İlahə Allahverdiyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

2025-ci il Azərbaycanın müasir salnaməsində xüsusi bir işıqla parlayır. Bu il, xalqımızın azadlıq və müstəqillik uğrunda apardığı mübarizənin iki mühüm zirvəsinin – 1995-ci ildə qəbul edilmiş Müstəqil Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 30 illik yubileyinin və Vətən müharibəsindəki tarixi Qələbəmizin 5 illiyinin – eyni vaxta təsadüf etməsi ilə əlamətdardır.

Bu iki möhtəşəm hadisə, sanki millətimizin qəlbindəki azadlıq eşqinin və qürurun gücünü simvolizə edərək, bizi keçmişin sərt sınaqlarından gələcəyin işıqlı zirvələrinə doğru qaldırır. Bu il, hər bir azərbaycanlının qəlbində fəxr və vətənpərvərlik hissini daha da alovlandırır, bizi bir millət olaraq daha da sıx birləşdirir.

Konstitusiya: Azadlığın Qarantı, Dövlətçiliyin Ruhunu Yaşadan Müqəddəs Sənəd

1995-ci ildə qəbul edilmiş Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, müstəqilliyimizin ilk illərinin çətin və keşməkeşli dövründə dövlət quruculuğu- nun təməl daşı oldu.

Bu fundamental hüquqi sənəd, sadəcə qanunlar toplusu yox, əsrlər boyu xalqımızın qəlbində yaşayan azadlıqsevər ruhun, milli kimliyimizin və gələcək inkişaf hədəflərimizin parlaq bir əksidir. Konstitusiya, hər bir vətəndaşın hüquq və azadlıqlarını qoruyaraq, dövlət idarəçiliyinin ədalətli və şəffaf prinsiplərini təmin edir. Bu, hər bir azərbaycanlının sabahına olan inamının möhkəm bir bünövrəsini yaradaraq ölkəmizin gələcək inkişafının əsasını qoyur.

Eyni zamanda, Konstitusiya vətəndaşların dövlət qarşısındakı mənəvi məsuliyyətini də özündə ehtiva edir. Hər bir azərbaycanlı öz hüquqlarını qorumaqla yanaşı, dövlətin qanunlarına, onun ali dəyərlərinə sonsuz hörmət bəsləməli, ölkənin inkişafına öz dəyərli töhfəsini verməlidir. Bu, hər birimizin gələcəyinin və ölkəmizin firavanlığının qarantıdır. Konstitusiya, dövlətin əsas vəzifələrini müəyyən edərək, vətəndaşların rifahını təmin etməyi, onların hüquqlarını qorumağı və ölkənin davamlı inkişafını təmin etməyi dövlətin ali məqsədi kimi müəyyən edir. Bu, bizim bir millət olaraq irəliləyişimizin əsas prinsiplərini müəyyən edir.

Suverenlik: Milli İradənin və Qələbənin Əbədi Himni

Vətən müharibəsində qazanılan möhtəşəm Qələbə isə Azərbaycan xalqının yenilməzliyinin, milli iradəsinin və özünə inamının əbədi bir himnidir. Bu tarixi Zəfər, işğal altında olan torpaqlarımızın azad edilməsi ilə yanaşı, xalqımızın birlik və həmrəylik nümayiş etdirdiyi, öz suverenliyinə olan sarsılmaz inamını bütün dünyaya bir daha qətiyyətlə bəyan etdiyi şanlı bir hadisədir. Suverenlik, bizim üçün sadəcə coğrafi bir anlayış deyil, əsrlər boyu ruhumuzda yaşayan azadlıq eşqinin, milli kimliyimizin ayrılmaz hissəsidir. Bu eyni zamanda öz torpaqlarımızın sahibi olduğumuzu, öz taleyimizin müəllifi olduğumuzu qürurla dünyaya hayqırmaqdır.

Vətən müharibəsində qazanılan parlaq Qələbə, Azərbaycanın beynəlxalq arenada müstəqil siyasət yürütmək, öz milli maraqlarını qorumaq və dünya birliyində öz layiqli yerini tutmaq hüququnu bir daha qətiyyətlə təsdiq etdi. Bu Zəfər, ölkəmizin beynəlxalq nüfuzunu artırdı, xalqımızın əyilməz iradəsini bütün dünyaya nümayiş etdirdi. Bu, milli qürurumuzun ən yüksək təzahürüdür.

2025: Azərbaycanın Yeni Zirvələrə Doğru Birgə Uçuş İli

“Konstitusiya və Suverenlik İli”, Azərbaycan xalqı üçün yeni bir ümid, yeni bir ruh və yeni bir tarixi zirvədir. Bu il ərzində keçiriləcək genişmiqyaslı mədəni, elmi, təhsil və ictimai tədbirlər vasitəsilə Konstitusiyanın və suverenliyin əhəmiyyəti geniş ictimaiyyətə çatdırılacaq, gənclərimizdə vətənpərvərlik hissi daha da gücləndiriləcək və milli birliyimiz daha da möhkəmləndiriləcəkdir.

