Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” (Qarabağ bölməsi)

Azərbaycanın zəngin təbiəti və unikal coğrafiyası ona dünyanın ən maraqlı və cəlbedici yerlərindən biri statusunu qazandırır. Bu möcüzəli yerlərdən biri də Kəlbəcər rayonunda yerləşən İstisu mineral sularıdır. 

İstisu öz müalicəv ixüsusiyyətləri ilə təkcə yerli əhali arasında deyil, həm də dünyanın müxtəlif bölgələrindən gələn ziyarətçilər tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Bu məqalədə, İstisunun tarixi, təbii gözəllikləri, müalicəvi xüsusiyyətləri və müasir istifadəsi haqqında ətraflı məlumat verəcəyik.

İstisu mineral sularının tarixi qədim dövrlərə gedib çıxır. Bu bölgənin sakinləri əsrlər boyu İstisunun müalicəvi xüsusiyyətlərindən istifadə etmişlər. Ən qədim mənbələrə görə, bu sular qədim dövrlərdə də insanlar tərəfindən dəyərli hesab olunmuş və müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilmişdir. Qədim məbədlər və arxeoloji qazıntılar zamanı aşkarlanan qalıqlar, burada yaşayan insanların təbii resurslardan necə yararlandıqlarını göstərir. Tarixi mənbələrdən məlum olur ki, bu qalalar ətrafında İstisunun müalicəvi xüsusiyyətləri ilə dörd ətrafda, yaxın tarixdə isə keçmiş sovet ölkələri arasında da böyük şöhrət qazanmışdır. 

İstisu kəndinin məşhur mineral suyu olan "İstisu" bulağı ətrafında 1928-ci ildə eyni adlı sanatoriya inşa edilmişdir. İstisu sanatoriyası Kəlbəcərin qərb hissəsində – silsilə dağ yamaclarındadır. İstisu mineral bulaqları 1138-ci ildə güclü zəlzələ zamanı yerin qabarması, çatlaması nəticəsində əmələ gəlib. Öz kimyəvi tərkibi və fiziki xüsusiyyətlərinə görə, bu sular dünyada məşhur olan Karlovı Varı bulaqlarının eynisidir və bir çox digər xüsusiyyətlərinə görə dünyada yeganədir.

Bu üstünlük suların şəfalı və  yüksək minerallarla zəngin olması ilə bağlıdır. Məlumdur ki, 30 ilə yaxın İstisu, eləcə də Kəlbəcər erməni işğalı altında olubdur. Bu zaman mənfur qonşularımız İstisuyu və digər təbii sərvətlərimizi vəhşicəsinə istismar edirdi. Vətən müharibəsindən sonra isə İstisu əsl sahiblərinə qaytarıldı.

Kəlbəcər rayonunun dağlıq ərazilərində yerləşən İstisu mineral suları, təkcə Azərbaycanın deyil, bütün Qafqaz regionunun təbii möcüzələrindən biridir. Bu yerin adı, əsrlər boyu müalicəvi xüsusiyyətləri ilə məşhur olan təbii su qaynaqlarından gəlir. İstisu, həm yerli sakinlər, həm də turistlər üçün sağaldıcı bir məkan olaraq tanınır.  İstisu, təbiətin insanlara bəxş etdiyi ən dəyərli nemətlərdən biridir. Bu sular öz tərkibində olan çoxsaylı minerallar və kimyəvi elementlərlə orqanizmin müxtəlif xəstəliklərinin müalicəsində mühüm rol oynayır. İstisu suları əsasən mədə-bağırsaq, qaraciyər və böyrək xəstəliklərinin müalicəsində istifadə olunur. Bu suların kimyəvi tərkibi onların müalicəvi xüsusiyyətlərini müəyyən edir. İstisunun yerləşdiyi ərazi, öz təbii gözəllikləri ilə də fərqlənir. Burada təmiz hava, gözəl mənzərələr və sakit təbiət ziyarətçilərə həm fiziki, həm də mənəvi dinclik bəxş edir. Bu bölgənin dağlıq ərazidə yerləşməsi, buranı daha da cəlbedici edir. İstisunun yerləşdiyi ərazi, həm də flora və faunası ilə zəngindir. Burada çox sayda endemik bitki növü və vəhşi heyvanlar yaşayır ki, bu da bu bölgənin təbiətsevərlər üçün maraqlı bir məkan olduğunu göstərir. 

