“Ədəbiyyat  və incəsənət” portalı yazıçı-dramaturq Əyyub Qiyasın tanınmış teatr və kino xadimlərinin həyatlarından qələmə aldığı maraqlı anları təqdim edir.

MUSTAFA MƏRDANOV

(1894-1968)

***

Bir gün məşqdən sonra qalıb rol üzərində işləyirdim. Təzə tamaşada kiçik bir rol idi. Qapı açıldı və cavan artistlərdən biri məni görüb içəri girdi.

– Mustafa müəllim, burda tək-tənha nə edirsiz? – maraqla xəbər aldı.

– Görmürsən, məşq edirəm. Rolu öyrənirəm, – cavab verdim.

– Aaa, siz ki, təcrbəli artistsiz, bu vaxta qədər öyrənməmisiz? Mən iki günə öyrəndim o böyüklükdə rolu.

– Elə təcrübəli olduğum üçün, öyrənirəm də, – deyib, davam etdim.

***

 Qardaşım, məşhur kinorejissor, aramızdan vaxtsız gedən, Azərbaycanın ilk peşəkar kino rejissorlarından biri Səməd Mərdanovun çəkdiyi “Kəndlilər” filmi mənim yaradıcılığında yeni bir hadisə oldu, çünki həmin filmdə iki rolda oynayırdım. Onlar bir-birinə zidd olan kəndli Təhməz və menşevik rolları idi ki, kino ictimaiyyəti və tamaşaçılar bu obrazların ikisini də sevgi ilə qarşıladılar.

– Mustafa, Təhməz rolunu sən oynayacaqsan o, özü yerində, ancaq filmdə balaca bir rol da var, menşevik rolu, istəyirəm onu da sən oynayasan. 

– Səməd, əzizim, təbii ki, sənə kömək eləmək həm qardaşın, həm də bir aktyor kimi mənim borcumdur, amma camaat nə deyər? Deməzlərmi ki, qardaşına iki rol verib.

– Sən narahat olma, biz bu iki rolu elə fərqli səpkidə verərik ki, tamaşaçı da, elə sənin dediyin camaat da razı qalar.

Elə də oldu. Tamaşaçı ekranda bir-birindən kəskin şəkildə fərqlənən iki Mustafa Mərdanov gördü. 

***

Adil İsgəndərovun çəkdiyi “Əhməd haradadır?” filmində oynadığım Məhəmməd kişi rolu mənim üçün xüsusilə əzizdir. Bu film ömrünün ahıl çağlarına təsadüf edirdi. “Qanun naminə” filmindəki müstəntiq Murtuzov obrazı isə mənim kino yaradıcılığımda tamamilə fərqli bir xarakter idi. Yəqin peşəkarlıq və obraza düzgün yanaşmağımın nəticəsi idi ki, mənfi tip olmağına baxmayaraq, tamaşaçılar Murtuzovu da çox rəğbətlə qarşıladılar.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(5.12.2022)

Əlibala Məhərrəmzadə yazır

Söhbət kifayət qədər uğur qazanmış “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapmalıyıq” kitabından gedəcək. Necə oldu, mən motivasiya barədə kitab yazdım? Deyim ki, belə bir kitabı illərdir ki, beynimdə yazırdım. Lap əvvəllər – Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında Xalq Təsərrüfatını İdarəetmə İnstitutunun biznes üzrə menecerlik fakültəsində oxuyanda da, Türkiyə Respublikasının İstanbul Universitetinin iqtisadiyyat bölümündə növbəti ali təhsilimi alarkən də, sonralar ehtiyac duyanlara auditorluq və konsaltinq xidməti göstərərkən də, biznes fəaliyyətim dövründə də, elmi və bədii yaradıcılıq dönəmində də  bu kitabı vərəqlərə köçürmək zərurəti hiss etmişəm. Amma iş elə gətirib ki, bu zərurətin reallaşması məhz  – 2018-ci ilin mart ayına təsadüf edib.

Məhz həmin o küləkli və yağışlı mart günündə mən başa düşmüşəm ki, «sabah başlayaram», «gələn aya qalsın», «gələn il hökmən yazacağam» bəhanələri artıq yetərli deyil. Bəzən sözün gərəkliliyini onun gücü o dərəcədə isbat edir ki, sən ona sipər çəkib qarşısında sadəcə duruş gətirə bilmirsən.

Bədii və elmi kitablarımı oxuyan çoxsaylı oxucularım, peşə fəaliyyətimlə bağlı daim təmasda olduğum insanlar, tez-tez görüşlərinə dəvət aldığım gənclər auditoriyası, küçədə, evimin tinində, ofisimin qarşısında mənə yaxınlaşanlar – göstərdiyim peşəkar xidmətdən yararlananlar, motivasiya etdiyim, məsləhətimlə, öyüd-nəsihət və tövsiyələrimlə haraylarına yetdiyim insan toplusu, əslində çoxminlidir, böyükdür. Ancaq nə qədər çoxminli, böyük olsa da, hər halda bu dairə qapanır. Bəs bu dairədən kənarda qalanlar necə olsunlar? Şəxsi problemlərin, qəddar həyat qanunlarının girdabında boğulanlar, lap onlar da bir yana, özünəinam hisslərindən məhrum olaraq acizlik və zəiflik sindromunu heç cür qıra bilməyən komplekslilər məgər azdır?

