyyətini də yaxşılaşdırır, üstəlik, beynin və qan dövranı sisteminin dostu hesab edilir.

Bir sözlə, sağlamlıq üçün əsl universal vasitədir.

“ATAŞAH” YAĞLARI – HƏM FAYDALI QİDA ƏLAVƏSİ, HƏM TƏKRARSIZ KOSMETİK VASİTƏDİR! 

Onu şəhərin apteklərindən soruşun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.07.2023)

PROZANIN ÖLÜM MÖVZUSU

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Ədəbi tənqid mövzusunda növbəti yazısı ədəbiyyatşümas Elmir Həsənindir. “Ölüm yuxusu” və “Ölmək asan deyil” əsərlərində ölüm mövzusunun mahiyyəti”ndə söhbət  Vaqif Sultanlının “Ölüm yuxusu” romanının və İngilis yazıçısı Con Sommerfildin “Ölmək asan deyil” hekayəsinin bəhs etdikləri mövzunun müqayisəli təhlilindən gedir.

Lap qədimdən bu günün özünə qədər çox düşündürücü mətləblər insanların nəzərlərində yaranıb, yaranaraq da ya öz həllini tapmış, ya da sirli məna daşıyaraq günümüzə qədər gəlib çatmışdır. Həyatla hər bir insanın “son mənzili” adlandıra biləcəyimiz qeyri-manual məkan daim düşündürücü məqamları ilə ədəbiyyatda, fəlsəfədə xüsusi yer tutub. Ölüm mövzusu, əslində, yaradıcı şəxslərin, sənətkarların bir növ arınacaq olduqları dini və əbədi məkandır.

Tanınmış Yunan filosofu Epikür hesab edirdi ki, ölüm qorxumuz həyatda qarşılaşdığımız ən pis qorxudur, çünki o, biz sağ ikən düşüncələrimizi əhatə edir. Epikürə görə ölüm qorxumuz bizə yaşamağa mane olur. Düzgün və xoşbəxt yaşamaq üçün ölüm qorxusundan özümüzü xilas etməliyik. Bəs bunu necə edək? Epikürün ölüm fəlsəfəsi haqqında bildiklərimizin çoxu onun tələbələrindən birinə, Menoekeyə sağ qalmış məktubundan gəlir: “Ölümün bizim üçün heç bir şey olmadığına inanmağa vərdiş et, çünki yaxşı və şər hissləri nəzərdə tutur, ölüm isə bütün hisslərdən məhrumdur; buna görə də ölümün bizim üçün heç bir şey olmadığını düzgün başa düşmək, həyata qeyri-məhdud vaxt əlavə etməklə deyil, ölümsüzlük həsrətini aradan qaldırmaqla həyatın faniliyini zövqlü etmək lazımdır. Çünki həyatın dayandırılmasında onun üçün heç bir qorxu olmadığını dərindən dərk edən üçün həyatın heç bir qorxusu yoxdur. Buna görə də ölümdən qorxduğunu deyən adam axmaqdır, çünki ölüm gələndə ağrıyır, amma ümid bəsləyir. Mövcud olduğu zaman heç bir qıcıq yaratmayan, gözləntidə yalnız əsassız ağrıya səbəb olur. Deməli, pisliklərin ən dəhşətlisi ölüm bizim üçün heç bir şey deyildir, çünki biz olanda ölüm gəlmir, ölüm gələndə isə biz deyilik. Deməli, nə dirilər, nə də ölülər üçün heç bir şey deyil, çünki diri ilə birlikdə o, yoxdur və ölülər artıq mövcud deyil.”

