“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün Şeir vaxtıdır, sizlərə Həsən Kürün şeirləri təqdim edilir.

CƏBHƏDƏN MƏKTUB

Mənə şərifini göndərmə daha.
Səngər beşik kimi istidir, qızım.
Vətən sənin kimi suyu şirindi.
Hamını özünə istədir, qızım.

Görsən darıxırsan, şəkillərə bax.
Körpə əllərini boynuma dola.
Boylan pəncərədən getdiyim yola,
Bu məni görməyə bəs edir, qızım.

Mən burda yaxşıyam, sən də yaxşı ol,
Bilim ki, sənin də günün şən keçir.
İnan, göndərdiyin bütün dualar
Gəlir başımızın üstündən keçir.
Allah başımızın üstədir, qızım.

Allah üstümüzdən çəkməsə əlin,
Birgə yandırarıq zəfər məşəlin.
Hamının qorxduğu zalım əcəlin
Boyu boyumuzdan bəstədir, qızım.

Əgər günün biri geri dönməsəm,
Eşidə bilməsən atanın səsin,
Qorxma, ürəyinə qorxu düşməsin,
Atan ölməyibdi, xəstədi, qızım.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

ANAR, ŞEİRLƏR

HƏVƏSKAR ŞAİRDƏN XALQ ŞAİRİNƏ

                                              Fikrət Qocaya

Tanış olduğumuz gün necə cavan idik biz,

Yaman uzaqda qaldı moskvalı gəncliyimiz.

Çörək kəsdik səninlə, hərdən araq da içdük,

Çox qarışıq illərin yüz sınağından keçdik.

Döndərmək istədilər,

Yolumuzdan dönmədik.

Sındırmaq istədilər,

Söndürmək istədilər,

Biz sınmadıq, sönmədik.

Gözlərin əvvəlkitək işıqlıdır, diridir,

Amma burnun da bir az burnum kimi iridir.

Nə qəm, kefini pozma, etmə bunun xiffətin,

Burnun ki heç bir zaman

İy çəkməyib havadan,

“Dostumuz”tək dəyişmir hər havada sifətin.

Tanrım hər şeyi bilər, hər işi də düz elər.

İstədiyin işlər də, inşallah, düzələr.

Dünya sənə tanışdı,

Gah səninlə dalaşdı,

Gah səninlə danışdı.

Dünya belə dünyadı – mübarizə, döyüşdü.

İllər ötüb keçdikcə dünya yaman dəyişdi.

Sənsə əvvəlki kimi həmin Fikrət Qocasan,

Vüqarın, qeyrətinlə ucalardan ucasan,

Arzum budur, həmişə

ilham qanadlarında

Uçasan, hey uçasan.

Bunu bilirəm, dostum, işimiz çox çətindi,

Amma bax ha, nəbadə,

Bir gün lap təngə gəlib

Balıqçılıq etməkçün

Baş götürüb qaçasan.

                    30 iyul 2001

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

"Həyat ağlamaq qədər çətindir..."  Bəli, bəzən bəzi insanlar üçün ağlamaq eyni ilə yaşadıqları həyat qədər çətin olur. Şairin də dediyi kimi: "Təkcə gücsüzlüyündən yıxılmır atam balası, arada gücündən yıxılır adam."  

Bu gün sizlərə məktublarında "Kimsəyə salam söyləməyin", "Hamı yalançıdır"-, yazan həyatdan nakam və küskün köçən Ərtoğrul Cavid haqqında danışmaq istəyirəm.

Şair-dramaturq, filoloq-alim, ədəbiyyatşunas, folklorşunas, musiqişunas, bəstəkar, tərcüməçi, rəssam - ilk dəfə onun haqqında, onun çoxcəhətli fəaliyyəti haqqında oxuyanda çox heyrətlənmişdim. Yuxarıda sadaladığım bu fəaliyyətlər sanki 24 deyil də, 60-70 yaşlı bir insana aiddir elə deyilmi?

Lakin, bir çox insanın 60-70 illik ömürdə belə edə bilmədiklərini o, sadəcə 24 illik qısacıq ömrünə sığdıra bilmişdi.

Ərtoğrul Hüseyn Cavid oğlu Rasizadə 22 oktyabr 1919-cu ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 1940-cı ildə Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun (indiki Azərbaycan Pedaqoji Universiteti) dil və ədəbiyyat fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının bəstəkarlıq fakültəsinə daxil olmuşdur.

