Super User

Super User

Çərşənbə axşamı, 12 Oktyabr 2021 15:11

Yeni mövsüm “Qıpcaq rəqsləri” baleti ilə açılıb

Pandemiya ilə əlaqədar uzunmüddətli məcburi fasilədən sonra Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı 113-cü mövsümünə premyera ilə başlayıb. Kollektiv rus bəstəkarı Aleksandr Borodinin "Qıpçaq rəqsləri" baletini təqdim edib.
Mədəniyyət Nazirliyinin rəsmi məlumatına görə, tamaşanı mədəniyyət naziri Anar Kərimov, nazirlik aparatının məsul əməkdaşları, digər qonaqlar və sənətsevərlər izləyib.
Səhnə əsərinin quruluşunu Mixail Fokinin xoreoqrafiyası əsasında Azərbaycanın Əməkdar artisti, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Samir Səmədov həyata keçirib. Musiqi rəhbəri və dirijoru, Xalq artisti Yalçın Adıgözəlov olan tamaşada əsas rolları balet truppasının aparıcı solistləri – Əməkdar artist Nigar İbrahimova,  Xalq artisti Gülağası Mirzəyev, gənc solistlər Fatimə Xələfova, Zəhra Tanrıverdiyeva və Seymur Qədiyev ifa ediblər.
Pandemiya qaydalarına əməl olunmaqla keçirilən tamaşa baletsevərlər tərəfindən böyük maraqla qarşılanıb.
Qeyd edək ki, bəstəkar A.Borodin "Knyaz İqor" operasının bir hissəsi olan "Qıpçaq rəqsləri"ni 1875-ci ilin yayında ərsəyə gətirib. Bəstəkar bu opera üzərində 18 il işləyib, lakin tam olaraq yazıb başa çatdıra bilməyib. Onun ölümündən sonra musiqi materialları əsasında A.Qlazunov operanı tamamlayıb, N.Rimski-Korsakov isə klavirin böyük bir hissəsini orkestr üçün işləyib. Operanın premyerası 23 oktyabr 1890-cı ildə Sankt-Peterburqun Mariinski Teatrında baş tutub. Xoreoqraf L.İvanovun quruluş verdiyi "Qıpçaq rəqsləri" tamaşaçılarda dərin təəssürat oyatmışdı. Sonradan "Qıpçaq rəqsləri" müstəqil balet tamaşası kimi bir çox teatrlarda səhnəyə qoyulub.

Pupor.az saytında dərc edilən
“Kitab ölümsüzlük yolunda alınan nəfəsdir” başlıqlı yazını - istedadlı jurnalist Ceyhun Musaoğlunun tanınmış türk şairi, İLESAM başqanı Mehmet Nuri Parmaksızla müsahibəsini oxucularımıza təqdim edirik.  


Mehmet Nuri Parmaksız. 1974-cü ildə İstanbulda dünyaya gəlib. İlk, orta və lisey təhsilini bu şəhərdə alıb. Qazi Universitetinin Sənət və Elmlər Fakültəsini, o cümlədən Türk Dili və Ədəbiyyatı bölümünü bitirib. Magistr dərəcəsini Qazi Universiteti Sosial Elmlər İnstitutunda tamamlayıb. Mardin Derik Lisesi və Ankara-Gölbaşı Anadolu Liseyində ədəbiyyat müəllimi kimi çalışıb.
Şeirləri, məqalələri müxtəlif jurnallarda dərc olunub. 2006-2008-ci illərdə İLESAM İdarə Heyətinin üzvü və vitse-prezidenti vəzifələrində çalışb. Türk ədəbiyyatına və poeziyasına verdiyi töhfələrə görə müxtəlif mükafatlara layiq görülüb. Hazırda  İLESAM başqanıdır.
Mehmet Nuri Parmaksız azərbaycanlı oxucunun həm tanıdığı, həm də sevdiyi şairdir. O, Azərbaycanda tez-tez olur. Mehmet Nuri Parmaksız bizə olduqca doğma imzadır.
Dəyərli şairimiz, Rupor.az xəbər portalının qonağı olub. Onunla etdiyimiz söhbəti müsahibə formasında təqdim edirik.

- Azərbaycana növbəti dəfə də xoş gəlmisiniz. Bu gəlişinizin məqsədi barədə daha ətraflı öyrənmək istərdik.

- Dünyada pandemiya elan olunandan sönra qardaş ölkəmə ikinici səfərimdir. Birinci səfərimizdə Mədəniyyət Nazırliyinə 10 min kitab hədiyyə etdik. Həmin kitablar işğaldan azad olunan ərazilərdəki kitabxanalar üçün nəzərdə tutulur. Bu dəfə isə kitab yarmarkasında iştirak etmək üçün gəldik. Bununla yanaşı, müxtəlif qurumların rəhbər heyəti ilə də görüşlərimiz oldu. Gələcəkdə birgə maraqlı layihələr üzərində planlar qururuq. 

- “Kitab” sözü blkə də ən çox eşitdiyimiz sözdür. Xüsusən jurnalist, yazıçı, aktyor, rəssam, rejissor, bir sözlə yaradıcı adam olan yerdə kitabdan daha çox danışılır. Bununla yanaşı, mütaliə mədəniyyətinin formalaşması üçün dünyada sonsuz sayda layihələr gerçəkləşdirilir. Özünüz də dediyiniz kimi, Azərbaycana hədiyyəniz 10 min kitab olub. Bütün bunlara baxmayaraq, yer üzündən qan-qada kəsilmir. Əksər ölkələrdə müharibələr, terorrlar yaşanır. O kitabların bu davaları durdurmağa heçmi gücü çatmadı? Çatmadısa, çatmırsa, kitab aksiyalarına daha nə ehtiyac var?
 
