Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu günə təsadüf edən əsas tarixi hadisələri diqqətinizə çatdırırıq.

25 dekabr

Katoliklərin Milad bayramı

Christmas Day. Milad bayramı xristian dünyasının ən əsas bayramı hesab edilir, xristianlıq peyğəmbəri İsanın doğulmasını özündə ehtiva edir. Dünyanın 100-dən artıq ölkəsində Milad dövlət bayramı sayılır. Tarixdə xristianların Miladı bayram etməsinə aid ilk yazılı mənbə 4-cü əsrə aiddir. İsa Məsihin dəqiq doğulma tarixi həmişə mübahisələrə yer açıb, amma katoliklər bu tarixi 25 dekabr kimi qəbul ediblər. Olsun ki, məhz bu tarixi seçməkdə erkən dövr xristianlarının 25 dekabrda Xristin təməli və Pasxa bayramlarını qeyd etmələri, eyni zamanda Günəşin bərqərar olması gününü də bu təqvim günündə qeyd edilməsi rol oynayıb. Bu bayram 4 gün öncədən başlayıb 6 gün sonrayadək davam edir, bayramaxşamı – ayın 24-də soşelnik deyilən məcburi rituala bütün katoliklər əməl edirlər – buğda və bal qarışığı yeyilir, səmada ilk ulduz görününcəyə qədər bu post davam edir. Gecə, ayın 25-nə keçəndə, işıqlaşanda və  25-i günorta hər kəs Allaha xidmət edir, dualar oxuyur, şam yandırır. Kilsələrə böyük axın olur, uşaq və gənclər nəğmə oxuyaraq, şənlənərək evlərə gedir, hər bir ailəyə xoşbəxtlik diləyir. Əvəzində ailələr onlara qovrulmuş şabalıd, boyanmış yumurta, kolbasa qaxacları, meyvə və şirniyyat verir. Pay verməyən xəsis ev sahiblərini lağa qoyur, onları bədbəxtçiliklərlə qorxudurlar. Səs-küylü şənlənmələrdə hamı maska taxır, əsl karnaval əhval-ruhiyyəsi duyulur.

Məbədlərdə xüsusi Milad çörəkləri bişirilib insanlara paylanılır. Və ən vacibi – dekabrın 24-də, Miladdan bir gün öncə evlərdə rəngbərəng şarlarla bəzədilmiş küknar ağacları qurulur, bu, üstü meyvəli cənnət ağacının simvolu sayılır, bollu-bəhərli bir yeni il arzulanır hər kəsə.

Çauşeskunun və Yelenanın güllələnməsi

Lüteryanların da Milad bayramıdır bu gün. Pakistanda Kvay-e-Azam günüdür, o, Pakistanın milli dövlətinin atası-qurucusu hesab edilən şəxsdir. Pakistanın rəqibi olan Hindistanda Tulasi Pudjan Divas günüdür, bu günün bir adı da “müqəddəs reyhan günüdür”, indust dinində reyhan müqəddəs bitki hesab edilir. Peruda Takanakuy adlanan rəqs festivalı başlayır. Çin və Tayvan Konstitusiya, Kamerun uşaqların müdafiə günü, Mozambiksə ailə gününü qeyd edir. Zat aliləri amerikalılar isə bu gün iki mətbəx bayramı qeyd edirlər. Birincisi Milli balqabaq piroqu günüdür. Dadmışam, çox dadlıdır. İkincisi, Milli aşbazları öpmə günüdür. Bax bunu dadmamışam, nə yalan deyim.

1989-cu ilin bu günündə rumınlar ölkənin keçmiş rəhbəri Nikolae Çauşeskunu və həyat yoldaşı Yelenanı güllələyiblər. “Xalqın sərvətini ailə olaraq talayan, rumınları zillət içində yaşadan, azadlığa həsrət qoyan” diktator və həyat yoldaşı küçədə, minlərlə insanın gözü qarşısında öldürülüb.

1977-ci ildə dünyaşöhrətli komik aktyor Çarli Çaplin 88 yaşında vəfat edib. 1969-cu ilin bu günündə amerikalı Artur Blessit dünya tarixindəki ən uzun piyada səyahətinə başlayıb, o, 29 il ərzində  55011 kilometr məsafə qət edib. 1958-ci ildə SSRİ qanunvericiliyində milyonlarla insanın qəniminə çevrilmiş “xalq düşməni” ittihamı ləğv olunub. 1741-ci ildə isveç astronomu Anders Selsiy temperaturu ölçmək üçün şkalanı kəşf edib. Ən nəhayət, 1000-ci ildə macar qardaşlarımızın başda 1-ci Stefan olan Macar krallığı yaradılıb.

Qaziantepin azadlığı günü

Türkiyənin böyük şəhərlərindən olan Qaziantepin özünəməxsus xüsusiyyətləri var ki, bu da onu fərqli bir məkan kimi tanıdır. Əvvəla, şəhərin tarixi qədim dövrlərə dayanır. İkincisi, əvvəlki adı Antep olan bu qədim türk şəhəri Mustafa Kamal Atatürkün rəhbərliyi ilə aparılan Qurtuluş savaşından sonra “Qazi” (qəhrəman şəhər) statusu qazanaraq Qaziantep adlandırılıb. Qaziantep həm də Türkiyə Cümhuriyyətinin qurucusu Atatürkün rəsmi şəkildə əhali qeydiyyatına düşdüyü şəhərdir. Şəhər cənub-şərqi Anadolu bölgəsində sənayesinin inkişafı baxımından ön yerdə dayanmaqla yanaşı, həm də fərqli və zəngin mətbəxi ilə məşhurdur. Qaziantep böyüklüyünə görə Avropada 2-ci, Türkiyədə isə 1-ci olan zooparkı ilə də tanınır. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.12.2023)

Məti Osmanoğlunun tərcüməsində

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində hələ ki tanınmış ədəbiyyatşünas Məti Osmanoğlunun Gənc yazarlar üçün nəzəriyyə dərsi davam edir. Bu gün Məti müəllim özü tərcümə etdiyi rus poeziyasının zirvələrindən sayılan Konstantin Balmontun “Poeziya sehr kimi” məqaləsini təqdim edir.

Güzgüdə əks olunan güzgü, iki əksi qarşı-qarşıya yerləşdirin və onların arasına bir şam qoyun. Şamın alovu ilə şölələnən iki dibsiz dərinlik getdikcə dərinləşdirəcək, biri digərini dərinləşdirəcək, şamın alovunu zənginləşdirəcək və onları bir yerdə birləşdirəcək. Bu, şeirin obrazıdır.

