“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucuları üçün professor, yazıçı, motivasiya spikeri Əlibala Məhərrəmzadənin “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsinin təqdimini davam etdiririk.

Bu dəfə mövzumuz beş ən mükəmməl motivasiya təlimi barədədir.

 

 

Riçard Vaysmanın möhkəm xarakterə istinad edən uğur formulası

 

İllər öncə qəzetlərdən birində diqqətimi bir yazı cəlb etmişdi, «Mütəxəssislər uğur formulasını müəyyənləşdirdilər» başlıqlı bu yazını dərhal, böyük maraqla oxumuş və kəsib saxlamışdım. İndi də bu saralmış qəzet parçası özündə çox qiymətli məlumatları qoruyub-saxlayaraq kabinetimdəki qovluqlardan birində uyumaqdadır.

Araşdırma mövzusu “Niyə heç bir əziyyət çəkmədiyi halda birinin üzünə bəxtin gülməsi, digərinin isə bütün çabalara, cəhdlərə baxmayaraq daim uğursuzluğa tuş gəlməsi» idi. «Bu ədalətsizlik haradandır?» sualına qəzet Böyük Britaniyanın Xertfordşir universitetinin professoru Riçard Vaysmanın sayəsində cavab vermək istəyirdi.

Demək, mütəxəssis uğurun sirlərini tapmaq üçün bütün dünya üzrə min nəfərdən artıq bəxtigətirən respondent arasında sorğu keçirib, topladığı materialı illər ərzində təhqiq edib. Nəticədə riyazi düsturu U=X+S+Ö şəklində olan uğur formulası yaranıb.

Burada U – şəxsi uğur; X – şəxsiyyətin xarakteristikası (o cümlədən ətrafdakılarla uyğunlaşa bilmək, psixoloji çeviklik, həyat mövqeyi); S – sağlamlıq, yaxşı maddi vəziyyət, yaxşı dostların mövcudluğu; Ö – özünəinam, özünəhörmət və yumor hissidir.

Amma bu, hələ hamısı deyil. Alim müəyyənləşdirib ki, uğur – yalnız hadisələrin müsbət cərəyanı demək deyildir, həm də insanın bunlardan istifadəsinə hazır olmasıdır, təklif olunan situasiyanın çərçivəsindən çıxmaq bacarığıdır, bir növ, şüurun genişlənməsidir.

Riçard Vaysman nisbilik nəzəriyyəsi və kvant mexanikası prinsiplərini əsas götürərək növbəti dəfə bir dəstə bəxtigətirən və bir dəstə özünü bəxtsiz hesab edən adamlar arasında eksperiment keçirib. O, həmin şəxslərə xüsusi olaraq bu eksperiment üçün çap olunmuş olduqca qalın bir qəzet verib və oradakı şəkillərin dəqiq sayını tapmağı tapşırıb.

Vaysman səhifələrin birində səhifənin yarısını tutmuş, olduqca böyük hərflərlə yazılmış belə bir elan da yerləşdiribmiş: «Sizi sınağa çəkən şəxsə – Mister Vaysmana söyləyin ki, bu elanı gördünüz. Şərtə görə, kim bu elanı görübsə, ona 250 funt-sterlinq mükafat veriləcək. Buyurun, ondan 250 funt- sterlinqlik mükafatınızı alın». Təsəvvür edin ki, sınağa bəxtigətirməyən kimi qatılmış insanlardan heç biri bu elana diqqət yetirmədən, ciddi-cəhdlə şəkilləri sayıbmış.

Qəzet yazmışdı: «Bu insanların uğursuzluğunun səbəbləri elə özləridir. Adətən, belə insanlar gərgin, əsəbi, özünə inamsız və kompleksli olurlar. Və onların daxili narahatçılığı yeni, fayda gətirə biləcək nəyisə görmək qabiliyyətini bloklayır, imkan vermir ki, öz intuisiyalarını dinləsinlər».

Riçard Vaysmana görə uğur qazanmaq üçün mütləq 3 mərhələni keçmək lazımdır:

1.     Xoşbəxtliyə gedən yolda ilk addım özünün özünə söyləməyindir: «Həyatın var-dövləti sonsuzdur, özü də hamını təmin edəcək qədərdir. Mütləq orada rastımıza yüksək əmək haqlı iş yerləri, gözəl xanımlar (yaxud əliaçıq bəylər), yaxşı dostlar çıxacaqlar. Sadəcə, gözlərimizi daha geniş açmalıyıq ki, uğuru görə bilək».

2.     İkinci addım həyata ağır sınaqlar mənbəyi deyil, macəra kimi baxmaqdır. Həyatdan yalnız sevinc və təltiflər gözlənilməlidir, qəfildən qarşına çıxan çətinliyi isə bu çətinlikdən çıxmaqçün düzgün qərar verib bundan məmnun olmaq naminə bir çağırış hesab etmək lazımdır.

3.     Nəhayət, üçüncü addım özünə inam aşılamaqdır ki, yaşanan hər gün dörd tərəfində böyük imkanların yaranması deməkdir – sadəcə bununçün bütün qapıları usanmadan, yorulmadan döymək lazımdır. Mütləq sizə qapılardan ən azı birini açacaqlar.

Və qəzet son olaraq oxucularına bir redaksiya məsləhəti də vermişdi: «Siz vəzifəlisinizsə uğur qazanan, bəxti gətirən şəxsləri işə götürə bilərsiniz, yox sıravi adamsınızsa, belə bir şəxslərlə dostluq edə bilərsiniz. Onların uğur enerjisi sizə də keçəcək. Belələri yaxşı ideyalar irəli sürəcək, nəhəng planlar quracaq, sərfəli təkliflər tapacaqlar. Onların energisi sizi də uğura yönəldəcək».

Bax bu da oxucularım üçün daha bir tövsiyə: Qaramat basmış adamlardan, bədbin və uğursuzlardan kənar gəzib işıqlı, uğurlu insanlara yaxınlaşın. Qoy onların həyat işığı sizə də nur saçsın.

 

“Ədəbiyyatvə incəsənət”

(25.07.2023)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış jurnalist Rauf Arifoğlunun yazısını təqdim edir. 

 

Bu fotonu Şuşada çəkdirdim. 

57 yaşımın tamamına saatlar qalırdı...

İki gündür burada Global Media Forum keçirilir. 

Şuşa bayram içindədir. 50 ölkənin 150 media quruluşunu təmsil edən 250 tanınmış jurnalist, KİV rəhbəri! 

Təsəvvür edirsiz, dünyanın 50 ölkəsindən Şuşaya qonaq çağırmışıq! 

Prezident İlham Əliyevin açılışını etdiyi və möhtəşəm çıxışı, performansı ilə möhürlədiyi Şuşa Global Media Forum Azərbaycanın və Şuşanın tarixində bir ilkdir. 

 

Mənim 57 illik ömrüm, 34 illik media karyeramda da belə möhtəşəm media tədbiri, şöləni olmayıb.

Prezidentin köməkçisi, əziz dostumuz Hikmət Hacıyevin rəhbərliyi ilə uğurla davam edən Media Forum 22 iyul axşamı iştirakçıların şərəfinə verilən ziyafət və qala konsertlə davam etdi. 

Şuşada bayram etmək! Bu günləri 28 il həsrət və ağrı ilə gözlədik...

23 iyula bu cür keçdik. Musiqi sədaları, ziyafət, şən əhval -ruhiyyə... 

Və Şuşadayıq! 

Hesab etdim ki, bütün bunlar həm də dövlətimin mənə doğum günü hədiyyəsidir. 

Hesab etdim ki, məni də bu Foruma dəvət etdilər ki, ömrümdə ilk dəfə Şuşada, həm də 50 ölkəni təmsil edən jurnalistlər ilə birlikdə doğum günümü qarşılayım. 

Əslində də elədir! 

