İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Gənclər və idman nazirliyinin, Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin birgə təşkilatçılığı ilə “Sumqayıt - Gənclər Paytaxtı 2025”in açılış mərasimi keçirilib.

Əvvəlcə Ümummilli Lider Heydər Əliyevin abidəsinin önünə gül dəstələri qoyulub, xatirəsi dərin ehtiramla yad edilib.

“Kimyaçı” mədəniyyət sarayında təşkil olunan tədbirdə Vətənin azadlığı uğrunda canlarından keçmiş şəhidlərin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad olunduqdan sonra Dövlət Himni səsləndirilib.

Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Zakir Fərəcov Azərbaycan gənclərinin özlərini hər sahədə doğrultduqlarını söyləyib. Sumqayıtın günü-gündən inkişaf etdiyini, abadlaşdığını qeyd edən Z.Fərəcovun sözlərinə görə, bu şəhərin tərəqqisi Ümummilli Lider Heydər Əliyevin danılmaz səylərinin və bu şəhərə göstərdiyi böyük dəstəyinin nəticəsidir. O, Sumqayıt sakinlərinin idman sahəsində də uğurlu nəticələr əldə etdiklərini və bunun davamlı olacağına inandığını diqqətə çatdırıb və gənclərə yeni-yeni nailiyyətlər arzulayıb.

Sonra gənclər və idman naziri Fərid Qayıbov Gənclər Paytaxtının rəmzi açarını icra başçısına təqdim edib. Nazir Ulu Öndərin gənclərə böyük qayğı və diqqət göstərdiyini, gənclərin Azərbaycanın dünyada tanınmasında böyük rol oynadığını bildirib. Azərbaycanda 400-ə yaxın gənclər təşkilatının olduğunu vurğulayan Fərid Qayıbov ölkənin gələcəyinin onların əlində olduğunu deyib. O, Sumqayıtda il ərzində müxtəlif yerli və beynəlxalq tədbirlərin keçiriləcəyini də diqqətə çatdırıb.

Rəsmi çıxışlardan sonra Prezident mükafatına layiq görülmüş gənclər təltif edilib, Gənclər Günü ilə bağlı videoçarx nümayiş olunub.

Milli Məclisin Gənclər və idman komitəsinin sədri Şahin İsmayılov ilə Gənclər Fondunun icraçı direktoru vəzifəsini icra edən Qədir Xəlilov Prezident mükafatına layiq görülənlərin gələcək illərdə daha böyük nailiyyətlərə imza atacaqlarına, Azərbaycanı ölkə xaricində uğurla təmsil edəcəklərinə əminliklərini ifadə ediblər. Sonra Sumqayıt Gənclər Paytaxtının loqo və maskotu ictimaiyyətə nümayiş olunub, ardınca ilin gəncləri mükafatlandırılıb.

Tədbirdə müxtəlif beynəlxalq arenalarda Azərbaycanı layiqincə təmsil etmiş və ilboyu aktiv fəaliyyət göstərən Sumqayıt gənclərinə şəhər icra hakimiyyətinin başçısı adından fəxri fərmanlar təqdim edilib.

Tədbir şəhərin mərkəzində təşkil olunmuş konsert proqramı ilə yekunlaşıb. Müğənnilər Miri Yusif, Murad Arif, Mardan, Nigar Camal, Gülyaz və Gülyanaq Məmmədovaların, Çinarə Məlikzadənin ifaları alıqşla qarşılanıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.02.2025)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

SİZLƏRƏ BU QƏDƏR ŞÖHRƏT QAZANMIŞ 14 YAŞLI BİR QIZCIĞAZ BARƏDƏ DANIŞACAĞAM

Vladimir Belinski söyləmişdir ki: “İncəsənətin ilkin şərti gözəllikdir. Gözəllik olmayan yerdə sənət də yoxdur və bu, aksiomdur”. İncəsənət müxtəlif növlərə bölünür, bunlar ifadə vasitələrinə, forma və məzmununa görə fərqlənir. Bu gün "Yaradıcılıq emalatxanası" rubrikamızın qonağı insan ruhunu oxşayan rəssamlıq sənətinə vurğun olan balaca rəssam Minarə Abdullayevadır. 

