Super User
QİRAƏT SAATI: Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı – Adəm Bakuvinin romanı
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qiraət saatında Adəm İsmayıl Bakuvinin “Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı” sənədli romanının dərci davam edir. Roman erməni millətindən olan bəşəriyyət canilərinin utopik məhkəməsindən bəhs edir. Onu nəinki oxumaq, hətta ən maraqlı faktları yaymaq, təbliğ etmək lazımdır.
47-Cİ DƏRC
Eduard Abramyanın növbəti fikirləri xüsusi vurğu ilə səsləndirildi:
-”Erməni legionuna xüsusi qəddarlıqları ilə seçilən Qaregin Njde və Drastamat Kanayan başçılıq edirdilər. Bu legionda təkcə SSRİ ordusunun almanlara əsir düşən erməni əsgərləri xidmət etmirdi, Avropadakı erməni mühacirləri də xidmət edirdi. Onların ayrı-ayrı nümayəndələri hətta Reyxdə rəhbər vəzifələrədək gedib çıxmışdılar. Ştandartanfürer Vartan Saakyan, qruppenfürer Razmik Nazaryan, kapitan Misak Torlakyan belələrindən idi.”
Mətn bitdikdən sonra Baş Hakim xahiş etdi ki, xarici mənbələrdən erməni legionu barədə daha bir neçə iqtibas səsləndirilsin.
Ardıcıl bir neçə mənbədən faktllar səsləndirildi:
1-ci mənbə Rusiyaya aid idi:
-Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin Mərkəzi Arxivində SSRİ Xalq Daxili İşlər Komissarlığının Rostov vilayət Daxili İşlər İdarəsinin 4-cü bölməsinə raportu Divanda oxunur. Raportda yazılır: “1942-ci ilin avqustunda Rostov-Don şəhərinin işğalı dövründə şəhərə general Dronun başçılıq etdiyi bir qrup erməni millətçisi gəlib. Qrupa Hitler tərəfindən Sovet hakimiyyətinə qarşı mübarizə aparmaq üçün Qafqaz millətlərindən könüllülər legionu təşkil etmək səlahiyyəti verilib. Alman qoşunlarının Cənubi Qafqaza müdaxiləsi zamanı bu legion Ermənistanı bolşeviklərdən azad etməli idi. Dronun qrupunun Rostov-Donda olduğu müddətdə təqribən 100 min nəfərlik legion yaradılıb”.
2-ci mənbə İngiltərənin idi:
-İngilis tədqiqatçısı Xrisotor Valkerin “The Survivat of a nation” adlı kitabı Divanda təqdim olunur. Kitabının 357-ci səhifəsində müəllif yazır: “Ermənilər Hitlerin əmrini yerinə yetirmək üçün 30.000 nəfərdən ibarət qoşun yaratmış və II Dünya müharibəsinə çıxarmışdılar. Onlar müvəqqəti erməni hökuməti qurublarmış, Berlin radiosundan yararlanırlarmış. 19, 20, 21 avqust 1936-cı il tarixli “Hayastan” qəzetində yəhudilərin “Zəhərli və xroniki bir xəstəlik” olduqlarını yazmış və Hitlerin xilaskar olduğunu ifadə etmişdilər. Mənə elə gəlir ki, Adolf Hitlerə faşist olmağı Mussolini yox, ermənilər və onların papazları-patrikləri - vazgenləri öyrətmişdilər”.
Tamaşaçılar bu sitatı alqışladılar.
3-cü mənbə SSRİ rəhbərliyinə aid idi:
-SSRİ Xalq daxili işlər komissarı Beriyanın müharibənin şiddətli dönəmində SSRİ rəhbəri İosif Stalinə yazdığı məktubu Divanda təqdim olunur. Məktubda qeyd edilir: “Alman ordusu tərəfindən yaradılan erməni legionu casusluq və pozuculuq işləri üçün qırmızı ordunun arxa cəbhəsində bir neçə erməni komitəsi yaradıb müstəqil Ermənistanın təbliği istiqamətində iş aparırlar. Dünya erməniləri Almaniyanın “hərbi ehtiyaclarına” sərf etmək üçün vəsait toplayırlar”.
4-cü mənbə yenidən Abramyan oldu:
-Erməni tarixçisi E. Abramyanın 2006-cı ildə Moskvada, Bıstrov nəşr evində çap olunan “Abverdəki Qafqazlılar” adlı kitabı Divanda təqdim olunur. Kitabında müəllif yazır: “Alman Reyxinin himayəsi altında Ermənistan bütün gücü ilə Yaxın Şərqdə alman təsirini möhkəmləndirməyə çalışmaq məcburiyyətindəydi. Bu baxımdan, Erməni Milli Komitəsi, keçmişdə Rusiya və İngiltərənin ermənilərə yaşatdığı acı xəyal qırıqlığına və dəhşətli fəlakətlərə işarə etməyi zəruri bilirdi. Nasist Almaniyası daşnaklara bütün bu xidmətlərinin qarşılığında həm Türkiyədə bəzi əraziləri, həm də Qarabağı, Naxçıvanı və Axalkələk bölgəsinin bir hissəsini söz vermişdi. Həmçinin müharibə zamanı daşnaklar Qarabağ bölgəsinə yerli xalqı Sovet hakimiyyətinə qarşı qaldırmaq üçün xüsusi hərbi qruplar və desantlar göndərmişdir”.
Mənbələr oxunduqdan sonra Baş Hakim Njdeyə “Birdən sözünüz olar” sualını ünvanladı, onun qanlı-qanlı baxışlarından heç də xoşlanmayıb sözü Baş ekspertə verdi. Baş ekspert dedi:
-Arxivlərlə tanışlıq zamanı başqa bir olduqca maraqlı fakta rast gəlindi: 1941-ci ilin ortalarından 1944-cü ilin sentyabrına qədər ermənilər Türkiyədə və bütün Yaxın Şərqdə alman kəşfiyyatı ilə çox yaxın əməkdaşlıq ediblər. Erməni gizli agentləri faşist təbliğatını aparır və yəhudiləri təqib edərək yaxalanmaları üçün faşistlərə kömək edirdilər. Nasist partiyasının ideoloqlarından olan Alfred Rozenberq 1926-1936-cı illər arasında SSRİ-nin Şərqşünaslıq İnstitutunun başçısı olan doktor Artaşes Abegyana ermənilərin antropologiyasını və tarixini tədqiq etmək üçün komissiya yaratmağı tapşırmışdı. Ermənilərin Rozenberqə hazırladığı təkliflərdə yazılırdı ki, Türkiyə II Dünya müharibəsində almanlarla ona görə yaxınlıq edir ki, müharibədən sonra Azərbaycanla birləşib Böyük Turan dövləti yaratsınlar. Ona görə də bu planın qarşısının alınması üçün onlar Türkiyə və Azərbaycan arasında bufer dövlət - “Böyük Ermənistan” yaradılmasını zəruri hesab edirlər.
Prosesin bu yerində yaşlı hakim “erməni legionlarının satqınlığı” mövzusunda faktların açılması üçün vəsadət qaldırdı, bu, Baş Hakimin özünə belə təəccüblü gəldi. O, təəccübünü belə ifadə etdi:
-Necə? Bunlar façistlərə satılıb, təzədən façistləri də satıblar?
Bu mövzu barədə arayışı da Baş ekspert özü təqdim etdi:
-Bəli, hətta faşizmə xidmət edən erməni legionları belə erməni millətçiliyinə xas olan satqınlıq və xəyanətdən uzaq ola bilməmişdi. Belə ki, tərkibində 916 erməni olan 808-ci piyada batalyonu Tuapse uğrunda döyüş zamanı rusların üstünlüyünü sezib güllə atmağı dayandıraraq onların tərəfinə keçmək qərarı qəbul etmişdir. Amma döyüşü hər halda almanlar qazanmış, erməniləri satqınlığına görə Vermaxt cəzalandırmışdı. Onların silahları əllərindən alınmış, hamısı təmir-tikinti işlərinə cəlb olunmuşdu.
