İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bakı kəndlərində bir qəzəl, bir də meyxana daim dəbdə olubdur, bu sənətlərin xiridarları əksərən bu kəndlərdə, ümumən Abşeronda yetişiblər. Bu gün mən sizlərə şair, qəzəlxan Arif Buzovnalı barədə danışacağam. Çünki bu gün nun doğum günüdür.

 

Arif Buzvnalı 1972-ci ilin 6 sentyabr tarixində Bakının Buzovna qəsəbəsində ziyalı ailəsində dünyaya gəlib. 1979–1989-cu illərdə Buzovna qəsəbəsindəki 26 saylı orta məktəbdə təhsil alıb. 1990-cı ildə hərbi xidmətə yollanıb, 1992-ci ildə Sovet ordusunda (sonradan MDB ordusu) xidmətini başa vurub. 1993-cü ildə Azərbaycan Pedaqoji İnstitutuna daxil olsa da, təhsilinə başlamadan könüllü olaraq Qarabağ cəbhəsinə gedib və atəşkəsə qədər (1994-cü il 1 may) Əzizbəyov adına Könüllülər Batalyonunda döyüşüb.

Ədəbi fəaliyyəti erkən yaşlarına təsadüf edib. 1987-ci ildə "Pioner" jurnalına göndərdiyi "Vahidə bənzətmə" şeiri jurnalın konsepsiyasına uyğun gəlmədiyinə görə dərc edilməsə də, 1991-ci ildə həmin şeir "Azərbaycan Gəncləri" qəzetində çap olunub.

Bakıda və Abşeronda fəaliyyət göstərən müxtəlif ədəbi məclislərin, o cümlədən "Füzuli" və "Məcməüş-şüəra" məclislərinin üzvü olub. Mütəmadi olaraq dövrü mətbuatda "Azərbaycan Gəncləri", "Kaspi", "İki sahil", "Yol", "Olaylar", "Ədəbiyyat qəzeti", "Tək səbir", "Nəbz", "Şəhriyar" və başqa qəzetlərdə, həmçinin "Hikmət", "Kəlam", "Ulduz", "Karvan", "Azərbaycan" jurnallarında bədii əsərləri və müxtəlif mövzulu məqalələri ilə çıxış edib.

2003-cü ildə Təbrizdə keçirilən "Şeri-tənz" Beynəlxalq şeir müsabiqəsinin qalibi olub. 2010-cu ildə Urmiyyədə keçirilən "Rəzəvi" Beynəlxalq Şeir Festivalının qalibi olub, 2011-ci ildən 2016-cı ilə qədər həmin festivalın türkdilli şeir üzrə münsifi olub. 2014–2021-ci illərdə Azərbaycan Televiziyasında "Məclisi-Üns" verilişinin daimi iştirakçısı olub.

2018–2019-cu illərdə keçirilmiş 1-ci və 2-ci "Nəsimi — Şeir, incəsənət, mənəviyyat" festivalı çərçivəsində "Nəsimi məclisi" və "Bir qəzəlin şərhi" proyektlərinin müəllifi və aparıcısı olub. 2022-ci ildə Türkiyə Cumhuriyyətində keçirilən Beynəlxalq Türkologiya Kongresi professor Dk. Vüsalə Musalının "Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatında klassik gələnəyin davamı: Arif Buzovnalı sənəti" adlı tədqiqat işinə həsr edilib.

 

 Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Xəzər Yazıçılar Birliyinin sədridir. 2017-ci ildən "Poeziya klubunun", 2022-ci ildən AYB "Füzuli" komissiyasının sədridir.

 

Kitabları

1. Ömrün ötən anları

2. Mərifətdən həqiqətə

3. Səhərimə nə qalıb ki

4. Xəzərim

5. Sarı güllər

6. Seçilmiş əsərlər

7. Vadi

8. Qəzəllər

9. Məqalələr və şərhlər

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.09.2025)

 

 

 

Murad Vəlixanov, «Ədəbiyyat və İncəsənət»

 

Xəbər verdiyimiz kimi, Azərbaycan “Tağıyev: Neft” filmini 98-ci “Oscar” Kino Akademiyası Mükafatlarına rəsmi namizəd seçdi. Necə?

Daha detallı desək, Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının nəzdində fəaliyyət göstərən 98-ci Kino Akademiyası Mükafatları (“Oscar”) üzrə Azərbaycan Film Seçim Komitəsi rəsmi olaraq “Tağıyev: Neft” filmini Azərbaycanın “Ən Yaxşı Beynəlxalq Bədii Film” kateqoriyasında 98-ci Kino Akademiyası Mükafatlarında (2026) – “Oscar” mükafatlarında təmsilçisi seçdi.

