İlqar Əlfinin ulduzu 80-lərin sonu, 90-ların əvvəlində “Dalğa” teleproqramı ilə parladı. Bu gün “Ədəbiyyat və incəsənət” onun doğum günü ilə bağlı Elman Eldaroğlunun yazısını təqdim edir. 

Beş yaşınadək keçmiş “Sovetsk”idə- “Həmşəri palanı” küçəsində, 7 kvadrat-metrlik bir evdə böyüyüb. Sonra yeni mənzilə köçüblər. Daha sonra orta məktəb, institutut, əsgərlik, bədii yaradıcılıq, televiziya və “Dalğa” verilişi. Onu Azərbaycana tanıdan da elə “Dalğa” oldu…

Deyir ki,- “Səmimi bir etiraf edim: atamın mənim üçün kim olduğunu hələ tamamilə dəqiqləşdirə bilməmişəm. Hətta həyatımda oynadığı rolu da. Bilirəm ki, məndə nə varsa, hamısı atamdandır. Amma nə vaxt verib, necə verib, hansı mexanizmlə verib, bilmirəm”...

Nikbin, məğrur, zəmanəylə ayaqlaşan, ətrafında cəryan edən hadisələrə həssas, səbrsiz insandır. Gördüyü iş ürəyincə olmayanda, ideyaları tükənəndə, bəzən dünyadan bezir. Amma böyük işlər görmək həvəsi heç zaman onu tərk etmir. Gözlərində qəribə bir kədər var. Keçmişin acı xatirələri onu heç vaxt rahat buraxmır. Odur ki, güləndə sanki ürəkdən gülmür…

Atası Əlfi Qasımov əslən Ağdam rayonunun Poladlı kəndindən olub. Azərbaycanın tanınan yazıçılarından biri idi. Eyni zamanda jurnalist, publisist və tərcüməçi kimi yaddaşlarda qalıb...

Yüksək intuisiya, hissetmə qabiliyyətinə malikdir. Bəzən həmsöhbətini gipnoz etməyi bacarır. Qəribə xasiyyətləri çoxdur. Həzin musiqi səsindən, şam işığından, tənhalıqdan ilhamlana bilir. Mübariz, haqsızlığa qarşı amansızdır. Yanında kiminsə haqqı tapdalananda sərt reaksiya verir. Buna görə də bəziləri onu acıdil adam kimi tanıyırlar. Heç zaman ruh düşkünlüyünə mübtəla olmur. Əksinə çətinliklə üzləşəndə daha əzmkar, daha döyüşkən olur. Sadə geyinməyi xoşlayır. Onun üçün insanların libası yox, daxili keyfiyyətləri əsasdır…

Deyir ki,- “Ömrüm 20 yaşına qədər acı bağırsaq kimi uzanırdı. 20-60 arası isə heç bilmədim necə keçdi. İndi hər günümü dəyərləndirirəm - görəsi o qədər iş var ki. Sadəcə, planlar qurub, Allahı özümə güldürmək istəmirəm - məsləhət Onunkudur”…

Güclü yumor hissinə malikdir. Şən və gülərüzdür. Atmacaları ilə aranı qarışdırıb, müzakirə meydanına çevirməyi bacarır. Şəhər uşaqlarına məxsus jestləri var. Necə deyərlər, əsl centelemendir. Nəvaziş göstərməkdən zövq alır. Ana dilimizin məftunudur. Lazım gələrsə, onun uğrunda mücadiləyə girə bilər. 

El arasında belə bir ifadə var- canlara dəyən adam. Bir sözlə, İlqar Əlfioğlu doğrudan da canalara dəyən oğlandır...

Onun 68 yaşı tamam oldu. Bu münasibətlə onu təbrik edir, möhkəm can sağlığı arzulayırıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.03.2023)

Məşhur Rəşid Behbudovun  mahnısı yadınızda olar:

Yazın ortasında, Gəncə çölündə,

Çıxıblar yenə də düzə lalələr…

Bəli, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı bu yazısında lalələr barədə danışacaq. Amma Gəncədəki deyil, İstanbuldakı lalələr barədə. 

