“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış yazıçı və teatr xadimi Ağalar İdrisoğlunun nəsr nümunələrinin dərcini davam etdirir. Növbə “İnsanlar və göyərçinlər” fantastik hekayəsinindir.

Yer kürəsinin ən axarlı-baxarlı məmləkətlərindən birində, uca bir dağın döşündə kiçik, qədim bir şəhər vardı. Ulu Tanrı bu şəhərə hər cürə gözəllik, cənnətməkanlıq vermişdi. Çünki bir tərəfi yaşıl ormanlar, uca dağlar və bir tərəfində isə dəniz vardı. Burada çoxlu müalicəvi sular və bol sulu  dörd çay da şəhərə böyük yaraşıq verirdi. Dənizdə, çaylarda çoxlu balıqlar, meşələrdə çoxlu bərli-bəzəkli quşlar və vəhşi heyvanlar vardı. Əvvəllər bu şəhər, dağın üstündə olan və artıq xarabazarlığa çevrilən qalanın içində olub. Amma hansı səbələrdənsə bu qalada zəlzələ baş verib və sağ qalan insanlar həmin qaladan on kilomet aşağadakı ormanlara köçüblər və burada məskən salıblar. Maraqlıdır ki, bu qalada zəlzələnin niyə baş verməsini hələ də alimlər tam müəyyənləşdirə  bilməyiblər...

Bu şəhər qədim, gözəl, yaraşıqlı və burada çoxlu müalicəvi sualar olduğuna görə turislər  daha çox gəlirdi.  Şəhər elə də böyük deyildi. Statik məlumata görə burada iki yüz min əhali yaşayırdı. Şəhərdə çoxlu iş yerləri olsa da, işsizlik problemi olmasa da şəhər camaatı demək olar ki, əsasən bura gələn turistlərin hesabına  çox varlı yaşayırdı. Çünki mehmanxanalar il boyu turistlərlə dolu olduğundan, bura gələn insanların çoxu şəxsi evlərdə məskunlaşırdılar. Ev yiyələrinin də kirayə üçün istədiyi pulları onlara verirdilər. Bu insanların da çoxu iynəsiz, kimyəvi dərmansız ucuz qiymətlərlə müalicəvi sularda şəfa tapırdılar. Ona görə də bura gələn insanlar, hər il müalicə olunmaq üçün gəlir və hətta yaxınlarını da bu şəhərə müalicəyə gətirirdilər. İl boyu şəhərə beş yüz mindən çox insanlar gəlirdi. Şəhərə gələn yol da nağılvari gözəlliyə malik idi. Belə ki, yol  kənarında olan güllər, çiçəklər və meyvə ağacları şəhərə gələnləri valeh edirdi.

Məmləkətin başqa şəhərlərinə nisbət burada göyərçinlər daha çox idi. Bəlkə də elə burada yaşayan insanlar qədər də göyərçinlər var. Meydanlar bütün günü göyərçinlərlə dolu olurdu. Özü də bu göyərçinlər insanlara elə öyrəşmişdilər ki, onlardan qorxmur və lazım olanda onların başına, çiyinlərinə və parkralda oturanların hətta qucaqlarına belə qonurdular. Burada yaşayan insanların çoxu da  göyərçinləri çox sevirdilər. Uşaqdan-böyüyə hamı onlara bütün günü yem verirdi...

Bu şəhərin rəhbərləri və güc strukturları dəfələrlə məsələ qaldırmışdılar ki,  göyərçinlərin çoxunu məmləkətin başqa yerlərinə aparsınlar. Hətta aparırdılar da. Amma həmin göyərçinlər nə sirdisə yenidən geri uşub, doğma şəhərlərinə qayıdırdılar...

Bu cənnətməkan  şəhərə gələn turislər də əsasən həmin rəngbərən göyərçinlərə baxmağa, şəhərin müalicəvi havasını udmağa və burada olan çıfalı sularda müalicə olunmaq üçün gəlirdilər. Göyərçinlər də onları stresdən, depressiyadan sağaldır və mineral sular, hava da orqanizmlərində sağlamlıq yaradırdı.

Burada göyərçinlərə bir ailə daha çox qulluq eləyirdi. Ailənin də cəmi üç üzvü vardı. Ata, ana və onların on beş yaşlı oğlu. Qadın quşların dilini  yaxşı bilir və onlarla danışırdı. Kişi də, oğlu da quşların dilini bilirdilər, amma qadın qədər yox. Onlar göyərçinlərə sevgisi daha çox olduğundan, hətta özləri də geniş həyətlərində çoxlu göyərçinlər saxlayırdılar. Onların həyətlərindəki  göyərçinlər  şəhərdəki göyərçinlərdən daha gözəl, yaraşıqlı olduğuna görə, şəhərə gələn turistlər həmin göyərçinləri görməyə, bu gözəlliklə  yaxından tanış olmağa daha çox gəlirdilər. Hətta onların həyətdə tikdirdikləri evlərdə qalıb, hər gün həmin qadının  göyərçinlərə hansısa sözlər deməyilə, göyərçinlər göyə uçur və maraqlı hərəkətlər göstərir və turistlər göydə fiqurlar yaradan  göyərçinlərə həvəslə tamaşa eləyirdilər. Sonra göyərçinlər yerə enəndə, hətta özlərilə şəhərdə olan çoxlu quşları da bura gətirib, qadının ətrafında toplaşır və öz dillərində onunla danışırdılar. Qadın da göyərçinlərin elə öz dilində onlara cavab verirdi. Və ən maraqlısı bu idi ki, göyərçinlər dəstələrə bölünüb, həyətin o tərəf-bu tərəfinə gedir və öz dillərində civildəşirdilər. Qadının əl hərəkətilə dayanır və sonra maraqlı öz hərəkətlərini davam etdirirdilər. Bütün bunlara tamaşa eləmək  turistlər üçün də maraqlı olurdu. Əsəbilərini sakitləşdirirdi.

... Günlərin bir günü dünya ölkələrinə dəhşətli bir xəbər yayıldı. Həkimlərin əlac tapa bilmədiyi Pandemiya xəstəliyi. Və belə məlum oldu ki, bu xəstəliyin yayılması da quşlardan insanlara keçir. Bu xəstəliyin əsas törədiciləri isə göyərçinlərdir. Artıq radio-televiziyalar, mətbuat bu dəhşətli məsələni bütün dünyaya bəyan elədi. Bunu eşidən turistlər də qorxusundan həmin şəhərə gəlmədilər...

Beləliklə, insanların gözlərinin qarşısında minlərlə ev, çöl quşları yandırılır və göyərçinlərə də dəhşətli cəzalar verilirdi. Bütün bunlar da televiziyalarda geniş bir formada göstərilirdi. Bu vəhşiliklər də insanlara pis təsir eləyirdi.

Bu məsələ həmin şəhərin meri, bələdiyyəsi üçün çox sevindirici oldu və axşam yerli  televiziya ilə çıxış eləyib, bəyan elədi ki, səhər meydanlarda olan göyərçinlər yandırılacaq. Ona görə də insanlar evdən çölə çıxmasınlar. Bu xəbər həmin ailəyə daha pis təsir elədi. Onlar səhərə qədər yatmadılar. Həyətdə oturdular və bu bəladan qurtulmaq üçün yollar fikirləşdilər. Elə bil həyətlərində olan göyərçinlər də bunu hiss elədiyindən onların ətrafına toplaşmışdılar. Və qadınla öz dillərində danışırdılar...

Qadın çox ağıllı və uzaqgörən idi. O, beynindən keçən son qərarı ərinə dedi. Əri onunla razılaşdı. Amma bu çətin  işi necə eləmək olardı?

- Çox maraqlı fikirdi. Bəs biz bunu necə eləyə bilərik,- deyə kişi sual dolu baxışla arvadının üzünə baxdı.

- Mən öz həyətimizdə olan quşlarla onların öz dilində danışacam. Onlar da meydanlara uçub, orada olan göyərçiləri özlərinə qoşub, xarabzarlığa çevrilmiş qalaya aparacaqlar. Qala ilə bu şəhərin arası da on kilometrdən çox məsafədir. İnsanlar səhər yuxudan duranda görəcəklər ki, şəhərdə bir dənə də olsun göyərçin yoxdur.

- Bəs şəhər rəhbərliyi  həmin göyərçinləri axtarmayacaqlar?

-  Axtaracaqlar. Meydanlarda, həyətlərdə axtaracaqlar. Amma yəqin ki, qalada axtarmayacaqlar.  Bu, onların ağlına gəlməyəcək. Axı həmin yerlər böyük xarabalıqdır. Zəhərli ilanlarla, vəhşi heyvanlarla doludur. Hətta bu şəhərə gələn turistləri də ora aparmırlar. Həmin yerin də yollarını sən və mən yaxşı tanıyırıq.

- Bəs həmin göyərçinlər orada nə yeyəcəklər?

- Orada çoxlu yabani bitgilər var. Həm də artıq yaydır. Orada çoxlu yabani taxıl, arpa, çovdar və başqa şeylər də çoxdur. Quşlar onlardan yeyər, bir təhər bu bəlanın sovuşmasına qədər dözləyərik. Sonra görək necə olur. Mən də onlarla danışaram ki, göyə uçmasınlar və bu şəhərin insanları onları görməsinlər.

- Maraqlı fikirdir. Mən razı. Onda elə vaxt itirməyib, gecəykən  həmin qalaya gedək. Mən oranın maşın yolunu tanıyıram. Gecə olsa da maşınla ora gedə bilərik. Bir də evdə nə qədər quş yemləri varsa hamısını maşına yükləyək və ora aparaq.

 Qadın onunla razılaşdı  və quşlara öz dillərində başa saldı ki, onlar uçub meydanlara getsinlər və orada olan quşları özlərilə həmin qalaya aparsınlar. Çünki bu quşlar da həmin qalanın yerini yaxşı bilirdilər. Dəfələrlə qadın, kişi və onların oğlu ilə orada olmuşdular.