İstisu Azərbaycanın turizm potensialının parlaq nümunələrindən biridir. Bu bölgənin təbii və tarixi zənginlikləri turistlər üçün unudulmaz bir səyahət imkanı yaradır. İstisunun yerləşdiyi Kəlbəcər rayonu öz gözəl mənzərələri, qədim abidələri və təmiz havası ilə turistləri cəlb edir. Burada yerləşən qədim qalalar və məbədlər turistlərə bu bölgənin tarixini və mədəniyyətini daha yaxından tanımaq imkanı yaradır. 

İstisu ərazisində yerləşən qədim məbədlər və digər arxeoloji qalıqlar bu yerin tarix boyu insanların maraq dairəsində olduğunu sübut edir. İstisu mineral sularının təbii möcüzələri, həm də onun müasir turizm mərkəzi kimi inkişafına səbəb olmuşdur. Burada yerləşən sanatoriyalar və istirahət mərkəzləri ziyarətçilərə yüksək səviyyəli xidmətlər təqdim edir. Müasir infrastruktur və rahat şərait, İstisunu hər kəs üçün əlçatan edir. 

Bu möcüzəvi yerin əhəmiyyətini vurğulamaq üçün qeyd etmək lazımdır ki, İstisu təbiətin insanlara bəxş etdiyi dəyərli bir nemətdir. Bu suların müalicəvi xüsusiyyətləri, təbii gözəllikləri və zəngin tarixi, İstisunu Azərbaycanın ən qiymətli yerlərindən birinə çevirir. İstisuda təbiətin sakitliyini hiss etmək, saf və təravətli suların şırıltısını dinləmək, insanı həm fiziki, həm də mənəvi cəhətdən yeniləyir. Bu möcüzəvi yer, hər kəsin həyatında ən az bir dəfə ziyarət etməsi lazım olan bir məkan olaraq qalır. 

İstisunun təbiəti, tarixi və müasirliyi birləşdirən bu məqalə, bu bölgənin əhəmiyyətini bir daha vurğulayır və onu daha yaxından tanımaqüçün bir dəvət kimi qəbul edilə bilər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”  

Bütün yüksəliş və enmələr liderliyin sayəsində baş verir» sözləri ilə başlayan «Liderliyin 21 inkaredilməz qanunu» kitabını – Con Maksvellin bu incisini, yəqin ki, oxumayan əz-əz liderə rast gəlmək olar. Rəsmən onun özünün, yaratdığı EQUIP və The John Maxwell Company təşkilatlarının bu günədək liderliyin sirlərini öyrətdiyi 5 milyon müdavimi var. Bu gün ABŞ-ın Vest Poynt Hərbi Akadesmiyasından tutmuş BMT-yədək, nüfuzlu Fortune 500 siyahısındakı əksər şirkətlər təmsil olunmaqla az qala hər bir qurumda Con Maksvelldən liderlik dərsi almış insanlara rast gəlmək olar.

Con Maksvellin təqdim etdiyi liderlik qanunlarının 21-nə də qısaca da olsa nəzər yetirməyimiz vacibdir. Belə ki, öz şəxsi həyatlarında və bizneslərində bu qanunlara əməl etməklə insanlar dərhal fayda əldə edirlər

14.Yetişdirmə qanunu

«Lider yetişdirmək üçün lider lazımdır»

Con Maksvel liderlik məsələləri ilə bağlı seminarlarda sorğu keçirərək insanları lider olmağa nəyin təhrik etdiyini öyrənməyə çalışıb. Nəticə belə olub:

Krizisə görə – 5 faiz.

Anadangəlmə qabiliyyətinə görə – 10 faiz

Başqa liderin təsiri altında – 85 faiz.

Bütün rəyi soruşulanların 85 faizinin başqa liderlərin təsiri altında lider olmaları məhz bu qanuna əsaslanır: lider yetişdirmək üçün lider lazımdır.

Con Maksvel özü öz liderlik istəyini atası – əsl lider olan Melvin Maksvellin hesabına yarandığını bəyan edir. Atası ona şəxsiyyətin inkişaf prioritetlərini, insanlarla münasibətləri birbaşa öyrədirdi. Çox şeyi də o, atasının yanında olduğundan, onu müşahidə edərək öyrənirdi. Ona görə də artıq kollecə qəbul olunanda Con liderlik məsələlərini hamıdan gözəl bilir, gözəl intuisiyası ilə qürrələnirdi.

