Super User
Loğman Kərimov: “Mәn Azәrbaycandan ilk aktyoram ki, “Lenfilm”dә baş rola çәkilmişәm”
Bəzən jurnalist müsahibindən söz ala bilmir. Necə edəsən ki, müsahibin danışsın? “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış tənqidçi Əsəd Cahangirlə “Ustad dərsləri” rubrikasını təqdim edir. Burada Əsəd Cahangirin müxtəlif illərdə götürdüyü ən maraqlı müsahibələr tarixi ardıcıllıqla təqdim olunur. Loğman Kərimovla müsahibə 12.03.1998 tarixində götürülüb.
“AKTYOR OLMAQ ÇƏTİNDİR”
Loğman Kərimov Bakıda anadan olub. 1982-ci ildə İncəsənət İnstitutunun dram və kino aktyorluğu fakültəsini bitirib. 1979-cu ildən işlədiyi Gənc Tamaşaçılar Teatrının səhnəsində 30-dan çox obraz yaradıb. İndiyədək 12 bədii filmə çəkilib. “Qəzəlxan” filmində yaratdığı Əliağa Vahid obrazı ona şöhrət qazandırıb. Loğman son vaxtlar rejissorluq fəaliyyəti ilə də məşğuldur. Yaxın günlərdə Gənc Tamaşaçılar Teatrının kollektivi onun rejissorluğu ilə yazıçı Elçinin “Mahmud və Məryəm” pyesini tamaşaçılara təhvil verəcək. Loğmanla söhbətimizin əsas istiqamətində bu mövzu dursa da, onun yaradıcılığının bu və ya digər tərəflərinə də toxunulub.
- Loğman, xalq sənin ...
- Xalq yox də... Bu, olmadı. Mən siyasətçi deyiləm...
- Olsun tamaşaçı... Tamaşaçı sənin Әliağa Vahid obrazını çox sevir. Bәs, özün necә, bu işindәn razısanmı?
- “Qәzәlxan” Azәrbaycan kinosu tarixindә ilk filmdir ki, onun premyerası Respublika Sarayında keçirildi. Hәmin gün çox һәyәcanlı idim. Tamaşaçılar һәr 10-15 dәqiqәdәn bir әl çalırdılar. Film başa çatanda isә bütün zal ayağa durub yaradıcı һeyəti alqışlaydı. Bu, mәnim yox, bütövlükdә Azәrbaycan kinosunun qәlәbәsi idi.
- Sonra geniş tamaşaçı kütlәsinin rәğbәtini qazandın.
- Bu filmә qәdәr mәni Rusiyada daһa yaxşı tanıyırdılar. Mәn Azәrbaycandan ilk aktyoram ki, “Lenfilm”dә baş rola çәkilmişәm. Bu, müharibәnin 40 illiyi münasibәtilә çәkilәn “Barıt" filmi idi. Sonra “Dovjenko” studiyası mәni “Portağallar’ filmindә әsas rollardan birinә çәkdi. Sonra amerikanların “Nә üçün” filmindә әsas rollardan birini oynadım. Ümumiyyәtlә, köһnә işlәrdәn danışmaq yaxşı deyil, amma soruşursunuzsa, suala tam cavab verәsәn gәrәk. Yaşım az da olsa, muәyyәn işlәr görә bilmişәm. Mәn, ümumiyyәtlә, bir az aktiv uşaq olmuşam.
- Bәs, rejissorluq fәaliyyәtinә necә başladın?
- Görkәmli yazıçı Elçinin “Maһmud vә Mәryәm” pyesinә qәdәr dә mәn özümü bu saһadә sınamışam. Radioda, orta mәktәblәrdә bir çox tamaşalara quruluş vermişәm. Bu teatrın özündә 10-dan çox tamaşada ikinçi rejissor kimi fәaliyyәt göstәrmişәm.
- Yәqin bilmәmiş olmazsan ki, Qarabağ һadisәlәri başlayandan Üzeyir bәyin “Әsli vә Kərәm” operası Azәrbaycan Dövlәt Opera vә Balet Teatrının repertuarından çıxarılıb. Səncə, eyni mövzuda әsәri sizin teatrın sәһnәsində tamaşaçı necә qәbul edәcәk?
- Mәn inanıram ki, tamaşaçı ilə sәһnә arasında ünsiyyәt yaranacaq. Çünki biz һaqq işin tәrəfdarıyıq.
- Tamaşada izlәdiyin әsas qayә nәdir?
- Allaһ birdir vә dilindan, dinindәn, irqindәn, millәtindən asılı olmayaraq insanlar bir-birlərini sevməlidirlər. Amma indi nəinki xristianlarla müsəlmanlar arasında qarşıdurma var, hətta müsəlmanlar da bir-birilərini “Allah” deyə-deyə qırırlar.
- Tamaşada rol bölgüsünü necә aparmısan?
- Tamaşanın әsas qəһrәmanı mәһәbbәtdir. Onu bütün kollektiv yaradır. Maһmud və Mәryәm rollarını Mәdәni-Maarif Texnikumunun tәlәbәlәri Vüsal Meһrәliyev vә Nuridә Әliyeva ifa edәcәklәr. Sofini Mübariz Həmidov, Banunu Solmaz Qurbanova, Azәri Yasin Qarayev, Aysulunu Meһriban Abdullayeva. Süleyman paşanı Ramiz Sәrkәrov, Ziyad xanı Rafiq Hüseynov, Ceyranı Şәfәq Әliyeva mәşq edirlәr. Tamaşanın ümumi aparıcısı isә görkәmli sәnәtkarımız Firәngiz Şәrifovadır.
- Şablon da olsa, gәrәk bağışlayasan, sәnә bu sualı da vermәk istәrdim. Taleyә inanırsanmı?
