“Ədəbiyyat  və incəsənət” portalı yazıçı-dramaturq Əyyub Qiyasın tanınmış teatr və kino xadimlərinin həyatlarından qələmə aldığı maraqlı anları təqdim edir.

MUSTAFA MƏRDANOV

(1894-1968)

***

Bir gün məşqdən sonra qalıb rol üzərində işləyirdim. Təzə tamaşada kiçik bir rol idi. Qapı açıldı və cavan artistlərdən biri məni görüb içəri girdi.

– Mustafa müəllim, burda tək-tənha nə edirsiz? – maraqla xəbər aldı.

– Görmürsən, məşq edirəm. Rolu öyrənirəm, – cavab verdim.

– Aaa, siz ki, təcrbəli artistsiz, bu vaxta qədər öyrənməmisiz? Mən iki günə öyrəndim o böyüklükdə rolu.

– Elə təcrübəli olduğum üçün, öyrənirəm də, – deyib, davam etdim.

***

 Qardaşım, məşhur kinorejissor, aramızdan vaxtsız gedən, Azərbaycanın ilk peşəkar kino rejissorlarından biri Səməd Mərdanovun çəkdiyi “Kəndlilər” filmi mənim yaradıcılığında yeni bir hadisə oldu, çünki həmin filmdə iki rolda oynayırdım. Onlar bir-birinə zidd olan kəndli Təhməz və menşevik rolları idi ki, kino ictimaiyyəti və tamaşaçılar bu obrazların ikisini də sevgi ilə qarşıladılar.

– Mustafa, Təhməz rolunu sən oynayacaqsan o, özü yerində, ancaq filmdə balaca bir rol da var, menşevik rolu, istəyirəm onu da sən oynayasan. 

– Səməd, əzizim, təbii ki, sənə kömək eləmək həm qardaşın, həm də bir aktyor kimi mənim borcumdur, amma camaat nə deyər? Deməzlərmi ki, qardaşına iki rol verib.

– Sən narahat olma, biz bu iki rolu elə fərqli səpkidə verərik ki, tamaşaçı da, elə sənin dediyin camaat da razı qalar.

Elə də oldu. Tamaşaçı ekranda bir-birindən kəskin şəkildə fərqlənən iki Mustafa Mərdanov gördü. 

***

Adil İsgəndərovun çəkdiyi “Əhməd haradadır?” filmində oynadığım Məhəmməd kişi rolu mənim üçün xüsusilə əzizdir. Bu film ömrünün ahıl çağlarına təsadüf edirdi. “Qanun naminə” filmindəki müstəntiq Murtuzov obrazı isə mənim kino yaradıcılığımda tamamilə fərqli bir xarakter idi. Yəqin peşəkarlıq və obraza düzgün yanaşmağımın nəticəsi idi ki, mənfi tip olmağına baxmayaraq, tamaşaçılar Murtuzovu da çox rəğbətlə qarşıladılar.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(5.12.2022)

Əlibala Məhərrəmzadə yazır

Söhbət kifayət qədər uğur qazanmış “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapmalıyıq” kitabından gedəcək. Necə oldu, mən motivasiya barədə kitab yazdım? Deyim ki, belə bir kitabı illərdir ki, beynimdə yazırdım. Lap əvvəllər – Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında Xalq Təsərrüfatını İdarəetmə İnstitutunun biznes üzrə menecerlik fakültəsində oxuyanda da, Türkiyə Respublikasının İstanbul Universitetinin iqtisadiyyat bölümündə növbəti ali təhsilimi alarkən də, sonralar ehtiyac duyanlara auditorluq və konsaltinq xidməti göstərərkən də, biznes fəaliyyətim dövründə də, elmi və bədii yaradıcılıq dönəmində də  bu kitabı vərəqlərə köçürmək zərurəti hiss etmişəm. Amma iş elə gətirib ki, bu zərurətin reallaşması məhz  – 2018-ci ilin mart ayına təsadüf edib.

Məhz həmin o küləkli və yağışlı mart günündə mən başa düşmüşəm ki, «sabah başlayaram», «gələn aya qalsın», «gələn il hökmən yazacağam» bəhanələri artıq yetərli deyil. Bəzən sözün gərəkliliyini onun gücü o dərəcədə isbat edir ki, sən ona sipər çəkib qarşısında sadəcə duruş gətirə bilmirsən.

