Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun təşkilati  dəstəyi ilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalında həyata keçirilən “Güney Azərbaycan Ədəbiyyatının təbliği” layihəsində bu gün sizlərə Aysu Muxarinin  şeirləri təqdim ediləcək. 

Son bir ildə böyük oxucu auditoriyası toplayan və hər iki Azərbaycanda sevilərək izlənən layihənin koordinatoru Təbrizdə yaşayıb yaradan şair, yazar və tərcüməçi Əli Çağladır.

 

 

 

Aysu Muxtari

 

ÇƏKİLİR

 

Və gözlərin arası körpü yox, divar çəkilir, 

Və səndən öncə yerin könlümə hamar çəkilir. 

 

Yabancı qürbətimə min vətən dadın verənə, 

Ovuc-ovuc vətəni bir ürək kənar çəkilir. 

 

İçimdə min çavuşun hayqırışlı ötməsisən, 

Qəzəlparam! Gülüşün dağlarımda car çəkilir. 

 

Yarıb da dağları gəl, otraq et bayım, bayatım, 

Bu qış yerin ürəyimdə azar-azar çəkilir. 

 

Qanadlarım yaşıl orman sızıldayır hər an, 

Payız qonub içimə, min fəsil bahar çəkilir. 

 

Qəzəl-qəzəl qılınır qiblə-qiblə hər namazım, 

Bu dan əzan yerinə ah qatar-qatar çəkilir. 

 

Payız-payız talanır əllərimdə eşq üşüyür, 

Və bağrıma yaradan bir payızlı nar çəkilir. 

 

 

ŞİKƏSTƏ NAMAZI

 

Ey şarqı əlin tənimdə sazlıq, 

Nisgil baxışın sinəmdə razlıq. 

 

Sızlar göz önümdə bir qadın, eşq! 

Qoynu dənizi edir dayazlıq.  

 

Bir qıvrım əgər gözündən axsa, 

Məftildən ağır yanar hicazlıq. 

 

Ağlar gözünə gəlin gedəndə, 

Lil-lil üzümə axıb Arazlıq. 

 

Üsyan baxışın payız-payız eşq, 

Qoynunda qəzəl qılanda nazlıq. 

 

Ehmalcasına axanda məhmil, 

Gül-gül açılar tənin qotazlıq. 

 

Qoşma, qəzəlimdə iz buraxmış, 

Gül ətri saçan telində yazlıq. 

 

Aç saçlarını şikəstə qılsın 

Rükət bə rükət ürək namazlıq. 

 

 

YARALI

 

Mən o sayxın baxışa bağlı bağımdan yaralı. 

Kəsilən müvrə kimi qol-budağımdan yaralı. 

 

Öz içim boyda ucalmaqda bu qürbət məndə 

Orağım məndən ağır, mən orağımdan yaralı. 

 

Sağ gözüm kəndinizin kəhrizinin dul bacısı, 

Solu, dağlarda coşan göz bulağımdan yaralı. 

 

Sinəm üstündəki sazlıq saralır sənsiz də, 

Qana batmışdı muğamat çanağımdan yaralı. 

 

İldırım boyda bağırtım taxılır öz içimə, 

Köçü köçmüş dərəyəm, səs-sorağımdan yaralı. 

 

Oğlu şəhrin çiyinində qayıdan bir ana tək, 

Boy atarkən bayatım dil-dodağımdan yaralı. 

 

Gəl qəzəl bas yarama, qan aparır, qan içimi, 

İndi ağ dəstmalın artıq bıçağımdan yaralı. 

 

 

GET

 

Susuz bayırdı bu yer yağma burda, qurtar get! 

Azarlıdır yaralar, qalmasan da toxtar, get! 

 

Əfil-əfil əsirəm mən, titim-titimtitrir*

Baharlı könlümə düşmüş xəzəli bağlar get! 

 

Düşübdü kirtməyə, fellərdəyik, tilsimdəyik, 

Bu yerlə göy kəsib iblislə burda ilqar get! 

 

Haçandı burda ətir saçmayır ətir şahılar, 

Yalın o yoxluğunu gəl baharda qaytar, get! 

 

Dalıbdı dalğalara, göz yaşım başımdan aşıb, 

Bu kənan ayrılığın köynəyində qurtar, get! 

 

 

QAÇIRAM

 

Cin-cəhənnəmli baxış pəncərələrdən qaçıram, 

Yarası tağ-tağ açılmış herələrdənqaçıram. 

 

Qolu sınmış sonayam qan dənizindən uçaraq – 

Bilmirəm mən nədən ax, Mən nərələrdən qaçıram!

 

Elə qat-qat hörülüb daş qayalardan budağım, 

Tilisimlərlə dolu div dərələrdən qaçıram. 

 

Üşüyür məndə min ildir bu sətəlcəmli ürək, 

Tonqalı küldə bitən kor kürələrdən qaçıram. 

 

Qara qürbətli, ağır kölgəli, dəhşətli sərə, 

Qolu boynunda qalan mənzərələrdən qaçıram. 

 

Əlvida sevdicəyim söndür o qanlı mayağı, 

Qara tabutlu köç ilə mərələrdən qaçıram. 




SƏSİNDƏN BİR QUCAQ PAY GÖNDƏR GÜLÜM  

 

Səsində inləyir bir payız xəzəl, 

Bir çılpaq gəraylı, bir üsyan qəzəl, 

Səsin ürəyimə eylə ki, özəl, 

Səsindən bir qucaq pay göndər gülüm... 

 

Haraya dönürəm, haya dönürəm, 

Könül asmanında aya dönürəm, 

Dənizə çevrilib çaya dönürəm, 

Səsindən bir qucaq pay göndər gülüm... 

 

Səsinlə könülə basılan sazam, 

Nə qədər çoxalsam, yenə də azam, 

Əşhədi, həmdi yox sınıq namazam, 

Səsindən bir qucaq pay göndər gülüm... 

 

Səsində Sufiyəm dönnəm, ucallam, 

Göylərin ulduzun sənə bac allam, 

Səsini çox görsən inan, qocallam

Səsindən bir qucaq pay göndər gülüm... 

 

Səsin qürbətimdir, səsin Təbrizim, 

Səsin bulaq başım, səsin kəhrizim, 

De axı o səssiz mən necə dözüm, 

Səsindən bir qucaq pay göndər gülüm. 

 

Səsində Nəbi var, səsində Həcər, 

Vətən qızları var göz süzər, keçər, 

Səsin bayatımdır dərin, müxtəsər, 

Səsindən bir qucaq pay göndər gülüm. 

 

Səsin ildırımdır al şaxar, keçər, 

Könlümə dərd oxun yan taxar keçər, 

Bir gedər, bir dönər, bir baxar keçər 

Səsindən bir qucaq pay göndər gülüm... 

 

* Titrir: Əslində “Titrəyir”-dir. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə şair Həmid Herisçinin  şeirləri təqdim edilir. 

 

 

Qordi düyünü

 

Süfrəni dəyiş, bircə əl hərəkətinlə.

Sevgini də təzələ, bircə ürək döyüntünlə.

Yaxanın bircə düyməsini, bircə cümləsini aç sonra.

Qordi düyünü yaxamızdakı elə həmin o düymədəydi, biləsən.

Dükan vitrinlərindəki manikenlərədir son umudum.

Sevgi əzablarını görüb də, diriləcəklər mütləq.

