Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün Ulu Öndərin 101 illiyidir.

"Gözlərində açılır bu millətin səhəri,

Sənin adınla bağlı bu xalqın hər zəfəri.

Qədəmin dəyən yerdə səhralar da gül açır,

Gülüstana çevrilir yurdun kəndi, şəhəri.

Günəş doğur elə bil, harda çəkilir adın,

Dosta fəxarət gəlir, gözü kor olur yadın.

Azərbaycan deyəndə səni düşünürük biz,

Azadlığa inamı xalqa sən bağışladın."

Məni qınamayın, bəlkə də liderlik arzusunda olanların heç biri bilmir ki, liderləri Tanrı seçir. Onları yetişdirir, hakimiyyətə gəlmələri üçün şərait yaradır, yol açır. Necə deyərlər, Allahın izni olmasa, bir kəs belə yerindən tərpənə bilməz...

1976-cı ilin yayında mənim on yaşım var idi. Sumqayıt şəhərindəki 9 N-li orta məktəbin 3-cü sinfini təzə bitirmişdim. Ara-sıra şeir də yazırdım. İnşaatçılar qəsəbəsindəki "barak" evin bir otaqlı mənzilində altı nəfərdən ibarət ailəmizlə kirayədə qalırdıq...Bir gün kirayə sözünün mənasını atamdan soruşub anlayanda, məyus oldum. Allahdan gəlibmiş kimi, ondan xahiş etdim ki, bizə mənzil verilməsindən ötrü Heydər Əliyevə məktub yazmağıma icazə versin. Atam o vaxt mənim xahişimi bir uşaq şıltaqlığı sanıb, gülümsədi və:

- Ay oğul, sən hələ uşaqsan, sən nə bilirsən məktub nədir? Yaşayaq görək nə olur- deyə icazə vermədi.

Amma mən bir neçə gün sonra, anamdan on bir ildir kirayədə qaldığımızı, atamın iş yerinin dəqiq adını öyrənib, gizlində məktubu yazdım. On yaşında uşağın düşündüyü, arzuladığı, bildiyi kimi...

Xülasə, ev istədim. Zərfin üstünə "Azərbaycan SSR Mərkəzi Komitənin birinci katibi yoldaş Heydər Əliyevə" sözlərini yazıb, qonşuluqda yaşayan sinif yoldaşım Lətiflə birlikdə qəsəbənin mərkəzinə getdik və mən Trest deyilən yerdə onun köməyi ilə zərfi poçt qutusuna atdım...

Bu hadisədən 20-25 gün keçmişdi ki, atam növbəti dəfə günorta fasiləsində evə qayıdıb, məni yanına çağırdı. Səsinin tonundan hiss etdim ki, danlayacaq. Amma həmin gün danlandığım qədər də əzizləndim. Sən demə, işlədiyi müəssisənin rəhbəri atamı yanına çağıraraq, MK-dan gələn rəsmi göstərişə əsasən bizə ikiotaqlı mənzil verildiyini söyləyib. Heç vaxt unutmaram, həmin mənzilə köçəndə özümü ilk dəfə dünyanın ən xoşbəxti sandım. Artıq o vaxtdan 48 il keçir. İndi həmin mənzil mənə məxsusdur. Hər il bu vaxtlar orada olur, bir neçə gün tək qalıram....

Bütün bunları söyləməkdə məqsədim özümü nəsə yeni bir söz deyirmiş kimi göstərməkdən ibarət deyil, mən çox yaxşı bilirəm ki, Heydər Əliyevin dövründə milyonlarla adam ev-eşik sahibi olub. Amma, o vaxtdan məndə Heydər Əliyevə inam, saf bir etibar yarandı və mən onu həmişə televiziya ekranlarından xüsusi maraqla izlədim...

Onu ilk dəfə canlı 1984-cü ildə, Sumqayıt Politexnik texnikumundan Volqaqrad Traktor zavoduna göndərildiyim diplomqabağı istehsalat təcrübəsində olarkən gördüm. Səhv etmirəmsə, hansısa xarici dövlətin rəsmiləri ilə birlikdə sexləri gəzirdilər. İçimdən bir istək keçdi ki, ona yaxınlaşıb minnətdarlıq edim. Amma onlara bələdçilik edən zavod rəhbərliyindən ehtiyyat etdiyim üçün istəyim baş tutmadı. Yəqin qismət deyilmiş...

1988-ci ilin fevral ayında Sumqayıt təlatümlər şəhərinə bənzəyirdi. O vaxt mən Ç.İldırım adına AzPİ-nin axşam şöbəsinin birinci kursunda təhsil almaqla yanaşı, Sumqayıt Superfosfat zavodunda sex rəisinin müavini vəzifəsində çalışırdım və zavod komsomol komitəsinin büro üzvüydüm. Bir gənc kimi azərbaycanlıların Ermənistandan deportasiya edilməsi məni də hiddətləndirmişdi. Həmin vaxtlar hamı kimi mən də soydaşlarımızın başına gətirilən müsibətlərə etiraz mitinqlərində iştirak edir, ermənilərin şəhərdən çıxmasını tələb edənlərin arasında olurdum...

Fevralın 28-də növbəti mitinqi dağıtmaq əmri almış əsgərlər, mitinq iştirakşılarını döyə-döyə maşınlara mindirib, müvəqqəti təcridxanalara daşıyır, oradan da türmələrə aparırdılar. O vaxt məni on səkkiz gün Bayıl türməsində saxlayandan sonra, cinayət tərkibli əməlim olmadığı üçün, həbsdən azad etdilər və mitinqlərdə iştirakıma görə inzibati qaydada cəzalandırdılar...

Mitinqlərdə iştirak edəndə, Bayıl türməsində olanda da xalq bütün bu hadisələrin səbəbini mənfur Qarbaçovun Heydər Əliyevi vəzifədən uzaqlaşdırdıqdan sonra azərbaycanlıların təklənməsində və ermənilərin bu fürsətdən istifadə edərək fəallaşmasında görürdü. Xalq yaxşı bilirdi ki, Heydər Əliyev Sov.İKP Siyasi Büronun üzvü olarkən azərbaycanlıların yeganə güvənc yeri olmuş, erməni təcavüzünün dəfələrlə qarşısını almışdı...

İllər keçdi. 1990-cı ilin yanvar günlərində biz, eyni binada yaşayan gənclər, hər gün piyada Bakı şəhərinə gedirdik. Axşamlar qayıdan kimi həyətimizdə təzə inşaa olunmuş xeyir-şər evində yaşlıları, cavanları başımıza yığıb, ölkədə baş verən hadisələrdən danışırdıq. Yaxşı yadımdadır, qonşu uşaqlardan kimsə hardansa Heydər Əliyevin Bakıda baş verən hadisələrə münasibətini əks etdirən Moskvadakı çıxışının video lentini əldə etmişdi. Və biz lazımi avadınlıqları tapıb, həmin video lenti dəfələrlə nümaiş etdirir, insanlara ümid verirdik. Heç vaxt unutmaram, o vaxt hamı nicatı Heydər Əliyevdə görürdü...