Hətta ermənilərin ən məşhur batalyonu olan 809-cu batalyonu da sonda satqınlıq aqibəti gözləmişdi. Belə ki, Normandiya döyüşündə müttəfiqlərin ordusu tərəfindən darmadağın olan 809-çular təslim olub müttəfiqlərin bayrağı altına keçmişdilər.
Növbə Njdenin həbsinə gəldi, Baş Hakim Baş ekspertdən bu barədə bilgi verilməsini xahiş etdi. Baş ekspertin yenə özünün əziyyətə qatlaşmasını gördükdə ona söylədi ki, bayaqdan əziyyət çəkirsiniz, yorulmusunuz, qoy yükü gənclər çəksinlər.
Amma Baş ekspert buna razı olmayıb növbəti mətni oxumağa başladı:
-General Qaregin Njdenin – Ter-Harutyunyanın almanların Berlində yaratdığı “Erməni Milli Şurasının” üzvü kimi xaricdə yaşayan ermənilərin arasında SSRİ-yə qarşı yönəlmiş fəaliyyətlə məşğul olmasına görə 2 noyabr 1944-cü ildə SSRİ rəhbərliyinin qərarı ilə həbs edilərək istintaqa cəlb edilməsi barədə məlumat sənədlərdə bu cürdür: İstintaq müəyyən etmişdir ki, müttəhim Ter-Harutyunyan 1908- ci ildən 1937-ci ilə qədər Daşnaksütun partiyasının üzvü olmuş, 1918-ci ildə daşnak hökuməti tərəfindən millətçi hərbi hissələr yaratmaq məqsədi ilə Zəngəzura göndərilmişdir. Daşnak hökumətinin Zəngəzurdakı silahlı qüvvələrinin komandanı, 1921-ci ildən isə Azərbaycan ərazisində yenicə təşkil edilmiş Ermənistan hökumətinin baş naziri olaraq sovet ordusuna qarşı hərbi əməliyyatlar aparmışdır. Bu şəxs necə ki, minlərlə türkün, azərbaycanlının qətlini həyata keçirmişdir, eləcə də öz millətinin kommunist olan minlərlə üzvünə divan tutmuşdur. Onun əmri ilə bir sıra kommunist və qırmızı ordunun komandirləri həbs olunmuş və güllələnmişdir. Həmçinin, yüzlərlə kommunist, qırmızı ordu mənsubu inqilabi əhval-ruhiyyəli fəhlə və kəndlilər Tatev qayalığından aşağı atılaraq öldürülmüşdür. Sonrakı döyüşlərdə məğlub olan və Almaniyaya qaçan Ter-Harutyunyan alman kəşfiyyatçısı, mayor Drumyun göstərişi ilə 1942-ci ilin payızında Berlində olmuşdur. O, özünün köməkçisi olan Hayk Asatryanın vasitəsilə Bolqarıstanda yaşayan 30 nəfər ermənini Berlinə gətirmişdir. Burada onlar Xoxenbande kəndində yerləşən kəşfiyyat-təxribat məktəbində təlim keçərək Krıma göndərilmişdilər. Onların məqsədi Sovet Ermənistanına keçmək və orada kəşfiyyat-təxribat fəaliyyəti ilə məşğul olmaq idi. Alman ordusunun Ermənistan sərhədlərinə yaxınlaşacağı təqdirdə isə bu adamlar daxildə üsyan qaldırmalı idilər. Faşistlərə işləyən 6 nəfər erməni isə paraşütlə Azərbaycana atılmışdı. Lakin onlar Gəncədə, Xanlarda və Dəstəfurda tutularaq ifşa edilmışdilər.
Baş Hakim prosesin növbəti hissəsini elan etdi:
-İndi də xahiş edirəm ki, ekspertlər Njdenin, ümumən erməni nasistlərinin yəhudilərin əleyhinə yönəlmiş fəaliyyətlərindən ayrıca danışsınlar.
Təbii ki, Baş ekspert bu arayışı da məhz özü oxumaq üçün tribunaya qalxdı. Amma bir neçə dəfə buna cəhd eləsə də oxuya bilmədi, ürəyinin ağrısı doğma xalqına qarşı yönəli ürəkdağlayıcı xəbərləri oxumasına imkan vermədi. Ona su içirtdilər və keçib yerində əyləşməsini təmin etdilər. Mətni isə gənc norveçli ekspert oxudu:
-Bir qədər öncə bu tribunadan ingilis tədqiqatçısı Xrisotor Valkerin “The Survivat of a nation” adlı kitabında yer almış “19, 20, 21 avqust 1936-cı il tarixli “Hayastan” qəzetində erməni müəlliflər yəhudilərin “Zəhərli və xroniki bir xəstəlik” olduqlarını yazmış və Hitlerin xilaskar olduğunu ifadə etmişdilər” cümləsi səsləndi. Bəli, erməni nasistləri yəhudi millətinə belə yanaşmış, 2-ci dünya müharibəsində bu xalqın fiziki məhvinə yönəli aksiyalara öz töhfələrini vermişlər. 1942-ci ilin sonlarında Erməni Milli Şurasının erməni legionu ilə birləşməsi. nəticəsində II Dünya müharibəsində erməni batalyonları çox sayda yəhudinin qırılmasında əsas rollardan birini oynadılar. Erməni əsgərlərinin çoxundan yenicə istila edilmiş torpaqlarda hərbi polis kimi istifadə olunurdu. Erməni əsgərlərə almanların siyahısında olan bütün yəhudiləri tutmaq tapşırığı verilmişdi.
“Ermənistanın yəhudi icması II Dünya müharibəsi zamanı Vermaxtın tərkibindəki 20000 (30000) nəfərlik erməni legionunun qəddarlığını və satqınlığını heç vaxt unutmayıb”. Bu açıqlama ilə isə İsrail eksperti Arye Qut Amerika yəhudi diasporunun ən populyar “The Algemeiner” qəzetində çıxış edib.
Ermənilərin casusluq fəaliyyəti üçün “Aynxait Şturm” qrupu yaradılmışdı ki, onlar sovet ordusuna arxadan zərbə vurmağın yollarını axtarmaqla yanaşı, əsirlərin içərisində yəhudiləri aşkar etməli idilər. Bu qrupla yanaşı 106 saylı oberqrup yaradılmışdı ki, Stepanyan və Sərkisyan adlı iki erməni ona rəhbərlik edirdi.
Ermənilərin 2-ci dünya müharibəsində faşistlərin kölgəsinə sığınaraq yəhudilərə divan tutmasını öz xadimləri də təsdiqləyiblər. “Modus Vivendi” təşkilatının Ermənistanda yerləşən mərkəzinin sədri Ara Papyan yazır ki, 1915-ci ildə ermənilərə qarşı soyqrımı yəhudilərin planı əsasında olub: “1604-cü ildən bu günə qədər ermənilərin bu günə düşməsinin səbəbi yəhudilərdir və onlar 1918-ci ildə Azərbaycanı işğal etməyimizin qarşısını aldılar. Biz də II Dünya müharibəsində onlardan öz qisasımızı aldıq.”
Bu yerdə yaşlı hakim Baş Hakimin icazəsi ilə müttəhimə bir sual ünvanladı...
(Davamı var)
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.10.2023)
BİRİ İKİSİNDƏ - Arzu Hüseynin şeirləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün Arzu Hüseynin şeirləri ilə tanış olacaqsınız.
***
Üşüdəcək əllərini sazaqlar,
Yandıracaq üz-gözünü isti də.
Darıxacaq pəncərəndən uzaqlar,
Çağıracam, deyəcəksən, səsdi də.
Ağlayacam, deyəcəksən yağışdı,
Bilirəm ki, tanımazsan belə də.