 Abdullayeva Minarə Şahin qızı – 08 dekabr 2011-ci ildə Bakı şəhərində dünyaya göz açıb. Azərbaycan Milli Konservatoriyasının tərkibindəki İncəsənət Gimnaziyasının Təsviri və tətbiqi sənət ixtisası üzrə 7c sinfində təhsil alır. Türkiyə, Almaniya, Bolqarıstan, Norveç, Peru, Ukrayna və başqa ölkələrdə keçirilən bir sıra beynəlxalq müsabiqələrdə Azərbaycanı uğurla təmsil edib. Tətbiqi və təsviri sənət üzrə Respublika və beynəlxalq müsabiqələrdə qazandığı uğurlara görə Azərbaycan Respublikası Təhsil Naziri Emin Əmrullayev və Azərbaycan Respublikasının Təhsil İnstitutunun inzibati binasının interyerinə verdiyi töhfəyə görə Azərbaycan Reszpublikasının Təhsil İnstitutunun direktoru Rüfət Əzizov tərəfindən təşəkkürnamə ilə təltif edilib. 

Mükafatları: Ukraynada Valensia Art Fest 2022 Beynəlxalq müsabiqəsində I yerə layiq görülüb. Azərbaycan Gənclər İttifaqının Qarabağ mövzusunda keçirdiyi Beynəlxalq müsabiqəsində “Bayraq kimliyimizdir” əsəri I yerə layiq görülüb. Türkiyədə keçirilən “ART PLANET” müsabiqəsində II yeri tutub. AMEA Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin “Qarabağın incisi - Şuşa” adlı rəsm əsərləri və əl işlərinin II Ümumrespublika müsabiqəsində II yeri qazanaraq Fəxri Fərmana və pul mükafatına layiq görülüb. Almaniyada “HERBST SYMPHONIE - BERLİN 2021” beynəlxalq müsabiqəsində II yerə layiq görülüb. “EL LOGİSTİCS GROUP” Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti tərəfindən keçirilən “8 noyabr - Zəfər günü və işğaldan azad olunmuş ərazilərdə dəmir yolu infrastrukturun yenidən qurulması” adlı uşaq rəsm-müsabiqəsində III yeri qazanaraq Diplom və pul mükafatı ilə təltif edilib. “FABER-CASTEL”in keçirdiyi “Mən və texnologiyalar” müsabiqəsinin qalibi olub. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Tarix Muzeyinin keçirdiyi müsabiqədə “Şuşa qalası” əsəri 2-ci yeri və pul mükafatı qazanıb. Peruda keçirilən rəsm müsabiqəsində, Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin Azərbaycan Milli Konservatoriyasının tərkibindəki İncəsənət Gimnaziyası ilə birgə təşkil etdiyi “Uşaqların Beynəlxalq Müdafiəsi Günü”nə həsr olunmuş müsabiqədə, Azərbaycan Milli Konservatoriyasının tərkibindəki İncəsənət Gimnaziyasının şagirdləri arasında təşkil olunmuş 31 dekabr Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü və “Qış nağılı” mövzusunda ən gözəl rəsm müsabiqəsində, “LİATRİS HOLDİNG” və “NEWS24”ün təşkilatçılığı ilə 1 iyun - Uşaqların Beynəlxalq Müdafiəsi Günü münasibəti ilə keçirilən “Mənə dünyanı çək” rəsm müsabiqəsində, Ümumilli lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyi çərçivəsində Türkiyə Respublikası İzmir şəhərində İşılay Sayqın Gözəl Sənətlər liseyində keçirilən tədbirdə iştirakına görə Diplomlarla təltif edilib. 

Ümummilli lider Heydər Əliyevin 100 illiyinə həsr olunmuş müsabiqədə “Ümummilli lider Heydər Əliyev” adlı əsəri 2-ci yerə layiq görülüb. 