Tələbə ikən təhsil və mütaliə ilə yanaşı o, çoxlu araşdırmalar aparmış, tərcümələr etmiş, bədii əsərlər yazmış və rəsmlər çəkmişdi.

Xalq artisti Bülbülün rəhbərlik etdiyi xalq musiqisinin tədqiqatı ilə məşğul olan Musiqi Elmi Tədqiqat Kabinetində çalışmış, 50-dən artıq folklor nümunəsinə elmi rəy yazmış, bəzi el sənətkarlarının dilindən çoxlu şeir nümunəsini, aşıqlarımızın ifasında söylənən dastan və nağılların mətnlərini yazıya almış, çoxlu xalq musiqi örnəklərini -  "Dağlarda çiçək”, “Uca dağlar”, “Sona bülbüllər”, “Ceyran bala” kimi məşhur xalq mahnılarını isə nota almışdır. Dünya və rus klassik bəstəkarlarının mətnlərinin tərcüməsini etmişdir. 

Ərtoğrul Cavid həmçinin 200-dən artıq el havasını və xalq mahnısını da toplayıb çapa hazırlayıbmış. Lakin onlar işıq üzü görməyib. Məlum məsələdir ki, xalq düşmənin oğlu olduğu üçün Ərtoğrulun adı çap materiallarından bilərək çıxarılmış, unudulmuşdur. 

O, M.Dilbazinin “Layla”, N.Rəfibəylinin “Eşq olsun” şeirlərinə musiqi bəstələyib.

Ərtoğrulun ilk böyük əsəri fortepiano üçün yazılmış “Doqquz variasiya” olmuşdur ki, bunu da o, müəllimi Üzeyir Hacıbəyova ithaf etmişdi. 

Onun əsərləri içərisində Nizaminin “Sevgili yar gəlmiş idi” qəzəlinə, Türkmən xalq şairi Kəminənin “Leylanın vəsfi”, Tahir Rasizadənin "Səninlə olaydım" şeirinə yazdığı romanslar da mövcuddur.

Hətta Ərtoğrulun günümüzə qədər gəlib çıxmış 4-5 dəqiqədən ibarət bir səs yazısı da var ki, o bu yazıda "Leylanın vəsfi, sözləri Türkmən xalq şairi Kəminənindir. Musiqisi Ərtoğrul, çalır Ərtoğrul"-, söyləyərək çalmağa başlayır və bu ifasını səs yazma cihazı vasitəsi ilə vala yazır.

https://youtu.be/C8o76KMbxFs?si=AjUhvHXtyj3uxIOC

Qeyd etdiyim linkə keçid edərək siz həmin səs yazısını dinləyə bilərsiz.

Ərtoğrul məharətini sadəcə musiqidə deyil, rəssamlıq və ədəbiiyyatda da danışdırmış, "Ağlayan uşaq", "Spripkaçı", "Qızılgül", "Mələklər", "Atlı", "Antik heykəl", "Bethoven" adlı rəsm əsərləri çəkmiş, "Eqoistin taleyi" adlı pyes və “Bahar”, “Borjom”, “Gövərçinin naləsi”, “Sönük həyat”, “Dalğa”, “Ay”, “Qalibiyyət nəğməsi”, “İspan qadının dilindən layla”, “Sənsən” kim  bir çox şeir qələmə almışdır.

"Hüseyn Cavid" mükafatı laureatı, tənqidçi, publisist Azər Turanın sözlərinə görə Ərtoğrul Cavid sərbəst şeirin ilk örnəklərini yaratmış, kinossenari və balet librettosu da yazmışdır. 

O, eyni zamanda çox gözəl şahmat da oynayırmış və şahmat oynayarkən partiyalarının belə hamısını qeydə alırmış. 

Ərtoğrul Cavid 1942-ci ildə tələbə olmasına baxmayaraq, ordu sıralarına çağırılmış, "Xalq düşməni"nin oğlu olduğu üçün cəbhəyə deyil, Gürcüstanda yerləşən  cərimə (fəhlə) batalyonuna işləməyə göndərilmişdi. Orada ağır işlərdə çalışdırıldığına görə ağciyər xəstəliyinə - vərəmə yoluxan Ərtoğrul Cavid bir müddət xəstəxanada müalicə almışdır.