- Of... Mən elə şeylәrә inanıram. Alın yazısı mütlәqdir. Hamının taleyi o gözəgörünməz kişinin əlindәdir.
-Niyә һәmişә kәdәrli olursan? Taleyindәn narazısanmı?
- Bunu mәnә һamı deyir, yәqin ki, şәxsi һәyatımla bağlıdır.
- Ailә vәziyyәtin nә yerdәdir?
- Ailəliyəm, həyat yoldaşım evdar qadındır, oğlum Orxan məktəblidir.
- Mən һәlә elә bir sәnәtçiyә rast gәlmәmişәm desin ki, mən övladımın sәnәtçi olmasını istәyirәm. Bәs, sən neçә?
- Qorxuram onun sәnәtçi olmasından. İstedadlı oğlandır, dörd yaşı olandan kitab oxuyur. İngilis dilini yaxşıca öyrənib. İstəmirəm ki, o aktyor olsun. Aktyor olmaq çәtin şeydir.
- Bəs, oğlunun nәçi olmasını istәyәrdin?
-Adam olsun! Küçәdә saqqız satmasın, vәtәnә gәrәkli insan olsun.
- Sən һәmişә elə düşüncəli, kәdәrli olursan ki, Moşunun qardaşı olduğunu təsəvvür etmək çətindir.
- Mәnim qardaşım Valeһ Kәrimov һaqqında suallara cavab vermәyә ixtiyarım yoxdur. Burası da var ki, mәn ona baxıb sənətə gәlmişәm. O niyә komikdir, mәn niyә bir başqa cür... Hәrәnin öz zövqü var. Ümumiyyәtlә, bizim ailә maraqlı ailәdir.
- Necә maraqlı?
- Böyük qardaşım Sabir Moskvada tәһsil alıb, indi İsveçrәdә һәkim işlәyir. “Ostankino"da onun һaqqında film çәkilib. Kiçik qardaşım Ceyһun musiqiçidir, Almaniyada işlәyir. Elә içinin avarası mәnәm.
- Aktyorluğu nә mәnada çәtin һesab edirsən?
- Sәn çox şey arzu edirsәn, amma sәnә arzuladıqlarını vermirlәr. Görünür, xasiyyәtin dә rolu var. Mәn bir az әtiacı adamam. Ağa ağ deyirәm, qaraya qara.
- Onda tәkcә Vaһidin yox, Sabirin dә obrazını yarada bilәrsən ki...
- Nə deyim... ya qismәt...
- Sənә arzu etdiyin bütün rolları oynamağı arzu edirәm.
-Sağ olun.
- Tәsәvvür elə ki, seһrli xalçaya minib başqa planetә gedirsən. Sənə özünlə yalnız bir şey götürmәyә icazә verirlәr. Nәyi seçәrdin?
- Vahidin qəzəllər kitabını.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.06.2023)
Pribaltikanın “Kremerata Baltika” orkestri Heydər Əliyev Mərkəzində ecazkar konsert verdi
Heydər Əliyev Mərkəzində “Kremerata Baltika” Kamera Orkestri solistlərinin konserti çox gözlənilirdi. Nəhayət ki, həftəsonu konsert baş tutdu.
Mükəmməl ifası ilə dünyada böyük rəğbət qazanan “Kremerata Baltika” ilk dədə geniş auditoriyaya 1997-ci ildə Avstriyanın “Lokenhaus” festivalında orkestrin direktoru, tanınmış skripka ifaçısı Gidon Kremer tərəfindən təqdim olunub. Orkestrdə Latviya, Litva və Estoniyadan olan istedadlı gənc musiqiçilər ifa edirlər. Kollektivi yaradarkən tanınmış maestro Baltik regionundan olan gənc həmkarları ilə zəngin təcrübəsini bölüşmək niyyətində idi. İlkin mərhələdə fəaliyyəti uzunmüddətli təhsil layihəsi kimi nəzərdə tutulan gənc kollektiv qısa zamanda tədris prosesi çərçivəsindən çıxaraq Avropanın məşhur orkestrləri sırasına daxil olub. Kollektiv dünyanın aparıcı musiqi meydanlarında fərqli ifaları ilə dinləyicilərin sevgisini qazanıb. “Kremerata Baltika” dünyanın 50-dən çox ölkəsində mindən çox konsert proqramı ilə çıxış edib. Musiqiçilər 20-dən çox CD yazıb, 2002-ci ildə isə “Qremmi” mükafatına layiq görülüblər.
“Kremerata Baltika”nın solistləri Litvada yaşayan 9 musiqiçidən ibarət olan ansambldır. Onlar məşhur orkestrin ənənələrini davam etdirərək gənc litvalı bəstəkarlarla fəal əməkdaşlıq edir, onların əsərlərini proqramlarına daxil edirlər. Həmin əsərlərdən bəziləri Bakı konsertində səslənib. Bakı konsertinin solistləri - Litva “Kremerata”sının yaradıcısı, skripka ifaçısı Dzeraldas Bidva və tanınmış violonçel ifaçısı, bir çox müsabiqələrin laureatı Giedre Dirnavauskaitedir.
Qeyd edək ki, konsertin 1-ci hissəsində Faustas Latenas - "Bolero", Olli Mustonen - nonet no.2, Silvija Miliūnaite - "Drive for live" (solo Cerald Bidva -skripka, Giedre Dirvanauskaite -violonçel), ikinci hissədə isə F.B.Mendelssohn - skripka və simli üçün e-moll konserti (solo- Džeraldas Bidva), Nino Rota - simlər üçün konsert səsləndirilib.