Zəfərimizdən, Şuşamızdan, qələbəmizdən hər birimizin taleyinə böyük hədiyyə düşüb! 

Bİz QALİB XALQın övladıyıq! 

Biz ZƏFƏRİN yenidən yaratdığı millətik! 

Hamımız yenidən doğulmuşuq! 

Hər bizimizin doğum günümüz mübarək! 

İçində də mənim!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güneydən gələn səslər rubrikaaında portalımızın Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağla bu gün sizlərə Həkimə Babakişizadənin şeirlərini təqdim edir. 

 

Şeirlərində Nəğmə təxəllüsünü işlədən Həkimə Babakişizadə 1981-ci ildə Xiyav şəhərinin Alıc kəndində anadan olmuşdur.

O, Ədəbiyyat fakültəsinin Müqayisəli xalqlar ədəbiyyatı şöbəsində magistr dərəcəsini almışdır. Onun "Gəlin köçür xəyallarım" adlı şeirlər kitabı çap olunmuşdur. O, şeirdən əlavə hekayə də yazır.

 

 

GİZLİ YARALAR

 

Gəl ovundur, ya da aldat belə şıltaq yaramı,

Ya qanat, ya yarana bağla bu yarpaq yaramı.

 

Üzə çıxmaz yaramın gözlərini duzlamışam,

Gəl otur bir danışıb, ağlayaq ortaq yaramı.

 

Min otaqdır ürəyimdə belə gizli yaralar,

Halal olsun görən olsa başı çılpaq yaramı.

 

Gəzir özgür iliyimdən dərimə vəhşi yaram,

Belə gəl ovlayasan bəlkə bu qıvraq yaramı.

 

Qadasın mən yar alar, kim bu qədər yar yaralar!

Sel olub oyma bu qançır qara torpaq yaramı.

 

Darıxır qan yaramın qürbətini ağlamağa,

Yada sal gəl qapısın döy barı taq-taq yaramı.

 

Ya dəyişdir, ya bitişdir, ya yaramdan çək əlin,

Ya unut bağrıma od salma bu pıtraq yaramı.

 

Neçə illərdi yaramdan sənə pay duzlamışam,

Gəl apar saxsısı bişmiş oda bardaq yaramı.

 

 

DÖNÜB BAXANDA

 

Hələ də illərin həsrəti coşur,

Gözlərim bulağa nəğmələr qoşur,

Ürəyim başından qara qan aşır,

Mən gəldiyim yola dönüb baxanda.

 

Keçmişdə qalan bir qızı anıram,

Özümü özümə mən qısqanıram,

Bəzən də bu məni özgə sanıram,

Mən gəldiyim yola dönüb baxanda.

 

Deyirəm;

İlahi!

Hayanda saldı?

Bu qız ürəyimi satınmı aldı?

Məndən bir özgə tək ayrıldı, qaldı,

Mən gəldiyim yola dönüb baxanda.

 

Qızın qız adına illər hürürdü,

Dursa daş, getsəydi yollar gülürdü,

O qız hələ də tək ömür sürürdü,

Mən gəldiyim yola dönüb baxanda.

 

Oturub ayrıcda yol gözləyirdi,

Umurdu yiyəsiz, iz izləyirdi,

Eşşək ürəyim kor at bizləyirdi,

Mən gəldiyim yola dönüb baxanda.

 

Qazanıb qazancın yeməyən adam,

Qız adım qoymadı duyğumu dadam,

Bir vaxt gördüm tanış,

Bir zaman yadam,

Mən gəldiyim yola dönüb baxanda.

 

 

*

 

Qapsamlı ümidsizlik sindromu

Sam yeli kimi əsir içimizə

Lallıq kəndirindən asılır

Qan ağızın dillənməyən dili.

Ümidsizlik hörümçəyi

Hüceyrəmizdə tor toxuyan çağ

İnsanın qalın gönü başlayır öyüd məsləhətinin vərin tutmağa

Həyata bir meyilli var olmaqdan

Qurumlayır ürək evinin qara damın

Tapmacalarda kilkəli qızın saçları.

Qaranlıqlarda batan ümid tozanı

Daşınır işıq əllərilə

Bacadan çəkilən uzun yollara

Allah dərd də verib, dərman da deyib

Möcüzələr yoluna göz tikir bəşər.

Ümid allahdır

Ümidsiz şeytandır deyir.

Başını dişi kimi ağardan analar

Analar!

Analar qorxaq yaşayırlar xəstəlik qoxusunda

Leşi batmış arzuları görən zaman...

Keçdi

Sevgililər əl-ələ verib

Qızımız arzu

Oğlumuz ümid doğulacaq deyib qoşulub qaçan zamanları.

İndi sevgili oğlan ya gözdən düşür,

Ya damdan.

Qızların da qapısı şahsız evin

Bayquş xarabasıdır.

Qızların gömülmüş qızıllığının üstündə

İlan yeyib əfi olan ümidsizlik yatıb

Yalqız bağrında daş yatan kimi.

 

 

İLLİK ANLAR

 

Yaşımın zirvəsində

Tamsındığım (illik anları)

Baxdığım eniş yoluna heyfsilənirəm.

Yüksəkliyi qırx illiyimin

Təpəsindən

Ürəyimin başına qaldırıram.

Ürəyim buz baltasıdır.

Gəldiyim yoldan getdiyim yolun sonuna qədər göz işləyir.

Dənizi çıxardıb balıqlıqdan, balığa göstərmək kimi

Bir anlayış doğulur canımın ruh qatında.

Qaça-qaçdan qurtaran arxayınlıq

Çöküb varlığın dibinə.

İki, bir arasından çıxan sirr sözdür

Dumana bürünən, gələcəyə düşündüklərim.

Ölüb-dirilməkdən qırxı çıxan adamam.

Yaşımın zirvəsi Babək qalasıdır

Diz ağrıların yollarda qorxudub gələn yolçuyam bu gün

Qorxulu götürülən bir xülyalı.

İndi

Müharibə çağı düşmən əlinə düşən ölkədə paslı

Post sandığından çıxan

Qırx illik suallar cavabına

Yazılmış məktubdur,

Çatdığım yol.

Bu yolun üstü yoxdur!

Bu yolun ucu başdır

Bu yolun başdan başlanırmış demə

Bu yolun arxasından gəldikdə

Lapdan diskinib dayanarmış adam.

Bu yol ömürün gedər durağı imiş deməli!

Çata-çata gedən bir yol...

 

 

*

 

Boylananda

Boyasın boyumu

Xəyalın duvaqlı boyasına;

Mavini sevirəm

Sonra da yaşılı...

Şaxıyan işığa allergiyası var

Astiqmatizm ruhumun,

Abajurlu xəyallığımda

Dans edir pərdəli günəşə

Alışqanlığım,

İki sətir əllərini oxut

Gözlərimin şüşəsinə

Doldurum qoxunu,

Dincəlsin ətrin

Beynimin hüceyrələrində.

Şirin görüşündən ayılsam

Bu gecə bağa stansiyasından

Cet olub uçaram

Yuxuna ölərəm.

Projektorsa işığına

Yığışar

Əl-ayağı yığışmayan bör-böcək fikirlərin,

Durular zehnim

Sayaram kırıxmasam günləri;...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə “Biri ikisində” layihəsində Nəsr saatında bu gün oxuculara Orxan Həsəninin növbəti “Çiy balıq” adlı hekayəsini təqdim edəcəyik.

 

R. üçün

 

I

 

– Xəbər tutsalar, ikimizin də axırıdı. 10 manat! Bundan aşağı düşmərəm. Bildin? Mən bir yol tapıb başımı soyudacam, tanış bəs deyincə. Sən necə? Hamı özü üçün. Burda dincəm, problem istəmirəm.

– 10 manat çoxdur. 5 manat eləyin. Uzağı beş-altı dəqiqəlikdi.