Bir-biri ilə əlaqəsi olmayan, lakin bir qafiyə ilə şölələnən iki misra ahəngdar şəkildə qeyri-müəyyənliyə və məqsədsizliyə gedir və bir-birinə baxa-baxa dərinləşir, birləşir və ahənglə şəfəq saçan vahid bir bütövlük yaradır. Üçlüyün bu qanunu, ikinin üçüncü ilə birləşməsi bizim Dünyamızın əsas qanunudur. Güzgünü güzgüyə yönləndirərək dərindən baxsaq, hər yerdə oxuyan qafiyə tapacağıq. Dünya çoxsəsli musiqidir. Bütün dünya heykələ dönmüş bir misradır.

Sağ və sol, yuxarı və aşağı, hündürlük və dərinlik, yuxarıdakı Göy və aşağıdakı Dəniz, gündüz Günəş və gecə Ay, göydəki ulduzlar və çəmənlərdəki çiçəklər, ildırımlı buludlar və nəhəng dağlar, gözişləməz düzənliklər və sərhədsiz fikir, havadakı tufanlar və ruhdakı fırtınalar, qulaqbatıran göy gurultusu və qulağa güclə çatan çay səsi, qorxunc bir quyu və dərin bir baxış – bütün dünya ikiliyə əsaslanan bir uyum, nizam, harmoniya içindədir, gah səslərin və rənglərin sonsuzluğuna dalır, gah da ruhun daxili bir himninə, ayrıca bir ahəngdar mənzərənin vəhdətinə, sağın və solun, yuxarının və aşağının, zirvənin və uçurumun ucsuz-bucaqsız müxtəlifliyini özündə cəmləşdirən bir Mənin hər şeyi əhatə edən simfoniyasına qovuşur.

Bir günümüz iki yarıya – gündüzə və gecəyə bölünür. Günümüzdə iki parlaq şəfəq var, səhər və axşam şəfəqləri, biz gecədə toranlığın qatılaşan və seyrəkləşən ikiliyini bilirik və həmişə varlığımızdakı  başlanğıcın sonla qovuşduğu ikiliyinə arxalanırıq, gümüşü ulduzlar səpələnmiş qara məxmər yolda səhərdən axşama qədər aydınlığa, parlaqlığa, ayrılığa, genişliyə, həyatın çoxluğu ilə kainatın ayrı-ayrı hissələrinin rəngarəngliyi duyğusuna, ala-toranlıqdan ala-qaranlığa doğru gedib böyük sükut məbədinə, mənzərənin dərinliyinə, vahid bir xorun, bütöv bir Ahəngin dərkinə daxil oluruq. Həmin dünyada gecə-gündüz o ahəngi səsləndirə-səsləndirə ikini bir araya gətiririk, ikiliyi həmişə bütövlüyə çeviririk, birləşdirən düşüncəmizlə, onun yaradıcı toxunuşu ilə bir neçə simi səsli bir alətdə birləşdiririk, əbədi ayrı olan iki böyük yolu bir araya gətiririk, onlar qafiyədə öpüşən iki ayrı misra kimi ayrılmaz ahəngdə birləşirlər. 

Səslər və əks-sədalar, hisslər və onların yaratdığı xəyalat,

Yaradıcılığın sirri, yeni yaranmış misra.

Bir yaz səhərində leysan yağışının təzəcə yağdığı və selin bütün su tutarlarından daşdığı zaman gərginləşmiş qulağımıza bəzən kristal bir səs gəlir – damın harasındansa düşən damlalar uzun müddət yüngül cingilti ilə bir-birini təqib edir,  su yığıntısının altından gələn bu səs fikirlərdə əks-səda verərək insan düşüncəsini bir xəyaldan başqasına, bir daxili xülyadan yeni xülyaya aparır, bu xülya getdikcə genişlənir, kiçik ilə böyüyü, fərd ilə dünyanı qovuşdurur. Bir damcı səslənərək Dünya haqqında danışır, bərq vuran bir damlada göy qurşağının bütün rəngləri cilvələnir. Beləcə misra doğulur, ahəngdar obraz yaranır, insan özünü Dünyada görür, əks olunan Dünyanı da özündə tapır.

İnsan həm damladır, həm də Dəniz. Dənizdə nə qədər xəzinələr var! Mərcan meşələri, ağ, mavi, çəhrayı, qırmızı, sarı, göy və sirli yosunlar, kürəyində xaç təsviri olan, müxtəlif nöqtə və xətlərin bir-birilə kəsişdiyi naxışlı meduza var - və dəniz suyunun ənginliklərində rəngarəng formada balıqlar  qaçışır, elə orada kəskin qısqacları olan dəhşətli canlılar sürünür. Gecə bənövşələri üzür, kiçik avarlara oxşayan üzgəcləri ilə hərəkət edir, onlar gündüzlər Dənizdə qırmızımtıl talalar əmələ gətirir, gecələrsə fosfor işığı ilə işıldayırlar və bu işıq dalğada yellənib daha güclü alovlanır, sülhməramlı Dənizdə şüa saçan kökayaqlılar yaşayır, onların naxışlı üzləri cilvələnir, tikan-tikan kiçik şəffaf toplar, canlı torlar, dəbilqələr və fənərlər, canlı səbətciklər, zənglər, minlərlə xırda məxluqlar -  hamısında da mahnı var, onların hər qatarı bir misradır.

Dərinliklərindəki formaların səssiz musiqisindən ləzzət alan Dənizin üzündə dalğalar nərə çəkir, oyulmuş çanaqları sahilə atır – onlardan bəzilərini insan Dəniztək zəngin olmaq, dəniztək azad olmaq üçün talisman kimi sinəsindən asacaq, bəzilərini qalaq-qalaq yerə atacaq, tapdalayacaq, əzib onlardan hamar yollar salacaq, üçüncü qismini naxışlı, yüngül, kiçik boyunbağıya düzəcək, əyri buynuza bənzəyən, spiral şəklində bükülüb dənizin qorxunc səsini özündə saxlayan dördüncü qismini isə acgözlüklə dodaqlarına toxunduracaq və bu, ilk döyüş şeypuru olacaq, insan onda ilk döyüş havasını çalacaq, havasını təzələmək istəyəndə isə öldürməyə gedəcək.

Təbiətin bütün səslərinin musiqisini dinləyən ibtidai ağıl onları öz içinə yığır. O, tədricən naxış-naxış çoxlaylı ərintilərə qarışaraq daxilində onlardan musiqi yaradır və zahirdə onu ahəngdar sözlə, nağılla, sehrlə, tilsimlə ifadə edir.

Poeziya zahirdə ölçülərə salınmış nitqlə ifadə olunan daxili musiqidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.12.2023)

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Qardaş Türkiyə ədibləri ilə müsahibələrimiz davam etməkdədir. Bu dəfə sizləri Türkiyədə öz qələmi ilə adından söz etdirən Yıldız Tek Gamlı xanımla tanış edəcəyəm. Buyurub oxuya bilərsiniz…

-Salam Yıldız xanım ! Necəsiniz? Zəhmət olmasa öncə azərbaycanlı oxuculara özünüz haqqında məlumat verərdiniz.