Qeyd edək ki, Azərbaycanın Əməkdar artisti Fuad İbrahimovun rəhbərliyi ilə Bakı Kamera Orkestri də konsertdə çıxış edib. Azərbaycanlı dirijoru “Kremerata Baltika” ilə yaradıcı dostluq bağlayır. O, mütəmadi olaraq müxtəlif festivallarda məşhur orkestrlə çıxış edir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.06.2023)
“Bir zamanlar Ağdamda” - Emin Pirinin müharibə gündəliyindən
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə “Biri ikisində” layihəsində bu dəfə epistolyar janra müraciət edəcəyik. Qazi şair, sumqayıtlı, mərhum şairimiz Sabir Yusifoğlunun oğlu Emin Pirinin müharibə gündəliyi ilə tanışlığı davam etdirəcəyik.
EMİN PİRİ
MÜHARİBƏ GÜNDƏLİYİ
I
BİR ZAMANLAR AĞDAMDA
Əsgər sinəsi axtarır
isinməyə
fevral şaxtasından
üşüyən güllə.
Elə fevral ayı olardı o əsgərin özünü gülləyə vətən etməsi…. "Sağ qalan varmı?!" şeirimdəndir bu parça. Elə şeirlər kitabımın adı da "Sağ qalan varmı?!" idi.
Ağdamda səngər həyatımız davam edirdi. Ötən ildən, Vətən müharibəsindən fərqli olaraq metr-metr səngər irəli çəkməyin sevincini yaşayırdıq. Hər dəfə bir neçə metr irəli səngər çəkmək bizə hansısa kəndi azad etməyin sevincini verirdi. Daha irəlidə post qurmaqsa sanki bir rayonu, şəhəri azad etməyin ekstazını yaşadırdı. Bu səngərlərin çəkilməsini zamana böləndə düşmən qarşısında gecələrlə səngər qazmaq sanki iynəylə eşələnmək idi. Bəzən bir neçə metr irəli səngər çəkmək günlərlə də deyil, aylarla zaman alırdı. Əlbəttə, bu səngər çəkmələr itkisiz başa gəlmirdi. Nəmirli və Şurabad kəndinin sol cinahı tərəfdə bu dəfə başqa bölməyə tapşırılmışdı səngər işi. Gecə vaxtı. Və snayper gülləsi bir gəlinliyi əbədi sahibsiz qoydu. Bir sevən qızın arzularını özüylə birgə apardı. Bəlkə də, düşmən silahında üşüyən güllə əsgər sinəsində qızınmağa yer axtarırdı. Beləcə bu şeirim meydana gəldi.
Həyat bu qədər fanidir, kiminsə sevərək oxuduğu, kiminsə həzz aldığı şeirlərin altında hansısa faciə, ananın göz yaşı və ya qan dayanır.
Tr-8-lə müşahidə apardıq. Bir əli cibində, birindəsə telefon qulağına söykəyərək hərəkət edir. Hərəkət edir deyirəmsə, gövdədən yuxarını görürük. Özünü o qədər itirib ki, düşmən valının arxasından çıxdığının fərqində deyil. Axı, adam kiminlə belə danışıb dünyanı unudub öz səngərini tərk edə bilər? Anasımı, sevgilisimi, bacısımı? Onun özündənrazı, tərki dünya olaraq harda olmasını unutması adamın ağlına yalnız sevgilisini gətirə bilir. İnsan onun etdiklərini sevgilisi ilə danışanda edə bilər...
Bu qədər danışmağıma baxmayın, bu qədər düşüncə bir an ərzində baş verir. Vuraq? Ani olaraq beynimin içindəki düşüncələr mənə imkan vermir? Bəlkə danışdığı adam anasıdır? Və həmin vurulsa... Ya da sevgilisi? Bu elə ən böyük sevgi qətliamı olar. Telefonun qarşısındakı şəxsin o vurulduğu an keçirəcəyi hissləri ağıla gətirmək belə mümkün deyil. Bəs, o əsgərin yerində biz olsaydıq? Danışdığımızsa sevgilimiz, anamızdırsa?
Bəlkə də, bütün bu düşüncələr bir saniyəlik zaman intervalı olmadan ildırım sürətilə beynimin bir guşəsindən keçir. Amma...
Erməni əsgəri ordadırsa, əminəm ki, bizi görsə, böyük sevinc hissi ilə vurardı. O burdadır ki, o ona görə vurar ki, bir azərbaycanlının vurulması onunçün medaldır, məzuniyyətdir, özgüvən hissidir, gələcəkdə karyerada yüksəlişdir, məclislərdə özünün və qohumlarının bu hadisədən genələ-genələ danışması, erməni TV-lərində bol-bol öz qəhrəmanlığından danışmaqdır.
Vuraq? Snayper başından nişan aldığını bildirir. Vur!..
Səngərdə əsgərlərimiz atışdan sonra "ura!" deyə qışqırır, sevinir, sonrasa ani boşluq. Rabitə ilə koordinatı verib məruzə edirik. Atəşkəs dövründə belə atışlar zamanı koordinat məruzə olunur, vurulmanın dəqiq olub-olmadığını gözləyirdik. Bizə lazım olan xəbərin təsdiqlənib-təsdiqlənməməsidir. Bir neçə saat gözləyir, bu hadisənin nə ilə sonuclanacağından səbrsizlənirdik. Amma nə deyilsə də, atışdan sonra onun necə yerə sərildiyinin gözümüzlə şahidi olduq, axı, - deyirəm özüm-özümə.