Quşlar uçub meydanlara getdilər və qadın, kişi, oğlu tez-tələsik evdə olan quş yeməklərini və özləri üçün azuqə götürüb, maşına minib qalaya doğru yola düzəlirlər. Gecə saat üç-dörd radələri olduğuna görə şəhərdə demək olar ki, heç kim yox idi. Hamı yatmışdı. Bu da yaxşı idi ki, onların hara getdiyini heç kimi görmədi.

Onlar on kilometr yolu düz iki saata qət eləyə bildilər. Və qalaya çatanda gördülər ki, orada minlərlə göyərçinlər var. Onların öz göyərçinləri  meydanlara uçub gedib, o biri göyərçinləri də bura gətirirdilər...

Qadın göyərçinlərlə öz dillərində danışıb, sabah başlarına gələcək fəlakətin necə dəhşətli olacağını onlara başa saldı. Özlərilə gətirdikləri dəndən bir azını onlara verdilər. Bu vaxt yenidən çoxlu göyərçin qalanın üstündə göründü və qalaya qonmağa başladılar. Belə məlum oldu ki, artıq şəhərdə göyərçin qalmayıb.

Səhər açılanda daha doğrusu sübh tezdən bələdiyyənin əmrilə polislər, əsgərlər, yanğınsöndürən maşınlar  meydanlara toplaşmağa başladılar. Onlar istəyirdilər ki, sübh tezdən, şəhər əhalisi hələ yuxudaykən tez-tələsik bütün göyərçinlərə isti su şırnaqları ilə uçmağa imkan verməyib, onları  böyük kağız qutulara, böyük torbalara  doldurub, maşınlarla şəhərdən çıxarıb yandırsınlar. Amma onlar sübh tezdən şəhər meydalarına çatanda gördüklərinə mat qaldılar. Meydanlarda bir dənə də göyərçin yox idi.

-Bəs bu göyərçinlər hara qeybə çəkildilər, -deyə Bələdiyyə sədri təəccüblə  öz -özünə pıçıldadı.

- Doğrudan da bu göyərçinlər hara yox olublar, -deyə Polis rəisi də təəccüblə Bələdiyyə sədrinə baxdı.

Bu suala nə onlar, nə də onların ətrafında olanlar cavab tapa bilmirdilər. Amma hamı sevinirdi ki, göyərçinlər harasa uçub gediblər. Deməli, onları öldürmək kimi günaha batmayacaqlar... Axı bu şəhərdə yaşayanlar, uşaqdan-böyüyə hamı göyərçinlərə müqəddəs quşlar kimi baxırdılar.

Səhər tezdən oyanan şəhər camaatı da meydanlarda bir göyərçinin belə olmadığından təəccübləndilər.  Deməli, quşlar onlara gələn bəlanı hiss edərək, başqa məmləkətlərə uçub getmişdilər. Bu şəhərin insanları inaclı olduqlarından küsüb gedən göyərçinlərə görə də Ulu Tanrının  bura böyük  bəla gətirə biləcəyinə inanırdılar.  Adamların çoxu bilirdi ki, quşlar gələn bəlanı əvvəlcədən hiss etdiklərindən, insanlara bəla gətirən yerlərdə yaşamırlar.  Və onlar Bələdiyyə idarəsinin qarşısında toplaşıb, öz nifrətlərini  sədrə bildirmək istədilər. Adamların bu səbirsiz  vəziyyətindən qorxuya düşən Bələdiyyə sədri radio və televiziya ilə elən elədi ki, “onlar göyərçinlərə heç nə eləməyiblər. Səhər tezdən yuxudan duranda görüblər ki, şəhərdə göyərçinlər yoxdur. Uçub başqa yerlərə gediblər”. İnsanların böyük bir hissəsi  Bələdiyyə sədrinin bu sözlərinə inanmasalar da, Bələdiyyənin qarşısından  uzaqlaşmağa başladılar.

Artıq şəhərin insanlarının dilində bu suallar  dolaşırdı:

-Bu göyərçinlər doğrudan da hara qeybə çəkiliblər? Doğrudanmı onlar bu şəhərin insanlarından küsüb, başqa yerlərə uçub gediblər? Axı bu göyərçinlərin əcdadları bir vaxtlar həmin xarabazara qalmış qalanın içində, ətrafında yaşayıblar. Qalada zəlzələ baş verəndə uçub, bu sahəyə gəliblər və insanlar da onların məskunlaşdığı bu yerdə yeni şəhər salıblar. Yəni şəhər camaatı bilirdi ki, quşlar zəlzələni daha tez hiss etdiklərindən, insanlara bəla gətirən yerlərdə yaşamırlar. Deməli, burada şəhər salmaq olardı.

Göyərniçlərin bu şəhərdən qeydə çəkilməsi ildırım surətilə  məmləkəti  bürüdü və başqa xarici ölklərə də yayıldı. Bu, əcaib-qəraib xəbəri artıq dünyanın çoxlu  ölkləri yaymağa başladıqca belə inanılmaz xəbərdən təəccüblənənlər də çox idi. Amma bu şəhərin insanları daha çox qorxuya düşmüşdülər. Axı artıq Yer kürəsində də təsdiq olunmuşdu ki, zəlzələnin gəldiyini ilk hiss edən quşlardır. Deməli, bu şəhərdə də  zəlzələnin  olacağını hiss eləyən göyərçinlər yoxa  çıxıblar.  Bu hadisə insanlarda böyük təşviş, qorxu yaratmışdı. Ona görə də camaat  bu şəhərdən tez-tələsik köçməyə başladılar. Artıq Bələdiyyə saədri başını itirmişdi. İnsanları bu şəhərdə saxlamaq üçün dəridən-qabıqdan çıxsa da öz istəyinə nail ola bilmirdi...

Həmin vaxtı şəhərdə baş verən həyəcanlı günlərdə  göyərçinlər xarabazara çevrilmiş qalada yaşayırdılar. Onlar qadının, kişinin və onların oğlunun sözlərinə qulaq asıb, heç yerə uçmur və qalanın ətrafında olan taxıl, arpa, çovdar və başqa dənli bitkilər, meyvələr, giləmeyvələr  yeyirdilər.

... Artıq həmin hadisədən bir həftə keçmişdi. Şəhər isə demək olar ki, hər gün boşalırdı. Bələdiyyə sədri isə televizorda çıxış eləyib deyirdi ki, kim bu göyərçinlərin hara uçub getdiyini desə, onu böyük ənam gözləyir. Pul hərisi olanlar özlərini ora-bura vurur, amma bir nəticə hasil eləyə bilmirdilər.

Quşların yeməyi isə tükənirdi... Çünki qala ətrafında olan dənli bitkilər, giləmeyvələr qurtarırdı.

Kişi arvadı ilə danışıb, şəhərə enmək, evlərində, soyuducuda olan yeməklərini gətirmək və bazardan da çoxlu quş yeməkləri alıb gətirmək üçün razılığa gəldilər.  Özlərinin də azuqəsi, un məmulatları qurtarmışdı. Özlərinə də yemək alıb gətirməli idilər. Beləliklə, kişi, oğlu ilə böyük yük maşınlarına minib, şəhərə endilər. Evlərinə gəlib, orada olan yeməklərini və soyuducuda olan ərzaqları maşına yığanda, onların qonşusu bunu gördü və şübhələndi. Axı bir həftə idi ki, onlar evdə yox idilər və onların göyərçiləri də həyətlərində deyildi.

Qonşu hiss elədi ki, burada nə isə maraqlı bir sirr var. Onlar maşına minib, həyətlərindən çıxanda öz maşını ilə qonşularını izlədi. Ata və oğul bazara gedib, oradan da çoxlu quş yeməkləri və ərzaq alıdılar. Onları uzaqdan izləyən qonşu başa düşdü ki, şəhərdən qeybə çəkilən göyərçinlərin harada olmasından bu ata ilə oğulun xəbəri var. Ona görə də qonşularını  izləməyə marağı daha çox artdı. Ata və oğul maşınla  şəhərin çıxışından xarabazara qalmış qalaya doğru yola düşdülər. Bələdiyyədən böyük  pul almaq hərisliyi qonşunu daha da həvəsləndirdi. Və onları izləməyə başladı. Qalaya üç-dörd kilometr yol qalmış, artıq o, öz maşını ilə həmin yolu gedə bilmədi. Amma öz inadından da dönmək istəmirdi. Və onu da görürdü ki, qonşusu öz maşını ilə xarabazara çüvrilmiş qalaya doğru gedir. Hələ ki, günorta idi. Axşama  çox qalırdı. O, maşından düşüb, piyada qalaya doğru getməyə başladı...

Artıq qalaya iki kilometrə qədər yol qalırdı. Amma o, qonşunun qalaya getdiyi yolu itirmişdi. Hara gedirdisə sıldırım qayaya rast gəlirdi. Hava isə qaralırdı. O, burada qalıb qurda-quşa yem olacağından, zəhərli ilanların onu çalacağından qorxuya düşüb, tez geri qayıtdı. Amma artıq dəqiq müəyyənləşdirmişdi ki, şəhərdə olan göyərçinlər bu xarabazara çüvrilmiş qaladadır. Çünki hərdən göyərçinlərin oradan göyə qalxdığını və  yenidən də tez yerə endiklərini görürdü...

-Hə. Əclaflar. Gör insanları necə aldadıb, bütün quşları bura gətiriblər... Axı onlar quşların dilini bilirlər. Deməli, quşlar onlara qulaq asıb, gecəykən bura uçub gəliblər. İndi mən sizə göstərərəm! Bu sensassiyalı  xəbərlə mən dünyada məşhur ola bilərəm və çoxlu var-dövlət də qazanaram. Kasıblığın da daşını ataram.

O, sevincək maşınına doğru yeyin addımlarla gedib, tez  minib, Bələdiyyə sədrinin oturduğu binaya sürdü. Gecə olmasına baxmayaraq, bilirdi ki, Bələdiyyə sədri artıq bir həftədir evinə getmir və elə burada qalır. Çünki əhalinin tən yarısının şəhərdən köçüb getməsi onu indi quşlardan daha çox narahat eləyirdi. Qonşu kişi cəld Bələdiyyənin  binasına gəlib, növbəçiyə sədrlə görüşmək istədiyini bildirdi:

- Xahiş edirəm məni Bələdiyyə sədrinin yanına buraxın. Ona çox vacib və sevindirici bir xəbərim var.