-Salam, mən uşaq hekayələri yazıçısıyam və eyni zamanda keçmiş pedaqoqam, baxmayaraq ki, hazırda aktiv vəzifədə deyiləm. Ankarada doğulmuşam, böyümüşəm və oxumuşam. Əslən Nevşehirdənəm. Hazırda Bursada yaşayıram. Mühasibat uçotu, Xəstəxana menecmenti, Səhiyyə menecmenti, Uşaq inkişafı üzrə təhsil almışam. Hazırda Arxeologiya fakültəsinin ikinci kurs tələbəsiyəm. İngilis və bir az da alman dilini bilirəm. Həyatım boyu öyrənməyə və öyrətməyə davam edirəm.

-Ədəbiyyata marağınız necə yarandı? Bu haqda fikirlərinizi bilmək çox maraqlı olardı.

-Özümü tanıyandan oxumağı, yeni insanlar və dünyalar tanımağı sevirəm. Orta məktəb illərində hər bir yeniyetmə kimi mən də üsyankar şeir və esselər yazmağa başladım. Oxuduqca, böyüdükcə yazılarım, dünyaya baxışım dəyişdi. Xərçənglə rəqs edərkən həyatın çox da uzun olmadığını anladım və gələcəyi əmanət edəcəyimiz uşaqlara çatmaq istədim.

-Əsərləriniz haqqında məlumat verə bilərsinizmi?

-Çıxdığım yolda müxtəlif yaş qrupları üçün 11 kitabım və jurnalda bir köşəm var. Yaşadıqca yazmağa davam etməyi planlaşdırıram.

“Gökçe və Göksu” seriyası 7 kitabdan ibarətdir. Onların hər biri 3-6 yaş qrupunda olan uşaqlara sevməyi, özünü sevməyi, paylaşmağı, bir-birinə kömək etməyi, fərqli olanlara hörmət etməyi, təbiəti, heyvanları və ətraf mühiti qorumağı öyrətmək məqsədi daşıyan sadə, axıcı hekayələrdən ibarətdir. “Cemil Han'ın Maceraları” xüsusilə kitab oxumağı sevməyən, qızların da həvəslə oxuduğu 9 yaşdan yuxarı oğlanlar üçün yazılmış xəyalpərəst, tənbəl, kompüter yönümlü, kosmik agent olmaq istəyən Cemil Han haqqında gülməli hekayələrdən ibarətdir.

“Kayıp Balerin” 3-6 yaş qrupu üçün darıxdırıcı, zəhlətökən olmadan sadə, səlis bir dildə oxunan, bacı-qardaş qısqanclığı və valideynlərin hansı yolu izləməsi haqqında hekayədən ibarətdir.

“Büyüklere Küçüklerden Masallar”” mənim üçün xüsusi bir kitabdır... Təkcə 9 yaşdan yuxarı olanların deyil, bütün valideynlərin, hətta pedaqoqların mütləq oxuması lazım olan kitabdır.

Hər biri digərindən xüsusi olan 4 fərqli uşağın öz hissləri ilə danışdığı 4 hekayədən ibarətdir. Düşünürəm ki, bu, hamımızın uşaqlara baxış tərzimizi dəyişdirəcək və onları anlamağımıza kömək edəcək xüsusi bir kitabdır.

“Bir Kapadokya Masalı” inanclardan uzaq, pəri bacaları haqqında gələcəyə xəbər verən mifoloji araşdırma hekayəsidir və hər kəsin diqqətini çəkəcəyini düşünürəm.

-Xəyallarınızın genişlənməsinə səbəb olan hadisələr hansılardır və bizlərə bu haqda bəhs edə bilərsinizmi?

-Oxuyuram, bütün janrlarda oxuyuram. İstər türk ədəbiyyatı olsun, istər dünya ədəbiyyatı, əlimə düşən hər kitabı oxuyuram. Mən tələbə olanda dünya klassikası adı altında bizə ancaq ingilis, rus, fransız ədəbiyyatı öyrədilirdi, ancaq ədəbiyyat bunlarla məhdudlaşmır, məsələn, bir müddət Yapon, Skandinaviya, İran, Özbək, İrlandiya ədəbiyyatı diqqətimi çəkdi. Bu mənada düşünürəm ki, nəşriyyatlar daha çox əsərləri tərcümə edib oxuculara çatdırmalı, ədəbiyyat birtərəfli olmamalıdır.

-Zaman sizin üçün nə deməkdir və yazarkən hər hansı bir rutininiz varmı?

-Mənim üçün zaman əbədiyyətlə an arasında həm çox uzun, həm də çox qısa bir xətt kimi hiss olunur. Bəzən nəfəs almadan saatlarla yaza bilirəm və ac olduğumu dərk etmirəm, sadəcə kofe içirəm, bəzən də günlərlə cümlənin predikatı haqqında fikirləşirəm. Yəqin ki, yaşımla bağlı olan azadlıqla gecə yarısından səhərə qədər və ya istədiyim vaxt yazmaq lüksüm var.

- Kitab oxumaq vərdişini qazanmaq üçün nə etmək lazımdır? 

-Kitab oxumaq vərdişi yetkinlikdə əldə oluna bilən xüsusiyyət deyil, mən yetkinlikdə oxunan məcburi kitabları vəzifə kimi qəbul edirəm və heç kimin zövq almadığı işlə məşğul olmasını istəmirəm. Kitab oxumaq zövqdür və əgər bunu vərdiş etmək istəyirsinizsə, zəhmət olmasa, lütfən uşaqlarınıza 3 aylıqlarından nağıl danışın, uşağın kitaba toxunmasına icazə verin, şəkillərə baxın, lazım gələrsə yenidən rəngləndirin, hətta eyni kitabı hər dəfə fərqli səslərlə oxuyun, əmin olun ki, bu, uşağınızın diqqətini çəkəcək, kitab oxuduğunuz hər anı gözləyəcəkdir. Gələcəkdə övladınıza kitab oxuyun deyəndə, zəhmət olmasa onunla birlikdə siz də kitab oxuyun. Çünki uşaq sizin dediyinizi deyil, sizin etdiyinizi edir. Bu, çox sadə bir qaydadır; Uşağınızın gələcəkdə olmasını istədiyiniz insan kimi yaşayın.

-Türkiyədəki hal-hazırdakı mütaliənin vəziyyəti sizi qane edirmi? 