Yaxalarındakı düyməni də özləri açacaqlar.

Bizsiz.

 

 

Final

 

Yüksək gərginli elektrik xətləri altında dayanmışam.

Ana həyət qapısından ayrılmadan,

            öz uşağına "Final!" nidasını göndərdi.

Özü də təkcə bir dəfə demədi bu qorxunc sozü,

Dəfələrlə təkrarladı.

Özü də, hər dəfə ucalan, yüksələn bir səslə

            təkrarladı bu məhşər məzmunlu sözü.

Axırda bəlli oldu, məsələ bir o qədər də

            faciəli deyil burda mənimçün,

Elə bu anadan ötrü də.

O sadəcə, oğluna "Final" yağı almağı tapşırırmış.

Səmadan qaranquş fəğanı gəlirdi.

Günəş də batırdı,

Elə bil uzaqlarda deyil də,

Lap yaxınlığımda.

Qaranquş fəğanını bir daha dünyanın ən guclü nəğməsi bildim,

Dünyanın finalına hələ çox qalırdı, deyəsən.

 

 

Söyüş

 

Qəfil ağzımdan üçmərtəbəli söyüşlar qopdu.

Kimi söyürdüm mən?

Fatalistlər kimi qoca zəmanənimi söyürdüm, bəlkə?

Yoxsa, qapıbir qonşumdan bezib...

Bəlkə səbəbkar siyasi qüvvələrdi?

Qapımıza yapışdırılmış növbəti kommunal ödəniş qəbzidir?

"Bolt" taksilərinin nazlanmasıdır müştəriləri qarşısında?

Yox...

Söyüşümün bircə ünvanı var, deyəsən...

Deyəsən, artıq özümü söyməyə başlamışam.

 

 

Modern sevda

 

Süni intellektlə sevişdim -

            ancaq nə adını dedi mənə, nə çöhrəsini göstərdi,

Ən qaranlıq küçə səkilərindən gəldi səsi.

Kölgəsi, "İnterbellum" dükanına girdi, çıxdı.

Mənə öz hədiyyəsini paketlədi bir bahalı ünvanda.

Qapımı, çox musiqili cırıldatdı.

Baletdəki hərəkətlərlə hüzuruma tələsdi,

Dematereallaşdı, əlimi sıxınca.

Mənlə çəkdirdiyi fotoları anında sıfırladı.

Gedincə, çarpayımın altına baxdım,

Masama təzə üzqırxan buraxıb getmişdi.

Yazmışdı: "Sifətin tüklüdü. Üzümü qızartdın".

Etirafını, iradını qəbul edincə, yenidən pərdəarxasından,

            bütün qacetlərdən göz vurdu mənə.

Musiqimizi özü bəstələdi,

Qəhvəni, təkcə özü bildiyi bir üsulla dəmlədi.

Kölgəsi, hələ də evimdədi,

Özü, isə AZdrama pərdələri arxasında itdi.

 

Tüstülü ünvanlardan

 

İtirdiyin gözəli çoxxx...çox sonralar

            bir bahalı dükanın geyim kataloqunda tapdınsa...

Həyat davam edir.

Qəhvəni xahiş et, tünd dəmləsinlər.

Get, otur bir tüstülü, uzaq ünvanda,

Gələcəyə ordan bir yol axtar,

Geriyə boylanma bir daha.

Öz kölgənə salam ver.

Cavab salamı eşitsən, diksinmə.

 

Bəxtsiz bloqqer

 

"Qəşəng hava var,

Əsil, odun sobasında kartof dilimi havasıdır.

Sən dilimləyəsən, yar duzlaya.."

Harda, hansı xarabada, hansı internet küncündə eşitdim bu şeri?

Barmağımdakı gümüş üzüklə

            taqqıldatdım yazı masamı da, yaddaşımı da.

Bəxtsiz bir bloqqer düşdü yadıma:

Bağımızın açarını istəmişdi bir gün məndən.

SMS-lədi bu xatirə məni.

Əl telefonumun musiqisi də

çox uyğun idi

bu isti nəfəsli xatirəmə.

 

Anamdan sonra

 

Pensiya fondundan evimizə gəldilər,

Yoxlamaydı.

Anamı yoxlayırdılar,

Diridi hələ?

Yoxsa, çoxdan ölüb?

Təqaüdünü özümü alır, yoxsa, başqası?

Anam qışqırdı sifətlərinə - "Sağam. Hələ ölməmişəm ki!"

Bildilər, hə..anam hələ sağdı.

Tərs baxdılar biz tərəfə,

Çayımızı içmədən durdular süfrə arxasından.

Divara vurduğum paslı mismara

            öz bahalı plaşlarını etibar etmədilər,

Elə üst geyimlərində qaldılar.

Az sonra anam öldü.

Anamı bax, beləcə öldürdülər,

Vallah.

 

Seçim

 

Dayanmışam bir gözəl ağac budağı qarşısında.

Seçimim ağırdı - pencəyimimi, asım budaqdan?

Yoxsamı özümü?

Məsləhətinizə ehtiyacım var.

Quşlardan o tərəfdə göy var.

Qoy, o tərəfdən gəlsin

Doğru-dürüst cavabım.

Xəyanətkar tatu

 

Arıqlamış bir şou-biznes gözəli girib yuxuma,

Tatusu dirildi.

Başqa həyət, başqasını seçdi qəfil,

Başqa bədənə keçdi.

Çox amansız idi bu seçim.

Çox ciddi xəyanət idi,

Ancaq çox adiydi oralarda.

 

Xarı bülbül

 

Xarı bülbül indi daha münbit bir ərazidə -

məmur kostyumlarının yaxasında bitir.

Çiçəkləyir.

İkisindən birini seçəcək gec-tez.

Ən uzaqlardakı bir avtomobilin

            iti gözləri tamaşaçısız qoymayacaq bu dramatizmi.

Bu seçimimizi işıqlandıracaq

gözlərimizi qamaşdıraraq.

 

Yol göstəricisi

 

Gün batdıqca, buludların da rəngi dəyişir.

Mənim də daxilimdə nələrsə dəyişir eyni vaxtda.

Avtomobilimin yan güzgüsünü bacardığımca təmizlədim.

Sildim.

Yolum uzaqdı.

Təbrizsizəm.

Və ümidsiz.

Əyilmiş elektrik dirəyi

dünyanın ən qəliz yerini,

            tam dəqiqliyinən, işarələyib göstərdi mənə.

Yolum uzaqdı.

Elə, o tərəflərədi.

 

Rauf Denktaş

 

İngilislərə, Britaniyaya daha bağlıydı,

Nəinki Türkiyəyə.

Uilyam Çerçili xatırladırdı? Yamsılayırdı?

Eyni çəkili, eyni sifətli gördüm ikisini də.

Mənlə danışarkən,

üzdə çox mehribandı.

"İnsanlarla münasibətim nə qədər uzanırsa,

            köpəklərə sevdam bir o qədər də artır" ifadəsi,

məncə, ona da tam doğmaydı.

 

Köpəyi, Çerçill nəslindəndi.

 

Qorxuram, mənlə söhbətindən sonra da

            köpəklərə sevdası bir az da artdı.

 

 

Qara pişiklər aləmində

 

Bu küçədə qara pişiklər

insanlara tam biganəydilər,

Ciddiyə almırdılar insanları.

Ancaq məni duyunca, görüncə

qəflətdən ayrıldılar, ayıldılar, elə bil.