Azərbaycan Republikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə Ortaq Dəyərlər İctimai Birliyinin reallaşdırdığı "Xaricdə yaşayan azərbaycanlıların haqlarının müdafiəsi” layihəsi çərçivəsində keçirilmiş "50 milyonun Zəfəri" rəsm müsabiqəsində “Şuşa qalası” əsəri qalib olub və mükafatı qazanıb. Beynəlxalq VII uşaq və gənc rəsm festivalının, VII uşaq və gənclərin incəsənət festivalının iştirakçısı olub. Bolqarıstanın Azərbaycandakı Səfirliyinin keçirdiyi “Bolqarıstan - Uşaqların gözü ilə” müsabiqəsində Diploma layiq görülüb. Mərakeşin Azərbaycandakı Səfirliyinin keçirdiyi “Mərakeş – Gənc Azərbaycan rəssamlarının gözü ilə” müsabiqəsində Diploma layiq görülüb. 

2024-cü ildə Elm və Təhsil Nazirliyi və Fövqəladə Hallar Nazirliyinin keçirdiyi “Fövqəladə hallar uşaqların gözü ilə” XII respublika uşaq yaradıcılıq müsabiqəsində “Rəsm” nominasiyası üzrə 1-ci yerə və mükafata layiq görülüb.

Mən sadalamaqdan yoruldum daha, ona görə də müsahibəyə keçid alıram. 

 -Xoş gördük, balaca rəssamımız, yaşınız az olsa da, böyük uğurlara görə sizi təbrik edirik. Rubrikamızda az da olsa, rənglər dünyanıza səyahət etmək istədik.

Bilmək istərdik ki, bizim gözəl rəssamımızın barmaqları nə zamandan belə gözəl rəsmləri yaratmağa başlayıb?

 - Mən şəkil çəkməyə bağçada oxuduğum vaxtlarda başlamışam. Yəni, 4 yaşımda. Bağçadakı müəllimim anama deyib ki: "Qızınızı təhsil almaq üçün gələcəkdə İncəsənət Gimnaziyasına yönləndirin. Çünki sizin qızınız bütün günü bağçada şəkil çəkir və o, nə zamansa böyük rəssam olacaq."

Anam da onun tövsiyəsini və istəyimi nəzərə alıb məni Azərbaycan Milli Konservatoriyasının tərkibindəki İncəsənət Gimnaziyasında təhsilə istiqamətləndirib.

 - Rəsmlərinizin hamısı çox gözəldir, məlumdur ki, Şuşa şəhərinin işğaldan azad edilməsinin tarixi əhəmiyyəti nəzərə alınaraq noyabrın 8-i Zəfər Günü elan edildi. Rəsmlərinizin arasında Şuşa ilə bağlı möhtəşəm əsəriniz var. Minarəmiz bu rəsmi yaradarkən hansı hissləri yaşadı?

- Bu əsərin maraqlı yaranma tarixçəsi var. Böyük Zəfərimizdən sonraydı. Anam - siz yəqin onu tanıylırsınız, şairdir, Rəsmiyyə Sabir- mənə Facebookda bir şəkil göstərdi. Bu şəkil bir foto idi. Şuşa qalasının yanında Qarabağ atı üzərində bir Azərbaycan gəncinin fotosu idi. Foto o qədər möhtəşəmdi ki... Mədəniyyət paytaxtımız Şuşa, Qarabağ atı, onun üzərindəki Azərbaycan gənci, Azərbaycan gəncinin əlində müqəddəs üçrəngli bayrağımız, bir az aralıda Xarıbülbülün maketi. Bu qədər gözəllik bir arada. Necə təsirlənməyəsən?... Foto mənə o qədər təsir etdi ki, anama onu çəkmək istədiyimi bildirdim. Anam mənə böyük kətan və akril boyalar alıb gətirdi. İşə başladım. Bir neçə gün ərzində bitirdim. Hamı bu əsəri çox bəyənir. Bu əsərimlə bir neçə dəfə müsabiqələrdə qalib olmuşam.