Əvvəl ordan başlayaq ki, Niderland zanbaqlar ölkəsi olduğu kimi, İstanbul da lalələr şəhəri olmağa iddialıdır. Lalə mövsümü İstanbulda baharın gəlişinin müjdəçisidir. Hər il İstanbulun göz önündə olan yerləri rəngbərəng bahar lalələri ilə bəzədilir. Bu da ziyarətçilərə şəhərin parlaq gözəlliklərini ehtiva edən zövqlü mənzərə ziyafəti təqdim edir. Məsələn, laləçiliyin akvakultura üsulundan istifadə edilərək Sultanahmet meydanında geniş lalə xalçası toxuyurlar. Bu nəfəs kəsən mənzərə həm yerli, həm də xarici ziyarətçiləri ovsunlayır. İstanbulda Emirgan bağı, Gülhanə Parkı, Yıldız bağı, Soğanlı Botanik Parkı, Beykoz bağı, Büyük və Kiçik Çamlıca bağlarında və digərilərində bənzər mənzərə ilə qarşılaşmaq mümkündür. Emirgan bağı lalə festivalının ana məkanı hesab edilir. Burada hər il 3,5 milyon lalə yetişdirilir! 

Türkiyənin nukteler.com saytının məlumatına əsasən, İstanbul məşhur lalə mövsümünə hazırdır. Və bu mart günlərindən ta ki mayın ortalarınadək nəhəng şəhər lalə festivalına evsahibliyi edəcək. 

Əsasən çöl çiçəyi olan lalə XVI əsrdən başlayaraq Osmanlının paytaxtı İstanbulda yetişdirilməyə başlanıb və şəhərin hər yerində bağ çiçəyi kimi əkilib. Qanuni Sultan Süleyman dövründə ölkədə lalə bitkisinin fərqli növ və sortları artıb. Özəlliklə şəhərin simvolu olan İstanbul laləsi bu dövrdə ortaya çıxıb. Sultan III Əhmədin dövründə gülün 2000-ə yaxın növü yayılıb və məhz bunun nəticəsidir ki, XVIII əsrin əvvəlini lalə dövrü adlandırırlar. 

Lalələrin rənglərinə görə fərqli mənalar ifadə edirlər. Lalə çeşidləri artdıqca hər rəng başqa bir məna ifadə etməyə başlayıb. Qırmızı lalə eşqi, bəyaz lalələr isə saflıq və məsumiyyəti təmsil edir. Bənövşəyi çiçəklər “ləyaqət və romantizmi”, sarı çiçəklər “ümidsiz sevgi”ni ifadə edir. Nadir qarşılaşdığımız qara lalə “əlçatmazlıq və nadir”liyi ifadə etdiyi halda, zolaqlı lalə isə “gözəl gözlərin var” mesajı ötürür. 

Türk mədəniyyətində bu qədər önəmli yeri olan möhtəşəm çiçək XV əsrin ikinci yarısında əvvəlcə Avstriyanın Vyana şəhərinə, daha sonra Hollandiyaya gətirilərək Avropaya təqdim edilib. Qısa müddətdə Hollandiyada məşhurlaşan lalə Kanadanın paytaxtına gətirilir və bütün dünyada məşhurlaşır. 

Hazırda Anadoluda çoxlu lalə növü yetişdirilir. Bikirik ki, oxucularımız indi sual verəcəklər ki, məsələn, hansı növləri. İnanın ki, cavab sizi qane etməyəcək. Çünki lalə adları adama heç nə demir:

* Papaver atlanticum Coss.

* Papaver belangeri Boiss.

* Papaver bracteatum Lindl.

* Papaver californicum A. Gray

* Papaver canescens Tolm.

* Papaver chibinense N. Semen.

* Papaver czekanowskii Tolm.

Və beləcə altmışa yaxın növ… 

Ən nəhayət, lalə festivalın qatılmaq istəyənlər üçün gözəl xəbərimiz var. Bu il festivalda iştirak ödənişsizdir. Yalnız otoparkdan istifadə edənlər 10 TL ödəyirlər. 

Foto: İstanbul, Emirgan bağında  lalə xalçası

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.03.2023)

Professor Əlibala Məhərrəmzadə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucuları üçün “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsini təqdim etməkdədir. Bu dəfə o, uğur barədə ümumi giriş edəcək.

«Uğur» - hər bir kəsə aid ola bilən ümumi anlayışdır

«İnsanlar sənə uğursuz olacağını və ya kifayət qədər uğurlu olmayacağını dedikləri zaman ayaqlarını yerə daha möhkəm bas, güclü ol və səni məhv etmələrinə icazə vermə. Liderliyin sirri heç kimin sənə inanmadığı zamanlarda belə özünə sonuna qədər inanmağındadır».

                                                                     Mayk Cordan

Heç vaxt düşünməyin ki, siz heç nəyə qadir deyilsiniz. Valideynlər, heç vaxt övladlarınıza deməyin ki, «səndən bir şey çıxmayacaq». Uğur libası ölçüsüz olduğundan, o, hər kəsin ölçüsünə uyğun gələ bilər. Yetər ki, onu geyinmək istəyi olsun.