-Sədr əmr edib ki, onun yanına heç kimi buraxmayaq. Çıx get!

Növbətçi onu sədrin yanına buraxmaq istəmirdi. Çünki şəhərdən çoxlu adamlar onun yanına gəlib, göyərçinlərlə bağlı çıxardığı qərara görə onunla dalaşmaq istəyirdi Və hətta elələri vardı ki, onu öldürməyi də planlaşdırmışdılar. Bu bir həftədə şəhər bir-birinə dəymişdi... Xaos baş alıb gedirdi. Şəhərə turistlərin gəlməməsi də onlara bir dərd olmuşdu. Deməli, artıq gəlir yerləri də kəsilmişdi. Bura məmləkətin çox yerindən polislər, əsgərlər gətirmişdilər ki, insanları sakitləşdirsinlər.

-Yaxşı. Onda sədrə deyin ki, mən göyərçinlərin harada olduğunu bilirəm. Məni qəbul eləsin.

 Növbətçi təəccüblə kişiyə baxdı.

-Nə dedin? Yalan demirsən ki?

- Yox. Bütün müqəddəslərə and içirəm ki, göyərçinlərin yerini bilirəm. Təcili bu xəbəri sədrə deyin.

Növbətçi təcili nömrə yığıb, sədrlə danışdı

-Cənab sədr. Sizə bir xoş xəbər demək istəyirəm. Göyərçinlərin harada olduğu müəyyənləşib.

- Sən  nə sərsəmləyirsən? Göyərçinlər bir həftədir ki, buradan uçub gediblər, -deyə sədr əsəbi  telefonda dedi.

- Elə deyil, cənab sədr. Burada mənim yanımda bir adam var. O, göyərçinlərin harada olduğunu dəqiq bilir. Amma deyir ki, bu xəbəri yalnız və yalnız sizə deyə bilər.

- Təcili o adamı yanıma gətir!

- Oldu, cənab sədr,- deyə növbətçi dəstəyi yerinə qoydu. Gəl. Təcili sədrin yanına qalxaq. Amma yalan məlumat versən, buna görə sənə cinayət işi düşür. Çünki əgər bu xəbər düzgün olmasa, buna görə sədrin başı ağrıyacaq, -deyə növbətçi həmin kişinin gözlərinə diqqətlə baxdı.

- Bütün müqəddəslərə and içirəm ki, düz deyirəm. Mən göyərçinlərin yerini bilirəm.

Onlar cəld sədrin yanına qalxdılar. Onun otağına getmək özü müşkül məsələ idi. Çünki bir neçə yerdə polislər əllərində silah dayanıb, onu qızmış kütlədən, şəhər əhalisindən  qoruyurdular.

Həmin kişi Bələdiyyə sədrinin kabinetinə  girdi. Sədr balaca boy, dimba göy gözləri olan, xırda bığı və keçi saqqallı kişiyə diqqətlə baxdı.

-Ay kişi doğrudan sən göyərçinlərin yerini bilirsən?

-Müqəddəslərə and içirəm ki, bilirəm. Hər şeyi də sizə olduğu kimi danışacam.

O, qonşusu ilə olan hadisəni olduğu kimi danışdı və sonda dedi:

-Cənab sədr. Bu işi yubatmaq olmaz. Ola bilər ki, onlar məni görüblər. Mənim qonşum həmin yerləri çox yaxşı tanıyır. Əgər o, məni görsə dağlara qalxacaqlar və göyərçinlər də onlarla birlikdə ora  uçacaqlar. Çünki onun arvadı göyərçinlərin dilini bilir. Quşlarla danışacaq və onlar da sıldırım qayalı dağlara uçacaqlar. Sonra qalın meşəlikdə, sıldırım qayalıqda onları tapmaq çox çətin olacaq.

Özündən razı Bələdiyyə sədri bu xəbərdən çox sevindi. Təcili telefonu götürüb, ölkə rəhbərliyi ilə danışdı və göyərçinləri necə məhv etməyin yollarını da ona yerli-yataqlı dedi. Telefonun o biri tərəfindən razılıq aldığına görə sevindi və  selektorla kiməsə dedi:

-Təcili şəhərin bütün rəhbər işçilərinə bu xəbəri çatdır. Həyəcan təbili çalmaq lazımdır. Şəhərdə olan bütün polislər, yanğın söndürənlər, əgsərlər təcili hazırlaşsınlar, həmin xarabazara çevrilmiş qalaya gedəcəyik. Hamısı özlərilə çoxlu yandırıcı silahlar götürsünlər. Göyərçinləri elə həmin qalada yandıracağıq ki, şəhərin adamları bunu başa düşməsinlər. Sonra həmin kişiyə bu sözləri dedi:

-Əgər yalan məlumat versən, sənə də cinayət işi düşür. Məlumat düz olsa, sənə ölkə rəhbərliyi tərəfindən böyük məbləğdə pul veriləcək. Sənin haqqında televizorlarda, radiolarda  deyiləcək, qəzetlərdə yazılacaq... Gör sən neçə milyonlarla  insanları  Pandemiya adlı dəhşətli xəstəliyin əlindən alacaqsan. Sən əsrin qəhrəmanı olcaqsan.

-Müqəddəslərin ruhuna and olsun ki, dediklərim doğrudur. Mən göyərçinləri orada görmüşəm. Mənə inanın, -deyib, qonşu keçi saqqal kişi özünü əsrin qəhrəmanı kimi təsəvvür eləyib, domba göy gözləri parıldadı. Özündən çox razı adam kimi başını yuxarı qaldırıb sədrin başının üstündə asılan ölkə başçısının portretinə baxdı. Yəqin fikirləşdi ki, ölkə başçısı özü onu qəbul eləyib, bir “malades”, “bravo” da deyəcək. Hətta onunla şəkil də çəkdirəcək. Bu şəkil də dünya mətbustında çap olunacaq.

... Az bir vaxtda hər şey hazır oldu. Bir neçə tərəfdən xarabazara çevrilmiş qalaya doğru polislər, əsgərlər, yanğın söndürənlər piyada hərəkət etməyə başladılar. Çünki hamı bilirdi ki, ora maşınla getmək olmaz. Bir neçə dəfə ora maşınla gedən olmuşdu. Dağlar, sıldırım qayalar maşının səsindən hərəkətə gəlmişdi və qaya parçaları həmin maşınların üstünə düşmüşdü. Maşınlar zədələnmiş və həmin maşınlarda olan adamlar da yaralanmışdılar.

Beləkilə, tez bir zamanda xarabalığa qalmış qalanı onlar üzük qaşı kimi əhatəyə aldılar. Qalanın ən hündür yerində özlərinə məskən salmış kişi, qadın və oğlu qalaya doğru hər tərəfdən çoxlu adamların gəldiyini görmüşdülər. Və məsələnin nə yerdə olduğunu artıq başa düşmüşdülər. Bilirdilər ki, bu adamlar  qalada olan göyərçinləri yandırmağa gəliblər. Deməli, götərçinlərə kömək eləmək çətin olacadı. Çünki onlar qaldıqları yerdən aşağı düşsəydilər onları görəcəkdilər və güllə ilə vurub öldürəcəkdilər. Onların özlərinin sağ qalması üçün təkcə bir yolları vardı. Yuxarıdakı pilləkənlə zirzəmiyə düşmək. Heç olmasa özləri sağ qalsınlar. Onlar belə də etdilər. Elə bu vaxtı dörd tərəfdən odlu silahlar qalaya doğru atılmağa başladı. Silahlar elə güclü idi ki, düşən kimi yüz metrdən çox məsafəni alova bürüyürdü. Tez bir zamanda qalanın üç-dörd kilometrdən artıq olan ərazisini alov bürüdü. Göyərçinlər göyə qalxmaq istəsələr də alovun hərarəti onları öz ağuşuna alırdı... Göyərçinlərin yanmasından qalaya və ətrafa vahiməli bir səs-küy yayılırdı. Bu səslər də  qayalara və sildırımlı dağalara dəyib, daha dəhşətli əks-səda yaradırdı... Bu səsləri hətta şəhər camaatı da eşidirdi.

... Bu vaxt birdən göy guruldadı. İldırımlar dəhşətli formada çaxmağa başladı və  ardınca dəhşətli yağış seli gətirdi. Dağlardan, qayalardan yağan yağış o qədər güclü idi ki, hər yerdən güclü sel axmağa başladı. Və bu sel özü ilə qaya parşalarını gətirirdi. Artıq yağan yağış alovu söndürürdü, amma böyük qaya parçalrı dəhşətli uğultular, gurultular yaradırdı və çox sürətlə adamlar olan tərəflərə gəlirdi. Qalanın ətrafında olan polislər, əsgərlər, yanğınsöndürənlər və onlara əmr verənlər çaşıb qalmışdılar. Öz canlarını qorumaq üçün böyük haray-həşir qoparır və hara qaçmaq, özlərini necə qorumağın yollarını da bilmirdilər. İlk qaya parçası hamıdan qabaqda gedən keçisaqqal kişinin başına dəyib, onu öldürmüşdü. Sel-sular onları qoynuna alır və qaya parçaları da onlara dəyib, elə yerindəcə öldürürdü. Və bu sel-sular özlərilə qaya parçalarını aparmaqla şəhərə doğru axırdı. Bu sel-sular da artıq on-on beş yerdən qarşısı alınmaz  böyük çaylara çevrilirdi...

Bütün bu dəhşətləri, adamların bağırtılarını zirzəmidə eşidən qadın dedi:

-Dağlar vəhşiləşib. Yəqin qalanı da su basacaq və bizi də bu sel-sular öz qoynuna alıb, şəhərə atacaq.

- Bura yağış, qayalar düşə bilməz,- deyə kişi arvadını və oğlunu sakitləşdirdi. Mən bu yerləri lap uşaqlıqdan yaxşı tanıyıram. Yağış da az bir vaxtda kəsəcək.