– Beş-altı dəqiqə? Hələ baxarıq ona. Bu işin qiyməti yoxdur. Özün bilərsən.

– 5 indi verəcəm, 5 də sonra. Başqa cür alınmır.

– Sonra nə vaxt?

– Poçtdan nə vaxt gəlsə, o vaxt.

– Bura poçt işləyir? Olmaz. Nağd lazımdır.

– İşləyir, niyə işləmir? Bir də neyləyəcəksiz nağdı? Xərcləməyə yer olsa, hə. Pul eləcə quru kağızdı. Yoxumdu. Neyləyim? Ancaq sonra verə bilərəm.

– Bilmirəm nə deyim!

– Bilirsiniz, gözəl bilirsiniz! Düyün iş deyil. Göz qabağındayıq. Heç kim heç yana qaçammaz. Burdan qaçmaq olar? – mən gülümsədim və pəncərənin o tərəfində, qızmar günəş altında pas tutub qaralan tikanlı telləri göstərdim. O yumşaldı, gözləri qısa məsafədə tikanlı tellərə kilidləndi, açıldı.

– Hmm. Yaxşı. Xətrini çox istəyirəm sənin, ona görə razılıq verirəm, yaxşı oğlansan, etibarlısan, yoxsa heç kimə görə belə işə qol qoymaram. Rəis bilsə, məni saldıracaq aşağı. Heç kim aşağı düşmək istəməz. Sən istəyərsən? Sən də istəməzsən. Günorta yeməyində xəbər edəcəm. Vaxtı təyin edərik. Adı kağıza yaz, bük pula, istirahət otağındakı ortadan ikinci masanın sol ayağını qaldır, boşluq var, özüm açmışam, gizlicə dürt ora. Sən canın, elə iş gör, heç kim xəbər tutmasın. Kimsə, bilsə, ikimiz də yandıq, kül olduq. İndi xidmətə çıxırsan?

– Hə. Vaxtdır, mən gedim. Razılaşdıq. Adı indi də deyə bilərəm.

– İndi demə, birdən yadımdan çıxar, səhvlik olmasın. Kağıza yaz. Karıxıb kağzı sinif dəftərlərindən cırarsan ha. Qəti! Başqasından da istəmə. Şübhə çəkərsən. Dəftərin var? Qoy mən verim. – cibindən qeyd dəftərini çıxarıb vərəqi səliqəylə cırdı. – al götür, buna bükərsən. Adı səliqəli yaz. Oxuya bilməsəm, səhv olsa, başqası çıxsa, məndən bilmə, puluma baxaram, günah səndədi. Di get, ya da yox, qoy birinci mən çıxım, sən beş dəqiqə sonra çıxarsan. Xidmətdən qayıdanda həll et onu. Günorta yeməyindən sonra vaxtı deyəcəm. Hamı siqaret çəkməyə gedəcək. Sən getmə. İstirahət otağında, dediyim yerdə gizlə kağızı. Di sağ ol.

O çıxandan sonra düz beş dəqiqə saniyəbəsaniyə anbarda hərəkətsiz gözlədim. Tül pərdəylə örtülü pəncərədən sarı və susuzluqdan cadar-cadar olmuş torpağın döşənib uzandığı hüdudsuz genişliyi seyr etdim. Həyat burda tozu-torpağı sovurub burulğan yaradan küləklə axırdı. Axıb genişliyin üstünə alovdan odeyal kimi sərilirdi. İsti atları əldən salır, çox uzaqda hörüklü madyanlar döyükürdü. Sapsarı genişliyin bitdiyi yerdə buludları papaq kimi başına keçirmiş dağlar dikəlirdi.

Bayıra çıxdım. Anbarın sərinliyi birdən canımda sındı, isti axına düşdüm və kölgəylə addımlayıb yeməkxanaya buruldum. Hə, burdan keçmək olmazdı. Yeni silinən döşəməyə düşən addım izlərim görünməmiş, aşpazı yüngül zarafatla qıdıqladım:

– Bu gün yenə yapon mətbəxinə müraciət etmisiniz, cənab? – uydurma nəzakətlə.

– Hə, soba qızmadı, balıqlar yenə çiydi – o gülümsədi. Çirkli döşəmələrdən qaşları çatılacaqdı bir azdan.

Aşpazın gülüşü sınmamış uzun, bəyaz koridora yön almışdım. Koridorun divarlarda çatlar vardı. Bina dağın döşündə, seysmik xəttin düz ürəyinin üstündə uzanmışdı. Tez-tez qopan zəlzələlər divarlara caynaq izini – çatları salır və çatlar qeydiyyata alınırdı, sənəd hazırlanırdı, imzalanırdı və baş vermə tarixi yazılır, imzalı kağızlar divara keylənirdi. Koridor boyu uzanan çatlara yapışan kağızlar ərazinin seymik gündəlikləri idi. 2006-cı ilin iyulun 24 də baş verən zəlzələ divara ildırımvari iz salmışdı və iz uzanıb gəlib 2008-ci ilin 14 yanvarındakı başqa izə qovuşmuşdu, sonra qucaqlaşan iki iz axmışdı, qalınlaşmışdı, bu qalın çatın üzərində də 2010-cu il 4 oktyabr yazılmışdı.

Bəli, koridoru görünmədən başa vurmaq üçün gərəkdi görünməz olasan. Mən görünməz deyildim, lakin çiynim elə indicə odun təkin yarıla, xoş yeniliyin yarığından iki qanad çıxardı və uzun və bəyaz koridorda gözə görünmədən yeriməzdim, xoşbəxtlikdən uçardım. Bircə hər şey axarında gedəydi, sövdələrin tarazlığı pozulmayaydı, o qızıl, munis an çatanda, yəni hər şeydən bir boy yuxarıda gəzişdiyim, çiynimdəki qanadlara can verdiyim, kürəyimi olub bitən nə varsa, söykəyib arxayınlıqla siqaret sümürdüyüm məqam yetişəndə “yaşayıram” deyəydim.

Vəssalam, “yaşayıram”. Sonrası eyni həyat idi, eyni gün idi, eyni yol. Bir də nə vaxtsa, ələ fürsət düşərdi, qiymətin verərdim. İndi özgə nəsə düşünən deyiləm.  Demək ki, hər şey hazırdır. Pulu verəcəm, adı yazacam, beşcə dəqiqə. Saniyəsini bilmirəm, bax necə unutmuşam. Yaddaş bıçağım kütləşib, kəsmir.

Koridorun sonunda yataqxananın açıq qapısı görünürdü. İçəri keçdim, aşağı qatdakı təsadüfi çarpayılardan birinə uzandım, sinəmdən gicgahlarıma qalxan şirin giziltinin duya-duya nələrsə xatırlmağa çalışdım, lakin əlimi sıxan boz-bullanıq səhnələr idi, əlimi sıxdılar, silkələdilər, sözlərdən, səslərdən özgə heç nə tökülmədi. Tanış deyildi bu səhnələr, boz olan hər şeyə ögeydim, ögey, ancaq bilirdim ki, sövdələşmənin sonunda həyata yenidən rəng gələcək, keçmişi rəngli xatırlayacam, səslərin, sözlərin arxasına keçəcəm, yenidən ruhumda bişirib hazır saxladığım ikinci həyata sığınacam. İkinci həyat – gerçəklərdən xilas, mənəvi bunker.

Saatı yoxladım. Xidmət vaxtına yarımca saat qalıb. Dikəlib əyləşdim çarpayıda. Çəkmələrimin ipini açıb yenidən sıxdım, düyünlədim. Gərək Şairovu oyadım. Yarım saata çətin hazır ola.

– Hey, qalx görüm, igid. Sənlə deyiləm? Oyan, xidmətsən! – mən qalxıb onun çarpayısını yanladım və sarı mələfənin altındakı bədənini əlimlə yoxladım. Diksinib oyandı.

– Xidmətdən bayaq gəlmədim? – yuxulu-yuxulu söylədi.