Bu il, həmçinin, ölkəmizin davamlı inkişafı, iqtisadiyyatın gücləndirilməsi, sosial rifahın yüksəldilməsi, elmin və təhsilin inkişafı, mədəniyyətimizin zənginləşdirilməsi və digər mühüm sahələrdə yeni, iddialı layihələrin və təşəbbüslərin həyata keçirilməsinə güclü bir təkan verəcəkdir. Bu, hər bir azərbaycanlının öz potensialını tam şəkildə ortaya qoyması üçün əlverişli bir mühit yaradacaqdır.

“Konstitusiya və Suverenlik İli”, Azərbaycan xalqı üçün yeni bir başlanğıc, yeni bir ruh və yeni bir tarixi zirvədir. Gəlin, bu mübarək ildən səmərəli istifadə edərək ölkəmizi daha da qüdrətli, daha da inkişaf etmiş və daha da xoşbəxt bir gələcəyə doğru birgə, əzmlə addımlayaq. Hər birimiz öz üzərimizə düşən vəzifəni layiqincə yerinə yetirərək, bu tarixi anı daha da əziz edək.

Uçan arzularımız bizi hər zaman yüksəklərə, daha parlaq zirvələrə doğru aparsın!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.04.2025)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

     SƏMƏD VURĞUN

MƏNİM ARZUM

Daddıqca aləmin hər nemətin,

Dilbər guşələrdə ötdükcə ömrün, –

Dünyanın ən böyük səadətini

Bu boylu çinarın altında gördüm.

                                              B.Adil

Şair! Nə incədir rübabın sənin!

Uçurdu ruhumu çaldığın bu saz!

Vətən torpağında bitən gülşənin

Yarpağı saralıb, çiçəyi solmaz.

O səcdə qıldığın çinar kölgəsi

Mənim də şeirimin qibləgahıdır.

Qurbanı olduğum Odlar ölkəsi

Hüsnün də, eşqin də ilk sabahıdır.

Sən ana torpağı qarış-qarış gəz,

Hər daşın altında bir gövhər axtar.

Eşqinə, qəlbinə yad ola bilməz

Vətən sevgisiylə yanan sənətkar.

Şair! Yuvasından tərlanı səslə.

Qartal qanadınla fəzaları aş!

Bu ilk məhəbbətlə, bu ilk həvəslə

Mən keçən yolları sən də keç, qardaş!

    “Ədəbiyyat və incəsənət”

    (11.04.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının prezidenti, Milli Məclisin deputatı, akademik İsa Həbibbəyli görkəmli dövlət xadimi Musa Əliyevin gündəlikləri əsasınmda ölümündən çox-çox sonar işıq üzü görmüş “Ömrüm” kitabı barədə aşağıdakıları deyib:

"Fikrimcə, akademik Musa Əliyevin "Ömrüm" memuarı kimi qiymətli tale romanı görkəmli alim və tanınmış dövlət xadiminin yaşadığı dövrün konyukturalarından uzaq olan müstəqil bir akademik baxışın, daxilən, mənəvi cəhətdən azad olan obyektiv düşüncənin təbii əks-sədası olaraq yazılmışdır. Bizə görə, "Ömrüm" memuarının bir şəxsiyyətin tale romanı olmaqla, həm də geniş mənada böyük bir tarixi epoxanın salnaməsi kimi ümumiləşməsinin əsas səbəblərindən biri, bəlkə də ən birincisi onun müəllifinin şəxsiyyətə dəyər verərkən yaşadığı cəmiyyətin azad və müstəqil baxışının aparıcı siması meyarı ilə qiymətləndirməsi ilə əlaqədardır. "Ömrüm" memuarına təqdim olunan dövr və haqqında danışılan şəxsiyyətlər məhz həmin meyar əsasında işığı və ya qaranlığı təmsil edənlər kimi səciyyələndirilir. Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi dövründə, ölkəmizin tam ərazi bütövlüyü və suverenlik qazandığı tarixi bir mərhələdə "Ömrüm" memuarının Azərbaycan dilinə tərcümə edilməsi və kitab halında yüksək poliqrafik səviyyədə nəşr olunması da tamamilə qanunauyğun olub, hazırkı azad və demokratik bir cəmiyyətdə şəxsiyyətin müstəqil düşüncəsinin ölkəsinin müstəqilliyi ilə üzvi vəhdət təşkil etməsinin təntənəsini əks etdirir. Akademik Musa Əliyevin və "Ömrüm" kitabında onun əqidə və əməl dostları olaraq təqdim edilən görkəmli işıqlı simaların ağrısı da və ən böyük arzuları da məhz bundan ibarət idi".

***

Musa Əliyev 11 aprel 1908-ci ildə Şamaxı şəhərində anadan olmuşdur. Orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirərək 1926-cı ildə Azərbaycan Politexnik İnstitutuna daxil olmuşdur. 1931-ci ildə "Geoloji-kəşfiyyat" fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmiş, aspiranturaya qəbul olunmuş, daha sonra assistent vəzifəsinə təyin edilmiş və 28 yaşında namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir.