 

Film Bakı Media Mərkəzi tərəfindən Heydər Əliyev Fondu, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyinin dəstəyi ilə istehsal olunub. Ekran əsəri Azərbaycan iqtisadi və mədəni həyatında mühüm rol oynamış görkəmli sənayeçi, neft maqnatı və xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyevin qeyri-adi həyatını və irsini işıqlandırır.

“Tağıyev: Neft” filminin premyerası 2024-cü ilin oktyabrında Heydər Əliyev Mərkəzində baş tutub. Film Tağıyevin həyatının mühüm məqamlarını – qadın təhsilinə verdiyi misilsiz dəstəyi, Azərbaycanın neft sənayesinin inkişafındakı həlledici rolunu və Bakının infrastrukturunun formalaşmasına yönəlmiş xeyriyyəçilik fəaliyyətini əks etdirir.

Filmin yaradıcı heyəti yüksək peşəkarlığı ilə seçilir: rejissor Zaur Qasımlı, baş prodüser Arzu Əliyeva və güclü texniki komanda.

“‘Tağıyev: Neft’ filmi ilə biz Azərbaycanın vizyon, hər çətinliyə tab gətirən və səxavət tarixini dünya səhnəsinə çıxarmaqdan qürur duyuruq,” – deyə Azərbaycan Film Seçim Komitəsinin sədri Şamil Əliyev bildirib. – “Bu filmi ‘Oscar’ Kino Akademiyasına təqdim etməklə biz milli kinematoqrafiyamızı beynəlxalq miqyasda bölüşmək öhdəliyimizi daha da gücləndiririk.”

“Tağıyev: Neft” filminin təqdimatı ilə Azərbaycan qlobal kino sənayesində mövqeyini möhkəmləndirir, özünəməxsus mədəni irsini və zəngin tarixini beynəlxalq auditoriyaya çatdırır.

Bir daha xatırladaq ki, Kino Sənəti və Elmləri Akademiyası (“Oscar” Akademiyası) “Ən Yaxşı Beynəlxalq Bədii Film” kateqoriyası üzrə qısa siyahını 2025-ci ilin dekabrında, əsas nominasiyaları isə 2026-cı ilin yanvarında elan edəcək. 98-ci “Oscar” Kino Akademiyası Mükafatlarının təqdimetmə mərasimi isə 2026-cı ilin martında Los-Ancelesdə keçiriləcək.

Hətta seçilməsək belə, təşəbbüsün özü gözəldir!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.09.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Dünya elmində inqilab hesab olunan qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsi Lütfi Zadəyə məxsusdur və nə yaxşı ki, bu şəxs azərbaycanlıdır. Bu gün onun anım günüdür. Böyükdən kiçiyə hət bir kəs qürurla onun adını çəkməlidir, ən azı.

 

Amerikadakı Azərbaycan diaspor təşkilatlarının fəxri sədri Lütfi Zadə 1921-ci ilin 4 fevral tarixində Bakıda, Rəhim Ələsgərzadə və yəhudi əsilli rus uşaq həkimi olan Feyqa (Fanya) Moiseyevna Koremanın ailəsində dünyaya gəlib.

Orta təhsilini tamamladıqdan sonra o, Tehran Universitetinin Elektrik mühəndisliyi fakültəsinə daxil olub. Böyük alimin Amerika həyatı isə 1944-cü ildən başlayıb. Tehran Universitetini böyük uğurla başa vurduqdan sonra o Amerika Birləşmiş Ştatlarına gəlib və təhsilini Massaçusets Texnologiya İnstitutunda davam etdirib. 1947-ci ildə valideynlərini də öz yanına gətirən alim artıq bu vaxt Kolumbiya Universitetində çalışırdı. O, 1948-ci ildə bu universitetdə elektron mühəndisliyi üzrə magistr, 1957-ci ildə isə professor dərəcəsi alıb. Həmin vaxt Lütfi Zadə məşhur alim, kibernetikanın atası hesab olunan Norbert Vinerin tövsiyəsi ilə Kaliforniyaya, bu ştatdakı Berkli Universitetinə gəlib. Burada ilk vaxtlar bir qədər çətinliklər çəkən alim sonralar şəraitə uyğunlaşıb və ömrünün sonuna qədər də Berkli Universitetinin professoru olaraq qalıb.

Bu gün dünya elminə Lütfi Zadənin 6 mühüm nəzəriyyəsi məlumdur. Hazırda onlar elm və istehsalatda geniş şəkildə tətbiq olunur. Ona dünya şöhrəti qazandıran, onun dünya elmində inqilab hesab olunan qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyə riyaziyyatın əsası olan ikili çoxluq anlayışına yeni ifadə verib: qeyri-səlis çoxluq. Elmdə qeyri-səlis ölçünün daxil edilməsi təbiətdə və cəmiyyətdə gedən proseslərin qeyri-müəyyənliyini daha adekvat nəzərə almağa imkan yaradır.