Bir ağızdan miyoldadılar,

Elə bil bizimcə də danışdılar bir ağız,

Bir azacıq.

Mən tam anlayırdım bu gün pişikləri,

Quşları.

Xüsusən, göyləri saran qaranquş fəqanlarını.

 

"Sekond cup" barında başım çox aşağıydı.

Yalnız şuşələrdəki əksimi görüncə özümə inandım.

Özümə qayıtdım.

Özümə inandım.

Ayrıldım qara pişiklər aləmindən.

 

Xüsusən, şampan qədəhindəki əksim,

mənlə söhbətləşməkdən doymaq bilmirdi.

 

Özümə ilk dəfə salam verməyə tələsdim.

Qorxdum, qaçırdaram bu kölgəmi.

 

 

Novruz

 

Novruzu tərsinə oxusan,

"Zervan", yəni əbədiyyət tanrısının

adını eşidərsən.

Deşifrəni düz vaxtında,

düz bayram ərəfəsində azad edilmiş ərazilərdə eşitdim.

Çocuq Mərcanlı məktəbinin "Novruz" lövhəsini

bu cür oxuyub bərk həyəcanlandım.

Ağlıma gətirəmməzdim qədim Zərdüşt tanrısı Zervan,

mənlə görüşünü Qarabağda, xarabalıqlar arasında təyin edəcək.

Nə vəd edir mənə bu görüş?

Yaxşı sualdı.

Azərbaycanda son 2000 min ildə

kimsə Zervanla bu cür görüşməmişdi.

 

Tonqal ətrafında, paxlava-filan yeyəndə həəə...görüşdüm

bu qədim kölgələrlə.

Ancaq çox gücsüzdü,

uduzmuşdu bu qədim tanrı.

 

 

Aya səyahət

 

Əhənglə ağardılmış əyri-üyrü divara

taxta pilləkan dirəmişdilər,

Yuxarısında Ay ağarırdı.

 

Elə bil kimsə bu pilləkanla həmin o Aya dırmaşmaq istəmişdi.

 

İstədim mən də bu pilləkanda öz bəxtimi sınayım.

 

Görüm, o bəxt varmı məndə?

 

 

Lakramoza, yaxud qara göz yaşları

 

Zarafat-zad deyil, Bakının, özüm görmüşəm,

qapqara göz yaşları var...

Söhbət, köhnə evlərin damından yavaş-yavaş əriyib

aşağı tökülən, süzülən, divar boyu

            izlərini qoyan qara qır ləklərindən gedir...

Budur Bakının qara göz yaşları...

 

Divarları ağdı, qapıları göy, göz yaşları qapqaradır, Bakının.

 

Bu üç rəngin vəhdətində böyümüşəm,

Rəngləri, bu mənzərədən tanımışam.

 

Motsart "Rekviyem"indəki "Lakramoza" hissəsi

"Qara göz" yaşları deməkdi.

 

Bakının o qara göz yaşlarınamı bəstələnib

bu əsər?

Sualımı musiqi kimi eşidin,

Xahiş edirəm.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

Nərmin Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 

 

Bəzən keçmişə dönmək istərdim, bəzən isə yox. Keçmişlə yaşamaq olmaz, gələcəyə baxıb addımlamaq lazımdır. Hər zaman o şüarla addımladım mən, çünki düşüncəm bunun doğru olduğunu deyirdi. Mən hisslərimə, şəxsi düşüncəmə çox inanan biriyəm, nə də olsa, onlar mənə məxsusdur və tərk etməzlər.

 

Mən ailəmin kim olduğunu bilmirəm, ailəmdən mənə qalan bircə Ceyhun adıdır. Bütün qayğılardan uzaqda böyüdüm, ata, ana sevgisi mənə yad oldu. İndi də mənə qaranlıq qalıb, axı mən niyə tərk edilmişəm? Niyə internat evinə qoyulmuşam? İstənməyən övlad idimsə, niyə doğulmuşdum? Cavabını bilmədiyim yüzlərcə sual məni dəli edirdi. Keçən müddət ərzində həyatı daha da yaxşı dərk edirdim. Olan bu idi ki, bilmədiyim ailəmə nifrət edirdim, kin bəsləyirdim... Ən böyük istəyim gələcəkdə olacaq övladlarıma öz valideynlərim kimi laqeyd olmamam idi. Xoşbəxt olmaq hər kəsin haqqıdır, xoşbəxtliyi uzaqda axtarmaq mənasızdır. Mənim xoşbəxtliyim mənimlə eyni yerdə böyüyən, eyni ağrıları, eyni acıları yaşayan Nüşabə idi...

Saçları uzun, gözləri mavi, əsmər bənizli... Bir gülüşü var, canlar alan... Baxışları ilə insanı tora salan. İnsan sevirsə birini, ona sahib çıxar, ona aid olan insanı başqasına əmanət etməz.  

 Nüşabə ilə ailə qurduq və ondan sonra yeni bir həyat başladı, heç gözləmədiyim bir həyat.

İlk vaxtlar hər şey yaxşı idi, məndə norkolepsiya xəstəliyi aşkar edilənə qədər. Norkolepsiya xəstəliyi qısa müddətli yuxu tutmalarının vaxtaşırı təkrar etməsi ilə xarakterizə olunan xəstəlikdir. Xəstəlik gənc yaşlarında başlayır, yaşlandıqca azalır. Bu xəstəlik istənilən işi gördüyünüz zaman baş verə bilər, maşın sürərkən belə. Tutma bir neçə dəqiqə davam edir, tutma qurtardıqdan sonra yuxu iflici də ola bilər. Bu xəstəliyimin olduğunu duyan zaman pis olmuşdum, çünki hər şey əvvəlki kimi olmayacaqdı. Bilirsiniz, mən ehtiraslı biri olmuşam və hər zaman hisslərimlə mübarizə aparmışam. Bu mənə zövq verib. 

əslində, amma indi o həzzi yaşaya bilmirəm. Bir zamanlar Nüşabənin mənə aid olan bədənini gördüyüm zaman hisslərimə yenik düşürdüm. Bircə boynundan öpməyim bəs idi, o an özümə hakim ola bilməzdim. Bütün vücudu mənim təsirimin altında idi, əllərimi bədənində gəzdirməm, döşlərinin gilələrinə toxunmam, toppuş qıçaları arasında olmam həyatdan zövq almasına şərait yaradırdı, mən isə ondan zövq alırdım. Beləcə uzaq səfərlər edirdik başqa-başqa dünyalara, amma indi o zövqü mən yoldaşıma yaşada bilmirəm. Başlanan cinsi əlaqə zamanı sən bir film izlərsən və filmin ən maraqlı yerində işığın sönməsi... İstəməsəm də, o xəstəliyim mənə güc gəlirdi, müalicəsi olmayan bir xəstəlik. Bəzən özüm bu hallardan bezmiş olardım, heç nə yox, məni sadəcə Nüşabə düşündürürdü.

 

Axı o da qadın idi, analıq hissini yaşamaq onun da haqqı idi. Hər bir qadının, qızın qəlbində o hissləri yaşamaq istəyi olur, hətta deyə bilərəm ki, ən böyuk arzularıdır. Mənə nə qədər çətin də olsa, "Ayrılaq, başqası ilə evlən, övladın olsun" kimi sözləri də demişdim. Amma mənim Nüşabəm mənə hər zaman sadiq oldu. "Səndən olmayan övladı istəmirəm,sənsən mənim yoldaşım, sirdaşım, övladım, körpəm. Məndə sənin qızınam, Ceyhun..." dedi.

