Təqdim edir: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Poetik qiraətdə ilk dəfədir ki, Rəbiqə Nazimqızıdır, o düşündürür və təəccübləndirir. Süjetli poeziya, bitkin kompozisiya. 

Təbii ki, oxunaqlıdır və təsirlidir. 

Xoş mütaliələr.

Qızım, paltarını yığ, yığış gedək,

daha buralarda bir işimiz yox.

Bizim indimiz yox, keçmişimiz yox,

bircə yolumuz var, o da gələcək.

Biz güclü deyilik, zəifik, zəif,

gələr üstümüzə daşla adamlar.

Baş aça bilmərik nə istəyirlər

Bu cavan adamlar, yaşlı adamlar.

- Hara gedəcəyik? – Burdan uzağa.

- Orda məktəb varmı? – Əlbəttə ki, var.

- Bəs, təzə evimiz, orda qalmayaq?

- Bizsiz də o evdə qalan tapılar.

Daha sual vermə, cavabım yoxdur,

hər gün əsəblərim itir bu yerdə…

Darıxma, nənənə zəng eləyərsən,

dayına bir məktub yazarsan hərdən.

Bəsdi sözə tutdun,  vaxt yoxdu, quzum,

uzun yolumuz var – üzü qüruba.

Qırmızı kərpicdən evimiz olsa,

bir də şimal qışı, balaca soba.

Niyə geyinmirsən, gözləmirəmmi?

Deyirsən, qaranlıq düşübdü artıq?

Eybi yox, bu gün də qalası olduq,

Səhər paltarları yığışdırarıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

Famil Hacısoy, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Günümüzdə çox dartışılan mövzulardan sayılan süni intellektin fəsadlarının xofu dünyamızı bürüdüyü bir zamanda, bir qisim insanlar bu səbəbdən narahatlıq ağuşundaykən, bununla bağlı ağlıma ilk gələnləri qələmə almaq fikrinə düşdüm:

Allah deyə-deyə min il, milyon il

Dikildi insanın gözü göylərə.

Əvvəlcə xəyalı gəzdi səmanı,

Hələ getməsə də özü göylərə.

(B. Vahabzadə)

Bu şeir parçasında deyildiyi kimi illər uzunu gözləri fəzaya dikilən, xəyalı bir işığın həsrətinə qovuşmağa doğru yol gedən, qalın-qalın kitablara sığışmayan neçə-neçə ömrün arzuları xəyalın bircə anına sığışandı, o ani zaman içində kainatı, ənginlikləri dolanıb gələndi.

Ta qədimdən, Tanrı dünyanı bizə bəxş edən gündən, bəşər arzuları tanıyan andan insanın ən yaxın könül dostu, sirdaşı və sözdaşı, kimsəyə açmadığı dərdinə şərik onun xəyalları olmuşdur. Arzular ilk öncə, narahat gündüzlərin, uzun gecələrin həmdəmi olan xəyalların bətnində döl tutub cana gələrək böyümüş, vaxt ötdükcə nağıllar və əfsanələrdə, ya da ki bəzək-düzək vurulmuş rəvayətlərdə sığallana-sığallana tumarlanıb cilalanmış, heykəlləşərək rəvac tapmaqla dünyaya gəlmişdir. Hər bir arzunun gerçəkləşmədən əvvəl ayaq açıb yeridiyi, reallığa can atdığı yer xəyal dünyasıdır. Mütləq azadlığın qələbə çaldığı, hamıdan gizli, namümkünü mümkünə döndərən məkandı xəyallar dünyası. Künc-bucağı görünməyən cəzirə, fəqət xəyalın gözüylə görülə biləcək fantastikalar səhrasıdı, əlyetməzlərin dil açıb ayaq tutana qədər memarıdı, bənnasıdı xəyallar.

Daha çox gəncliyin təsəlli və təskinlik tapdığı məkan, bütün istək və sevgililərin həsrətinin vüsala çatdığı, məhəbbətlərin ayaq tutub yerimək cəhdi, aşiqlə məşuqun ən təhlükəsiz görüş yeri, sevgilərin qanad açıb pərvazlandığı ən etibarlı guşə hər aşiq-məşuqun öz xəyalıdır. İnsan şüurunun bu qatı sahibindən özgə heç bir kəsə tabe olmayan, özünün hökmüran olduğu, əyanları təfəkkür və təxəyyülün doğa biləcəyi fikir və düşüncələr olan, gerçək arzuların dadından da çox şirin dadan, həddi-hüdudu bilinməyən bir səltənətdir. Məhəbbət dünyasının Adəm və Həvvası sayılan Leylinin Məcnuna, Məcnunun Leyliyə qovuşduğu yerdi xəyallar aləmi. Xəyal insanın ömür-gün yoldaşı, ayrılmaz sevgilisidir. İnsan aşiq, xəyal isə onun məşuqudur. Fərq ondadır ki, burada aşiq məşuquna asanlıqla qovuşa bilir. Müdriklərimizdən birinin dediyi kimi: “Xəyalım xəyalının xəyalını xəyalımda xəyal edər”. 