Axşama yaxın rabitə ilə xəbər verilir ki, verdiyiniz xəbər təsdiqini tapıb, vurmusunuz. Sevinclər yenidən artır... Qeyd olunası xəbərdir. Həmin gecəni aşağıdan gətirtdiyim yeyib-içməklə qeyd edirik. Bir növ səngərdə bu xəbərə əsl qonaqlıq verirəm. Ölüm xəbərinə sağlıqlar deməklə. Səhv etmirəmsə, Dövlət radiosunun axşam buraxılışıdır. Verilən xəbər sağlıqlarımıza qoşulur. Atəşkəs pozulub, düşmən təxribatının qarşısı alınıb, düşmən hərbi qulluqçusu "..." məhv edilib.
(Əlbəttə, istəyən şəxslər bu adı, yeri və s. arxiv materialına əsasən əldə edə bilər. Burada bu məlumatı, adı olduğu kimi vermək həm etik, həm də bəzi məsələlərə görə doğru olmadığından hallandırılmır).
Səngərin bir köşəsinə çəkilirəm. Kimsənin məni görməyəcəyi bir küncünə. Özümdən asılı olmadan ağlayıram. Bütün gecəni. Həm sevinmək, həm də ağlamaq. Axı mən kimə ağlayıram belə? Məni ağladan kimdir, hansı hisslərdir? Kimə ağlayıram belə? Ölən erməniyə, ölən sevgiyə, yoxsa nəyə? Bəlkə elə özümə? İçimdə qopan fırtınaya cavab tapa bilmirəm...
O gündən sonra yuxularımda kimsə, daha doğrusu, bir qız "alo, alo" deyərək qışqırır. Mənsə təngnəfəs, tər içində oyanır, mətbəxə keçir, su içir, bəzən ağlayardım...
II
SƏNGƏR ŞƏHİDİ
Tağım komandiri kimi iki kəndin qarşısındakı mövqeləri qorumaq bizim heyətin üzərinə düşür. İki həftədən bir yerdəyişmə olur. Gah bu iki kənddən birinin, gah da o birinin qarşısındakı səngərlərdə oluruq. Hər kəndin qarşısında üç post var. Hər tağıma üç post düşürdü. Bir postda bir tağım komandiri ilə bir manqa, digərində tağım komandirinin müavini(gizir) ilə digər manqa, üçüncü postdasa MAXE-nin başçılığı ilə üçüncü manqa. Bu üç posta postlar başçılığı dövründə üç kərə erməni vuruldu. Daha doğrusu, təsdiqlənən vurulmuş erməni sayı üç oldu.
Həmişə içimizdə bir qorxu vardı, bunun bir bədəli nə zamansa olacaq...
Təzə tərxis olunmuşdum. Bir neçə gün keçmişdi. Çavuşlarımızdan Məmmədova zəng etdim. Dəfələrlə zəng çatmadı. Zabit yoldaşımız Xantəmirova zəng etdim, Məmmədov şəhid olub cavabıyla qulağım cingildədi...
Bədəl verilmişdi...
Ağdam torpağı bərəkətli və bolsulu idi. Yağışlar vaxtı, qar əriyəndə bütün axıntı səngərə dolurdu. Bəzən səngərdə su dizə çatırdı. Beləcə, nə hərəkət etmək olurdu, nə də yemək təminatı düzəməlli. Çörək də belə havalarda palçıq qarışıq olurdu. Bir növ peç üstündə palçıqlı çörəyi yenidən bişirərək yeyirdik. Ac vaxtlarımızda restoranda yediyimiz çörəkdən daha dadlı idi o palçıq-çörək.
Hə, onu deyirdim, belə havalar, palçıqlı,yağışlı günlər ermənilər üçün ov vaxtı, qisas günləri olurdu. Çünki yağışdan sonra səngərlər, üstü, bermalar dağılır. Bizsə o səngərləri, bermaları yenidən düzəltməyə çalışırdıq. Belədə gülləyə tuş gəlməmək şans məsələsi olurdu. Bununçün gecə vaxtlarını seçirdik. Həmin dövrün texnoloji vasitələri indiki qədər deyildi, amma hər zaman gecə görmə cihazından istifadə etmələri mümkün idi. Necə ki, bəzən istifadə etmişdilər. Ya da təsadüfi səngər boyu səpələmə atəşə tutmaq.
Çavuş Məmmədov da belə günlərin birində boğazından vurularaq şəhid oldu.
III
EV YIXAN ŞƏRAB ÇƏNLƏRİ
Ağdamda sovet dövründə üzümçülüyün hansı formada inkişaf etdiyini bilirsiniz. Mövqelərin qarşısında iki böyük keçmiş çaxır çəni var idi. Hündürlüyü 10metrdən çox olardı. Gedəndə öyrənmişdim ki, adətən, o çənlərin üzərində ermənilər snayper yerləşdirir...
Elə snayper atışları da məhz ordan olurdu çox vaxt.
O çaxır çənləri çox evə od salmışdı...
Bəlkə, simvolikdir, şərab müharibəsiz də, mülki həyatda da çox evi yıxıb...
IV
BİZ QALDIRIRIQ, ONLAR VURUR
Üzümlük deyilən ərazi vardı. Səngər irəli çəkməklə həmin üzümlük ərazisində mövqemiz ermənilərin bölük dayaq məntəqisinin 26 metrliyinə çatmışdı. Gecələr orada "pasinka"lardan müşahidə postu qaldırırdıq. Səhərsə ermənilər oranı qumbaraatanlardan atəşə tuturdu. Belə hallar, belə "hərbi oyunlar" dəfələrlə təkrarlanırdı: biz gecələr qaldırırdıq, onlarsa gündüzlər vururdu...
V
AY PİRİ...
Gizirimiz, tağım komandirinin müavini Əmirxanovla hərbi münasibətlərdən əlavə, səngər dostluğum da vardı. Mənə qısaca olaraq Piri deyirdi. Ya da uzaqdan çağıranda "ay Piri". Bəzən bir-birimizi bərk çağıranda cəmi bir neçə metrlik məsafədə bizim adları, yəqin ki, ara-sıra eşidirdilər qarşı tərəfdə...