– Səhər olub, xəbərin yoxdu. Oyan görək!

– Axşam gec olur, səhər tez. Bu nədi e, ala?

– Dur əynini geyin, vaxt yoxdu!

Şairov  qalxıb ikinci mərtəbədən aşağı düşdü. Əynini səliqəylə geyinərkən onu izlədim və cibimdə bilmirəm, nə vaxtdan qalan nəm günəbaxan tumlarının qabığını dırnaqlarımın arasında sıxıb təmizlədim, atdım ağzıma.

Şairovun çılpaq bədənində aydın seçilən sümükləri qumsaldakı xırda daşlıqları xatırladırdı.

– Bəlkə, gedib silahları təhvil alasan? – o dedi.

– Silahlar hazırdı.

– Güllələri də doldurmusan?

– Əvvəlki xidmətlərin daraqlarıdı.

– Bir gün zibilə keçəcəyik ha bu işin üstündə, məndən demək! Qol çəkirəm ora, güllələrdən biri kəm gəlsə, boynumuz bıçaq altındadı.

– Yaxşı, onda cəld ol, özününküləri boşaldıb sayarsan.

– Niyə boşaltmıram, boşaldaram. Daraq boşaltmaq nədir ki?

– Yaxşı, az artistlik elə. Silah otağının qabağındayam, gəl ora, cəld ol!

Mən yataqxanadan çıxıb yenidən uzun və bəyaz koridora daxil oldum. Koridorun solunda silah otağı idi.

– Silahlar hazırdı? – növbətçini görüb soruşdum.

– Hazırdı. O çolpa hardadı?

– İndi oyatdım, gəlir.

– Üz vermə bunlara, səndən əvvəl hazır olub gəlməliydi.

– Elə demə, Şairov təmiz adamdır.

– Təmizdi, özünə təmizdi, mənə nə? Götür silahları. Nömrəsini yoxla ha, sonra xata olar! – ehtiyatla söylədi və gözləri iriləşdi.

– Mən nə vaxtdan nömrə ilə silah yoxlamışam, cavan? On metr uzaqdan tanıyıram silahımı. Çaşdın ha, deyəsən! – gülümsədim.

– Səni demirəm, Şairovun silahını.

– Hə, bu başqa məsələ. Təmiz adamdı Şairov! Rəis ağzın qaşıyır onun. Gecəsi gündüzü yoxdu. Səhər, axşam xidmətdədir.

– Rəis kimin ağzın qaşımıyıb ki? Yəni burda elə xoşbəxt adam var? O da bundan kayf tutur. Yeni gəlib, gözün qırmaq istəyir ki, sabah baş qaldırmasın. Həmişəki qayda-qanun.

– Əşi, nəysə, düz deyirsən. Bura bax, daraqlarda problem yoxdu ki?

– Nə problem olasıdır ki?

– Nə bilim, qol çəkirik də, birdən güllələrdən kəm gələn olar, problem yaşamayaq.

– A kişi, mənim verdiyim daraqda nə problem olacaq? Sən də çaşırsan ha, deyəsən? İnciyirəm, özüm ölüm. İstəyirsən, boşalt, say, təzədən yığ. Bu daraqları verdiyim adamları elə tənbehləyirəm ki, nəsə problem olsa, atmalı olsalar, darağa baxıb iki dəfə fikirləcəklər! Bildin?

– Yaxşı. Yaxşı. İncimə. Sözdü də deyirəm.

 

II

 

Hərbi hissədən çıxıb uzun, nazik cığıra qoşulanda günəş qızmardı. Cığır boz, susuz çöllüyün üzünə çapıq kimi çəkilmişdi. Təpələrin arasından keçəcək, burulacaq, kəsişəcək, yataqlarla yanaq-yanağa verib çoban itlərinin iti-sivri dişlərini göstərəcəkdi bizə, uzanıb-uzanıb yarğanlarda yoracaqdı, dizimizi qalxa-düşə bükəcəkdi.

Cığırın solunda əyilən, göz işlədikcə uzanan maili düzənliyi izlədikcə ağır bürkü nəfəsimi tutur, çantamda hazır gözləyən soyuq su şüşəsinə toxunub sərinlik tapırdım. Addımlarıma baxırdım, ombamdan başlayıb ta onurğamacan sürünən ağrının şirin, əriyən qıdığından canıma yayılan naxoş gizilti yerişimi səngidirdi. Ancaq yollar məni çoxdan tanıyırdı, o səbəbdən gücümə təpər verir, elə bil təkdənbir gülümsəyib saçımın tərində duyulan küləyi ilə irəli çəkirdi. Çiynimdən tər olub düşmək istəyən silahın qayışını boş saxlamışdım ki, kürəyimin közü qopmasın..

– Bu gün ayın neçəsidir? – Şairov dedi.

– Nə bilim?! Kimdir günü hesaba alan?

– Yox, srağagün şənbəydi. Ayın ilk günü. Demək, bu gün ayın ikisidir. Bu gün mənim ad günümdür.

– Ay bərəkallah!

– Hə, 19 yaşım tamam oldu. Keçən il fikirləşməzdim, bir il sonra burda olaram. Görürsən də, həyatda nələr olur?

– Nə olur ki? Gül kimi həyatdır, yaşayırsan gedir. Yeməyin var, suyun var. Nə dərd yiyəsisən?

– Yaman yaxşıdır yeyib-içməyimiz. Hər gün çiy balıq yeməkdən vəhşiləşmişəm. Köpək dişlərim uzanır. Al bax – o ağzını ehtiyatla açıb dişlərini göstərmək istədi, ancaq gülüşü buna möhlət vermədi.

– Sən zarafatında ol, bura çox yerdən yaxşıdır.

– Heyif ki, mahnıya qulaq asmaq olmur. Başqa yerlərdə televizor da var, telefon da. Daha bizim kimi hər dəfə əlaqə lazım gələndə iyirmi kilometrlik yol getmirlər. Elə istəyirəm həzin, könül oxşayan mahnı olsun, qulaq asam ona. Hər şeyi unudum, gözümü açım ki, bir il əvvəldəyəm, həyat gözəl, adamlar gözəl, zəmanə gözəl. Elə arzusundayam! Gözlərimi yumaram, bu zəhrimardan birini yandıraram, o vaxt ki mahnının nəqarəti gələr, sözlər xoş ritmlə təkrar olar, onda dərin qullab dartaram, tüstü ciyərimdə gəzişər, musiqi ruhumda, sonra ikisi də bir-birinə qarışar... Nəysə... Gör adamın canı harada nə çəkir ey! 

Silahın qayışı tərli kürəyimə sürtüldükcə, sanasan, ətimi duzla döyür, qorabişirən günəş də bir ucdan buzdan əhvalımı əridirdi. İndi təpələrin arasında, keçmiş canavar yuvalarının lap yaxınında idik. Yuvanın ağzına yaxın ağappaq gülümsəyən heyvan kəllələri, qabırğaları parlayırdı. Yuvanı, görünür, çobanlar çoxdan basmışdı, sakinlərin səsi bundan xeyli hündür dikələn qarşı təpənin zirvəsindən tez-tez eşidilirdi və canavarlar qışın ayaz, payızın qızıl zamanlarında təpələrdən düşüb sürüyə soxulurdu, öldürdüyün öldürürdü, apardığın aparırdı.

Məsafə sarı zəminin sinəsinə ehtirasla yayılırdı.

Yovşanların, qalın qanqalların arasında iki kölgə nazik cığırı sərin-sərin ayağına dolayıb sürünürdü. 

– Demək, mahnıya qulaq asmaq istəyirsən. Hə? – mən əlimi üzümə apardım.

– Hə.

 – Həm də bu gün ad günündür.

– Ay sağ ol!

Daha heç nə demədim.