Azərbaycanda mezozoy faunasının sistemli öyrənilməsinin əsasını qoymuşdur. 1941–1945-ci müharibə illərində cəbhənin neft məhsullarına olan tələbatını ödəmək məqsədilə Cənubi Qafqaz respublikalarında mühəndis-texniki kadrların hazırlanmasına cavabdeh olmuş və uğurlu fəaliyyətinə görə Lenin ordeni ilə təltif olunmuşdur.

Musa Əliyevin prezidentliyi müddətində Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Geologiya İnstitutunda paleontologiya və stratiqrafiya şöbəsi yaradılmış, orada 4 laboratoriyanın fəaliyyəti bərpa edilmişdir. Akademiya şəhərciyinin layihəsinin başa çatdırılması, tikintiyə icazə alınması, Moskvada SSRİ hökumətində maliyyə vəsaitlərinin ayrılması işlərində Musa Əliyevin əvəzsiz xidmətləri olmuşdur. Onun müəllifliyi və redaktorluğu ilə 7 cildlik Azərbaycan geologiyası toplusu nəşr olunmuş, Şamaxı rəsədxanası, Fizika İnstitutunda "Astronomiya ekspedisiyası, astrofizika" şöbəsi yaradılmışdır.

O, təbaşir dövrünün inoseram faunası, sistematika və biostratiqrafiya sahəsində tanınmış mütəxəssis olmuş, Qafqazın, Orta Asiyanın, Qərbi Sibirin neft-qazlı komplekslərinin stratiqrafik tədqiqini aparmış, həmçinin Əlcazair Saxarası və Atlasların, Yaxın və Orta Şərqin regional geologiyası və neftliliyi ilə məşğul olmuşdur. Mezozoy üzrə Bakı paleontoloq və stratiqraflar məktəbinin yaradıcısıdır. 

Lenin ordeni, iki Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni, "Şərəf nişanı" ordeni və medallarla təltif edilmişdir. 40 elmlər doktoru və namizədi yetişdirmişdir.210 elmi əsərin, o cümlədən 15 monoqrafiyanın müəllifidir.

Allah rəhmət eləsin!

Amin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.04.2025)

Aprelin 9-da mədəniyyət naziri Adil Kərimli tərəfindən bir qrup vətəndaşın müraciətləri dinlənilib. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu barədə Mədəniyyət Nazirliyi  məlumat yayıb.

Məlumatda bildirilir ki, Mədəniyyət Nazirliyində keçirilən və nazirliyin məsul əməkdaşlarının iştirak etdiyi qəbulda vətəndaşların müraciətləri, əsasən, işlə təmin olunma, əməyin qiymətləndirilməsi, yaradıcılıqla bağlı layihəyə dəstək verilməsi və digər məsələlərlə bağlı olub.

Hər bir vətəndaşın müraciəti diqqətlə dinlənilib və qaldırılan məsələlər araşdırılması və qanunvericiliyə uyğun tədbir görülməsi məqsədilə qeydiyyata alınıb. Bir sıra məsələlərlə bağlı nazirliyin müvafiq struktur bölmələrinin rəhbərlərinə tapşırıqlar verilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.04.2025)

Tanınmış şair Fəxri Müslüm yeni şeirlərini portalımıza ünvanlayıb. Bu 10 aprel günü həm də onun doğum günüdür. Bu münasibətlə şairi təbrik edir, şeirlərini oxucularmıza təqdim edirk.


İl-il artıb, doldu yaşa, yeddi də

Hələ də, dağların ruhu var məndə,
Dağ  ömrü yaşaram qoşa yeddidə.
Çiçəkli, çəmənli yaşıl yamacda,
Ömrümü  cızardım daşa, yeddidə.

Nə bilərdik, necə keçir il-ildən,
Ayaq yığılmazdı bayırdan, çöldən,
Tutub buraxmazdı xəta da əldən,
Hərdən  iş gələrdi başa, yeddidə.

Dağ-aran yolunda yol uzanardı,
Gözlərdə zirvələr, yal uzanardı,
Yol-izdə qalmağal, qal uzanardı,
Boran da çırpardı qaşa, yeddidə.

Nə yaxşı, ömrün də, yaylağı vardı,
Dodağı göynədən bulağı vardı.,
Yaylıma daşıyan  oylağı vardı,
Günümüz keçməzdi boşa, yeddidə.

Can da  baharıyla,  yazıyla  keçdi,
Alına yazılmış yazıyla, keçdi,
Bir kövrək sim üstə sazıyla keçdi,
Hələ də, göynədir,
Damcı-damcı gözüm yaşı, yeddi də.

Onda şairliyi Allah bilirdik,
Bir bənd fikirləşib tez də, silirdik,
Hiss edib çiçək də, gül də, gülürdü,
Gülürdü, söz naşı, naşı, yeddi də.

Sonra  fikirləri sərhəd haqladı,
Ağrılı, acılı  min dərd haqladı,
Enişli, yoxuşlu min sədd haqladı,
İl-il artıb, doldu yaşa, yeddi də.