Gör kimlərin ulduzları barışdı,
Bizimkilər qovuşmadı hələ də.
Bəlkə, düşər payımıza xoş halın,
Qısa olar mənə gələn yol bu gün.
Bəhanələr qatilidir vüsalın,
Sabah gecdir, gəlirsənsə, gəl bu gün.
Armududa qızardıqca çay dəmi
Alışarsan nəfəsimə, istimə.
Başın altda yastıq elə sinəmi,
Qucağımı yorğan elə üstünə.
Kirpiyini çətir bilib gizlənim
Baxışının sual dolu selindən.
Eşq istəyim, ay ürəyi zəmzəmim,
Ovuc-ovuc içir məni əlindən.
Noğul kimi damağımda ərisin
Dodağının şirinliyi, bəs demə!
Elə öpüm sübhə qədər, Nəfəsim,
Birdə məndən ayrı qalmaq istəmə.
***
Aldığım nəfəs kimisən,
Bircə ölümə bəndsən.
Çalış daha dönmə geri,
Bu dəfə çıxıb getsən!
Gecə olsan, mən də sərin
Sinən üstə uyusam.
Qaynayan səhra qumutək,
Soyusam e, soyusam.
Başım üstə kərkəslərin,
Uçuşuna baxarsaq.
Bəlkə, yenə ümid doğar,
Sabaha sağ çıxarsaq.
Ruhum iftar süfrəsiydi,
Ac gəldin, yedin, bitirdin.
Mən səndən nə umdum, Adam,
Sən mənə nə gətirdin?
Sevmədin giley edəndə,
Dedin, səbr et, şükr et, dayan!
Birdə gördüm əli qanlı,
Uçurumun kənarındayam...
AĞLADIM
Üşütmədi şaxta məni, qar məni,
Düşmən etdin hər kəsə aşkar məni.
Yıxılmadım satanda dostlar məni,
Sən kənarda durdun deyə, ağladım.
Dayaz dedin, dərinlikdə üzmədik,
Nə illahsa dərdimizi çözmədik,
Beş-on günlük çətinliyə dözmədik,
Ayrılaqmı sordun deyə, ağladım.
Qürur etdim, nə edirsən, et, dedim,
Bir dedinsə, cavabında cüt dedim,
Mən axmağam, tutaq, sənə get dedim,
Körpüləri qırdın deyə, ağladım.
Olmaz belə, bizimki də zülümdür,
Yanıb bitdim gördüklərin külümdür.
Bu, eşq deyil, hər nəfəsi ölümdür,
Vücudumu sardın deyə, ağladım.
Gözü qara gecələrdə yuxumdun,
Çox istədin, çox apardın, çox umdun.
Sən ki mənim ürəyimə yaxındın,
Ən yaxından vurdun deyə, ağladım.
RƏNGLƏRDƏN SARI
Sarı idi saçlarının rəngi də,
Oturmuşdu qamətinə əlbisən.
Xeyirdimi, əllərində gül-çiçək,
Yar, mənimlə görüşdənmi gəlmisən?
Söylədimmi nə gözəlsən bu səhər?
Dedimmi ki, günəş səndən od alır?
Sənə görə ağaclarda meyvələr,
Ətirlənir, tama gəlir, dad alır.
Dedimmi ki, dəniz deyil gözlərin?
Dedimmi ki, dəniz qədər dərindi?
Söylədimmi dodaqların od kimi,
Öpüşünlə nəfəsimi dər indi.
Sarı idi saçlarının rəngi də,
Oturmuşdu qamətinə əlbisən.
Söylədin ki, hərə dəngi-dənginə,
Söylədin ki özgəsini sevmisən.
Söylədin ki ...eh, doğrusu, duymadım,
Kabus deyil, bir çimdiyə oyanam.
Söylədin ki...
Ürəyimlə oynadın!
Ayağımı hiss etmədim dayanam.
Atıb məni zülmətlərin ənginə,
Əl eləyib o gün getdin belə sən.
Son dəfə baxdım saçının rənginə,
Addım-addım yelləndikcə əlbisən.
ŞAİR
Yastığım tük deyil, daşdı mənimki,
Yollarım boşluğa tuşdu mənimki,
Baharı sevmirəm, qışdı mənimki,
Mənimki borandı, tufandı, şair,
Üşüyər ürəyin, amandı, şair.
İnanma, bu ömrün vəfası yoxdur.
Dərd verən Allahın dəvası yoxdur.
Şərəfli həyatın səfası yoxdur,
Cənnət uydurmadı, gümandı, şair,
Adəmi aldadan imandı, şair.
Dünyaya saf gəldin, çirkləndin, ama,
Nə İsa Məsihsən, nə Məryəm ana.
Çəkdiyin siqaret bircə uduma,
Tütündü, qətrandı, dumandı, şair
Çəkmə zəhrimarı, ziyandı, şair.
Xoş üzün görmüşük haçan dünyanın,
Özü öz əksindən qaçan dünyanın?
Bizik iç üzünü açan dünyanın,
Həyat yaxşılara ziyandı, şair,
Azadlıq ən şirin yalandı, şair.
Çözə bilmişikmi haqq nə, nahaq nə?
Sonu nə olacaq bunun, baxaq, nə.
Ömrə nə gələk, bölək, çıxaq nə?
Bərabər ölümə tamamdı, şair.
Bizimki iynədi, samandı, şair...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.10.2023)
Xəyal adlı dünyada var olmaqdır yaşamaq
“Bir şair, bir şeir” rubrikasında Ülviyyə Əbülfəzqızının şeirini təqdim edirik. Mövzu - əbədiyaşar sevgi mövzusudur.
Unutmaq üçün çabalamaq,
unutduğunu düşünüb
unutmamaqdır unutmaq.
Gözünə həkk olmuş simanı silməyə cəhd,
gözünə cəza vermək- acı suda acımadan
boğmaqdır xatırlamaq.
Xoşbəxt obraza dönüb
həqiqət misrasında matəm çadrasına bürünməkdir,
yas tutmaq.
Dilində qəzəblə " Kimdir o? " söyləyib
qəlbində əzizləməkdir,
dəlicəsinə bağlanmaq.
Zamanını, ömrünü acizcəsinə
fəda etməkdir,
Ağlını azdırıb onun varlığına sarılmaqdır,
fədakar olmaq.
Bəxtinin ayaqlarına düşüb,
Onu qaytarmaq üçün əsl fəryaddır,
məzlumtək yalvarmaq.
Nədir? Nədir axı quru nəfəs almaq?
Ruhunu ondan ayrı vücud adlı məngənədə
sıxmaqdır yaşamaq.
Ondan uzaq xəyal dünyasında -
“zülm səltənətində”
yaşamaqdır var olmaq!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.10.2023)
Bakıda “Heydər Əliyev İli” çərçivəsində “Azərbaycan–Amerika Mədəniyyət körpüsü: Cefri Verbok” adlı tədbir keçirilib
Müasir Azərbaycan dövlətinin qurucusu, Ümummilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə oktyabrın 25-də Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin dəstəyi ilə Rəşid Behbudov adına Mahnı Teatrında “Azərbaycan–Amerika Mədəniyyət körpüsü: Cefri Verbok” adlı tədbir keçirilib.
AzərTAC xəbər verir ki, əvvəlcə Ümummilli Lider Heydər Əliyevin və Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda canlarından keçmiş şəhidlərimizin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.
Tədbirdə ADA Universitetinin, Azərbaycan diasporunun nümayəndələri, yerli ictimaiyyətin tanınmış şəxsləri və media mənsubları iştirak ediblər.
Qivami Rəhimlinin moderatorluğu ilə keçirilən tədbirdə Milli Muğam Müsabiqəsinin münsiflər heyətinin sədri, Milli Konservatoriyanın rektoru, Xalq artisti Siyavuş Kərimi Cefri Verbokun Azərbaycanla əlaqələrinin tarixindən, uzun illər davam edən sarsılmaz dostluq münasibətlərindən söz açıb. Qeyd edib ki, Cefri Verbok ölkəmizi, xüsusilə mədəniyyətimizi, musiqimizi dünyada uğurla təbliğ edir.
Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Fuad Muradov Cefri Verbokun uzun illərdir Azərbaycan mədəniyyətinin bütün dünyada tanıdılmasında yorulmadan bir çox işlər gördüyünü deyib.
Komitə sədri Ulu Öndər Heydər Əliyevin yüz illiyinin qeyd olunduğu bu özəl ildə 300-dən çox tədbirin həyata keçirildiyini bildirib. O, Ulu Öndərin hər zaman diaspora xüsusi diqqətlə yanaşdığını və dəstək olduğunu söyləyib.
ADA Universitetinin prorektoru Fariz İsmayılzadə Cefri Verbokun Amerikada Azərbaycanın mədəniyyətini təbliğ etdiyini, bu istiqamətdə böyük işlər gördüyünü bildirib. O, ölkəmizin müstəqilliyin bərpasının ilk illərində məhz C.Verbok kimi şəxslərin mədəniyyət, incəsənət, musiqi yolu ilə Azərbaycanı Amerikada tanıtdığını diqqətə çatdırıb.
Sonra Cefri Verbokun Ümummilli Lider Heydər Əliyevlə görüşü barədə videoçarx nümayiş olunub, həmin görüşdə qeyd olunan məsələlərin bu gün həqiqətə çevrildiyi, ərazi bütövlüyümüzün təmin olunduğu və Azərbaycanın dostlarının da bizimlə bərabər qələbə sevinci yaşadığı diqqətə çatdırılıb.
Tədbirdə digər çıxış edən digər natiqlər Cefri Verbokla bağlı fikirlərini bölüşüblər.
Daha sonra amerikalı musiqiçiyə həsr olunmuş “Gənc səslər, qədim nəğmə” etnoqrafik sənədli filmindən fraqmentlər nümayiş etdirilib.
Bədii hissədə Cefri Verbok, Anar İmanov və Əsgər Əsgərzadənin ifasında konsert proqramı təqdim edilib.
Foto: Report.az
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.10.2023)
Telefonun kəşf olunduğu gün, Adolf Hitlerin Avstriyası və Neftçi Qurban
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu günə təsadüf edən əlamətdar hadisələri diqqətinizə çatdıırırıq.
26 oktyabr. Avstriyanın milli bayramı
Planetin ən xoşbəxt və qayğısıs əhalisi zümrəsinə avstriyalılar da daxildilər, vaxtı ilə hərb tarixində əsas rol oynayan bu dövlət 1955-ci ilin 26 oktyabrında tam neytral mövqü tutacağını elan edərək bundan sonra yalnız quruculuqla, əhalisinin rifahı ilə məşğul olacağını bəyan elədi. Ölkə ərazisində 2-ci dünya müharibəsindən sonra lövbər salmış SSRİ, ABŞ, Britaniya və Fransa qoşunları dərhal ölkədən çıxarıldı. Neytralitet Avstriyanın Konstitusiyasına da salındı. Təsəvvür edin ki, dörd ətrafda Avstriya yeganə dövlətdir ki, NATO üzvü deyil. Milli bayram da məhz bu tarixi özündə ehtiva edir.
Avstriyanın böyük hissəsi ərazicə dağlardan ibarətdir, Alp dağı əzəldən bu ölkəyə qucaq açıb. Əhalinin dörddə biri paytaxtda – Vyanada yaşayır. Milli bayram günündə bütün ölkə boyu Avstriya bayraqları dalğalanır. Yeri gəlmişkən, Avstriya bayrağı dünyanın ən qədim bayraqlarından hesab edilir. Əfsanəyə görə, 1191-ci ildə Hersoq V Leopold döyüş zamanı yaralanır, onun ağ libası qanına bələnir. Yalnız kəmər yeri ağ qaldığından, üzərində ağ zolaq olan al qırmızı libas bayraq rəmzinə çevrilir.
Avstriyanın ən məşhur yerləri dünyaca şöhrətli Vyana Dövlət Operasıdır, dünya musiqisi korifeyi hesab edilən hər kəs mütləq burada konsert verir. Buradakı Kriml şəlaləsi Avropadakı ən hündür şəlalədir, su 380 metr yüksəklikdən tökülür. 1752-ci ildə salınmış Şönbrunn zooparkı dünyanın ən qədim zooparklarından hesab edilir. Zalsburq şəhərində isə dünyanın ən birinci açılmış oteli fəaliyyət göstərir, Sankt Peter Bezirk adlı bu otel 1218 il bundan əvvəl – 803-cü ildə rəsmən açılıb.
Milli bayramda Heldenplatsda – Qəhrəmanlar meydanında rəsmi dövlət mərasimi keçirilir. Ölkə başçısı, yüksək ranqlı məmurlar mərasimə qatılır, kilsədə ibadət edir, Mərkəzi qəbristanlıqdakı memorial kompleksdə naməlum əsgərin məzarı önünə əklillər qoyurlar. Maraqlı bir faktı deyim ki, bu qəbristanlıqda 2,5 milyon insan uyuyur, şəhər əhalisindən xeyli çox. Vyana qəbristanlığı bu cəhətdən dünyada yeganə qəbristanlıqdır. Bayram günü Nazirlər Soveti iclas keçirir, əsgərliyə yeni gedənlər hərbi and içirlər. Ən möhtəşəm tədbir Vyana Dövlət Operası binasında olur. Avstriya opera ölkəsi kimi tanınır axı. Klassik musiqinin dörd nəhəngi - Motsart, Haydn, Şubert və Ştraus avstriyalı olublar, Bethoven isə ömrünün böyük hissəsini burada yaşayıb. Hətta ən məşhur avstriyalı olan, Kaliforniya qubernatoru Arnold Şvarsenegger də çalışır hər il 26 oktyabrı Vyanada keçirsin.
Bayram günü ölkə əhalisi müxtəlif mədəni və idman tədbirlərinə qatılır, sağlam həyat tərzinə çağırış məqsədi ilə fitnes-marşlar təşkil olunur. Xarici ölkələrdəki səfirliklər də oradakı avstriyalıları başlarına toplayıb bayram törəni keçirirlər. Bir sözlə, eyni zamanda şəhər mərkəzində 100000 insan bayram edir.
Avstriyanın neytrallığa belə meyl etməsi, müharibəyə qarşı bu qədər nifrətə sahib olmasının bir köklü səbəbi də var, bəşər tarixində ən çox can almış, ən qəddar müharibə olan 2-ci dünya müharibəsində Avstriya təcavüzkar ampluasında çıxış edib. Bundan da başqa, tarixin ən qanlı siması olan Adolf Hitler də avstriyalı olub, o, 1938-ci ilin 15 martında məhz Heldenplatsdakı Yeni qəsrin eyvanından 3-cü Reyxin fəaliyyətə başlamasını elan edib.
26 oktyabr. Məşhur Neftçi Qurbanın doğum günü
Doğum günü bu günə təsadüf edənlərdən niyə məhz bu adamı seçdik? Bu adam ölkəmizdə sosializm kultunun təbliğ etdiyi ən məşhur simalardan olub. Amma Azərbaycan üçün çox şeylər verib. Qurban Abasqulu oğlu Abbasov 1926-cı il oktyabr ayının 26-da Naxçıvan Muxtar Respublikası Babək rayonunun Payız kəndində anadan olub. Əmək fəaliyyətinə 1944-cü ildə Artyomneft trestində fəhlə kimi başlayan Qurban Abbasov sonra Azərneft Birliyinin qazma idarəsində qazmaçı, buruq ustası, Gürgənneft NMİ-nin şimal qazma sahəsi idarəsinin rəisi vəzifəsində işləmişdir. Neft və qaz quyularının qazılması ixtisası üzrə AzNKİ-nun (indi ADNSU) neft-mədən fakültəsini bitirmişdir. 1951-ci ildə Qurban Abbasov alim, geoloq, mühəndislərlə birgə Neft Daşlarının kəşfinə görə I Dərəcəli Stalin Mükafatına layiq görülmüşdür. O, 9 dəzgahı olan sahəyə rəis təyin olunub, hər bir dəzgahın qazma sürətini 1400 m-ə çatdırmağa nail olmuşdur. Q, Abbasov 1958-ci ildə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Qızıl Ulduzu ilə təltif edilmiş, ömrünün sonunadək yüksək vəzifələr daşımışdır. Son vəzifəsi Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin baş müşaviri vəzifəsi olmuşdur.