- İLESAM olaraq kitab hədiyyələrimizi təkcə Azərbaycana vermədik. Sizin Yazıçılar Birliyinin mətbuat katibi, dəyəri yazıçı, şair, mənim əziz dostum Xəyal Rzanın yardımı ilə digər türk ölkələrinə də kitablar verdik. Hətta balkanlara qədər gedib çıxdıq. Özbəkistana daha 20 min kitab verməyə hazırlaşırıq. Üs-üstə 100 min kitab hədiyyə etmişik.

- Niyə axı?
 
- Kitab ölümsüzlük yolunda alınan nəfəsdir. Kitabın müəllifi rəhmətə gedəcək, amma o əsər min illər boyu oxunacaq. Oradakı fikirlər min illər boyu dildən-dilə, düşüncədən-düşüncəyə keçəcək. Bizim türk dünyasına bu qədər kitabla qucaq açmağımızın əsas məqsədi də ortaq türk dilinin yaranmasına nail olmaqdır. Müxtəlif ölkələrin türk təmsilçiləri bir araya gələndə daha çox rus dilində danışırlar. Halbuki onların ana dilləri bir-birinə rus dilindən daha yaxın, daha anlaşılandır - kökü türk sözlərindən ibarətdir. Niyə ortaq dil yaranmasın? Türkiyə türkçəsi ortaq türk dili ola bilər. Əlbəttə, kimsə öz dilini unutsun demirik. Bir araya gələndə həmin ortaq dilimizdən danışaq. O dildə türk, Azərbaycan, özbək, qazax, qırğız kəlmələri də olsun. Belə olanda fkirlərimizi 300 milyonluq türk dünyasına çatdırmış olarıq. Türk birliyi rəsmi yaranmasa belə, dildə, fikirdə, sevgidə bu birlik var, təkcə qalır onu bir qurum kimi rəsmiləşdirmək. Artıq Zəngəzura açılan qapılar bzimdir. Belədə türk ölkələri bir-birinə xüsusən ekonomi baxımından daha asan yaxınlaşa biləcəklər. Sualınızın ikinci hissəsinə gələk: bu qədər kitab təbliğatı aparılarkən niyə dünya hələ də qan içində? Savaşı çıxardan insanlarmı, yoxsa idarə edənlərmi? Birinci, ikinci dünya müharibəsində insanlardan “savaş istəyirsinizmi” deyə sorsaydınız, çoxluq yox deyərdi. Bəzən elə olur ki, savaşsız mümkün olmur. Sizin Qarabağ uğrunda  savaşınızı bu qənaətimə misal kimi göstərə bilərəm. Kaş ki, Azərbaycanın haqq savaşı daha tez olardı. Kaş zəfəri 10 il öncə qazanaydıq. Şükür ki, bu gün Qarabağı işğaldan azad etdik. Ümumilikdə isə savaş pisdir. Başqa tərəfdən, məgər indi savaşlar ancaq döyüş meydanında, siahlamı aparılır? Sosial şəbəkələrdə bir probelm yarandı. Bilirsiniz nə qədər iş adamı bu əngəldən milyonlar itirdi?! Bunun adı savaş deyil, bəs nədir? Bir ölkə o biri ölkəyə hansısa işlərdə embarqo qoyur, nə güllə atır, nə raket, ama onların təsirindən daha betər təsir göstərir. Bunun adına müharibə demiyəlimmi? İnsanlara ziyalı fikirlərlə savaş açıblar. Nə qədər kötü fikirlər eşitmək olar... İnsanların zövqünü korlamağa yönələn planlar ən dəhşətli savaşdır. Zövqsüz insan yaxşı olan heç nəyi bacaramaz.

- Belə çıxır ki, müasir savaşları məhz kitab oxuyanlar törədir.

- Belə çıxır yox, belədir. Burada günah kitabda, onun müəllifində deyil, həmin əsəri oxuyanın beynindədir. Hitler də kitab oxuyan, hətta kitab yazan adam idi. Sadəcə özü xarakter etibarı ilə şeytanı hisslərlə yaşayıdı. İnsanın düşdüyü mühitin təsiri hər şeydən güclüdür, ona kitab kömək edə bilməz. Ancaq kitab oxumaq təhlükələri öncə görmək, çıxış yolları tapmaq, qəhrəman bu vəziyyətdə hansı addımları atardı, bu prinsipləri öyrənmək baxımından vacibdir. Kitab oxuyan insanla danışmaq, anlaşmaq, onu pis yoldan çəkindirmək asandır. Oxuduğun üzərində düşünmək, təhlil etmək, əsərdəki hadisləri fikrində canlandırmaq insana lazım olan ən vacib qidalardandır. 
 
- Neçə kitabınız var?

- 28 kitabım var, onların içərisində Azərbaycan dilinə çevriləni cəmi 3 ədəddir. Müxtəlif dillərdə tərcümə olunan şeirlərim də var. 17 kitabım isə məhz mənim müəllifliyimlə yazılan müstəqil əsərlərdir. Onlardan 3-ü şeir, ikisi roman, 5-i esse, 7-8-i akademik çalışmadır. 
 
- Müşahidə etdiyimizə görə, Sizin əsərlər yazmağa vaxtnız lap az olur. İnzibati işlər yaradıcılığınza nə dərəcə əngəl yaradır?