İdmanda uğur qazanma etalonlarından biri sayılan məşhur amerikalı basketbolçu Maykl Cordanın yuxarıda qeyd etdiyim kəlmələrini çox bəyənirəm və onu uğur qazanmağa çalışan gənclərə bir örnək heçab edirəm.

İlk dövrlərdə uğurun həmişə ondan yan keçdiyindən üzülən, amma içindəki inam hissinə öz hədsiz çalışqanlığı və məqsədyönlülüyü ilə təkan verən Maykl Cordan sonradan dünya basketbol tarixinin ən yaxşı müdafiəçisi, ikiqat Olimpiya, altıqat NBA çempionu oldu, basketbolun dünyada populyarlaşmasında əvəzsiz rol oynadı. Təsəvvür edin, 1984-cü ildə Nike firması məhz Maykl üçün Air Jordan adlı idman ayaqqabısı hazırladı ki, indi Air Jordan böyük satış həcminə malik məşhur bir brendə çevrilib. Bu gün bu şəxs Oakley Inc. kompaniyasının rəhbəri, «Şarlott Xornets» basketbol klubunun sahibidir. Haqqında hətta film də çəkilib, Çikaqo şəhərində abidəsi də qoyulub.

Özünəinam bir görün nələrə qadirmiş!

Heç vaxt uğurlu insanlara uğurun qızıl nimçədə qismət olmasını da düşünməyin. Bütün zirvəyə gedən yollar daşlı kəsəklidir, şümal, rahat yola əsla rast gəlinməz.

Bəşər elmində ən cahanşümül nailiyyətə imza atan Nisbilik nəzəriyyəsinin banisi Albert Eynşteyn 4 yaşına kimi danışa bilmir, 8 yaşına kimi oxumağı belə bacarmırdı. Dahi Ziqmund Freyd ilk dəfə alimlərə öz nəzəriyyəsini açıqlayarkən itələyib onu səhnədən qovmuşdular. XX yüzilliyin ən nəhəng siyasi lideri Uinston Çörçil yalnız 65 yaşında rəhbər posta gəlmiş, baş nazir kürsüsünə yiyələnə bilmişdi. Dəfələrlə tennis üzrə Devis Kubokuna layiq görülən Sten Smiti yeniyetməliyində yöndəmsiz adlandırıb tennis oynayanların toplarını daşımağa belə layiq bilməmişdilər. Amerikalı ulduz müğənni Bruno Mars uzun müddət istedadsız sayılır, uğur qazana bilmirdi, ailəsi ilə tavanı və döşəməsi olmayan evdə yaşamışdı. Dünya avtomobil sənayesinin ən nəhəng siması Henri Ford ilk dönəmlərdə gücünü fermer təsərrüfatında sınamışdı və qurduğu təsərrüfat tam iflasa uğradığından yarıtmaz adını almışdı. Məşhur Bakı milyonçusu Seyid Mirbabayev uzun illər müğənnilik etmiş, kasıbçılıq çəkmişdi. Dünyaca məşhur Lev Tolstoyu oxuduğu universitetdən dərslərə hazırlıq səviyyəsinin aşağı olması səbəbindən qovmuşdular. Frans Kafka və Vasiliy Rozanov isə ümumiyyətlə, sağlıqlarında gördükləri işin – yazıçılığın və filosofluğun bəhrəsini görməmiş, layiq olduqları qiyməti ala bilməmiş, ehtiyac içində, səfalətdə, ağır xəstəlik keçirərək dünyalarını dəyişmişlər. Yalnız ölümlərindən illər keçəndən sonra onların əsərləri əl-əl gəzmiş, dillər əzbəri olmuşdu.

Bütün uğur hekayətləri müxtəlif olsa belə, onların hamısında əvvəldən sonadək iki personaj iştirak edir: İnam və qətiyyət!

Mən əbəs yerə kitabın bu bölməsini ünlü Maykl Cordanın epiqrafı ilə başlamadım ki. Necə gözəl səslənir: «Liderliyin sirri heç kimin sənə inanmadığı zamanlarda belə özünə sonuna qədər inanmağındadır».

Mən özüm də nə vaxtsa sıfırdan başlamışam və o vaxt nə davranış qaydaları, nə işgüzar danışıqların aparılması, nə də bu yolda necə hərəkətə başlamaq barədə təsəvvürüm belə yox idi. İşə ciblərim boş halda, yalnız müstəqil və azad olmaq, heç kəsdən asılı olmamaq arzusu ilə başlamışdım. Ən əsası, özümə inanır və qətiyyətli idim!