Liderlər özləri lider yetişdirməyin qeydinə qalmalıdırlar. Bilməlidirlər ki, onların idarələri, işləri orada işləyən işçilərin arasından yeni liderlər yetişdirməkdən çox asılıdır. Daha çox güclü lider yetişdirilsə ümumi nəticədə idarənin uğur şansı da yüksək olacaq. Bütün potensial liderləri prosesə cəlb etmək, liderliyə yüksəlmək lazımdır.

«Ceneral elektrik» korporasiyası öz sahəsində dünya üzrə birinci olmaqla yanaşı, həm də lider ardınca lider yetişdirməklə məşhurdur. Bu gün onlarca kompaniyalara başçılıq edən çox güclü liderlər (Uilyam Anders, Larri Bossidi, Stenli Qoutt, Fred Qarri, Klayd Kiton, Alva O.Uey, Rodcer Şipka, Corc Cskofild və s.) «Ceneral elektrik»də yetişmişlər. Lider yetişdirmək bu kompaniyanın ən yüksək prioritetindən sayılır, hər il də kompaniya bu məqsəd üçün 500 milyon dollar xərcləyir. Kompaniyanın özünün başında isə böyük lider Cek Uelç dayanır.

Yetişdirmə qanununun məğzi çox sadədir: Konkret bir insan başqa birisini tanımalı, ona vacib olan hər şeyi öyrənməli, onu tərbiyələndirməlidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı detektiv ustası, polis podpolkovniki Fəxrəddin Qasımoğlunun yeni yazdığı “Ruh” romanını dərc edir..

Fəxrəddin Qasımoğlu dalbadal dərc edilən bir neçə detektivi, xüsusən “Son gecə” böyük oxucu auditoriyası tərəfindən maraqla qarşılanıb. Bu romanda da ənənəvi qəhrəmanlar iş başındadırlar, bu dəfə onlar uşaq oğurıuğunu araşdırırlar.

Yaranmış ani sükutu Ağamirzənin xırıltılı səsi pozdu: Mənim yerimi öyrəniblər. Birtəhər qaçıb canımı qurtarmışam. Burdayam, tez gəl qapını aç.

Telefonun o başında uzun sükut yarandı. Ağamirzənin mənə tərəf baxıb başını yelləməsindən Cahandarın susduğu aydın olurdu. Gözlərimi evin mən olduğum tərəfə baxan pəncərələrindən ayırmırdım. Sükut xeyli uzandı. Görünür ev sahibi yaranmış bu fors - major vəziyyətdə necə hərəkət edəcəyini götür - qoy edirdi. Birdən pəncərənin birində hərəkət edən zəif parıltı göründü. Bu telefon aparatından düşən işıq idi. Deyəsən, telefonu əlində tutmuş adam qapıya tərəf gəlirdi. Yəni o qapını açmağa gəlir? Əzələlərimin necə gərildiyini hiss etdim. Saniyələri sayırdım: Bir saniyə, iki saniyə, üç, dörd. Şaqqıldayan qıfılın get - gedə şiddətlənən küləyin yaratdığı vıyıltıya qarışan səsi qulağıma dəyəndə rahat nəfəs aldım. Deyəsən planımın ehtiyat variantına ehtiyac olmayacaqdı. Bunun ardınca qapı yavaş-yavaş açılmağa başladı. Ehtiyatla evdən çıxıb ətrafa boylanan adam tez - tez sağa - sola baxa - baxa asta addımlarla küçə qapısına tərəf gəlməyə başladı. Gizləndiyim ağac qapıdan cəmi üçcə metr sağ tərəfdə idi. Ona görə də demək olar ki, «Molla» birbaşa mənimlə üzbəüz gəlirdi. Elə bu səbəbdən yeriyərkən sağ əlini yellətmədiyi diqqətimi çəkdi. Hərif əlində silah tutmuşdu. Bu əlbəttə gözlənilən idi. İndi maksimum diqqətli olub onun artıq bir hərəkət etməsinə imkan verməməliydim. Qapının çöl tərəfində dayanmış, qorxusundan və soyuqdan tir - tir əsən Ağamirzə ilə bu əsən küləyin vıyıltısının mənim üçün heç bir fərqi yox idi. Ancaq mən ona heç nə olmayacağına söz vermişdim. Sözümü isə həmişə tutmuşam. Cahandar qapıya yaxınlaşırdı. Bir addım qalmış dayanıb yenə ətrafı gözdən keçirdi. Sonra əlini uzadıb qapının cəftəsini açdı və üç addım geri çəkildi. Bu üç addım mənim üçün həyəcan təbili idi. Əlimdə tutduğum silahın dəstəyini möhkəm sıxdım. Cahandar çəkilib yerini bərkitdikdən sonra yoğun səslə dedi:

- Gəl içəri.