Hospitalda müalicə aldığı günlərdə sadəcə anası bir dəfə çətinliklə də olsa onun yanına gedə bilir. 

Ərtoğrul bu dövrdə ailəsinə və sevimli müəllimləri Bülbül və Üzeyir bəyə yazdığı məktublarda küskünlük dolu sətirlər qələmə almışdır.

Bu məktublarda o, gəlib onu aparmadıqları üçün qohumlarından şikayətlənir, Üzeyir bəyə yazdığı məktubda anası Mişkinaz xanım və bacısı Turan Caviddən nigaran olduğunu söyləyir. Üzeyir bəydən onları işə düzəltməsini istəyir. 

Bülbülə ünvanladığı məktublardan birinin mətni belədir:

"Hörmətli Bülbül dayı, salamlar. Bir ədib söyləmiş: "Həyat insanlardan da insafsızdır"-, doğrudan da belə imiş. Tale məni elə bir dərdə saldı ki, bütün planlarım, arzularım alt- üst oldu. Qarşıdakı əsas məsələ möhkəm yemək, təmiz hava udmaq  və dincəlməkdir. Bəlkə kiçicik ömrümə bir neçə gün əlavə edə bildim. Vəziyyətim çox da yüngül deyil. Aprel ayının 7-dən başlıyaraq ta 18-nə qədər sinəmdən qan gəldi. Qızdırmam səhərlər 38-dən aşağı enmir. Gecə isə 40-a qədər qalxır. Lazımi davacat və yeməyin olmaması işləri daha da ağırlaşdırır. Son dərəcə zəifəm, yerimdə otura bilmirəm. Doktur yazmağa yol vermir, məktubu gizli uzandığım halda yazıram. Vəziyyətin bu qədər ağırlığına baxmayaraq gizli bir mənbə daima mənə qüvvət verir. Məni yaşadan bu qüvvə sarsılmaz iradə və möhkəm inamdır. Mən öz məqsədimə, idealıma çatacam, bu musiqidir. Anam salamat gəlib çatdı, Üzeyir bəyin sizin və konservatoriyanın mənə yardım elədiklərini söyləyincə gözlərim yaşardı. Demək, mən xatirələrdə yaşayıram. Yardımınıza görə çoxlu-çoxlu təşəkkürlər edirəm. Sağlıq olsun, heç bir yaxşılıq əvəzsiz qalmır. Mənim indiki planım Naxçıvana getməkdir. Orda hər şey var, nənəmlə qonşu kəndlərə gedəcəyəm. Əgər səhhətim imkan versə kabineti maraqlandıran materiallar toplayacam. Yanımda xeyli not və yazı kağızı var. Artıq yazacaq bir şey yoxdur. Eliyə bilsəz cavab yazın. Yardımınıza görə yenə dönə-dönə təşəkkür edirəm. Məndən hamıya kabinetin əməkdaşlarına müəllimlərinə, xatırlayanların hamısına salamlar, əllərinizi sıxıram. Sizin Ərtoğrul Cavid." 26 aprel 1943-cü il.  

Bacısı Turan Cavidə göndərdiyi məktublarda isə o, belə yazırdı:

"Əziz bacım Turan... Məni ən çox düşündürən səni əhatə edən mühitdir - yoldaşların, sənin xarakter inkişafındır. Hər addımda çox ehtiyatlı ol, hamı yalançıdır. Qardaşın Ərtoğrull"  

"Turan!.. Çalış familəmizin saflığını, ucalığını qoru. Möhkəm ol - qırıl, lakin əyilmə: yaxşı olar ki, çalış kimsə yaxın durmasın. Mümkün qədər kənar, ciddi, soyuqqanlı. Ərtoğrul"  

"Qohumlarımdan məktub almadığım üçün məni heç yerə buraxmırlar, deyirlər yalan söyləyirsən, qohumun olsa, yanına gələr, heç olmasa məktub yazar. Doğru da deyirlər... Nə olacağını özüm də bilmirəm. Bir adam dalımca gəlsəydi, dərhal buraxardılar, təəssüf ki, heç cavab da yazmırlar".  

"Əgər Naxçıvandakılar vaxtında yemək yardımı göstərsəydi, çoxdan ayağa qalxmışdım".  