Siz də qətiyyətli olun. Onda mütləq bacaracaqsınız. Özü də uğurla bacaracaqsınız!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.03.2023)

Yazıçı Varisin «Sonuncu ölən ümidlərdir» romanı yeni redaktədə, 7-ci dəfə təkrar nəşr olunub. “Azərkitab” Yayınlarında nəfis tərtibatla çıxan kitabı bu gündən etibarən bütün kitab satışı nöqtələrindən, o cümlədən “Bakı Kitab Mərkəzi”ndən, “Ali və Nino”, “Libraff”, “Kitab evim” mağazalarından əldə etmək mümkündür.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, «Sonuncu ölən ümidlərdir» Varisin 2008-ci ildə - tam 15 il bundan öncə işıq üzü görən, 90-cı illərin sonlarında yazdığı ilk romanıdır.

10000 nüsxəlik ilkin tirajı və sonrakı 6 təkrar nəşri ilə, üstəlik, günü bu gün də qeyri-leqal konveyerlərdən çıxan on minlərlə pirat nüsxələri ilə, internetdən pdf formatının yarım milyona yaxın yüklənməsi göstəricisi ilə kitab sözün həqiqi mənasında kütləvilik qazanıb. «Bakı Kitab Klubu» «Sonuncu ölən ümidlərdir»in ölkədə ən çox satılan kitab olduğunu rəsmən bəyan edib.

Universitetlərdə və kolleclərdə tələbələrin, həbsxanalarda məhkumların kitabı oxumaqçün növbə siyahıları tutmaları, hərbi hissələrdə əsgərlərin gecə yatmaq əvəzinə mütaliəyə alüdə olmalarına son qoymaq üçün komandirlər tərəfindən kitab nüsxələrinin sobalara atılması, Bakının bir çox yerində işbazların «Albatros» adında mağazalar, moda evləri açıb gələnlərə buranın məhz əsərdəki Nailənin «Albatros»u olmasını iddia etməklə müştəri qazanmaları, əsəri oxuduqdan sonra onlarca yüngül həyat tərzi keçirən qadının tövbə etməsi, əski zamanlardakı kimi metro qatarlarına, avtobuslara əlikitablı insanların qayıdışı... Bunlar romanın Azərbaycandakı populyarlığının bəzi fraqmentləridir.

Özbəkistanda “Darakçi” roman-qəzetində 126 minlik astronomik tirajla çıxması, Tbilisidə – Şeytanbazar məhəlləsində ilk dəfə azərbaycanlı ailənin kitab oxuduğunu görub həmin kitabın möcüzəsini duymaqçün bir gürcü xanımının Azərbaycan dilini öyrənməsi, Türkiyədə bir biznes-ledinin 3000 ABŞ dolları xərc çəkərək özünün oxuması üçün romanı türk dilinə çevirtdirməsi, Moskvanın Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunda romanın “Publisistika ilə bədiiliyin qarşılıqlı əlaqəsi” adlı doktorluq dissertasiyasının mövzusu olması...

Bunlar da əsərin beynəlxalq miqyasda yaratdığı ajiotajın bəzi nümunələridir.

Roman 90-cı illərdə ölkə paytaxtında baş vermiş bir kriminal hadisəsinin araşdırılması nəticəsində ərsəyə gəlmişdir, amma janr etibarı ilə detektiv deyil, sevgi romanıdır. İlk baxışda yeni dövrün sevgisini xarakterizə edir, amma daha dərinliklərə varır, yüz illərdir dünyada statistik insanın devizinə çevrilmiş “Məqsəd vasitələri doğruldur” təmrininə qarşı əks arqumentlər qoymaqla, bir növ didaktik əsər funksiyasına keçid edir.

Romanda ayrıca hər bir hissədə Azərbaycan poeziyasının ən gözəl lirik nümunələrinin təqdim edilməsi onun rənginə xüsusi rəng qatmaqla diqqət çəkir. Roman olduqca dramatik süjetli, təhkiyə olduqca sadə, oxunaqlıdır. Məhz bu da romanı geniş oxucu kütləsi üçün əlçatan edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.03.2023)

Sizcə 3 aya nə qədər qatar sərnişini olub ölkəmizdə? 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının sevilən  Açıq Portfel rubrikasında növbətçi Malik Məmmədli bu dəfə sizə çox maraqlı bir statiatika təqdim edəcək. Novruz bayramında nə qədər insan qatarlarla səfərə çıxıb.

Demək, Novruz bayramı ilə əlaqədar əhalinin təhlükəsiz, vaxtında və rahat şəkildə bölgələrə səyahətinin təmin edilməsi üçün “Azərbaycan Dəmir Yolları” (ADY) QSC martın 18-dən 26-dək gücləndirilmiş iş rejimində fəaliyyət göstərib. Ölkə tarixində ilk dəfə olaraq Bakıdan şənbə, Qəbələdən isə bazar günləri hərəkət etməklə martın 18-də Bakı-Qəbələ-Bakı marşrutu üzrə sürətli qatarlarla sərnişin daşımaya start verilib. Bayram günlərində artan sərnişin tələbatı nəzərə alınaraq Bakı-Qəbələ-Bakı marşrutu üzrə günaşırı əlavə reyslər təyin olunub və bayram günlərində 1148 sərnişinə xidmət göstərilib. 