Bu sözləri mənə o qədər təsir etmişdi ki, ona olan sevgim daha da dərinləşirdi. O mənim vəfalı qadınım idi, ailəm kimi məni tərk etmədi. Nüşabə mənim həyatdakı ən gözəl hədiyyəm idi. Rəbbimə nə qədər şükür etsəm, azdır. Ailəmiz iki nəfərdən ibarət olsa da, çox xoşbəxt idik. Həyatda xoşbəxt olmaq üçün böyük hadisələrə ehtiyac yoxdur. Həyatda var olmamız, varlığımız özü bir xoşbəxtlik idi.

Bəzən olardı ki, Nüşabə bilmədiyimiz ailələrimizdən danışardı. Görəsən, bizim kimi onlar da nə vaxtsa atdığı övladlarını fikirləşirdilərmi? Fikirləşərkən qəlbləri sızıldayırdımı? Bu kimi sualları dəfələrlə onun dilindən eşitmişdim və mənə də heç yad deyildi. Nüşabə ata-anasını görməyi çox istəyirdi, əsası da illərcə beynində formalaşdırdığı suallara cavab tapmaq idi.

Onun xoşbəxtliyi mənim xoşbəxtliyim idi. Ümumiyyətlə, mən ondan heç nə gizlətməzdim, bütün problemlərimizi, sevincli anılarımızı birlikdə görərdik. Amma ilk dəfə ondan nələrsə gizlətməyə çalışdım. Nə qədər çətin gəlsə də, etməli idim, bütün etdiklərim də ona görə idi.

 

Səhər işə getmək adı ilə evdən çıxdım və kədər dolu uşaqlığımı yaşadığım internat evinə getdim. İlk olaraq ordakı uşaqlara baş çəkdim, heç görmədiyim qayğını mən özüm onlara göstərmək istədim. Uşaqlarla müəyyən vaxt keçirdikdən sonra müdirə xanımın yanına getdim. Vəziyyəti izah etdim, Nüşabənin valideynləri haqda məlumat öyrənərsə, mənə xəbər verməsini xahiş etdim. Təbii ki, bu bir gün ərzində baş verə biləcək proses deyildi. Sənədlərə bir-bir baxıb araşdırmaq vaxt aparacaqdı.

 

Nüşabə ilə birgə şam yeməyi yeyirdik,, fikrim tamam başqa yerdə idi. Görəsən müdirə xanım nələrsə tapa bilmişdimi? Xəyallar məni uzaq aləmlərə aparmışdı. Gələn telefon zəngi məni xəyallarımdan ayırdı.

- Salam, Ceyhun, sabah internat evinə gəl, bəzi məlumatlar əldə etmişəm.

- Salam, oldu, çox sağ olun.

 

Bütün gecəni yata bilməmişdim, dediyi o məlumatlar nə idi, görəsən? Səhər nahar yeməmiş ilk işim ora getmək oldu. 

-Salam oğlum, gəl əyləş. Nüşabə Məmmədova Saleh qızı və anası Məcidova Şölə. Sənə bir ünvan verəcəyəm, getdiyin zaman hər şeyi dəqiqliklə öyrənəcəksən.

Olan-bitənlərə hələ də inana bilmirdim, bildiyim tək şey o idi ki, yolun sonuna yaxınlaşmışdım. Müdirə xanıma təşəkkürümü bildirib otaqdan çıxdım. Vaxt itirmədən dediyi ünvana yollandım. Həyətə girdiyimdə həyəcanım getdicə artırdı. Axı məni necə qarşılayacaqlarını bilmirdim. İçimdəki həyəcanı boğub, qapını döydüm. Qarşımda saçları tamam ağarmış, üzündə çoxlu qırış yaranmış, gözlərində kədərə rastadığım bir qadın vardı.

 

- Salam, Şölə xanım sizsiniz?

- Salam, oğlum, bəli, mənəm.( üzündə incə bir təbəssüm vardı)

-Bura sizinlə danışmağa gəlmişəm və sizə vacib söz deməliyəm.

- Buyur, oğlum, gəl evdə danışaq.

İçəri keçdim, Şölə xanım qonaq otağını göstərdi. 

- Oğlum sən əyləş çay gətirim, sonra sözünü deyərsən. 

-Yox, çox sağ olun, gəlin əyləşin. Şölə xanım, mən sizin illər əvvəl internat evinə qoyduğunuz qızın həyat yoldaşıyam və ikimiz də eyni taleyi yaşayan insanlarıq. Bu gün burdayam və qızınızın heç nədən xəbəri yoxdur. Sadəcə onun ən çox istədiyi şeyi həyata keçirtmək istədim ondan xəbərsiz. Bilmirəm, keçmişdə nələr yaşamısınız, amma nə olur-olsun bu gün burdayam və sizi qızınızın yanına aparmağa gəlmişəm... Şölə xanım, ağlamayın, xahiş edirəm.

 

Hönkürtu ilə sözə başladı və öz keçmişini danışarkən “Ürəyim yanmadı” desəm yalan olardı. Çətinliklə də olsa, Şölə xanımı evimizə aparmağa razı saldım. Nüşabəyə də zəng edərək ən çox sevdiyimiz yeməkləri bişirməsini istədim. Təbii ki, "Axşama sürprizim də var" deyərək dəstəyi asdım.

Axşam işdən çıxdıqdan sonra Şölə xanımı aparmağa gəldim.

 

- Salam, oğlum, xoş gəlmisən, həm də ki, "xanım" yox, "xala".

– Baş üstə, Şölə xala,deyərək gülümsədim.

10-15 dəqiqə sonra gəlib çatdıq. Şölə xala məndən çox həyəcanlı idi. 

Qapı açıldı.

-Ah, Elvin, qonağımız olduğunu niyə deməmisən? Xoş gəlmisiniz, buyurun, keçin.

- Nüşabə, Şölə xala sənlə danışmağa gəlib. Nüşabənin təəccüb dolu baxışlarını görməli idiniz.

- Necə danışım olan bitənləri, hələ sənə necə müraciət edim bilmirəm, axı mən sənə analıq etməmişəm. Necə "qızım" deyə səsləyim səni... Sən doğuldun, sənlə bağlı o qədər arzu-istəyimiz vardı ki, hələ atan səni qucağına alacağı günü səbirsizliklə gözləyirdi. "Atasının qızı olacaq" deyərdi həmişə. Amma səni görmədən soyuq məzarı seçdi. Bizi tək qoyub getdi. Deyə bilərsən ki, bəs sən mənə niyə baxmadın, internat evini rəva bildin? Atan öldükdən sonra çətin günlərim başladı. Öz ayaqlarım üstə dura bilmək üçün işə daxil oldum və səni böyütməli idim. Ona da imkan vermədilər. Bilirsən, dul qadına yaxşı baxmırlar, bəzi şərəfsiz insanların dilinə düşürsən, atmacalı-atmacalı sözlərinə dözürsən. Cavab versən, söz olur. Mən öz namusumu bir çox çətinliklərlə də olsa, qoruya bilmişəm. Mənim tək varlığım sən idin, çətin şəraitdə böyüməni istəmirdim və böyüdüyün zaman səni pis insanlardan qoruya bilməyəcəyim üçün bu addımı atmışdım. "Bağışla" deməyəcəyəm sənə, çünki buna haqqım çatmır. Amma mən səni həmişə çox sevmişəm. Bu günü sənin kimi çox arzulamışam. Həyatım boyunca çətinliklərlə yaşayan bədbəxt bir qadın olmuşam.