Hələ də, dağların ruhu var məndə,
Dağ ömrü yaşaram qoşa yeddidə.
Çiçəkli, çəmənli yaşıl yamac da,
Ömrümü  cızardım daşa, yeddidə.
                                          31.03.25.
 

Bağdan-bağatdan yaz düşüncələri.

Xalları gül üstə gülür yoncanın,
Oyanıb sinəmdə söz, havalanır.
Boy verib vələmir dənə gəlibdi,
Könlümdə baharım, yaz, havalanır.

Almanın puçuru düymə-düymədi,
Vaxtsız düşər deyə əlim, dəymədi,
 Nə yaxşı yan keçib dolu döyməyib,
 Tutulub mehinə  üz, havalanır.

Açıb qanadını tut da göylərə,
Barla müjdə verir hətda, göylərə,
Yonulub çanaqtək düşüb öylərə,
 Gümüşü sim üstə saz, havalanır.

Zoğal bozqurd kimi bozarıb qalıb,
Zoğu xırda-xırda qızarıb qalıb,
Qulluqdan, ya sudan sozalıb qalıb,
Oddan-ocağından köz, havalanır.

Akasiya sığınıb küncə-bucağa,
İynə-tikanından gəlməz qucağa,
Qazanda meyvəsin assan ocağa,
Keçibuynuzundan göz, havalanır.

Şamlar qərib-qərib sıralanıbdı,
Ancaq buludlardan yararlanıbdı,
Boy verib yer-yurddan aralanıbdı,
Sanki mələksayaq naz, havalanır.

Ara-sıra yemlik dəyir gözlərə,
Ha yedikcə taqət verir dizlərə,
Şipşirincə dadın qatır sözlərə,
Ömrümdən-günümdən  iz, havalanır.

Xalları gül üstə gülür yoncanın,
Oyanıb sinəmdə söz, havalanır.
Boy verib vələmir dənə gəlibdi,
Könlümdə baharım, yaz, havalanır.
                                         04.04.25

       

Gedir

Nə sabahı, sabah, nə günü, gündü,
Salıb mısmırığnı sürünüb, gedir.
Yaxşı ki, abırnı çən, duman örtür,
Gecəli, gündüzlü bürünüb, gedir.

Azar bizə qalıb, dərd bizə qalıb,
Yel tutan ayağa, ya dizə qalıb,
O taylı, bu taylı göz-gözə qalıb,
Araz, baxa-baxa, dirənib, gedir.

Nə bu sirr açılır,  nə fal açılır,
Basıbdı basarat nə yol açılır,
O tayda nə örtük, nə şal açılır,
Bir yadın nəfsindən  çiyrənib, gedir.

Bu, hansı səfehdi  başlayır yenə?
Qədim torpağımda qışlayır yenə,
Özü bir ovucdu, quşlayır, yenə,
Qan başa vurduqca kürünüb, gedir.

İndi yalanlar da saman çöpüdü,
Kəfgirlə alınan qazan köpüdü,
Bilən sifətinə elə, tüpürüb,
Künə palanında görünüb, gedir.

Hasan səbbaların çulu düşübdü,
İtirib başını, beli, düşübdü,
Təbrizə hüriyyət yolu düşübdü,
Üçrəngli bayraqla yürüyüb, gedir.

Qapılar taybatay açılar bir gün,
Səhərlər umudla açılar, bir gün,
Haqqın da günəşi ucalar bir gün,
Ziyası könlümlə  dərilib, gedir.

Xalçamda ilmənin yerləri qalıb,
Xalında aypara gülləri qalıb,
Hələ də Turanın sirləri qalıb,
Elə,  nöqtə-nöqtə  aranıb, gedir.

Bu daşı, daş üstə hörüb  gözlərəm,
Hürrün qapısından girib, gözlərəm,
O günü ölmədən, diri, gözlərəm,
Can, kövrək sim üstə girlənib, gedir.

Nə sabahı, sabah, nə günü, gündü,
Salıb mısmırığnı  sürünüb, gedir.
Yaxşı ki, abırnı çən, duman örtür,
Gecəli, gündüzlü bürünüb, gedir.
                                        07.04.25.

Görkəmli rejissor Mərahim Fərzəlibəyova
        (  Zarafatyana )

Heç narahat olma, çox da əfəndim,
Vaxt gələr səksəni, yüzü, yazaram,
Açılar Ay kimi qaşın, qabağın,
Könlünə baharı, yazı, yazaram.

Hopar misralara əməlin, ruhun,
Çəkilər canından kədərin, ahın,
Rejissor işində sənintək şahın,
Sənətdə qoyduğu izi, yazaram.

Səhnə əsərlərin dil açar hər an,
Neçə ürəklərdə gül açar hər an,
Sinəndə bir kövrək tel açar hər an,
“Başsarıtel” üstə sazı, yazaram.

Dönərsən gəncliyə, özə, dönərsən,                       
Quzeyli, güneyli yaza dönərsən,                 
Dəli-dolu eşqdən közə dönərsən,
 Bir Mələk ovqatda nazı,  yazaram.