Üzümlük dediyim ərazidən keçəndə qarşı tərəfdən eşitdiyim səs tüklərimi biz-biz etdi. Ay piri, Ay piri, qışqırırdılar erməni valının arxasından.
Səngər həyatımdan sonra Piriyev Emin Emin Piri imzasına çevrildi beləcə. Piri adı gizirimizin mənə müraciətindən sonra doğmalaşmışdı. Qarşı tərəfdən səslənməsindən sonrasa "PİRİ" şeirlərimin imzasına çevrildi.
VI
KƏLMEYİ-ŞƏHADƏTİ BİLİRSİNİZ?!
Müharibədə eşitdiyim ən təsirli iki-üç cümlədən biri bu idi. Xeyr, mənim burda nə dindən, nə də hərfi mənalarından bəhs etmək niyyətim yoxdu. Amma o sual verilərkən onun altında yatan mənaların, faciənin, qürurun, şərəfindən gedir söhbət...Hə, necə olmuşdu?
9 oktyabr gecəsi, saat 00:00. Təcili çıxış əmri verilir. Çıxışlarımızın 90%i, fövqəladə səbəb olmasa, gecə yarılarına həmişə təsadüf edib. Səhər tezdən, 6 saatlıq gecə yolundan sonra 06:00 radələrində Daşkəsən kəndinə çatırıq. Hər şeyə dözmək olar, amma siqaretsizlik adamı məhv edir. Əslində, vərdiş də yox, vəziyyət adamı məcbur edir. Həyəcan, məsuliyyət... Amma heç bir qığılcım belə alovlandırmaq, işıq yandırmaq olmaz. Aydındı niyə. Siqareti buşlatımın içində yandırır, elə çəkirəm. O birilər də. Açığı, belə anda siqaret çəkmək ehtiyacının nə olduğunu hamı anlayır.
Yolboyu erməni meyitləri...Birinin yanında keçəndə müharibənin dəhşəti gözlərimdə daha da böyüyür. Düşmən polkovnik-leytenantının meyiti. Polkovnikin belə meyitinin ayaqlar altına düşməsi bu müharibənin heç bir zarafat sevmədiyini göstərirdi. Əsgər ayaqları altında olan polkovnik...
Eləsə bizim kimi leytenant və əsgərlərin bu müharibədən sağ qayıtması sadəcə möcüzə olardı...
Daşkəsən tərəfdə bizi XTQ qarşılayır. Təpə döşündəyik. XTQ polkovnik-leytenantı təlimatlandırır. Öncə alovlu, vətənpər sözlər...Sakaryadan, Çanaqqaladan birinci Qarabağ savaşına kimi. Sonda deyir: "Qan bahasına alınmış o torpaqlardan bir addım geri çəkilməyiniz vətənə xəyanət olacaq. Türk oğlu qurd olar, basdığı yer yurd olar."
Bu təlimat və çıxışdan sonra batalyonumuz kiçik heyətlə tapşırılan yerə doğru gedir. Yeni bir 5-6saatlıq piyada yolu bizi gözləyir. Hara getdiyimizsə bizə dəqiq deyilmir adlı olaraq. Bu da aydındı, hər hansı satqınlıq və s. təhlükəsizliyə görə.
...Nəfəsimizi dəririk. Təpə döşündə dərəyə məsafələrlə uzanırıq. Tərpənməyə halımız yoxdu. Rəsmi qaydada atəşkəs elan olunmağına baxmayaraq, şiddətli döyüşlər gedir. Hər iki tərəf bu vaxt top atışlarına daha çox üstünlük verir.
Bir neçə dəqiqə keçməmiş, təpə tərəfdən bir XTQ zabiti enir: bizə təcili 10-12 nəfər lazımdı. Hücum vaxtı ərazidə 3 şəhid,5 yaralı var. Onları ərazidən çıxarmalıyıq. Bir anlıq təəccübə düşürəm. Axı XTQ-nin özünün qaldığı mühasirədən bu əsgərlər necə onları çıxara bilər?! Canından başqa verməyə bir şeyi olmayan, müəyyən qədər təcrübəsizlərlə – onlara nisbətdə?
Davam edir: siz hücuma keçməyəssiniz indi. Amma hücum imitasiyası və atəş dəstəyi. Başları sizə qarışacaq. Bizsə yaralı və şəhidləri ərazidən çıxaracağıq.
Sondasa deyir, indi sizdən heç nə istəmirəm, kəlməyi-şəhadəti bilirsinizsə, bəsdi...
Bu cümlə artıq hər şeyin nə olduğunu deyirdi. Getməkçün hazırlaşan bu 10 əsgərə baxıram...Nə deyəcəyimi bilmirəm. Bu uşaqların yaxınlarına nə zamansa( özüm də sağ qalsam) necə şəhid olduqlarını danışmaq əzabı içimi bürüyür. Allahdan bir möcüzə gözləyirəm bu uşaqlarçün...
Digər bölməmizin də atəş dəstəyi ilə yaralı və şəhidləri XTQ ərazidən çıxarır-Rabitədə bu məlumat həmin zabitə verilir. Doluxsunmuş zabit sevinc içində dönərək:Ananız namaz üstündə olub, sağ qaldınız.
Əslində, "kəlmeyi-şəhadəti bilirsiniz" deməyi ilə öncədən nələr olacağı məlum idi.
Ondan sonra o zabitin dediyi o cümlə dilimizə düşdü . Bütün çıxışlarda deyirdik.