Qapı içəri açılırdı. Bunu gələndə yoxlamışdım. Ağamirzə əlini uzadıb qapının dəstəyindən tutub itələdi. Bir addım atıb açılan qapıdan içəri keçdi.

- Qapını arxadan bağla.

Cahandar hökmlə dedi.

Ağamirzə küləyin çırpmaması üçün qapının dəstəyini hələ də əlində saxlayıb buraxmırdı. Çevrilib qapını bağlayanda Cahandar arxasında gizlətdiyi sağ əlini qaldırıb ovcunda sıxdığı tapança ilə onun kürəyini nişan alıb qışqırdı:

- Məni satmısan, əclaf!

 Bunun ardınca açılan atəş səsi ətrafı bürüdü. Küləyin apardığı gurultu səsi qısa müddətdən sonra uzaqlarda əks - səda verib yox oldu. Ağamirzə də, Cahandar da bir anlıq yerlərində donub qalmışdılar. Ancaq bu yalnız bir an çəkdi. Ardınca Cahandarın cansız bədəni yerə sərildi. Atəş açan mən idim. Ağacdan enib tez həyətə keçdim. Layiqə də ardımca gəldi. İşarəmlə bayaq ona verdiyim qandalın bir halqasını Ağamirzənin bir əlinə vurub o biri halqasını qapının içəri tərəfindəki dəmir dəstəyinə bərkitdi. Bunu edən Layiqəyə dedim:

- Sən tez evə keç, uşağı tap. Layiqə sürətlə evə tərəf qaçdı. Mənsə yaxınlaşıb barmağımla yerə sərilmiş Cahandarın nəbzini yoxladım. O ölmüşdü. Tapançası yarım metr aralıda yerə düşüb qalmışdı. Silaha toxunmayıb Layiqənin arxasınca evə keçdim. Əvvəlcə balaca Ağanı tapıb onun vəziyyətinə baxacaq, sonra qalan şeylərə qərar verəcəkdim. Zavallı uşaq artıq üçüncü sutka idi ki, bu qəddar adamın əlində idi. Cahandar ölmüşdü. Ağamirzə isə heç yerə qaça bilməzdi. Ona görə də bütün diqqətimi uşağı tapmağa yönəltmişdim. Mən içəri girəndə Layiqə iki otağa baxmış, üçüncünü yoxlayırdı. Onun işarəsi ilə hələ baxmadığı otaqlardan birinə, sonra o birisinə keçdim. Uşaq heç yerdə yox idi. Yadıma Ağamirzənin sözləri düşdü: Evdə beş otaq var. Yəqin otaqlardan birindədir. Yəni mən səhv etmişəm? Uşaq burada deyil? Bir anlıq fikrə getdim. Yoox, belə olmur. Səhv ola bilməz. Uşaq haradasa buralardadı.

Birdən Layiqənin səsi gəldi:

- Burda zirzəmiyə düşən pilləkən var. Bura gəlin.