Oxunaqlı kitablar müəllifi, dəyərli yazarımız Varis “Sonuncu ölən ümidlərdir” əsərində yazır ki: “Ümidlər... Sonuncu ölən ümidlərdir. Bəlkə, ümidlər ümumiyyətlə heç ölmürlər, insan öldükdən sonra onun ruhunun içinə çökürlər? Sonra da ruhla birgə yaşayırlar? Ruhu da ölməyə  qoymayan bəlkə haçansa cismə dönmək ümididir?.” 

Hörmətli yazarın qənaətinə qoşularaq maddi aləmdə heç nəyin itmədiyini, yalnız şəklini dəyişdiyini nəzərə alsaq, xəyal da ümid kimidir, bəlkə də o da ölmür. İnam işığında ümid də xəyalda canlanır, bəslənir, onunla canbir, qəlbbirdir. Xəyalla ümid bir bədəndir. O bədənin yarısı olan ümid içimizdəki inamdan asılıdır. Bizə görə,  yuxudan fərqli olaraq xəyal və ümid olsa-olsa müəyyən bir nöqtəyə qədər idarə oluna biləndi, o məqamdan sonra isə sonsuz olaraq da qalır. Nəzərə alsaq ki, ümid və xəyal həm də enerji mənbəyidir. 

Ümid həyat işığıdır, xəyalsa o işığa doğru aparan yoldur. Yolların sonu olduğu halda xəyalın arzulartək nə üfüqü, nə sonu olur. Bu libasda, yuxarıda deyildiyi kimi, bütün kainatı dolaşmaq olar.

Bu deyilənlərə söykənərək belə bir qənaətə gəlmək olur ki, dünyanın ən yüksək inkişaf etmiş, çevik və sürətli texnologiyası xəyaldır. Günümüzədək onun sübutu elmə məlum deyil. Elm və texnika ona çatmaqda hələ də acizdir. Bizə görə, yəqin ki, insan şüurunun qüdrəti olan süni intellekt də dünyamız durduqca Tanrının bəşərə bəxş etdiyi bu möcüzənin ruhlar aləmində kənardan müdaxilə edilməklə idarə olunması qarşısında aciz olaraq da qalacaqdır. Bəşər hər an bir yeniliklə üzbəüz dursa da, onun zəkasının nəticəsi olaraq dünyamızın süni intellekt tərəfindən idarə olunması ərəfəsindəykən düşünürsən, Tanrının yaratdğı insan təfəkkürünün bir elementi olan xəyal çətin ki insan elmi sayəsində kənardan müdaxiləylə ipə-sapa yatsın.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

SUAL

Bəxtimin heç sevinc payı yoxuymuş,

Ağrı yan-yanaymış, acı sıxıymış,

Dərd-qəmin qüvvəsi, gücü çoxuymuş,

Çalışdım mən ona bata bilmədim. 

(İntiqam Yaşar)

Əziz Yazarımız, dərdin güclü olması ürəyimizin kövrəkliyi ilə əlaqəli ola bilərmi, ürək daş olsa, dərdin qollarının onu incitməyə gücü çatarmı?

 CAVAB

Hər kəsin öz dərdi olur. Düşünmürəm ki, ürəyi daş adamlar dərd çəkmir. 

Sadəcə, nəyi dərd etmək məsələsi var. Həssas adamların dərdi çox olur, ətrafda çox şey onlara dərd ola bilir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

Jalə İslam, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu yaxınlarda sosial platforma acınacaqlı bir xəbərlə bir-birinə dəydi; "Ayşən faciəsi".

Rəhm, mərhəmət, vicdan duyğularının yoxa çıxdığını bilirdim, amma bu  səviyyədə üst mərtəbəyə çatdığına məhz bu hadisə ilə şahid oldum. 

Məni kədərləndirən və bəlkə də çoxlarınızın xəbəri belə olmayan əsas fakt budur ki, o qız mənim patok yoldaşım idi. Əgər etdiyi seçimlər ona məzar olmasa idi, bu il beşinci kursu birlikdə bitirərək məzun olurduq. Amma yenə deyirəm, etdiyi seçimlər ilə öz məzarını  özü qazmamış olsa idi... 