-Türkiyədə kitab oxuma nisbəti 1 faizdir və bu təkcə mənim ölkəmdə deyil, bütün dünyanın problemidir. Təəssüf ki, telefon və kompüter aludəçisi bir nəsil var və biz Korona dövründə evdə onlayn təlimlə bu asılılığı daha da artırdıq. Elə gənclər var ki, kitab oxumaq bir yana, çörək almağa da getmir, telefonla sifariş verir. Bu məni həm bir pedaqoq, həm də bir ana kimi kədərləndirir. Mən bacardığım qədər hər uşağa yetişməyə çalışıram, amma burada fərdilikdən çox dövlətlərin üzərinə məsuliyyət düşür. Dövlət mütaliə səviyyəsini artırmaq üçün  uşaqları, gəncləri əhatə etməli, milli təhsil çalışması aparmalıyıq.

-Azərbaycan ədəbiyyatını izləyirsinizmi? 

-İzmirdə kitab sərgisində olarkən ilk tanış olduğum azərbaycanlı yazıçı Əzimə Ağalorova idi. Füzuli divan ədəbiyyatında ərəb və fars dillərində yazıb, biz bunu dərsliklərdən öyrənmişik. Vaqif Səmədoğlunu eşitmişəm. Tanıdığım şairlər arasında Nizami Gəncəvi və Fələki Şirvanidir... Sizin şeirlərin də duyğusal olduğunu düşünürəm. 

-Gələcək planlarınız haqqında məlumat verə bilərsinizmi? 

-Uşaqlar üçün, gələcək üçün bildiklərimi yazmağa, istehsal etməyə və  gələcəyə ötürməyə davam edəcəyəm. Tədqiqatını və infrastrukturunu hələ yazmağa başlamadığım, çıxanda bütün dünyanın zövqlə oxuyacağı sürpriz bir kitab üzərində işləyirəm. Ona görə də indi inanılmaz dərəcədə həyəcanlıyam.

-Ənənəvi kitablara və ya elektron kitablara üstünlük verirsiniz? 

-Məncə, kitabların çap və ya rəqəmsal olmasının fərqi yoxdur, yetər ki, oxucuya çatsın. Texnologiya əsrinə ayaq uydurmalıyıq. Mən bir fərd olaraq kitablara toxunmağı, vərəqləməyi, kitabı qoxulamağı, əlimdə tutmağı, oxuduğum kitabı saxlamağı xoşlayıram. Ona görə də evdə kitab rəfləri ilə dolu qonaq otağım var, hətta oturarkən kitabları görmək belə məni xoşbəxt edir.

– Bir  yazar olaraq digər  yazarlara məsləhətləriniz nədir?

-Əvvəla, qardaş ölkəm Azərbaycanda sizin vasitənizlə bir portalla əlaqə qurmaq mənim üçün çox xüsusi hissdir. Bunun üçün sizə təşəkkür edirəm. Bir gün mən də qardaşlarımla yan-yana bir tədbirdə olmağı istərdim. Mənim üçün Azərbaycan eyni olduğumuz əziz ölkədir və mən hər bir azərbaycanlı qardaşımı ürəkdən sevirəm. Yazmağa, istehsal etməyə, gələcəyə qalıcı əsərlər buraxmağa davam edək. Sevgilərlə...

-Dəyərli vaxtınızdan bizlərə zaman ayırdığınız üçün minnətdaram Yıldız xanım! 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.12.2023)

Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinin sədri Fazil Mustafa Rəssamlar Evində olub, rəssamların emalatxanalarını gəzərək, onların yaradıcılıq ortamı ilə yaxından tanış olub. 

Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsindən məlumat verilib. 

Azərbaycan Respublikasının Xalq rəssamı, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının Rəyasət heyətinin üzvü, professor Arif Hüseynov 

Komitənin sədri Fazil Mustafanı rəssamların emalatxanaları ilə tanış edərək, ətraflı bilgi verib. 

Fazil Mustafa Xalq rəssamları Arif Hüseynov, Sirus Mirzəzadənin, Əməkdar rəssamlar Elşən Hacızadə, Adil Şıxəliyev, Natiq Fərəcullazadə, Azad Zeynalovun və Azərbaycan Rəssamlar İttifqqının üzvü, heykəltəraş Nəriman Məmmədovun emalatxanalarını gəzib fəaliyyətləri, qayğıları və yaradıcılıq uğurları ilə yaxından maraqlanıb. 

Daha sonra, gələn ay 80 yaşı tamam olacaq Xalq rəssamı Sirus Mirzəzadənin Atelyesinin açılışı olub. 

Fazil Mustafa Xalq rəssamına Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsi adından təbrik məktubu təqdim edib, ürək sözlərini bölüşüb. 

Təbrik məktubunda deyilir:

“Hörmətli Sirus müəllim,

Sizi - çağdaş təsviri sənətimizin görkəmli nümayəndəsini, Xalq rəssamımızı qarşıdan gələn 80 illik yubileyiniz münasibəti ilə təbrik edir, möhkəm cansağlığı, yeni yaradıcılıq uğurları diləyirik! 

Siz Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının və "HüsnArt" Təsviri Sənət Mərkəzinin tanınmış üzvüsünüz; 55 ilə yaxındır peşəkar yaradıcı fəaliyyət göstərir, sənətin estetik dəyərlərinə sadiq qalaraq, yeni əsərlər yaradırsınız. Sizin özgü əsərləriniz, ictimai fəal mövqeyiniz respublikamızın mədəni həyatını daha da canlandırmağa xidmət edir. Siz Mədəniyyət Komitəsi ilə də yaxından əməkdaşlıq edirsiniz. Ustad sənətkar olaraq, mədəni irsimizin təbliğ-tərənnümü ilə bağlı, eləcə də, dünya təsviri sənətində axın edən çağırışlarla bağlı qabaqcıl ideyalarınız bizə bəllidir. 

Siz zəngin yaradıcılıq yolu keçmiş, uzunmüddətli, səmərəli yaradıcı fəaliyyətinizlə seçilmisiniz. Məmnunluqla bildiririk ki, Siz 80 illik yubileyinizə yaradaraq və yaşadaraq yetişən sənətkarsız. İstər Sovet dönəmində, istərsə müstəqillik illərində yaratmış olduğunuz əsərləriniz ilə - özəlliklə, monumental işlərinizlə öz üfüqügenişliyinizi, fitri istedadınızı, peşəkarlığınızı sübut etmisiniz. 

Yubileyiniz ərəfəsində incəsənət studiyası açmağınız sevindirici hadisədir. Ümidvarıq, bu studiya istedadlı gənclər üçün də bir ocağa dönüşəcəkdir.

Sizi yubileyiniz və sənət uğurlarınız münasibəti ilə Mədəniyyət Komitəsi adından bir daha təbrik edir, ən xoş diləklərimizi yetiririk”!