Aparıcı dünya şirkətləri tərəfindən tətbiq olunan bu nəzəriyyə 1965-ci ildə işlənib hazırlanıb. Nəzəriyyə uzun müddət Amerika elmi ictimaiyyəti tərəfindən qəbul edilməsə də, ötən əsrin 80-ci illərində yapon alimlərinin diqqətini cəlb edib və yaponlar bu unikal nəzəriyyədən yararlanmaq qərarına gəliblər. Lütfi Zadə nəzəriyyəsinin tətbiqi gündoğan ölkəyə milyardlar qazandırıb. Bu gün Yaponiyanın "Mitsubishi", "Toshiba", "Sony", "Canon", "Sanyo", "Nissan", "Honda" və digər nüfuzlu şirkətləri qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsinə əsaslanan foto və videokameralar, paltaryuyan maşınlar, vakum kimyəvi təmizləyiciləri istehsalında, avtomobillərin, qatarların, sənaye proseslərinin idarə olunmasında geniş istifadə edirlər.

Onun 1989-cu ildə qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsinin sənayedəki uğurlarına Yaponiyanın elm adamlarına verdiyi ən yüksək mükafat – "Honda" mükafatı ilə təltif olunub. Amerikalılar da bu nəzəriyyənin qiymətini anlamağa, ondan yararlanmağa başlayıblar. Bu gün bu nəzəriyyə Amerikanın "General Motors", "General Electric", "Motorola", "Dupont", "Kodak" və başqa şirkətləri tərəfindən istehsalatda geniş tətbiq olunur. Hazırda bu nəzəriyyədən iqtisadiyyatda, psixologiyada, linqvistikada, siyasətdə, fəlsəfədə, sosiologiyada, dini məsələlərdə, münaqişə problemlərində də istifadə olunur.

Azərbaycanlı alim, süni intellekt sahəsində qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsinin banisi 6 sentyabr 2017-ci ildə ABŞ-nin Kaliforniya ştatında yerli vaxt ilə səhər saat 7:30-da 96 yaşında dünyasını dəyişib.  Alim sağlığında Bakıda dəfn olunmasını vəsiyyət edib. Bir sıra səbəblərdən alimin nəşinin doğma vətəninə gətirilməsi yubanıb. Nəhayət, 28 sentyabrda cənazə San-Fransiskodan Bakıya yola salınıb və 29 sentyabr saat 03 radələrində Bakıya çatdırılıb. Həmin gün alimlə AMEA-da vida mərasimi keçirilib. Mərasimdə prezident İlham Əliyev başda olmaqla dövlət və hökumət rəsmiləri, elm və mədəniyyət xadimləri iştirak edib. Onun yaxın qohumu, xalq artisti Cənnət Səlimova nümayəndə qismində çıxış edib. Dünya şöhrətli alim I Fəxri Xiyabanda torpağa tapşırılıb.

 

Azərbaycanlı ABŞ alimi, süni intellekt sahəsində müəssisəsinin ömürlük professoru seçilən yeganə şəxs olan Lütfi Zadə Eringen,IEEE Hamming, Rufus Oldenburger medalları, IEEE Şərəf Medalı, 2012 BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award Tehran Universitetinin Fəxri Doktoru, IEEE Təqaüdçüsü, AAAS Təqaüdçüsü, AAAI Təqaüdçüsü, Milli Mühəndislik Akademiyasının üzvü, Avrasiya Akademiyasının təsisçi üzvü mükafatlarına layiq görülüb.

Allah rəhmət eləsin!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.09.2025)

 

 

 

İlqar İsmayılzadə,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, AJB və AYB-nin üzvü, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi

 

Ötən gün Cəlilabad şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemində rayonun ədəbi mühitinə aid olan xanım yazar və şairlər barədə ilk dəfə yazılıb ərsəyə gəlmiş "Qələm tutan incə əllər" kitabının ikinci nəşrinin təqdimat mərasimi keçirildi.

 

Tədbirdə Cəlilabad ədəbi mühitinin tanınmış nümayəndələri, rayonun tanınmıs ziyalı və pedaqoqları yaxından iştirak etdilər.

Tədbir fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, "Həməşəra" mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, həmçinin, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi olan bəndəniz - İlqar İsmayılzadənin çıxışı ilə başladı. O, "Qələm tutan incə əllər" kitabı barədə ümumi məlumat təqdim etdikdən sonra kitabın öz mövzusu və yazılış üslubuna görə təkcə rayon və cənub bölgəsində deyil, bütün respublikada ilk işıq üzü görmüş kitab olduğunu bildirib, Cəlilabad ədəbi mühitinin xanım yazarları ilə bağlı araşdırma və təqdimatların hələ 2016-cı ilin mart ayından etibarən başlandığını və bu günədək rayondan olan 30-dan çox xanım şair və yazarın təsbit edildiyini açıqladı.