Bədii və elmi kitablarımı oxuyan çoxsaylı oxucularım, peşə fəaliyyətimlə bağlı daim təmasda olduğum insanlar, tez-tez görüşlərinə dəvət aldığım gənclər auditoriyası, küçədə, evimin tinində, ofisimin qarşısında mənə yaxınlaşanlar – göstərdiyim peşəkar xidmətdən yararlananlar, motivasiya etdiyim, məsləhətimlə, öyüd-nəsihət və tövsiyələrimlə haraylarına yetdiyim insan toplusu, əslində çoxminlidir, böyükdür. Ancaq nə qədər çoxminli, böyük olsa da, hər halda bu dairə qapanır. Bəs bu dairədən kənarda qalanlar necə olsunlar? Şəxsi problemlərin, qəddar həyat qanunlarının girdabında boğulanlar, lap onlar da bir yana, özünəinam hisslərindən məhrum olaraq acizlik və zəiflik sindromunu heç cür qıra bilməyən komplekslilər məgər azdır?

Bəs son illərdə bəşəriyyəti öz ağuşuna almış iqtisadi böhranlar, təbii fəlakətlər, ağır qəzalar kabusu, müxtəlif epidemiyalar, mənəvi deqradasiya fəsadları, daim tənəzzülə uğrayan empirik reallıq, metafizik görüşlərə olan basqılar, müharibə və terror alovlarının gətirdiyi ümidsizlik həmlələrinə təslim olan bədbinlər ordusu necə olsun?

Məgər onların motivasiya olunmağa ehtiyacı yoxdur?

Demək, ünsiyyətin tam əhatə dairəsi üçün, miqyaslılığı üçün motivasiya kitabı formasına müraciət zərurəti buradan qaynaqlanır.

Bura onu da əlavə edək ki, bir neçə bədii, siyasi, korporativ kitabın müəllifi olmağımla yanaşı, həm də biznesdə uğur qazanmaq istəyənlərçün sifarişlə biznes-planlar da işləyib hazırlayıram. Bu biznes-planlar müvəffəqiyyətlə həyata vəsiqə qazanırlar, onların əsasında neçə-neçə sahibkar gəlir əldə edir. Uğur qazanmaq yollarını göstərən həmin bu biznes-planlar müəyyən nəzəriyyələrə istinad edir, onlar, haradasa, nəzəri və praktik biliklər toplusudur, onların mənbələrində da oxucu üçün bölüşəsi çoxlu vacib məqamlar var.

Bu da motivasiya kitabı yazmaq üçün başqa bir səbəbim.

Mən bütün gücümü səfərbər edərək var səsimlə hamıya, hamıya demək istəyirəm: heç bir hədəf bizim qıyılmış gözümüzün və tətikdə qatlanmış barmağımızın nişanalma qabiliyyətindən üstün deyil. Və bu şüarımdan ilhamlanaraq daha sonra da bəyan etmək istəyirəm ki, həyatda uğur qazanmaq düstüru heç də düşündüyümüz qədər çətin deyilmiş. Sadəcə, bir neçə ev tapşırığını həll etmək lazımmış bunun üçün. Və bu cümləni altbaşlıq kimi kitabın adının altında yerləşdirərək söhbətə başlamaq istəyirəm.

Gəlin, həmsöhbət olaq. Və tam 250 səhifə ərzində səmimiyyət içində bir-birimizi dürüst anlamağa çalışaq. Bu nə sosioloji, nə fəlsəfi, nə psixoloji, nə də iqtisadi bir dərslikdir. Amma sosioloji, fəlsəfi, psixoloji və iqtisadi çalarları olan bir düşüncə toplusudur. Bəzən sirli hərflər və sözlər birləşərək möcüzəli cümlələr yaradırlar. Yetər ki, o cümlələri dinləyək, o möcüzənin təsir cazibəsində qərarlaşaq.

Beləcə, yazmağa başlamışam!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05. 12. 2022)

Azərbaycanlı gənc tədqiqatçı Nicat Muradzadə hamımızı təəccübləndirməyi bacarıb. O, dünyanın ən nüfuzlu 100 ali təhsil müəssisəsi sırasında yer alan Böyük Britaniyanın Qlazqo Universitetinin “Beynəlxalq iqtisadiyyat” ixtisası üzrə magistratura dərəcəsini fərqlənmə ilə birinci sırada tamamlayıb. 

“Əsəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Nicat ali təhsil aldığı müddətdə, universitetin üstün müvəffəqiyyət təqaüdü olan “Kansler təqaüdü”nə layiq görülüb, habelə müəllifi olduğu kurs işləri və dissertasiya nümunəvi əsər kimi sonrakı illərdə təhsil alacaq tələbələrə təqdim olunmaq üçün universitet kitabxanasında saxlanılıb.

Hazırda Azərbaycan Dövlət İqtisad Univetsitetində (UNEC) tədqiqatçı kimi fəaliyyət göstərən Nicat Muradzadə bundan öncə Türkiyə Respublikasının nüfuzlu İstanbul Universitetinin “Biznes və idarəetmə” ixtisası üzrə bakalavr dərəcəsini ilk üçlükdə tamamlamışdır. Nicat Muradzadə bir kitabın, 4 elmi məqalənin 2 konfrans materialının, bir neçə praktiki tövsiyyənin və Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) başda olmaqla, dövri yerli və xarici mətbuatda, Azərbaycan və ingilis dillərində dərc olunub çoxsaylı elmi-publisistik məqalələrin müəllifidir.

Qeyd edək ki, çoxsaylı görkəmli şəxsiyyətlər yetişdirən Qlazqo Universitetində 5 baş nazirlə yanaşı, yüzlərlə nazir, millət vəkili, bürokrat və diplomat, o cümlədən 8 Nobel mükafatı laureatı təhsil alıb. Məzunları sırasında Amerika Birləşmiş Ştatlarının qurucularından olan Ceyms Vilson, kapitalizmin banisi Adam Smit, "Kelvin temperatur şkalası"nın yaradıcısı Lord Kelvin, müasir antropologiyanın banilərindən Ceyms Corc Freyzer, Sənaye inqilabına böyük töhfələr vermiş Ceyms Vatt da vardır.

Qürurvericidir, deyilmi?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.12.2022)

Şənbə günü Bakı Konqres Mərkəzində Türkiyənin tanınmış müğənnisi Yalının konserti baş tutub.

Lirik mahnıları ilə qəlblərə yol tapan ifaçı sevənləri qarşısında solo konsert proqramında ən hit mahnılarını səsləndirib. 

Onlardan “Yeniden”, “Her şey sensin”, “Yaz gülü”, “Ki sen”, “Benimki”, “Sesindü aşk var” kimi mahnılar coşğu ilə qarşılanıb. Müğənninin canlı ifası konsertə gələnlərə unudulmaz bir gün bəxş edib.

Foto: PhotoStock.az-ındır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.12.2022)

İstanbulda IX “Necip Fazıl” mükafatlarının təqdimetmə mərasiminin keçirilməsi, bu mərasimdə Azərbaycanın Xalq Yazıçısı Elçinin Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan tərəfindən təltif olunması barədə artıq portalımız vasitəsi ilə məlumatlısınız. 

“Beynəlxalq mədəni-sənət” nominasiyası üzrə mükafatlandırılan yazıçımıza mükafatı təqdim edərkən Türkiyə Prezidenti söyləyib ki, Elçin Əfəndiyev müxtəlif dillərə tərcümə edilən əsərləri ilə qəlbləri fəth edib. Bildirib ki, Türkiyə-Azərbaycan dostluğunun səmimiyyətinin, həmrəyliyinin dünyada nümunə kimi göstərildiyi bir dövrdə verdiyimiz bu mükafat xüsusi məna kəsb edir. 

Mükafata layiq görülən Elçin Əfəndiyev özü isə açıqlamasında deyib:

“Necip Fazıl” mükafatına layiq görülmək mənim üçün böyük şərəfdir. Onun yaradıcılığının, şəxsiyyətinin miqyası o qədər genişdir ki, bu məndə mükafatın ümumən Türkiyə tərəfindən verilməsi hissini oyadır. 

“Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev ilə Türkiyə dövlətinin başçısı Rəcəb Tayyib Ərdoğanın bir-birinə “Əziz Qardaşım” - deyə müraciəti əslində elə ölkələrimiz arasındakı qardaşlığın, doğmalığın ifadəsidir. Yaxın keçmişə baxdığımızda, Azərbaycan ərazi bütövlüyünü bərpa edərkən, şanlı Zəfərimizə gedən 44 günlük Vətən müharibəsində Türkiyə hər zaman Azərbaycan xalqının yanında oldu. Türkiyə Prezidenti hər zaman dövlətimizin başçısının, vətəndaşlarımızın yanında oldu. Bu da çox böyük yaxınlıq və doğmalıqdan xəbər verir”.