Layiqə çağıran tərəfə, giriş qapısının yanına qaçdım. Pilləkənlə aşağı düşdük. Burada dəmir qapı var idi. Qapısı qıfılla bağlı idi. Tapançamı çıxarıb qundağının arxası ilə möhkəm bir zərbə vurub qıfılı qırdım. Qapını açıb içəri atıldım. Zirzəmi qaranlıq idi. Telefonumu çıxarıb fənərini yandırdım. Fənərin işığı otağın küncündə yerdə hərəkətsiz vəziyyətdə uzanmış uşağın üstünə düşəndə ona tərəf atıldım. Ayağı divardakı boruya zəncirlənmişdi. İlk növbədə uşağın nəbzini yoxladım. Sağ idi. Ancaq nəbzi çox zəif vururdu. Zəncirə vurulmuş qıfılı qırmaq bir qədər çətin oldu. Uşağın ayağı şişmiş, qançır bağlamışdı. Birtəhər bu qıfılı da qırıb uşağı qucağıma aldım. Sürətlə piləkənlərə tərəf qaçdım. Sonuncu pilləni qalxanda heç vaxt ağlıma gətirməyəcəyim bir şey baş verdi. Qəfildən atəş səsi eşidildi. Bu nə ola bilərdi? Atəş açan kim idi? Bir anlıq yerimdə donub qaldım. Heç nə başa düşə bilmirdim. Cəld evdən həyətə çıxıb küçə qapısına tərəf qaçdıq. Həyətin ortasına çatanda Layiqə də, mən də gördüyümüz mənzərədən yerimizdə donduq. Sənubər həyətdə, üzü giriş qapsına, arxası bizə tərəf dayanmışdı. Cahandarın bayaq yerə düşmüş silahı əlində idi. Sağ qolu qapının dəstəyinə qandallanmış Ağamirzənin bədəni yerə çökmüş, başı qeyri-adi şəkildə sallanmışdı. Qucağımdakı uşağı Layiqəyə verib Sənubərə yaxınlaşdım. O sanki canlı insan yox, heykəl idi. Üzünə baxdım. Gözlərində anlaşılmaz bir ifadə var idi. Bir nöqtəyə baxıb tərpənmirdi. Ehtiyatla silahı onun əlindən götürdüm. Sonra Ağamirzəyə yaxınlaşıb baxdım. Ağzından qan axırdı. Güllə qara ciyərini dağıtmışdı. Ona daha heç kim kömək edə bilməzdi. Beynim sürətlə işləyirdi. Nə edəcəyim barədə təcili qərar verməliydim. Ağamirzəni kənara çəkib qapını açdım. Uşağı Layiqədən alıb maşını buraya çəkməsini tapşırdım. Layiqə maşını sürətlə sürüb qapının qarşısında saxladı. Köməkləşib əvvəlcə Sənubəri arxa oturacağa oturtduq, sonra oğlunu uzadıb başını onun qucağına qoyduq. Uşağın vəziyyəti son dərəcə ağır idi. İndi hər dəqiqə qızıla bərabərdi. Layiqəyə bir neçə küçə ara yollarla getdikdən sonra əsas yola çıxmasını tapşırdım. Mən burda qalırdım. Buranı belə qoyub gedə bilməzdim. Layiqə maşını döndərib sürətlə bağlar arası yola tərəf sürdü. Bir azdan maşının səsi şiddətli küləyin səsində itib batdı. İçəri keçib həyət qapısını arxadan qıfılladım.

* * *

  Fərman Gəraybəylinin yatdığı xəstəxananın dəhlizində yenə də qaçhaqaç düşmüşdü. Yolda sanki birdən - birə yuxudan ayılan Sənubər gecə xəstəxanada qalmış sürücüyə zəng edib vəziyyəti izah etmişdi. Sürücü bütün personalı ayağa qaldırmış, Qəbul və Reanimasiya şöbələrində hər şey hazır vəziyyətə gətirilmişdi. Gecə növbəsinin personalı Fərmanın ağır vəziyyətdə gətirilmiş oğlunu qəbul edib təcili reanimasiyaya, atasının yanına yerləşdirmişdilər. Uşağın vəziyyəti kritik idi. Bu haqda məlumat almış baş həkim gecəylə iş yerinə gəlmiş, bir neçə yüksək kvalifikasiyalı həkim dostunu da çağırmışdı. Diaqnoz güclü soyuqdəymə, pnevmaniyanın son mərhələsi idi. On beş yaşlı oğlanın həyatı uğrunda mübarizə gedirdi.

Sürücü haradansa alıb gətirdiyi su şüşəsinin qapağını açıb dəhlizdə oturmuş Sənubərə uzatdı. Sənubər sudan bir qurtum alıb şüşəni ona qaytardı. Gözünün yaşını silib yanında oturmuş Layiqəyə baxdı. Layiqə əlini onun əlinin üstünə qoyub sakitləşdirməyə çalışdı:

- Hər şey yaxşı olacaq, Sənubər, möhkəm ol.

Sənubər başını onun çiyninə qoyub bərkdən hönkürdü. Layiqə onu qucaqlayıb özünə sıxdı.

* * *

Lazım olanları edib şəhərə qayıdırdım. Layiqə uşağın Fərman yatdığı xəstəxanaya çatdırdığını mesajla mənə yazmışdı. Özü də Sənubəri tək qoymamaqçün orada qalmışdı. Ancaq mən ora yox, ofisə gedirdim. Yaranmış vəziyyətdə orada görünməyim arzuolunan deyildi. Dan yeri yenicə sökülməyə başlayırdı. Yolda bir maşın da gözə dəymirdi. Boş yollarla maşını saatda altmış kilometr sürətlə sürürdüm.