 - Rəsmlərinizdə milli geyimlərin gözəlliyi, rəngi diqqəti cəlb edir. Geyimlər maddi mədəniyyətin bütün başqa ünsürlərindən daha çox xalqın milli xüsusiyyətini əks etdirir. Buradan hiss olunur ki, balaca rəssamımız millətinə böyük sevgi ilə bağlıdır. Növbəti sualım belədir: Vətənpərvər insan necə olmalıdır?

  - Valideynlərim məni vətənpərvər böyüdüblər. Özümü dərk edəndən bu hisslərlə yaşamışam. Vətənpərvər insan öz millətini, torpağını, ölkəsini çox sevməlidir. Onu qorumalıdır, onu ölkəsindən kənarda da layiqincə təmsil etməlidir. Mən çəkdiyim rəsmlərlə ölkəmizi xaricdə təmsil edirəm və bu məni xoşbəxt edir.

- Minarə rəsm çəkərkən rəngləri əvvəl seçir, yoxsa ruhunun əlləri boyaları özü seçir və olubmu ki, ananız- sevimli şairimiz Rəsmiyyə xanım şeir oxuyarkən siz o cümlələrdən ilhamlanıb hansısa rəsm çəkmisiniz?

 - Hər hansısa bir əsəri çəkmək mənim ruhumdan gəlməlidir. Nədənsə təsirlənib yaradıcılığa başlayanda o əsərim uğurlu olur. Anam və müəllimim Nəsibə Əsgərova mənə sənət yolunda dəstəkdirlər. Bəzən anamın şeirlərindən də ilhamlanıram. Anamın şeirlərini çox sevirəm.

 - Hansı məşhur rəssamların əsərləri sizi daha çox ilhamlandırır?

 - Azərbaycanın gözəl rəssamları olub və indi də var. Səttar Bəhlulzadənin, Toğrul Nərimanbəyovun, Tahir Salahzadənin əsərlərini çox sevirəm. Sakit Məmmədovun və müəllimim Nəsibə Əsgərovanın əsərləri isə ruhuma daha doğmadır.

 - Yalnız ağ və qara boyanız olsa idi, hansı rəsmi çəkərdiniz?

  -Bir insan silüeti çəkərdim. Onu da deyim ki, mənim yalnız ağ və qara rənglərlə çəkdiyim rəsmlərimin sayı azdır. Kasad rəngli rəsmlərim də həmçinin, azdırlar. 

r

-Minarə dünyanı hansı rənglərlə boyamaq istərdi?

 - Əlvan rənglərə. Mənim yaradıcılığımda əlvan rənglər xüsusi yer tutur. Siz də mənim daha çox yaşıl rənglərlə boyalı rəsmlərimi çox sevirsiniz.

- Minarənin rəsmləri canlansaydı, nə söyləyərdi?

 - Yəqin ki, təşəkkür edərdilər. Mən onlara həyat verməyə cəhd etmişəm.

 Sevimli balaca rəssamımız, "Ədəbiyyat və İncəsənət" portalının komandası adından sizə uğurlar arzulayırıq. Qəlbinizdəki arzuların həyata keçməsini diləyirik.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.02.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün 

GÜRCÜLƏŞMİŞ ERMƏNİLƏR

Ermənistanın Gürcüstana yönəlik strateji siyasətində  zaman-zaman həm siyasi, həm də dini alətlərdən istifadə etdiyi bəllidir. Bunlardan biri də ermənilərin “biz də xristianıq” arqumenti ilə Gürcüstan dövlətinin   mədəni, dini və sosial strukturlarına (hətta, materiyasına) nüfuz etmə cəhdləridir. Bu yanaşma, “gürcüləşmiş ermənilər” vasitəsilə daha təsirli hala gəlir və tarixi, dini, siyasi bağların manipulyasiyası ilə müşayiət olunur. 

“Gürcüləşmiş ermənilər” anlayışı, Gürcüstanda yaşayan və ya gürcü cəmiyyətinə inteqrasiya etmiş erməni mənşəli şəxslərə aiddir. 