Rəssamın atelyesinin açılışında Xalq rəssamı Fuad Salayev, Xalq yazıçısı Natiq Rəsulzadə, Bakı Qalereyasının direktoru Eldəniz Babayev, Xətai Sənət Mərkəzinin direktoru Zahid Əvəzov, Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinin üzvləri - Əməkdar rəssam, Naxçıvan Rəssamlar Birliyinin sədri Ülviyyə Həmzəyeva, Ülviyyə Ağayeva, Komitənin eksperti Əkbər Qoşalı, sənətşünas alim, Əməkdar İncəsənət Xadimi Ziyadxan Əliyev, gənc sənətşünas Ziyarət Cabarova və b. qonaqlar iştirak edib. 

Atelyedə Azərbaycan təsviri sənətinin problemlərinə aid geniş müzakirələr aparılıb. 

Azərbaycan təsviri sənətinin gələcəyi ilə bağlı dəyərli fikirlər mübadiləsini təqdir edən Fazil Mustafa, Mədəniyyət Komitəsinin qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığa hazır olduğunu deyib. 

Azərbaycan təsviri sənətinə aid belə görüşlərin gələcəkdə də davam etdirilməsi məqsədəuyğun sayılıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.12.2023)

Adəm İsmayılov, fəlsəfə doktoru

Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev tərəfindən yaradılmış, bütün dünyaya dövlət dayanıqlığı və ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi və mədəni tərəqqi nümunələri nümayiş etdirən müstəqil Azərbaycan Respublikası müasir mərhələdə özünün sivilizasiya təcəssümü apofeozuna çatmışdır.

Əlbəttə ki, dahi Heydər Əliyevin müasir Azərbaycan dövlətçiliyinin hərtərəfli möhkəmləndirilməsi və dinamik inkişafı işinin ardıcıl davamçısı kimi, dünya miqyaslı görkəmli dövlət və siyasi xadim, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tarixə düşmüşdür.

Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası, respublikanın istər sənaye, nəqliyyat-energetika, ticarət-iqtisadi, istərsə də hərbi-strateji və mədəni kontekstdə regional və planetar rolunun gücləndirilməsi istiqamətində həqiqətən də titanik fəaliyyətinin məntiqi nəticəsi olaraq, İlham Əliyevin müasir dövlət arxitekturası onun təşkilati, siyasi, intellektual dühası ilə həmahəngdir.

Bu məqalədə onun daxili siyasətinin əsas prinsipləri üzərində retrospeksiya prizmasından dayanaraq, bu iki onillik ərzində Azərbaycan cəmiyyətinin sosial-iqtisadi vəziyyətinin əsas mərhələlərini xatırlatmaq məqsədəuyğundur.

Heydər Əliyev 1993-cü ildə Azərbaycan dövlətçiliyinin bərpası prosesinə başlayaraq, Azərbaycan cəmiyyətinin dayanıqlığını üzə çıxaran yeni ictimai-siyasi və sosial-iqtisadi inkişaf modelini aydın şəkildə formalaşdırmaqla, həyata keçirməyə başladı. Bu model ən qısa tarixi dövrdə dərin siyasi və sosial-iqtisadi böhranın nəticələrini aradan qaldırmağa və Azərbaycanı postsovet məkanında ən dinamik inkişaf edən respublikalar sırasına gətirməyə imkan verdi.

Aparılan iqtisadi islahatlar nəticəsində Heydər Əliyev tərəfindən iqtisadiyyatın möhkəmliyinin və çevikliyinin əsası qoyuldu. İnflyasiya prosesi möhkəm şəkildə sabitləşdirilmiş, büdcənin doldurulması, xarici investisiyaların daxil olması, o cümlədən maliyyə-kredit problemlərinin həlli mexanizmləri tənzimlənmişdir.

Eyni zamanda respublikanın bütün sənaye-istehsalat kompleksinin fəaliyyətinin davamlılığını və stabilliyini təmin etmək məqsədilə iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunun inkişafının üzərində durmaqla nəqliyyat-enerji layihələrinin, sənaye istehsalı proseslərinin gələcək inkişafı və təkmilləşdirilməsi nöqteyi-nəzərindən görüləsi işlər hələ çox idi.

2003-cü ildə Prezident İlham Əliyev Azərbaycan rəhbərliyinin sükanı arxasına keçərək, ümummilli lider Heydər Əliyevin cəmiyyətin daxili siyasi və iqtisadi vəziyyətinin yaxşılaşdırılması kursunu davam etdirdi və modernləşmiş iqtisadiyyat ideyalarını, onun gələcək inkişafı yolları və metodlarının diversifikasiyasını həyata keçirməyə başladı.

Bunun əsası ilkin olaraq Prezidentin "Azərbaycan Respublikasında sosial-iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsi tədbirləri haqqında" Fərmanı, həmçinin də "Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının (2004-2008-ci illər) təsdiq edilməsi haqqında" Fərmanı idi.

Respublikanın sosial siyasəti sahəsində vətəndaşlara göstərilən xidmətlərin asan formada həyata keçirilməsini nəzərdə tutan Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2012-ci il 13 iyul tarixli 685 nömrəli "Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin yaradılması və dövlət orqanları tərəfindən vətəndaşlara göstərilən xidmətlərin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında" Fərmanına əsasən "ASAN xidmət" mərkəzləri yaradılmışdır.

2012-ci il sentyabrın 5-də İlham Əliyev "ASAN xidmət" mərkəzlərində göstərilən xidmət növlərinin və elektron xidmətlərin genişləndirilməsini nəzərdə tutan növbəti "Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin fəaliyyətinin təmin edilməsi haqqında" Fərman imzalamışdır.

Respublika Prezidenti xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyev tərəfindən əsası qoyulmuş Azərbaycanın neft strategiyasını şəffaf şəkildə davam etdirərək 2004-cü il fevralın 3-də Bakıda Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə prezidentlərinin iştirakı ilə Bakı-Tbilisi-Ceyhan layihəsinin maliyyələşdirilməsinə dair sənədlərin imzalanması mərasimini keçirdi. Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinin açılış mərasimi 2006-cı il iyulun 13-də baş tutdu.

2014-cü il sentyabrın 20-də Bakıda "Əsrin müqaviləsi"nin 20-ci ildönümü və Cənub Qaz Dəhlizinin təməlinin qoyulmasına həsr olunmuş mərasimdə Bolqarıstan Prezidenti Rosen Plevneliyev, Gürcüstanın Baş naziri İrakli Qaribaşvili, Yunanıstanın Baş naziri Antonis Samaras, Monteneqronun Baş naziri Milo Cukanoviç və digər xarici nümayəndələr iştirak edirdilər, bu da Azərbaycanın və onun lideri İlham Əliyevin dünya neft, nəqliyyat-enerji siyasətində rolunun beynəlxalq səviyyədə tanınmasının bariz sübutu idi.