- Düzgün müşahidədir. Ayın çox hissəsini təyyarələrdə keçirən yazar nə vaxt yazsın axı... Bir romanı yazmaq üçün ən azı altı ay vaxt lazım olur. Bu da o şərtlə ki, əlavə bir iş yapmadan ancaq həmin romanı yazacaqsınız. Sadəcə şair, sadəcə yazıçı olanlara qibtə edirəm. Vaxtları var, o vaxtı əsər yaratmağa həsr edirlər. Əsər ən nazlı sevgilidir. Öylə nazlıdır ki, onu bir gün görməsəniz, halını sormasanız Sizi unudar. Kiçik həcmli əsərlər, şeirlər, esselər, hekayələrlə ara-ara görüşə bilərsiniz. Ancaq romana başladınsa, gərək onu qoynundan yerə qoymayasan, nazını bir an əksik etməyəsən. 

- İLESAM neçə ildir fəaliyyət göstərir? 

- 1986-ci ldən fəaliyyətə başlamışıq. 35-ci ilimizi qutladıq. 4 min üzvümüz var

- İLESAM-ı biznes baxımından gəlirli təşkilat hesab edə bilərik? 

- Təbii, gəlir əldə edirik. Bizə üzv olanların müəllif hüquqlarını qoruyacağımız üçün onlar üzvülük haqqı verirlər. Biz o maddiyata dayanaraq, KİV orqanlarında yayımlanan hər müəllifin əsərinə görə, onlara pul ödənilməsini təşkil edirik. Bizdə kitabların arxasına xüsusi möhür vurulur ki, nə qədər nəşr olunduğu bilinsin, nəzarətdən kənarda qalmasın. Biz müəlliflərə hüquqi yardım da göstəririk. Əgər onlar hansısa bir nəşriyyatla sövdələşmənin nəticəsini əldə edə bilmirlərsə, o zaman bizim vəkillər işə qarışır. Həmin vəkillərin ödənişini də biz edirik. Əlbəttə həyata keçirdiyimiz layihələrlə də para qazana bilirik. Artıq Türkiyədə belə bir qayda formalaşır, siz də bu formanı tətbiq edəcəksiniz. Hansısa əsəri telefonla çəkib, onu PDF-ə çevirib, müəllifin xəbəri olmadan yayanlara gömrükdəcə vergi tətbiq olunacaq. Həmin vergi müəllifin qonorarıdır, yazdığı əsərdən onun xəbəri olmadan pul qazanırsınızsa, həmin əsəri yaradana para ödəmək zorundasınız. İLESAM bu məsələlərin də tənzimlənməsini öz üzərinə götrüəcək. 

- Satmaq məqsədi ilə yox, hansısa dostuna göndərmək məqsədi ilə əsərin şəklini çəkibsə, onda necə olacaq?
 
- Fərq etməz, əgər sən müəllifin icazəsi olmadan onun əsərindən nəsə əldə etməyə çalışmısansa, vergi ödəyəcəksən. 

- Türkiyədə nəşriyyatlar yazıçıya sifariş verirlər? Nəşriyyat bazarı araşdırır, hansı mövzuda əsərin satıla biləcəyini müəyyənləşdirib yazıçı ilə bazarlığa girir. Bu sistem qardaş ölkəmizdə necə işləyir? Məsələn Folkner, Markes və bir çox başqalar belə fəaliyyət göstəriblər. Hətta Folkner müsahibəsində deyir ki, yazdığı bəzi əsərləri özü sonradan oxumayıb, çünki sifarişlə yazıb, məqsədi pul qazanmaq olub. 

- Öylə omaz ki...Əlbəttə belə bir iş birliyi var. Sadəcə yazıçının sifarişlə yazdığı əsərdən əsər olmaz. İmza mediatik olunca, tanınmış ismə çevrilincə, nəşriyyat onunla açıq biznes münasibəti qurur. Məsələn, deyir ki, bu il Yunus Əmrə ilidir, dahi şairlə bağlı nələrsə yaz. Daha açıq sifariş vermək düzgün deyil. Yazıçı nə qədər azad olacaqsa, o qədər yaxşı əsər yazacaq. Əsas odur sən imzaya çevriləsən. İnsanlar kitab alırsa, müəllifinə baxr, tanış gəlirsə alır, nə yazdığını, məhz bu əsəri necə yazdığnı, kitabın nədən bəhs etdiyinin fərqinə varmır. 

- Siz özünüzü daha çox yazıçı hesab edirsiniz, yoxsa şair? 
 
- Ahmet Hamdi Tampinar adlı həm şair, həm yazıçı, həm akademik düşüncəli, bacarıqlı insan var Türkiyədə. Ona bu soruyu sormuşlar. Cavab vermiş ki, mənim üçün əsas olan şeirdir, sadəcə şeirdə anlada bilmədiklərimi hekayədə, hekayədə anlada bilmədiklərimi romanda, romanda anlada bilmədiklərimi akademik əsərlərimdə anlatmağa çalışmışam. Mən də elə düşünürəm. Axı şeirdə deyə bilmədiyini romanda demək mümkündür. Romanın genişliyi buna imkan verir, nə qədər obraz istəyirsən yaradrsan, onlara nə qədər xarakter verə bilirsən verirsən, hadislərin axarını istədiyin kimi dəyşirsən. Şeirdə elə deyil. Şeir daha çix hisslərə bağlıdır. Şeiri çox önəmsəyirəm. Kaş ki, şeirdə hər şeyi anlada bilsəydim, daha başqa janrlara keçməzdim.

- Folkner deyir ki, şeir yaza bilməyənlər hekayəyə, hekayə yaza bilməyənlər romana keçdilər. Böyük yazıçı şeiri ən çətin janr hesab edib. Yeri gəlmişkən özü də 22 yaşına qədər şeir yazıb, elə yaradıclığa da bu janrla başlayıb, sonra görüb ki, şeir yazmağa gücü çatmır. 
 