Doğrudan da kişi deyən kimi oldu. Bir saatdan sonra yağış kəsdi. Dağların gurultusu dayandı. Onlar zirzəmidən əvvəl qaldıqları yerə qalxdılar. Ətrafda demək olar ki, yanan göyərçinlərin də  cəsədləri qalmamışdı. Sel-suları ölən göyərçinlərin də çoxunu özü ilə birlikdə şəhərə tərəf aparmışdı. Amma bəzi yerlərdə qaya parçalarının üstündə təxminən əllidən çox  göyərçin özlərini qoruyurdular ki, suya düşüb, boğulmasınlar.

Bunu görən kişi, arvadı və oğlu qaldıqları yerdən cəld aşağı düşüb, selin yaratdığı gölməçələrdən keçib həmin göyərçinləri tutdular və özlərilə qaldıqları yerə apardılar. Amma həmin göyərçinlər sakitləşmir, vahiməli, civiltili səslər çıxarır, yanan qanadlarını bədənlərinə vurmaqla hərəkət etdirirdilər. Qadın onların civiltilərini, danışığını başa düşsə də amma bu dahşətli hadisəyə inanmaq istəmirdi və öz-özünə deyinir, əllərini göyə açıb yalvarırdı:

-Aman Allah. Bu, ola bilməz. Bu, ola bilməz. Ey böyük müqəddəslər! Ey Böyük Yaradan. Yalvarıram sizə. Keçin bu şəhərin adamlarının  günahından, qəbahətindən. Orada olan günahsız insanlara rəhm eləyin... Yalvarıram, rəhm eləyin... Rəhm eləyin...

Artıq bu vaxt şəhərdə böyük vahimə baş vermişdi. Bir, iki mərtəbəli evlərin hamısı sel-suların altında qalmışdı. Sel-sular adamları, maşınları, uçuq evlərin parçalarını, ölən göyərçinləri  qabağına qatıb, dənizə tərəf aparırdı. Adamların çoxu isə hündürmərtəbəli evlərin damına çıxıb, bütün bu dəhşətləri öz gözlərilə  gördükcə qışqırır və kömək istəyirdilər. Bu dəhşətləri görən kişi, arvadı və oğlu da qorxu içərisində həmin mərzərələrə baxır və özləri də qorxurdular ki, yenidən sel gəlib, onları da aparacaq.

Qadın ərinə, oğluna qorxu ilə baxıb dedi:

-İndi şəhərdə çox dəhşətli bir hadisə baş verəcək. Bir az özünüzü ələ alın. Qorxmayın...

Bu vaxt doğrudan da çox dəhşətli səslər gəldi və Yer titrəməyə başladı. Maraqlıdır ki, uçulmuş qala titrəmirdi. Amma onun əks tərəfində olan qayalar titrəyir və uçub şəhərə doğru tökülürdülər....

Bunun ardınca daha dəhşətli bir hadisə baş verdi. Şəhər olan tərəfdə elə bil birdən Yer aralandı və özü ilə birlikdə şəhəri çəkib apardı. Bu vaxt insanların vahiməli  səsi daha dəhşətli eşidilməyə başladı...

Kişi, arvadı və oğlu qorxudan titrəyirdilər. Qorxu içərisində həmin dəhşətli mənzərəyə baxırdılar. Onların yanında olan əllidən çox göyərçinlər də qadının, kişinin, oğlunun ətrafına sığınmışdılar. Bu vahiməni onlar da hiss eləyir və öz dillərində yalvarış səsləri çıxarırdılar...

Şəhər çökdükcə, dənizə tərəf axan sular, dənizin özü ilə birlikdə geri gəlir və həmin çökən yerə dolurdular. Artıq yavaş-yavaş orada böyük bir göl yaranırdı...

Və artıq insanların da səsləri kəsilmişdi. Çünki onlar gölün dibinə getmişdilər. Gölün üstü isə papaqlarla, yaylıqlarla, uşaq oyuncaqları ilə, odun parçaları, maşınların, elektrik şəbəkələrinin plastik kütlələri ilə, ağacların yarpaqları, güllərin, çiçəklərin ləçəklərilə  və əsasən də ölmüş göyərçinlərlə dolu idi. Bunlar o qədər çox idi ki, gölün üzündəki sular görünmürdü...

Gölün üstündə bəzi yerlərdə görünən su da insanların qanından qırmızı rəngdə idi....

... Və illər  keçəcəkdi, bu gölə insanlar “Qanlı göl” adını qoyacaqdılar. Bu göldə çimmək, oradan balıq tutmaq yasaq olunacaqdı. Hətta bura çöl quşları belə qonmayacaqdı...

Amma bir vaxtlar bu şəhərdən köçüb gedən yüz mindən çox insanlar Vətən həsrətilə bura dönəcək və xarabazara qalmış qalanı əsaslı təmir edəcək və onun ətrafında da yaşayış binaları tikdirib, burada yaşayacaqdılar. Haradansa yenə bura çoxlu göyərçinlər uçub gələcəkdi. Burada yaşayan insanlar da həmişə  qaladan, onun ətrafından  “Qanlı göl”ə tamaşa eləyib, həmin göldə uyuyan həmvətənlərinə görə köks ötürəcəkdilər...

Və bu şəhərə gələn turistlərə də burada baş verən  qəmli, dəhşətli hadisələri danışanda turistlərlə birlikdə özləri də kövrələcəkdilər...

“Qanlı göl”ə isə insanlar qorxularından  getmirdilər. Çünki bəzi yaşlı adamlar, hansılar ki, ora getmişdilər, gəlib dəhşətlə danışırdılar ki, “gölün ətrafında olanda biz, sudan iniltili, vahiməli səslə eşitdik”...

Bəlkə də bu, belə deyildi. Onlara elə gəlirdi ki, göldən iniltili, vahiməli səslər gəlir...

Mən isə onu bilirəm ki, adamların törətdiyi cinayətlər heç vaxt cavabsız qalmır... Ya özlərinə, ya da onlardan törəyənlərə çatır. Bu, əsrlərlə sınaqdan keçmiş həqiqətdir.

Sumqayıt şəhəri,

aprel-iyun 2024-cü il

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.12.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Əhərdə yaşayan Xan Sənəmdir.

Xan Sənəm

Əhər

III

Durağın saatı beşi göstərir,

Hələ beş yarıma neçə il qalır.

Bu cansız saatın işinə bax sən,

Bir sürü canlıdan necə can alır!

Gözləmək insanın nəfəsin kəsir,

Asılı boyunu ip kəsən kimi.

İntizar canımdan elə kam alır,

Macal da vermir ki, içəm çayımı.

Hayanda qaldı bəs bu qatar allah?

Söylənə-söylənə içini yeyir.

Yolunu gözləyir əsgər oğlunun,

Bağrına basdığı o şəkil deyir.

Hayanda qaldı bəs... Bu harasandır,

Buğların çeynəyib, əllərin ovur.

Sevgi dolu gözləriylə amansız,

Amana yol sürən saatı qovur.

Hayanda qaldı bəs bu qatar... Mənəm,

Bu səfər mənəm ki... Gəldi, gəldi, gəl...

İzdiham içində ha boylanıram,

Nə bir tanış düşür, nə qalxır bir əl.

Yenə də gəlmədin, gəlməyəcəksən,

Əh bu köynəyin də yaxası dardı!

Ümidimin qalan son parçasın da,

Qatardan son düşən adam apardı.

Adamlar, həyəcan, duraq, çay, masa,

Bu sayaq başıma fırlanırdı yer.

Biri: “Çayınızı dağıltdım bağış...”

Mənim dünyam idi dağıldı, boş ver!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.12.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Məşhurlarla üzbəüz rubrikasında növbəti suallar Respublikamızın əməkdar artisti, xanəndə, Prezident Mükafatçısı Fərqanə Qasımovaya ünvanlanacaq. Rubrikanı Aysel Kərim aparır.

Əvvəl sənətkarlar sənətini televiziyada nümayiş etdirirdi. Tanınmış sənətçilər çox az idi. İndi gənclər sənətə demək olar ki, birbaşa sosial media üzərindən gəlirlər. Paylaşımlarını reklam edərək milyonlarla insanın önünə çıxmaq şansına sahibdirlər. Tez zamanda tanınmağı, ifalarını tanıtmağı asan bacarırlar. Siz o dövrü, yoxsa indiki dövrü qiymətləndirirsiniz? Dünya səhnələrində ifa nümayiş etdirmiş sənətkar olaraq müqayisələriniz çox maraqlıdır.

Bəli, əvvəl sənətkarlar sənəti televiziyada nümayiş etdirirdilər. Sizinlə tamamilə razıyam. Mən desəm ki, o zamanı sevirəm. O zaman da sosial şəbəkələr yox idi. Yəqin ki, olsaydı o cür olmazdı və bu gün var deyə bu dəyişim, fərqlilik özünü göstərir. Alim Qasımov danışır ki, “ xatırlayıram  gənc idim rəhmətlik böyük tarzənimiz Hacı Xanməmmədov televiziyaya müraciət edib ki, “istedadlı gənc xanəndəmiz var adı Alim Qasımovdur. İstəyirəm onunla çahargah dəstgahı yazdırım” deyib amma onun bu müraciətinə müsbət cavab gəlməyib” Baxmayaraq ki, bunu Hacı Xanməmmədov deyib yenə də atamın yaşının gənc olmağına görə heç onun istedadını ölçmədən  icazə verməyiblər. Əgər o vaxt icazə versəydilər belə yadigar bir əsər olardı. Çox təəssüf ki, razı olmayıblar. Amma o zamanın da böyük bir dəyərləri onda olub ki, məsələn bizim on xanəndəmiz olubsa elə onu da öz möhrünü vurmuş, tarixdə qalmış sənətkarlar olub. Onlar öz güclərinə xalqın ələyindən keçib televiziyada, istər radioda özlərini doğrulda-doğrulda, sevdirə-sevdirə gəlib böyük sənətkarlara çevriliblər. İndinin özündə onların böyük səsini biz tv-də üzlərini görməsək də bilirik ki bu hansı xanəndəmizdir. Rübabə xanım Muradovadır, Tükəzban xanım İsmayılovadır, Sara xanım Qədimovadır, Şövkət xanım Ələkbərovadır və.s həmçinin eynilə də kişi xanəndələrimiz olsun. Amma bu gün sosial şəbəkənin inkişaf etdiyi bir dövrdə bəzən biz kimlərisə adi ötürürük. Tanısaq da belə, ona sənətçi kimi baxmırıq. Yaxud oxuyan kimi kanalları çeviririk, hansınısa sevirik hansınısa sevmirik. Ancaq o zamanlar isə bütün sənətkarlar o qədər dəyərli idi və sevilirdilər ki, hərəsi bir sənət, bir tarix, bir əsər idi. Bu gün isə yüz və iki yüz oxuyanın içindən üç-dörd dənə sənətkar var ya da yoxdu, amma hamısı axına düşüblər. O bir məsəl var deyir “palaza bürün elnən sürün” Hamı o selin içində axıb gedir, inanın. Bu, əlbəttə çox üzücü və kədərlidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.12.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız. Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.