Bu belə də oldu, dahi rəhbər 1993-cü ildə ikinci dəfə Azərbaycana rəhbərlik etməyə başlayanda, Azərbaycan od tutub yanırdı. Bir yandan müharibə, bir yandan anarxiya-özbaşınalıq ölkəni ağuşuna almışdı. Çox keçmədi ki, Heydər Əliyevin müdrik siyasəti və yüksək idarəçilik qabliyyəti nəticəsində Azərbaycanda əminamanlıq bərqərar oldu...

Bəli, Heydər Əliyev Allahın seçdiyi LİDER idi. Və Azərbaycan xalqı zaman-zaman onun böyüklüyünü dərk edib, əbədi olaraq xatirələrdə yaşadacaqdır...

Söhbətimə nəğməkar şair Baba Vəziroğlunun musiqiyə çevrilən misraları ilə başlamışdım, elə onun misraları ilə də yekunlaşdırıram:

"Sən elə bir zirvəsən, küləklər neyləyəcək,

Dünənim, bu günümsən, səninlədir gələcək.

Nə qədər Azərbaycan, nə qədər bu millət var,

Heydər Xalqım deyəcək, Xalq Heydər söyləyəcək!"

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının tərəqqi dövrü olub. Sözsüz ki, həmin dövr ədəbiyyatımıza çox böyük şəxsiyyətlər bəxş edib. Onlardan Mirzə Ələkbər Sabirin, Cəlil Məmmədquluzadənin, Mirzə Fətəli Axundovun, Məmməd Səid Ordubadinin, Mehdi Hüseynin, Mirzə İbrahimovun, Süleyman Rüstəmin, Əliağa Vahidin, Səməd Vurğunun, Məmməd Arazın, İlyas Əfəndiyevin, İsmayıl Şıxlının, Bəxtiyar Vahabzadənin, Musa Yaqubun və s. yazarlarımızın adlarını çəkə bilərik... Mən bu siyahıya bir ad da əlavə etmək istəyərdim - Əhmədağa Muğanlı!

Bildiyiniz kimi “Atları yəhərləyin” filmi Süleyman Rüstəmin “Qaçaq Nəbi” mənzum pyesinin motivləri əsasında ekranlaşdırılıb. Ssenarinin yazılmasında peşəkar ssenarist Əhmədağa Muğanlı böyük rol oynayıb. O, ssenarini işləyərkən yalnız pyesdən yararlanmayıb, eyni zamanda Nəbi haqda real faktlardan istifadə edərək materialı zənginləşdirib.

Film hazır olandan sonra, ermənilərin danoslarına əsasən, onun nümayişinə əngəl yaradılır. Məcbur olub bir sıra kadrları çıxarırlar. O vaxt Mirzə İbrahimov, Bayram Bayramov, İlyas Əfəndiyev, İsmayıl Şıxlı, Rəsul Rza və başqaları Moskvaya məktub yazaraq, filmin qadağan olunacağı təqdirdə SSRİ vətəndaşlığından, sovet hökumətinin onları təltif etdiyi bütün mükafat və fəxri adlarından imtina edəcəklərini bildiriblər...

Bəli, bu gün mən sizə yazıçı Əhmədağa Muğanlı haqqında söhbət açmaq istəyirəm. O, 1926-cı ildə Biləsuvar rayonunun Əliabad kəndində dünyaya gəlib. İbtidai təhsilini doğma kənddə, orta təhsilini isə qonşu Xırmandallı kənd məktəbində gümüş medalla başa vurub. Sonra ADU-nun filologiya fakultəsində ali təhsilə yiyələnib. 2001-ci il avqustun 4-də Bakıda vəfat edib...

Ədəbi fəaliyyətə tələbəlik illərində başlayan Əhmədağa Muğanlı zəngin yaradıcılıq yolu keçib. 1951-ci ildə “İnqilab və mədəniyyət” jurnalının 10-cu nömrəsində “Biz qol çəkirik ki...” ilk hekayəsi dərc olunub. Daha sonra “Vicdan”, “Şəhriyar əfsanəsi”, “Şikəstə”, “Gecikmiş etiraf”, “Dağ-dağa söykənər”, “Tikanlı məftillər”, “Çobanbayatı”, “Ömürdən yeddi yarpaq” və s. əsərləri işıq üzü görüb. 1953-cü ildə Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında işə qəbul olunub. Burada ssenari şöbəsinin redaktoru, sənədli-xronikal və elmi-kütləvi filmlər birliyinin baş redaktoru işləyib. Kinostudiyada ssenari-redaksiya kollegiyasının üzvü olub. Dəfələrlə Bakı şəhəri Oktyabr rayon Xalq Deputatlar Sovetinə deputat seçilib. Kinostudiyada işlədiyi dövrdə çoxlu sayda bədii və sənədli filmin redaktoru olub. “O olmasın, bu olsun”, “Qızmar günəş altında”, “Koroğlu”, “Böyük dayaq”, “Əhməd haradadır?”, “Dədə Qorqud”, “Xoşbəxtlik qayğıları”, “Sevinc buxtası”, “Arxadan vurulan zərbə”, “Babək”, “Qızıl uçurum”, “Nizami” və “Əlaqə” bədii filmlərinin ssenarisi onun redaktor qələmindən keçib. O, eyni zamanda otuza qədər sənədli və bədii filmin - “Alagöz yaylağında”, “Muğanın dastanı”, “Çobanbayatı”, “Dağlarda döyüş”, “Od içində”, “Doğma sahillər”, “Vətən sizə arxalanır”, “M.F.Axundov”, “Sabir”, “Nizami”, “Mən sərhədçiyəm” və s. ssenari müəllifidir. Bu ekran əsərlərində xalq qəhrəmanlarımızın, sərhədçilərin, Azərbaycan ədəbiyyatı klassiklərinin, tanınmış əmək və elm xadimlərimizin həyatı bütün dolğunluğu ilə öz əksini tapıb...