İlqar İsmayılzadə bu işin heç də asan və rahat ərsəyə gəlmədiyi, bu yolda üzləşdiyi çoxsaylı çətinliklər və məşəqqətlər, son olaraq isə bir sıra haqsızlıqlarla üzləşdiyini bildirib rayonun ağsaqqaları və ziyalılarının lazım olan yerlərdə söz demək haqqından istifadə etməsini rica etdi.

İlqar İsmayılzadə ədəbiyyat, incəsənət, poeziya, nəsr, tarix jurnalistika və digər bu kimi sahələrin heç kimin şəxsi monopoliya sahəsi və inhisarında olmadığına təkid edərək, bacarığı, ləyaqəti və imkanı olan hər kəsin bu sahələrdə öz töhfəsini verməyə azad olduğunu, lakin eyni halda müəlliflik hüquqları və etik qayda-qanunları əsas tutmağın bir zərurət olduğunu bildirdi...

Tədbir təşkilatçısı və aparıcısı İ.İsmayilzadə həm də bu ilin aprel ayından etibarən "Həməşəra" mətbu orqanının "Ədəbiyyat və incəsənət" portalı ilə əməkdaşlığı cərçivəsində "Qələm tutan incə əllər" layihəsinə start verildiyi və bu günədək həmin layihədə Cəlilabad ədəbi mühitinin 19 xanım yazarının təqdimat edildiyini bildirib, bu sahədə göstərdiyi dəstəyə görə "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının rəhbərliyinə minnətdarlıgını bildirdi.

Tədbirin davamında Cəlilabad ədəbi mühitinə aid olan xanımlardan: Gülşən Şahmuradlı, Seylan Abbas, Müşahidə Nərimanova, Gülcahan Əsgərova, Pərvanə İsgəndərqızı, "Həməşəra"  Fəxri Diplomu laureatı gənc şair Sevinc Şirvanlı, "Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyi"nin üzvü və Cəlilabad rayonu üzrə rəsmi təmsilçisi, "Həməşəra" Ədəbi Məclisinin yaradıcısı və rəhbəri, "Zərif kölgələr" ədəbi saytının idarə heyətinin üzvü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, "Həməşəra" Fəxri Diplomu laureatı, yazıçı-şair Arzu Əyyarqızı və Nərgiz Əlili çıxış edərək kitab müəllifinə öz minnətdarliqlarını bildirib, rayonun ədəbi mühiti ilə bağlı ürək sözlərindən danışdılar.

Həmçinin, tədbirdə iştirak edən Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi və Cəlilabad rayonunun "Canlı ensiklopediyası" adlanan Cahangir Muradov, Əmək veteranı və Əmək zərbəçisi, təqaüdçü pedaqoq Hacı Paşa Rüstəmov, ədəbiyyatşünas, ədəbi təhlilçi və tənqidçi, şair Zülfü Vellifldağ, tanınmış ziyalı pedaqoq Dadaş müəllim Bayramov, ziyalı pedaqoq, tarixçi, qiraətçi və ictimai fəal Adıgözəl Nuriyev, tanınmış ədəbiyyatçı, qiraətçi və şair Mikayıl İncəçaylı və şair Azər Mirzə də öz çıxışlarında İlqar İsmayılzadənin Cəlilabad ədəbi mühitinin tanıtdırılması və təbliğində əməyini yüksək qiymətləndirdilər və ona öz təmənnasız və faydalı olan işlərində möhkəm və səbirli olmağı tövsiyə etdilər...

Tədbirin davamında Cəlilabad Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin direktoru Qənimət xanım İsrafilovaya tədbirin keçirilməsi üçün yaratdığı şəraitə görə minnətdarlıq edilərək, Cəlilabad ədəbi mühitinin xanım nümayəndələrindən, eyni halda "Qələm tutan incə əllər" kitabına yenicə əlavə edilmiş: Gülşən Şahmuradlı, Seylan Abbas, Müşahidə Nərimanova, Gülcahan Əsgərova, Pərvanə İsgəndərqızı və ədəbi mühitin ən azyaşlı və yeniyetmə nümayəndəsi Nərgiz Əliliyə rayonun ədəbi mühitini layiqincə təmsil etdiklərinə görə "Həməşəra" Fəxri Diplomu, "Qələm tutan incə əllər" kitabı, müqəddəs Azərbaycan bayrağı və rəmzi olaraq qələm hədiyyəsi təqdim edildi.

Sonda isə xatirə fotoşəkilləri çəkildi.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.09.2025)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Lirika Dəftəri rubrikasında sizlərə Pərviz Qurbanlının şeirlərini təqdim edir.