Bir azdan Novxanıdakı bağ evlərinin birinin həyətində iki kişi meyitinin aşkar olunması barədə ərazi polis orqanına məlumat daxil olacaq, hadisə yerinə polis və prokurorluq əməkdaşları, ekspert - kriminalistlər gələcək. Təxirəsalınmaz əməliyyat - axtarış tədbirlərinə başlanılacaq. Yəqin ki, Layiqə uşağı mümkün qədər tez xəstəxanaya çatdırmaq üçün maşını çox sürətlə idarə edib yoldakı bütün radarlara düşüb. Gecə ilə ikili qətl törədilmiş ərazidən şəhər istiqamətində az fasilə ilə iki maşının yüksək sürətlə hərəkət edib radarlara düşməsi artıq suallar doğura bilərdi. Ona görə də tələsmirdim. Onsuz da daha tələsəcək heç nə qalmamışdı. Bir şey mənə təsəlli verirdi - bu gün axşamı gözləməyib yenə də düzgün qərar vermiş, gecə ilə məsələni həll etmişdim. Keçirdiyim əməliyyatın nəticələri məni o qədər də narahat eləmirdi. Cahandar ölməyi çoxdan haqq edirdi. Vaxtilə onun işini aparmış müstəntiq ana və iki körpəsini məhz Cahandarın öldürdüyünü düşünməyə əsas verən kifayət qədər dəlil topladığını deyib. Ancaq bu dəlillər onun təqsirli olduğunu birbaşa yox, dolayısı ilə sübut etdiyindən işi məhkəməyə göndərmək üçün yetərli olmayıb. Biz peşəkarların isə öz yanaşmamız var: Əgər bir adamın günahkar olduğunu sübut edən, qoy lap dolayısı ilə olsun, bir yox, bir neçə dəlil varsa, deməli cinayəti o törədib. O ki qaldı Ağamirzəyə, Sənubərin danışdıqlarından sonra onu Cahandarla bir sıraya olmasa da, cəmi bir sıra arxaya qoymuşdum. Ona verdiyim sözü də ona görə yox, öz sözümə görə tutmuşdum. Sonradan baş verənləri isə, heç kim təxmin edə bilməzdi. Bunlar öz yerində. Əsas məsələ balaca Ağanı xilas etmək idi. Uşağın vəziyyətindən isə belə başa düşülürdü ki, bu halda o, axşama qədər tab gətirməzdi. İndi isə heç olmasa, zəif də olsa, sağ qalmasına ümid var. Adətən uğurla keçən əməliyyatlardan sonra qeyri - ixtiyari məmnunluq hissi keçirirdim - növbəti dəfə də bacarmağımın, cinayətkarlar qarşısında məğlub olmamağımın məmnunluğunu. Ancaq bu dəfə başqa idi. İçimdə təəssüfdən başqa bir hiss yox idi. Gənc, gözəl bir qadının puç olmuş həyatı üçün keçirdiyim təəssüf. Həyat bizə sınaqlar verir, zərbələr vurur. Biz də bu zərbələrin verdiyi yüklə yaşamağa məhkumuq. Nə edə bilərik, həyat belə qurulub - qara zolaqlar ağ zolaqları əvəz edir, sonra onlar yenə də yerlərini dəyişirlər. Sənubərin danışdıqları bir daha gözümün qarşısından keçdi. İllər əvvəl taleyin onun çiyinlərinə qoymuş olduğu yük on doqquz yaşlı bir qızın kövrək çiyinlərinin çəkə biləcəyi yük deyildi. Sənubər söhbətində intihar etmək istədiyini, lakin buna cəsarəti çatmadığını dedi. O səhv edirdi. Bu qadın insanın intihar həddinə çatması mexanizmi ilə tanış deyil. Həmin vaxt sadəcə buna hazır olmayıb. Zamanla o bu addımı atacaqdı. Canından çox sevdiyi və bətnində övladını gəzdirdiyi insanla irəlidə onu gözləyən on beş illik ayrılıq, bütün yaxınlarının üz döndərməsi, yaşadığı şəhərdə gedəcəyi və kömək üçün müraciət edəcəyi bircə nəfərin də olmaması tədricən öz işini görəcəkdi. Adətən küçəyə atılmış gənc qızlar yüz haldan doxsan doqquzunda rastlaşdıqları adamlar tərəfindən aldadılıb əldən - ələ keçir, özləri istəmədən çirkaba yuvarlanırlar. Yalnız yüzdə bir halda onların qarşısına yaxşı insan çıxır. Sənubəri Fərmana rast gəlməsi xilas edib. Yoxsa o dediyim çirkabın içində tab gətirib yaşayacaq birisi deyildi.