"Əgər bir qohum mənim buraxılmağımı, daha doğrusu, komissiyadan keçməmi tələb etsəydi, günlərlə burada qalsaydı, əlləşsəydi, düzələrdi. Eyb etməz, özüm düzəldərəm".  

"Kimsəyə salam söyləməyin..." 

Tərxis olunmağı bir müddət ləngidilən Ərtoğrul Cavid 1943-cü ilin sentyabrında, nəhayət  ordudan tərxis edilib Əziz Şərifin vasitəçiliyi ilə Naxçıvana gətirilir.

Gənc dahi 14 noyabr 1943-cü ildə Naxçıvanda vəfat etmişdir və  Hüseyn Cavidin Naxçıvandakı  məqbərəsində atasının və anası Mişkinaz Cavidin qəbirləri ilə yan-yana  dəfn olunmuşdur.

Məktublarında "Kimsəyə salam söyləməyin", "Hamı yalançıdır"-, yazan həyatdan nakam və küskün köçən  Ərtoğrulun gördüyü bir çox işlər, yazdığı əlyazmalar təəssüfki yarım qalmışdır. 

Lakin o sadəcə tələbəlik dövründə belə musiqi, ədəbiyyat və rəssamlıq sahəsində yaratdığı bir çox gözəl əsərlər və qısa olsa da şərəfli və nümunəvi həyat yolu ilə daim bu xalqın gənclərinə örnək olacaqdır. 

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 22 aprel 2010-cu il tarixli 112s saylı sərəncamı ilə Ərtoğrul Cavidin Hüseyn Cavidin Bakı şəhərindəki Ev Muzeyində saxlanan elmi tədqiqatlarından və fundamental araşdırmalarından ibarət olan materialları toplanaraq qeyd edək ki, Azərbaycanın qeyri-maddi mədəniyyət abidələri və Ərtoğrul Cavid adı altında 13 cilldə nəşr olunmuşdur.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi yazar Xoydan Əmin Hacılıdır.

Əmin Hacılı

Xoy

Yalnızlıq sevgini əmizdirdiyində

Mən xəyanəti süddən açırdım

Keçmiş, ölü ehtimalların qəbristanlığıdır

Göz altında morapan çizgi ehtimalların hələ də

Ehtimal olduğunun bəlgəsi

(Gözümü unutdum rəsmində)

İkinci əl bir zəmir tapıb yaramı sardım

Şorunu çıxartdım “O”-nun “Sən” olma sürəsində

Təkrar-təkrar bir mahnını dinləyərək

(Ay bayağı bir çibandır gecənin köksündə)

Mən hecalarımı toplayıram bir yanlışın içindən

Göz altlarındakı çizginin üstünə ulduz qoyub

Alt yazıda açıqlayıram.

(Sən ey izaha ehtiyacı olan nəsnə/gözümü unutdum rəsmində)

Və açıqlandım

Yarabasmalarımın üzərində həqiqətin göbək adını tapdım

Qara, mən kimi qara

Ağ, sən kimi ağappaq

Və həyat qan-qızarmasında nəbzini tutur ümidin

Yalnızlıq sevgini döşündə gəzdirir

Mən qulağına sızıram kəlmələrin eşliyində

Gözlərim eşiyimdə

Və eşiyim səndən sonra nə isə

Nə isə yarabasmalarımın üzərində

Həqiqətən göbək adına yenirəm

Başım köksündə...

Səndən qurtarıb röyana başlamışdım

Sən məndən qurtarıb başqasının yatağına

Alt paltarlarını,

Məni,

Alt paltarlarındakı izimi,

İniltimi

Daşıdığın kimi

Səni keçmişə daşımışdım deyə röyanın keçmişdəki kökünü qazmışdım

O isə ilk dəfə görürdüm səni

O isə çiçəklərin tutumunu qoruyurdu hələ

O isə sevdalar üzərinə romanlar yazılırdı

Gözlərindəki yazar qapını çalıb getmədən öncə

Tanışdırıram

- Tikan

- Şair

Şair

Tikan

Qorxunun ölümə olan ziyanını düşündüm

İntiharımdan əvvəl.

Hahaha

Tanışdırıram.

Həyat, ölüm və qorxunun naməşru uşağıdır

Sən isə bağlaclarla yazarın arasındakı məsafəni dolduran dinclik

(Mətnin ardı var)

Sən yoxsan amma

Sən heç bir zaman olmayacaq kimi yoxsan

Və röyan əbədidir

Heç bir zaman getməyəcək kimi

Amma bu əllərdə nə belə?