Tanınmış ədəbiyyatşünas, tərcüməçi Vaqif Sultanlının “Ölüm yuxusu” romanı və İngilis yazıçısı Con Sommerfildin “Ölmək asan deyil” hekayəsində yanaşdıqları problem mahiyyət olaraq eynilik təşkil edir. İlk əvvəl C.Sommerfildin “Ölmək asan deyil” hekayəsinin adından başlayaq. Yazıçı əsərin adı ilə mövzusu arasında əzəmətli körpü salaraq, bu mənada sərt bağlılıq yaratmağa nail olub. Yazıçı təyyarə qəzasından sonrakı anın təsvirini indiki zaman çərçivəsində verir. Oxucu ilk yazıçı düşüncələrindən özünü hadisənin canlı olaraq şərikçisi rolunda hiss edir: “...təyyarə yerə çırpılanda, göyə millənmiş toz dumanı da indi-indi sovuşurdu.” Bu cür yazıçı təsviri oxucunu hadisələrin gedişatını izləməsi ilə bərabər, həm də fikrini tozu-dumanı ərşə qalxan təyyarənin yanına sürükləyir. Bu da oxucunu yalnız oxucu olaraq deyil, eyni zamanda tamaşaçı roluna salır. Bunlar, əlbəttə ki, yazıçı təsvirinin canlı təqdimatından irəli gəlir. “Təyyarəçi də hələ ölməmişdi. O, bir az kənara düşmüşdü. Ayağının biri sınıb, altında qalmış, sınmış çənəsi də qəribə formada sallanmış, açıq qalmış bəbəkləri qana bələnmiş, dişləri xıncım – xıncım olmuş, qan sifətini örtmüş, paltarlarını qaraltmışdı. Təkcə gözləri yaşayır, xəfifcə hərəkət edirdi.” Daxilində ərşə qalxan ölümqabağı xatirələrin ardından soyuq ölüm qorxusu canını bürüdü: “- Mən hələ ölməmişəm! – qışqırdı, ancaq özü də kəsik-kəsik çıxan, insandan çox heyvan səsinə bənzəyən səsini eşitmədi.” Yazıçının qəhrəmanını narahat edən ölüm qorxusu deyil, ölümün vaxtsız gəlməsidir. O anlayır ki, ölüm hər bir kəs üçün var, bu həyatın qeyri-adi olmayan qanunauyğunluğudur. Üstəlik ölümün son saatlarında belə tək başına ölmək, həyatını erkən, havayı yerə ölüb getmək qorxusu onun üçün bir qədər də ağırdır. Yazıçının rəğbət bəslədiyi qəhrəmanı həm də məqsədlidir, ömrünü məna dolu yaşamaq istəyənlər ölümün də məqsədlisini axtarır, səbəbsiz ölüm onlar üçün, sadəcə faciədir. Xoşbəxt, həyatı sevinc dolu günləri hələ çox qarşıdadır. Amerikalı filosof, idrak, siyasət və etika fəlsəfəsinin tədqiqatçısı Tomas Nagel “Ölümlə bağlı suallar” kitabında “Ölüm” adlı fəsildə qeyd edir ki, “İnanıram ki, hamımız doğulduğumuz üçün xoşbəxtik.” Nagel qeyd edir ki, əgər ölməyin pis olduğu fikrini başa düşmək istəyiriksə, həyat yaxşı, ölümün isə bu yaxşılığın məhrumiyyəti və ya itkisi olduğuna əsaslanmalıyıq”. Təbii ki, bu fikir bərabərtərəfli məqsəd ifadə etmir. C. Sommerfild isə əsərində həyatın əsas formasını müəyyən edir, belə ki, məqsədlərin formalaşdırılıb idarə olunmasını həyat ərzinə, nəticəsini isə ölümün vəzifəsinə aid edir. Nagel, Epikürdan fərqli olaraq, ölümün bizə zərər verdiyini düşünür, çünki “ölümündən sonrakı vaxt onun ölümünün onu məhrum etdiyi vaxtdır”. Başqa sözlə, Nagel düşünür ki, ölüm bizi daha çox həyatdan məhrum edir. Məhz bu səbəbdən qarşıdan gələn nəqliyyatdan uzaqlaşırıq və buna görə də bir gəncin ölümünə yaşlı adamdan daha çox ağlayırıq. Bu məsələyə bu cür yanaşmaq olar ki, insan əvvəli ilə sonu arasında qəti fikir bildirmək üçün çətinlik çəkir və ehtimala söykənən nəticələrlə qarşı-qarşıya gəlir.