 

Nüşabənin anasına ağlayaraq sarılmasını görüncə ürəyim paramparça olurdu. Beləcə ana-balanı qovuşdurmuşdum, daha doğrusu, vəsilə olmuşdum. Xoş günlərimiz bundan sonra başladı. Sizə maraqlı gələ bilər, öz ailəm haqda niyə araşdırmadım? Yox, ailəmlə bağlı da araşdırmalar etdirmişdim. Təəssüf ki, onların heç biri həyatda yox idi.

 

7 il sonra gəlişləri ilə həyatımıza nur qatan əkiz övladlarımız oldu. Valideynlərimi görməsəm də, adlarını övladlarıma verdim.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

Leyla Kərimova, Tbilisi şəhəri, “Cənubi Qafqaz və Şərqi Avropadakı azərbaycanlı jurnalistlərin cəmiyyəti” təşkilatının nümayəndəsi - xüsusi olaraq “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 

Türkiyə Respublikasının ədliyyə naziri Yılmaz Tunç 5 avqust 2024-cü il tarixində mətbuat konfransında çıxış edərək beynəlxalq təşkilatların (Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT), Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi (BCM) və Beynəlxalq məhkəmə (BM)) Fələstin-İsrail münaqişəsinin həllində səmərəsiz olduğunu bəyan edib. O aydınlaşdırıb ki, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin baş prokurorunun İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu və müdafiyə naziri Yoav Qallantın həbsinə order olmasına baxmayaraq, məhkəmə Fələstin soyqırımının təşəbbüskarlarını həbs etmək üçün heç bir tədbir görmür.

 

Qəzza zolağında fəal döyüş əməliyyatlarının başlamasından bəri dünyanın əksər ölkələrində Fələstinə dəstək aksiyaları keçirilib. Bu ölkələrin hökümətləri isə İsrailin hərəkətini pisləyib və döyuş əməliyyatlarının dərhal dayandırmağa çağırıblar. Xüsusilə, Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan 11 oktyabr 2023-cü il tarixində Qəzza zolağındakı hərbi əməliyyatı “qırğın” adlandırıb, bölqədə nüfuzlu olan bütün beynəlxalq oyunçuları münaqişənin gərginliyi azaltmaq üçün lazımi səyləri göstərməyə çağırıb. Azərbaycanın xarici işlər naziri Cəyhun Bayramov öz növbəsində 18 oktyabr 2023-cü il tarixində İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının İcraiyyə Komitəsinin İclasında İslam həmrəyliyinə sadiqliyini bəyan edib və Fələstin xalqının mübarizəsini dəstəkləyib.

 

Beynəlxalq təşkilatlar, xüsusən də BCM silahlı münaqişənin gedişinə təsir göstərməyə çalışır. Sual budur ki, bu nə dərəcədə effektivdir? Artıq bir il yaxındır ki, beynəlxalq təşkilat heç bir qətiyyətli addım atmır. Fələstinli mülki vətəndaşlar isə Qəzza zolağında bombalanır və öldürülür. Bu arada, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi bu souqırımı, müharibə cinayətləri və bəşəriyyətə qarşı cinayətlərə görə məsuliyyət daşıyan şəxslərin təqibinə cavabdəh olan beynəlxalq orqandır.

 

Qəzza zolağında baş verən hadisələr çox tez sıradan bir adi münaqişəsindən çıxdı, çünki qarşıdurma İsrail hərbi qüvvələri tərəfindən Fələstin mülki əhalissinin açıq şəkildə məhv edilməsinə çevrildi. Bu soyqırımın əsas günahkarları İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu və müdafiyə naziri Yoav Qallantdır. Onlar Həmas-a qarşı mübarizə adı altında Fələstində mülki hədəflərə zərbələr endirmək əmri veriblər.

 

Lakin beynəlxalq ictimaiyyətin təzyiqinə baxmayaraq, günahkarların məsuliyyətə cəld edilməsi cəhdləri yalnız 20 may 2024-cü il tarixində həyata keçirilib. BCM İsrailin baş naziri və müdafiyə nazirinin həbsinə order verməyə qərar verdi. Lakin bir ay sonra BCM bu qərarı naməlum səbəblərdən təxirə saldı. 

 

Bunun səbəbi, Böyük Britaniyanın Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Təl-Əvivə qarşı qərarına etiraz etməsi idi, çünki İsrail Roma statutunu ratifikasiya etməmişdi. Əlbəttə, Böyük Britaniyanın yeni baş naziri Keir Starmer BCM-nin hökmünə etiraz etməkdən imtina etdi. Lakin, bu presedent BCM-nin xarici təsirdən asılılığını göstərdi. Şübhəsiz, bu onun müstəqil beynəlxalq hüquq institutu kimi nüfuzunu sarsıdır. Beləliklə, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi növbəti dəfə özünün məsuliyyətsizliyini nümayiş etdirdi, çünki törədilmiş cinayətlərə görə məsuliyyətdən “toxunulmaz” ölkələri uzaqlaşdırdı.

 

Təəssüf ki, bu yeganə hal deyil. 2021-ci ilin sentyabrında ABŞ-ın təzyiqi altında BCM əlində əhəmiyyətli sübutların olmasına baxmayaraq, Əfqanistan ərazisində ABŞ silahlı qüvvələri və xüsusi xidmətlərinin cinayətlərini araşdırmaqdan imtina etdi. Buna görə ABŞ Dövlət Departamentinin o vaxtkı nümayəndəsi Jalina Porter BCM rəhbərliyinə minnətdarlığını bildirib, əksər ictimai təşkilatlar isə bu ikiüzlü qərarı pisləyiblər.

 

Əyni zamanda ABŞ və Böyük Britaniya BCM-nin qərarlarını manipulyasiya edən yeganə ölkələr deyil. Ermənistan da bu qurumdan Azərbaycan əleyhinə təbliğat üçün istifadə etməyə çalışır. Azərbaycan XİN nümayəndəsi Ayxan Hacızadə 2024-cü ilin fevralında haqlı olaraq buna diqqət çəkib. Ona görə, Ermənistanın Roma Statutuna qoşulması İrəvanın bu institutdan Bakıya qarşı əsassız iddialar irəli sürmək üçün istifadə etmək cəhdidir.

 

Türkiyəyə gəlincə, hökumət əleyhinə olan QHT “Turkey Tribunal” digər Avropa təşkilatlarının dəstəyi ilə 2023-cü ilin fevralında Türkiyə hakimiyyəti gözdən salmaq məqsədilə Rəcəb Ərdoğan hökümətinin 200 mindən çox terrorçu ittiham ilə oğurlanmasına və işgəncələrə məruz qaldığına dair saxta sübutları BCM-nə təqdim etdi.

 

Belə çıxır ki, əvvəlcə müstəqil beynəlxalq məhkəmə orqan kimi yaradılan BCM xarici hökümətlərin və QHT-ların əlində iradəsiz bir kukla rolunu oynayıb. Nəticədə, beynəlxalq aktyorlarının fəaliyyətsizliyi fonunda Fələstində vəziyyətin son həddə qədər pisləşməsinə səbəb oldu. Dünya ictimaiyyətinin iradəsiz mövqeyinə cavab olaraq, Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan 29 iyul 2024-cü il tarixində İsrail münaqişəyə müdaxilə etməklə hədələməyə məcbur oldu ki, bu münaqişəyə şəxsən son qoyulsun.