Yaxama sarılan

Yaxamdan boğazımı

Boğazımdan adını

Çıxaran

Adından başqa özəlliklərini papağından dovşan çıxarır kimi çıxaran əllər də nə belə?

Səndən qurtarıb röyana başlamışdım

Sən mənə başlamadan əvvəl.

Sinə sancağını boynuna asan bir qadın vardı

Keçib gedərdi hər gün röyamdan

Sərhəddən pasportsuz keçən quş kimi

Nə adı oxunardı telsizdən

Nə telsizdən oxunacaq məlum bir adı vardı

Röyaydı üstəlik

Və röyanın həqiqətə olan ziyanı

Həqiqətin sevdaya olma xəyanəti boyda idi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)

Cahangir Namazov,

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Özbəkistan təmsilçisi.

“Gənc nəsli olmayan ədəbiyyat körpə uşağı olmayan ailə kimi sakit və darıxdırıcı olar”, – deyə yazmışdı Özbəkistan xalq şairi Ərkin Vahidov. Bu hikmətli sözlərin içində dərin bir həqiqət gizlənmişdir. Çünki ədəbiyyatın əbədi yaşarlığı, daim yenilənib durması, mənəvi təravəti və bədii rəngarəngliyi məhz gənclərin qəlbindən püskürən sonsuz heyrət, qeyrət və şücaət, arzu və iztirablarla sıx bağlıdır.

Gənc nəsil yaradıcıları ədəbiyyata özünün saf nəfəsi, təmiz duyğuları, işıqlı baxışları ilə daxil olur.

Ona görə də onlar ədəbiyyata yeni ruh, yeni avaz, gözlənilməz tapıntılar və səmimiyyət bəxş edirlər.

Ədəbiyyat isə onların sayəsində təkcə canlanmır, həm də hər nəslin qəlbini yenidən oyadan güclü bir enerji mənbəyinə çevrilir.

Bugünkü həmsöhbətimiz də elə bu cür gənc nəsil nümayəndələrindən biridir – gənclik nəfəsi, istedadın özünəməxsusluğu və bədii axtarışların ruhu ilə ədəbiyyat meydanına cəsarətlə addım atan yazıçı, şair və dramaturq, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin üzvü Elçin MƏHƏRRƏM.

 – Elçin, sizin daxili aləminizdəki ən sirli xəyallar və ya hisslər hansılardır və onlar sizin yaradıcılığınıza necə yol açır?

— Amerikalı teatr tənqidçisi, dramaturq Erik Bentli deyir ki: "Ağrı və fantaziyanın ərintisindən sənət doğur". Ağrını hiss etməsən yaza bilməzsən.

Yazarsan, ancaq yazdıqların quru, banal alınar. Məncə hər bir müəllif öz sirrini oxucusuyla bölüşməlidir. Amma oxucunun bunu bilib, bilmədiyi artıq sual altındadır. Sizin təbirinizcə desək, mən də daxilimdəki bəzi "sirli hissləri" oxucularla bölüşürəm. Müəllif dünyanın sirrini açmaq üçün mütləq öz sirrini dünyaya bağışlamalıdır.

– Sizcə, ədəbiyyat insan ruhunu hansı şəkildə dəyişir: hisslər vasitəsiləmi, yoxsa təfəkkür yolu iləmi?

— Ədəbiyyat insana, dünyaya başqa bir tərəfdən baxmaq imkanı yaradır. Belə olan halda dərk etmə diapazonu genişlənir, aydınlanır, kamilləşir.  İnsan hisslər və təfəkkürdən ibarətdirsə gərək mətndə də bunlar hamsı öz yerini tapsın. Obrazlar hər ikisi ilə də bütünləşsinlər. Qulaqcıq var, ancaq qoşmaq üçün personal kompüter yoxdur. Yaxud kompüter var, ancaq qulaqcıq yoxdur ki, sən heç kimə mane olmadan nəsə dinləyəsən.

– İnsan ruhunun daxili mübarizəsi və xarici aləmlə vəhdəti sizin həyatınızda necə əks olunur?