Oğlu Araz Qurbanov deyir ki,- “Çox istərdim ki, atama oxşayım. Uşaqların dünyagörüşünün formalaşdırılmasında valideynlərdən çox şey asılıdır. Atam həddən artıq səbirli, qayğıkeş, mülayim, anam isə iradəli qadın olub. Onlar bir-birini ideal şəkildə tamamlayırdılar. Bu gün pafoslu səslənsə də, bizim evə indiyədək haram çörək, haram pul gəlməyib. Bəzən xasiyyətimdə, davranışımda onların əlamətlərini görəndə sevinirəm. Atam övladlarına milli kimliyimizi, tariximizə, klassik ədəbiyyatımıza, musiqimizə sevgini aşılayıb. Bu ruh onun filmlərində də yer alıb. Onun təklifi ilə əlimə qələm almışam, tar məktəbinə getmişəm. Tarı indiyədək yadigar saxlayıram. Tar alınanda 1970-ci il idi. Onda atamın 50 yaşı vardı. Şuşada düzəldilmişdi. Atam Fizulinin və Hüseyn Cavidin pərəstişkarı idi. “İblis” poemasını əzbər bilirdi. Bizə də Şəhriyarın “Azərbaycan” şerini əzbərlətmişdi. İkinci dünya müharibəsi illərində sərhəddə xidmət edib. Ən maraqlısı odur ki, atam universitetin filologiya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirəndən sonra onu Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinə dəvət etmişdilər. Atam imtina etmiş və ömrünü kinostudiyaya bağlamışdır...”

Bəli, XX əsrin böyük yazarlarından biri də o, olub. İllər ötəcək, zaman dəyişəcək, hər yeni gələn nəsil, onu ssenari müəllifi olduğu filmlərdən tanıyacaq və ehtiramla yad edəcəklər...

Mayın 10-da - yəni bu gün Əhmədağa Muğanlının 98 illiyidir. Biləsuvar Azərbaycanın gözəl rayonlarından biridir. Və bu gözəlliyin içində bir sıra adamların xatirəsinə ucaldılacaq heykəllərə ehtiyac var. O insanlardan biri də Əhmədağa Muğanlıdır...

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)

Salam hörmətli “Ədəbiyyat və incəsənət”!

Mən Kamran Mammadovam, “Cənubi Qafqaz və Şərqi Avropadakı azərbaycanlı jurnalistlərin cəmiyyəti" təşkilatının nümayəndəsiyəm. Əvvəllər bizi "Gürcüstandakı Azərbaycan icması" adlandırırdılar. Ancaq təşkilatımız gənc jurnalistlərlə dolduruldu və buna görə adını dəyişdirməyə qərar verdik. Üzvlərimizdən biri - Leyla Kərimova Fransanın Cənubi Qafqazdakı dağıdıcı siyasətinə dair bir məqalə yazıb. Çox istəyərdik ki, məqalənin dərc edilməsində bizə kömək edəsiniz.

Əvvəlcədən təşəkkür edirik! 

Müəllif: Leyla Kərimova.

2002-ci ildə Rustavidə, Gürcüstanda anadan olub. İndi Tbilisidə yaşayır və oxuyur. İvane Cavaxishvili Tbilisi Dövlət Universitetinin tələbəsidir.

Ermənistan fransız-ingilis koloniyasına çevrilir 

Fransanın Azərbaycan Respublikasındakı səfiri Ann Buayon (şəkildə) Aprelin 16-da məsləhətləşmələr üçün Parisə geri çağırıldı.  Respublikanın XİN-i bu addamı “Bakının iki ölkə arasındakı münasibətlərə zərər verən birtərəfli hərəkətləri” ilə izah edib.

Amma bu diplomatik jestin dərin simvolik mənasına baxmayaraq, bu cür davranış, sadəcə olaraq, qeyri-sabit bir güc nümayişidir. Oksford Universitetinin eksperti Leyla Əliyevanın sözlərinə görə Fransanın Azərbaycandakı səfirinin geri çağırılması Paris və Bakı dövlətlərarası dialoq üçün ciddi nəticələrə səbəb olmayacaq. Onun fikirincə, heç kim ikitərəfli münasibətlərin mürəkkəbləşməsində və xüsusən də ciddi siyasi böhranda maraqlı deyil. Amma onda Fransa Bakıya qarşı kəskin hücumlar edərək nəyə nail olmaq istəyir?

Son illərdə Cənubi Qafqazda Parisin xarici siyasət kursunun diqqətlə təhlili belə qənaətə gəlməyə imkan verir ki, Fransa ən kəskin regional böhranların, o cümlədən Azərbaycan-Ermənistan münaqişəsinin həllində maraqlı deyil. Fransanın Dağlıq Qarabağdakı vasitəçiliyi əsasən İrəvana diplomatik ləngimələrlə məhdudlaşdı və acı uğursuzluqla başa çatdı və Emmanuel Makronun kabineti hələ də bu uğursuzluğun nəticələrini aradan qaldırmağa çalışır.

Azərbaycanın 2020-ci ildə 44 günlük Vətən müharibəsində qəlibəsi və sonra 2023-cü ildə uğurlu antiterror əməliyyatı nəticəsində Qarabağda ermənipərərst separatçı rejimin sügutu Fransanın bölgədə siyasi fəallığının artması üçün başlanğıc nöqtəsi oldu. Cənubi Qafqazda əsas oyunçu olmaq həyəcanı ilə yanaşı, Makronun regiondaki hiperaktivliyi Fransanın Afrika və Avropa qitəsindəki uğursuzluqlarından ictimayyətin diqqətini yayındırmaq istəyi ilə ələqədardır. O, Ukraynaya NATO kontingentinin göndərilməsi ilə bağlı qalmaqallı təşəbbüsünü irəli sürərkən də eyni şeyi rəhbər tutmuşdu.

Paris Cənubi Qafqazda öz avantürasında Ermənistana arxanandı. Bu seçim yalnız erməni diasporunun Fransa elitasına ənənəvi güclü təsiri deyil, həm də Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın siaysi zəifliyi ilə bağlıdır. O Makron hökuməti üçün çox rahat bir “sparring tərəfdaşı” oldu.

Dağlıq Qarabağda alçaldıcı məğlubiyyətindən sonra Nikol Paşinyan ermənilərin gözündə milli rüsvayçılığın günahkarına çevrildi. Hər tərəflərdən qorxaqlıq, xəyanət və Dağlıq Qarabağa təslim olmaq ittihamları onun başına düşdü. Paşinyanın istefasını tələb ədən etiraz aksiyaları davam edir. Onlar etirazçılarla polis arasında açıq toqquşmalarla çevrilirlər. Ermənistan ordusunun cəmiyyətdə nüfuzu kəskin şəkildə aşağı düşüb. Ermənistan dövlət aparatı iflic vəziyyətindədir.

Ermənistanın bu süst vəziyyətindən Fransa istifadə etdi. O, kömək göstərmək bəhanəsi ilə Cənubi Qafqaza geosiaysi “tentacles”-i daha da dərinləşdirib. 