Onacan dünya da düzələr biraz,
Təzə əsər üstə söz ələr biraz,
Çəkilər sinirdən nizələr biraz,
Sıxıb yaddaşımı düzü, yazaram.

Çevrilər səhnəyə böyür də, baş da,
Oynayar yerindən qaya da, daş da,
Talenin yazdığı həmin o yaşda,
Canda ilmələnmiş sözü, yazaram.

Dost-tanış yaxşıdı yeri düşən də,
Adamı incidər biri, düşən də,
Ya qismət, sən çağır-,  biz görüşəndə,
Banketdə əllini, yüzü, yazaram.

Heç narahat olma, çox da əfəndim,
Vaxt gələr səksəni, yüzü, yazaram,
Açılar Ay kimi qaşın, qabağın,
Könlünə baharı, yazı, yazaram.
                                     20.03.25

 

Yaşadar

Salam, yaz yağışı, salam, göy üzü,
Bu ömrü, bu günü nurun, yaşadar.
Nə yaxşı, ümidlər  torpağa bağlı,
Göyərən  zəmilər, barın, yaşadar.

Adamı yazağzı bağ-bağat çəkər,
Adamı yazağzı tər ovqat çəkər,
Bu eşqin, istəyin hər qatı çəkər,
Gülü  puçur-puçur narın, yaşadar. 

Kəsilməz ayağı suyun, selin də,
Şellənər dənizin, çayın, gölün də,
Zirvənin başında, dağın belində,
Xarlamış, tar olmuş qarın, yaşadar.

Xalıtək yamacdan gözlər güllənər,
Meh əsib keçdikcə üzlər güllənər,
Gecə, böcəklərdən  şərqi yönlənər,
Adamı bir kövrək  xoru, yaşadar. 

Bilirəm kölgələr dərədən keçər,
Könlün də,  körpüsü  bərədən keçər,
Çiçək də, ətirdən,  şirədən  keçər,
Adamı bal üstə arın,  yaşadar.

Şenlənər yurd yeri, şenlənər ellər,
Canlanar canda da arzu, diləklər,
Ocaq çıtır-çıtır, alov, millənər,
Adamı, ya közü, qoru, yaşadar.
 .
Salam, yaz yağışı, salam, göy üzü,
Narın yağışınla, çənlə döy, üzü,
Çaşdırma gözümdə gecə, gündüzü,
Bu canı, bu ömrü yarı, yaşadar.

Salam, yaz yağışı, salam, göy üzü,
Bu ömrü, bu günü nurun, yaşadar.
Nə yaxşı, ümidlər  torpağa bağlı,
Göyərən  zəmilər, barın, yaşadar.
                                       21.03.25

Hava sapı qaçmış paltar kimidi

Hava sapı qaçmış paltar kimidi,
Küləyin ağzında cındırı çıxır.
Bu keçən qaraçı köçümü belə?
Nə yaxşı, şaxtadan can diri çıxır.

Göylərin üzündə buludlar kövrək,
Kipriyi yaş üstə bir himə bənddi.
Bu dəli  küləyin, yelin əlindən,
Ağlamaq  bir telə, bir simə bənddi.

Yazağzı sopsoyuq qılınc kimidi,
Döyüş meydanında savaş axtarır.
Cibi mədəsitək boş olanlar da,
Künə bir kafedə bozbaş axtarır.

Sükuta qərq olub şəhər də, kənd də,
Yazın da ilk günü şəhidlə bitdi,
Namərdlik elədi dağların qarı,
Qışı  da mərdimlə, igidlə bitdi.

Tanrıda,  hörmətə, izzətə bir bax,
Bu hava  “ Pasxanı” gözləyə gərək.
Əl qoya əkinə, tarlaya biraz,
Onların nazını izləyə gərək.

Yazın  qaranquşu  gecikir yenə,
Dağılmış yuvanın  çöpü yellənir,
Küləyin ağzında, yelin ağzında,
Çarpaz bağlaması, ipi yellənir.

Yer  var ki,  göylərdən od-atəş yağır,
Yer də var, nə haqqı, düzü bilən döy.
Dünya da tərsinə dönmədən belə,   
Bu köpək can verən,  nə də, ölən döy.

Hava sapı qaçmış paltar kimidi,
Küləyin ağzında cındırı çıxır.
Bu keçən qaraçı köçümü belə?
Nə yaxşı, şaxtadan can diri çıxır.
                                      23.03.25.


Bu günün

Elə yaxşıdı ki, hava da, göy də,
Günəşi gözlərdə gülür, bu günün.
Bulud da çəkilib küncə-bucağa,
Kölgəsi,  güneydə  ölür, bu günün

Könül puçur-puçur qönçələnibdi,
Bahar-yaz  üstündə cilvələnibdi,
Əllər  salavatda,  çömçələnibdi,
Göylərlə duasın bölür, bu günün.

Ağac çiçək-çiçək umud yeridi,
Tanrının dağından, daşdan bəridi.
İllərlə dolanan yadın şəridi,
Səsi, Urmiyadan gəlir, bu günün.