Gürcüstandakı ermənilər tarix boyu bir çox hallarda Gürcü Pravoslav Kilsəsinə yaxınlaşıb və ya formal olaraq ona qoşulublar. Bu, sosial və siyasi bağları gücləndirmək üçün bir taktika kimi istifadə olunub. -  Onlar özlərini  gürcü mədəniyyəti ilə əlaqələndirsələr  də,  strateji  məqamlarda erməni maraqlarına xidmət edirlər.

Gürcüstan erməniləri arasında özlərini gürcü etnik kimliyinə yaxın hiss edənlər də, erməni kimliyini qorumaqda israrlı olanlar da var. Bu “ikiqat kimlik” modeli, Ermənistana həm bir təsir kanalı, həm də cəmiyyət daxilində manipulyasiya imkanları yaradır.

“Gürcüləşmiş ermənilər”, Gürcüstan dövlətində  və cəmiyyətində strateji  yerləri tutaraq, bəzən Ermənistanın maraqlarını dolayı yolla təşviq edə bilir.

Ermənilər Gürcüstanla dini yaxınlıq yaratmaq  məqsədilə xristianlıq faktından geniş istifadə edir. Bu strategiya, özəlliklə aşağıdakı yollarla həyata keçirilir. -

Xristianlıq üstünə odaqlanmaq:

Ermənistan Gürcüstanla eyni dini irsi bölüşdüyünü vurğulayaraq, münasibətlərdə “tarixi dostluq” narrativini gücləndirmək istəyir. 

“Biz də xristianıq” tezisi, Gürcüstanın Pravoslav Kilsəsini və siyasi dairələrini təsir altına almaq cəhdi kimi də yorumlana bilər.

Dini infrastruktur məsələləri:

Ermənilər Gürcüstanda yerləşən erməni kilsələrinin sayı və statusu üzərindən Gürcüstan dövlətinə müxtəlif təzyiqlər göstərir.

Bəzi hallarda ermənilər, Gürcüstanın tarixi irsini mənimsəməyə çalışaraq, qədim gürcü kilsələrini “erməni abidəsi” kimi təqdim edir.

Dini təsir üsulları:

Gürcüstanın beynəlxalq imicinə təsir göstərmək üçün erməni diasporu “xristian qardaşlığı” mövzusunu qabardır və Gürcüstanı Ermənistanı dəstəkləməyə çağırır.

Nüfuz cəhdlərinin səbəbləri

Ermənilərin Gürcüstan dövlətinə nüfuz etmə cəhdləri bir neçə əsas səbəbə dayanır.

Bunun birincisi, strateji mövqedir:

Gürcüstanın bölgədəki önəmi və Ermənistanın blokadadan çıxmaq üçün onun daşımaçılıq və iqtisadi infrastrukturuna ehtiyacı danılmazdır.

İkincisi, Samtsxe-Cavaxetiya bölgəsi ilə bağlıdır: 

Bu bölgədə ermənilərin etnik üstünlük təşkil etdiyi   yerlərdə separatizm ehtimalı ilə Gürcüstan dövlətinə təzyiq göstərilməsi müəyyən təcrübəyə malikdir.

Üçüncüsü, tarixi iddialardır: 

Ermənilər, Gürcüstanın tarixi ərazilərinə, özəlliklə də qədim kilsələrə dair iddialar irəli sürərək, dini mədəni irs vasitəsilə təsir gücü əldə etməyə çalışır.

Dördüncüsü, Rusiya faktorunu vurğulaya bilərik: 

Yəni, Rusiya ilə işbirliyi edən bəzi erməni dairələri,   Gürcüstanın zəiflədilməsinə yönəlik strategiyalarda iştirak edə bilər. 

Gürcüstanın reaksiyası və dəyişən gerçəkliklər

Bu planda birinci vurğu dövlət nəzarəti ilə bağlıdır: 

Gürcüstan hökuməti, ermənilərin dini və sosial manipulyasiya cəhdlərinə biganə qalmır. 

Özəlliklə, erməni separatizminin qarşısını almaq üçün   Samtsxe-Cavaxetiya bölgəsində dövlət nəzarətinin gücləndirildiyi xatırladıla bilər.