Elə bu yerdə növbətçimizin diqqətini o da cəlb edib ki, qatarla səfərə çıxanlar çox razı qalıblar. Məsələn, tanınmış travel blogeri Qərib Azər Qəbələyə qatarla səfərini öz sosial media hesabında okivar tərifləyib. 

Həmçinin martın 18-dən gündəlik qrafik əsasında fəaliyyət göstərən Bakı-Ağstafa-Bakı marşrutu üzrə artan sərnişin tələbatı nəzərə alınaraq hər istiqamətə əlavə 16 reys təyin olunub. 18-26 mart tarixlərində müvafiq marşrut üzrə 10 min 900 sərnişin rahat və təhlükəsiz şəkildə mənzil başına çatdırılıb.

Qeyd edək ki, Abşeron dairəvi dəmir yolu üzrə bayram günlərində ümumilikdə 64 min 811 sərnişinə xidmət göstərilib. 2023-cü ilin ilk rübünün statistikasına əsasən, 1 yanvar tarixindən 26 mart tarixinə kimi müvafiq marşrut üzrə 1 milyon 330 min 297 sərnişin daşınıb. 1 milyon 330 min e, ay kişilər! Bu göstərici ötən ilin birinci rübü ilə müqayisədə 43 faiz çoxdur.

Xatırladaq ki, 2022-ci ilin ilk rübündə Abşeron dairəvi dəmir yolu ilə 933 min 234 sərnişin daşınıb.

Demək, insanlarımız lap keçmiş Sovet dönəmlərindəki kimi qatarlara meyl etməyə başlayıblar. Bunun nəyi pisdir ki?

Qatar gəlir uzaqdan,

Tak-tak, tak-tak, tak-tak, tak.

Gözləyirəm bayaqdan,

Tak-tak, tak-tak, tak-tak, tak.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.03.2023)

Martın 30-u saat 14:00-da Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin "Natəvan" klubunda tanınmış yazıçı, millət vəkili Aqil Abbasın kitab təqdimatı baş tutacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, yeni nəşr olunan "Çay qırağında bitib, susuz qalan ağacların sağlığına” kitabının təqdimat mərasimində Aqil Abbasın yazar dostları, oxucularının iştirakı gözlənilir. 

Yeni romandan bir parçanı oxucularımıza təqdim edirik. 

*

Şakir maşını Qəssab Qulamgilə yox,  Anbardar Həsəngilə sürdü, siqnalladı. Anbardar Həsən çıxdı, üzünü Şakirə tutub heç salam da vermədi, dedi:

- Xeyirdimi, ə, lotu?

- Ə, nemes, məndən heç ziyan görmüsən?

- Heç xeyir də görməmişəm.

- Sədrin qonaqları var, dedi ki, yaxşı bir  toğlu versin.

Anbardar Həsən dilxor oldu. Hamı bilirdi ki, Həsən gedib  Ağcabədidən say-seçmə quzular alır, böyüdüb bazarda babat  qiymətə satır. Anbar öz yerində, bundan da  babat pul qazanır, asan deyil Bakıda üç uşaq oxutmaq. Bayramda-filanda da sədrə bir heyvan göndərərdi.

- Ə, mən ferma müdiriyəm? Mən zapçast, yanacaq işinə baxıram ey, nə qədər istəyirsən benzin verim, salyarka verim. Dədəyin Mozdokdakı goru haqqı, uşaqların  əyin-başını zorla yetirirəm. Hələ o Bakıdakı namərd müəllimləri demirəm.

- Ə, zarıma. Bu anbarı dədəyin malı kimi işlədirsən, kolxozun yox. Maa dediklərini də Sədrin özünə deyərsən. Vermirsən, cəhənnəmə ver. - dedi və getdi maşına  tərəf. - Gedib kişiyə deyim ki, vermədi də.

Anbardar Həsən qorxdu:

- Ə, dayan görüm. Məni zibilə salma. - dedi və gəlib oturdu maşına; - sür aşağı, uşaq orda otarır. Gedək lap birini  özün seç.

Anbardar Həsən gedərdi Ağcabədiyə  yalvarıb-yaxarıb qaradolaq cinsi alıb  gətirərdi. Qaradolaq cinsinin də  ceyrandan  bircə fərqi o idi ki, qoyun idi vəssalam, amma dadı-tamı  ceyran ətinin  dadı-tamını verərdi.  Uzunboylu ceyrana oxşayan qoyun idi.