 

BMT, BCM və digər beynəlxalq təşkilatların rəhbərləri öz öhdəliklərinə diqqət yetirməli və xarici dövlətlərin əlində kukla olmaqdan əl çəkməlidirlər, çünki onlar Fələstin-İsrail münaqişəsinin həllində əsas vasitəçilərə çevrilməlidirlər. Əks halda, BCM-nin acizliyi və fəaliyyətsizliyi fonunda Yaxın Şərqdəki qarşıdurma qlobal böhrana çevrilə bilər.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Ən yeni poeziya rubrikasında bu gün şair Nazim Əhmədli  “Gəl bir yaxşı şəklimi çək…” söyləyəcək.  Şeirin yazılma tarixi: 07.08.2024.

 

 

Payızın saçı sarıdı,

gözlərindən ayaz damır;

gün keçir, ömür atdanır,

saçlarıma bəyaz damır;

 

buludlar ilmə-ilmədi,

payız üzümə gülmədi;

yüz illər tapa bilmədim

özümə oxşar adamı;

 

bu ocaq köz-köz qaralır,

ürəyimdə söz qaralır;

elə bil hər yer qar olur,

günəş qızdırmır odamı;

 

 nə qaldı bu gələn qışa,

yollar dirənib yoxuşa;

bir bulağa, ya bir daşa,

bir yarpağa yaz, adımı;

 

 yol uzanır, sonda itir,

qaranlıqlar danda itir;

kəlmə-kəlmə, sətir-sətir,

əriyir könlümün şamı;

 

göy üzü gömgöy şüşətək,

gəl, bir yaxşı şəklimi çək;

ulduzlar yerə düşəcək,

bir sərin payız axşamı.

 

Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

Zəhra Allahverdiyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

Bu günə kimi neçə dəfələrlə baxdığım bir filmə sizlər üçün bələdçilik etmək istərdim. 

Baş rollarında Halil Sezai Paracıkoğlu ilə Melike Güner'in yer aldığı 2010 buraxılışı dram ve romantik filmi “ İncir reçeli"dir bəhs edəcəyim film. 

 

Bu filmə baxarkən hamı ağladığını deyirdi. Mən filmin yarısına gəldim, pis olmuşdum, amma ağlamaq dərəcəsində deyildi. Filmin sonlarına yaxın mənə çox təsir etdi. Məncə, filmin ağır hissəsi məcburi ayrılıq, yəni ölüm idi. Film süjeti barədə sizə danışmaq istəyərdim. 

Başrol olan Metin 30 yaşlarında Talkshowlar üçün ssenari yazarıdır. Onun tək gəliri ssenarilər idi. Onun bütün ssenariləri canlandırılmasa da, o ssenarilərini öz beynində canlandırırdı. Onun ən böyük xəyalı yazdığı filmin çəkilməsi idi, amma bu arzusu ürəyində qalırdı. Həmişə rədd cavabı alırdı. Hər gün getdiyi bara gedəndə Duyğu adında qızla tanış olur. Qız oğlanın evində qalır, sabahı bir not qoyub gedir. Aradan zaman keçir, onlar yenə qarşılaşır. Metin Duyğu haqqında sadəcə adını, xasiyyəti haqqında hər şeyi öyrənmişdi, hətta AIDS xəstəsi olduğunu da bilirdi. Sonra atasının da bu xəstəliyin daşıyıcısı olduğunu öyrənir . Birdən Duyğu ortalıqdan itir, Metin onu tapa bilmir. Son çarə Duyğunun atasının evinə gedir. Evdə artıq başqa bir ailə yaşadığını görür. Yeni ev sahiblərindən əvvəlki ev sahibinin öldüyünü, qızın da evini tərk etdiyini öyrənir. Qız da xəstəxanada ölüm ayağında olur. Metin onu xəstəxana yatağında görür və dünyası başına yıxılır. O özünə gələ bilmir, evinin divarının hər nöqtəsi Duyğunun sözləri, dedikləri hər bir sözün qeydləri ilə dolu olur. 

Metin gec də olsa, arzusuna çatır, filmini qəbul etdirir. Filmi üçün aktyor seçərkən aktyorlar filmin adına narazıçılıq edir. Bu Metini özündən çıxarır. Çünkü filmin adı Duyğunun ən sevdiyi “incir reçeli", yəni əncir mürəbbəsi idi . Simvolik olaraq Duyğudakı “mələk tatoosu" əvvəl Metin üçün maraqsız və mənasız gəlirdi, amma Duyğunu itirəndən sonra artıq mənasını qavradı. Metin də Duyğunun tatoosunu qolunda daşıdı. Məncə bu filmdəki ən dərin nöqtələrdəndir. 

Filmdən bəzi alıntıların tərcüməsini təqdim etmək istərdim:

1) “İncir reçeli güzeldir". - Əncir mürəbbəsi gözəldir.

2) “ Bana nefes alan hiçbir seyi sevme hakkı vermediler, ben de incir recelini sevdim.. incir receli sendin, askim!" - Nəfəs alan heç nəyi sevməyə haqqı vermədilər, ona görə də əncir mürəbbəsini sevdim.. əncir mürəbbəsi sən idin, sevgilim!

3) “GÜNAYDIN ,SOL YANIM!" - Sabahın xeyir, sol yanım. 

4)  “Ölümsüz olmak isterdim". - Ölümsüz olmaq istərdim.

5) “Babalar her zaman haklı değildir"! - Atalar hər zaman haqlı deyildir'!

6) “Sana dokunmak tüm kelimeleri yakmak gibi; Sana dokunmak tüm insanları affetmek gibi..." - Sənə toxunmaq bütün sözləri yandırmaq kimi;

Sənə toxunmaq bütün insanları bağışlamaq kimi..."

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

Aysel Fikrət, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 

 

Neçə gündür ürəyimdə kiçik bir daş düyünlənib. Sənin ölümün bəlkə də bir qadın ahının ölümsüzlüyüdür. Qadın müqəddəsdır. Allaha tapınan insan bir qadının ahını alıbsa onun Allah yolunda nə zəvvarlığı, nə itaəti gözdə olar.

 

Insan öldükdən sonra min insan olur, çünki onu xatırlamağa başlayırlar. Səni xatırlamaq isə bizim köksümüzdə damğa olmuş yaranı diriltmək kimidir. Xocalı faciəsi Azərbaycanın qapanmaz, hər dəfə toxunduqca qaysaqı qopan yarasıdır.

Bir şair var idi o zamanlar -Bəşir Kəsərli. Başına ləçək baqlamışdı. Ona dəli deyirdilər, şeirlərini zəif hesab edirdilər, yalnız onun Vətən sevgisindən atdığı bu addım özü böyüklük idi. Onu heç unutmuram, metrolarda dolaşıb, “torpaqlar alınmayınca qeyrətsizəm” dediyi anlar da yaddaşımdan silinməyib. Şükürlər olsun ki, bu damğa üzərimizdən götürüldü. Deyirdi ki, torpaqlar alınmayınca bu ləcəyi başımdan açmaram. Bax onda Azərbaycan qaranlığa qərq olmuşdu. 