 

                                              

***

 

Bu evin qapısı daha döyülmür,

Divarlar həsrətdir insan səsinə.

Xaraba qalmış da elə soyuqdur,

Əllərim qızışmır öz nəfəsimə.

 

Pəncərə önündə solan çiçəklər

Hələ də unutmur xatirələri.

Yalvarır hər səhər doğan günəşə

Qaranlıq otağın pəncərələri.

 

Bir taxtabiti də yeyir divanı,

Niyyəti taxtımdan salmaqdı məni.

Nə qədər qəribə olsa da belə,

Evimdə yaşayır evin düşməni.

 

Sonra bir taqqıltı yayılır evə,

Özün yerə atır anamın şəkli.

İntihar etdimi, görəsən, yoxsa

Mənə xatırlatdı öldüyü ili?

 

Nəhayət, qapımız döyüldü, Allah,

Mən dəli olardım yoxlamasaydın.

Qoşulub əcələ gələrdim, vallah,

Bir şəkil dalımca ağlamasaydı.

 

 

***

 

Həyat qaldığı yerdən

Gedərdi öz tonunda.

Yuxudan oyanaydın,

Qış səhəri fonunda.

Sonra nəsə baş verə

Özündən də xəbərsiz,

Telefona tələsəydin.

Dünən zəng eləsəydin...

 

Ürkək, sakit səs ilə,

İnan, mənə bəs eylər

Şikayətlər, gileylər.

Üstümə qışqıraydın,

Sözlərimi kəsəydin.

Dünən zəng eləsəydin...

 

Və sükuta qərq olub,

Sakitcə dayanaydıq.

Yenə əvvəlki kimi,

Bir-birə yubanaydıq.

Axırda ağlayaraq,

Darıxmışam desəydin.

Dünən zəng eləsəydin,

Telefonu açardım.

 

 

***

 

İndi gözlərim danışır,

Dilimin susduğu yerdir.

Qəribə-zad da deyil,

Hamının bildiyi yerdir.

 

Ayağım torpağı sığallayır,

Ölülərin nəvaziş saatıdır.

Əcəli narahat etmə!

Onun iş saatıdır.

 

Artıq qulaqlarıma inanıram.

Onlar da dil açıb danışır.

Əllərim yaman qaçır,

Günahımla yarışır.

 

Kimin alın yazısı

Dodaqlarımda qalıb?

Hardan tapım mən səni,

İndi halallıq alım?..

 

Daha gecdi, əzizim,

Bayaq dediyim kimi,

Hamının bildiyi yerdir.

Gordan harayçı gəldi,

Şairin öldüyü yerdir.

 

 

***

 

İndi şəhər tozlarını qaldıran,

Xəfifcə bir meh də əsir küçədə.

Ümidləri tozdan betər sovrulan,

Bir anasız yetim gəzir küçədə.

 

Saçları da üz-gözünə tökülən

Bir dilənçi qarı açır əllərin.

Yarı alqış, yarıqarğış ömürdən,

Yavaş-yavaş yola salır günlərin.

 

Bir taksofon dəstəyindən qız səsi,

Uzandıqca, uzanırıdı sonacan.

Bir az sevinc, bir az qorxu, həyacan

Eşidirəm, alo, alo, hardasan?

 

Bir yeşikdən zibil yığan adamlar

Gözləri kor pişikləri qovurdu.

Xatirəsi yada düşən qocalar

Kövrəlirdi, gözlərini ovurdu.

 

Bu Bakı şəhəri, bu dərd küçəsi,

Biz də bu şəhərin qonaqlarıyıq.

Bağışla, ay Bakı, sevmədik səni,

Biz ayrı şəhərin uşaqlarıyıq.

 

 

***

 

Bilirsən, çox çətindir.

Tənhalığın ötəsidir,

Dərdlərin ən yekəsidir,

Uşaqlığın son gecəsidir

Sənsizlik

 

Çox asandır.

Stokholm sindromu kimidir.

Düşməninə vurulmaqdır,

Göz yaşında durulmaqdır,

Hamı kimi yorulmaqdır

Sənsizlik.

 

Soyqırımıdır.

Genosidə tuş gəlməkdir,

Sümük olub dirilməkdir,

Abort olub ölməkdir

Sənsizlik.

 

Daxili repressiyadır.

Haqq deyib güllələnməkdir,

Allahdan gün dilənməkdir,

Ölkə-ölkə silkələnməkdir

Sənsizlik.

 

Müharibədir.

Qan iyidir, qan gölüdür,

Hə, yaşayan bir ölüdür,

Bu dünyanın müşgülüdür

Sənsizlik.

 

Bilirsən, çox çətindir.