Meh ovqat oxşayır, canı oxşayır,
Açılan səhərlər, danı, oxşayır,
Nədənsə, hələ də, zaman axsayır,
Yaddaşda ağrısı qalır, bu günün.

Hələ də, hal-əhval nağıldan keçir,
Hər kəs uşaqlaşıb noğuldan keçir,
Elə çaqqallar var, ağıldan, keçir,
Üstünü qaramat alır, bu günün.

Günəş də, gah itir, gah üzə çıxır,
Dərd-azar gah belə, gah dizə çıxır,
Nə yaxşı, gecələr gündüzə çıxır,
Yazannı, pozannı bulur, bu günün.

Keçir  ömrümüz də, ilmədən belə,
Bilərəkdən, ya da bilmədən, belə,
Keçəmmir kəlamdan, kəlmədən belə,
Çəkib  gündəliynə salır, bu günün.

Elə yaxşıdı ki, hava da, göy də,
Günəşi gözlərdə gülür, bu günün.
Bulud da çəkilib küncə-bucağa,
Kölgəsi,  güneydə  ölür, bu günün
                                        28.03.25.

Bakıya

Qovlamısan çəni dağlar,
Gəlib çıxıb düz, Bakıya.
Bəs etmirmi tüstü filan,
Neftin iyi, qaz, Bakıya?

Hələ şirin yuxudasan,
Aya-günə yaxındasan,
Qışın da son oxundasan,
Erkən gəlir yaz, Bakıya.

Hər gün bir boy, ərik qalxır,
Boydan uca hörük qalxır,
Villalardan can karıxır,
Batman  gəlir söz, Bakıya.

Çaqqal da var, qudurubdu,
Yoxdan  qanun uydurubdu,
Özgə mülkü sökdürüb də,
Hərdən edir naz, Bakıya.

Elə bağ var künə qalıb,
Darvazası günə qalıb,
Dərd qıfılbənd, simə, qalıb,
Aça bilmir saz, Bakıya.

Yenə tezdən çən duruxdu,
Hər tərəfim  sədd, qoruxdu,
Yad, yarımçıq, yad, qırıxdı,
Çəkibdi dağ, köz, Bakıya.

Qovlamısan çəni dağlar
Gəlib çıxıb düz, Bakıya.
Bəs etmirmi tüstü filan,
Neftin iyi, qaz, Bakıya?
                         29.03.25.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.04.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin ötən gün (09.04.2025-ci ildə) Bakıda - ADA Universitetində keçirilən “Yeni dünya nizamına doğru” adlı beynəlxalq forumda səsləndirdiyi fikirlər sadəcə diplomatik ismarıc deyildi – bu fikirlər Azərbaycan-Türkiyə-KKTC üçbucağında yeni mərhələnin ideoloji konturlarını müəyyən edən açıqlama idi.

Bu çıxış, beynəlxalq siyasətdə cəsarətli mövqe nümayişi ilə yanaşı, tarixi ədalətin səsi kimi yadda qalacaq.

Doğrusu, iki qardaş ölkəmizlə bağlı (bəlkə də doğru çıxmaz deyə) dəqiqləşdirməyə ürək etmədiyim məyusedici bir xəbər fonunda, Bakıdan Lefkoşaya uzanan möhtəşəm çağırış mənim üçün yeni bir qürur qaynağı oldu.

Qardaşlarımızın Kıprısın rum kəsimində elçilik açmalarına dair xəbər ya doğru olmamalıydı, ya bu addımdan geri çəkilməliydilər, ya da bu xəbəri üstələyəcək sevindirici bir xəbər almalıydıq – aldıq!

Prezident İlham Əliyev ikili standartlara qarşı öz haqq səsini bir bayraq kimi ucaltdı!

Prezident Əliyev çıxışı zamanı 2004-cü ildə keçirilən Kıbrıs referendumu ilə bağlı BMT Baş katibinin çağırışını və sonucda rum tərəfinin birləşməyə qarşı çıxmasına baxmayaraq, Avropa Birliyinə üzv qəbul edilməsini xatırlatdı. Bu, sözün əsl anlamında ikili standartın Avropa diplomatiyasında necə kök saldığını göstərən bariz örnəkdir. Azərbaycan dövlətinin başçısı bu ədalətsizliyə toxunmaqla, beynəlxalq ictimaiyyətdə (necə deyərlər) susdurulmuş bir həqiqəti səsləndirdi.

Prezidentin “Bizim bu sahədə başqa gündəliyimiz yoxdur. Biz yalnız qardaşlarımıza necə kömək edə bilərik, onu düşünürük” sözləri, Azərbaycan diplomatiyasının dərin qardaşlıq və əlbəttə, haqq-ədalət fəlsəfəsinə söykəndiyini sübut edir. Bu, təkcə siyasi açıqlama deyil – həm də Azərbaycanın öz milli maraqlarını ümumtürk qardaşlıq maraqları ilə uzlaşdırma bacarığıdır. KKTC-nin dövlətçiliyinə, müstəqilliyinə və beynəlxalq tanınmasına yönəlmiş bu açıq ismarıc, bölgədə formalaşmaqda olan yeni geosiyasi düzənin xəbərçisidir.