Yaxşı ki, şanlı günlərimizi görüb sonra haqq dünyana qovuşdun, bacım. Dürdanə Ağayevanın dözülməz faciəsi:

Onun bir zülmün ağuşundan ayaqüstə durub hətta bu faciəni olduğu kimi ictimayiətə çatdrması öz timsalında şərəfi yerlə gəzən neçə qadının qırılmış taleyini, məhv olmuş gözəl arzularını dünyaya çatdırmaq idi . O kitabı oxuyan, o faciəni damarlarında axan qanı hiss edən Azərbaycan oğulları qısmən də olsa ürəyinə ümid çilədi onun.

Qismən deyirəm, çünki qadınlara işgəncə  etmək özü ruhu fahişə olan Erməni vanldalizminin əsas silahı idi. Qadını ləkələmək ən son həddir, zülmün ən son həddidir. Mənəvi, fiziki zərbələr alan ruhu pak gözəl mələk qadın, ana Dürdanə Ağayeva bütün dünyaya səs salan erməni əsirliyində 8 gün kitabını yazdı.

Faciəmizi, səsimizi bütün dünyaya çatdırdı. Onun cəsarətinin ardında özü kimi mələk insan həyat yoldaşı dayanmışdı. Ona sahiblənən, ona dost, dayağ, ata, ana, hər itirdiyi arzusu, diləyi olan həyat yoldaşı. O həyat yoldaşı ki, ona Allahın çəkdiyi işkəncə əzablara görə hədiyyəsi idi.

Əlbəttə, Dürdanə anaya  edilən fiziki işgəncələr, onun səhhətində çox ciddi problemlər yaratmışdı və bunun nəticəsidir ki, o xərcəng xəstəliyindən dünyasını dəyişdi.

Onun bu dünyada ciyarparəsi Ləmanı qaldı. Necə saf gözəl məhəbbətlə böyüyən nur topası övladı. Həyatda hər şey itir gedir; doğmalarımız, xoşbəxtlik dolu günlər. Biz yaşa doluruq. Amma Vətənin sinəsinə çəkilən daşlar  və yaralar yerində qalir.   Bütöv Qarabağ bir yana,  Xocalı faciəsi bir yana. Bu yaxınlarda Laçından tədbirdən dönərkən, maşın Xocalıdan keçdi. Mən o yerlərə baxdıqca gözümün önünə bir-birinə sığınan, soyuqdan ayaqları, əlləri donmuş, məhv olmuş kimsəsiz insanlar göründü, onların vəhşət dolu səsləri eşidildi.

Bu faciənin söz ilə ifadəsi yoxdur.

Azad və bürtöv Azərbaycan olaraq Şuşaya qədəm qoymaq, Laçında dolaşmaq bir yuxu kimi gələn xoşbəxtliyə qədəm qoymaq cox güman ki, Onun da ürəyini rahatlatdı, mübarizəsinin bəhrəsini görmüş oldu, ürəyi nisgilli bu dünyadan getmədi. Haqqa və cənnətinə qovuşdu. Onu qoruyub, ölümün çəngindən sağ çıxaran, ona yazmaq, ayağa durmaq gücü əta edən Allahına qovuşdu Dürdanə Ağayeva. Bu məğrur, dür kimi saf gözəl gözlü qadın. Qadınlıq timsalı soydaşıma Allahdan rəhmət diləyirəm.

Doğmalar üçün böyük bir yara, bacı, ana itirən pərişan gəzən doğmalar o adı kimi Azərbaycan bütövlüyü uğrunda mübarizə aparan igid qəhrəman qadınlarımızdan biridir. Bu qürur sizin kədərinizin önünə keçib, zamanla sizi sakit və aram həyatınıza döndərəcək -  hər zaman xatirəsi yad olunanda. Xocalı faciəsi dilə gələcək. 8 günlük əsirlikdə qalıb hər gün arzuları parçalanan, ruhu heç qocalmayan içində dünyası darmadağın edilən Dürdanə cismən indi rahatlıq tapdı.

Biz onun qəlbinin səsini bilmədik. Biz onun üsyan dolu sözlərini və bitməz çiləsinin sadəcə sözlə ifadəsinin bir qismini gördük . Bu ağrının böyüklüyünü olduğu kimi heç kim bilmədi, heç kim dərk etmədi, Allahdan savayı. Qovuşdun Allahla, gözəl bacım... Nurlar içində yat.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.08.2024)

Respublika Gənclər Kitabxanasında 12 avqust Beynəlxalq Gənclər Günü münasibətilə virtual kitab sərgisi hazırlanıb

 

Avqustun 12-si dünyada Beynəlxalq Gənclər Günü kimi qeyd olunur.  Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasında Beynəlxalq Gənclər günü münasibəti ilə virtual kitab sərgisi hazırlanıb.

 

Kitabxanadan “Ədəbiyyat və incəsənət”ə verilən məlumata görə, virtual kitab sərgisində gənclər siyasətinə dair beynəlxalq və yerli təcrübəni özündə əks etdirən məlumatlar təqdim edilir. Belə ki, materialda beynəlxalq və Azərbaycan Gənclər Gününün yaranma tarixi, ölkəmizdə əsası Ulu Öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan gənclər siyasətinin uğurları haqqında məlumatlar əks olunur.

Kitabxana əməkdaşları tərəfindən hazırlanan virtual kitab sərgisində gənclər siyasətinə dair nəşr edilən “Azərbaycan gəncliyinin himəyədarı”, “İlham Əliyev və müasir Azərbaycan gənclərin gözü ilə”, “Gələcək gənclərindir”, “Azərbaycanda gənclər hərəkatı”, “Azərbaycanın gələcəyi etibarlı əllərdədir” “Qloballaşma və müasir gəncliyin tərbiyə problemləri” kimi 10-dan çox kitabın qısa annotasiyası, dövrü mətbuat nümunələri təqdim edilir.

Beynəlxalq Gənclər Günü ilə əlaqədar hazırlanan material kitabxananın rəsmi saytında https://ryl.az/multimedia/beynelxalq-gencler-gununuz-mubarek yerləşdirilib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.08.2024)

 

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Duman dağı dolanar,

Qiyamət olar.

Duman yola sallanar,

Müsibət olar.

Müsibət oluruq biz,

Səhv düşəndə yerimiz.

Onu hər zaman sevdirən şeirlərindəndir bu misralar, “Səhv düşəndə yerimiz” şeirindən. 

 

 

Bu gün çağdaş Azərbaycan poeziyasının ən görkəmli nümayəndələrindən olan Xalq şairi Qabilin doğum günüdür, anadan olmasının 98-ci ildönümüdür.

Qabil Allahverdi oğlu İmamverdiyev 1926-cı ildə Bakıda anadan olub. Orta məktəbi başa vurduqdan sonra 1944-1948-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun (indiki Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti) dil və ədəbiyyat fakültəsində ali təhsil alıb və 1954-56-cı illərdə Moskvada Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunun ali ədəbiyyat kurslarında oxuyub.

O, müxtəlif illərdə Yardımlıda, Bakıda orta məktəb müəllimi, məzunu olduğu ali təhsil ocağında laborant, “Azərbaycan müəllimi” qəzetinin redaksiyasında şöbə müdiri, “Kommunist” qəzeti redaksiyasında tərcüməçi-redaktor, Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində ədəbi-dram verilişləri redaksiyasının məsul redaktoru, “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetinin redaksiyasında poeziya şöbəsinin müdiri, “Azərbaycan” jurnalı redaksiyasında ədəbi işçi və baş redaktor vəzifələrində işləyib.