İstənilən halda altında yatan məna və ağırlığına görə indiyə kimi qulağımda cingildəyən ən dəhşətli cümlədir: KƏLMEYİ-ŞƏHADƏTİ BİLİRSİNİZ?!
Ara-sıra yenə eşidirəm...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.06.2023)
Beynəlxalq Milli Kinematoqrafiya Forumu təşkil olunacaq
RÜSTƏM İBRAHİMBƏYOVUN ÖLMƏZ XATİRƏSİNƏ
Kinematoqrafçılar İttifaqları Konfederasiyası Prezidentin Qrantlar Fondunun maliyyə dəstəyi, A.M.Qorçakov adına İctimai Diplomatiyaya Dəstək Fondunun maliyyə yardımı və iştirakı ilə Moskvada Rüstəm İbrahimbəyov adına “Qızıl tağ” Beynəlxalq Milli Kinematoqrafiya Forumunu təşkil ediləcək.
Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının yaydığı məlumata görə, Konfederasiya Şurasının qərarı ilə bu il Foruma Rüstəm İbrahimbəyovun adı verilib.
Milli Kinematoqrafiyalar Forumu, MDB ölkələrinin kino xadimləri arasında multikultural ünsiyyət üçün vahid platforma rolunu oynamağa qadir olan güclü milli assosiasiyadır. Forum fəaliyyət göstərdiyi illər ərzində Marat Sarulu, Aktan Abdıkalıkov, Bəxtiyor Xudoynazarov, Gülşad Ömərova, Yusup Razıkov və sonralar özlərini beynəlxalq kinofestivalların daimi iştirakçıları kimi təsdiqləmiş digər kinematoqrafçıların aşkarlanmasına öz töhfəsini verib. 1998-ci ildə fəaliyyətə başladığı gündən Milli Kinematoqrafiyalar Forumu 1990-cı ildə ssenarist, prodüser və rejissor Rüstəm İbrahimbəyov tərəfindən əsası qoyulmuş Kinematoqrafçılar İttifaqları Konfederasiyasının üzvü olan MDB ölkələri arasında ümumi kinematoqrafiya məkanının saxlanması və inkişafını əsas istiqamət kimi götürüb. Forum Kinematoqrafçılar İttifaqları Konfederasiyasının üzvü olan MDB ölkələrinin kino xadimləri arasında təcrübə mübadiləsi və yaradıcılıq nailiyyətləri ilə tanışlıq üçün mahiyyət etibarilə yeganə platformadır.
Bu il Forum çərçivəsində ustad kino xadimləri, rejissorlar, dramaturqlar, operatorlar və prodüserlər kinematoqrafçıların (MDB ölkələrinin kino universitetlərinin və kino fakültələrinin tələbələri və yeni məzunları) peşəkar təhsilini təkmilləşdirəcək tematik ustad dərsləri keçirəcəklər. Bu ildən başlayaraq Forum modernləşdiriləcək və rəqabətə əsaslanan fəaliyyət mərhələsinə keçəcək. Təqdim olunan filmlər “Ən yaxşı bədii film”, “Ən yaxşı qeyri-bədii film”, “Ən yaxşı debüt”, “Ən yaxşı cizgi filmi”, “Ən yaxşı qısametrajlı film”, “Ən yaxşı tələbə debütü” kateqoriyalar üzrə qiymətləndiriləcək.
Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan, Özbəkistan, Belarus, Ermənistan olaraq yeddi ölkədən 51 filmin iştirakı üçün ərizə təqdim olunub.
Qeyd edək ki, tədbir cari ilin sentyabrında keçiriləcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.06.2023)
Əli Çağla - “Və yaylığını yellədən qocalmış qızıarın duyğularını…”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağlanın “Sınıq ayna” şeirini diqqətinizə çatdırırıq.
SINIQ AYNA
Qaranlığa qapıldım ümidsiz xəyallarımla
Ürəyim sıxıldı həbsxananın divarları kimi,
Depremdən törənən səsim titrədi.
Və dünya getdikcə uzanan yollara döndü!
Göyün sonsuzluğunda izlədiyim ulduzlar
Başımın üstündən uzaqlaşdılar sayrışaraq.
Yenidən birləşmələri üçün dartınan sınıq aynanın parçaları kimi
Ulduzların bir daha birləşməyəcəklərini anladım.
Göy üzünü ay, yer üstünü şəhərdəki işıq dirəkləri işıqlandırsa da
Qaranlığı axtarıram!
Küçələrin bucağında ağzı köpüklənən qardaşın yanında,
Bacının həyətdə şəritdən salladığı büstqalterinə baxan
Qonşuların parıltılı gözlərində axtarıram qaranlığı!
Ananın məhkəmədə dodağının üstündə
Göllənən burun suyuna qarışmış göz yaşlarında
Və atanın... Atanın qabar əllərindəki göm-göy pullarda axtarıram...
Yer kürəsini "Müsbət fikirləşək" adlı kitablar qurtarsa da
Bu sınıq aynanın cinsindəki ailəni birləşdirə bilməyəcək.
İtsəm də qarışıq nizamın içində
Əsarətin zəncirini qırmağa çalışmağımı
Sərhəd kənarında uçan quşların qanadlarından öyrəndim!
Yenə də ümidimin alovları közərir içimdə
Adımı çığıra-çığıra səsləyən o qızın səsini xatırlayıram
Psixologiya həkimi alzaymer tutacağımı desə də
O qızın sifətini xatırlamağa çalışıram.
Hə... Düşdü yadıma duvağı dağılmış köpəyin qızı!
Qaranlığı doldurun içimə, bu qızı tanımıram bəlkə də!
Ağarmamışdı saçları, məni çığıra-çığıra səsləyən qızın
Heç zaman da inana bilməzdim ağaracağına.