2017-ci il sentyabrın 17-də İlham Əliyevin iştirakı ilə "Yeni Əsrin Müqaviləsi" imzalanmışdır, məlumata görə, Azərbaycan və beynəlxalq neft şirkətləri konsorsiumu "Əsrin Müqaviləsi"nin uzadılması - 2050-ci ilə qədər Xəzərin Azərbaycan sektorunda üç neft yatağı - "Azəri", "Çıraq" və "Günəşli"nin birgə işlənməsi barədə razılığa gəlmişlər. Əvvəlki müqavilə 2024-cü ilə qədər qüvvədə idi. Yeni sazişdə Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti (ARDNŞ) öz payını 11%-dən 25%-ə yüksəltdi.

Prezident İlham Əliyevin ölkəyə 20 illik rəhbərliyi dövründə aqrar istehsal sahəsində də hərtərəfli islahatlar aparılıb. Faktiki olaraq, onun rəhbərliyi altında yenidən yaradılmış, müasir qlobal texnoloji tərəqqinin bütün standartlarına cavab verən maddi-texniki baza Azərbaycan dövlətinin iqtisadi həyatının bu mühüm sahəsinin irəliləyən inkişafı üçün münbit, stabil zəmin yaratmışdır.

Prezident İlham Əliyevin kənd təsərrüfatının ənənəvi sahələrinin, o cümlədən pambıqçılığın, taxılçılığın, ipəkçiliyin, üzümçülüyün, çayçılığın, sitrus meyvəçiliyinin, çəltikçiliyin və arıçılığın dirçəldilməsi, fındıq, badam, xurma, zeytun və nar bağları sahələrinin genişləndirilməsi istiqamətində genişmiqyaslı fəaliyyəti sərhəd tanımır. Məhz elə o, ölkədə aqrar-sənaye istehsalının gücləndirilməsi, vətəndaşların yüksəkkeyfiyyətli kənd təsərrüfatı məhsulları ilə fasiləsiz təmin edilməsində əsas hərəkətverici qüvvə rolunu oynamış, ölkənin ixrac potensialını əhəmiyyətli dərəcədə artırmışdır.

Prezident İlham Əliyevin misilsiz parlaq sosial siyasəti son 20 ildə sosial sahəyə dövlət büdcəsinin illik xərclərini 20 dəfədən çox artırmağa imkan vermişdir. Məhz bu dövrdə minimum əməkhaqqı 38, orta aylıq əməkhaqqı 12, minimum pensiya 14, orta aylıq pensiya 18, yaşa görə orta aylıq pensiya 19, əlilliyə görə pensiyası 14, ailə başçısını itirməyə görə pensiya 19 dəfə artmışdır. Hər il pensiyaların ödənilməsinə ayrılan vəsait iki onillikdə 30 dəfə artmış və altı milyard manata çatmışdır.

Azərbaycan dilinin dövlət statusunun möhkəmləndirilməsi, onun linqvistik, terminoloji və ədəbi inkişafı məsələsi daim Prezident İlham Əliyevin diqqət mərkəzindədir. Məhz elə bu, "Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı"nın təsdiq edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamının imzalanmasına səbəb oldu. Sənədin icrası problemlərinə Prezidentin 29 dekabr 2012-ci il tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış" İnkişaf Konsepsiyası nöqteyi-nəzərindən baxılırdı. Proqrama 5 prioritet məsələ daxil idi: normativ-hüquqi bazanın yaxşılaşdırılması, dilin tədrisinin və istifadəsinin genişləndirilməsi, dilin KİV-lərdə təbliği və dilin öyrənilməsi və tanıdılmasında informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından istifadə.

Prezident İlham Əliyevin dövlətin humanitar həyatının bütün sferasının şəffaflaşdırılmasına yönəlmiş fəaliyyətində Azərbaycan xalqının və dövlətinin obyektiv, hərtərəfli, əfsanəvi deyil, həqiqi elmi məzmunla dolu tarixi problemi mühüm yer tutur. Prezidentin humanitar siyasətinin bu vektorunun aktuallığı, bütün ölkə vətəndaşlarının milli tarixi diqqətlə öyrənməsi və bilməsi zərurəti ilə yanaşı, həm də erməni saxtakarları və onların xarici havadarlarının Azərbaycan dövlətçiliyinin inkişafının müxtəlif mərhələlərində dövlət milliyimizin mövcudluğu faktlarının toxunulmazlığını şübhə altına almaq, Azərbaycan xalqının qədim mədəniyyətini ləkələmək və gözdən salmaq üçün bitməyən cəhdləri ilə motivasiya olunur.

Bu məqsədlə İlham Əliyev 2018-ci il yanvarın 10-da "2018-ci ilin Azərbaycan Respublikasında "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti İli" elan edilməsi haqqında", yanvarın 18-də isə "1918-ci il azərbaycanlıların soyqırımının 100 illiyi haqqında" Sərəncam imzalamışdır.

Yeri gəlmişkən, Azərbaycan xalqının ulu öndəri Heydər Əliyev tərəfindən əsası qoyulmuş müasir Azərbaycan Respublikasının demokratik həyat prinsiplərinin inkişafında davamlılığı təmin etməklə, Prezident İlham Əliyev maneəsiz söz və məlumat azadlığı, plüralizm, fikir müxtəlifliyi və siyasi hərəkatlar əsasında KİV-lərin fəaliyyəti üçün hər cür şərait yaratmışdır. Bu vektor Prezident İlham Əliyevin humanitar siyasətində prioritet istiqamətlərdən biri kimi müəyyən edilmişdir.

2015-ci il yanvarın 19-da İlham Əliyev "Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası"nın həyata keçirilməsi ilə bağlı Fəaliyyət Planı"nın təsdiq edilməsi haqqında" Sərəncam imzaladı.

Prezident İlham Əliyev 2020-ci ilin sentyabrında yeni dərs ilinin başlanması və Bilik Günü münasibətilə müraciət təbrikində respublika ictimaiyyətinin diqqətini özünün təhsil sahəsində fabulasına yönəltdi: "Mən hələ 2004-cü ildə demişdim ki, biz "qara qızıl"ı insan kapitalına çevirməliyik və bunu əldə etmişik. Çünki son illərdə Azərbaycanda nəinki təhsilin maddi-texniki bazası möhkəmlənib və bu gün bizim bütün ali məktəblərimiz təmirli binalarda yerləşir, eyni zamanda təhsilin keyfiyyəti artır. Bu, çox vacib məsələdir və biz bunu müxtəlif sahələrdə görürük. Bizim məktəblilərimiz beynəlxalq olimpiadalarda yüksək yerlər qazanırlar, olimpiadaların qalibləri olurlar. Son 20 il ərzində paytaxt və regionlarda 3630 məktəb, 450-dən çox uşaq bağçası tikilmiş və ya əsaslı təmir olunmuşdur. 2003-2023-cü illərdə sosial yönümlü büdcə xərcləri 20 dəfədən çox artmışdır".