Ədəbiyyatşünas Vaqif Sultanlının “Ölüm yuxusu” bu mənada öz oxşar və fərqli məqamları ilə xüsusilə diqqəti çəkir. Əsərin yazılma tarixi 1982-ci ildir. Əsərin təsvir obyekti kimi seçilən yolun çəkilişi əsnasında məzarlığın köçürülməsi problemi cəmiyyət həyatında sərt narahatlıq, təlaş kimi təsvir edilir. Yazıçının təsvir etdiyi mənzərə mənəvi çöküntülərin sahəsidir. İndi sökülən, uçurdulan hər bir qəbrin, başdaşının öz yaşayış tarixçəsi ətrafa yayılır. “Buldozerin səs-küylə gəlib qəbiristanlığın yanında dayanmağı ümidlərini büsbütün qırmışdı. Birdəncə əl-həya düşmüşdülər. Ağlaşa-ağlaşa, təntiyə-təntiyə, söylənə-söylənə qazırdılar.” Əvvəlcə niyə qəbiristanlıq, yazıçının bu məkanı seçməkdə məqsədi haralara gedib çıxır? Bu sualın cavabına yetişmək üçün, gərək ki, bir az saflaşaq, bundan ötrü də ta uşaq çağına qayıtmalıyıq. Uşaq vaxtı qorxduğumuz bəzi şeylər var idi ki, onların çoxusu indi də var. Uşaq vaxtı, ağlımız kəsməyən vaxtlarda ölüm haqqında heç bir təsəvvürümüz yox idi, bircə bildiyimiz bu idi ki, ölüb, amma bizim üçün keçərli olmayan ölüm, axı o yaşda bizim ölməyəcəyimiz bizə daha aydın idi, ümidlər indikindən daha çox idi. O zaman gəldi ki, biz öyrəndik ki, biz də əbədi deyilik və faniyik məhz bu həqiqət bizi böyütdü, hardasa anladıq ki, etdiyimiz əməllərin haqq-hesabı aparılır. Uşaq vaxtı qəbiristanlıq fobiyası ruhumuza hakim idi, hansı ki, bu gün də hakimdir. Amma bir qədər fərqli, belə ki, uşaq yaşında Qorxurduq ki, ölülərin ruhu gözlərimizə görünə bilər, bizi öldürər, kəsər və s. Amma bu gün ora daxil olanda bütün vicdanımız bizi sorğu-sual edir. Yəni daha dərindən qarşısıalınmaz həqiqətlə üzləşirik. “Bütün ömrü ona yuxu kimi gəlirdi, elə bil yaşamamışdı, ömür sürməmişdi, nə isə özünün də dərk eləmədiyi sirli, anlaşılmaz bir yuxu görmüşdü. Abış kişi yaşayıb yorulmuşdu. Çoxdannan bəriydi ki, dünyaynan halallaşmışdı. Başdaşını yondurub üstünə ad-fa-miliyasını, doğum gününü yazdırmışdı, təkcə ölüm tarixi qalırdı, ancaq nə sirdisə, bu çağacan öləmmirdi, ölüm ondan qaçırdı. İndi birdən-birə qoca ölməyə başladığını, ölümün içərisinə yayıldığını hiss eləyirdi. Ölüm vücuduna yayıldıqca yavaş-yavaş yüngülləşirdi. Bayaqdan bəri düzü-dünyanı yandırıb-yaxan günəş indi canını qızdırmırdı. Qoca üşüyürdü. İçərisinə yayılan soyuqdan bədəni uçunurdu. Və soyuq bərinə-bədəninə yayıldıqca tabı-taqəti çəkilib gedirdi. Bir belə adamın içərisində hamıdan xəbərsiz çıxıb getmək istəmirdi. Gözlərilə kimisə axtarırdı, ancaq kimi axtardığını özü də bilmirdi. Heç kəs bu səssiz-səmirsiz dünyadan çıxıb gedən qocaya məhəl qoymurdu.” Həyatda ikən ölümlə barışan və başdaşının üzərinə adını, doğum tarixçəsini yazan Abış kişi artıq ömrünün sonunda daha gözəl anlayırdı ki, bu günə qədər yaşadıqları sadəcə yuxudan ibarət imiş və bircə ölüm tariçəsinin yazılması qalırdı ki, bunu yazmaq Abış kişinin ixtiyarında deyildi. Quranda ölüm haqqında bir çox surədə yetəri qədər danışılır. Amma ölümün iki formada olduğu da, həmçinin vurğulanır: Yuxu – “Allah(əcəli çatan kimsələrin)canlarını öldüyü zaman, ölməyənlərin(hələ əcəli çatmayanların) canlarını isə yuxuda alar”. (çünki yuxu da ölüm kimi bir şeydir, yuxu zamanı ruhun bədənlə əlaqəsi kəsilir). (əz-Zumər 42). Həqiqi ölüm – “Yer üzündə olan hər kəs fanidir(ölümə məhkumdur)”. (ər-Rahmən 26). Başının üstündə göy üzü dəniz kimi dalğalanırdı. Səmanı belə təmiz, aydın, dalğalı gördüyü yadına gəlmirdi. Dünyanın belə sonsuz-intəhasız