— Ruh( yəni insan) xaricə aləmlə ( təbiət və cəmiyyət) barışa bilməyəndə mübarizə başlayır. Təbiətlə barışmaq olar, birləşmək olar ən düzgünü də budur. Şərq təbiətlə barışmağı diktə edir. Amma cəmiyyət üçün bunu deyə bilmərəm. Cəmiyyətlə vəhdət yaratmaq təhlükəli ola bilər. Çünki Nitşe demiş, orada həm peyğəmbərlər həm də oğrular var. Mənə görə insan ilk növbədə özünü təmizləməlidir. Özü duş qəbul etməyən insan başqasının qoxusuna irad tuta bilməz.

 – İnsan təbiətində sizi ən çox heyrətləndirən xüsusiyyətlər hansılardır?

— Bir dəfə bir qız mən öz həyatını danışdı. Həmin bu qıza atası və əmisi ayrı-ayrı vaxtlarda təcavüz etmişdilər.O öz əmisinə nifrət edirdi, görməyə gözü yox idi. Ancaq atası barədə bunu demək olmazdı. Mən ondan atana da nifrət edirsənmi deyə soruşduqda, o yox cavabını verdi. Səbəbini soruşdum. Mənə dedi ki, atam mənim oxumağım üçün pul xərcləyir, əziyyət çəkir. Mən ona nifrət edə bilmərəm.İnsan təbiəti labirintlər, dar küçələr, hörümçək torları, zibil yeşiklərindən ibarətdir.

— Yazıçı kimi cəmiyyətdəki qeyri-müəyyən, mürəkkəb hadisələri qələmlə açıb göstərmək nələri tələb edir?

— Öncə yaxşı müşahidə etməlisən. Müşahidədən əmin olandan sonra cəsarətli addım atıb ( ta o mətn səni qane edənə qədər) sona kimi hadisələri yazıb bitirməlisən. Uşağın yəni mətnin universitetə daxil olduğunu görəndən sonra rahat nəfəs dəfə bilərsən.

 – Gənc nəslin yaradıcılıq təfəkkürü və mənəvi dəyərlərlə ilhamlanması üçün hansı yolları görürsünüz?

— Hər kəs öz "ilham pərisini" özü tapmalıdır. Bu da axtarış, üsyan, məyusluq, yenidən axtarış, tələb edir. Bunun öncədən yazılmış düsturu, çəkilmiş xəritəsi zənnimcə yoxdur .

– Hekayə, pyes və ya şeir vasitəsilə insan ruhundakı qeyri-müəyyənlikləri necə zəngin və rəngarəng şəkildə ifadə edirsiniz?

— Məsələn mənim müşahidəmə görə "X" insan ruhundakı qeyri-müəyyənliyi təmsil edir. Mən onu dərk edib, oxucuya çatdırmaq üçün çalışıram. Bu quşun, balaları rahat qəbul etsin deyə qidanı ona uyğun şəklə-maye, yumşaq hala çevirməsi, dimdiyinə tökməsi prosesinə bənzəyir. Bunun nə qədər rəngarəng olduğunu oxucu özü qiymətləndirir. Birdə indiki oxucular üçün qeyri-müəyyən deyilən şeylər olduqca azdır. Onlar müharibəyə hazırlaşırmış kimi ballistik raketlərlə, radarlardan yayınan dronlarla, istiliyi hiss edən minalarla silahlanıb öz "sevimli müəlliflərini" gözləyirlər.

 – Çexov deyirdi ki, “həyatda hər şey sadə və qəribədir.” Sizcə, bugünkü dramaturgiya həyatı sadəlikdəmi təsvir etməlidir, yoxsa qəribə rəmzlərdəmi?

— Həyatı çətinləşdirən, konflikt zonaları yaradan insanların etdikləri seçimlərdir. Dramaturgiyada konflikti daha yadda qalan, təsirli etmək üçün rəmzlərdən sadə formada istifadə etmək olar. Mənə görə İsa çarmıxda olanda daha gözəldi. Çarmıx (rəmz) yoxdursa, İsa da yoxdur.

 – Dünya dramaturgiyasında sizin üçün ən yaxın ruhdaşı kimdir: absurd teatr yaradıcıları, yoxsa psixoloji dramaturqlar?

— Absurd deyəndə A.Kamyu, S.Bekket; ekzistensial -J.P.Sartr; psixoloji dram - H.İbsen.