Azərbaycanın “Report” İnformasiya Aqentliyinin direktoru Fuad Hüseynəliyevin oxşar fikri var. O hesab edir ki, Fransa Cənubi Qafqazda öz mövqelərini gücləndirmək və Ermənistanı Şərqdə siyasi təsirinin forpostuna çevirmək məqsədi daşıyır. Ukrayana müharibəsi Paris xeyrinə də oynayır, çünki o, Rusiyanın əhəmiyyətli diqqətini və resurslarını Qafqazdan yayındırır. 

Hüseynəliyevin fikirincə, Fransa Cənubi Qafqazda uğur qazansa, digər regionlarda da təsirini gücləndirməyə çalışacaq.

İndi Fransa Ermənistanla ikitərəfli əlaqələri, xüsusən də hərbi sahədə əlaqələrini fəal şəkildə inkişaf etdirir. Paris də beynəlxalq arenada İrəvana informasiya və siyasi dəstək verir. Və Fransanın Azərbaycan tərəfinə media və diplomatik hücumları bununla əlaqədardırlar. Ancaq təcrübə göstərdiyi kimi Fransa nə qədər silkələsə də, Azərbaycan xalqının dəmir yumruq və polad iradəsi tarixi ədaləti bərpa etmək üçün istənilən düşmənin sümüklərini üyüdəcək. Parisin dərk etməsinin vaxtıdır ki, Azərbaycan torpaqları Azərbayacana məxsus olub və olacaq. Bu faktdır. Və Fransanın bu barədə nə düşündüyü bizi əsla maraqlandırmır.

Paris və İrəvan arasında əməkdaşlıq məsələsini ətraflı nəzərdən keçirsək, 2023 – cü ilin oktyabrında iki ölkənin müdafiə nazirlərinin Ermənistana Fransa silahlarının tədarükü haqqında saziş imzalamasını  xatırlatmaq lazımdır. İndi Fransa Ermənistana 24 “Bastion” zirehli personal daşıyıcısı verdi və daha 26 zirehli personal daşıyıcısı istehsal mərhələsindədirlər. Həmçinin, Ermənistan üç fransız radarı “GM200” almaq üçün müraciət etdi və tərəflər arasında İrəvana daşınabilən “Mistral 3” hava hücumundan müdafiə sistemlərinin tədarükü ilə bağlı danışıqlar aparılır. Ermənistanın fransız “Cesar” artilleriya sistemlərini alması da istisna edilmir. Bu məsələ iki ölkənin hərbi idarələri tərəfindən fəal şəkildə müzakirə olunur.

Ancaq fransız silahları İrəvanla pis zarafat edə bilər. Verilən silahlar Ermənistan silahlı qüvvələrinin keyfiyyətcə modernləşdirilməsi üçün kifayət etmir. Eyni zamanda, Fransanın yardımı İrəvanda geniş beynəlxalq dəstək barədə təhlükəli illüziyalar yaradır. Bu da öz növbəsində erməni millətçi radikallarının səpələnmiş qalıqları arasında revanşist əhval-ruhiyyəni artırır. Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyev 2023-cü il dekabrın 6-də “Qarabağ: 30 ildən sonra evə dönüş. Nailiyyətlər və çətinliklər” forumunda çıxış edərkən bunu haqlı olaraq qeyd etdi. O dedi ki, Fransa Ermənistanı silahlandırmaqla “odun üstünə yağ tökür və Ermənistanda reallıqdan uzaq xülyalar yaradır ki, guya onlar həmin silahlardan istifadə edərək Qarabağı geri ala bilərlər”.

Paşinyan öz siyasətini “sarsılmaz” Fransanı düşünərək qurduğu üçün ölkəsini ölümcül tarixi çıxılmaz vəziyyətə saldı. Əslində Fransanın dəstəyi ikili oyun oldu. Erməni diasporunun fəallığına baxmayaraq, Yelisey Sarayı onu aldadır və Cənubi Qafqazda geosiyasi bonuslar qazanmağa çalışır. Eyni zamanda, vəziyyət pisləşən kimi təslim olaraq Paris dərhal geri çəkilir və Bakıya acınacaqlı diplomatik hücumlarla məhdudlaşır. Vətən müharibəsi dövründə və antiterror əməliyyatı zamanı Fransa və Ermənistanın digər müttəfiqlərinin nəhəng Azərbaycan ordusu ilə İrəvanı necə təkbaşına tərk etdiklərinin bütün dünya şahidi oldu. Nəticədə, Fransa Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ üzərində suverenliyini tanıdı. Və indi bu addımın Ermənistan – Fransa ittifaqına necə aidiyyatı var – qoy bunu politoloqlar anlasınlar.

Belə görünür ki, Ermənistan üçün utancın həddi-hüdudu yoxdur, amma Paşinyan öz xalqını alçaltmağın başqa yolunu tapdı. İngilis “Times” qəzeti aprelin 15-də məlumat verdi ki, London Ermənistan, Botsvana, Kot-d'İvuar və Kosta-Rika ilə Böyük Britaniyadan qeyri-qanuni miqrantların bu ölkələrə deportasiyası ilə bağlı sazişlərin imzalanması məsələsi üzrə danışıqlara başlayıb. Müqavilə miqrasiya böhranının həlli üçün “Ruanda sistemi” əsasında qurulmalıdır. Ona görə London Kigali ilə bir neçə min qaçqının Ruandada yerləşdirilməsini müzakirə edir. Eyni zamanda, Böyük Britaniya qaçqınların saxlanması və bununla bağlı narahatlıqlar üçün Ruandaya 140 milyon funt sterling ödədi. Bu yanaşma Qərb dövlətlərinin müstəmləkəçilik zehniyyətini ən yaxşı şəkildə əks etdirir. Ermənistan, Avropa ailəsinin üzvü olmaq kimi böyük arzusuna baxmayaraq, hələ də müstəmləkə ölkəsi kimi tanınır.

Buna görə, əgər İrəvan London ilə bu müqaviləyə razılıq versə, bu Paşinyan tərəfindən daha bir axmaqlıq olacaq. Birincisi, bu Ermənistanın iqtisadiyyatına ciddi zərbə olacaq. Əlbəttə London qaçqınların saxlanması üçün İrəvana pul verəcək, amma pul haçansa tükənəcək və Ermənistan miqrantları öz hesabına dəstəkləməli olacaq.

İkincisi, miqrasiyanın artması hər zaman cinayət vəziyyətinin pisləşməsinə səbəb olur. Almaniya Ukrayna və Afrika ölkələrindən olan qaçqınlar üçün ən populyar ölkədir. Orada 2023-cü ildə cinayətlərin sayı 5,5 faiz artıb. Bu, son 8 ilin ən yüksək göstəricisidir. Eyni zamanda Almaniya Daxil İşlər Nazirliyinin başçısı Nancy Faeser xaricilər tərəfindən törədilən cinayətlərin sayının ardığını qeyd edib.