O, 4 dəfə SSRİ Ali Sovetinin və Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı seçilmişdir. Neftçi Qurban əmək fəaliyyətinin 50 illik yubileyi münasibətilə Azərbaycanın ən yüksək mükafatı – Şöhrət ordeni ilə təltif olunmuş və bu adı alan ilk neftçi olmuşdur. Qurban Abbasov 1994-cü il sentyabr ayının 14-də Bakı şəhərində vəfat etmişdir. Onun adının əbədiləşdirilməsi məqsədi ilə Titan-2 üzən kranına, Bakı Şəhəri 288 nömrəli tam orta məktəbə Neftçi Qurbanın adı verilmişdir. Lökbatan qəsəbəsində onun adına mədəniyyət sаrаyı, küçə, məktəb, körpü, Bayıl qəsəbəsində küçə vardır. Tələbə və аspirаntlаr üçün “Nеftçi Qurbаn” təqаüdü təsis еdilmişdir. Bəstəkаr А.Rzаyеvаnın məşhur “Nеftçi Qurbаn” mаhnısı оnа həsr оlunmuşdur. 1970-ci ildə onun həyatından bəhs edən “Neftçi Qurban” filmi çəkilmişdir. Ruhu şad olsun!
26 oktyabr. Nəsli kəsilən naurulular
Bu gün Nauruda Anqama günü qeyd edilir. Okeaniyada yerləşən bu cırtdan dövlət təhlükə ilə üz-üzədir. Yür üzündən silinməkdə olan nauru xalqı hazırda cəmi 1500 nəfərdən ibarətdir, məqsəd bu xalqı qorumaqdır. Tunisdə mühəndislik, Liviyada İtaliya müstəmləkəçilərinin qurbanlarının xatirəsi, Hindistanda Kəşmir əyaləti ilə birləşmə, Benində silahlı qüvvələr, Amerikada isə ət farşı ilə piroq günüdür.
1938-ci ildə Du Pont firması yeni sintetik materialın – neylonun təqdimatını edib. 1900-cü ildə Nyu-Yorkda metropolitenin ilk xətti aşılıb. 1863-cü ildə Londonda İngiltərə Futbol Assosiasiyası yaradılıb. 1861-ci ildə alman ixtiraçısı Filipp Reys Frankfurtda telefon adlı kəşfini üzə çıxarıb. 1636-cı ildə Harvard kollecinin açılışı olub.
26 oktyabrda Hillari Klinton (1947) və Fransua Mitteran (1916) kimi siyasi xadimlər dünyaya gəlmişlər, “Pinokkio” nağılının müəllifi, italyan yazıçı Karlo Koloddi isə dünyasını dəyişmişdir (1890).
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.10.2023)
Sadiq Qarayevin “”N” saylı qəhrəmanlıq” əsəri
Xəbər verdiyimiz kimi istedadlı nasir Sadiq Qarayevin “”N” saylı qəhrəmanlıq” adlı yeni romanı çapdan çıxacaq. Tədqiqatçı filoloq Sima Cəfərova roman barədə fikirlərini yazıb. Redaksiyamıza təqdim edilən yazını diqqətinizə çatdırırıq.
Yazıçının bundan əvvəl də üç əsəri ilə tanış olmuşuq. Bu əsərlər də öz məzmununda dedektiv xarakterli tam dedektiv olmayan mövzuları bədii aspektdə sərgiləyir. Müəllif əsərlərinə ağır üslub və mövzu seçsə də, məzmun hər cəhətdən uğurlu alınır. Ona görə də indiki dövrdə kitabları oxucu qıtlığına məruz qalmır.
““N saylı qəhrəmanlıq” əsəri gələcəyə gedən yolun yolçusudur. Bu, müharıbələri görməyən sabahkı övladlarımızın əlindən tutub gələcəyə aparmaqla yanaşı keçmişimizi də onlara təqdim edir. Əsərdə ayrı-ayrı vətən oğullarının qəhrəmanlıq yolu elə təsvir edilmişdir, elə qələmə alinmışdır ki, sanki esselər toplusudur, amma vətən sevgisi, vətən amalı bu esseləri qırılmaz bir süjetlə birləşdirir. Hər “esse”də bir qəhrəman, onun həyat yolu, daxili dünyası, vətən, ailə sevgisi dayanır.
Müharibə mövzusunda yazılan əsərlərdə həmişə iştirakçı çoxluğu olur. Bu əsərdə iştirakçı çoxluğu qəhrəmanlıqların “N” sayında təcəssüm edir.
Əsər üc hissədən ibarətdir. “Müharibə Tumurcuqları”, ““N” saylı qəhrəmanlıq”, “Mövcudluğun səpələnməsi” başlıqları ilə kitaba daxil olan fəsillərin bir-biri ilə daxili əlaqəsi vətən uğrunda 200 ildən bəri səngimək bilməyən mücadilə və başlanması labüd olan müharibə xətti üzərində qurulmuşdur. SSRİ dövründən müdaxilələrə məruz qalan torpaqlarımızdan – Göyçədən, Zəngəzurdan soydaşlarımızın qovulması, soyqırıma məruz qalması, I Qarabağ müharibəsinin başlanması, Qarabağ və ətraf rayonların işğalı və bu işğal zamanı törədilən insanlığa sığmayan cinayətlər “Müharibə tumurcuqları” bölümünün əsasını təşkil edir. Dünya dövlətlərinin, xüsusilə xristian dünyasının ikili münasibəti də əsərdə öz maqamında üzə çıxır. I Qarabağ müharibəsinin ağirlıqları, çətinlikləri, məğlubiyyətinin -- əslində görünməyən qələbənin səbəbləri, indiyədək olmadığı aydınlıqla açılır. Roman bədii əsərdən çox bir müharibə salnaməsini xatırladır. Az qala hər əsgərin, hər zabitin, müharibə əzabı yaşayan vətəndaşın, hər təcavüzə məruz qalan əsirin, iyrənc, insanlığa sığmayan erməni vandalizminin haqqında ayrıca məlumat verilir.
Oxucu müharibə həyatını yaşayanların hər birinin fərdiliyini görür, fərdlərin birliyində qələbəni tapır.
“Müharibə tumurcuqları” adlanan I fəsildə müharibənin səbəbləri, ermənilərin zaman-zaman xalqımızın başına gətirdikləri vəhşiliklər, soyqırımlar, torpaqlarımızın işğalı və I Qarabağ müharibəsi fonunda “Aprel döyüşləri”, “Tovuz döyüşləri” vaxtı əsgər və zabitlərimizin qəhrəmanlığından, Azərbaycan xalqının “Şəhidlik məktəbindən” bəhs edilmişdir. Məhz bu hadisələrdir tumurcuqların yaranmasına, ilkin rüşeymlərin əmələ gələsinə münbit zəmin.