Tənhalığın ötəsidir,

Dərdlərin ən yekəsidir,

Uşaqlığın son gecəsidir

Sənsizlik.

 

 

***

 

Bir addımlıq yolum qalıb,

Neçə ildi çatmaq olmur.

Ayaqlarım qərarsızdır,

Son addımı atmaq olmur.

 

Daş heykələ dönüb qalan

Bir daş ömrü yaşayıram.

Gözü açıq, qanadı yox –

Bir quş ömrü yaşayıram.

 

Hamı bədbəxt olmaz axı –

Danışan yox, gülən yoxdur.

Ya da bu dar məmləkətdə

Quş dilini bilən yoxdur.

 

Sənə qaçdım, sənə uçdum.

Bağışla, yenə gəlmədim.

Çoxlarını ötüb keçdim,

Allaha çata bilmədim.

 

 

***

 

Qarışqa yükü var çiyinlərimdə,

Bir dərd daşıyıram bahardan qışa.

Mənim də dərd yüküm azıymış kimi,

Yükümə yük qatır ölən qarışqa.

 

Qorxur qatilinin barmaqlarından,

Neyləyim, qeydinə qala bilmərəm.

Bəlkə, dost olmağa gəlmişdi bizə,

Mən dönüb qarışqa ola bilmərəm.

 

Çıx bu xarabadan, sürünü apar.

Bu evdə qarışqa qatili qalır.

Mən öləndə qayıdarsan, qarışqa,

Əcəlim məni də yadına salır.

 

Ölərəm, qarışqa, mən də ölərəm.

Beynimdə ölümün havası da var.

Bəs deyirlər ölən heç nə aparmır,

Qəbrimdə qarışqa yuvası da var.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.09.2025)

 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Yazıçı Fəxri Uğurlu. Bəlkə də çoxları üçün bu ad heç nə demədi. Amma cağdaş ədəbiyyatımızda bu adın öz yeri, öz sambalı var. Necə deyərlər, o az yazır, ancaq saz yazır. Bir də ki, Fəxri Sovet dönəminin tanınmış şairlərindən olan Ağa Laçınlının övladıdır. Bir sözlə, yaradıcılıq bu ailədə irsəndir.

 

Fəxri Uğurlu 5 sentyabr 1968-ci ildə Bakıda doğulub. 1987–1989-cu illərdə Sovet ordusunda xidmət edib. 1993-cü ildə Bakı Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsini bitirib. Dövri mətbuatda ilk yazısı 1986-cı ildə "Azərbaycan gəncləri" qəzetində çap edilib. Həmin vaxtdan müntəzəm olaraq mətbuatla əməkdaşlıq edib, "Ulduz", "Pioner", "Gənclik" jurnallarında, "İlham", "Səs", "Novruz", "Dədəm Qorqud" qəzetlərində yazıları çap olunub.

1991-ci ildən "Novruz" qəzetinin müxbiri, 1992-ci ildən "Yol" qəzetinin redaktoru, 1994-cü ildən "525-ci qəzet"in şöbə müdiri vəzifələrini tutub. 1996-cı ilin əvvəlindən iyul ayınadək "Müxalifət" qəzetinin şöbə müdiri vəzifəsində çalışıb. 1996-cı ilin iyul ayından yeni nəşr olunan "Rezonans" qəzetində baş redaktor müavini kimi fəaliyyətə başlayıb. 1998-ci ilin aprel-avqust aylarında bu qəzetin baş redaktoru olub.

1998-ci ilin sentyabr ayından dekabr ayınadək "İntibah" qəzetinə baş redaktorluq edib. 1998-ci ilin dekabr, 1999-cu ilin yanvar aylarında "Hürriyyət" qəzetinin məsləhətçisi vəzifəsində işləyib. Bundan sonra bir müddət "Yeni Müsavat" qəzeti ilə əməkdaşlıq edib, bu qəzetin "Eqo" ədəbi əlavəsinin məsul redaktoru olub.

1999-cu ilin dekabr ayında "Avropa" qəzetini təsis edib. 2000-ci ilin fevral ayından nəşrə başlayan bu qəzetin həm də baş redaktoru olub. 2003-cü ildə qəzet nəşrini dayandırandan sonra fəaliyyətini müstəqil jurnalist kimi davam etdirib. 2008-ci ilin dekabr ayından 2009-cu ilin may ayınadək "Altun kitab" nəşriyyatının baş redaktoru vəzifəsində çalışıb. 2011-ci il ərzində "Toplum" vətəndaş cəmiyyəti jurnalının redaktor müavini olub.