 – Gənc yazıçı, dramaturq olaraq ən böyük qorxunuz nədir: tamaşaçının biganəliyimi, əsərin unudulmasımı, ya bəlkə başqa bir şey?..

— Bunların heç biri ən böyük qorxum deyil. Yəni bu gün üçün deyil. Bəlkə sabah ən böyük qorxum əsərlərimin unudulması olacaq? Nə bilmək olar.

Səhv etmirəmsə Nəcib Məhfuzun "Bildirçin və payız" romanında belə bir fikir keçir. "Həyat hər şeyin əksini sübut edəcək qədər uzundur."

İndi ən böyük qorxum beynimdəkiləri vaxtında vərəqə tökə bilməməkdir.Birdə sevimli qeyd dəftərimin nə vaxtsa itəcəyindən qorxuram.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)

“Ədəbiyyat və İncəsənət” portalının media dəstəyi ilə Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun Bakı Şəhəri Üzrə Təhsil İdarəsi ilə birgə keçirdiyi “Bir direktor və bir şagird” adlı layihəsinin məqsədi nümunəvi məktəblərimizi, istedadlı şagirdlərimizi üzə çıxarmaq, onların ədəbiyyata olan marağına diqqət yönəltməkdir.

Hazırda təqdimatda Bakı şəhəri 96 nömrəli tam orta məktəbdir.

Layihəni təqdim edir: Ülviyyə Əbülfəzqızı

 DİREKTOR:

 Hacıyeva Mehriban Vaqif qızı

1981-ci il oktyabrın 21-də Naxçıvan MR-in Culfa şəhərində anadan olub.

1988–1998-ci illərdə orta məktəbi əla qiymətlərlə başa vurub. Bakı Avrasiya Universitetinin Sinxron Tərcümə fakültəsini bitirib. Daha sonra Azərbaycan Dillər Universitetində ingilis dili müəllimliyi ixtisası üzrə yenidənhazırlanma təhsili alıb. 2017-ci ildə Xəzər Universitetində “Potensial məktəb direktorları” adlı ixtisasartırma proqramını keçib.

2008-ci ildən pedaqoji fəaliyyətə ingilis dili müəllimi kimi başlayıb. 2015-ci ildən müxtəlif məktəblərdə təşkilatçı müavini, təlim-tərbiyə işləri üzrə direktor müavini vəzifələrində çalışıb. 2021-ci ildən 96 nömrəli tam orta məktəbin direktoru vəzifəsində fəaliyyət göstərir.

Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin keçirdiyi Təhsildə İnkişaf və İnnovasiyalar üzrə VI Qrant Müsabiqəsinin qalibidir. Eyni zamanda ETR resursları üzrə təlimçidir.

ŞAGİRD:

Mən, Röya Azad qızı Əliyeva, 03 fevral 2012-ci ildə Bakı şəhərində anadan olmuşam. 2018-ci ildə F. Bayramov adına 22 nömrəli tam orta məktəbin birinci sinfinə qəbul olmuşam. 5-ci sinifdən etibarən isə İ. Əliyev adına 96 nömrəli tam orta məktəbdə təhsilimi davam etdirmişəm. Hal-hazırda həmin məktəbin 8 “A” sinif şagirdiyəm. Bütün fənlərə maraq göstərirəm və hədəfim ali məktəbə qəbul olunmaqdır.

ESSE

“Dostluq nədir?”

Dostluq insan həyatının dərin və mənalı duyğularından biridir. Həyatda elə anlar olur ki, insan bir anlayışlı dosta ehtiyac duyur. Elə dost var ki, onunla danışmağa belə ehtiyac qalmır — sadəcə yanında olmaq insana güc verir. Həqiqi dostluq məhz bu sükutdakı anlayışdan doğur. Dostluq həm də insanın ruhunu qidalandıran bir enerji mənbəyidir. İnsan yalnızlığın içində belə, həqiqi dostu ilə daha güclü hiss edir. Həqiqi dost insanın həyatına işıq saçan və onu hər zaman ruhlandıran biridir.

Dostluq sadəcə gündəlik ünsiyyət deyil, qəlbdən gələn bir bağdır. O bağ sevgi, hörmət və etibarla qidalanır. Həqiqi dost sənin səhvini üzünə deməkdən çəkinməz, çünki onun məqsədi incitmək deyil, səni daha güclü və yaxşı görməkdir. O sənin sevincinə şərik olar, kədərini  öz kədəri bilər. Dostlar zamanla bir-birinə anlayış və sədaqət hissi ilə bağlanırlar.