Bu fikirlərlə gəlib ofisə çatdım.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı görkəmli tənqidçi Vaqif Yusiflinin “Yeni ədəbi nəsil” məqaləsinin ilk 4 hissəsini sizlərə təqdim etmişdi. Ədəbi nəsillərə bir gəlişmə;İkimininci illərin ədəbi nəsli “Ulduz”un üç sayında və Poeziya; Proza.

Bu günsə sizə Ədəbi tənqid bölümünü təqdim edəcəyik.

 Tənqid

“Yeni nəsil: tənqid” sayında biz gənc tənqidçi adına cəmi 5 yazıda təsadüf etdik. Elnarə Qaragözova, Gülnar Səma, Mehman Həsənli, Nərgiz İsmayılova və Ülvi Babasoy. Əlbəttə, daha hansı gənc tənqidçilərin yazılarını bu sayda izləyə bilərdik. Amma bununla kəmiyyət məsələsi düzələcəkdimi?

Səbəb nədir? Niyə gənc şairlərin sayı az qala həndəsi silsilə təşkil edir, gənc nasirlərin sayı da yetərincədir. Bəs niyə gənc tənqidçilər deyəndə yalnız barmaqlarımızı sayırıq? “Yetmişinci illərin, səksəninci illərin ədəbi prosesi parlaq bir tənqidçilər nəsli yetişdirdi”. Unudulmaz Aydın Məmmədov, Kamil Vəliyev, Nadir Cabbarov, Vaqif Yusifli, Vilayət Quliyev, Kamal Abdulla, Şirindil Alışanlı,  Rəhim Əliyev, Nizaməddin Şəmisizadə, Qurban Bayramov, İlham Rəhimli, Məryəm Əlizadə, Nizami Cəfərov, Arif Məmmədov (Elçin Əfəndiyevin Vaqif Yusifliyə həsr etdiyi “Tənqidimizin  zəhmətkeşi” məqaləsindən).

Doxsanıncı illərdə, daha sonra iki mininci illərdə də ədəbi tənqidə yeni qüvvələr gəldi: Məti Osmanoğlu, Cavanşir Yusifli, Əsəd Cahangir, Tehran Əlişanoğlu, Nərgiz Cabbarlı, İradə Musayeva, Bəsti Əlibəyli, Südabə Ağabalayeva, Elnarə Akimova, Rüstəm Kamal, Aydın Talıbzadə... Yenə eyni sual: Bəs nə səbəbdən ədəbi tənqiddə yeni müəlliflərin sayı azdır? Bu ilk növbədə ali məktəblərdə filologiya fakültələrində tənqid kurslarının təşkili ilə əlaqəlidirmi? Bəlkə, Yazıçılar Birliyində axtaraq? Bəlkə, qəzet və jurnallarda tənqidçilərə diqqətin ayrılmadığını səbəb gətirək? Hər halda, bu məsələ kompleks araşdırılmalıdır.

“Ulduz”un “Yeni nəsil: Tənqid” sayında dərc olunan yazılara gəldikdə heç olmayan yerdə Gülnar Səmanın müasir yazarlara həsr etdiyi məqaləsi, Ramil Mərzilinin “Qadağan olunmuş şeirləri”, Mehman Həsənlinin Çingiz Aytmatovun “Dəniz kənarıyla qaçan alabaş” əsərində mif və gerçəklik”, Ülvi Babasoyun esseləri, Nərgiz İsmayılovanın “Bir qış gecəsi əgər bir yolçu” yazılarını təqdir edirik. Xüsusilə Nərgiz İsmayılovanı müasir gənc tənqidin istedadlı bir nümayəndəsi hesab edirik.

Vəssalam! Bizim “Ulduz” jurnalında yeni nəslin ədəbi tənqidi yaradıcılığını əks etdirən yazılarla bağlı söhbətimiz də burada tamamlanır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı QƏRBİ AZƏRBAYCANA QAYIDIŞA TÖHFƏ layihəsində sizlər üçün Qərbi Azərbaycanla bağlı maraqlı faktları təqdim edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” Şəmil Sadiqin Böyük Britaniya səfəri barədə yol qeydlərini sizlərə təqdim edir. 

London Harri Porter filminin çəkildiyi məşhur Varner Bros Studiyası bu gün muzey kimi fəaliyyət göstərir! 

Məkan nəhəngdir! 

Filmdə istifadə edilən bütün əşyalar, maşınlar, bir sözlə hər şey sərgilənir! Ən əsası da odur ki, ən sevdiyim interaktivlik var. 