Ötən il cinayət törətməkdə şübhəli bilinən şəxslərin ümumi sayı 2 246 767 nəfər olub, onlardan 923 269 (41%) nəfərinin Almaniya vətəndaşlığı yoxdur. Eyni şey Ermənistanda da olacaq.

Ermənistan XİN rəsmi İrəvanın Londonla bu “miqrasiya işi” ilə bağlı danışıqları rədd etməsinə baxmayaraq, Paşinyanın bir daha sevimli taktikasına – axmaq bir şey et və sonra başqalarını günahlandır- əl atmayacağını istisna etmək olmaz.

İrəvanın anlamaq vaxtıdır ki, nə fransızlar, nə ingilislər, nə də amerikalılar Ermənistana kömək etməyəcəklər, çünki onlar heç vaxt Türkiyə və Azərbaycanla birbaşa qarşıdurmaya girməyəcəklər. Buna görə, İrəvan fransız silahlarının alınması ilə təhlükəli intriqaları və miqrasiya məsələsində Londonla flört etmək əvəzinə illüziyalarla vidalaşmalı və Bakı ilə konstruktiv dialoqla keçməlidir. Cənubi Qafqazda gələcək nəsillər üçün sabit təhlükəsizlik sisteminin yaradılması ümumi maraqlara uyğundur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)

Heyran Zöhrabova, " Ədəbiyyat və incəsənət" 

Taleyin qisməti rast saldı bizi.

Yolumuz hardasa qırılacaqsa,

İtirəcəyiksə bir-birimizi,

Xatirəm yadında qalmayacaqsa.

Bu əllər mənimki olmayacaqsa,

Bu tellər mənimki olmayacaqsa

Sən allah, özünə öyrətmə məni,

Hicran qoxusuyla göynətmə məni...

Əlimi saçına öyrətmə belə,

Gözümü gözünə öyrətmə belə;

Üzümü üzünə öyrətmə belə... 

Mən bir az baharlı budaq kimiyəm,

Bir az da sadəlövh uşaq kimiyəm.

Bala anasına qovuşan kimi,

Leylək yuvasına yovuşan kimi,

Arı gül-çiçəyə uyuşan kimi,

Eh, mən də adama tez yovuşanam,

Sevgi atəşində tez alışanam,

Amma ki, sönməyim çox çətin olur –

Sevgidən dönməyim çox çətin olur,

Öyrətmə özünə, öyrətmə məni. 

Bəlkə gözləmirdik bu xoş görüşü,

Yaman qəribədir dünyanın işi;

Heç vaxt yollarında dayanmadığın,

Heç həndəvərində dolanmadığın

Gəlib birdən sənə nə şirin olur!

Ömrünün içində ömür doğulur.

Bu şirinim acı olacaq isə,

Bir qismət çiçəyim solacaq isə,

Öyrətmə özünə, öyrətmə məni. 

Könlümdə yerin var, qopmaz yerindən,

Bir əkiz ləçəyi, haça budağı

Ayırmaq olmursa biri-birindən,

Məni də ayırmaq çətindir axı.

Öyrətmə özünə, öyrətmə məni;

Yox buna təqatim, yox buna tabım

Əlimi əlindən üzmək əzabım,

Sonra bu əzaba dözmək əzabım…

Yoxsa da, könlümün sınıqları var,

Hicranın köz basmış yanıqları var -

Mənim dərdlərimin ayaqları var -

Harda olsa gəlib tapacaq məni,

Yaxıb yandıracaq bu ocaq məni.

Gəl məni özünə öyrətmə belə,

Əlimi əlinə öyrətmə belə,

Gözümü gözünə öyrətmə belə…

Bu gün “Bu dünyanın qara daşı göyərməz” söyləyən, qadınsız yaşamağı, ürəyinin dərdini həyat yoldaşıyla bölüşə bilməməyi əzab sayan xalq şairi Musa Yaqubun doğum günüdür. 

Musa Yaqub 1937-ci il mayın 10-da İsmayıllı rayonunun Buynuz kəndində anadan olub. Göyçay pedaqoji məktəbini bitirdikdən sonra 1957-1958-ci illərdə Tircan kənd orta məktəbində müəllim, 1958-1967-ci illərdə Buynuz kənd ibtidai məktəbində müəllim və müdir işləyib. 

1967-1973-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsində qiyabi təhsil alıb. Həmin illərdə Buynuz kənd 8 illik məktəbin direktoru olub. Bakıya köçəndən sonra 1974-1978-ci illərdə Azərbaycan Yazıçılar İttifaqında bədii ədəbiyyatı təbliğ bürosunda direktor müavini, "Azərbaycan" jurnalında poeziya şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb. 

İsmayıllı rayonunda çıxan "Zəhmətkeş" qəzetinin redaktoru olub.

Şair ədəbi fəaliyyətə 1957-ci ildə "Azərbaycan" qəzetində çap olunan "İki qəlb, iki dünya" poeması ilə başlayıb.

2019-cu ildə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında xidmətlərinə görə  “Xalq şairi” fəxri adına layiq görülüb.

O, həmçinin İsmayıllı rayon Xalq Deputatları Sovetinin deputatı seçilmiş, Mirzə Fətəli Axundov adına mükafata layiq görülmüşdür.

Parkinson xəstəliyindən əziyyət çəkən şair  2021-ci il mayın 7-də dogum gününə 3 gün qalmış  İsmayıllı rayonunda 84 yaşında dünyasını dəyişmiş və vəsiyyətinə əsasən yaşadığı İsmayıllı rayonunun Buynuz kənd qəbiristanlığında, valideynlərinin və  həyat yoldaşının məzarının yanında torpağa tapşırılıb. 

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)

Təqdim edir: Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Neylərəm o ömrü mən 

Nə qışı, nə yazı var! 

Duyğunun nə dərini, 

Nə də ki, dayazı var! 

Neylərəm o ömrü mən, 

Nə bir şirin sükutu, 

Nə də sel axışı var. 

Nə çılğın bir sevinci, 

Nə də göz yağışı var. 

Neylərəm o ömrü mən, 

Nə özü, nə özgəsi, 

Nə səsi, nə nəfəsi, 

Nə dərdi, nə qəmi var. 

Nə əqidə yoldaşı,

Nə könül həmdəmi var! 

Neylərəm o ömrü mən, 

Nə Vətən məhəbbəti, 

Nə xalqa sədaqəti, 

Nə darda mətanəti, 

Nə dərdə tabı olsun, 

Nə ömür yollarında 

Bir inqilabı olsun! 

Dünyaya nə ilk sözü, 

Nə son cavabı olsun. 

Mən ömür istəmişəm 

Məşələ dönüm, yanım 

Mən ömür istəmişəm, 

Qoy dolsun odla qanım! 

Mən həyat yollarında 

Bu odla silahlanım. 

İnamım, etiqadım 

Qoy inqilabım olsun! 