- Şakir, sən dədəyin goru, qaradolaq cinsinə dəymə, onları  döl almaq  üçün gətirmişəm.

- Bir əlli  manat ver, onlara  dəymiyim.

Anbardar  Həsən Şakirin Mozdokda qalan  dədəsinin goruna  ürəyində söyə-söyə  çıxarıb əlli manatı  verdi. 

Şakir də qara toğlulardan birini götürüb sonra maşını sürdü Qəssab Qulamgilə.

- Ə, nemes, bunu kəs, sonra da  hamısını  kabablıq doğra. Kişi yuxarıda gözləyir.

Qəssab Qulam gördü  bu toğlu deyil, ceyrandı:

- Şakir, onu ver mənə, hazır  cəmdəklərdən birini   kabablıq eləyim, apar.

- Hə, sən öl, sən ağzının dadını bilirsən, kişi ağzının  dadını  bilmir?! Davay!

Qəssab Qulam:

- Şakir, sən  öl, bir əllilik verirəm. Hayıfdı,  qoy o qalsın.

- Ə, yox, kişiyə namərdlik edə bilmərəm.

Yolda bağa girib  bir az kal üzüm  yığdı ki, vursun  ətə, olsun  məcun. Qalxdı Abdala.

Girişdəki  restoranda vur-çatlasın vardı, Abdal Qəhrəman saz üstündə oxuyurdu. Ətrafı səs-küy  bürümüşdü. Maşını saxladı və yeməkxananın müdirini çağırdı:

- Ə, bu nə səs-küydü?

- Bilmirəm, Surxay müəllimin Bakıdan qonaqları  gəlib, Qəhrəmanı da çağırıblar onlar üçün çalıb-oxuyur.

- Ə, nemes, onlara deynən səslərini bir az aşağı salsın, yuxarıda Katibin qonaqları var.

- Şaka, mən nətəər deyim? Bakıdan gəliblər,  gələnlərin biri də Aqil Abbasdı.

- Kim? Nə Aqil Abbas ə, yox bir Həzrət  Abbas. O kimdi ki?

- Məşhur jurnalistdi, Abdal Qasımın  anekdotlarını yığan oğlan, Aşıq Xaspoladın da dostu. O qaz iyirmi  dörd də onundu.

- Ə, istiyir  Aqil Abbas olsun, istiyir nə Abbas. Get onlara denən ki, yuxarıda  Katibin  qonaxları var. Heç Aqil Abbas onların  dırnağına da dəyməz. Bir az özlərini  adam kimi aparsınlar.

- Baş üstə, Şakacan!

Qonaqlar nərd oynayırdılar. Katib də çay içə-içə Şairə burda görəcəyi  işlərdən  danışırdı:

- Görürsən də Amfiteatr hazırdı. O üç mərtəbəsi hazır  olan da oteldi. Kateclərin  sayını   xeylaq  artıracam.  Sanatoriya da işləyir, meşədə  Turşsu  çıxır, onu da  bura  çəkdirirəm.  Day mineral  vannadan ötrü  Kislovodskiyə getmək lazım deyil. Buranı  Kislovodskidən də gözəl edəcəm, Əyləncə Mərkəzi-zad da  düzəldəcəm.

Şakir ətlə qoranı möhkəm-möhkəm  qarışdırdı, sonra bir az dincə qoydu ki, ət qoranın suyunu canına çəksin, manqalı  qaladı. Surenin verdiyi  böyürtkan arağını da qoydu stolun üstünə.

Katib:

- Bu nədi, ə, çaxırdı?

- Yox, yoldaş Katib, böyürtkan arağıdı.

- Nə arağıdı?

- Böyürtkan. Suren bağışlayıb.

- Böyürtkan arağını birinci dəfədi eşidirəm. Şeytanın ağlına  gəlməyən bu ermənilərin  ağlına  gəlir də.  Bir süz görüm. Xoşum  gəlsə Səyavuşa tapşıraram bir qurğu da  bunun üçün qoydurar.

Katib əvvəl-əvvəl bakaldakı arağı iylədi:

- Ə, bundan  heç araq  iyi  gəlmir axı  bəlkə kompotdu?

- Vallah, içməmişəm.

Katib  bir qurtum  içdi,  dodaqlarını  yaladı:

- Ə, bu araq deyil ey, baldı-məcundu.

Badələr  dolduruldu, böyürtkan arağı hamının  xoşuna  gəldi.

Katib:

- Qalanını  qoyarsan  maşına,  axşam  Qonaq  Evində qarışdırmayaq.