 2013-cü ilin fevral ayından 2014-cü ilin sentyabr ayınadək Mediaforum.az xəbər saytının redaktoru kimi fəaliyyət göstərib. 2014-cü ilin sentyabr-dekabr aylarında Tərcümə Mərkəzinin orqanı olan "Aydın yol" qəzetinin baş redaktoru vəzifəsində çalışıb. 2015-ci ilin oktyabr ayından Bilik Fondunun məsləhətçisi vəzifəsinə işə qəbul olunub. 2016-cı ilin aprel ayından "Multikulturalizm" jurnalının baş redaktorudur.

1995-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. "Tək ağac" (1991), "Diləklərin azması" (1992), "Oğuznamələr" (professor Kamil Vəliyevlə birlikdə, 1993), "Üç kəndin bir dərdi" (Şəhidlər haqqında, 1995), "Uşaqların mahnısı" (1999), "Mövlana Cəlaləddin Rumi və onun "Məsnəvi"si" (2007), "Hekayələr" (2010) kitablarının müəllifidir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.09.2025)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Qısa fikirlər xəzinəsində sizlərə Şərq dünyası dahilərin qiymətli fikirlərini çatdırmağı Şeyx İbrahim Gülşəninin kəlamları ilə

yekunlaşdırır.

 

 

Olmayan məhbubi Həqqün bilməz adəm sirrini.

***

Bu can quşu qənət açar, məhəbbət mülkinə uçar...

***

Dur yola düş, ey könül, eşq elinə gedəlüm...

***

Dust elinə gedirəm, gəlməzmisən, ey könül?

***

Bən bu elə qərib gəldim, kimsə bilməz halum bənüm...

***

Mənsur “ənəlhəqq” deyübən sirr pərdəsin faş eylədi...

***

Həqqin qapusuna doğru gələni

Sən əgrisən deyübən sürmək olmaz.

***

Əzəl camın içən bilür əbəd sərxoşluğu nədür...

***

Eşq ilə bilişəli, əqlümə yad olmuşam...

***

Eşqdən gəlür sana nida, gəl dusta gedəlüm, könül...

***

Könül güzgüsüni əqlün pasından

Arıtmadın rəvan sildürmək olmaz.

***

Tükənməz elmi var eşqün, nəhayət yox bəyaninə...

***

Kim gördü mələk yüzlü pəri cinsi-bəşərdən?..

***

Ey könül, səndən soraram müşkülüm, həll eyləgil...

***

Eşqün məratibinə sanma nəhayət ola...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.09.2025)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Parsabadda yaşayan Tohid Namvərdir

 

 

Tohid Namvər

Parsabad

 

 

ŞAPALAQ ŞƏKİLİ

 

Rəssam! Otur bir danışaq,

Sən allah, burax şəkili!

Məndən min şəkil çəkilər,

Tutmaz bu varaq şəkili!

 

Ayağını yollar yeyən,

Yorğun adam, əldə yüyən,

Atına çata bilməyən,

Baxtımın çolaq şəkili.

 

Quşammı qanad çəkəsən?

Ya bir tala ot çəkəsən;

Yanında bir at çəkəsən;

Atlı bir otlaq şəkili?

 

Mən nataraz, sən inadlı,

Bir ürək çək, min bir çatlı,

Sifətimdə neçə qatlı -

Neçə şapalaq şəkili... 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.09.2025

 

İmran Verdiyev, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

 

 

Yaqublu Oğuz rayonunun kəndlərindən biridir. Hər yerdə olduğu kimi burda da zaman-zaman müxtəlif hadisə və əhvalatlar baş vermişdir. Həmin hadisə və əhvalatlarla bağlı kənd sakinlərinin söylədikləri onların cəsarətindən, hazırcavablığından və zəkasından xəbər verir. Hadisə və əhvalatlarla bağlı söz söyləyənlər öz şəxsi ləyaqətlərini qorumağa çalışan, məğrur və bütov adamlardır. 

Hadisə və əhvalatlarla bağlı söylənilənlərin əsas pafosu nöqsan və eybəcərliklərə gülmək, onların tənqidi və ifşasıdır. Burada deyilmiş sözlər yaramazlıqlara və nöqsanlara atılmış “söz daşlarıdır”. Bu əhvalatları eşitdikcə, oxuduqca nöqsan və eybəcərliklərlə barışmaz olan insanları görürük. Görürük ki, onlarda həyatın işıqlı tərəfinə ehtiraslı məftunluq hissi var.

70-80 il bundan əvvəl baş vermiş bu hadisə və əhvalatlarla bağlı söylənilənlər artıq bədii təfəkkürün süzgəcindən keçmiş, zəka ilə nurlandırılmış ümümxalq dili zəminində formalaşan idiomlara, ibarə və aforizmlərə, atalar sözü və məsəllərə, lətifələrə çevrilməkdədir.  

Həmin hadisə və əhvalatlardan bir neçə nümunə təqdim edirik.

