Yaxın günlərdə Almaniyanın “Hans-Jürgen Maurer” nəşriyyatında işıq üzü görmüş “Leyli və Məcnun” kitabı dünyanın ən böyük kitab sərgilərindən olan Frankfurt Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkasında – Dövlət Tərcümə Mərkəzinin təşəbbüsü ilə sərgi çərçivəsində açılmış “Azərbaycan ədəbiyyatı” bölümündə sərgilənir.
Tərcümə Mərkəzindən bildirilib ki, kitabın alman dilinə tərcümə müəllifi – tanınmış alman mütərcimi Rudolf Qelpke, ön sözünün müəllifi – görkəmli nizamişünas-alim Rüstəm Əliyev, redaktoru – Hans-Jürgen Maurerdir.
Kitabın yaxın günlərdə Almaniya, Avstriya, İsveçrə, Lixtenşteyn və Lüksemburqun mərkəzi kitabxana və kitab evlərinə yerləşdiriləcəyi, ölkələrin ədəbi ictimaiyyətinə təqdim ediləcəyi nəzərdə tutulur.

Bu günə təsadüf edən əlamətdar hadisələri diqqətinizə çatdıırırıq

26 oktyabr. Avstriyanın milli bayramı

Planetin ən xoşbəxt və qayğısıs əhalisi zümrəsinə avstriyalılar da daxildilər, vaxtı ilə hərb tarixində əsas rol oynayan bu dövlət 1955-ci ilin 26 oktyabrında tam neytral mövqü tutacağını elan edərək bundan sonra yalnız quruculuqla, əhalisinin rifahı ilə məşğul olacağını bəyan elədi. Ölkə ərazisində 2-ci dünya müharibəsindən sonra lövbər salmış SSRİ, ABŞ, Britaniya və Fransa qoşunları dərhal ölkədən çıxarıldı. Neytralitet Avstriyanın Konstitusiyasına da salındı. Təsəvvür edin ki, dörd ətrafda Avstriya yeganə dövlətdir ki, NATO üzvü deyil. Milli bayram da məhz bu tarixi özündə ehtiva edir. 

Avstriyanın böyük hissəsi ərazicə dağlardan ibarətdir, Alp dağı əzəldən bu ölkəyə qucaq açıb. Əhalinin dörddə biri paytaxtda – Vyanada yaşayır. Milli bayram günündə bütün ölkə boyu Avstriya bayraqları dalğalanır. Yeri gəlmişkən, Avstriya bayrağı dünyanın ən qədim bayraqlarından hesab edilir. Əfsanəyə görə, 1191-ci ildə Hersoq V Leopold döyüş zamanı yaralanır, onun ağ libası qanına bələnir. Yalnız kəmər yeri ağ qaldığından, üzərində ağ zolaq olan al qırmızı libas bayraq rəmzinə çevrilir.

Avstriyanın ən məşhur yerləri dünyaca şöhrətli Vyana Dövlət Operasıdır, dünya musiqisi korifeyi hesab edilən hər kəs mütləq burada konsert verir. Buradakı Kriml şəlaləsi Avropadakı ən hündür şəlalədir, su 380 metr yüksəklikdən tökülür. 1752-ci ildə salınmış Şönbrunn zooparkı dünyanın ən qədim zooparklarından hesab edilir. Zalsburq şəhərində isə dünyanın ən birinci açılmış oteli fəaliyyət göstərir, Sankt Peter Bezirk adlı bu otel 1218 il bundan əvvəl – 803-cü ildə rəsmən açılıb.

Milli bayramda Heldenplatsda – Qəhrəmanlar meydanında rəsmi dövlət mərasimi keçirilir. Ölkə başçısı, yüksək ranqlı məmurlar mərasimə qatılır, kilsədə ibadət edir, Mərkəzi qəbristanlıqdakı memorial kompleksdə naməlum əsgərin məzarı önünə əklillər qoyurlar. Maraqlı bir faktı deyim ki, bu qəbristanlıqda 2,5 milyon insan uyuyur, şəhər əhalisindən xeyli çox. Vyana qəbristanlığı bu cəhətdən dünyada yeganə qəbristanlıqdır. Bayram günü Nazirlər Soveti iclas keçirir, əsgərliyə yeni gedənlər hərbi and içirlər. Ən möhtəşəm tədbir Vyana Dövlət Operası binasında olur. Avstriya opera ölkəsi kimi tanınır axı. Klassik musiqinin dörd nəhəngi - Motsart, Haydn, Şubert və Ştraus avstriyalı olublar, Bethoven isə ömrünün böyük hissəsini burada yaşayıb. Hətta ən məşhur avstriyalı olan, Kaliforniya qubernatoru  Arnold Şvarsenegger də çalışır hər il 26 oktyabrı Vyanada keçirsin.