«İnsanlar sənə uğursuz olacağını və ya kifayət qədər uğurlu olmayacağını dedikləri zaman ayaqlarını yerə daha möhkəm bas, güclü ol və səni məhv etmələrinə icazə vermə. Liderliyin sirri heç kimin sənə inanmadığı zamanlarda belə özünə sonuna qədər inanmağındadır».

Mayk Cordan

Heç vaxt düşünməyin ki, siz heç nəyə qadir deyilsiniz. Valideynlər, heç vaxt övladlarınıza deməyin ki, «səndən bir şey çıxmayacaq». Uğur libası ölçüsüz olduğundan, o, hər kəsin ölçüsünə uyğun gələ bilər. Yetər ki, onu geyinmək istəyi olsun.

İdmanda uğur qazanma etalonlarından biri sayılan məşhur amerikalı basketbolçu Maykl Cordanın yuxarıda qeyd etdiyim kəlmələrini çox bəyənirəm və onu uğur qazanmağa çalışan gənclərə bir örnək heçab edirəm.

İlk dövrlərdə uğurun həmişə ondan yan keçdiyindən üzülən, amma içindəki inam hissinə öz hədsiz çalışqanlığı və məqsədyönlülüyü ilə təkan verən Maykl Cordan sonradan dünya basketbol tarixinin ən yaxşı müdafiəçisi, ikiqat Olimpiya, altıqat NBA çempionu oldu, basketbolun dünyada populyarlaşmasında əvəzsiz rol oynadı. Təsəvvür edin, 1984-cü ildə Nike firması məhz Maykl üçün Air Jordan adlı idman ayaqqabısı hazırladı ki, indi Air Jordan böyük satış həcminə malik məşhur bir brendə çevrilib. Bu gün bu şəxs Oakley Inc. kompaniyasının rəhbəri, «Şarlott Xornets» basketbol klubunun sahibidir. Haqqında hətta film də çəkilib, Çikaqo şəhərində abidəsi də qoyulub.

Özünəinam bir görün nələrə qadirmiş!

Heç vaxt uğurlu insanlara uğurun qızıl nimçədə qismət olmasını da düşünməyin. Bütün zirvəyə gedən yollar daşlı kəsəklidir, şümal, rahat yola əsla rast gəlinməz.

Bəşər elmində ən cahanşümül nailiyyətə imza atan Nisbilik nəzəriyyəsinin banisi Albert Eynşteyn 4 yaşına kimi danışa bilmir, 8 yaşına kimi oxumağı belə bacarmırdı. Dahi Ziqmund Freyd ilk dəfə alimlərə öz nəzəriyyəsini açıqlayarkən itələyib onu səhnədən qovmuşdular. XX yüzilliyin ən nəhəng siyasi lideri Uinston Çörçil yalnız 65 yaşında rəhbər posta gəlmiş, baş nazir kürsüsünə yiyələnə bilmişdi. Dəfələrlə tennis üzrə Devis Kubokuna layiq görülən Sten Smiti yeniyetməliyində yöndəmsiz adlandırıb tennis oynayanların toplarını daşımağa belə layiq bilməmişdilər. Amerikalı ulduz müğənni Bruno Mars uzun müddət istedadsız sayılır, uğur qazana bilmirdi, ailəsi ilə tavanı və döşəməsi olmayan evdə yaşamışdı. Dünya avtomobil sənayesinin ən nəhəng siması Henri Ford ilk dönəmlərdə gücünü fermer təsərrüfatında sınamışdı və qurduğu təsərrüfat tam iflasa uğradığından yarıtmaz adını almışdı. Məşhur Bakı milyonçusu Seyid Mirbabayev uzun illər müğənnilik etmiş, kasıbçılıq çəkmişdi. Dünyaca məşhur Lev Tolstoyu oxuduğu universitetdən dərslərə hazırlıq səviyyəsinin aşağı olması səbəbindən qovmuşdular. Frans Kafka və Vasiliy Rozanov isə ümumiyyətlə, sağlıqlarında gördükləri işin – yazıçılığın və filosofluğun bəhrəsini görməmiş, layiq olduqları qiyməti ala bilməmiş, ehtiyac içində, səfalətdə, ağır xəstəlik keçirərək dünyalarını dəyişmişlər. Yalnız ölümlərindən illər keçəndən sonra onların əsərləri əl-əl gəzmiş, dillər əzbəri olmuşdu.

Bütün uğur hekayətləri müxtəlif olsa belə, onların hamısında əvvəldən sonadək iki personaj iştirak edir: İnam və qətiyyət!

Mən əbəs yerə kitabın bu bölməsini ünlü Maykl Cordanın epiqrafı ilə başlamadım ki. Necə gözəl səslənir: «Liderliyin sirri heç kimin sənə inanmadığı zamanlarda belə özünə sonuna qədər inanmağındadır».

Mən özüm də nə vaxtsa sıfırdan başlamışam və o vaxt nə davranış qaydaları, nə işgüzar danışıqların aparılması, nə də bu yolda necə hərəkətə başlamaq barədə təsəvvürüm belə yox idi. İşə ciblərim boş halda, yalnız müstəqil və azad olmaq, heç kəsdən asılı olmamaq arzusu ilə başlamışdım. Ən əsası, özümə inanır və qətiyyətli idim!

Siz də qətiyyətli olun. Onda mütləq bacaracaqsınız. Özü də uğurla bacaracaqsınız!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.12.2024)

Nihad Alimoğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sovetlər dönəmində azərbaycanlılar elliklə Rusiyaya axışır, ordan qazanırdılar. Xüsusən də həmyerlilərimiz Rusiya bazarlarında piştaxta arxasında özlərini rahat hiss edirdilər. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra ölkə vətəndaşlarının iş üçün ən çox üz tutduqları ölkələr bu dəfə Rusiya ilə bərabər, həm də Türkiyə oldu. Amma indi vəziyyət xeyli dəyişib. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının bəhs edəcəyi növbəti mövzu da məhz elə bu barədədir.

Son illər soydaşlarımız məşğulluqla bağlı pblemlərini Çexiya, Slovakiya, Polşa kimi ölkələrdə - keçmiş socialist düşərgəsind həll etməyə başlayıblar. Son nəticədə indi adları çəkilən Avropa ölkələrində minlərlə azərbaycanlı işləyir, diasporumuzu formalaşdırır. Bəs vətəndaşlarımız Avropaya işləməyə hansı şərtlərlə gedirlər?

İşədüzəldən şirkətlər vasitəsilə

Avropada işləmək istəyənlər bunu həm özləri, həm də vasitəçi şirkətlərin xətti ilə reallaşdıra bilərlər. Birinci halda vətəndaşlar turist qismində "köhnə qitə"yə səfər edə, orada iş tapa və əmək münasibətlərini yerindəcə rəsmiləşdirə bilərlər. İkinci halda isə işi Azərbaycanda fəaliyyət göstərən müxtəlif şirkətlər tapır və işləmək istəyən şəxslərdən sənədləri yığaraq Avropaya göndərir, lazımi prosedurlardan sonra işçi vizası düzəldir və bunun müqabilində xidmət haqqı alırlar. Amma bu məsələdə son dərəcə ehtiyatlı olmaq lazımdır. Nəzərə alınmalıdır ki, bazarda olan şirkətlərin çoxunun Avropada yerləşən və işçiyə ehtiyacı olan müəssisələrlə rəsmi əməkdaşlığı yoxdur. Şirkətlər daha çox vakansiyalar barədə məlumatları hansısa yollarla əldə edir və görə biləcəyiniz işləri sizin əvəzinizdən onlar görürlər.

Rəsmi dəvət məktubu ilə

Bununla belə, işçi qüvvəsinin beynəlxalq miqrasiyası ilə peşəkar şəkildə məşğul olan şirkətlər də var. Onlardan birinin rəhbəri Elməddin Əliyev deyir ki, Avropada işləmək üçün ən vacib məsələ işəgötürəndən rəsmi dəvət məktubunun əldə edilməsidir:

"Bunun üçün Avropada işləmək istəyən şəxslərin sənədləri toplanılaraq işəgötürənə göndərilir və dəvətnamə hazır olana qədər bu məsələ nəzarətdə saxlanılır. Dəvətnamə gəldikdən sonra isə vətəndaş viza üçün növbəyə yazılır. Bu prosesin müddəti ölkələrdən asılı olaraq dəyişir. Məsələn, Slovakiyaya iş üçün müraciət edən şəxslərin sənədləri iki-üç ay ərzində hazır olur. Buradakı iş və maaş barədə öncədən vətəndaşlara məlumat verilir. Dəvətnamə gəldikdə isə artıq onun üzərində vətəndaşın yaşayacağı ünvan da qeyd olunur. Çünki yaşayış ünvanı olmadan viza almaq çətinləşir. Vətəndaşı Slovakiyada qarşılayan olmasa da, o, həmin ünvanı xəritədən taparaq özü yerinə çata bilir. Slovakiyaya ailə ilə getmək istəyənlər də müraciət edə bilərlər. Burada proses iki mərhələli olur. Öncə ailə üzvlərindən biri, daha sonra isə digəri Slovakiyaya göndərilir. Ər-arvad birlikdə getsələr, onların ikisinin də işləməsi mütləqdir (zavodlarda ailəvi işləyənlər var). İşə düzəlmək üçün hər iki şəxs xidmət haqqı ödəyir. Həmin məbləğə viza rüsumu, sığorta pulu, dəvətnamə, vakansiya və zəmanət məktubu daxildir".