Doktor Şakirin əyri-üyrü sifətinə baxıb dedi:

- Şakir, Leninqradda  Gözəllik İnstitutu  var, dostlarımdı, istəyirsən səni  göndərim  ora, sir-sifətinə bir  əl  gəzdirsinlər, lap olasan  Alen Delon.

- Ay doktor, mənim sir-sifətimi nemesler  də yığıb düzəldə  bilməz.  Mənə  zbor  baş lazımdı.

Hamını  gülmək  tutdu.

Şair:

- Şakir, deyirlər   sən  yaxşı  sağlıqlar  bilirsən, bəlkə birini  deyəsən?

- Deyirsiz deyim də.

Şakir özünə də bir az  böyürtkan  arağı süzdü, badəni  yuxarı   qaldırıb dedi; -  İçək   çay qırağında bitib  susuz qalan ağacların  sağlığına.

Qonaqlar təəccüblə hamısı  bir-birinə baxdı:

- Şakir, bu  nə  sağlıqdı, çay qırağında bitib  susuz qalan  ağacların  sağlığına…

- Vallah, nə bilim,  Ağdamın  özündən  deyən  oğlanları həmişə bu sağlığa  içirlər.

Professor  alnını qırışdırdı, bir az fikrə getdi  və dedi:

-  Mən bundan  gözəl  sağlıq  eşitməmişdim. Bu çox müdrik bir  kəlamdı.  Yəni demək istəyirlər ki, içək bu  millətin   sağlığına.

Şair:

- Professor, bəlkə bir  açıqlayasınız.

- Burda  açıqlamalı bir  şey yoxdu. Hər şey aydındı. Su qırağında  bitib susuz  qalan  ağaclar!  Dəniz qırağında bitib o dənizin balıqlarına  həsrət  qalan  balıqçılar. Nöyütün ortasında bitib  nöyütsüz qalan  ağaclar. Bir milyon  ton  pambıq verib kəfənsiz  qalan  ağaclar. Dünyaya  elm  bəxş edib özü bu  elmdən   kənar  qalan  ağaclar… Sayım, bəsinizdi?  Çay kənarında bitib  susuz qalan  bu  millətdi də.

Hamı bir-birinin  üzünə baxdı. Professorun  ağzından  od tökülürdü. Sonra   professor qalxdı ayağa, badəsini  qaldırdı və dedi:

- Su qırağında  bitib   susuz qalan  millətin  sağlığına.

Hamı qalxdı ayağa və bu  sağlığa   ayaq  üstə  içildi.  Bayaq sağlıq deyəndə bir az qorxan  Şakirin  qırışığı açıldı:

- Professor, belə  çox  sağlıq  bilirəm ey, qalsın  gələn dəfəyə.

Və getdi  kababını  çəkməyə.

Sədrin  sürücüsü pıçıltı ilə Şakirə dedi:

- Ə, qaqa, bunların donuzu əskikdi, bunlar  niyə hökumətin  əleyhinə  danışır.

Şakir:

- Ə, nemes, istəyirlər sənlə mənim də  donuzum   əskik olsun da.

Yendi Kəhrizə.  Qadınlar pal- paltarlarını   yuyurdular, uşaqlar da Kəhrizin  qabağında düzəltdikləri  gölməçədə  çimişirdilər. Doyunca su içdi, sonra əl-üzünü  yudu.

Bu vaxt Kəhrizin qabağında  bir  maşın  saxladı. Maşından bir cüt  ər-arvad düşdü. Arvadın qucağında bir  uşaq vardı. Ərklə verdi ərinə, bir az da  əsəbi halda:

- Ala!

Əri də xanımından qorxa-qorxa uşağı aldı.

Bu vaxt Şakiri gülmək tutdu:

- Ay bacı, ərindən muğayat ol, arvad eşalonnandı, kişi talonnan.

Kəndin  bütün arvadlarını  gülmək tutdu. Şakir bunu deyən vaxt  restorandan bir nəfər  alt köynəkdə, bir az da kefi kök düşürdü Kəhrizə tərəf.

Şakir onun  qarşısını kəsdi:

- Ə, nemes, get əyin-başını düzəlt, burda arvad-uşaq var.

Kəhrizə  düşən adam Şakirin sir-sifətindəki halı görüb özünü  düzəltdi və qayıtdı geri.

Şakir də Kəhrizdən bir bardaq su götürüb  qayıtdı qonaqların yanına.

Qonaqları yola salandan sonra yenidən özü  bir yüz qram vurdu , sonra da yendi kəhrizə, möhkəm-möhkəm əl-üzünü yudu, ovuclarını  doldurub  doyunca su içdi və bütün kefliliyi getdi. Sonra qalxdı yeməkxananın qabağına. Sakitlik idi.