Bayram günü ölkə əhalisi müxtəlif mədəni və idman tədbirlərinə qatılır, sağlam həyat tərzinə çağırış məqsədi ilə fitnes-marşlar təşkil olunur. Xarici ölkələrdəki səfirliklər də oradakı avstriyalıları başlarına toplayıb bayram törəni keçirirlər. Bir sözlə, eyni zamanda şəhər mərkəzində 100000 insan bayram edir.

Avstriyanın neytrallığa belə meyl etməsi, müharibəyə qarşı bu qədər nifrətə sahib olmasının bir köklü səbəbi də var, bəşər tarixində ən çox can almış, ən qəddar müharibə olan 2-ci dünya müharibəsində Avstriya təcavüzkar ampluasında çıxış edib. Bundan da başqa, tarixin ən qanlı siması olan Adolf Hitler də avstriyalı olub, o, 1938-ci ilin 15 martında məhz Heldenplatsdakı  Yeni qəsrin eyvanından 3-cü Reyxin fəaliyyətə başlamasını elan edib.

26 oktyabr. Məşhur Neftçi Qurbanın 95 illiyi

Bu adam ölkəmizdə sosializm kultunun təbliğ etdiyi ən məşhur simalardan olub. Qurban Abasqulu oğlu Abbasov 1926-cı il oktyabr ayının 26-da Naxçıvan Muxtar Respublikası Babək rayonunun Payız kəndində anadan olub. Əmək fəaliyyətinə 1944-cü ildə Artyomneft trestində fəhlə kimi başlayan Qurban Abbasov sonra Azərneft Birliyinin qazma idarəsində qazmaçı, buruq ustası, Gürgənneft NMİ-nin şimal qazma sahəsi idarəsinin rəisi vəzifəsində işləmişdir. Neft və qaz quyularının qazılması ixtisası üzrə AzNKİ-nun (indi ADNSU) neft-mədən fakültəsini bitirmişdir. 1951-ci ildə Qurban Abbasov alim, geoloq, mühəndislərlə birgə Neft Daşlarının kəşfinə görə I Dərəcəli Stalin Mükafatına layiq görülmüşdür. O, 9 dəzgahı olan sahəyə rəis təyin olunub, hər bir dəzgahın qazma sürətini 1400 m-ə çatdırmağa nail olmuşdur. Q, Abbasov 1958-ci ildə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Qızıl Ulduzu ilə təltif edilmiş, ömrünün sonunadək yüksək vəzifələr daşımışdır. Son vəzifəsi Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin baş müşaviri vəzifəsi olmuşdur.

O, 4 dəfə SSRİ Ali Sovetinin və Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı seçilmişdir. Neftçi Qurban əmək fəaliyyətinin 50 illik yubileyi münasibətilə Azərbaycanın ən yüksək mükafatı – Şöhrət ordeni ilə təltif olunmuş və bu adı alan ilk neftçi olmuşdur. Qurban Abbasov 1994-cü il sentyabr ayının 14-də Bakı şəhərində vəfat etmişdir. Onun adının əbədiləşdirilməsi məqsədi ilə Titan-2 üzən kranına, Bakı Şəhəri 288 nömrəli tam orta məktəbə Neftçi Qurbanın adı verilmişdir. Lökbatan qəsəbəsində onun adına mədə­niyyət sаrаyı, küçə, məktəb, körpü, Bayıl qəsəbəsində küçə vardır. Tələbə və аspirаntlаr üçün “Nеftçi Qurbаn” təqаüdü təsis еdilmişdir. Bəstəkаr А.Rzаyеvаnın məşhur “Nеftçi Qurbаn” mаhnısı оnа həsr оlun­muşdur. 1970-ci ildə onun həyatından bəhs edən “Neftçi Qurban” filmi çəkil­mişdir. Ruhu şad olsun!