Çexiyadakılar

Çexiyada həmyerlilərimiz çoxdur və mütləq əksəriyyət iaşə sistemində çalışır. Restoran və kafe açaraq şəxsi sahibkarlıq edənlər də var, onun-bunun obyektində çalışanlar da. Turistik məkanlarda xırda-xuruş satanlar, küçələrdə canlı reklamçı olaraq turistləri restoranlara, turistik marşrutlara dəvət edənlər olduqca çoxdur.

Elə bu yerdə xatırladaq ki, Avropaya ilk olaraq azərbaycanlılar Almaniyada kütləvi iş tapmış, mövsümi albalı yığımında iştirak etmişdilər. Almaniyadan maşın daşımaq və Polşadan ərzaq gətirməklə başlayan mövsümi işlərimizə bu albalıyığma nisbətən masştablı və əhatəli şəkildə əlavə edilmişdi.

Praqda hətta “Bakı” restoranı da var. Küşələrdə dilimizdə danışıq eşidəndə əsla təəccüblənməməlisiniz.

İaşədən şaxələnmələr də baş verir. Məsələn, bir tanışımız var, “Şkoda” avtomobil konsernində konveyer çalışdırıcısıdır, aylıq 4500 avro qazancı var.

Polşadakılar

Polşa da azərbaycanlıların iş üçün maraq göstərdiyi ölkələrdəndir. Amma burada iş yerləri, əsasən, zavodlardadır, fiziki əmək tələb edən işlərdir. Polşada işləyən Nizami Namazov deyir ki, belə işlərin hər saatına görə ən yaxşı halda 20 zlot (7 manat), əksər hallarda isə 12-15 zlot (4-5 manat) ödəniş edilir. Yəni hər gün 10 saat işləyən adam gündəlik minimum 120 zlot (42 manat), maksimum isə 200 zlot (70 manat) qazana bilər.

"Beləliklə, zavodda işləyirsənsə, ev kirayəsi daxil olmaqla ayı 3000-5000 min zlot (1000-2000 min manat) gəlirlə başa vurmaq olur. Mənim isə Polşada işim İT sahəsi ilə bağlıdır və internetdən tapmışam. Burada yerli dili bilmək üstünlükdür. Amma mən daha çox ingilis dilindən istifadə edirəm. Xərclərə gəlincə isə, burada evin kirayəsi kommunal ödəniş daxil olmaqla azı 1200 zlot (420 manat) xərc tələb edir. İctimai nəqliyyatda birdəfəlik gediş haqqı 4-6 zlot (1-2 manat) təşkil edir. Amma tələbələrə 74 zlota (26 manata) aylıq kart verilir. 30 Gb-lıq internet paketi üçün isə 30 zlot (10 manat) ödəmək lazımdır", - deyə həmsöhbətimiz bildirir.

N.Namazov işi ilə bağlı Çexiyada da tez-tez olur. Onun sözlərinə görə, bu ölkədə də məşğulluqla bağlı şərtlər, demək olar ki, Polşadakı kimidir:

"Baxmayaraq ki, bir çox azərbaycanlılar deyirlər ki, Çexiyada iş tapmaq Polşadan asan və gəlirlidir, amma orada qiymətlər buradan yüksəkdir".

Yekun

Ölkədən beyin axını müstəqilliyin ilk illərində çox yüksək həddə idi. Alimlər, müəllimlər, musiqiçilər, idmançılar kütləvi halda özlərinə daha yüksək məvacibli ölkələr axtarışında idilər.

Amma indi əmək miqrasiyası beyin yox, əzələ, güc axını şəklini almaqdadır. Bizim insanlar Avropada hazırda çox ucuz işçi qüvvəsidir. Həmin o çex, polyak sahibkar özününkünə verəsi olduğu pulun beşdə birini bizimkilərə verib də onların əməyini istismar edir.

Əslində, bu heç istismar da deyil. Bizimkilər bu puldan xoçbəxt olurlarsa, demək, avropalı sahibkarlar savab iş tuturlar.

“Ədəbiyyat və incəsənət” mövzunu davam etdirəcək.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.12.2024)

Əziz oxucularımız. Bu gün yazı yazmaq o qədər arxaikləşib ki, yeniyetmə və gənclərimiz elementar yazışma qaydalarını belə unudublar. Bu xoşagəlməz tendensiyanın qarşısını almaq üçün “Ədəbiyyat və İncəsənət” portalının media dəstəyi ilə Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu  Bakı Şəhəri Üzrə Təhsil İdarəsi ilə birgə “Bir direktor, bir şagird” adlı layihə icra edir. İkinci ildir ki, layihə nümunəvi məktəblərimizi, istedadlı şagirdlərimizi üzə çıxarır, onların ədəbiyyata olan marağına diqqət yönəldir. 

Layihədə ara-sıra çox parlaq məktəblilər gözə dəyir. Onlardan biri də 2 nömrəli texniki-humanitar liseyin 11-ci sinif şagirdi Toğrul Tağıyevdir. 

Tağıyev Toğrul Firavan oğlu 2014-ci ildə Səbail rayonu 162 nömrəli tam orta məktəbin 1- ci sinfinə daxil olub. 2018-ci ildən etibarən təhsilini Həbib bəy Mahmudbəyov adına 2 nömrəli texniki-humanitar liseydə davam etdirir. Hal-hazırda 11-ci sinif şagirdidir. 

Oxuduğu müddət ərzində məktəbin tədbirlərində, fənn müsabiqələrində və olimpiadalarında iştirak etmiş, bir çox nailiyyətlər əldə etmişdir. Bunlara misal olaraq, 2019-cu ildə “100 Saat Astronomiya” gününə həsr olunmuş yaradıcılıq müsabiqəsində fəal iştirakına görə sertifikat qazanmış, 2020-ci ildə Con Fon Neyman adına Beynəlxalq Riyaziyyat Olimpiadasında həvəsləndirici yerə layiq görülmüş, 2021-ci ildə keçirilmiş Məktəblilərarası Vl Fənn Müsabiqələrində biologiya fənni üzrə bürünc medal qazanmışdır. 2023-cü ildə “İntermediate” ingilis dili səviyyəsini qazanmışdır. Elm və Təhsil Nazirliyinin təşkil etdiyi beynəlxalq olimpiadalara hazırlıq dərslərində iştirak edərək Beynəlxalq Biologiya Olimpiadasına (IBO) hazırlaşmışdır. Məqsədi Azərbaycan Tibb Universitetində təhsil alıb vətəninə layiqincə xidmət etməkdir. 

Asudə vaxtlarımda futbol və şahmat oynamağı xoşlayır. Hazırda lll dərəcəli şahmatçıdır.

Amma onun ən fitri istedadı həm də gözəl qələmə sahib olmasıdır. Biz Toğrula uğurlu yol arzulayır, gələcəkdə həkim olsa da qələmini publisistikada aradabir sınamasını tövsiyyə edir, onun valideyinlərinə, müəllimlərinə isə belə bir yeniyetmə yetişdirdikləri üçün afərin deyirik. 

Toğrulun layihəyə yolladığı essesini bir daha oxuculara təqdim edirik. 

Var ol, Toğrul!

ESSE

“VAXTI NECƏ İDARƏ ETMƏLİ”

“Zamanın idarəsi yoxdur, özünü idarə vardır” deyib yazıçı Rory Vaden. Bu ifadə ilə tanış olduqdan sonra “əslində zamanın idarə olunması anlayışı, həqiqətən, yanlışdır” deyə düşündüm, çünki biz saatın əqrəblərini tutub zamanı saxlamaq qüdrətinə malik olmadığımızdan zamanı deyil də, əslində özümüzü idarə etməliyik. Buna görə də “zamanımı necə idarə edə bilərəm?” düşüncəsini “özümü necə idarə edə bilərəm ki, günüm daha səmərəli və məhsuldar keçsin?” fikri ilə əvəz etdim.

İlk növbədə “Zaman su kimi axıb keçir”, “Saatlar elə tez keçir ki, heç fərqində olmuram” , “Heç nəyə vaxtım çatmır” kimi ifadələrlə əslində özümə bəraət qazandırdığımı dərk edib onlardan əl çəkdim. Çünki hər dəfə vaxtım yoxdur deyəndə  mövcud zamanı da əldən verdiyimi anladım. Vaxt, insan həyatının ən dəyərli sərvətlərindən biridir. O, nə geri qaytarıla bilər, nə də artırıla bilər. Hər kəs kimi eyni miqdarda vaxta-24 saata sahib olduğum halda, bu zamanı necə keçirməyim həyatımın keyfiyyətini və uğurlarımı müəyyən edir. Buna görə də vaxtı səmərəli idarə etmək həm şəxsi inkişafım, həm də gələcək hədəflərim üçün vacibdir.  

Vaxtın səmərəli idarə edilməsi üçün ilk addım planlaşdırmadır. Əgər bir insan gündəlik işlərini planlaşdırarsa, həm işlərinin öhdəsindən daha asan gələ bilər, həm də özünə daha çox boş vaxt ayıra bilər. Məsələn, dərslərini vaxtında hazırlayan bir şagird həm yaxşı nəticələr əldə edir, həm də istirahət üçün kifayət qədər vaxt tapır. Ona görə oyanan kimi ilk işim günümü planlamaq olur ki, günüm daha səmərəli keçsin.

Digər tərəfdən, vaxtın boşa xərclənməsi insanı həm fiziki, həm də mənəvi yorğunluğa gətirib çıxara bilər. Müasir dövrün ən böyük vaxt israfçılarından biri sosial mediadır. Saatlarla mənasız videolara baxmaq və ya lazımsız müzakirələrə qoşulmaq həm vaxt itkisi, həm də enerji bitkinliyi yaradır. Buna görə də sosial medialarda keçirdiyim vaxtı minimuma endirib əvəzində daha çox kitab oxumaq, yeni bacarıqlar öyrənmək və ya idmanla məşğul olmaq kimi məhsuldar fəaliyyətlərə vaxt ayırmağa çalışıram.   