Respublikada ən mühüm qlobal tendensiyalara uyğun olaraq inkişaf edən konstruktiv ali təhsil sistemi formalaşmışdır. Azərbaycan Boloniya prosesinin tamhüquqlu iştirakçısına çevrilmiş, maddi-texniki bazasının köklü şəkildə modernləşdirilməsi üzrə layihələr həyata keçirilmiş, təhsil müəssisələrinin idarə edilməsi və maliyyələşdirilməsinin yeni formaları tətbiq edilmişdir.

Ümumilikdə, Azərbaycanda 52 ali təhsil müəssisəsi var. Bunlardan 40-ı dövlət, 12-si özəldir. 2020-2021-ci tədris ilində bakalavriat pilləsində təhsil alanların sayı 171 820, magistratura pilləsində təhsil alanların sayı 16 920 nəfər olub. Onlardan 94 941 tələbə dövlət sifarişi ilə təhsil alıb.

Bütün bu göstəricilər Prezident İlham Əliyevin böyük əməyinin və onun yaratdığı texnoloji-təşkilati Azərbaycan təhsili modelinin son dərəcə maksimum səmərəliliyinin nəticəsi olan, inkişaf etmiş ölkələrin heç birinin müvafiq sistemindən geri qalmayan keyfiyyətli ali təhsilin inkişaf etmiş sistemini nümayiş etdirir.

Azərbaycanın bütün böyük şəhərlərində çoxlu mədəniyyət mərkəzləri, konsert zalları və kinoteatrlar var. Musiqi, teatr və təsviri sənətə sanki ikinci nəfəs gəldi və yaradıcı tərəqqinin yeni yüksək səviyyəsinə yüksəldi. Prezidentin rəhbərliyi ilə Azərbaycanın mədəniyyət sahəsinin yaradılması və daha da çiçəklənməsi məsələlərinin həllinə kompleks yanaşma işlənib hazırlanmışdır.

Respublikada onlarla musiqi festivalı ("Muğam aləmi", "İpək yolu", Qəbələ festivalı), sərgilər (Avropa Şurasının mənzil-qərargahında "XII və XXI əsrləri birləşdirən universal körpü: Nizami Gəncəvi yaradıcılığı (1141-1209)" layihəsi çərçivəsində sərgi "Şirvanşahlar irsi dünya muzeylərində" sərgisi və beynəlxalq əhəmiyyətli konfranslar (Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu, Bakı Humanitar Forumu, BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansının Qlobal Forumu və s.) keçirilmişdir.

Multikulturalizm kimi sosial-mədəni və siyasi anlayış minilliklər boyu hər zaman dini dözümlülüyü, torpağında yaşayan etnik, konfessional icmalara qarşı tolerantlığı ilə seçilən Azərbaycan xalqına xas idi. Bununla belə, multikulturalizm İlham Əliyevin humanitar siyasətində Azərbaycanda sülhü, sabitliyi, millətlərarası münasibətlərdə mədəni qarşılıqlı zənginləşməni bəyan edən siyasi kantata kimi səslənirdi. Buna əsaslanaraq, 2016-cı il Prezident İlham Əliyev tərəfindən Azərbaycanda "Multikulturalizm ili" elan edilmişdir.

Bu baxımdan, ölkəmizin tolerantlıq ənənələrinin dünya miqyasında təbliğinə böyük dəstək göstərən, Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın geniş əhatəli fəaliyyətini qeyd etməmək mümkün deyil. Heydər Əliyev Fondunun xətti ilə dünyanın ölkələrində bu istiqamətdə bir sıra tədbirlər həyata keçirilib.

Prezident İlham Əliyevin səyləri sayəsində, Azərbaycan inkişaf etmiş idman dövlətinə çevrilməyə başladı. 2013-cü ildə o, "I Avropa Oyunlarının 2015-ci ildə Bakı şəhərində keçirilməsi üzrə Təşkilat Komitəsinin yaradılması haqqında" Sərəncam imzaladı.

Beləliklə, tarixdə ilk dəfə Avropa Oyunları 2015-ci il iyunun 12-dən 28-dək Azərbaycanın paytaxtı - Bakıda keçirildi. Avarçəkmə yarışları Mingəçevir şəhərində təşkil olunmuşdu.

Bu beynəlxalq tədbir bütün dünyada böyük rezonans doğurmuş, Azərbaycanın və onun rəhbəri İlham Əliyevin nüfuzunun artmasına səbəb olmuşdur.

Bu uğur IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının təşkili ilə davam etmişdir. 2015-ci il sentyabrın 18-də İlham Əliyev "IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının 2017-ci ildə Bakı şəhərində keçirilməsi üzrə Təşkilat Komitəsinin yaradılması haqqında" Sərəncam imzalanmışdır. Eyni zamanda "İslamiada-2017" kimi də tanınan bu oyunlar Bakıda 2017-ci il mayın 12-də açılmış, mayın 22-də başa çatmışdır.

Siyasətdə belə bir formul var: "Çoxları zirvəyə qalxmağı bacarır, yalnız bir neçəsi zirvədə qala bilir". Məmnuniyyətlə bildirirəm ki, 2003-cü ildə Azərbaycanda dövlət hakimiyyətinin zirvəsinə yüksələn Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev mürəkkəb, Azərbaycan xalqı üçün bu qədər zəruri 20 illik fəaliyyəti ilə nəinki bu zirvədə qaldı, həm də dünyanın bir çox dövlət və siyasi xadimləri üçün əlçatmaz olan, fəth edə bilmədiyi dövlət-siyasi zirvəsinə ucaldı!!!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.12.2023)

Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

-Şiddət görürəm.

-Başa düşmədim, necə yəni? Nə şiddət?

-Məni olmadığım birinə dönüşdürürlər, yeni cild, yeni keyfiyyətlər verirlər, məni insanlıqdan uzaqlaşdırırlar.

-Nə danışırsan ay qız sən? Yediyin önündə, yemədiyin ardında. Gündə bir paltar geyinirsən, gəzib, rəqs edirsən. Dəlisən sən? Şiddət görürmüş. Yox bir. O cür adam sənə dəstək durub səni seçib, sən cəmiyyətdə tanınırsan. Həm belə baxanda, şöhrətin, reklamın pisi yaxşısı olmaz, tənqid də edilsən, linç də, olsun da, əsas odur yerin rahatdır.

-Deyil, sən heç nə bilmirsən.