- Maraqlı fikirlərdir, dolaysı ilə biz də öncəki sualın cavablnda elə bu mənada danışdıq. 19-cu əsrə qədər şeir sultan idi. Nə yazırsan yaz, şeir yazmırsansa qəbul edilmirdin. Sənaye inqilabından sonra dəyərlər dəyişdi. Şeir həm də ona görə sevilirdi ki, onu əzbərləyə, istədiyin yerdə deyə bilirdin. Şeir yaddaşlardan yaddaşlara keçirdi. Sonralar bir bum yarandı. Hər kəs şeir yazmağa başladı və özünə şair dedi. Hər şeir yazan şairmi? Ən çətin iş şeir yaza bilmək, nə qədər ziddiyətli olsa da, elə buna görə əksəriyyət şeir yazır. Özündə guya çətinin öhdəsindən gəlmiş olur. Beləcə də özünü aldada-aldada şeir dünyasına da mənasız cızma qaralar atıb getmiş olur. 

- Kitabların elektronlaşması prosesi sürətlənib. Belə gediş, klassik kitab anlayışını, kağız kitabları məhv etməz ki? 
 
- Elektron kitab əlinizə alıb oxuduğunuz kitabın zövqünü vermir, o ləzzəti ala bilmirsən. Səsli kitablar da geniş yayılıb. Yol gedəndə dinləməyə şərait yaradır. Nə qədər üstünlüyü olsa da bu o deyil. 

- Bir vaxtlar posmodernizm cərəyanı da ədəbiyyata hücum etdi. Hətta Azərbaycan misalında məlum oldu ki, Avropa ədəbiyyatında postmodernizm dövrü olub, keçib. Təəssüf bizə gec gəlib çatıb. Çox az illər ötdü postmodernizm cərəyanı qaya kimi sərt və sıldırım olan klassik romançılıq ənənəsinə dəyib cilik-cilik oldu. Bu gün də elekton kitabla kağız kitabın arasında ciddi ixtilaflar yaranıb. Sizcə hansı qalib gələcək?
 
- Disketlər vardı, yəqin xatırlayırsız, deyirdilər içərisinə yüzlərlə əsər yerləşir. Bu gün hanı həmin disketlər. Ardınca CD-lər gəldi, içərisində minlərlər yazılar yerləşirdi. Artıq onlar da fləşkartlara uduzur. Bir anlıq təsəvvür edək ki, yazıçı əsərini fləşkartda oxucuya təqdim edir. Oxucu istəyir ki, yazıçının imzası olsun. İndi imzamızı hara ataq?  Düşünün ki, sizdə Mikayıl Müşviqin öz imzası olan kitab var. Sizin üçün o kitabın qiyməti qiymətsizdir. Dahi şair kitaba imza atb, öz əli ilə. O kitab milyon diskə dəyər. Əfsanəvi şair sizdəki kitaba toxunmuş, bundan böyük hadisə olurmu oxucu üçün... Xeyir, kitab heç vaxt yoxa çıxmayacaq. Dünyanın yaradılış fəlsəfəsi buna imkan verməz. 

- Sizdən bir şeirini söyləmənizi istəsək, yox deməzsiz?

- Yox demərəm, amma bir jurnalistin sualı və ona verdiyim cavabla başlamaq istərdim. O vaxt 15 il idi İLESAM-a rəhbərlik edirdim. Soruşdu ki, İLESAM sizə nə qazandırdı? Cavab verdim ki, İLESAM-ın qazandırdıqları göz önündə, sən soruş bu təşkilat səndən nələri aldı, nələri kayb etdirdi? Məndən yazmadığım şeirlərimi aldı indiki görəvim. Bəkə də kitablarımın say 17 yox, 37 olacaqdı. Bəlkə də elə şeirlər yazacaqdım ki, ədəbiyyatın şah əsərləri olacaqdılar.  Bununla yanaşı təşkilat rəhbəri olmağım məni ailəmdən də uzaq saldı, beş gün orda, üç gün burda... Həyatım üçün də təhlükədir. Insan nə qədər yollarda olar. Siyasi tərəfdən də əziyyəti var. Bizim türk ölkələrinə kitablar paylamağımız türkün ortaq düşüncəyə gəlməsini istəməyən qüvvələri qıcıqlandırır, onlar hər türlü pis nəyəsə əl ata bilərlər. İnsanlara şair kimi deyəcəyim çox sözlər var. O sözləri deməyəsə zaman bulamıyorum. Hər kəs vəzifəyə gəlmək istəyir, o kürsüdə oturanda isə ən başlıcası azadlığını itirdiyini anlayır. İnsan azad varlıqdır, onun hər şeyini al, dözəcək, azadlığına toxunanda isə gücü çatsa, cavab verəcək, gücü çatmasa ürəyi partlayacaq, mənəvi baxımdan məhv olacaq. Elə birc kəlmə deyə biləcək: “Yandım anam”. 

- Şeiriniz dinləmədik.

- Dinləyin:

Şimdi ölsem,
Hangi şiir ağıt yakar arkamdan.
Hangi kitap gözyaşı döker hüznüme.
Ve hangi göz
Derdimin dermanı olur yüzüme.
 
Şimdi ölsem
Hangi okur ortak olur melâlime.
Hangi sözlükte manam yerini bulur.
Ve hangi çağ
Sözlerime aşina olur.
 