Bu çıxışla, Azərbaycan rəhbərliyi faktiki olaraq mənəvi ittifaq fəlsəfəsinin praktik konturlarını sərgilədi. Artıq Bakı yalnızca Ankara ilə deyil, Lefkoşa ilə bağlı da öz sözünü açıq şəkildə bölüşür. KKTC-nin beynəlxalq hüquqla tanınması yönündə Azərbaycan kimi önəmli bir ölkənin açıq dəstəyi, türk dövlətləri üçün də yeni yol xəritəsi ola bilər.

Ayrıca, biz bununla yeni dünya düzənində öz layiqli yerimizi də prinsipial olaraq müəyyənləşdiririk.

Forumun adı təsadüfi deyildi - bəli, “Yeni dünya nizamına doğru”! Prezident Əliyevin çıxışı, Azərbaycan-Türkiyə-KKTC üçlüyünün timsalında Türk dünyasının bu yeni düzəndə necə və harada mövqe tutacağını nümayiş etdirən manifest xarakteri daşıyır. Yəni, bu, Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) içində, həm də daha geniş coğrafiyada birlik və həmrəylik çağırışının özüdür.

Bəli, zaman bizi təsdiqləyir!

Azərbaycan bu gün təkcə iqtisadi və enerji mərkəzi olaraq deyil, həm də geosiyasi əxlaqın daşıyıcısı kimi çıxış edir. Prezident Əliyevin KKTC ilə bağlı tarixi çağırışı, zamanın vicdanını səsləyən açıqlama idi. Bu açıqlama ilə birlikdə, Azərbaycanın Türk dünyasında liderlik rolu daha da möhkəmləndi. 

Özü də, axı bu yalnız indi və yalnız bir dəfə ifadə edilmiş mövqe deyil. Gəlin yada salaq:

- Tarixən, KKTC Türk dünyasının bir parçasıdır. Orada yaşayan türklər bizim qardaşlarımızdır;

- Azərbaycan olaraq, KKTC-nin Türk Dövlətləri Təşkilatına tamhüquqlu üzv olmasını dəstəkləyirik. Bu çox təbiidir, çünki tarixən KKTC Türk dünyasının bir parçasıdır;

- Azərbaycan bütün Türk dünyasında birləşən qardaşlarımızın hər zaman yanında olubdur. -  KKTC-nin TDT-nin müşahidəçi seçilməsini çox sevindirici hal adlandıran Azərbaycan Prezidenti 2023-cü il sentyabrın 7-də belə deyirdi: “Bu münasibətlə bütün türk qardaşlarımızı ürəkdən təbrik edirəm! Bu, bir daha bizim birliyimizi göstərir, bir daha iradəmizi göstərir. Onu göstərir ki, biz haqq yolunda hər zaman bir-birimizin yanındayıq və yanında olacağıq”! -

- Bunlar KKTC haqqında geniş rezonans doğuran fikirlərindən yalnız kiçik bir bölümüdür.

Bəli, Prezident İlham Əliyev KKTC ilə bağlı bir sıra önəmli və tarixi əhəmiyyət daşıyan fikirlər səsləndirib. Onun çıxışlarında ardıcıl olaraq qardaşlıq, ədalət, beynəlxalq hüququn prinsipləri və Türk dünyası ilə həmrəylik vurğulanır.

Prezident İlham Əliyev “Quzey Kıprıs Türk Cümhuriyyəti” ifadəsini beynəlxalq platformda - Türk Dövlətləri Təşkilatının Səmərqənd (2022) Zirvəsində

açıq şəkildə işlətdi və KKTC nümayəndə heyətini təşkilatın Zirvə toplantısında salamlamaqla əsl diplomatik dəstək verdi.

Türk Dünyası Media Platforması üçün 2023-cü il müsahibəsində də İlham Əliyev KKTC-nin tanınmasını, təkcə Kıprıs türklərinin deyil, bütün Türk dünyasının məsələsi kimi xarakterizə etdi. 

İlham Əliyev dəfələrlə çıxışlarında Kıprıs türklərinə qardaş xalq deyə müraciət edib, onların uzun illərdir üzləşdiyi haqsızlıq və beynəlxalq izolasiya siyasətini tənqid edib.

Azərbaycan və KKTC arasındakı bağların inkişafı, təkcə iki dövlət üçün deyil, bütün Türk dünyası üçün strateji önəm daşıyır. Prezident İlham Əliyevin liderliyi ilə Azərbaycan, KKTC-nin beynəlxalq aləmdə tanınması və haqlarının müdafiəsi istiqamətində mühüm addımlar atmaqdadır. Bu münasibətlərin daha da möhkəmlənməsi, bölgəsəl sabitlik və işbirliyi üçün yeni imkanlar yaradacaqdır.