Bəs son illərdə bəşəriyyəti öz ağuşuna almış iqtisadi böhranlar, təbii fəlakətlər, ağır qəzalar kabusu, müxtəlif epidemiyalar, mənəvi deqradasiya fəsadları, daim tənəzzülə uğrayan empirik reallıq, metafizik görüşlərə olan basqılar, müharibə və terror alovlarının gətirdiyi ümidsizlik həmlələrinə təslim olan bədbinlər ordusu necə olsun?

Məgər onların motivasiya olunmağa ehtiyacı yoxdur?

Demək, ünsiyyətin tam əhatə dairəsi üçün, miqyaslılığı üçün motivasiya kitabı formasına müraciət zərurəti buradan qaynaqlanır.

Bura onu da əlavə edək ki, bir neçə bədii, siyasi, korporativ kitabın müəllifi olmağımla yanaşı, həm də biznesdə uğur qazanmaq istəyənlərçün sifarişlə biznes-planlar da işləyib hazırlayıram. Bu biznes-planlar müvəffəqiyyətlə həyata vəsiqə qazanırlar, onların əsasında neçə-neçə sahibkar gəlir əldə edir. Uğur qazanmaq yollarını göstərən həmin bu biznes-planlar müəyyən nəzəriyyələrə istinad edir, onlar, haradasa, nəzəri və praktik biliklər toplusudur, onların mənbələrində da oxucu üçün bölüşəsi çoxlu vacib məqamlar var.

Bu da motivasiya kitabı yazmaq üçün başqa bir səbəbim.

Mən bütün gücümü səfərbər edərək var səsimlə hamıya, hamıya demək istəyirəm: heç bir hədəf bizim qıyılmış gözümüzün və tətikdə qatlanmış barmağımızın nişanalma qabiliyyətindən üstün deyil. Və bu şüarımdan ilhamlanaraq daha sonra da bəyan etmək istəyirəm ki, həyatda uğur qazanmaq düstüru heç də düşündüyümüz qədər çətin deyilmiş. Sadəcə, bir neçə ev tapşırığını həll etmək lazımmış bunun üçün. Və bu cümləni altbaşlıq kimi kitabın adının altında yerləşdirərək söhbətə başlamaq istəyirəm.

Gəlin, həmsöhbət olaq. Və tam 250 səhifə ərzində səmimiyyət içində bir-birimizi dürüst anlamağa çalışaq. Bu nə sosioloji, nə fəlsəfi, nə psixoloji, nə də iqtisadi bir dərslikdir. Amma sosioloji, fəlsəfi, psixoloji və iqtisadi çalarları olan bir düşüncə toplusudur. Bəzən sirli hərflər və sözlər birləşərək möcüzəli cümlələr yaradırlar. Yetər ki, o cümlələri dinləyək, o möcüzənin təsir cazibəsində qərarlaşaq.

Beləcə, yazmağa başlamışam!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05. 12. 2022)

Azərbaycanlı gənc tədqiqatçı Nicat Muradzadə hamımızı təəccübləndirməyi bacarıb. O, dünyanın ən nüfuzlu 100 ali təhsil müəssisəsi sırasında yer alan Böyük Britaniyanın Qlazqo Universitetinin “Beynəlxalq iqtisadiyyat” ixtisası üzrə magistratura dərəcəsini fərqlənmə ilə birinci sırada tamamlayıb. 

“Əsəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Nicat ali təhsil aldığı müddətdə, universitetin üstün müvəffəqiyyət təqaüdü olan “Kansler təqaüdü”nə layiq görülüb, habelə müəllifi olduğu kurs işləri və dissertasiya nümunəvi əsər kimi sonrakı illərdə təhsil alacaq tələbələrə təqdim olunmaq üçün universitet kitabxanasında saxlanılıb.

Hazırda Azərbaycan Dövlət İqtisad Univetsitetində (UNEC) tədqiqatçı kimi fəaliyyət göstərən Nicat Muradzadə bundan öncə Türkiyə Respublikasının nüfuzlu İstanbul Universitetinin “Biznes və idarəetmə” ixtisası üzrə bakalavr dərəcəsini ilk üçlükdə tamamlamışdır. Nicat Muradzadə bir kitabın, 4 elmi məqalənin 2 konfrans materialının, bir neçə praktiki tövsiyyənin və Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) başda olmaqla, dövri yerli və xarici mətbuatda, Azərbaycan və ingilis dillərində dərc olunub çoxsaylı elmi-publisistik məqalələrin müəllifidir.

Qeyd edək ki, çoxsaylı görkəmli şəxsiyyətlər yetişdirən Qlazqo Universitetində 5 baş nazirlə yanaşı, yüzlərlə nazir, millət vəkili, bürokrat və diplomat, o cümlədən 8 Nobel mükafatı laureatı təhsil alıb. Məzunları sırasında Amerika Birləşmiş Ştatlarının qurucularından olan Ceyms Vilson, kapitalizmin banisi Adam Smit, "Kelvin temperatur şkalası"nın yaradıcısı Lord Kelvin, müasir antropologiyanın banilərindən Ceyms Corc Freyzer, Sənaye inqilabına böyük töhfələr vermiş Ceyms Vatt da vardır.

Qürurvericidir, deyilmi?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.12.2022)