Şimdi ölsem
Ellerimin yalnızlığını hangi soğuklar örter.
Biliyorum şimdi ölsem,
Kalbimdeki aşkın dumanı
Sonsuzluğun sonsuzluğu kadar tüter.
 
Qeyd: müsahibədə müsahibin dilindən səslənən bəzi sözləri elə türk dilində də saxladıq. Ortaq türkcəyə damla da olsun kömək etmək istədik.

Çərşənbə axşamı, 12 Oktyabr 2021 11:14

Dünya memarlıq inciləri: Madriddəki vertikal bağ

Dünyada elə memarlıq inciləri var ki, qızıl fondu təşkil edirlər. İllər keçir, amma bu möhtəşəmliyi yeni tikililər, ultramüasir, modern dizaynlar kölgədə qoya bilmir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Boredranda.com saytına istinadən dünyanın ən çox təqdir edilən arxitektura incilərini təqdim edir.
İlk foto İspaniyanın paytaxtı Madrid şəhərinə aiddir. Vertikal bağ adlı bina görün necə də gözəldir.

Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi və Heydər Əliyev Sarayının təşkilatçılığı ilə oktyabrın 15-dən 20-dək II Azərbaycan beynəlxalq vokalçılar festivalı keçiriləcək.
Layihənin ideya müəllifi və bədii rəhbəri, Əməkdar artist Ramil Qasımov AzərTAC-a bildirib ki, festivalın keçirilməsinin əsas məqsədi Azərbaycan klassik vokal musiqisinin inkişafı və təbliği, gənc nəsildə yüksək musiqi zövqünün formalaşdırılmasıdır: “Birinci festivaldan fərqli olaraq, builki festival beynəlxalq status daşıyır və daha genişmiqyaslıdır. Çünki bu festivalda ən məşhur musiqiçilər və kollektivlər iştirak edəcəklər. İnanıram ki, festival maraqla qarşılanacaq, əsl musiqi bayramına çevriləcək və yaddaşlara həkk olunacaq”.
Festival çərçivəsində Azərbaycan və dünya klassik musiqi incilərinin nümunələri ölkəmizin öncül musiqi kollektivlərinin müşayiəti ilə tanınmış Azərbaycan və xarici vokalçıların, eləcə də istedadlı gənclərin ifasında təqdim olunacaq. Heydər Əliyev Sarayı, Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı, Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrı, Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyası, Beynəlxalq Muğam Mərkəzi, Azərbaycan Milli Konservatoriyası, Bakı Musiqi Akademiyası və Gəncə Dövlət Filarmoniyasında bir-birindən maraqlı konsertlər, musiqili tamaşalar, romanslar, təqdimatlar, elmi praktik konfranslar, ustad dərsləri və s. təqdim olunacaq. Konsert proqramlarında dünya şöhrətli bəstəkarlar Ü.Hacıbəyli, F.Əmirov, Niyazi, M.Maqomayev, C.Verdi, Motsart, C.Puççini, A.Vivaldi, C.Bononçini, G.Hendel, K.Glük, A.Skarlatti, A.Monteverdi, C.Perqolezi və başqalarının əsərləri səsləndiriləcək.
Festivalın təntənəli açılışı oktyabrın 15-də Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının kamera və orqan musiqisi zalında baş tutacaq. Qara Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestrinin müşayiəti ilə keçiriləcək tədbirin dirijoru, Əməkdar artist Əyyub Quliyevdir. Barokko musiqisi axşamında Xalq artistləri Samir Cəfərov, Gülnaz İsmayılova, Əməkdar artistlər Ramil Qasımov, Fəridə Məmmədova, İnarə Babayeva, Səbinə Əsədova və İlham Nəzərov çıxış edəcəklər.

Çərşənbə axşamı, 12 Oktyabr 2021 11:12

“Sonuncu” filmi növbəti beynəlxalq festivalda

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə Bakı Media Mərkəzi və “Salnaməfilm” studiyası tərəfindən istehsal olunmuş “Sonuncu” sənədli filmi 9-cu Boğaziçi Beynəlxalq Film Festivalının “Beynəlxalq sənədli filmlər” kateqoriyasında yarışacaq.
“Azərbaycanfilm” kinostudiyasından AzərTAC-a bildirilib ki, oktyabrın 23-dən 30-dək İstanbulda keçiriləcək festivalda “Sonuncu” filmi dünyanın müxtəlif ölkələrindən seçilmiş 10 filmlə birgə yarışacaq.
Filmin baş prodüseri Arzu Əliyeva, prodüserləri Orman Əliyev və Nazim Hüseynov, rejissoru Fariz Əhmədov, ssenari müəllifləri Esmira Əyyub və Fariz Əhmədovdur. Filmin operatoru Polşadan dəvət olunmuş kino mütəxəssisi Mateuş Çuxnovskidir.
Film, Kürdili adasının sonuncu sakini Vitali Pronindən bəhs edir. 1981-ci ildə Xəzər dənizində suyun səviyyəsinin qalxması nəticəsində vaxtilə həyat qaynayan Kürdili adaya çevrilərək yaşayış üçün əlverişsiz hala gəldi. Əhalinin əksəriyyəti adadan köçdü. Qazsız, işıqsız və demək olar ki, insansız qalan ada tənhalaşdı, təbiəti, heyvanları vəhşiləşdi, evləri dağıldı. Daha orada heç kim yaşamırdı... 68 yaşlı Vitalidən başqa… O, adayla nəfəs alır. Son nəfəsini də adada alır… Elə kamera qarşısında.
Qeyd edək ki, “Sonuncu” filmi daha əvvəl Rotterdam Beynəlxalq Film Festivalında, Rusiyanın Perm şəhərində keçirilən “Flaertiana Beynəlxalq Film Festivalı”nda, 6-cı “Eurasia.Doc” festivalında, Bosniya və Herseqovinada keçirilən 15-ci Jahorina Beynəlxalq Sənədli və Qısametrajlı Film Festivalında, Meksikada “BlackCanvas” Beynəlxalq Müasir Film Festivalında iştirak edib, müxtəlif mükafatlara layiq görülüb.
“Sonuncu” filminin festival həyatı hələ davam edir.
“Sonuncu” filminin növbəti müsabiqəsi İstanbulla yanaşı Polşada olacaq. Oktyabrın 19-dan 24-dək Polşanın Poznan şəhərində 25-ci “Beynəlxalq sənədli film festivalı” keçiriləcək. Film festivalın uzun metrajlı müsabiqə proqramında yarışacaq 13 filmdən biridir.