26 oktyabr. Nəsli kəsilən naurulular

Bu gün Nauruda Anqama günü qeyd edilir. Okeaniyada yerləşən bu cırtdan dövlət təhlükə ilə üz-üzədir. Yür üzündən silinməkdə olan nauru xalqı hazırda cəmi 1500 nəfərdən ibarətdir, məqsəd bu xalqı qorumaqdır. Tunisdə mühəndislik, Liviyada İtaliya müstəmləkəçilərinin qurbanlarının xatirəsi, Hindistanda Kəşmir əyaləti ilə birləşmə, Benində silahlı qüvvələr, Amerikada isə ət farşı ilə piroq günüdür.

1938-ci ildə Du Pont firması yeni sintetik materialın – neylonun təqdimatını edib. 1900-cü ildə Nyu-Yorkda metropolitenin ilk xətti aşılıb. 1863-cü ildə Londonda İngiltərə Futbol Assosiasiyası yaradılıb. 1861-ci ildə alman ixtiraçısı Filipp Reys Frankfurtda telefon adlı kəşfini üzə çıxarıb. 1636-cı ildə Harvard kollecinin açılışı olub.

26 oktyabrda Hillari Klinton (1947) və Fransua Mitteran (1916) kimi siyasi xadimlər dünyaya gəlmişlər, “Pinokkio” nağılının müəllifi, italyan yazıçı Karlo Koloddi isə dünyasını dəyişmişdir (1890).

Varisin “21-27 oktyabrən təqvimi” yazısından seçmələr

Bu gün P.İ. Çaykovski adına Moskva Dövlət Konservatoriyasının Böyük salonunda Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının 100 illiyinə həsr olunmuş qala-konsert keçiriləcək.
Heydər Əliyev Fondunun, Azərbaycanın Rusiya Federasiyasındakı səfirliyinin təşkilatçılığı ilə keçiriləcək konsertdə Azərbaycanın tanınmış ifaçıları, o cümlədən Fərhad Bədəlbəyli, Yalçın Adıgözəlov, Fuad İbrahimov, Murad Hüseynov, Murtuza Bülbül və başqaları iştirak edəcəklər. Konsertin proqramına rus, Azərbaycan və xarici ölkə bəstəkarlarının əsərləri daxildir.

Səs-küy qoparan, “ən çox satılanlar” reytinqində yer alan kitabların təqdimatını davam etdiririk. Bu dəfə sizə İlahə Nəccarinin Milutin Djuriçkoviçin “Əkizlərin macəraları” kitabına yazdığı rəyini təqdim edirik.

Milutin Djuriçkoviç “Əkizlərin macəraları”

(Милутин Ђуричковић “Како су расли близанци”)