Üzünə çopur, alnına şeir qazmamışdı təcrübələr
Yaşıl yaylığını yellədərdi o olsaydı.
Silin bu səhnəni beynimdən, silin!..
Ümid adlı bir işığın böyüklüyü
Kiçik, amma güclü qaranlığa məğlubdur!..
Ey mənə azadlığı öyrədən sərhəd kənarındakı quşlar
Sizin kimi qanadlandıracağam
Bacıların dumanda yolunu azan istəklərini,
Qardaşların ürəyindəki istismar diləklərini
Və yaylıqlarını yellədən qocalmış qızların duyğularını.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.06.2023)
Bu gün Filarmoniyada “Yeni adlar” adlı konsert keçiriləcək
Bu gün Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 illiyinə həsr edilmiş “Yeni adlar” layihəsi çərçivəsində konsert keçiriləcək.
Konsertdə bədii rəhbər və baş dirijor, Əməkdar artist Fuad İbrahimovun rəhbərliyi altında Üzeyir Hacibəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin müşayiəti ilə solistlər Zərrin Əliyeva (violin), Nərminə İsmayılova çıxış edəcəklər.
Biletləri iTicket.az saytı və şəhərin kassalarından əldə etmək mümkündür.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.06.2023)
“Milli musiqi” müsabiqəsinə yekun vurulub
Azərbaycan Respublikasının Gənclər Fondunun dəstəyi, “Böyük Qayıdış” Gənclər Təşkilatının tərəfdaşlığı ilə həyata keçirilən Xurşidbanu Natəvanın 190 illiyinə həsr olunmuş “Milli musiqi” müsabiqəsi layihəsi yekunlaşıb.
Yeni Azərbaycan Partiyasının Yasamal Rayon Təşkilatında keçirilən bağlanış tədbirində YAP Yasamal Rayon Təşkilatının sədri Bəxtiyar Nəbiyev, təşkilatımızın aktiv üzvü, layihə rəhbəri, gənc xanəndə Yusif Cəfərbəyli və “Böyük Qayıdış” Gənclər Təşkilatının proqram meneceri Orxan Bayramlı çıxış ediblər.
Natiqlər istedadlı gənclərin üzə çıxarılmasında bu kimi layihələrin əhəmiyyətindən, gənc nəslin muğama, xalq musiqisinə marağının artırılmasında rolundan danışıblar. Əlavə olunub ki, layihədə 16-29 yaş aralığında 25 gənc iştirak edib.
Çıxışlardan sonra layihənin yekun müsabiqə hissəsi baş tutub. Belə ki, layihə ərzində ustad dərslərində iştirak edən gənclər sonda müsabiqə mərhələsində praktiki olaraq öyrəndiklərini tətbiq ediblər. Münsiflərin səsverməsinə əsasən, Səid Hüseynov 1-ci yerə, Yeganə Məmmədova 2-ci yerə, Aytən Qurbanova 3-cü yerə layiq görülüb. Həmçinin digər iştirakçılara sertifikatlar təqdim edilib.
Qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikasının Gənclər Fondunun "İdeyanı reallaşdır 2022" fərdi qrant müsabiqəsinin qalib layihələrindən biri olan bu layihənin əsas məqsədi gənc milli musiqi ifaçılarının ustad dərslərində və təlimlərdə iştirakını təmin edərək, bacarıqlarını inkişaf etdirmək və gənc istedadların üzə çıxmasına dəstək olmaqdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.06.2023)
Mədəniyyət naziri Adil Kərimli Gəncədə vətəndaşlarla görüşüb
Mədəniyyət naziri Adil Kərimli iyunun 10-da Gəncə şəhərində vətəndaşlarla görüşüb.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Nazirliyin mətbuat xidmətinə istinadən xəbər verir ki, Gəncə şəhərindəki Heydər Əliyev Mərkəzində gerçəkləşən qəbulda əsasən Gəncə və Naftalan şəhərlərindən, Goranboy, Samux, Kəlbəcər və Xocalı rayonlarından, həmçinin digər bölgələrdən sakinlər iştirak ediblər.
Mədəniyyət Nazirliyinin aidiyyəti struktur bölmələri rəhbərlərinin də iştirakı ilə keçirilən görüşdə vətəndaşların müxtəlif mövzularda müraciətləri dinlənilib. Müraciətlər işlə təmin olunma, əməyin qiymətləndirilməsi, mədəniyyət müəssisələrinin maddi-texniki təchizatı, ortaya çıxan problemlərin həlli və digər məsələlərlə bağlı olub. Yerlərdə mədəni fəaliyyət və müəssisələrin işinin təşkili ilə bağlı təkliflər də səsləndirilib.
Vətəndaşları ayrı-ayrılıqda dinləyən nazir bütün müraciətlərin araşdırılması, qaldırılan məsələlərin qanunvericiliyə uyğun həlli barədə müvafiq tapşırıqlar verib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.06.2023)
Beynəlxalq Frankofoniya Festivalında Azərbaycana dair fotosərgi nümayiş olunub
Bakı Slavyan Universitetinin (BSU) Müqəddəs Kliment Oxridski adına Sofiya Universitetinin nəzdində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Dili və Mədəniyyəti Mərkəzi ənənəvi olaraq Sozopol şəhərində Bolqarıstanın vitse-prezidenti İliyana Yotovanın himayəsi altında keçirilən “Soleil” 12-ci Beynəlxalq Frankofoniya Festivalında fotosərgi ilə iştirak edib.
Bu barədə Azərbaycanın Bolqarıstandakı səfirliyi məlumat yayıb.