SNOB Magazin-in yaydığı bu xəbər ötən həftə Türkiyə mediasında ən çox izlənən xəbər kimi yadda qaldı:
Türkiyə pop musiqisinin Meqastarı Tarkanın keçmiş sevgilisi,
43 yaşlı vəkil Müdrik Öztürk özündən 22 yaş daha kiçik olan Daren Gerede Erkaya ilə münasibətlərini gündəmə gətirdi. Öztürk axtardığı sevgisini  Darendə tapdığını, 3 aydır birlikdə olduqlarını bəyan etdi.
Kübar və varlı ailədən çıxan, Avropada yaşayan 21 yaşlı gənc Darenin 43 yaşlı qadınla münasibəti əlbəttə ki, dərhal diqqət mərkəzinə çıxdı. Sosyete dairələrdə tanınan  xanım Benna Gerede oğlunun Öztürk ilə sevgili olduğunu təsdiqləyərək “Onlar birlikdə xoşbəxtdirlər" söylədi.
Xatırladaq ki, Türkiyə pop musiqisinin Meqastarı olan Tarkanın  Müdrik Öztürk ilə sevgili münasibətləri düz 7 il davam etmişdir.

Çərşənbə axşamı, 12 Oktyabr 2021 11:10

İlk dəfə Somali rejissorunun filmi Oskara namizəd olub

Somalili rejissor Khadar Ayderus Ahmedin çəkdiyi "Qəbirqazanın arvadı" ekran əsəri ölkəsinin “Oskar” mükafatına ilk namizəd filmi olub.
TASS agentliyi xəbər verir ki, Finlandiya vətəndaşı olan rejissorun Cibutidə çəkdiyi film, Somalinin Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin dəstəyi ilə istehsal edilib.
Bir qəbirqazanın xəstə arvadını xilas etmək və ailəni bir yerdə saxlamaq uğrunda mübarizəsindən bəhs edən filmdə baş rolları Somali əsilli Ömər Abdi və model Yasmin Varsame canlandırır.

Polşanın Kaliş şəhərində Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrının baş dirijoru və musiqi rəhbəri, Azərbaycanın Əməkdar artisti Əyyub Quliyevin dirijorluğu ilə Nizami Gəncəvinin 880 illiyinin qeyd edildiyi dövrdə dahi Azərbaycan şairinin xatirəsinin də anıldığı “Azərbaycan Notası - Simfonik Konsert” təşkil olunub.
AzərTAC xəbər verir ki, Kaliş Filarmoniyasının Simfonik Orkestri və solist, tanınmış viola ifaçısı, Qdansk Musiqi Akademiyasının dosenti Kşıştof Timendorfun ifasında keçirilmiş konsertin proqramın Polşada ilk dəfə olaraq səslənən dahi bəstəkarlarımız Fikrət Əmirovun “Nizami” və Qara Qarayevin “Yeddi gözəl” baletlərindən nümunələrlə yanaşı, E.Bloxun “Hebru” suitası, P.Çaykovskinin “Andante cantabile” və 6-cı “Patetik” simfonik əsərləri yer alıb.
Konserti təşkilati məsələlərdə yaxından iştirak etmiş Kaliş şəhərinin Vitse-prezidenti Qjeqoj Kulavenik və tanınmış polyak dirijoru Pavel Kotla, o cümlədən polşalı musiqisevərlər və Polşada yaşayan həmyerlilərimiz izləyib.
Tədbiri tanınmış polyak musiqişünas Vitold Paproçki açıq elan edərək səslənəcək musiqi parçaları barəsində ətraflı məlumat verib.
İlk olaraq çıxış edən Q.Kulavenik konsertdə iştirak edən bütün qonaqları salamlayaraq hazırkı konsert tədbirinin Kaliş şəhərində maraqla qarşılandığını və Polşada Azərbaycan musiqisinin səslənməsindən məmnunluğunu ifadə edib.
Daha sonra səfir Nərgiz Qurbanova tanınmış Azərbaycan dirijoru Ə.Quliyevin rəhbərliyi ilə Kaliş Simfonik Orkestrinin ifasında Azərbaycan musiqinin səslənəcəyi gecədə tədbir iştirakçılarını salamlayıb, dəstəyə görə Kaliş şəhərinin Vitse-prezidenti Q.Kulavenikə, tanınmış polyak dirijoru P.Kotlaya təşəkkürünü bildirib.
Səfir tədbir gecəsində bu il 880 illiyi qeyd edilən dünya ədəbiyyatına və bədii irsinə böyük töhfələri ilə tanınmış Azərbaycanın dahi şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin əsərlərinin motivlərinə əsaslanan musiqi əsərlərinin də yer aldığını qeyd edib.
N.Qurbanova 2022-ci ildə Azərbaycan-Polşa münasibətlərində 3 əlamətdar yubileyin qeyd ediləcəyini vurğulayıb, Azərbaycan ilə Polşa arasında strateji tərəfdaşlıq münasibətlərinin əsasının qoyulmasının 5 illiyi, Azərbaycan Respublikası ilə Polşa Respublikası arasında diplomatik münasibətlərin yaradılmasının 30 illiyi və Azərbaycan Ağqoyunlu hökmdarı Uzun Həsənin ilə Polşa kralı IV Kazimir Yaqellon arasında ilk tarixi yazışmanın aparılmasının 550-ci il dönümünün qeyd edildiyini bildirərək, sözügedən əlamətdar hadisələrin çətiri altında silsilə tədbirlərin keçiriləcəyini diqqətə çatdırıb, hazırkı konsert tədbirinin bu tədbirlərdən birincisi olduğunu qeyd edib.
Daha sonra Ə.Quliyevin dirijorluğu ilə Kaliş Filarmoniya Simfonik Orkestrinin ifasında nəzərdə tutulmuş simfonik musiqi parçalarından ibarət konsert ifa olunub. Konsert hər bir ifadan sonra tamaşaçıların sürəkli alqışları ilə qarşılanıb.
Fasilə zamanı tədbir iştirakçıları Azərbaycanının milli şirniyyat və şərab nümunələrindən ibarət süfrəyə dəvət olunublar.