Mən dünyaya gələndə 

Səsli, nəfəsli gəldim, 

İstəmirəm sükutum 

Ən son cavabım olsun.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Əlbəttə ki, musiqidə hər bir fərqlilik, yenilik diqqətçəkəndir. Odur ki, sazın kamera orkestrinin müşayiəti ilə dilləndirilməsi hamının marağına səbəb olacaq. İndi isə xəbərə keçirəm. 

Xəzər Universiteti və Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının təşkilatçılığı ilə çağdaş aşıq sənətinin çox ünlü simalarından biri, Borçalı aşıq mühitinin istedadlı sənətkarı aşıq Ramin Qarayevin "Sazımda avazımda" adlı solo konserti keçiriləcək.

Mayın 19-da Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasınında keçiriləcək solo konsertdə aşıq Ramin Qarayevi "Bakı-Təbriz" qrupu və Xəzər Universitetinin kamera orkestri müşayiət edəcək.

Sənətkarın solo konsertində qonaq qismində xalq artisti Alim Qasımov və Məhsəti Azaflı  iştirak edəcəklər. 

Tədbirin aparıcısı Qorxmaz Tofiqoğludur. 

Hazırda solo konsertə hazırlıqla bağlı gərgin iş prosesi getdiyini deyən aşıq Ramin Qarayev bildirir ki, "Bakı-Təbriz" qrupunun  onu müşayiət edəcəyi bu konsertdə aşıq havaları yeni tərzdə kamera orkestri ilə təqdim ediləcək. Azərbaycanda ilk dəfədir ki, kamera orkestri ilə aşıq solo konsert verir. Bu ilkə də nə xoş ki, mən imza atıram. 

Tədbirdə görkəmli dövlət xadimləri, ictimai xadimlər iştirak edəcəklər. Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət naziri Adil Kərimli, Xalq şairi Nəriman Həsənzadə, AYB  sədri Anar, Professor Qəzənfər Paşayev, Professor Hamlet İsaxanlı, AMEA Folklor İnstitutunun baş direktoru, akademik Muxtar Kazımoğlu- İmanov kimi tanınmış xadimlərin çıxışları gözlənilir. 

Məlumat üçün bildirək ki, aşıq Ramin Qarayev Azərbaycan Respublikasının Birinci Vitse- Prezidenti Mehriban  Əliyevanın təşəbbüsü ilə 2009-cu ildə Azərbaycan aşıq sənətinin UNESKO-da qeyri-maddi irsi siyahısına daxil edilməsində iştirak edib. 

2012-ci ildə Qazaxıstanda Dədə Qorqud festivalında 3-cü yeri tutub.

2019-cu ildə İspaniyanın paytaxtı Madrid şəhərində İmaməddin Nəsiminin 650 illiyində, Türkiyənin İstanbul şəhərində Qarabağ Zəfərinin 1 illiyinə həsr olunmuş "Qarabağ Azərbaycandır" adlı tədbirdə  iştirak edərək gözəl ifalar təqdim edib. Azərbaycan aşıq poeziyasının inkişafında, tanıdılmasında fəal iştirak etdiyinə görə 2021-ci ildə "Aşıq Ələsgər 200" yubiley medalı ilə təltif edilib.

2022-ci ildə Türkiyənin Bursa-İznik şəhərində Rəcəb Tayyib Ərdoğan başda olmaqla 5 ölkənin prezidentinin iştirak etdiyi 4-cü Dünya Köçebe oyunlarının açılış tədbirdə iştirak edib.

2023-cü ildə Azərbaycanın Şuşa şəhərində Molla Pənah Vaqifin poeziya günlərində iştirak edərək aktyor kimi də Abbas Tufarqanlı obrazını canlandırıb. (Yeri gəlmişkən, bu ifanı şəxsən izləyib valeh olmuşam).

Ramin Qarayev Beynəlxalq Müsabiqələr Laureatıdır. Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin üzvüdür. Azərbayca Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin bakalavr və magistr səviyyələrini bitirib. Hazırda Xəzər Universitetində pedaqoji fəaliyyət göstərir.

Bu günə kimi Azərbaycanda 3, Rusiya, Gürcüstan və Türkiyədə 1 solo konserti olub.

İndi isə "Təbriz-Bakı" qrupu ilə tam yeni tərzdə, daha fərqli ifalarla zövqünüzü oxşayacaqdır.

Əziz saz-söz sevənlər, sizi 19 May saat 19:00 tarixində Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasına Aşıq Ramin Qarayevin  "Sazımda-Avazımda" adlı konsertinə dəvət edirik. Xalq artisti Alim Qasımovunda iştirak edəcəyi tədbirdə, Xəzər Universitetinin Kamera orkestri və tanınmış musiqiçilərdən ibarət “Təbriz -Bakı” qrupu müşayiət edəcək.

Orkestirin bədii rəhbəri Zülfiyyə Sadıqova.

Qrupun rəhbəri Elman İbrahimli.

Təşkilatı dəstək Xəzər Universitetidir.

Biletləri şəhərin bütün kassalarından, 28 Mall, Gənclik Mall, ASAN Xidmət mərkəzlərindən və www.iticket.az saytından əldə edə bilərsiniz.

Ətraflı məlumat əldə etmək üçün: 0124242424

0502397334

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)

Rubrikanı aparır: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ötən ilin bugünkü günü baş verən hadisələrdən birini xatırlatmaq istədim. Buyurun.

Təbii ki, indi dünyanın diqqəti qardaş Türkiyədədir. Prezident seçkilərinin zamanı artıq gəlir. Bu həftəsonu hər şeyi seçici səsləri həll edəcək. Demokratik seçki keçirmək ənənəsi ilə öyünən Türkiyədə kim prezident olacaq? Hazırkı prezident hakimiyyətini qoruyub saxlaya biləcəkmi?

Bu arada “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının əməkdaşı Malik Alim seçki öncəsi baş vermiş ilk insidentin səbəbini axtarıb tapmağa cəhd edib. Buyurun, tanış olun.

Dünyanın xəbər agentlikləri bu xəbəri manşetlərinə çıxardılar: Ərzurum şəhərində seçkiöncəsi mitinq təşkil edən müxalifətin nümayəndəsi - İstanbul şəhərinin meri Əkrəm İmamoğlu daşa basılıb. Onun ətrafındakı 15 nəfər xəsarət alıb.

İmamoğlu Kamal Kılıcdaroğlunun vahid namizəd olduğu müxalifət blokunun ən əsas simalarından biridir, Kılıcdaroğlu qalib gəldiyi təqdirdə ölkənin vitse-prezidenti olmağa bir nömrəli namizəddir.

Beləliklə, bu olay müxalifət liderinin şanslarına əsl kölgə salmış oldu.