Həyatdır, bu gün varıq, sabah yox. Əgər səhər dura bilməsəm, ən azından bir şeyə görə xoşbəxtəm ki, əcəlim ən pis və ən yaxşı halda yenə də Allahın əlindədir. Baxın və agah olun, ən son yazdığım cümlənin elə özü həm vahiməli, həm də bir o qədər çaşdırıcıdır. Allah hər birimizin alnına sonu, sabahı və bir addım sonrası bəlli olmayan bir ömür yolu yazır və deyir ki, səni mən yaratmışam və səni bu həyatdan qoparmaq da mənim əlimdədir. Sonra bəzilərimizin payına sakit bir xırıltı, bəzilərimizə isə dəhşətli bir faciə düşür. Biz isə hər zaman sakit bir xırıltı arzusundayıq. 

Ayşəni ən son səhv etmirəmsə, üçüncü kursda görmüşdüm. Aramızda keçən kiçik bir dialoqdan çox az şeylər xatırlayıram. Səhv etmirəmsə, dərsdə iştirakı zəif olduğu üçün qaib sayları üçün məqbul hesab edilən limiti keçmişdi. Bu qədər dərsdə iştirak etməməsinin əsas səbəbini soruşanda isə mənə söyləmişdi ki, bir ara xəstələndiyi üçün bir çox dərsə gələ bilməyib. Həmişə uzaqdan sakit, amma beynində və ruhunda fırtınalı bir qız idi. Həm hər şeyə gecikən, həm də sanki harasa tələsirmiş kimi bir havası var idi. Sanki kimdənsə qaçırdı. Üzü gülürdü, lakin hafizəmə həkk olan o son baxışında qorxunu da elə indi bariz görə bilirəm. Universitetin həyətindən qara donu və hündür dabanlı ayaqqabısı ilə sevgilisi ilə görüşmək üçün keçib getdi. O gündən sonra onu görmədim, görsəm belə fikir verməmişəm. Məndə bir xüsusiyyət var. Əgər bir insan mənim maraq dairəmdə yoxdursa, deməli onun ilə əlaqəm təmamilə sıfıra enməlidir. Belə biri olduğuma bu hadisə baş verəndən sonra çox yaxşı əmin oldum. Hər kəsin qəribə paylaşımlarına şahid olduqdan sonra xatırladım ki, vay, mənim Ayşən adında tələbə yoldaşım var idi.

Sonra bütün o qanla kirlənən görüntüləri izlədim və düşündüm ki, görəsən bu qızın valideynləri haradadır? İnanın mənə, səhərdən axşama qədər oturub o qızın əri olan biqeyrətə söyə bilərəm, amma çalışaq ki, real situasiyadan da uzaqlaşmayaq. Bu qızı nə vadar edirdi ki, təhsilini, gələcəyini heçə sayaraq bir insana inanmağı seçsin. Əlbəttə gəncik, enerjimiz yüksək səviyyədə olmasa da, hamının dediyinə görə yüksəkdir. Əziz insanlar, sevin, sevilin, lakin bir nəfəri heç vaxt həyatınız üçün qurtuluş olaraq görməyin. Əziz valideynlər, övladlarınıza elə gözəl məhəbbət ilə sahib çıxın ki, könlü- gözü yaşamadığı, hiss edə bilmədiyi nüansların alovunda alışıb-yanmasın. Eybi yoxdur, bir gün ac-susuz yatın, amma övladlarınızı qucaqlamadan yatmayın. Sonra sizin aça bilmədiyiniz o qucaq axtarışı ilə gənclik şüşə kimi sınır. Tapdığı bütün qucaqlar isə viranə qalır. Böyümək çətindir, biz çalışaq ki, zahiri böyüyən, daxili kövrək və uşaq qalanlardan olaq. Çalışaq ki, ölüm bizə hər zaman keçmişdən gələn bir qucağı xatırlatsın. Çalışaq ki, ölüm əslində ölüm deyil, ana bətninə geri qayıdış olsun. Körpələr ölməsin, ağlamasın!

Olmasını istəmədiyim bir digər məqam valideynlərinin üzünü qara edən övladlardır. Bəzən sevgi də kifayət etmir. Bəzən gün elə günəşin doğuşundan bəlli olur. 

İndi hər birimiz Ayşənin bu məqsədsiz, onu bu dəhşətli sona çatdıran seçimin əsas səbəbini axtarır. Və hər kəsin ağlında fərqli bir düşüncə tərzi var. Mən isə dərindən bələd ola bilmədiyim mövzular haqqında bəziləri kimi geniş danışa bilmərəm. Ona görə də, dəhşət kəliməsi həmişə ağlınızda, bütün düşüncələrinizdə olsun. Unutmayın dünyanın özü həyatın, bizlər isə dünyanın ən böyük dəhşətiyik! 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

ANİMAFİLM Beynəlxalq Animasiya Festivalı “Qısametrajlı Britaniya animasiya filmi” kateqoriyasında BAFTA Festivallar siyahısına daxil edilib. 