Vaxtın düzgün idarə olunması həm də balanslı həyat üçün vacibdir. İnsan yalnız işləmək və ya oxumaqla deyil, ailəsinə, dostlarına və hobbilərinə də vaxt ayırmalıdır. Bu həm ruhən rahatlıq gətirir, həm də insanın daha motivasiyalı olmasına kömək edir. Vaxt bölgüsünə nəzarət etməyə başlayandan sonra həm ailəmə vaxt ayırır, həm də dostlarımla şahmat, futbol kimi sevimli oyunlarımı oynaya bilirəm. 

Araşdırılmalar əsasında müəyyən olunmuşdur ki, vaxt itkisinin ən böyük səbəbi dağınıqlıqdır. Buna görə də, hər zaman evimizi və ya öz otağımızı səliqəli saxlamalıyıq. Hər bir əşyamızın bir yeri olmalıdır ki, onu axtarmaq vaxt itkisinə səbəb olmasın. Bu mənim öz həyatımda yer ayırdığım ən önəmli nüansdır, çünki deyilənə görə otağımız öz beynimizin içini təmsil edir. Əgər otağımız dağınıqdırsa, bu beynimizdəki fikirlərin də qarışıq və işlərimizin plansız olması deməkdir.

Son zamanlara qədər universitet qəbul imtahanına hazırlaşmaq üçün özümdə inkişaf etdirmək istədiyim ən birinci bacarıq, zamanı idarə etmək qabiliyyəti idi. Çünki bir dəfə dərs zamanı müəllimimiz verdiyi tapşırığı yerinə yetirmək üçün bizə saniyəölçənlə vaxt təyin etdi, bir anlıq bütün bildiklərimi unudub, sadəcə zamanın axıb getdiyinə və bu zaman çərçivəsində heç nə edə bilməyəcəyimə dair həyəcana qapıldım. Nəticə mənim üçün heç də ürək açan olmadı, onda müəllimimin dediyi söz mənim üçün unudulmaz oldu: Zamanı idarə edə bilməyənlər həyatlarını idarə edə bilməzlər!

Bu zaman anladım ki, bütün məqsədlərimi və xəyallarımı gerçəkləşdirmək üçün ehtiyacım olan sadəcə çox çalışmaq deyil, həm də zamanı səmərəli istifadə edərək, onu idarə etməyi öyrənməkdir. Bunun izlədiyimiz bir filmdə çox daha yaxşı başa düşdüm.

"Vaxt" adlı bu film 2011-ci ildə çəkilmiş elmi-fantastik janrda olub, insan həyatının "vaxt"la ölçüldüyü distopik bir dünyanı təsvir edirdi. Bu filmdə hər kəsin qolunda bir sayğac var və bu sayğac onların həyatının sonuna nə qədər qaldığını göstərir. Pulun əvəzinə vaxt əsas valyutadır – işləyərək vaxt qazanmaq, yaxud vaxtı sərf etmək mümkündür. Bir növ insanlar vaxtlarını sərf edərək həyatda qalmağa çalışır, yemək və ya pul qazanırdılar. Əlbəttə, filmdə ən varlılar ən çox zamanı olanlar idi. Bu film mənə əslində zamanın nə qədər qiymətli olduğunu, zaman varkən görülə biləcək hər şeyi planlı və ardıcıl etməyim gərəkdiyini bir daha göstərmiş oldu. Çünki zaman bu dünyada geri dönüşü olmayan və əvəzedilə bilməyən yeganə sərvətdir.

Nəticə olaraq bunu demək istəyirəm ki, vaxtı səmərəli idarə etmək həyatımızın hər anını dəyərli etmək deməkdir. Biz vaxtımızı necə istifadə ediriksə, gələcəyimiz də elə formalaşır. Vaxtın qədrini bilən insanlar həm özləri ilə, həm də ətrafdakılarla daha harmonik bir həyat yaşayırlar. Hər birimiz vaxtımızı daha yaxşı dəyərləndirmək üçün addımlar atmalıyıq, çünki zaman həyatımızın ən qiymətli sərvətidir.

Şəkildə: Toğrul Tağıyev təhsil aldığı liseyin direktoru Turanə Məcidli ilə. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.12.2024)

Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın əsəsrlərindən seçilmiş bir sıra qranula – cövhər sayıla biləcək məqamları “Ədəbiyyat və incəsənət” oxucularına təqdim edir.

Kamal Abdulla özü seçilmiş bu cövhərlər barədə yazır: “İllərdən bəri yazdığım müxtəlif şeirlərin, esselərin, pyeslərin, hekayə və romanların, publisistik məqalələrin və elmi əsərlərin, verdiyim intervülərin hər birinin içində yer almış və bu gün də öz məzmunu, tutumu, forması ilə diqqətimi çəkən misralar, cümlələr günlərin bir günü sanki dil açıb mənə dedilər ki, bizim bir-birimizdən zaman və məkanca ayrılığımıza son qoy və bizi bir-birimizin yanında yerləşdir. Sən görəcəksən ki, bu zaman biz tamamilə yeni bir cazibədə zühur etmişik. Onlar qeyri-səlis məntiq dili ilə desək, içində olduqları mətnin qranulaları (ilkin vacib hissəcikləri) idi. Qranula, başqa cür ifadə etsək, cümlədən (mətndən) bütün artıq hissələri siləndən sonra yerdə qalan cövhərdir.”

Bu günlərdə “Everest” nəşriyyatında müəllifin “Seçmələrin seçməsi-qranulalar” adlı kitabı da işıq üzü görmüşdür.

Beləliklə, hər gün Kamal Abdulladan 7 qranula:

1.

Haqverdiyev və Borxes! Hər ikisində mistika güclüdür. İkisi də roman yazmayıb. Hər ikisi roman qədər dolumlu hekayələr müəllifidir.

2.

Sosrealizmin zahiri təntənəsi və daxili fəlakəti dramatik bir dövrün bu gün bizə bəzən eybəcərlik kimi görünən mənzərəsini yaratdı. Bu eybəcərlik ilk növbədə “bütləşdirmə” adlandıra biləcəyimiz mexanizm ilə hərəkətə gətirilirdi.

3.

“ Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı Mifdən Yazıya keçid ideyasını həyata keçirən ədəbi vasitədir. Bu onun hər bir hüceyrəsində özünü göstərir.

4.

Mifin üslubu Sözdür. Yazının üslubu Cümlədir.

5.

Bəziləri tutublar ki, “Yarımçıq əlyazma”da bu söz belə olmalı idi, olmadı, o söz elə olmalı idi, olmadı… Bir kəlmə ilə cavab verirəm. Yoxdu söz! Var Söz! Var mahiyyətlər dünyası! Mənim üçün vacib olan çiynimi dilə söykəyib ondan o tərəfə - mahiyyətlər dünyasına baxmaq, onun siluetini oxucu təsəvvüründə canlandırmaq cəhdidir. Ortada “kon”a qoyulmuş mahiyyətlər dünyası varsa, dil nahamvarlıqları məni düşündürməz!

6.

Mifin Dastandakı və eləcə də bütün Azərbaycan ədəbiyyatındakı səlahiyyətli səfiri Dədə Qorquddur

7.

Peyğəmbərin yaranmasının şərti o deyil dir ki, işıqlı bir adam meydana çıxmalıdır. Əsas şərt odur ki, bu işıq qaranlıq kütlənin fonunda parlasın.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.12.2024)

Şəfa Vəli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

“Çıq...” “Çıq...”  “Çıq...” 

Azalya ətrafa boylandı.  Qonaq otağındakı xalçanın üstündə oturub  tutuquşu  rəsmini boyayırdı. Bir əlində yaşıl, o biri əlində qırmızı karandaş vardı. Sarı ilə narıncı karandaşlar  qatlanmış sol dizinin dibindəydi. Qara karandaş  uzatdığı sağ ayağının böyründəydi. O biri karandaşlar isə hələ qutularındaydı. Və bu gözəl məşğuliyyətin ortasında Azalyanın qulağına çıqqıltı səsi gəlmişdi. Haradan gəlirdi bu səs? 

Azalya ayağa qalxdı. Divana söykənib divar saatına baxdı. Yox, çıqqıltı səsi divar saatından gəlmirdi. Bəs bu səs haradan gəlirdi? Əllərindəki yaşıl və qırmızı karandaşlara baxdı, onları elə divanaca qoydu, başladı evi dolanmağa. Hara gedirdisə, o çıqqıltını eşidirdi. Amma... Hə, hə, yataq otağında çıqqıltı səsi az eşidilirdi. Mətbəxdə də uzaqdan gəlirdi çıqqıltı. Azalya yenidən qonaq otağına qayıtdı. Xalçanın üstündə-rəngləmə albomunun yanında dayandı. Qaşlarını düyünlədi. Bu dəfə hər çıqqıltı səsi ona ayrı cür gəldi. 

-“Çıq...Çıq-çıq-çıq...”

-“...I...Çıq...”  “...I...Çıq”

-“Çık-çık!” “Çııık”.  “Çık-çık!” “Çııık”.  

Azalya yenə divar saatına baxdı. Divar saatı bu dəfə hiyləgərliklə gülümsəyirdi. Azalya ondan soruşdu: 

-Ay divar saatı,  bu çıqqıltılar haradan gəlir? 

Divar saatı qaşlarını oynatdı, əqrəblərini  titrətdi. Dedi: 

-Gəl, hər şeyi lap əvvəldən izah edim sənə. Mənim adım “Xala saat”dır.  Sən lap balaca olanda - bələkdə olanda mən sənə baxırdım. Çalışırdım ki, səsim çıxmasın. Axı  körpələr yatanda hamı sakit olmalıdır. Eləcə də, bu evdəki bütün bacımuşaqlarına tapşırdım ki,  özlərini yaxşı aparsınlar. Səs çıxarıb səni narahat etməsinlər. İndi sən böyümüsən deyə, onlara icazə vermişəm səs çıxarmağa. 

-Nə? Bu evdə hələ sənin qohumların da var? 

-Oooo... Düz üç dənə!