Eyni vaxtda İstanbulda Rəcəb Tayyib Ərdoğanın keçirdiyi mitinq isə 1,7 milyon nəfər toplayaraq tam əmin-amanlıqla keçdi. Bu olay qüvvələr nisbətinin Ərdoğanın xeyrinə yüz fazi dəyişməsini ortaya qoymuş oldu, belə ki, seçkiyə bir həftə qalmış proqnozlar hər iki namizədin xeyrinə bərabər idi. Bəs necə oldu ki, əyalətlərdə böyük dəstəyi və elektoratı olan Kılıcdaroğlu daşa basıldı?

Bizə belə gəlir ki, bunun bir səbəbi də İstanbul mitinqi zamanı Rəcəb Tayyib Ərdoğanın çıxışında işlətdiyi bu fraza ola bilər:

-Ədalət və inkişaf partiyası, eləcə də bizim alyansımızdakı digər partiyalar heç vaxt LQBT-ni (cinsi azlıqlar hərəkatı – red.) dəstəkləməyəcək. Çünki ailə bizim üçün müqəsddəsdir. Biz LQBT-ni dəstəkləyən hər kəsi seçki qutularında basdıracağıq!

Bu çıxışda atılan daş təbii ki, səs toplamaq üçün ermənilərin – türkün düşmənlərinin dəstəkçisi qismində çıxış edən, eləcə də cinsi azlıqları müdafiə edən Kılıcdaroğlunun bostanına atılmışdı. Ərzurum kimi dini, milli-əxlaqi dəyərlərin möhkəm əsasları olan bölgədə Əkrəm İmamoğlunun daşa basılması səbəbləri indi aydın olmurmu?

Bəli, Türkiyə həlledici proseslərə qucaq açıb. Seçkinin sonucu dünyanın siyasətini, eləcə də Azərbaycanın siyasi durumunu müəyyənləşdirməyə qadirdir.

Azərbaycanda isə hazırda əksəriyyət Rəcəb Tayyib Ərdoğanı dəstəkləyir. Gəlin unutmayaq ki, Ərdoğan – turan ideyasının hərəkətverici qüvvəsidir həm də.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sizi ən müxtəlif təsnifatlardan («Forbes» jurnalının təqdimatında «Ən sağlam 12 qida» reytinqi, Conni Bovdenin «Dünyanın ən sağlam 150 qidası» kitabı, «Taym» jurnalındakı «Tarixin ən faydalı 50 bitki və qidası» reytinqi və s.) seçdiyim Yer kürəsinin ən faydalı qidaları ilə tanış edirəm.

Buyurun, faydalanın. Öncə göyərti və tərəvəzlərdən bəhs etmişdim. İndi növbə meyvə və giləmeyvələrindir.

B. Meyvə və giləmeyvələr

1.     Alma (tərkibində pektin, antioksidantlar və C vitamini çoxdur, arıqladıcı xüsusiyyətə malikdir).

2.     Avokado (77% sağlam yağlardan ibarətdir, vitamin və sellülozla zəngindir).

3.     Banan (fiziki əməkdən sonra gücün bərpasına kömək edir, kalium, protein, B 6 vitamini ilə zəngindir).

4.     Yemişan (ən güclü antioksidant mənbələrindəndir, gözə çox faydalıdır).

5.     Portağal (digər sitruslar kimi bol C vitamini mənbəyidir, habelə antioksidantla zəngindir).

6.     Çiyələk (tərkibində C vitamini, marqans var, az kalorilidir).

7.     Nar (qan dövranını tənzimləyir, damarları qoruyur, şiş xəstəliklərində şişlərin böyüməsinə mane olur).

8.     Qarağat (xərçəngdən qoruyan antioksidantlarla boldur, yaddaşı gücləndirir).

9.     Limon (C vitamini anbarı hesab edilir, qan dövranının effektiv fəaliyyəti üçün çox xeyirlidir).

Növbəti dəfə sizlərə yarmaları və paxlalıları təqdim edəcəyəm.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)

Ölkəmizdə Kino ssenarilərini dərc edən bir mətbu orqan, dərgi yoxdur. Ümumən, son illərdə heç dramaturji kitablar da nəşr edilmir. Kinoşünaslıq, kinotənqid sahələri də öz qürub dövrünü yaşayır. Bu da kinomuzun inkişaf strategiyasının ziddinədir.

Hazırda həm Mədəniyyət Nazirliyinin, həm də Kino Agentliyinin reallaşdırmaq istədikləri geniş fəaliyyət spektrində bu nöqsanların aradan götürülməsi də aparıcı rol oynayır.

Bu günlərdə “Elm və təhsil” nəşriyyatı tərəfindən tanınmış kinodramaturq, yazıçı, Azərbaycan Kini Agentliyinin direktoru Orxan Fikrətoğlunun “Kinocizgilər” adlı kitabı işıq üzü gördü.  Kitabda həm tammetrajlı, həm qısametrajlı bədii və sənədli film ssenariləri, ekran həlli üçün uyğunlaşdırılmış qısa hekayələr və novellalar yer alıb.

Oxucularımızın “Kinocizgilər” kitabındakı yazılarla tanışlığı davam edir. Xüsusən, kino sahəsi ilə maraqlananlar üçün, gənc ssenaristlər və rejissorlar üçün düşünürük ki, bu dərclər faydalıdır.