 

 

MƏN YATMAĞA İCAZƏ İSTƏMİRƏM

 

Rayon Partiya Komitəsi tərəfindən təsərrüfat işlərinin qızğın çağında toy etmək qadağan olunmuşdu. Qafar kişi isə oğluna toy etmək istəyirdi, bütün hazırlıq işləri görülüb qurtarmışdı.

O, toy etməyə icazə almaq üçün raykoma getdi və məqsədini I katib A.Qasımova söylədi. Katib onu dinlədikdən sonra amiranə tərzdə dedi:

-Qafar kişi, get bazar günü axşam saat 10-dan sonra oğlunun toyunu et!

Qafar kişi də halını pozmayaraq ucadan söylədi:

-Yoldaş raykom, mən sizdən yatmağa icazə istəmirəm e, oğluma toy etməyə icazə istəyirəm.

Bu sözlər tezliklə bütün rayona yayıldı, zərbi məsələ çevrildi.

 

DAYAHDIMSA, YANDI

 

Yaqublunun torpağı dəmyədir. Qışda qar, yazda çoxlu yağış yağmasa, bu torpaqlarda bir sünbül belə baş qaldırmaz, yamaclar quruyub bom-boz olardı. Həmin il də quraq gəlmişdi. Lakin kənddə iclas keçirən raykom katibi qurqalığı nəzərə almadan taxıl istehsalını ikiqat artırmağı tələb etdi.

Katibin naşı olduğunu görən Qəni kişi söz alaraq dedi:

-Yoldaş raykom, siz deyən qədər taxıl istehsal etmək üçün gərək gecə yağa, gündüz gün çıxa; gecə yağa, gündüz gün çıxa; gecə yağa, gündüz gün çıxa...

Uzada-uazad gedirdi ki, katib onun sözünü kəsdi::

-Sən də bir dayan görək, ay kişi.

Qəni kişi tövrünü pozmadan cavab verdi:

-Dayandımsa, yandı. Heç nə əmələ gəlməyəcək. Taxıl-maxıl da olmayacaq. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.09.2025)

 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bu söz kimə tanış deyil? Çıxış edir Əhməd Bakıxanov adına xalq çalğı alətləri ansamblı. Azərbaycan SSR xalq artisti Əhməd Bakıxanov həqiqətən də adının əbədiləşdirilməsinə layiq olan bir musiqiçi olub. Və bu gün onun doğum günüdür.

 

Əhməd Bakıxanov 5 sentyabr 1892-ci ildə Bakıda anadan olub. Uşaqlıqdan tara meyli duyulub, bu da onun gələcək həyatını yönləndirib.

İlk musiqi təhsilini İranda alıb, 1920-ci ildən Bakıda musiqi məclislərində və konsertlərdə ifa edib. 1930-cu illərdən Üzeyir Hacıbəyovun dəvəti ilə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında, daha sonra Azərbaycan Dövlət Musiqi Kollecində muğamdan dərs deyib. 1931-ci ildə Xalq Çalğı Alətləri Ansamblını yaradıb, ömrünün sonunadək bu ansambla rəhbərlik edib. 1973-cü ildən həmin ansambl Əhməd Bakıxanovun adını daşıyır.

 "Azərbaycan xalq rəngləri" (1964), "Azərbaycan ritmik muğamları" (1968), "Muğam, mahnı, rəng" (1975) kimi not nəşrlərinin müəllifidir. Əhməd Bakıxanovun ifasından bir çox instrumental muğamlar — "Rast", "Şur", "Bayatı-Şiraz", "Segah-Zabul", "Rahab", "Şüştər", "Hümayun", "Şahnaz" muğamları bəstəkar Nəriman Məmmədov tərəfindən nota salınaraq çap olunub. Bakıxanovun mənzilində Azərbaycan Musiqi Mədəniyyəti Dövlət Muzeyinin filialı yaradılıb, burada tarzənin xalq çalğı alətlərindən ibarət zəngin kolleksiyası nümayiş olunur.

Məşhur yayılmış versiyanın əksinə, Abbasqulu ağa Bakıxanovun nəvəsi deyil, bəstəkar Tofiq Bakıxanovun atasıdır.

26 mart 1973-cü ildə vəfat edib, İkinci Fəxri Xiyabanda dəfn olunub. 1994-cü ildə Əhməd Bakıxanovun 100 illiyinə həsr olunmuş tələbə və gənclərin tar alətində muğam ifaçılığı üzrə respublika müsabiqəsi keçirilib.

 

Təltif və mükafatları

 

1. "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı

2. "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı

3. "Azərbaycan SSR əməkdar müəllimi" fəxri adı

4. "Şərəf nişanı" ordeni

 

Allah rəhmət eləsin!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.09.2025)

 

İnci Məmmədzadə