Azalya təəccübdən bilmədi neyləsin. Balaca ayaqlarının birini qaldırıb-birini qoydu, sağ əlinin şəhadət barmağıyla sol əlindəki barmaqları, sol əlinin şəhadət barmağıyla sağ əlindəki barmaqları saydı. Sonra  incimiş halda soruşdu: 

-Yaxşı, ay Xala saat, bəs niyə indiyədək sənin bacınuşaqları heç gəlib mənimlə oynamayıblar? 

-Biz saatların oyuncağı zamandır, qızcığaz. Biz insanlar kimi əlimizə keçənlə oynamırıq, nə də özümüzdən oyun uydurmuruq. 

-Zaman? Onu haradan alırsınız? 

-Almırıq. Biz zamanı satırıq insanlara. Özü də çox baha qiymətə. O qədər baha ki, onun qarşılığını insan yalnız yaxşı əməllə, gözəl işlərlə ödəyə bilər. 

Azalya xalçanın üstündə var-gəl etməyə başladı. Çalışdı ki, ətrafa səpələnmiş oyuncaqlarından heç birini ayaqlamasın. Otağa azacıq sükut çökdü. Və yenidən çıqqıltı səsi ətrafı bürüdü. Azalya bir də dikəldi Xala saatın qarşısında: 

-Hanı sənin qohumların? Harada gizləniblər? Niyə çıqqıldayırlar? 

-Suallarını bir-bir versənə, qızcığaz! –Xala saat hökmlə dedi. 

-Hamısını birdən verdim suallarımın, sən də hamısını birdən cavablandır! 

Xala saat qəşş elədi: 

-Hə, gözəl qız! Sən mənim yadıma ədəbiyyatın ən sehirli saatsazını saldın. Onun adı Zəkəriyyə ustadır. Əgər biz onun əlinin sehrinə sadiq qalsaydıq, indi insanların əlində qurulmazdıq... Nəysə... Qəşəng Azalya, verim də sənin suallarının cavabını.  Qohumlarım gizlənməyiblər, anan onları dolabın siyirməsinə qoyub ki, tozlanmasınlar. Çıqqıltılar onların nəğmələridir. 

-Hamısı eyni nəğməni oxusun də! Hərəsi ayrı cür çıqqıldayır! 

-Hə, düz tapdın! Biz saatların hərəmizin öz nəğməsi olur. Çünki hamımız eyni zamanı göstərsək də,  o zaman kəsiyi insan ömrünə fərqli anlamlarla yazılır. Ona görə biz saatların nəğmələri ayrıdır. Rəngimiz, ölçümüz, əqrəblərimiz eyni olsa belə, unutma, hər saatın öz nəğməsi, hər zaman kəsiyinin öz mənası olur. 

Azalya yüyrək özünü dolaba çatdırdı. Onun siyirməsini çəkdi.  Ağ, qırmızı və qızılı rəngdə üç qol saatı yan-yana düzülmüşdü. Azalya birinci ağ saatı əlinə aldı: 

-Salam, ay ağ saat. Nəğmən nədən bəhs edir? 

-Mənim nəğməm insanın ağ günündən danışır, gözəl qız! 

Azalya onu sığalladı, qaytarıb yerinə qoydu. Bu dəfə qırmızı saatı aldı balaca ovcunun içinə. Ona pıçıldadı: 

-Sən nədən oxuyursan? Hə? 

-Adi, bir-birinin eynisi olan günlərin içində insan özünə qırmızı günlər tapdı ki, həyatında fərqlilik olsun. O günlərin adına “bayram” dedi, “özəl gün” dedi. Mən həmin o qırmızı günlərin nəğməsinin carçısıyam. 

Azalya qırmızı saatı  öpdü... Qaytarıb qoydu yerinə və qızılı saata gülümsədi: 

-Gəl, gəl səni də əlimə alım. 

Qızılı saat Azalyanın barmaqlarının toxunuşuyla nazlandı. Rəqəmlərdən olan kipriklərinin arasındakı tək gözünü süzdürdü. Zümzümə edirmiş kimi, dedi: 

-Məənn... Məəən də  insaaanların xoşbəxtlikləriyləəəə bəzəəədikləri zamaaanın səəəəsiyəm!  Xooooşbəxtliyin əsl rəngiiiidir qızılı! 

Azalya onu bağrına basdı, güldü,  xoşbəxt oldu... Sonra qızılı saatı da yerinə qoydu. Amma siyirməni tam örtmədi ki, saatların səsi daha aydın eşidilsin. İndi o bilirdi ki, bir an içərisində insan həyatından bəhs edən bütün nəğmələri duymaq olur.  Və öyrənirdi ki, bu nəğmələrin cəmindən ibarətdir həyat...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.12.2024)

Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İnsan ömrü sanki üç fəsildən ibarət bir hekayədir: hicran, həsrət və vüsal. Hər biri öz dərinliyi, iztirabı və xoşbəxtliyi ilə insan qəlbini sarmaşıq kimi bürüyür. Bu fəsillər nə qədər fərqli görünsə də, bir-birindən doğulur və bir-birinə möhtacdırlar. Hicran olmasa, həsrət yanğısı olmayacaq; həsrət olmasa, vüsalın şirinliyi duyulmayacaq.

 Hicran: ayrılığın zəhəri

 Hicran… Sanki insanın ömründən qoparılan bir parça. Bir ayrılıq, bir uzaqlıq, bəlkə də bir son. O, göz yaşları ilə suvarılmış bir torpağa bənzər. Sən ona ümid toxumu səpsən belə hər dəfə qara bir kölgə üstünə düşər və ürəyinin çırpıntılarını boğar.

Gözlənilmədən gəlir hicran. Səni hazırlıqsız yaxalayar, addımını yavaşladar, nəfəsini kəsər. Sanki qışın sərt şaxtasıdır – içindəki bahar nəfəsini dondurar. Qəfil bir baxışda, soyuyan bir əl tutuşunda, uzaqlaşan bir qədəmdə yaranır. Bir insanın səndən üz çevirməsi ilə yaranan boşluq əbədilik zənn etdiyin o məhəbbətin tabutunu daşıyar.

O anlarda insan həmişə düşünür: Axı bu belə bitməməli idi. Birlikdə qurduğumuz arzular, gəzdiyimiz küçələr, bir-birimizə dediyimiz sözlər… Bütün bunlar necə külə dönə bilərdi? Hicran özünün acı sükutu ilə bu suallara cavab verməz. O, sadəcə yaşadar, amma heç vaxt dindirməz. Gecələr pəncərənin kənarında yuxusuz qaldığında, şəhərin o tənha sükutunda, uzaqlarda qalmış səslərin xiffətində səni əzab içində boğar.

Hicran ağrıdı, amma içində bir təzə toxum cücərdir – həsrət.

Həsrət: könlün yanğısı

Həsrət – bir cüt gözün, bir nəfəsin, bir səsin yoxluğuna alışmamaqdır. Gecə-gündüz içində közərən bir od. Bu od nə yanar, nə də sönər; sadəcə insanı için-için yandırar.        Həsrətin dili yoxdur, amma hər an sənə danışar. “O haradadır? Səni xatırlayırmı? Qayıdacaqmı?”

Bir insanı sevdikdən sonra ondan ayrılmaq mümkündürmü? Görən həsrət bu suala cavabdırmı? Ayrı düşdüyün insan hər an zehnində, ürəyində yaşamağa davam edərkən sevgi necə unudula bilər? Bəzən küçədə ona bənzər bir simanı görərsən ürəyin əsər. Onun sevdiyi bir mahnı radioda çalınar, gözlərin dolub-boşalar. Qəlbində həmişə yarım qalan bir hekayənin izləri qalar. Çünki insan sevdiyini unuda bilməz, yalnız onun yoxluğuna öyrəşər.

Həsrət – əbədi bir ümidin adı da ola bilər. Çünki həsrətin sonu bir ümidlə yazılar: vüsal.

Vüsal: ümidin bəhrəsi

Vüsal – insanın cənnətidir. Bir zamanlar xəyalını belə qurmağa qorxduğun, əlçatmaz bildiyin o an. Onu görmək, onun səsini eşitmək, onunla eyni nəfəsi bölüşmək. İllərin ağrısı, gözləməsi, dilə gətirilməyən bütün arzular bu bir anın içində əriyər. Əllərinin bir daha buraxılmayacağı, baxışların həsrətlə dolmayacağı bir an.

O anlarda insan dünyanı unudar. Çünki vüsal insanın ürəyində bütün qapıları açar. Bir zamanlar boş görünən həyatı birdən-birə məna qazanar. Günəş daha parlaq doğar, külək daha xoş əsər, hər küncdə sevginin izi görünər.

Lakin vüsal heç də hər zaman tam olmaz. Bəzən arxasında köhnə yaraların kölgəsi qalır. Hicran və həsrətlə yoğrulmuş qəlb heç vaxt tam sağalmaz, amma vüsal yenə də onu dirçəldər. O qəlbə yeni bir nəfəs, yeni bir bahar bəxş edər.

Həyat: hər üç fəsil birlikdə

Həyat elə hicran, həsrət və vüsalın bir-birini izlədiyi bir səfərdir. Hər bir insan bu üç duyğunu bir gün yaşayar. Hicran insanı sınayar, həsrət onu yanğı ilə yoğurar, vüsal isə o yanğını söndürər. Amma həmişə belə bir sual var: “Həyatda hər kəs vüsala çata bilirmi?”

Bəlkə də vüsal əslində sevgilinin qayıdışı deyil. Bəzən insan öz içində vüsala çatar. O, keçmişini qəbul edər, sevgini içində yaşadar, və yaxud xoş xatirələrə bir gülüş bəxş edib yola davam edər.

Bu üç duyğu insana insan olduğunu xatırladar. Hicran səni sevginin qədrini bilməyə, həsrət səni ümid etməyə, vüsal isə səni yaşamağa öyrədər. Ən nəhayətində, həyatı mənalı edən də bu üç fəsildir. Hicran olmasaydı, sevginin dəyəri bilinməzdi; həsrət olmasaydı, insan ümid etməzdi; vüsal olmasaydı, ürəklər yenidən doğulmazdı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.12.2024)