Q A R

Hekayə

Alma boyda qar dənəciklərinin yağdığı sənə kənd adamları qorxa-qorxa göyə baxırlarmış. Görüblər, qarın içiylə göydən aşağı bir adam enir. Qabağına yüyürüblər. Görüblər, göydən düşən odur. Əvvəlcə bilməyiblər onu necə dindirsinlər. Sonra görüblər onu dillə dindirmək gərək deyil. Danışmasan da, səni anlayır. Gözlərinə baxıb nə demək istədiyini bilir. Be­lə­cə, bu adam olub onlardan biri... Kəndlilər əvvəlcə ona salam veriblər, sonra Əlişin boş qalmış daxmasını, ondan sonra da dul Əsməri. Qarla gələn heç nə demədən salamı da alıb, Əsməri də... O, gələn gündən quru salamın belə qırışığı açılıb. Ona ərə gələndən Əsmər belə ucadan gülməyə başlayıb. Onu görəndə ən qanıqara adam belə səbəbsiz yerə sevinir. Belə baxırsan, so­yuq­dur: dinmir, danışmır. Həm də necəsə istidir: əl verib gö­rü­şəndə əlin tava kimi cızıl­dayır. Yay-qış puçur-puçur tərləsə də, üzü suludur. Əllərində heç nə kiflənmir, təzə-tər qalır. Sobanın ya­nında oturanda əriyir. Novruz bayramlarında əriyər deyə ton­qal üstündən hoppanmır. Yerə bağlı deyil. Bos­ta­nını da göydə salıb. Əkdiyi ağacları yerdən göyə sulayır. Mey­vələr, tərəvəzlər dəyib sulandıqca göydən tappıltıyla aşağı düşürlər. Arvadı Əsməri hər gecə göyə gəzintiyə aparır. Hara gedirlər, haradan gəlirlər, özlərindən savayı heç kəs bilmir. Əsmərə baxıb kəndin o biri arvadları da göynən getməyə baş­la­yıb. Onlar da ərlərindən hər gecə ulduz istəyirlər. Kənd adamı onun əkdiyi meyvələri yemir. Evində tutya kimi sax­layır. Onun meyvələri də, sözləri kimi, gec saralır. Qoxusu, ətri illərlə otaqdan çəkilmir. Üzünün rəngi süddən ağdır. Gecə­lər bədəni lampa kimi işıq saçır. Qaranlıqda qonşu kəndə getmək istəyən onu özüylə lampa kimi götürür. Heç kəsə “yox” deməz. Hara desələr, haçan desələr, qabaqlarına düşüb gedəcək. Gecə vaxtı uşaqlar qaranlıqdan qorxmasın deyə kəndin ortasında çəpəki dayanır ki, işığı pəncə­rələrə düşsün. Qəzaya düşən uçaqlar onun işığına sağ-salamat yerə enirlər. Onsuz kənddə toy olmaz. Gələndən gəlinlərin aynasıdır. Arvadlar inəklərini onun üzünə sağırlar. At nalı kimi ayaqqabılarını darvazalardan asırlar. Yay oldumu, göyə qalxacaq. İki buludu var. Cütə qoşub göydəki bostanını şumlayacaq. Yerdə heç kimlə işi yoxdur. İtlər ona hürmür. Quş­­lar yanında qanad çalmır. Adamlar göyə baxan deyil deyə, yayda onu az-az görürlər. Heç kəsin əli çatmır deyə, göydə dərdi də yoxdur. Göydə dərd olmur axı... Göydə bircə hal var. Bu hal da onun üzüdür. Təkcə Əsmər hamilədi deyə qalıb yerlə göy arasında. Bilmir uşağı göyə doğu­lacaq, ya yerə? Tez-tez boylanıb göydən yerə baxır.

Beləcə, o da yerlə göy arasında hamı kimi yaşayıb ölüb gedəcəkdi.

Amma dünya yumrudur. Bunun yayı olur, yazı, payızı, qışı olur. Qışında qar yağır.

Bir qış qar yağmadı. Sonra beş qış qar olmadı. Sonra on beş qış yer qarsız qaldı.

Dünya tərəzi kimidir: bir yanı əyəndə, o biri yanı əyilir. Qar yağmadı, dünya da əyildi. Suları qurudu. Otları bitmədi. Dənizləri ləpələnmədi. Balıqları kürü qoymadı. İnəkləri gövşə­mədi. Kənd adamı ancaq kəndi görürdü, göy nədir, bilmirdi. Onların da işi ancaq gövşəməkdi. Qarınları ki doymadı, yığışıb gəldilər onun üstünə: – Göydən sən gəlmisən, – dedilər, – ora ancaq sən qayıda bilirsən, get gör qar necə oldu?

Göyü beş barmağı kimi tanıyırdı. Kənd adamları evinə gələn zaman da ora baxırdı. Yerdən yemək istəyən kənd adamlarının sözünü yerə salmayıb: – Qoy bu çayımı içim, qalxaram, – dedi.

Kənd adamı getdi yerə. O da ayağa qalxıb göyə getdi. Görəsən, nə olmuşdu? Kənd adamının günahı nəydi ki, qarı yağdıran daha yağdırmırdı?

Göyə çıxıb buludları yəhərlədi. Ora-bura çapıb qar ax­tar­dı. Yox idi. Yuxarıdan boylanıb maraqla yerə baxdı. Dünya çatlamış dodağa bənzəyirdi. Adamları qurumuşdu, suları bulan­mışdı. Yaşıllıqları saralmışdı. Olacaq uşağı da gözünə yaxşı görünmədi. Dərin bir çala qazıb əlindəki beli göydən yerə tolaz­ladı. Bel buludları keçib tarappıltıyla yerə dəyib toz qal­dır­dı. Belin vahiməli səsinə yığılmış adamların gözlərini qaral­dan toz çəkilən zaman qeybdən səs gəldi...

“Seçim özünündür: qar da ola bilərsən, adam da...”

Göydə qazdığı çalaya girib üstünü buludlarla örtdü. Bu­lud­­ların qarnından qar kimi aşağı, kəndin bostanına yağ­mağa başladı.

Sonra qar gücləndi...

Beş il durmadan qar yağdı.

Çaylar sulandı. Ağaclar çiçəklədi. Quşlar dirildi. Adam­ların qarınları doydu. Əsmər qarın altında bir gülərüz, qapqara oğlan doğdu. Uşağın səsinə kənd adamı elə bil yuxudan ayıldı. Hamı buradaydı. Təkcə o, yox idi.

Bir-iki il kənd adamları hər dəfə qar yağanda onun göydən yerə düşəcəyini gözlədi.

Sonra onu unutdular. Daha qarlayanda “onu görə­rəm” deyə heç kəs göy üzünə baxmadı. Kənd adam­larının göyə baxmağa vaxtı hanı? Onların evləri kimi, sevgiləri də yerdədir. Qış da soyuq olur axı... Nə qədər soyuğun altında çöldə daya­nıb göyə baxacaqsan? Bir də bu qarın nə evi var, nə də qəbri. Lap istə­sələr belə, kənd adamları onu hara baxıb xatırla­malı­dırlar? Onun qar olub kəndi xilas etməsinə kəndlilər inanmadı. Amma hər təzə qar yağanda Əsmərin qara oğlu nədənsə sevinirdi. Və Əsmər oğluna baxıb düşünürdü ki, bu uşaq, yəqin, atasının zərrəsi olduğu qədər həm də onun qəbridir. Bir adamın qəbri varsa, deməli, onun xatirəsi də var. O uşaq bir gün dil açdı. Və danışan kimi Əsmərdən atasının adını soruşdu. Əsmər fikrə getdi. Görəsən, onun göydən gəlmiş ərinin adı nəydi? Axı Əsmər heç vaxt ərindən adını soruşmamışdı. Kənd­də də heç kəs o göydən gələnin adını bilmirdi. Əsmər uşağa: “Sənin ata­nın adı yoxdu, ona ad qoymaq olmur, o nədirsə, onu ağılla dərk etmək də olmur”, – dedi. Uşaq bu cavabdan bir mətləb anla­masa da, daha anasına sual vermədi. Hər dəfə soba yanında oturanda ayaqlarının əriməsini də anasından gizlətdi.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2024)