-Ay qız, ağlıvı başıva yığ. Belədə ki, özün bəyəndin, özün seçdin. Pisdi, yaxşıdı, dözməlisən. Sən bu evdən ağ gəlinliklə çıxmısan. Oradan da ancaq kəfənlə çıxarsan. Başa düşdün?"

https://youtu.be/mkRqF8-Hqqc?si=ZI7_Im2xl_TOhgi0

Yeni bir ilə günlər qala mən keçmişdə baş verən bir hadisəylə bağlı danışmaq istəyirəm. Xüsusilə Türkiyədə olduqca bilinən bir hadisə... Düzdür, başda yazdığım dialoqla qismən daha fərqli mövzuları əks etdirir, amma mahiyyət birdir.

Adnan Oktar birliyi.

Eşitmişdiniz? Kişi adına yaraşmayan, cinsiyyəti kişi, özü iblis olan birindən gedir söhbət. Təbii ki, bu işdə tək də deyil, ona dəstək duran yüzlərlə oğlanlar, iş adamları, qadınlıqdan xəbəri olmayanlar və s..

Əslində Adnan Oktar məsələsi illər öncə bağlanmışdı, hətta onun yanındakı qadınlarla bağlı olduqca iyrənc, qırıcı ifadələr də işlədilmişdi. Bir çoxumuz, hətta demək olar hamımız qınaq obyektinə çevirmişdik o xanımları. "Axı insan özünə niyə bunu edər? Axı insan bu qədər cildini dəyişər? Nəyə görə bu mundar iblislə bərabərdirlər?" Deyə suallar vermişik dəfələrlə. Məsələnin iç üzü isə hələ bir neçə ay öncə çəkilən bir reportaj-filmlə aydın oldu. Sən demə onlar, o qadınlar iblisin yoldaşları yox, qurbanlarıymış... 

Gənc qızları müxtəlif taktikalarla cavan, yaraşıqlı, guya iş-güc sahibi oğlanlar aldadıb başlarına min bir bəla, min bir oyun açıb, nəhayət, onları baş şeytana təslim edirmişlər. Təcavüz, şiddət, basqı görən qadınlar illər boyu qanları, ruhları sorulur, öz düşüncələrini, hislərini tamamilə itirir və sonda məğlub olurlar. Belə qısa danışıb kećməyimə baxmayın, bu proses 1həftə yox, aylar, hətta bəzən illər çəkirmiş. Sonrasındaysa kölələşdirmə siyasəti. Düşünə bilirsiniz? Ekran qarşısında onu tərifləsin deyə qızları döyürmüş o cani. Zaman keçdikcə bütün ümidini itirən hər insan kimi o qızlar da yaşayarkən ölməyi qəbul ediblər.

 Bir az əvvəl internetdə türk seriallarından birindən bir səhnə gördüm və bu ağlıma gəldi. Demək serialda qız danışır ki, uşaq evində böyüyür, orada çox sevimli bir müəlliməsi olur. 18yaşı tamam olduqda müəllim onu öz evinə aparmaq istədiyini, onu qızı kimi sevdiyini, oğluna almaq istədiyini deyir. Lakin heçnə bu qədər məsum olmur. Müəllim də, oğlu da eyni Adnan Oktar məsələsindəmi minlərlə vasitəçilərdən biri olur. Bəhsi keçən qız və onun kimi gənc, həyatı əslində irəlidə olan, amma bu canilərin sayəsində geridə qalan qızlar var və zamanla gücsüz qalıb boyun əyirlər. Cürbəcür xalq diliylə desək, "pis yollara" sürüklənirlər. Hətta uşaqları əllərindən alınır, satılır. Vəhşiliyin səviyyəsini ölçə bilirsiniz beyninizdə? Şəxsən mən yox. 

Düzdür, bu bir serialdır. Düzdür, Adnan Oktar məsələsi çoxdan bağlanıb. Amma bunlar reallığı dəyişmir ki, həyat, bu dünya bu cür murdar insanlarla doludur. Başda yazdığım kiçik dialoqa qayıtsaq, əslində bir az da o qızların zəifliyini anlamaq olar deyə düşünürəm. Bilirik ki, mental basqılarla böyüdülən, ailəsi tərəfindən olduqca sərt reaksiyalar görən qadınlar sevməkdən, seçməkdən də qorxur, çünki onların geri dönüşləri də olmur. Başqa dillə, gəlinliklə getdikləri evdən kəfənsiz çıxmaq kimi şansları olmur, qorxuyla bir ömür hər əzaba qatlaşmağı gözə alırlar... Acınacaqlı vəziyyətdir.

Valideynlər, müəllimlər, ümumiyyətlə bir az vicdan sahibi olan hər bir kəsə aiddir bu. Sevgi öyrədin övladlarınıza, nifrət, pislik, kin yox. Allah uzaq eləsin elə qızım olmaz  deyəcəyinizə, öz övladınızı yetişdirin. Elə oğlum olmaz olsun deyəcəyinizə güzgüyə baxın, mən harada zəhv etdim deyə. Bir uşaq, bir körpə heç bir zaman şəxsiyyət deyil. Deyirlər uşaq ailənin guzgüsüdür, uşaq ailənin yox, cəmiyyətin güzgüsüdür. Gələcəyinizi, öz övladlarınızın gələcəyini xilas etmək üçün öncə bilirsiniz nə etməlisiniz? Başqalarının övladlarının gələcəyini xilas etməli, öz övladınızı tərbiyələndirməlisiniz. Tərbiyə şiddət, təhqir, acı söz deyil. "Oğlum, bu düzgün hərəkət deyil, belə etməyin doğrudur" cümləsindədir mədəniyyət. Ya da "qızım, gələn səfər bu məsələdə daha diqqətli olmalısan, mən sənə güvənirəm”lə başlamalısınız sözə.

 Düzdür, hər zaman valideyndə olmur səhv, bəzən sağlam almanın da içində qurd olur. Amma bu o demək deyil ki, bununla razılaşıb qurdları artıraq.

 Unutmayın ki, gələcək uşaqların, uşaqlarsa sizin əllərinizdədir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.12.2023)

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”

SSRİ niyə dağıldı? 

Çünki o, proletariatı ağıllı və varlı etməkdənsə ağıllıları və varlıları proletariat etdi. 

Ermənistanın tarixi eynən Vikipediya kimidir. Ona daim düzəlişlər edirlər. 

Varlılara nifrət edən kasıblar öz nifrətlərini ən çox piyada keçidi ilə keçərkən realizə edə bilirlər. Onlar zebranın üzəri ilə yavaş-yavaş, telefonla danışaraq, mesaj yazaraq, yanındakı ilə söhbətləşərək keçməklə bahalı avtomobildə dayanıb zorən piyadanın keçidini gözləyən varlılara yanmışlıq verirlər. 

Dünən hava o qədər soyuq idi ki, mən əli öz cibinə soxulmuş məmur gördüm. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.12.2023)