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.04.2025)

Aynur İsmayılova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bir zamanlar yoxluqda var olmağı bacaran biz, indi varlıqda yox olmaq üzrəyik. Nəitirdik? Nə qazandıq?

Yoxluqda bir tikə çörəyə, bir damla suya, bir sözə belə dəyər verirdik. Hər şey çətinidi, ancaq var idik. Çətin olsa belə, yaşamaq, var olmaq özü bir səbəb idi. Birlik vədəyər var idi. Və sahib olduğumuz dəyərlər bizi hər çətinliyə qarşı güclü edirdi.

Qazancımız çox olmasa belə, itirəcəyimiz heç nə yox idi.İndi isə hər şey var. Bolluq içindəyik: texnologiya, rahatlıq, geniş imkanlar, azadlıq və daha çoxu... Ancaq biz bu imkanların içində özümüzü, ruhumuzu yoxsul hiss edirik.

Sanki hər şeyimiz var, ancaq heç nəyimiz yoxdur. Yoxluq bizi birləşdirərkən, varlıqbizi bir-birimizə qarşı yadlaşdırdı.

İndi dəyişən nə oldu? Zaman, yoxsa biz?

Bir zamanlar əlindəkini, sahib olduqlarını paylaşan biri indi sərvətini gizlədir. Birzamanlar həqiqəti danışan dillər indi susur, səssizliyə çəkilir. Bir zamanlar birlik olaninsanların indi yolları ayrıdır. Birlikdə çörək kəsən, dərdini paylaşan insanlar idik. İndihər kəs yalnızdır – çoxluqda olsa belə. Varlıq gəldi, birlik getdi...

Zaman keçdikcə güvən, etibar, xoşbəxtlik, dostluq, sevgi – bizi birləşdirən buduyğular – indi bizə yadlaşan şeylərə çevrilir. Artıq tanımadığımız insanlaraçevrilmişik – həm özümüzə, həm də bir-birimizə.

Bəs görəsən, o köhnə xatirələri yenidən xatırlamaq, içimizdəki “bizi” oyatmaqmümkündürmü? Yoxluqda var olmağı bacardığımız kimi, varlıqda da var olmağıbacaracağıqmı?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.04.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Yüksək peşəkar səviyyədə hazırlanmış Vaqif türbəsi qoruq şəhər olan Şuşanın memarlıq üslubuna yeni bir nəfəs gətirmiş gözəl abidədir.

1967-ci ildə Şuşada olarkən Heydər Əliyev Vaqifin məzarını ziyarət etmək istəmiş, lakin məzarı tapa bilməmişdir. Onun göstərişi ilə məzar tapılmış və Vaqifin məzarı üstündə 1980-1981-ci illərdə abidə, türbə tikilmiş və 1982-ci ilin yanvar ayında Heydər Əliyevin iştirakı ilə təntənəli açılışı olmuşdu.

Türbə AMEA-nın həqiqi üzvü, sənətşünaslıq doktoru Əbdülvahab Salamzadə və əməkdar memar, memarlıq üzrə elmlər namizədi Eldar Kanukovun layihəsi əsasında tikilmişdir. Vaqif türbəsi Şuşanın cənub-qərb tərəfində, bayram şənlikləri və cıdır yarışları təşkil edilən məşhur Cıdır düzündə, şairin həlak olduğu və dəfn edildiyi qayalı təpədə ucalır.

Şairin türbəsinin inşası məsələsi həll edilərkən, ətrafdakı dağ mənzərəsi və şəhərsalma xüsusiyyəti nəzərə alınmış, Azərbaycanın qülləvari türbələrinin kompozisiya quruluşundan istifadə edilmişdir. Türbənin inşasında müəlliflərin xalq memarlığının yerli ənənələrinə, monumental-dekorativ və tətbiqi plastika vasitələrinə geniş müraciət etmələri diqqəti cəlb edir.

1992-ci il mayın 8-də Ermənistanın silahlı dəstələri işğala məruz qoyduqları Şuşa şəhərində mədəniyyət nümunələrinə qarşı vandalizm aktları törətmiş, Vaqifin məqbərəsini dağıtmışlar. 

İkinci Qarabağ müharibəsində qələbəmizdən sonra isə  Molla Pənah Vaqif türbəsi üzərində  abadlıq işləri aparılıb.

Abidənin hər detalında tarixi görkəm qorunub saxlanılıb. Abidə kompleksinin bütün infrastrukturu yenidən qurulub, yağış suları üçün drenaj xətləri və elektrik xətləri çəkilib quraşdırılıb. Landşaftda istinad divarları və meydança tarixi görkəmi çərçivəsində qranitlə üzlənib. Eyni zamanda ətrafda o dövrün şəkillərində əks olunduğu kimi, müxtəlif növ qızılgül kolları əkilib.

2021-ci il avqustun 29-da Şuşada dahi Azərbaycan şairi və ictimai-xadimi Molla Pənah Vaqifin muzey-məqbərə kompleksinin təmir-bərpa və yenidənqurma işlərindən sonra açılışı olub. AR Prezidenti İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva açılış mərasimində iştirak ediblər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.04.2025)