Yaradıcılığı ilə müasir Azərbaycan ədəbiyyatını daha da zənginləşdirən şairin xalqın keçmişindən, bu günündən bəhs edən, böyük təsir gücünə malik, həyat həqiqətlərinin realist təsvirini verən əsərləri vətəndaşlıq hisslərinin və mübarizlik ruhunun aşılanmasında mühüm xidmətlər göstərib. “Gəl baharım” adlı ilk şeiri 1944-cü ildə “Ədəbiyyat” qəzetində çap olunan Qabilin 1950-ci ildə “Səhər açılır” adlı kitabı işıq üzü görüb. Onun “Mənim mavi Xəzərim” (1959), “Küləkli havalarda” (1964), “Qoy danışsın təbiət” (1966), “Vətəndaş sərnişinlər” (1973) və s. kitabları oxucular tərəfindən maraqla qarşılanıb.

Qabil həmişə sevilə-sevilə oxunan, əzbərlənən “Bakılı”, “Qarışdırma”, “Çörək”, “Təmizlik”, “Gülləbaran eylədilər”, “Nəsimi bazarında”, “Beşiyimdir - məzarımdır o mənim”, “Dağlar”, “Azərbaycan torpağı” kimi qeyri-adı şeirləri və “Nəsimi” fəlsəfi-psixoloji, epik-dramatik, fundamental poeması ilə əbədiyyət qazanıb.

Müstəqilliyimizin ilk illərinin ağır sınaq anlarında ürək yanğısı ilə yazdığı “Şəhid anası”, “Qeyrət, a vətəndaşlar”, “Oldu”, “Xəcalət”, “Birini elə, birini belə” və digər siyasi lirika nümunələri ilə Qabil xalqın gözündə daha da yüksəlib.

Uzun illər Azərbaycan Yazıçılar Birliyində ağsaqqallar şurasının sədri kimi fəaliyyət göstərən Qabilin ədəbi və ictimai fəaliyyəti yüksək qiymətləndirilib. Görkəmli şair bir sıra orden və medallara, o cümlədən Azərbaycan Respublikasının ali dövlət təltiflərinə - “Şöhrət” və “İstiqlal” ordenlərinə layiq görülüb.

2007-ci il aprelin 4-də vəfat edən görkəmli şair cismən aramızdan getsə də, zəngin ədəbi irsi, nəcib əməlləri ilə Qabilsevərlərin qəlbində daim yaşayacaq.

Ruhu şad olsun.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.08.2024)

Zəhra Allahverdiyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

Azərbaycan Respublikası müstəqil ölkədir. Məhz buna görə də ölkəmizin özünəməxsus dili və əlifbasının olması ölkəmizin müstəqillik simvoludur. Azərbaycan dili daim inkişaf edən zəngin dildir. Bu səbəbdən lüğət tərkibi hər bir hadisə və ya mövzu haqqında lazımi sözlərin tam ifadəsinin təmin olunmasına qadirdir. 

 

Azərbaycan dilinin və əlifbasının həmçinin digər tərkibli mövzuların ali təhsil səviyyələrində xüsusən öyrədilməsi də müsbət haldır. Bu fənn ali təhsil müəssəsələrində “Azərbaycan Dilində İşgüzar və Akademik Kommunikasiya” adlanır. 

Ulu Öndər Heydər Əliyev tərəfdarı idi ki, gənclər çoxlu dil bilsin. Ulu öndər gənclərimizə məhz ana dili əsasında dünyanı dərk etməyi məsləhət görürdü. Azərbaycan gənclərinə xarici dilləri – ingilis, alman, fransız, çin və s. dilləri  öyrənməklə, ilk növbədə, öz ana dilini daha mükəmməl bilməyi tövsiyə edirdi.

Dil ölkənin milli sərvətidir. Ulu öndər demişkən: “Ana dilimiz müstəqil Azərbaycanın, Azərbaycan xalqının ən böyük milli sərvətidir.”

Hal hazırki əlifbaya keçid çox mürəkkəb məsələ idi. Ölkə sovet rejmindən təzə çıxdığı dövrlərdə ölkədə baxmayaraq ki, azərbaycanca danışılırdı, yazılar rus hərfləri vasitəsilə icra olunurdu. Bu  da Kiril əlifbası adlanırdı. Yeni əlifbaya keçid prosesi 90-cı illərdən başlayıb 2001-ci ilə qədər davam edib.

Heydər Əliyev deyirdi: “Mənim üçün Azərbaycan dili hər şeydən əzizdir.”

Hələ təzə əlifba gələn vaxt, baxmayaraq ki, artıq kitablar yeni əlifbayla nəşr olunurdu, hələ də əksər hissə kiril əlifbalı kitablar idi.

Günümüzdə məktəbdəki və digər tədris müəssəsələrindəki vəsait və materiallar latın qrafikalı əlifbayla, azərbaycancadır. Eynilikcə mətbuatda və rəsmi sənədlərdə də bu belədir. Azərbaycan tolerant ölkədir və bir çox xarici millət ölkəmizdə məskunlaşıb. Baxmayaraq ki, onlar xarici millətdir sənəd , ərizə və digər rəsmi-işgüzar sənədlərdə mütləqdir ki, Azərbaycanın rəsmi dövlət dilindən və əlifbasından istifadə etsinlər. Bilmədikləri halda isə tərcümə mərkəzlərindən istifadə etməlidirlər. 

Ölkəmizə əsrlər boyu işğal və tabeli hakimiyyətlərin nəticəsidir ki, lüğətimizdə alınma sözlər çoxdur xüsusilə də rus-avropa və fars-ərəb. Baxmayaraq ki, həmin sözlərin doğma lüğətimizdə qarşılığı var, əfsus ki, bir çox vətəndaş istifadə etmir. Ərəb və fars mənşəli sözlər dilimizdə əksərən ümumişlək sözlərdir . Buna görə də, fərqləndirmək çətindir. Təhsillə bağlı “kitab”, “məktəb” , “tələbə”, “şagird” və s. sözlər ərəb mənşəlidir. Halbuki, biz bunu tədris müəssələrində demək olar hər gün istifadə edirik.

Dilimizdəki say və əvəzliklər qismən, feillərin hamısı milli mənşəlidir.

Dilimizi, yəni milli mənəvi dəyərimizi qoruyaq . Ölkəmiz hücumlar nəticəsində çox alınma söz  qəbul edib, biz də bunun sayını artırmayaq. Dəyərlərimizin mümkünlük çərçivəsində saf və təmizliyini qoruyaq.

Naxçıvanda və Mingəçevirdə “Ana dili” abidəsinin qoyulması da ana dilimizə önəm verilməsinin bariz nümunəsidir. Göründüyü kimi, hər zaman dilimizə xüsusi diqqət yetirilir, dövlət-dil siyasəti uğurla həyata keçirilir. 

“Ana dilimizin saflığını qorumaq müqəddəs borcumuzdur. Əsrlər boyu bizi xalq kimi, millət kimi qoruyub saxlayan bizim ana dilimizdir, Azərbaycan dilidir. Azərbaycan dilinin qorunması hamımızın vəzifəsidir.” -Prezident İlham Əliyev.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.08.2024)