olduğunu da indiyəcən aydın dərk eləməmişdi. İndi ölüm qabağı bu nəydi belə? İnsan son gününəcən kor olurmuşmu, ilahi? Yulğun topalarına kimi ona tanış, doğma olan bu torpağamı qarışacaq? Ən böyük gerçəklik bu həyatda əbədi olandır. Və gerçək olan fani insanların uyuduğu qəbiristanlıqdır. Orada uyuyanların yaxşısı da, pisi də ömrün ən sonunda torpağın bağrına pənah gətirib. Dünyada insan üçün qutsallıq ifadə edən mənəvi ucalıq məqamları az deyil. Qəbiristanlıq da bu cəhətdən həyatdakı insanların ölülərinin ilahi, müqəddəs məkanıdır. Qəbir altında uyuyanlar həyatdakı doğmalarına dəstə-dəstə xatirələr buraxıblar. Amma gah bir üzü bumbuz soyuq, gah da bir üzü adam yandıran məzarlıq həyatdakı kimsəsizlərin də pənah yeridir. Yazıçı əsərdə buldozerçinin monoloqunda səsləndirilən ritorik suallarla oxucunu deduktiv düşüncə həddinə gətirir. Bununla da müqəddəm görüşlərini qarşı tərəfə ötürür: «Niyə insan tuşlandığı yolun səmtinin qəbiristanlıq olmağıyla barışammır, ayağı yer tutan gündən məzara sarı getdiyini unudur? Əsərdə hadisələr yalnız bir məkanda, qəbiristanlıqda cərəyan edir. Müəllif davamlı olaraq ölülərlə, dirilərin təzadlı mövqeyini yaradır. “Ölmək asan deyil” əsəri ilə “Ölüm yuxusu”ndakı qəhrəmanların mövqeyi fərqlənsə də, ancaq hər iki əsərin məxrəcindəki ölüm mövzusu əsas detaldır. “Ölmək asan deyil” hekayəsində qəhrəmanın ölümə tələsmədiyini təsvir edən yazıçı həm də boş-boşuna ölməyin də heç də asan olmadığını oxucuya çatdırmaq istəyir. “Ölüm yuxusu”nda isə yazıçı qarşı tərəfi ölümün bir addımlığına – əlini həyatdan üzənə qədər gətirir və göstərir ki, bu fani ömrün haqq-hesabı bitməyən bir də bu günə qədər heç kimə görünməyən uzaq sahili var. Ümumi məğzin qovşağı insanların adi skeletdən ibarət olmaları və hər halları ilə gizləndikləri mənaların altında eyni olmalarıdır. Abış, Cəvahir, Umuxanım və s. Obrazların məxsusi yaşamı onların mənəvi-əxlaqi, mənəvi-psixoloji xarakterlərinin fonunda açılır. Bu məsələlərə uzaqdan baxsaq görərik ki, Yer günəş ətrafında fırlanır, dəyişən bir şey yoxdur. Hər gün eyni şey, günəş doğur, batır, ağaclar çiçəkləyir, saralır və solub torpağa qarışır, insan doğulur, sonda ölür, yenə torpağa qarışır, heyvanlar da bu qaydayla, bircə həcm etibarilə artan torpaqdır. Ki, yalnız torpaq özündə arındırır hər cür murdalıqları, bizim sirlərimizi torpaq örtür. Sirr də məhz buna görə var, o biri dünya bu dünyada yığılıb-qalmış sirlərin qəbiristanlığıdır. İnsan üçün iki önəmli nemətdir: su və torpaq. Hər ikisi yuyunma vasitəsidir, hər iki yaratma vasitəsidir. Ölümdən sonrakı həyat haqqında müxtəlif dinlərdə bir-birinə təzadlı fikirlər mövcuddur, amma hər iki əsərin müəllifini narahat edən problem başqadır. Ölümə fərqli baxışlarla yanaşmaq olar, bu mənada “Ölmək asan deyil” hekayəsi insanın ölməyin heç də asan olmadığını göstərir, amma bu ölmək qorxudan deyil.

“Ölüm yuxusu” şərti-metaforik minimalist romanında buldozerçinin yol tikintisi zamanı qəbiristanlığı buldozerin qarşısına verib uçurması isə ölümün prizmasında insan üçün önəmli olan mənəvi dəyərlərinə qarşı özgə münasibətin insanı əvvəl-axır məhvə düçar etdiyini təsvir edir. Hər iki əsərin dili (“Ölmək asan deyil” tərcümədir) öz janrının xüsusiyyətlərinə cavab verir, axıcı, tonallıq əsərə məxsusi kolorit bəxş edir. Bədii təsvir vasitəsi, cümlələr arasında məntiqi əlaqələr əsərlərin strukturuna əlvan rəng qatır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.07.2023)