Əkizlər dünyaya cüt gəlirlər, buna görə də onlar arasında xüsusi bağlar olur. Əkizlərin hamiləlik dövrü, böyüdülməsi, hətta qidalanmaları da fərqli olur. Əkizlər anası olduğumdan dolayı harada onlar haqqında informasiya görsəm, dərhal öyrənməyə çalışıram, çünki mənimçün xüsusi önəm kəsb edir.
Əkizləri necə böyütmək lazımdır?! Onlara seçim etməyi necə öyrətmək olar? Onlar arasındakı bağlılığa şərait yaratmaq düzgündür, yoxsa uzaqlaşdırmaq? Onları necə geyindirmək lazımdır, cüt yoxsa fərqli? – bütün bu suallar əkiz valideyinlərini hər zaman düşünüdürür.
Əkizlər doğrudan çox maraqlıdırlar. Elə lap kiçik yaşlarından bir-birlərini dəstəkləyirlər. Misal üçün, mən Tuqaya hündürdən hirslənsəm, Altunay tez öz reaksiyasını bildirir. Və ya bir həftə biri sakit olur, digəri çılğın, növbəti ay biri daha çox yeyir, digəri az. Elə vaxtlar olur, hətta günbəgün öz hərəkətlərini bir-birlərinə ötürürlər.
Daim “Əkizləri necə böyütmək lazımdır?” – sualı ilə üz-üzə qalan əkizlər anası üçün “How the twins grew up” kitabının sadəcə adı nə qədər cəzbedicidir, artıq deməyə gərək yoxdur. Çox böyük maraqla səhifələdiyim bu əsərin ana dilimizə tərcümə edilmiş adını görəndə, açığı çox təəccübləndim. Nəşriyyat əsərin adını “Əkizlərin macəraları” kimi verib. Halbuki “Əkizlər necə böyüdü” adı daha gözəl idi. İstər orijinal serb dilində (Како су расли близанци), istər ingilis dilinə tərcümədə (How the twins grew up) kitabın adı daha uğurlu və uyğundur, nəinki tərcümə edilmiş formada. Bu Mənim subyektiv fikrimdir və oxucu rəyidir.
Gələk əsərin özünə: Əsərdə Milutin və Milan adlı əkiz qardaşların yaşantıları çox pozitiv və əyləncə dolu çalarlarla təsvir edilir. Bu kitab əkizlərin uşaqlıqları və ailəsi haqqında yumor dolu xatirələr toplusudur. Qısa hekayələrdən ibarət bu xatirələr oxucu üçün əkizlərin baxça, məktəb, gəzinti və ev xatirələrini canlandırır. Hekayələr qısa, amma təsirlidir, eyni zamanda oxucunu rahatlıqla güldürə bilir. Yumoru sevən və əkiz valideyinləri üçün əla mütaliə əsəridir.
Əkizlərin hiss və duyğularını, hadisələrə yanaşmalarını öyrənməyə xeyli dəstək olur. Bu hekayənin mütalisəindən sonra bir daha əmin oldum ki, əkizlər baş-başa qalmaq istədiklərinə görə, bir-birilə darıxmadıqlarına görə valideyinlərinə çox da bağlı olmurlar. Hətta əkizlərin ana-ata qucağında çox qalmamaqlarının səbəbi də onların əkiz olmasındadır.
Müəllif Milutin Djuriçkoviç milliyətcə serb əsillidir. Serb yazar əsərdəki əkizlərin bir tayıdır və özü də əkizlər atasıdır. Aydın olur ki, “Əkizlər necə böyüdü” kitabı orijinal bioqrafik nümunədir. 2011-ci ildə qələmə alınan bu kitab dünyanın 52 dilinə tərcümə edilib. Bir çox beynəlxalq mükafatlara layiq görülüb.
Müəllifin “Какав отац, такви близанци” və “Близанци и породични циркус” kitabları da ana dilimizə tərcümə edilsə çox sevinərdim.  

İlahə Nəccari

Oktyabrın 29-da Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrında “Oyaq gözəl” tamaşası nümayiş edilib.
Rusiyalı uşaq yazıçısı Vladimir İlyuxovun fransız yazıçısı Şarl Perronun “Yatmış gözəl” nağılından bəhrələnərək qələmə aldığı ikihissəli “Oyaq gözəl” pyesi əsasında hazırlanan eyniadlı tamaşa maraqlı nümunələrdəndir.
Teatrın gənc rejissoru Anar Məmmədovun quruluşunda hazırlanan səhnə əsərinin əsas qayəsini böyükləri dinləmək, qəhrəmanlıq, güclə ağlın bərabərliyi və məntiqə əsaslanmaqla bütün maneələrdən keçmənin mümkünlüyü təşkil edir.
Komik elementlərlə zəngin nağıl-tamaşa müasir üslubda hazırlandığından burada dövrün uşaqlarının yaxından tanıdığı və sevdiyi nağıl qəhrəmanlarının sintezinə nail olunub.
Birhissəli uşaq tamaşasının bəstəkarı Əməkdar incəsənət xadimi Cahangir Zülfüqarov, rəssamı Əfşan Əsədovadır.