Üzü dağlara aparan nazik cığır daralır, qanqalların, təkəmseyrək görünən qayaların arasından uzanıb görünməz olurdu. Qanqalların arasında hərdən-hərdən bir-birinə sarılıb cütləşən koramallar gözə dəyirdi. Koramalların qırmızıya çalan uzun vücudunun, toyuq gözü kimi iri açılmış kiçik gözlərinin, uzunsov burunlarının marağına dalır, başdan quyruğacan nəzərdən keçirmək istəyirdim. Onlara ayaqsız kərtənkələ deyirdilər. Zəhərsizdilər. Hətta çobanların dediyinə görə, gürzə, yatağan balalarını yeyib çoxalmasına mane olurdular. Koramalları öldürmək olmazdı.

– Gürzə! – Şairov silahını çıxarıb arxama keçdi.

– Hardadır?

– Bax, o qayanın arxasına girdi. – həyəcanla.

– Qorxma görək. – təmkinimi qorudum.

Zırpı şeydi.

Qanqalların arasında iri qaya parçası göz oxşayırdı. Qayanın üzünü örtən mamır şəlaləsi istilərin üzündən sapsarı kəsilmişdi.

Sən geridə dur hələ!

Silahımı çıxarıb lüləsindən yapışdım. İlanla qarşılaşsam, zərbəni qundaqla vuracaqdım. İlk zərbə çox şeyi həll edirdi. Güc sürünənin düz ortasında partlamalı, onurğa sümüyünü qırmalıydı. Sümüyün sınıq səsini öz-özümdə eşitmək istədim, alınmadı. Zərbə dəqiq olsa, ilan elə yerindəcə qıvrılıb qalır, vücudunu ölümə bağışlayırdı, lakin zərbə yiyəsi gərək aldanmayaydı, çünki qıvrılan, vücudunu ölümə bağışlayan hər heyvanın canında son ümid, son qüvvət uyuyur. Onun çarəsiz, kömək dilənən yazıq görkəmindən cuşə gələn ovçu tezliklə yaxınlaşıb sonrakı zərbələri döşəmək istəyir. Aldanış bədbəxtliyə rəvac verir. İlan son ümid, son qüvvəsi ilə düşmənin üstünə atılıb ona soxulur. Zəhərli dişlərini ətinə keçirib qisasını alır. 

Lülənin sərin boğazından möhkəm yapışıb asta addımlarla qayanı yanladıqca ürək üzən istinin çiynimdən tər təkin süzülüb axdığını duyurdum. Tər saçımdan, papağımın qurtaran yerindən başlayır, boynumu qıdıqlayıb iki çiynimin arasından axırdı və toqqamın sıxılan yerinə çatıb dayanırdı. Qəfil həyəcanlanmış, bədənimə birdən soxulan hisslərin altında taqətsiz qalmışdım. Gecə yuxumu almamışdım deyə, anın ağırlığından xilas istəyən beynim gözlərimə yuxu salırdı və alnımdan süzülüb çənəmdən düşən tər damcıları gözlərimi qapayır, görüntüləri boz-bullanıqlaşdırırdı.

Bu dağların gürzəsi vahiməli idi. Köhnə əsgərlərin əhvalatlarından belə məlumdu ki, ilan adamların üstünə atlanır. Nazik boynunu uzadıb gövdəsindən güc alır, yay kimi dartılıb ox kimi qurbanın üstünə şığıyır və nazik dişlərinin arasında uyuyan şeytani zəhər torbası ovunu tezliklə uyuşdurub öldürür.

İlanın atlanması məni əməllicə qorxudurdu. Lakin təmkinimi sabit saxlamalı, silahımın sərin lüləsindən, taxta qundağından güc almalıydım.

Al bu çomağı, götür – Şairov yerdən yulğun budağı alıb hövlnak mənə verdi.

Yulğun budağı nazik, elastik idi. Zərbə imkanlarını artırırdı. Asta addımlarla qayaya yaxınlaşdım və yulğun budağının ucunu qayanın ot basan görünməz hissəsinə dürtüb, eşələdim. Tərpəniş duyulmadı. Geri durub özümü düzəltdim. Dərin nəfəs alıb üst başımı səliqəyə saldım. Kəmərimi açıb yenidən bağladım və daraq çantasını kəmərin boğazından çəkib arxaya itələdim. Silahı sol əlimə atıb, sağ və işlək əlimlə budaqdan yapışdım. Adi tərpənişdə ilanı öldürə, üstəlik, hərbi hissəyə aparıb qəniməti əsgər yoldaşlarıma göstərərdim. Bu yeknəsəq günlərə maraq toxumu səpərdi.

Və birdən onun iri başı qayadan azca kənarda, sarı, qurumuş qanqalların arasından çıxdı.

– Budur, bizə baxır, – Şairov, deyəsən, özünü itirmişdi.

– Sakit ol, – mən aranı soyutmaq istədim.

Naxışlarından tanıdım, gürzə idi. Belinin üstündən uzun, qəhvəyi xətt düz quyruğunacan uzanırdı. Xətt zəncirə bənzəyirdi və elə bilirdin, heyvan eləcə belində zəncirlə sürünür. Baxışların soyuğu canıma işlədi. Vahimə ruhumu limhəlim doldurur, üstəlik, qorxuya müqabil cəsarətim də təpər alırdı.

Bir addım geri durub ilana diqqətlə baxdım. Aramızdakı məsafə iki metri keçməzdi. Zərbə gözlənilməz anda çalınmalı, düz hədəfi tutmalıydı. Vəhşi təbiət ilana düşüncələri oxumaq bacarığı vermişdi. O, təhlükənin hansı yöndən gələcəyini yaxşı bilirdi. Yerində qıvrılıb qalmış, quyruğu bitki kimi dikəlmişdi. Düşmən olmağım ona aşkardı, iki əlimdə möhkəm sıxdığım silahlar ona tuşlanmışdı, lakin yenə hərəkətsizdi və üzünü yana tutub sanasan, məni görmək istəmirdi. Bəlkə də, onu gördüyümdən xəbərsizdi və belə hərəkətsiz dayanması görünməzlik oyunuydu. Ürəyi guppagupla döyünürdü, bilirdim. Mən düşündüm ki, qorxunun həyat üçün əhəmiyyəti yoxdur. Ağacın altına verib bağırsaqlarını tökəndən sonra ilanın ürəyi tezliklə soyuyacaq, ölüm onu çulğayacaq, bumbuz olacaq və beləliklə, soyuyan, bumbuz olan ürəyin qorxusu həmən çəkilib itəcək, mücərrəd aləmə yayılacaq. Ürək yoxdursa, demək, qorxu da yoxdur. 

Bu ölüm-qalım savaşında istidən yerində döyükən, qorxudan içindən sökülən iki rəqib bir-birinin nəzərini oğurlayıb hərəkətlərini təxmin etməyə çalışırdı. Onun irəli çıxan, açılan boynu qızıl bilərzik kimi sarı otların arasında parlayırdı. Silahımın taxta, laklı qundağı isə zərbə ehtirası ilə alışıb yanırdı. Nədənsə, məni ən çox çənəsinin altından başlayıb ta quyruğunacan uzanan bəyaz qarnı qorxuya salırdı.

Bir qısa addım atıb ona yaxınlaşdım. Hərəkətim duyuq saldı. Əndişəli gözləri iriləşdi və yan-yörəyə diqqət kəsildi. İkinci addımı atmışdım ki, onun sıprıxıb lap yaxınlıqdakı yovşanlığa sürünən gördüm. Hərəkəti toz qaldırdı. Sürəti gözlərimi çaşı elədi. Bu sürətdən həmən canıma qorxu yığıldı, çəkildi, diksindim eləcə, gördüm yovşanlığın kölgəsinə sığınıb və bu dəfə bədəni hücuma hazır duran kimi yığılıb.