Məlumatda bildirilir ki, Mərkəzin təşəbbüsü ilə keçirilən tədbir Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 105, Ümummilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 və BSU-nun Sofiya Universitetində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Dili və Mədəniyyəti Mərkəzinin 10 illik yubileylərinə həsr olunub.
Festival çərçivəsində Sozopol şəhərinin qədim hissəsində yerləşən Muzey Mərkəzində “Azərbaycanın tarixi səhifələri: Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasının 105-сi ildönümü” adlı forosərgi təqdim olunub. Sərgidə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin tarixinə dair fotolar və sənədlər nümayiş etdirilib.
Azərbaycan gecəsində Sozopol meriyasının, Bolqarıstan, Fransa, Yunanıstan, Rumıniya, Albaniya, Portuqaliya, Makedoniya və digər ölkələrin nümayəndələri, KİV təmsilçiləri, şəhər sakinləri və digər qonaqlar iştirak ediblər.
Tədbiri giriş sözü ilə açan festivalın direktoru Aleksandrina İsaylova Bolqarıstanda Azərbaycanın qədim və zəngin tarixi haqqında çox az məlumat olduğunu söyləyərək, sərginin tədbirin qonaqları arasında çox böyük maraq doğurduğunu qeyd edib.
Azərbaycan Dili və Mədəniyyəti Mərkəzinin müdiri Sofiya Şıqayeva-Mitreska çıxışında müsəlman Şərqində ilk demokratik, dünyəvi, parlamentli respublika olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasından və onun əsas nailiyyətlərindən, Cümhuriyyətin nümayəndə heyətinin Paris Sülh Konfransında fəaliyyətindən və respublikanın de-fakto tanımasından danışıb. Qeyd edilib ki, cəmi 23 ay yaşamasına baxmayaraq, AXC qısa müddətdə ciddi uğurlar qazanıb, dövlətçilik ənənələrinin təməlini qoyub, Qərb ölkələrindən xeyli əvvəl qadınlara seçki hüququ verib, təhsil sahəsində bir sıra islahatlar həyata keçirib.
Diqqətə çatdırılıb ki, Cümhuriyyətin varisi olan müasir müstəqil Azərbaycan Ulu Öndər Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu parlaq və uzaqgörən xarici siyasətin prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilməsi nəticəsində regionun güclü və nüfuzlu ölkəsinə çevrilib, qlobal miqyasda etibarlı tərəfdaş kimi tanınıb.
Qeyd edək ki, bu il Bolqarıstanın Beynəlxalq Frankofoniya Təşkilatına üzvlüyünün 30 illiyi tamam olur və bununla bağlı ölkədə bir sıra tədbirlər keçirilir. Beynəlxalq Frankofoniya Festivalı isə onlar arasında möhtəşəm tədbirlərindən biri olmaqla yanaşı, Sofiyada, eləcə də Bolqarıstanın ictimai və mədəni həyatında böyük mədəni hadisədir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.06.2203)
Nassim Taleb qaçqınlıq fəlsəfəsi barədə
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucuları üçün “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsinin təqdimini davam etdiririk
Nassim Talebin «Qara qu quşu» kitabından geniş bəhs etməkdəyik. Ümumi tirajı 10 milyon nüsxəyə çatan, artıq 32 dildə oxunan «Qara qu quşu»nda ən əsas bizim qəfil baş verənlərə, xüsusən iri masştablı hadisələrə qarşı korluğunuz barədə danışılır. Səbəbi araşdırılır ki, niyə bəşəriyyət diqqətini qloballara deyil, lokallara ayırır, niyə alimlər və qeyri-alimlər, dühalar və qeyri-dühalar milyonları unudub qəpik-quruşları sayırlar? Niyə biz nəhəng təsirlərə malik mümkün ola biləcək əhəmiyyətli hadisələrə deyil, xırda-xuruş işlərə səfərbər oluruq? Yeri gəlmişkən, hədəfi düz seçməməkdən qaynaqlanan uğursuzluğun kökündə həm də bunlar dayanır axı. Nassem Talebin açmaq istədiyi mövzuya aid gətirdiyi faktlar çox maraqlı və düşündürücüdür. Onlarla tanışlığınız davam edir.
QAÇQINLIQ FƏLSƏFƏSİ
Qaçqınlıq fəlsəfəsinə aid gətirilən fakt da çox maraqlıdır: 1960-cı ildə Kastro rejimi hakimiyyətə gələndə kubalı qaçqınlar müvəqqəti, bir neçə günlük Mayamiyə köç etmişdilər, çamodanlarının üstündə oturmuşdular ki, bu gün-sabah geri dönəcəyik. Onlar, onların sonra doğulan nəsilləri hələ də Mayamidədirlər. Və yaxud, 1917-ci ildə Rusiyadakı bolşevik inqilabı zamanı ölkəni tərk etmiş bir çox rus mühacirlər dərhal geri dönəcəklərini zənn edirdilər. Yazıçı Vladimir Nabokov geriyə dönüşü çox da uzun olmasın deyə yaxın Berlin şəhərini özünə məskən seçmişdi, daimi mənzil də almırdı, kirayə mənzillərdə, otel otaqlarında yaşayırdı. Beləcə o, geriyə dönüşü olmadan bütün həyatını başa vurdu, «Montre-Palas» hotelində gözünü əbədi yumdu. Ümidlər insanların gözlərini bəzən bax beləcə kor edir.
Yeri gəlmişkən, mən özüm şəxsən Qarabağ müharibəsinin evsiz-eşiksiz qoyduğu 800 min nəfərə yaxın qaçqın ordusunun neçə-neçə nümayəndəsində bu «uğursuzluq sindromu»ndan gec-tez qurtulacağına, vətəninə dönəcəyinə olan 25 illik inamın hələ də öləzimədiyinin şahidi olmuşam.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.06.2023)