Azərbaycan Animasiya Assosiasiyasından AzərTAC-a bildirilib ki, Britaniya Kino və Televiziya Sənətləri Akademiyası (BAFTA) əməkdaşlıq etdiyi festivalların siyahısını ciddi seçim proseduruna uyğun tərtib edir, bu isə ANİMAFİLM-in BAFTA tərəfindən müəyyən edilmiş yüksək standartlara cavab verdiyinin göstəricisidir. 

“Qısametrajlı Britaniya animasiya filmi” kateqoriyası ən yaxşı Britaniya qısametrajlı animasiya filmini təşviq etmək və dəstəkləmək üçün yaradılıb, məqsədi əməkdaşlıq etdiyi festivalların, öz növbəsində, bu adı müəyyənləşdirməkdə BAFTA-ya kömək etməsidir.

ANİMAFİLM BAFTA ilə əməkdaşlıq çərçivəsində animasiya filmlərini BAFTA Film Mükafatlarında “Qısametrajlı Britaniya animasiya filmi” kateqoriyasında yarışmaq üçün təklif etmək imkanı qazanacaq. BAFTA seçim hüququ, sadəcə, Böyük Britaniya istehsalı və ya Böyük Britaniya ilə birgə istehsal olunmuş animasiya filmlərinə şamil olunur.

BAFTA “Qısametrajlı Britaniya animasiya filmi” kateqoriyası üçün müraciətlər açıqdır və oktyabrın 18-də, saat 12:00-da bağlanacaq. Mükafatlar 2025-ci il fevralın 16-da BAFTA Mükafatlarının təqdimat mərasimində sahiblərinə çatacaq. 

BAFTA Festivallar siyahısına daxil edilmiş digər animasiya festivalları Annecy Beynəlxalq Animasiya Filmləri Festivalı, Kaboom Animasiya Festivalı, Animafest Zaqreb, Fantoche – Beynəlxalq Animasiya Filmləri Festivalı, Linoleum Müasir Animasiya və Media İncəsənəti Festivalıdır.

ANİMAFİLM-in bu siyahıya daxil edilməsi bir daha göstərir ki, festival animatorlar üçün ədalətli və yüksək səviyyəli platforma təşkil edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) İcraiyyə Komitəsinin təşkilatçılığı ilə XXI ənənəvi “Kitab sənəti” Beynəlxalq müsabiqəsi keçirilib. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, Tacikistanın paytaxtı Düşənbə şəhərində təşkil edilən müsabiqədə ölkəmiz də müxtəlif nominasiyalar üzrə çap məhsulları ilə təmsil olunub.

Müsabiqəyə ümumilikdə 6 ölkədən bir sıra nominasiyalar üzrə 64 adda kitab təqdim edilib. 

Açıq səsvermə yolu ilə hər nominasiya üzrə kitabların seçimi aparılıb. Nəşr məhsulları haqqında iştirakçı ölkələrin nümayəndələrinə ətraflı məlumat verilib.

Budəfəki müsabiqəyə Azərbaycandan 10 nominasiya üzrə 9 adda kitab təqdim olunub. Ölkəmizin nəşrləri 4 nominasiya üzrə I, 2 nominasiya üzrə II, 3 nominasiya üzrə III yerlərə layiq görülüb. 

Qeyd edək ki, “Kitab sənəti” müsabiqəsinin mükafatları sentyabr ayında keçiriləcək ənənəvi Moskva Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkasında təqdim olunacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” Ayaz Arabaçının satirik şeirini diqqətinizə çatdırır. 

Gözləyirik sabah gecdi,

Bu gün tezdi molla əmi.

Bu dünyanı ha fırlasan,

Sonu bezdi, molla əmi.

Dağ uçurur küləyimiz,

Qançır olub kürəyimiz, 

Ürək demə, ürəyimiz, 

Protezdi, molla əmi.

Yazdım Cona, yazdım Semə,

Ac qurdlarçün döndüm yemə, 

Daha mənə ümid demə,

Ümid çezdi, molla əmi. 

Necə deyim, boğur qəhər,

Çörəyimiz-zəqqum, zəhər,

Yediyimiz axşam-səhər, 

Patatestdi, molla əmi. 

Kimdi dostu, yadı bunun, 

Zəhirmardı dadı bunun, 

Ömür deyil adı bunun,

Otur, "döz" dü, molla əmi.

Can qalmayıb büstümüzdə, 

Nə dərdlər var tüstümüzdə, 

Axşam-sabah üstümüzdə,

Hamı gözdü, molla əmi.

Qiymət yoxdu mərd olana, 

Eşşəyini sür dalana, 

Bəsdi məni qurdalama,

Dilim közdü, molla əmi.

Xoş gəlməsin, xoş saatım, 

Mən nə alım, mən nə satım,

Olub-qalan ehtiyatım, 

Təkcə, sözdü, molla əmi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)