 

 “Azərbaycan aktyorlarının həyatlarından maraqlı anlar “ layihəsində Əyyub Qiyas bu dəfə aktyor Hüseyn Ərəblinskini (1881-1919) təqdim edir.

 

 

 

1-ci əhvalat

 

Vəziyyətimiz çox ağır idi, təhsil xərcini ödəyə bilmədiyimiz üçün bir neçə ildən sonra mollaxananı tərk etməyə məcbur oldum. Ancaq tale üzümə güldü, eşitdim ki, görkəmli maarifçi Həbib bəy Mahmudbəyov kasıb uşaqların “Üçüncü rus-tatar” məktəbində pulsuz oxumaları üçün şərait yaradıb. Mən də vaxt itirmədən Həbib bəyə müraciət etdim:

 

– Həbib bəy, mollaxanda oxumağa imkanımız yoxdur. Nə olar, məni də bu məktəbə qəbul elə, oxuyum.

 

– Demək, mollaxanada oxumusan. Onda yazıb-oxumağı bilərsən.

 

– Bilirəm, Həbib bəy. Yaza da bilirəm, oxuya da. Ancaq daha çox şey öyrənmək istəyirəm.

 

– Nə deyirəm, bala, gəl. Mən bu məktəbi onsuz da sənin kimi elm öyrənmək istəyən, amma imkanı olmayan kasıb müsəlman balaları üçün açmışam.

 

 

 

2-ci əhvalat

 

Mənim əsas teatr fəaliyyətim 1903-1904-cü illərdə yaranan “Müsəlman artistləri cəmiyyəti” ilə sıx bağlıdır. Bu cəmiyyətin tamaşalarında ilk uğurlu çıxışlarımı etdim.

 

Cəmiyyətin təşəbbüsü ilə 1905-ci ildə, Azərbaycan teatrı tarixində ilk qastrol səfəri Lənkərana oldu. Truppa üzvləri məni də qastrola gedənlərin arasında görəndə təəccübləndilər. Qastrola Nəcəf bəy Vəzirovun “Müsibəti-Fəxrəddin” faciəsini aparmışdıq. Tamaşaya iki saat qalmış birdən xəbər çıxdı ki, baş rolu – Fəxrəddini oynayacaq aktyor xəstələnib.

 

– Hüseyn, tez, paltarını dəyiş, qrilmlən, Fəxrəddini sən oynayacaqsan, – truppa müdiri, qaranəfəs gəlib bu sözləri mənə deyəndə çaşıb qaldım.

 

– Mən axı məşq eləməmişəm.

 

– Məşqlərin hamısında olmusan, özüm də bilirəm, bir kənara çəkilib rolu əzbərlədiyini çox görmüşəm. İndi vaxt itirmək olmaz, tez ol, artist yoxdur, başa düşürsən, xəstələnib. Yoxsa tamaşaçılar bizi daşa basar.

 

Tez-tələsik qrim otağına cumdum. Rolun uğurlu alınması üçün əlimdən gələni elədim. Nə bilim, deyəsən, hamı razı qaldı.

 

 

 

3-cü əhvalat

 

Bir gecə tamaşadan sonra evə qayıdırdım, qaranlıq, kimsəsiz küçə ilə gedir, bir qədər əvvəl başa çatmış tamaşanın sehrindən hələ də qopa bilmirdim. Birdən kimsə arxadan əlini çiynimə qoyub məni yolumdan saxladı. Geri çevriləndə dayım oğlu Əbdülxaliqi gördüm. Axmağın, avaranın biriydi. Əlindən hər nə desən gələrdi.

 

– Nə vaxta qədər nəslimizin adını batıracaqsan? – deyə qəzəblə soruşdu.

 

– Mən nəslin adını batırmıram, dayıoğlu, əksinə, bir gün gələcək hamı bizim nəslimizi mənə görə xatırlayacaq – cavabını verdim.