Əsərdə ilk dəfə olaraq Ali Baş Komandanın bədii obrazı verilmiş, müharibədən əvvəl və müharibə dövründə düşüncələri, ideyaları və fəaliyyəti işıqlandırılmışdır. S. Qarayev Ali Baş Komandan surəti yaratmaqla həm əsəri tarixiləşdirmiş, həm də ölkənin idarə olunmasında kamil bir rəhbərin varlığı ilə əminliklə iftixarlanmışdır. Çox incə ştrixlərlə ölkə rəhbərinin qayğılarını, seçim bacarığını, nəyi, necə, nə vaxt düzənləmə qabiliyyətini sərrast dəlil və ifadələrlə oxucuya çatdıra bilir. Bir prezident olaraq xalqını, onun övladlarını düşünəndə nə qədər həssasdırsa, Ali Baş Komandan kimi tapşırıqlar verəndə o qədər sərt və tələbkardir. S. Qarayev dövlətlərarası münasibətlərdə qətiyyətli, təmkinli, haqqa söykənən cəsarətli bir rəhbər surətini çox ustalıqla yaratmışdır. Ali Baş Komandan olaraq “başla” əmri verəndə də, Azərbaycan Prezidenti kimi nəhəng dövlətlərin seçilmiş diplomat jurnalistlərinin suallarını cavablandıranda da, bir vətəndaş kimi müharibənin gedişini generalla müzakirə edəndə də onun daxili dünyasının qətiyyəti və ehtiyatlılıq məqamları xüsusi qabarıqlıqla açılır, oxucu bu davranışlara heyran olur.
Yazıçının qələmi İlham Əliyevin çoxcəhətli surətini çox böyük məsuliyyətlə, həm də incəliklə açır. Bu istiqamətdən ““N” saylı qəhrəmanlıq” əsəri gələcək nəsillərə örnək kitabdır.
Müharibə tumurcuqlarının tam yetişkənliyindən “And” doğur. Bu hər bir Azərbaycanlının vətənə sədaqət, vətəni xilas etmək, qorumaq andıdır. Bu and qələbəmizə gedən yolun işığıdır. Bu and ölkə prezidentinin xalq qarşısında, xalqın prezident, vətən qarşısında andıdır.
““N” saylı qəhrəmanlıq” adlanan II fəsildə müharibəyə hazırlığın tamamlanması, döyüşün planlamaları, başlanması, 2-ci ordu korpusunun timsalında 30 il ərzində möhkəmlənmiş “keçilməz Ohanyan xəttinin” rəşadətli Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin qəhrəman əsgər və zabitləri tərəfindən yarılması, kənd və şəhərlərimizin işğaldan azad olunması həm bədii, həm hərbi, həm də tarixi dillə təsvir edilmişdir. Yazıçı onlarla şəhid və qazilərin döyüş yolu, göstərdikləri N sayda və “N” saylı qəhrəmanlıqları, şücaətləri əsasən sənədli, real faktlar əsasında cəlbedici bir üslubla əsərə daxil etmişdir.
“N saylı qəhrəmanlıq” ... bu adin altında N saylı qəhrəmanlıq, N saylı şücaət, N saylı əməliyyat tədbirləri, vətən yolunda N saylı ölüm, candan keçmə həvəsi, torpaqlarını düşməndən xilas etmə istəyi, oğul arxasınca qürurla baxan N saylı narahat ana qəlbi, ata ürəyi, nişan üzüyünü əlində möhkəm sıxan gənc qız həsrəti... dayanır. “Aləmlərin sssöhbəti” sinələrə dağ basır, qəlblərdə qürur yaradır:
Ata, mən də hər an sizinləyəm, biləsən,
Tələsmə ki, tez yanıma gələsən.
Anama de, yuxum gəlmir, mənə lay- lay desin,
Qızıma de, atan yatıb, gözləməsin.
Bu tək bir şəhidin səsi deyil, həm I, həm II Qarabağ müharibəsi şəhidlərinin, qapısına şəhid möhürü vurulan minlərlə evlərdə yatmış atasını gözləyən övladların səsidir. Övladı ilə bərabər dəfn olunmaq üçün qəbrə atılan N saylı ata, anaların səsidir.
Bu,“N” saylıları sadalamaqla bitən deyil. Bizim araşdırmağa gücümüz çatmayanı S. Qarayev tam mənası ilə birər-birər bir əsərdə əhatə edə bilmişdir. Əsərdə hadisə eyniliyi yoxdur, hamı bir amal uğrunda, hər kəs öz varlığı ilə təkrarsız şücaət göstərir. Bax budur qəhrəmanlığın səpələnməsi! Budur qələmin gücü!
III fəsil “Mövcudluğun səpələnməsi” adlanır. Burada Şuşanın azad olunması, möhtəşəm tarixi qələbə sayəsində 30 il davam edən işğalın sona çatması Cıdır düzündə “Sərxoş qarğa rəqslərinin” “Xarıbülbül” festifalıyla əvəz olunması fonunda mövcudluğun səpələnməsi təsvir olunur. Qəhrəman şəhidlərin mövcudluğu isə Azərbaycanın üçrəngli bayrağına, dövlətin gücünə, xalqın milli-mənəvi dayaq nöqtələrinə səpələnir. Hətta bu gün bizim tanıdığımız, amalına bələd olduğumuz generalların, polkovniklərin, zabitlərin, əsgərlərin, hər bir kəşfiyyatçının daxilinə hopan vətən, Şuşa qeyrətidir bu səpələnən mövcudluq. Səpələnə bildiyinə görə də Azərbaycan şəhidlik, qəhrəmanlıq məktəbi mövcudlaşdı və 200 illik ermənilik faşizmi və havadarları üzərində tarixi, həlledici qələbə çaldı. Ermənilik ideyaları yoxluğa, keçmişə səpələndi. Burada “mövcudluğun yüksəliş xətti varsa, eniş xətti də var” ideyası təsdiqlənir. Bu yüksəlişin zirvəsində yazıçının vətəni, onun həmvətənləri dayanır, qanı, canı bahasına... Amma qürurla dayanır.
Əsərdə Sadıq Qarayev maraqlı epizodlarla müharibənin yazılmamış qanunları çərçivəsində xalqımzın, dövlətimiin üzləşdiyi bu təcavüzün təkcə iki qonşu ölkə arasında məhdudlaşmadığını sətiraltı eyhamlarla, ancaq aşkar şəkildə ustalıqla göstərə bilmişdir.
Əli – Zori – ayı xətti çox maraqlı qurulub. Məncə şərti ayı əvvəlcə Əliyə, onun timsalında Azərbaycana yaxınlaşır, Əlini ölmüş bilib zərərsiz hesab etdikdən sonra ona zərər verə biləcək tərəfə - Zoriyə, onun timsalında isə Ermənistana yaxınlaşır. Bura mubarizə meydanıdır, Zori ilə ayının əlbəyaxa olması Əliyə fürsət verir. Əli düşmənini ələ keçirə bilir. Bu artıq siyasət meydanıdır.
Ayi ilə kəşfiyyatçıların rastlaşması, ayının hər iki kəşfiyyatçıya hücumu, şimaldan gələn zərbənin də, himayənin də məqsədli olduğu ayının şəxsində rəmzi olaraq açıqlanır. Həm də burada bir Azərbaycanlı, bir türk humanistliyi var. Ayının öldürməkdə olduğu düşməni xilas etmək kimi ali bir duyğu yaşanır. Məhz bu anlamda ayının Azərbaycanlı zərbəsi ilə ölümü də bir rəmzdir. Erməninin vətəninin iqtisadi və siyası rifahı Azərbaycanın əlindədir. Sakit qonşu kimi həyat sürmək, Zəngəzur dəhlizinin iqtisadi mənfəətindən faydalanmaq, ticarət yollarının açılması və s. bu rifahın əsasını təşkil edir. Amma...
Bu bölümdə ayrı-ayrı məkanların, vətənin hər qarış torpağının azadlığı uğrunda mübarizə səfərinə cıxmış insanların, heç vaxt Qarabağı görməmiş, qan yaddaşında həsrət yaşadan gənclərin döyüş haqqını Qarabağın tarixindən yazdığı səhifələrlə bir daha əsaslandırır. Bu müharibə VƏTƏN torpağı uğrunda uzun illərin həsrətindən tumurcuqlayan müharıbədir. Bu gün – hər kənd, hər qarış torpaq alındıqca çiçək açan ədalətli müharibədir.