Gənclər şəhəri Sumqayıtda kitabın təbliği sahəsində növbəti addım atılır. 30-31 oktyabr tarixlərində “Azərbaycan Nəşriyyatları” İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə şəhərdə “I Sumqayıt Kitab Sərgisi” (ANİB-2021) təşkil olunacaq. İştirakçı nəşriyyat və kitab mağazalarının sayı artdığı üçün kitab sərgisı ənənəvi olaraq keçirildiyi Sumqayıt Dövlət Dram teatrında deyil, “Kimyaçı” Mədəniyyət Sarayına keçiriləcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Zəfər Bayramına həsr edilən sərgidə ölkənin 30-dan artıq nəşriyyatı və bir neçə kitab evi iştirak edəcək. Sərgidə bütün nəşriyyatlar tərəfindən kitablara 50%-dək endirim tətbiq olunacaq. Eyni zamanda sərgi müddətində məşhur şair və yazıçıların da iştirakı ilə təqdimatlar, imza mərasimlər, şeir gecələri, uşaqlar üçün nağıl saatları, rəssamların əsərlərindən ibarət sərginin təşkili və konsert proqramlarının keçirilməsi planlaşdırılır. ANİB-in innovativ layihəsi olan “Öz kitabını sat” guşəsi öz kitabını təqdim etmək istəyən müəlliflər üçün nəzərdə tutulub. “Qarabağa kitabla gedirik” stendində isə Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərində yaradılacaq kitabxana fondlarına dəstək məqsədilə bədii və elmi-kütləvi ədəbiyyat nümunələrinin toplanılması aksiyası həyata keçiriləcək. Bu aksiyada hər kəsin iştirakı arzuolunandır.
Sərgi hər iki gündə saat 10:00-dan 19:00-dək davam edəcək. Təşkilatçılar şəhərin bütün  kitabsevərlərini kitabla ünsiyyət üçün yaranmış bu gözəl fürsətdən yararlanmağa çağırırlar.
Qeyd edək ki,  “Azərbaycan Nəşriyyatları” İctimai Birliyi tərəfindən növbəti sərginin noyabr ayında Nizami yurdu Gəncə şəhərində keçirilməsi planlaşdırılır.
Bu dəyərli fəaliyyətinə görə ANİB-ə uğurlar arzulamaqla portalımız da öz adından sumqayıtlıları və şəhərin qonaqlarını “l Sumqayıt kitab sərgi”sinə dəvət edir. Çox maraqlı olacaq.

Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrında “Qara balığın nağılı” tamaşasının premyerası olub.
AzərTAC xəbər verir ki, Səməd Behrənginin məşhur “Balaca qara balıq” mənzum nağılı əsasında hazırlanan tamaşanın səhnələşdirəni Həmidə Rüstəmova, quruluşçu rejissoru Namiq Ağayev, quruluşçu rəssamı İqbal Əliyevdir.
Musiqi tərtibatlı birhissəli tamaşada rolları Cavid İbrahimov, Aygül Ağayeva və Ramiz Qəmbərov ifa ediblər.
Tamaşada "Balaca qara balıq" nəyinsə yanlış getdiyini düşünür. Mövcud yaşam tərzinin tətbiq etdiyi mənasız qadağalardan çıxmaq və hər kəsin çəkinmədən, qorxmadan istədiyi hər bir şeyə malik ola bildiyi böyük dünyaya can atır. Əbədi həqiqətlərin ardınca köklənir. O, arxdan çıxıb , öz həqiqi dünyasına qovuşmaq istəyir. Ətrafdakı balıqlar isə onun bu istəyini əsla anlamırlar. Lakin yeniliyə, daim axtarışa can atan hər bir kəsin qarşılaşdığı problemlə - mühafizəkarların tənəsi və anasının yalvarışları ilə üz-üzə qalır. Artıq seçim etməlidir : ya anasının getməməsi haqqında olan yalvarışlarına diqqət edib qaranlıq dünyada digərləri kimi hər gün daha da qaranlıqlaşmalı, ya da bütün yalvarışlara, bütün tənələrə baxmayaraq düzgün bildiyini etməli – işıqlı dünyaya doğru addım ataraq həyatını bütünlüklə dəyişdirməlidir. İradəsinin və ağlının birləşmiş gücü ilə kiçik dünyasını tərk edərək mübarizlik çırağını yandırır. Bu çırağın işığı ilə keçdiyi hər yerdə özünə tərəfdarlar toplayır, onun bu hərəkəti digər balaca balıqları da cəsarətləndirir...
Aktyorların məharətli çıxışı tamaşanı daha da baxımlı edib, səhnə əsəri maraqla qarşılanıb.

Misirin İsmailiyə şəhərində 21-ci Beynəlxalq Folklor Festivalı keçirilir.
8 ölkənin folklor nümunələrinin – mahnı və rəqslərini təqdim ediləcəyi festivalda ölkəmizi “Cəngi” estrada və folklor ansamblı təmsil edir.
Oktyabrın 24-də İsmailiyə şəhərinin mərkəzi meydanında Azərbaycan, İordaniya, Meksika, Sudan, Nepal, İndoneziya, Konqo və Fələstin, habelə Misirin 17 vilayətinin folklor qruplarının keçid mərasimi baş tutub. Daha sonra incəsənət ustaları şəhərin Konqres Mərkəzində keçiriləcək açılış mərasimində iştirak ediblər.