Xatırladaq ki, İstanbulda IX “Necip Fazıl” mükafatlarının təqdimetmə mərasimi Türkiyənin “Star” qəzeti tərəfindən keçirilir, mərasim bu il “Yük kimin çiynində” mövzusu ilə baş tutub. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” 

(05.12.2022)

Neçə gündür ki, anonsunu verdiyimiz tədbirə axır ki, start verilib. Mədəniyyət Nazirliyi “Rauf Hacıyev-100” musiqi festivalının açılışını elan edib. Musiqi festivalı çərçivəsində ilk tədbir kimi Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrının səhnəsində “Qafqazlı qardaşqızı” operettası təqdim edilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, 1969-cu ildə bəstələnmiş və ilk dəfə tamaşaya qoyulmuş “Qafqazlı qardaşqızı” operettası sovet dönəmində əvvəlcə “Təbəssümünü gizlətmə” adı altında məşhurlaşmışdı və Rauf Hacıyevin yaradıcılığında lirik operetta xəttini davam etdirirdi. Uzun müddət sonra operetta 2015-ci ildə respublikanın Əməkdar artisti, rejissor Əli Usubovun quruluşu əsasında tamaşaya qoyulur və o zamandan etibarən “Qafqazlı qardaşqızı” adı altında teatr repertuarına daxil olur. Bəzi dəyişikliklər olsa da operettanın ruhu tam qorunub saxlanıb.

Tamaşadan əvvəl Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrının direktor müavini, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Vəfa Mühacirova festivalı açıq elan edib və “Qafqazlı qardaşqızı” operettası haqqında məlumat verib. 

Sonra Mədəniyyət Nazirliyinin əməkdaşı, musiqişünas Turan Məmmədəliyeva səhnəyə dəvət alıb, musiqi festivalı barədə və Rauf Hacıyevin yaradıcılığı haqqında qısa icmal ilə çıxış edib.

Daha sonra “Rauf Hacıyev-100” musiqi festivalının ilk tədbiri olan “Qafqazlı qardaşqızı” operettası oynanılıb və auditoriyanın alqışları ilə qarşılanıb.

Operettanın məramı və mövzusu barəsində qısaca da olsa məlumat verməyimiz yerinə düşər. “Qafqazlı qardaşqızı” operettası öz lirik, həyatsevər enerjisi ilə, təravətli, nəfis caz çalarlı və mahnı təbiətli simfocaz səciyyəli üslubu ilə seçilir. Əsəri sevimli edən daha bir cəhət onun lirik təbiətli, məlahətli, sevgi və yumor dolu, yaddaqalan, obrazlarıdır. Tamaşaya əsas milli çaları gətirən, “qafqazlı” və “azərbaycanlı” surətini komik səpgidə təmsil edən obrazlar - Bəbirli və Bibixanımdır ki, bu obrazlar da daha çox milli rəqs üslublu musiqi ilə müşayiət edilir. Lirik xətlə bağlı olan cütlüklər Arif ilə Lalə, Natəvan ilə Buba ən gözəl, səmimi və parlaq melodiyalarla, nəfis orkestr səslənmələri ilə öz səhnə səciyyəsini tapır. 

Tamaşada yaradıcı heyəti rejissor Cavid İmamverdiyev, dirijor Fəxrəddin Atayev, xormeyster Vaqif Məstanov və digərləri təmsil edirlər. Baş rollarda isə Nərgiz Kərimova (Lalə), Nicat Həbibov (Arif), Emil Heydərov (Bəbirli), Mehriban Zalıyeva (Natəvan), Rauf Babayev (Buba), Svetlana Bulax (Bibixanım), Boris Qrafkin (Rüstəmov), Əliməmməd Novruzov (Hətəmov), Firuz Məmmədov (Cavanşirov) oynayırlar.

Sonda rejissor, professor Əli Usubov, R.Hacıyevin ailə üzvləri və əsər üzərində çalışmış yaradıcı heyət səhnəyə dəvət edilib, kollektiv foto çəkdirilib. 

Qeyd edək ki, bu il mayın 15-də görkəmli Azərbaycan bəstəkarı, ictimai xadim, SSRİ-nin və Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti Rauf Hacıyevin anadan olmasının 100 illiyi tamam olub. Görkəmli bəstəkarın yubileyinin qeyd edilməsi ilə bağlı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Sərəncam imzalayıb. Mədəniyyət Nazirliyi də bu Sərəncama uyğun geniş proqram hazırlayıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.12.2022)