Hər günün öz zəfəri var – yazıçının dili ilə desək, hər günə mövcudluğun zəfəri səpələnib, səpələnmiş zəfər mövcudluqu bütövləşir “Zəfər günü söhbəti”ndə. Ana deyil o, analardır, məktəbdən gec gələn oğlunun-şəhid olmuş oğlunun yolunu gözləyir, onunla söhbət edir:
“-Yəqin orda Vətən, dövlət, Azərbaycan əzəbərləyirdin...
Gördüm, gördüm uzaqdan, ağ saçlarımı yol edib, sevinclə, üçrəngli sən gəlirdin, çiyinlərdə mənə əl eyləyirdin.
– Salam, ana, zəfər günün mübarək!
Siz də orda yığışın bir yerə, atamı təbrik elə.
Qızım, oğlum dərslərini oxuyurmu, nənəm mənə qalın-isti yun corablar toxuyurmu? Babam yenə təqaüdü əsgərlərə verirmi, qəpik-qəpik yığıb qələbəyə qurban deyirmi?
Ordu ana, rəşadətin, milli qeyrətin yer-yurdu Ana!
Bilirsənmi, burda bir üçrəngli yol vardır, kənarları 44 dənə ayna kimi bulaqlardır...
Tez-tez gedirik ora, hər içəndə sizə necə gətirək deyirik, çörəklərin vətən ətirlisini yeyirik, üçrəngli paltarlar geyirik...
– Bura bax, oğul, çıx gəl evə, mən çox darıxmışam,
Sənə sözüm var, ürəyimi qurban saxlamışam.
– ....”
Bu, təkcə oğul – ana söhbəti deyil, həm də yazıçının gələcəyə inamıdır. Bu gün zəfər duyğuları yaşayan xalqın, minlərlə şəhid valideyni olan xalqın gələcəyinə yazıçı inamı. Qarayevin yenə vətənini, xalqını, dövlətini sevən, qorumağa qadir olan oğulların yaranacağına olan inamı, Azərbaycançılıq ideyalarını gələcək nəsillərə apara bilən vətən övladlarına olan inamı.
Böyük Azərbaycançılıq əqidəsini özündə yaşadan S.Qarayevin bu tarixi-sənədli-bədii əsərinə epiloqu “Azərbaycançılıq məfkurəsi” adlandırması da heç təsadüfi deyil.
Azərbaycançılıq məfkurəsinə daim sədaqəti ilə seçilən Sadı Qarayevə tutduğu elm, yazıçılıq və Azərbaycançılıq yolunda uğurlar arzulayıram.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.10.2023)
Yeddi şəhid polisin şəhadətinin 30-cu ildönümü
Nihad Alimoğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Onlar şəhadətə ucaldılar. Ailələrinə, yaxınlarına qürurlu olmağı nəsib etdilər. Amma həm də doğmalarını ən azından məzarları önündə dayanıb yasin oxutmaqdan, mərmər daşlarına qərənfil düzməkdən məhrum etdilər.
Çünki onlar məzarsız şəhidlərdir.
1993-cü ilin 25 oktyabrında Cəbrayıl rayon Dərzili kəndi ərazisində, Zəngilanın müdafiəsi zamanı mənfur düşmənlərə qarşı qeyri bərabər döyüşdə şəhadətə ucalmış, Daxili İşlər Nazirliyinin əməkdaşları, 7 polis şəhidimiz İsmayılov İsmayıl Barat oğlu, Bəşirov Fazil Arif oğlu, Quliyev Aqil Mehralı oğlu, Quliyev İlham İmamqulu oğlu, İsmayılov Möhlət Bəhmən oğlu, Paşayev Sabir Əziz oğlu və Nərimanov Elşad Əvəz oğlunun 30-cu anım ili idi, bu münasibətlə
Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə anım tədbir keçirilirdi.
Gəncliyə Yardım Fondunda təşkil edilən anım tədbirini ölkəmizin ərazi bütövlüyü uğrunda şəhid olan bütün şəhidlərimizin əziz xatirəsini bir dəqiqəlik sükutla yad etməklə başladı. Ardınca Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni səsləndirildi.
Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin sədri Güllü Eldar Tomarlı tədbiri açaraq sözü Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin idarə heyətinin üzvü, şair Lalə İsmayıla verdi. Lalə İsmayıl 7 şəhid polisimizin ömür yolundan, qəhrəmanlığından söhbət açdı.
Sonra Milli Məclisin deputatları Səbinə Xasayeva, Aydın Hüseynov, Zəngilan rayon İcra başçısının müavini Xanım Rüstəmova qəhrəman şəhidlərimizin qazandıqları
“Qarabağ Azərbaycandır” adlı zəfərimiz barədə geniş söhbət açdılar.
AVMİB Zəngilan rayon şöbəsinin sədri Azad Musayev və yoldaşlarının çıxışları ilə, vətənpərvər mahnılar bəstəkarı Fərahim Sadiqin Əsgərnamə elegiyası ilə məclis canlandırəıdı. Tədbirin təşkilatçılarından müharibə veteranı, şəhid bacısı Lalə İsmayıla BÖYÜK ZƏFƏR xatirə medalı təqdim edildi.
Yeddi Məzarsız şəhidimizin şəhadətinin şahidi Zakif Abbasov gerçək qəhrəmanlarımız haqqında kitablar yazılması, onların xalqa layiqincə təbliğ edilməsi barədə arzu və istəklərini bildirdi.
Şəhid bacısı Gülizə İbadova,
Şəhid xanımı Sevinc Paşayeva öz çıxışlarında doğmaları barədə xatirələrini dilə gətirdilər, Gülizə xanım öz çıxışından sonra şəhid ailələrinə və Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinə Yeddi şəhidimizin şəkillərini hədiyyə etdi.
Keçmiş polis əməkdaşı Zöhrab Ağayevin taxta üzərində odla işlədiyi Yeddi Şəhid Polisimizin rəsm əsəri Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinə təqdim edildi.
Keçmiş Polis əməkdaşı Osman Vəliyevin çıxışında qəhrəman oğulların şəhid düşdükləri yerdə xatirə abidəsinin ucaldılması barədə təklifi Şəhid ailələrinin ürəyincə oldu.
Polis şəhidlərimizin anım günündə DİN-nin nümayəndələri də iştirak edərək, öz ürək sözlərini ailələrlə paylaşdıqlar. Zəngilan rayon 10 nömrəli məktəbin müəllimi İlhamə Quliyevanın şagirdləri ilə birgə hazırladıqları səhnəcik, Ağdam rayon 33 nömrəli məktəbin şagirdi Tünzalə Tağıyevanın, Qaradağ rayon, Elxan İsmayilov adına 253 nömrəli məktəbin şagirdi Mehrac Dünyamalıyevin söylədikləri şeirlər, İsmət Qayıbov adına 1 saylı məktəbin 2-ci sinif şagirdi Fərman Əzizovun ifa etdiyi "Azərbaycan" adlı nəğməsi ürəkləri riqqətə gətirdi.
Çıxışçılar arasında Azad Müəllimlər İctimai Birliyinin sədri, Bakı şəhər 35 nömrəli orta məktəbin ingilis dili müəllimi Pərvanə Talıbova, “UNUTMADIQ” adlı, elə yeddi qəhrəman şəhidimizin də haqqında yazıların yer aldığı kitabı qonaqlara hədiyyə etdi. Şəhid anaları - Müşfiqimizin anası Aygün xanım, Cəmilimizin anası Aygün xanım, Zaur İsmayılzadənin anası Sevil xanım yeddi şəhidimizin ailəsinə “bizlər itirdiklərimizin əvəzinə Vətən qazandıq” deyərək
mənəvi dəstək oldular.