 

– Mənə nağıl danışma. Bura sənin boş-boş sözlərinə qulaq asmağa gəlməmişəm. Sənə son xəbərdarlığımdır, ya bu mütrüflükdən əl çəkib kişi kimi bir işin qulpundan yapışacaqsan…

 

– Kişi kimi, yəni sənin kimi avaraçılıq eləyəcəm? Onun-bunun gözünü qorxutmaqla malına-puluna çökəcəm? – sualımla onu danışmağa qoymadım. Əbdülxaliq qəfil əl atıb xirtdəyimdən yapışdı. Məni divara dirəyib hədələdi:

 

 – Danışma! Dediklərimi qulağında sırğa elə! Bu mütrüfülükdən əl çəkməsən baxmayacam bibimin göz yaşlarına, gülləni boşaldacam beyninə! İndi get, papağını qabağına qoy, fikirləş!

 

Yaxamı buraxıb getdi.  Bir Əbdülxaliq yox, mini də olsaydı məni sevimli işimdən ayıra bilməzdi.

 

P.S. Amma Əbdülxaliqin 1919-cu ildə atdığı qəfil güllə Hüseyn Ərəblinskinin həyatına son qoydu. Böyük sənətkarın dəfni Bakıda böyük izdihamla, xalq sevgisi ilə keçirildi.

 

 

 

Çərşənbə axşamı, 12 Oktyabr 2021 10:56

The Beatles, Pavarotti, “Terminator” və Kiçik Teatr

 

Bu günə təsadüf edən əlamətdar hadisələri diqqətinizə çatdırırıq:

 

12 oktyabr. İspanların milli bayramı

 

İspaniya Krallığının Milli Bayramı. Kolumb italiyalı olsa da, Amerikanı kəşf etsə də həmin günün şərəfinə ispanlar milli bayram keçirirlər. Soruşarsınız ki niyə? Ona görə ki, o vaxt Kolumbun ekspedisiyasını ispan kralı Ferdinand maliyyələşdirib, gəmilər ispan gəmiləri olub, heyət də ispan heyəti, ona görə də, ispanlar italyanlar qədər Amerikanın kəşfinin müəllifləri hesab edirlər özlərini. Amerikanı kəşf etdiyinə görə Kolumb İtaliyaya yox, İspaniyaya hesabat verib, ora ilk yollanan ağdərilər ispanlar olub, ispan kralı da Kolumba Admiral rütbəsi verib. Hər il bu gün Madriddə təntənəli parad təşkil olunur, 3 min piyada, hərbi texnika keçid edir, səmada hərbi təyyarələr uçur.

 

12 oktyabr. Taqmançats günü?

 

Bədxah qonşularımız bu gün Müqəddəs tərcüməçilər, yaxud Tarqmançats gününü qeyd edirlər. Bibliya tərcüməçilərinə həsr edilən bu günün anlamı həm dinin, həm də erməni dilinin təbliğinə hesablanıb. Amma erməni ideoloji aparatı hətta Bibliya kimi müqəddəsliyi də ümumerməni işinin bir vasitəsi hesab edir, səmavi kitabın erməni dilindəki variantında çoxlu saxtalıqlar yer alıb gedir. Tarqmançats gününüz (adamın əsla dilinə yatmır) mübarək olmasın deyirik!

 

12 oktyabr. The Beatles, Pavarotti, “Terminator” və Kiçik Teatr

 

Ümumdünya artritlə mübarizə günü. Artrit bir revmatoloji xəstəlikdir, hər yüz adamdan birində rast gəlinir. Qabaq xəstəlik yaşlı adamlara xas idi, indi həta uşaqlar da artritdən əziyyət çəkirlər; Ümumdünya sümük və əzələ günü. Bu da artrit gününə bir iqtibasdır, axı artrit – sümük və əzələ problemidir; Kadr işçisi günü. Loru dillə desək “otdelkadrların” günü. Bu şəxslər işçilərin taleyini həll edirlər, işə götürmə, işdən azad etmə məsələləri ilə məşğul olurlar, odur ki, onlarla mehriban dolanmaq gərəkdir; Ümumdünya iqtisadçı günü. Bu gün Nobel Komissiyası iqtisadi sahədə Nobel mükafatçısını elan edəcək, gün onun şərəfinədir; Mütəəssirolma anları günü. Allah heç kəsi mütəəssir eləməsin. Gününü məğzi də mütəəssirliklərdən qurtulmağa çağırışdır.

 

Amerikada “Qambo” şorbası günüdür, Nikaraquada televiziya işçiləri günü. 1992-ci ilin bu günüdə Qara Qarayev dünyaya gəlib, məşhur bəstəkarın adaşı olan məşhur “Qarabağ”lı futbolçu. Bizdə futbolun hazırkı bərbad vəziyyətində yeganə ayaqda duran “Qarabağ” klubudur, klub yarıtmaz AFFA başbilənlərini də sudan quru çıxarmağa kömək edir. 1984-cü ilin bu günündə Amerika ekranlarına Arnold Şvarsenegerli “Terminator” filmi çıxıb. 1965-ci ilin bu günündə Bukinqem sarayında The Beatles qrupunun solistlərinə Britaniya İmperiyası ordeni təqdim olunub. 1935-ci ilin bu günündə dünyaşöhrətli tenor Luçano Pavarotti doğulub. 1863-cü ilin bu günündə Cenevrədə Qırmızı Xaç cəmiyyəti yaradılıb. 1919-cu ilin bu günündə İranın sonuncu şahı- Məhəmməd Pəhləvi doğulub. 1879-cu ilin bu günündə Lev Trotski – tanınmış rus inqilabçısı, 1842-ci ildə Vasiliy Vereşaqin -  tanınmış rus rəssamı dünyaya gəliblər. 1824-cü ildə Moskvada Kiçik Teatrın açılışı olub.

 

Varisin “11-20 oktyabrın təqvimi” yazısından seçmələr

 

 

 

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.