Zəhərli ilanlara qarşı rəisin təlimatlarını, yaddaşıma yazdıqlarını yaxşı xatırlayırdım. Yaddaşıma daşa yazılan kimi yazılmış, orada əbədi yuva qurmuşdu. Hərbi hissəyə gələn ilk gündən kağıza yazılan məlumatlara dırnaqarası baxmışdıq. Lakin növbəti həftə təlimatları qollarımızda daş kərpiclərlə əzbərlədik.

Zəhər qana keçdiyi təqdirdə qusma, baş ağrısı, ishal, yüksək bədən hərarəti, ürək döyüntülərinin artması görünəcəkdi. Ağır hallarda mədə-bağırsaq qanaxması, iflic baş verə bilərdi. Gürzə kimi ilanların isə zəhəri daha çox hemorragik təsirə malik olduğundan qanı tez laxtalandırırdı”, – mən qışqıra-qışqıra sırada deyirdim və tər alnımdan süzülüb axırdı.

Daha ucadaan! – rəisin sözləri qolumdakı daş kərpicin ağırlığına ağırlıq qatırdı.

İlanın sancdığı yerdə iki ədəd yanaşı yerləşən və 10-15 dəqiqə qanayan qırmızı nöqtə aşkar edilir. İki diş yerinin olması ilanın zəhərli, bir diş yerinin olması isə zəhərsizliyini göstərir.

Davam eləə! –mənim udqunub verdiyim fasilələr onun müdaxiləsi ilə kəsilirdi.

İlan sancması zamanı ilk 5 dəqiqə ərzində zəhər dişləmə nahiyəsindən sorulmalıdır. İlk 5 dəqiqədən sonra həmin prosedurun faydası yoxdur, çünki zəhər qana və limfa sisteminə keçmiş olur. Sonra yara təmiz su ilə yuyularaq yod və ya göy daş məhlulu ilə dezinfeksiya edilməli və üzərinə steril sarğı çəkilməlidir. Ətraf şişəndə sarğını bir qədər boşaltmaq lazımdır. Zəhərin sorulma sürətini azaltmaq üçün sarğının üzərinə paketə qoyulmuş buz və ya soyuq islatma qoymaq lazımdır.

Əvvəl-əvvəl nazik, elastiki çubuğu ilanın lap yaxınına çəkdim. Çubuğu yelləməklə onu çaşdırmaq, diqqətini oğurlamaq istəyirdim. Zərbə vursaydım, yulğun budağının elastiki şiddəti yovşanda can itirəcək, düşmənə çatmayacaqdı. Yüngül toxunuş canına sıxılan az-maz arxayınlığı əlindən alacaqdı. Ya hücum, ya qaçış fikrində sabit dayanıb qanımı qaşığa yığacaqdı. İndi isə çubuğun qalın başlayıb nazik bitən ucuna zillənir, yelləndikcə yelinə qoşulub izləyirdi, başını oynadırdı. Burda qanqalların boyu qurşağı keçirdi. Qanqal tarlasının ürəyindən qopan nazik xidmət cığırı dağın zirvəsinə qalxırdı. Uzun qanqallar mən tərəfdən hərəkət imkanlarını azaldır, ilan üçün isə gizlənmək, gözdən itmək üçün qırx qapı açırdı. Lakin ilan qaçıb uzaqlaşmaq üçün cəhd eləmirdi. Başını yovaşanlıqdan qaldırıb günəşin yandırıcı istisini duymaq, bundan meyxoş olmaqdı niyyəti və günəşin yandırıcı istisi onun yastı kəlləsinə sığal kimi çəkildikcə ləzzət ala-ala yellənən çubuğun yelinə sevinirdi. Qaçmağa qalsa, açığı, bu sıxlığın arasında ona çata bilməzdim, tikanlar əl-qolumu dalayıb məni yenə cığıra çəkəcəkdi, bilirdim, elə buna görə düşmən uzaqlaşmamış işini bitirmək, ölü bədənini silahın lüləsinə keçirib hərbi hissəyə aparmaq istəyirdim. “Bəs bu ətalətin səbəbi nə idi? Görəsən, ilanın sivri başında indi hansı fikirlər oynayır?” – mən düşünürdüm. 

İkimiz də bir anda, sanki eyni əmrə müntəzir dayanıb qımıldanmağa başladıq. Bəlkə də, öncə davranan ilan idi. Məndən bir saniyə əvvəl quyruğundan başına sürünən yüngül hərəkətlə qanqallara toxunub səs çıxartdı. Ayaqlarımı dəbərtmədən yerimdə mıxlanıb onun uzun, mütəhərrik gövdəsinin əcaib rəqsini təkrar edirdim. Əvvəl-əvvəl qımıldanan eləcə bədənim idi və başım, əllərim, ayaqlarım sabit dayanmışdı. İkimiz də, suya hoppanacaqmışıq kimi gövdəmizi yığmışdıq. Çılpaq gözlə duyulmayacaq ağır hərəkətlər getdikcə şişən cəsarətin xəbərçisiydi.

İlk zərbə məndən gəldi. Qəfil ilana doğru sıçrayıb yulğun budağı ilə havada dairə çəkdim, havada süzülən zərbəm dairəni başa gətirmədən ilan cəld yerini dəyişdi. Zərbə yovşana çırpılıb bitkini parça-parça elədi, tozanaq qopardı. Həm müdafiəni qurub, həm də artan sürət, qalxan enerjiylə rəqibimin ətrafında fırlanırdım və rəqibim dikəlmiş başı ilə yerində dönüb məni izləyirdi. İlan özünə sinmişdi, mənim hərəkətlərimi izləyərək dönür, sanki hipnoz olmuşcasına rəqibini gözdən qoymurdu. Gürzə gözlənilməz anda dayandı. Bədənini lal ətalət bürüdü. Və qəfil lapdan qüvvətlə üstümə atlandı. Lal ətaləti məni duyuq salmış, həmən geri çəkilmişdim. Hücumu boşa çıxmışdı.  

Onu indi tam müdafiəsiz yaxaladım. Canı ovcumda su kütləsiydi. Bu kütləni eləcə üzümə çırpıb sərinlərdim. Onunku ölüm hücumu idi, ya o tərəflik, ya bu tərəflik idi. İstidən qıpqırmızı alışan gözlərimi görmüşdü, əhənrüba nifrətimi duymuşdu. Uğursuz hücum onu lap yaxınıma atmışdı, düz silahın kölgəsində durmuşdu. Anın hökmü beynimdə durmadan əvəzlənən, qopuq epizodlar açırdı. Can almaq insan bədəninə ayaz verir, əlin-qolun elə bil pul-pul olub ovxalanır. Son zərbəni vurmağa qolumda qüvvə yığırdım ki, Şairovun səsi məni qopuq epizodların əlindən qamarladı.

– Biri də burdadır. Bax qayanın altında, – həyəcanla dedi.

Zərbə əlimdə soyudu. Çevrilib qayanın həndəvərini arandım və daha bir gürzəyə gözüm sataşdı. Şairovun əvvəl gördüyü, qayanın altına soxulan ilan bu idi. İndi nazik başını kölgədən günə çıxarıb ürkək-ürkək bizi izləyirdi. Bir an onunla göz-gözə gəldim və lap ağır yük kimi çiynimə qaldırıb zərbə üçün hazır saxladığım budağı aşağı çəkdim. İsti canımı dişinə taxmışdı. Üstəlik, anın həyacanı bədənimi cımcılıq suya salmışdı.

– Gedək, Şairov. Yolumuz uzundur. Hələ bunun qayıtmağı da var.