Deməli, film çəkilişlərinin necə olduğunu izah etmək üçün xromakey qurulub, özünü bir obrazın rolunda filmləşdirə bilirsən!  Hardasa 40-50 paunta başa gələn bu ödəniş biletdən ayrıcadır! 

Əsərlə tanışlığı olanlar üçün unudulmaz mənzərələrdir! 

Mənim diqqətimi isə muzeyin quruculuğu, sujeti, kompozisiyası daha çox çəkdi!

Şəkil də oradandır. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

ÜLVİYYƏ ƏBÜLFƏZQIZI:

Bu dəfə " Sevdiyin şeiri gəl mənə söylə" rubrikasının sevimli şair qonağı

“Nəfəs aldıqca batır ürəyimin başına,

İndi əlinlə sınan ümidin qəlpələri”, - deyən, digər şeirində:

Ayağını sürüyür,

Asta- asta buludlar,

Baharın göz yaşından,

Sırqa taxıb göy otlar”, -söyləyən, ayrı bir şeirində isə:

"Gəlinlik donunu geyib əyninə,

Gecələr yuxuma gələn qonaqsan”, -deyə şikayətlənən, hər misrasında poetik tül ilə ruhumuzu bəsləyən şair Saqif Qaratorpaqdır.

Xoş gördük, dəyərli Şairimiz.

"Şair üçün predmeti bilmək, memar üçün tikinti materialını bilmək qədər vacibdir."( S. Conson)

Əziz Saqif bəy, yaradıcılığınıza səfər edən zaman öz dünyamızdan qopub Sizin şair dünyanızda özümüzü yenidən tapırıq. Sözlərdən mükəmməl istifadəniz şeirlərinizi qəlbəyatan edir. Şeirlərinizin poetik qüdrəti həssas qəlbləri küləkdən küsən yarpaq kimi titrədir. 

Bu rubrikamızda isə biz Saqif bəyin elə bu an üçün qəlbindən keçən şeiri oxucularına çatdırmaq istəyirik. Bəli, Saqif bəy, "Sevdiyin şeiri gəl mənə söylə" deyirik.

SAQİF QARATORPAQ:

Xoş görduk, Ülviyyə xanım! Bu şeir bir şairin taleyinin ağrısıdı. Kədərlə yoğrulsa da, başdan başa işıq selinin içindədir. İnsanı mərhəmətə, şəfqətə səsləyən şeirdi. İnsan da təbiətin, kainatın bir parçasıdır. Bir qarışqanın ölümü belə ekosistemin tarzlığını poza bilər... Hüseyn Arif deyir ki, ağac da, daş da insan kimidir, ağrıya bilər, ağlaya bilər, acıya bilər. Tanrının yaratdığı hər canlının qayğıya, mərhəmətə, şəfqətə ehtiyacı var. Gəlin bu qayğını təbiətdən əsirgəməyək. Kiçik bir diqqətsizlik, laqeydlik insanın və insanlığın həyatında böyük müsibətlərə yol aça bilər. Sairin də, şeirin- sənətin də məramı dünyanı qorumaq deyilmi?! Gəlin, Dünyamızı qoruyaq!

Hüseyn Arif  

“Bir dağ kəli yaraladım zirvədə”

Bir dağ kəli yaraladım zirvədə,

Baş titrədi, ayaq əsdi, daş axdı.

Bir canlını candan saldı bir zədə,

İki gözdən iki damla yaş axdı.

Düşünmədim, anadır, ya baladır,

Ovçu atar ov bərədən keçəndə.

Ala tula qanlı daşı yaladı,

O sönürdü tikanlığın içində.

Qabaqlaşdıq sökülməmiş qızıl dan

Mən silahlı, o silahsız bu yerdə.

Yarı yolda ayrı düşdü qatardan

Mən günahlı, o günahsız bu yerdə.

Öz halına təkcə özü ağladı

Kimi var ki, kim dayana yanında.

Dil uzadıb, nəm torpağı yaladı,

Sumu keçdi xəyalından son anda?

Dodaq yanır, yanaq yanır, üz yanır,

Buludumu, dumanımı əyləsin?

Boylandıqca baxış yanır, od yanır,

Bu yanğıyla sellər, sular neyləsin?

Ağır-ağır dartıb bükdü dizini

Muncuqladı kirpiklərdə donan tər.

İndən belə toz basacaq izini,

İndən belə nə yürüş var, nə səfər.

Birdən-birə elə çırpdı özünü,

Sağ buynuzu qopub qaldı qayada.

Ey Hüseyn, qısa elə sözünü,

Bu qan səni tutasıydı, tutdu da...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)