İstefada olan polkovnik-leytenant Bayram Məmmədov ta ki müharibənin ilk günlərindən Azərbaycan polisinin sərhədlərimizdə, vətənimizin müdafiəsi üçün apardığı mübarizə haqqında dəyərli fikirlər bildirdi.
Tədbir boyunca tədbir iştirakçılarına şəhidlərin ömür və döyüş yolu haqqında məlumat verildi, xalqımızın igid övladlarının göstərdikləri şücaətlərdən, Ali Baş Komandanın rəhbərliyi altında böyük zəfərlə bitən Vətən müharibəsindən söz açıldı. Bildirildi ki, torpaqlarımızın azadlığı uğrunda döyüşən hər bir qəhrəmanımızın xatirəsi daim qəlblərdə yaşayacaq.
Sonda şəhidlərimiz haqqında videorolik izlənildi.
Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin!
AMİN!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.10.2023)
Kiyevdə Müslüm Maqomayevin xatirəsi anılıb
Ukraynanın paytaxtı Kiyev şəhərində dünyaşöhrətli müğənni və bəstəkar, SSRİ-nin və Azərbaycanın Xalq artisti Müslüm Maqomayevin xatirəsi anılıb.
AzərTAC xəbər verir ki, Azərbaycanın Ukraynadakı səfirliyinin əməkdaşları Kiyevdə Müslüm Maqomayev adına parka gələrək onun abidəsi önünə tər çiçəklər düzüblər.
Azərbaycanın Ukraynadakı səfiri Seymur Mərdəliyev abidə önündə çıxış edərək bildirib ki, Ukraynada Müslüm Maqomayevin xatirəsi ehtiramla anılır. O nəinki azərbaycanlıların, bütün dünya xalqlarının qəlbində elə sevgi abidəsi ucaldıb ki, bu gün də sevilir, anılır. “Azərbaycan musiqi mədəniyyəti tarixində onun öz yeri, öz çəkisi var. Zaman keçir, illər dəyişir, amma onun sənətinə və şəxsiyyətinə tükənməz sevgi nəinki azalmır, əksinə daha da artır. Bu gün Müslüm Maqomayev təkcə azərbaycanlı kimi yox, həm də bəşəri sənətkar kimi qəbul edilir, tanınır, öyrənilir”, - deyə səfir əlavə edib.
Qeyd edək ki, ötən gün dahi sənətkarın vəfatından 15 il ötdü.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.10.2023)
Kuryerin və rəngsazın əhvalatları
Qoşqar İsmayılzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
- Xoş gəlmişik Azərbaycana, yeni bir günümüz yeni bir sabahımız. Deyirəm bəlkə, nəsə sifariş verib evdə yeyək, sonra da usta çağırarıq, uşaqların otaqlarını rəngləsin? Hə, əzizim nə deyirsən ?
-Niyə də yox ?! Ver gəlsin.
-Salam, pizza və digər sifarişlər vermisiniz ?
- Bəli. Qiyməti nə qədər edir ?
-46,50 zəhmət olmasa. Üzr istəyirəm, ordakı pianinodur ?
- Bəli. Biz yeni köçmüşük bu ölkəyə. Öz pianinomuzu da gətirmək istədik, böyük bir xatirəsi var bizim üçün.
-İfa etmək olarmı xahiş edirəm ?!
- Əlbəttə olar, buyurun.
- Çox gözəl ifa etdiniz, əhsən sizə ! Demək ki, kuryer deyilsiniz siz ? Elədirmi ?
-Xeyr, kuryerəm mən.
- Amma, piano...
-Mən konservatoriyada oxuyurdum, bir vaxt pul qazanmaq lazım idi. Məcburən oranı tərk etməli oldum. Sonra bu işə keçdim. Həm də ixtisas yetərli deyildi və mənə lazım olan məbləği qazandırmırdı.
- Amma, böyük sənətçiyə bəxşiş də verilməz ki. Nəysə, 20 manatı az da olsa qəbul edin, zəhmət olmasa.
Bu pianoçu kuryerin əhvalatı.
- Qardaş otaq hazırdır, rənglədik, elədik.
-Lap yaxşı. Nə qədər ödəyəcəm sizə?
- 500 manat.
-Bu rəsmi siz çəkmisiniz?
-Bəli. Bəyəndinizmi?
- Bəyəndim, amma daha çox öz üzərinizdə işləməyinizi tövsiyə edərdim. Digər rəsmlərdən də nəsə öyrənə bilərsiniz. Üslubunuza baxdıqda isə daha çox Van Qoq, Pikasso kimi sənətkarların rəsmlərindən istifadə etməlisiniz, onlar sizə daha çox kömək edəcək.
-Üzr istəyirəm, mən "Memar Sinan" rəsm məzunuyam. Məlum, iş tapa bilməyincə rəngsaz işləməyə qərar verdim.
-Bu ölkədə hamı deyəsən miks işlərdə işləyir. Kuryer çağırırsan musiqi müəllimi çıxır. Rəngsaz çağırırsan rəssam çıxır. Fəhlə çağırırsan riyaziyyat müəllimi çıxır. Ehh...
Bu da rəssam rəngsazın…
Ölkənin 80 faizindən çoxu öz ixtisaslarında deyil də, fərqli peşələrdə fəaliyyət göstərirlər. Burda isə nə diplomun, nə də onun rənginin bir əhəmiyyəti var. Yaxşı, bəs səbəb nədir ? Sualı mən verdim, cavabını isə siz düşünüb qeyd edərsiniz.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.10.2023)
“Ulduz” jurnalının 650-ci yubiley nömrəsi nə ilə fərqlənir?
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin “Ulduz” aylıq ədəbiyyat jurnalının 650-ci yubiley nömrəsinin tam fərqli çıxacağı gözlənilirdi. Tam fərqli çıxdı da. Bəs bu nömrənin əzəlkilərdən fərqi nədədir?
Suala cavab almaq üçün “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı jurnalın Baş redaktoru Qulu Ağsəslə əlaqə saxlayıb. Qulu Ağsəs söyləyib:
-Cəfər Cabbarlı adın Respublika Gənclər Kitabxanası ilə ortaq layihə çərçivəsində ərsəyə gələn nömrənin devizi “yeni nəsil-poeziya”dır. Özəl nömrənin məsul redaktoru və “Ön söz”ünün müəllifi gənc şair və ədəbiyyatşünas Ramil Əhməddir. Dərgidə 35 yaşa qədər olan 28 şairin-Aqşin Evrənin, Aygün Bayramlının, Arzu Hüseynin, Allahşükür Ağanın, qazi şair Cavid Qasımovun, Cahan Seyidzadənin, Eminqueyin, Əlibalanın, Fərid Hüseynin, Furqan Sadıqın, Gülay Tahirlinin, Günel Şamilqızının, Habil Rzanurun, Həsən Kürün, İntiqam Yaşarın, Malik Atilayın, Nadir Yalçının, Nizami Bayramlının, Ramil Əhmədin, Rəvan Cavidin, Ruslan Dost Əlinin, Ruzbeh Məmmədin, Səddam Laçının, Sərdar Aminin, Şəhriyar del Geraninin, Şəfa Vəlinin, Şahanə Muşfiqin və Ulucay Akifin şeirləri yer alıb.
Bundan başqa, yubiley nömrəsində məşhur rus yazıçı Sergey Lukyanenkonun “Dərgidə kitab” rubrikasında “Çin alışdırıcıları satan qızcığaz” hekayəsi yer alıb ki, onu da dilimizə Seyfəddin Hüseynli tərcümə edib. “Dərgidə sərgi” rubrikasında rəssam Yaşar Səmədovun əsərləri təqdim edilib. Bir sözlə, əsl oxunulası “Ulduz”dur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.10.2023)