Şairov ilandan yaman üyüdürdü. Cığırdan çıxıb qanqalların arası ilə keçdi və iki-üç metr irəlidə yenidən mənə qoşuldu. Dağın zirvəsinə çatanda hüdudsuz mənzərədən zövq aldım. Zirvə külək tutur, sərinlik canımıza çəkilirdi. Su çantamda qapqaynar olmuşdu. Başıma çəkib içincə könlümə xoş duyğular yayıldı. Suyu başımdan aşağı əndərib tökdüm. Silahları çıxarıb yerdən uzatdıq. Silahlarla yanaşı biz də uzandıq və hərəmizə bir siqaret yandırıb əraziyə diqqət kəsildik. Uzaqda şəhərlər, kəndlər görünürdü. Günəş bəyaz maşınlara dəyib onların yerini işarə verirdi.

– Demək, bu gün ad günündür, hə?

– 19 yaşım olur. Keçən il təsəvvür eləməzdim ki…

– Mən 19 yaşımı keçən il burda qeyd eləmişdim, bu il 20 yaşıma da burda girdim. Bir aydan sonra evdə olacam.

– Evdə olmaq yaxşıdır.

 

III

 

Hərbi hissəyə qayıdanda əsgərlər günorta yeməyinə hazırlaşırdı. Silahları təhvil verib yuyunmaya buruldum, əl-üzümü isladıb yaxşıca sərinlədim. Yeməyə getdim. Balıq yenə çiy idi və üfunət qoxusu verirdi. Bişmiş yerlərini birtəhər dişlədim, lakin uda bilmədim.

Yeməkdən çıxıb hərbi hissənin önündə düzüldük. Komanda verildi, əsgərlər həvəslə siqaret çəkməyə getdilər.

Mən sıradan çıxıb istirahət otağına çatdım. İçimdə uyuyan hədsiz xoşbəxtlik idi. İndi hamı ləzzətlə siqaret sümürürdü, mənsə ortadan ikinci masanın sol ayağını qaldırdım, budur açılmış deşik. Yazılı kağızı o deşiyə dürtdüm.

Yarım saat sonra gizir məni çağırdı və axşam hazır olmağımı söylədi.

Axşam, “Yat” komandası veriləndən sonra qalxıb anbara gəldim, telefonu gizirdən aldım.

– On dəqiqədən o tərəfə keçməsin. Oldu?

– Yaxşı. Arxayın olun!

Birbaş kazarmaya girib Şairovu yanladım.

– Oyan görüm. İşim var səninlə.

– Yenə xidmətəm? – yuxulu-yuxulu.

– Xidmət deyilsən. İşim var. Tez ol. Vaxt yoxdu... Sakit! Sənə demişəm, ağırtaxta olma. Cəld geyin – mən onun şalvarını tapıb verdim. Elə yerindəcə geyinib kazarmanın arxa pəncərəsindən çıxdıq.

Zastavanın arxasında alçaq təpə dikəlmişdi.

Sən Allah, bu nə işdir? De görüm, niyə çıxırıq bura? Qurda-quşa yem olacağıq ha. Gecə burdan canavar səsi gəlir. Canavarı da ilanı öldürən kimi öldürsən, işimiz çətindir, – o güldü.

– Az axmaqla.

– Hara gedirik? Sən canı, bir şey de – qaranəfəs söylədi. 

– Səbirli ol.

Təpənin hündürünə çatdıq. Hərbi hissənin işıqları burdan lap balaca görünürdü. Elə bil hər lampa bir şam işığı idi. Hərbi hissə mışıl-mışıl yatırdı. Telefonu çıxarıb ona göstərdim.

– Bax, bu gün mahnı istəyirdin, al sənə mahnı.

Şairovun gözləri hərbi hissənin işıqları kimi parladı. Düyməli “Nokia” telefonun menyusuna girib adını kağıza yazdığım mahnını fayllardan tapdım. Sərin meh üzümüzə vurur, ayın, ulduzların işığı gülümsəyirdi. Mahnının şirin ritmi ruhumuzu yellədirdi. Təpənin arxasına keçib ikimiz də siqaret alışdırdıq. Sözlərin bitdiyi yerdə musiqi başlayırdı və onun xoş ritmi ay işığında gümüşə çalan təpəliklərə yayılırdı. Təkdənbir canavar ulartısı eşidilirdi. Gümüşü işığı mələfə kimi üstünə çəkən yorğun çöl yuxulayırdı. Oturduğumuz yerin lap yaxınında qarışqa yuvası vardı və qarışqalar yuvaya girib-çıxır, qış üçün tədarük daşıyırdılar.

Bu qışı evdə keçirəcəyimi düşününcə dodağım qaçdı... 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.07.2023)

 

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Uşaqlıqdan ətrafında baş verən hadisələri müşahidə etmək çox xoşuna gəlib.

“Aktyor, rejissor olmaq istəyən şəxs ətrafındakı hər kəsin mimika və jestlərinə diqqət etməlidir. Hətta, həyətlərindəki “alkaş”ı, narkomanı, arvadını döyən zalım əri, “bomj”u və s.. Gərək başını hər yerə soxasan.”- söyləyir.

 

Səbrli insandır, amma əsəbləşəndə özünü saxlaya bilmir, bomba kimi partlayır. Bu da uzağı bir dəqiqə çəkir, ürəyini boşaldandan sonra necə deyərlər, mələməmiş quzu kimi sakitləşir…

Deyir ki;- “Mən yaxşı bilirəm ki, hansısa yaradıcı insan sosial və siyasi məsələləri həll edə bilər. Amma cəmiyyət çox zaman yaradıcı insanlara bambılı kimi baxır. Orta sahibkarlar var, hansı ki, ölkə kişilərinin çoxluğunu təşkil edirlər. 40-45 yaşında qarnı qabağa çıxmış, qara kepqalı kişilər. Elə bilirlər, dükan işlətməklə, maklerliklə, alverçiliklə, qısası pul qazanmaqla dünyanın ən ciddi işi ilə bir tək onlar məşğuldurlar. Ciddi-ciddi öz məsələlərini müzakirə edib, aktyora da yazıq, şikəst, bədbəxt bir adam kimi baxırlar, bax bu məni əsəbiləşdirir. Yeri gəlsə, mən səndən də çox qazanıram. Bu stereotip 1990-cı illərdə yarandı. Bir çox məşhurlarımız xalq artistlərimiz çıxıb efirlərdə “ağlaşma qurdular”. Bu sahədə vəziyyətin pis olduğunu dilə gətirdilər, həqiqətən də pis idi, heç indi də tam düzəlməyib. Amma görünür o qədər giley-güzar eləyiblər ki, bütün hamımızın həyatına sirayət eləyib.”

 

Bu dəfə sizə Azər Aydəmirdən söhbət açmaq istəyirəm. Azər 24 iyul 1986-cı ildə Bakı şəhərində anadan olub. 46 saylı orta məktəbi bitirib. Məktəb illərində məktəbin KVN komandasının kapitanı olub. Əslən Xızıdandır. Yüz il bundan qabaq Altıağaca köçən malakan sülaləsinin nümayəndəsidir. Ata nənəsi rus, anası isə dağlıdır, Əmbizlər kəndindən…

Deyir ki;- “8 yaşımda atamı itirmişəm. Və anam məni gec dünyaya gətirib, hardasa 45 yaşında. İnstitututda oxuyanda anam dəmiryolu vağzalında baş kassir işləyirdi. Sonra kompüter erası gəldi və 50, 60 yaşüstü qadınlar yeni dövrün qanunlarına adaptasiya ola bilmədlər. Onların attestasiyası keçirildi, 70 faiz insan işdən çıxarıldı. Ailəmizin yeganə gəlir yeri anamın işiydi. Onda mən mütləq şəkildə bir neçə işdə işləmək məcburiyyətində qaldım. İnstitututa daxil olanda zatən işləyirdim. Onu daha da genişləndirmək, daha aktiv olmaq qərarına gəldim. Avtomobil sektorundaydım. Erkən yaşlarımda bir az da jurnalistika sahəsində işləmişəm. Müxtəlif qəzetlərdə... Beləcə, müxtəlif işlərdə çalışmaq məcburiyyətində qaldım. İçimdə nəsə bir səs deyirdi ki, qəbul olunduğum institutut sayəsində həyatımı qura bilmərəm. Mən mental dəyərli ailədənəm, əslən dağlıyıq. Xızı Bakının qeyri-formal 33-cü kəndi sayılır. Ailəmizdə ali məktəbə daxil olmağımı çox istəyirdilər. Daxil oldum, missiyanı yerinə yetirdim və sonradan öz işlərimlə məşğul oldum.”