Xörəkpaylayandan soruşdu:

-  Nə sakitlikdi? Deyəsən, qonaqlarınız gedib.

- Hə, Şakir əmi, elə indicə getdilər.

Əyləşdi maşınına, düşdü aşağı, evlərinə tərəf. Abdal yolundan dönüb idarəyə  çatanda gördü ki, məhlələrinə xeyli adam toplaşıb. Maşını yolun bir  kənarına verib saxladı. Yaxınlaşdı adamlara tərəf.

- Nə olub, ə? Nə yığışmısınız bizim evin qabağına?

Market Vəliş:

- Şaka, başın sağ olsun, eşşəyini  maşın vurub öldürüb.

Adamlar aralanıb ona  yol verdilər. Gördü ki, bayaq yeyib-içən oğlanlardı, təlaş içindədirlər. Eşşəyi də uzanıb yolun ortasına. Üzünü  yığışan  adamlara tutub  dedi:

- Bu bəxtəvərin  nə çox qohum-əqrəbası  varmış, ə? Nə yığışmısınız, dağılın xarabanıza.

Amma heç kim  dağılmadı.

Yeyib-içən oğlanlar, başda Aqil Abbas olmaqla,  başladılar ona yalvarmağa:

- Şakir əmi, sən Allah, bağışla, bir xətadı əlimizdən çıxıb. Eşşəyin qiymətini de, nə qədər  desən  pul veririk. Yüz manat, iki yüz manat, beş yüz manat… Nə qədər istəsən.

Şakir bu eşşəyi qayınatasının danlağından  sonra qonşu Bağbanlar kəndindən əlli manata almışdı. Arvadı atasına  şikayət eləmişdi ki, bulaqdan səhənglə su daşımaqdan çiynim əyilib Rəmiş kimi gedirəm.

Qayınatası da Şakirə hirslənmişdi ki, bu boyda kənddə eşşək yoxdur ki, qız səhənglə su daşıyır?! Şakir də cavabında demişdi:

- Niyə yoxdu, elə birini də sizin kənddən  gətirmişəm.

Qayınatasının danlağından  sonra kənddə  eşşək hamıya  lazım olduğu  üçün öz camaatlarından satın almağa  eşşək  tapmamışdı, düşmüşdü  Bağbanlar kəndinə və birini  tapıb almışdı.

Sonra yemək-içmək vaxtı bağbanlılar ona söz atmışdılar:

- O qotur  eşşəyi də  əlli manata  sırıdıq sənə.

Və gülüşmüşdülər. Amma Şakir  elə bir söz demişdi ki, bağbanlıların dəymişi dura-dura kalı tökülmüşdü:

- Heç vecinizə almayın, bizim o böyük gədə var ey, onu indiyəcən min manatlıq… 

Və yazılası  mümkün olmayan söz demişdi.

İndi şəhərin  yeyib-içən  uşaqları  əlli manatlıq eşşəyə beş yüz manat oxuyurdular.

- Ə, bu zəhrimarı  bir az az için də. Biz içmirik  ölürük? Pulunuzu  da soxun filan yerinizə. Götürün  eşşəyi də atın baqajınıza.  Eşşəyi  öldürənə  sürütdürərlər.  Aparın bir dərədə basdırın.

Şəhərli uşaqlar nə qədər əlləşdilər eşşəyi  yerdən qaldıra bilmədilər. Kənd camaatı kömək elədi, sonra birtəhər sürüyüb baqaja  qoya bildilər.  Amma baqajın qapısı örtülmədi. Uşaqlar sevinə-sevinə maşına  oturub  tərpəndilər.

Şakir  yenə üzünü tutdu camaata:

- İndi gedin xarabanıza.  Yas-zad verməyəcəm.

Sonra da bir kənarda  dayanıb  ağlayan balaca  oğluna yaxınlaşdı, təpəsinə də bir qapaz saldı:

- Ə, niyə ağlayırsan? Eşşək oğlu eşşək. Dədən  ölüb?  Sabah sənə  ondan qəşəng eşşək  alacam, nə qədər  istəsən  minərsən.

Və uşağın  əlindən tutub gətirdi Market Vəlişin dükanına:

- Ə, ordan buna  bir paçka  peçenye ver.

Market Vəlişin oğlu:

- Şakir əmi, qağama denən bir paçka da maa versin.

Şakir üzünü tutdu Market Vəlişə:

- Ə, niyə ölüb  yerə girmirsən, uşağa   peçenye ver də.  kasıf düşəssən? Pulunu məndən çıx.

Sonra da oğlunun  əlindən tutub getdi evinə.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.03.2023)