“Dost rahatlıq verən bir məlhəmdir” deyib Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)

Gülxarə Əhmədova, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin deputatı, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Prezident İlham Əliyevin 18 oktyabr 2025-ci ildə “Kazinform” agentliyinə verdiyi müsahibə Azərbaycan ilə Qazaxıstan arasındakı münasibətlərin yüksək səviyyəsini və iki ölkə arasında dərin etimada əsaslanan qardaşlığı bir daha nümayiş etdirdi. Dövlət başçısı vurğuladı ki, Azərbaycan və Qazaxıstan arasında siyasi əlaqələr bu gün ən yüksək səviyyədədir. İkitərəfli münasibətlərin təməlində xalqlarımız arasında çoxəsrlik dostluq, qardaşlıq, ortaq türk kimliyi, mədəni və mənəvi dəyərlər dayanır. Bu gün iki ölkə arasında münasibətlər sadəcə strateji tərəfdaşlıq deyil, həm də sarsılmaz qardaşlıq münasibətləridir.

Prezident İlham Əliyev Qazaxıstanın son illərdə qazandığı böyük nailiyyətləri yüksək qiymətləndirərək qeyd etdi ki, Prezident Kasım-Jomart Tokayevin rəhbərliyi ilə Qazaxıstan dinamik inkişaf yolundadır. Azərbaycan və Qazaxıstan dövlət başçılarının mütəmadi səfərləri, səmimi dostluq əlaqələri və ortaq məqsədləri əməkdaşlığı daha da dərinləşdirir. Müsahibədə iqtisadi əlaqələrə də xüsusi diqqət yetirildi. İki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi 2025-ci ilin ilk səkkiz ayında 547 milyon dollara çatıb. Bu artım nəqliyyat-logistika əlaqələrinin genişlənməsi, Orta Dəhliz layihəsinin inkişafı və qarşılıqlı investisiyaların artması ilə izah olunur. Qazaxıstan kapitalı ilə Azərbaycanda 250-yə yaxın şirkətin fəaliyyət göstərməsi də bu etimadın bariz nümunəsidir. Enerji, sənaye, gəmiqayırma və yaşıl iqtisadiyyat sahələrində əməkdaşlıq da iki ölkənin gələcəyə yönəlmiş strategiyasının tərkib hissəsidir. SOCAR və “KazMunayQaz” arasında neft nəqli üzrə imzalanan sazişlər, eləcə də bərpaolunan enerji və rəqəmsal infrastruktur layihələri Orta Asiya ilə Qafqazı birləşdirən yeni inkişaf körpüsü yaradır.

Prezident İlham Əliyev həmçinin Türk Dövlətləri Təşkilatının rolunu xüsusi qeyd edərək bildirdi ki, bu təşkilat türk xalqları arasında həmrəyliyin, siyasi və iqtisadi birliyin əsas dayağına çevrilib. Azərbaycan və Qazaxıstan bu birliyin möhkəmlənməsi, Türk dünyasının qlobal miqyasda güc mərkəzinə çevrilməsi istiqamətində birgə səylər göstərirlər. Müsahibədə dövlət başçısı Xəzər dənizinin ekoloji problemlərinə də toxunaraq, region ölkələrini bu istiqamətdə birgə tədbirlər görməyə çağırdı. O qeyd etdi ki, Xəzərin səviyyəsinin enməsi və ekoloji tarazlığın pozulması ciddi narahatlıq doğurur və bütün Xəzəryanı ölkələr məsuliyyəti bölüşərək bu prosesi birgə idarə etməlidirlər. Prezidentin sözləri ilə desək:“Xəzər dənizi sadəcə su hövzəsi deyil, bizim ortaq məsuliyyətimizin və birgə fəaliyyətimizin rəmzidir.”Bu müsahibə bir daha təsdiq etdi ki, Azərbaycan–Qazaxıstan əlaqələri sadəcə diplomatik münasibətlər deyil, ortaq tarixə, qardaşlığa, mədəniyyətə və gələcəyə söykənən sarsılmaz bağlardır. Bu münasibətlər Türk dünyasının birliyinə, regionun sabitliyinə və davamlı inkişafına xidmət edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.10.2025)