Məktəbi bitirdikdən sonra, o, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin maliyyə-kredit fakültəsində natamam ali təhsil alıb. Köç və karyera artımı səbəblərindən birinci kursdan təhsildən ayrılıb. İlk fəaliyyət illərində “Azəravtoyol” QSC-nin nəznində olan, "Azərbaycan Yolları", "Zirvə Yolu", "Revanş" qəzetlərində müxbir kimi çalışıb. Sonradan tanınmış neft jurnalı olan "Caspian Energy" də, müxbir və reklam meneceri kimi fəaliyyət göstərib. 2005-ci ildən bir sıra avtomobil şirkətlərində PR və Marketing meneceri vəzifəsində çalışıb. 2008-ci ildə Zirvə Motors (İsuzu) Şirkətinin direktoru işləyib. 2005-ci ildən 2014-cü ilə kimi paralel olaraq restoran və otelcilik fəaliyyəti ilə məşğul olub. Bakının tanınmış karaoke klublarının (Z CLUB) əsasını qoyub. Bir müddət də müxtəlif tədbirlərin təşkilatçı kimi fəaliyyət göstərib. 

2009-cu ildən etibarən aktyorluq fəaliyyətinə başlayıb. İlk olaraq bir sıra reklam və kliplərdə çəkilən Azər Aydəmir 2010-cu ildən mütəmadi olaraq filmlərə, seriallara çəkilir. O, 2012-ci ildə "Xoca" filmində Yuri Kovalyov obrazı ilə tanınıb. Buna baxmayaraq, aktyor fəaliyyətini ilk olaraq İctimai Televiziyada yayımlanan "Döngələr" serialı ilə başlayıb. Və bu günədək 40-dan çox filmdə çəkilib.

 

"Fikrimcə, mədəniyyət sahəsində- kino, teatr, serial sektorunda əsas problem imic məsələsidir. Biz xalq olaraq ya çox ucuza, ya çox bahalıya qaçırıq. Biz dəyər verməyi sevirik, amma tez bezirik və əgər imkanımız varsa, özümüzə ən yaxşısını qıyırıq. Orta statistikliyi çox da sevən deyilik. İndi incəsənət sahəmiz çox kasıb, çox aşağı səviyyədədir. Ümumən, xalqın düşüncəsi budur ki, aktyor yazıqdır, kasıbdır, dolana bilmir. İmic formalaşmalıdır. Kübarlığın, nəcibliyin okeanı kimi yanaşmalıdırlar aktyora. Bu imici formalaşdırmaq üçün deyəcəksiniz ki, pul lazımdır. Xeyr. İmici yalandan formalaşdırıb maliyyə cəlb etmək olar. Bunun gözəl nümunəsi instaqram fenomenləri, bloggerlərimizdir. Məsələn, onlar həmin o imici fotolar, bahalı məkanlarda şəkil çəkdirməkləri ilə, guya, gözəl həyat tərənnüm etməklə yalandan qazanıblar. Onlara heç belə reklam lazım deyildi, amma ediblər. Görün buna incəsənətimizin necə ehtiyacı var. Xalq hazırda mədəniyyətimizə yuxarıdan aşağı baxır. Teatrlarda 8 manatlıq biletlər yığışdırılmalıdır. Qiyməti 50-80 manat olmalıdır. Qoy zal boş olsun, 30 nəfər bahalı geyimlərdə adam gəlsin, şəkil çəksinlər, paylaşsınlar. Madam aldanmağı sevirlər, qoy elə belə olsun. Yəni bütün bu sahəni süni şəkildə bahalaşdırmaq, kübarlaşdırmaq, nəcibləşdirmək lazımdır. Bunu bu gün bir sıra fərdlər bacarır”.- söyləyir.

 

Ali təhsilini yarımçıq qoyan Azərin istedadı fitrətdən gəlir. 2018-ci ildən etibarən bir sıra film və serialların, ssenari müəllifi kimi də çıxış edir. 2019-cu ildən “Azercell” şirkətinin uğurlu rebrendinqindən sonra, o, “Azercell” Telekomun rəsmi səsi seçilib. Aktyorluq fəaliyyəti ilə paralel, hal-hazırda İctimai Televiziyanın rəsmi səsi və simalarından biridir. Gündəlik sosial-analitik “Sabaha Saxlamayaq” axşam tok-şousunun aparıcısı olub. Hal-hazırda (Discovery Science) tv kanalının "How the universe is works" lisenziyalı layihəsinin İctimai TV də yayımlanan "Kainat necə qurulub" verilişinin Azərbaycan versiyasının siması, aparıcısıdır. Bundan əlavə hər həftə “AvtoFm 107.7” dalğasında dinləyicilərlə "Qarışıq Fəlsəfə" layihəsində ezoterik fəlsəfi söhbətlər edir… 

 

Deyir ki;- “Teatr məbəddir” deyirlər. İstəyirəm bu, təkcə aktyorlar üçün yox, hamı üçün belə olsun. Repertuarı qoyaq bir tərəfə. Hətta marketin də sosial şəbəkələrdə səhifəsi var. Düzdür, indi teatrların səhifəsi var, amma kreativ, cəlbedici, maraqlı olması sual doğurur. Teatrların sosial şəbəkələrdə rəqəmsallaşması ilə yanaşı, orda da PR işləri görülməlidir.

Yanvarın 1-i Moskvada axşam saat 11-in yarısında teatrlar olan küçədə gəzişirdik. Teatrların qarşısında 30-35 nəfərdən ibarət növbə vardı. Həmçinin də gözəl geyimli, gözəgəlimli xanımlar – küçədə bir-bir yaxınlaşıb gecə seanslarına dəvət edirdilər. Bayram günləri idi deyə, teatr gecə də işləyirdi. Orda bu mədəniyyət çox yüksək səviyyədədir. Bundan başqa, bizdə teatrların xarici görünüşündə də problem var. Məncə, teatr binası şən, rəngarəng, seçilən olmalıdır.”

 

Dediyim kimi, Azər qırxdan çox filmə çəkilib və ona daha çox şöhrət gətirən “Əqrəb mövsümü” olub.

“Sözün düzü bu qədər gözləmirdik. Biz bilirdik ki, intellektual, film və serialları izləyən tamaşaçıları cəlb edə bilərik. Emil Quliyevin, Hikmət Rəhimovun və mənim yaradıcılığımı sevən və orada çəkilən digər aktyor və aktrisaların hər birinin öz filmoqrafiyası var. Bununla yanaşı İTV televiziyasının öz auditoriyası var. Amma gələcəkdə filmin Yutub kanalına da yerləşdirilməsi bizə vəd edir ki, daha çox izlənəcək və seviləcək. "Əqrəb mövsümü"nün dördüncü seriyadan bu qədər səs-küy yaratmasını gözləmirdik. Hətta Hikmət Rəhimovla və mən iki gün telefonları söndürdük və kənara qoyduq. Deyəsən Hikmət Rəhimov telefonu indiyə qədər də telefonu əlinə almır. Çünki o, baş qəhrəmandır. Mənim isə İnstaqram və feysbuk səhifəm çöküb. Yavaş-yavaş heç kimin xətrinə dəyməmək üçün çalışıram ki, sualları cavablandırım. Amma hər şey möhtəşəm oldu. Hələ də davam edir…”

 

Azər Aydəmirin 37 yaşı tamam oldu. Onu bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı, yaradıcılıq uğurları arzulayırıq.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.07.2023)