İkinci vurğumuz Pravoslav Kilsəsinin roluna dairdir: 

Gürcü Pravoslav Kilsəsi, erməni dini iddialarını rədd   edir və bu məsələdə dövlətlə həmrəy şəkildə çalışır.

Üçüncüsü, beynəlxalq işbirliyi vurğusudur: 

Gürcüstan, Türkiyə və Azərbaycanla bağlarını gücləndirərək, Ermənistanın təsir dairəsini məhdudlaşdırır. - Bunu Gürcüstanın xeyirxahları da, bədxahları da bilir.

Beləliklə,

Ermənilərin “biz də xristianıq” strategiyası və   “gürcüləşmiş ermənilər” vasitəsilə nüfuz cəhdləri Gürcüstanın dövlət və cəmiyyət strukturuna təsir etməyə yönəlib. Lakin Gürcüstanın strateji tərəfdaşları və iç siyasi mexanizmləri, bu cür cəhdlərin qarşısını almaq üçün effektiv alətlərə malikdir. Gürcüstanın bu məsələdə diqqətli olması və öz milli maraqlarını qorumağa davam etməsi vacibdir.

PASSİV-AQRESSİVLİK

Ermənistanın Gürcüstana qarşı qeyri-səmimi və “inersik” (passiv-aqressiv) münasibətləri, həm tarixi kontekst, həm də çağdaş bölgəsəl gerçəkliklər baxımından diqqətə alınmalıdır. Bu münasibətlərin Ermənistanın gələcəyinə necə təsir edəcəyi, özəlliklə də Paşinyanın siyasi idarəçiliyi ilə bu dinamikanın dəyişib-dəyişməyəcəyi maraqlı suallar doğurur.

Bəli, Ermənistanın Gürcüstana yanaşmasının özəllikləri vardır.

Ermənistanın Gürcüstana münasibətini təyin edən əsas özəllikləri sıralayaq. -

1. Strateji rəqabət: 

Ermənistan Gürcüstanın artan bölgəsəl təsirinə qısqanclıqla yanaşır və özünü tarixi və mədəni baxımdan daha üstün mövqedə görmək istəyir.

2. Etnik manipulyasiya: 

Samtsxe-Cavaxetiya bölgəsində erməni icması vasitəsilə Gürcüstana təzyiq göstərmək siyasəti danılmazdır.

3. Tarixi iddialar: 

Gürcüstanın bəzi əraziləri və dini abidələri üzərində əsassız iddialar irəli sürməklə həm iç, həm də beynəlxalq aləmdə gərginlik yaradır.

4. İqtisadi bağların təhdidi: 

Gürcüstan Ermənistan üçün Rusiya ilə (Yuxarı Lars yolu üzərindən) əsas əlaqə dəhlizidir. Lakin Ermənistan bu iqtisadi asılılığı etibarlı bir işbirliyinə çevirməkdə uğursuzluğa düçardır.

Qeyri-səmimi yanaşmalar Ermənistanın özünü təcridə sürükləməsi və Gürcüstanla olan bağlarının daha da gərginləşməsi ilə sonuclana bilər.

Bəs, Paşinyanın qonşularla “0 problem” siyasəti varmı və varsa, o, gerçəkçidirmi?

Belə bir təsəvvür var ki, Nikol Paşinyanın bölgəsəl siyasəti daha çox Batıya inteqrasiya və qonşularla gərginliyin azaldılmasına yönəlib. Lakin onun Gürcüstanla (da) “0 problem” siyasəti yürütməsi üçün bir neçə maneə var. -

Bunun birincisi, iç təzyiqlərdir:

Ermənistanın bəzi siyasi dairələri və diaspor təşkilatları Gürcüstanla yaxınlaşmağa qarşıdır. Onlar Samtsxe-Cavaxetiya məsələsində zaman-zaman daha radikal mövqe tələb edib.

Paşinyan inersiya ilə sürən bu, iç və dış (diaspor) təzyiqləri neytrallaşdırmaqda çətinlik çəkir.

İkincisi, strateji asılılıqdır:

Ermənistanın Gürcüstanın daşımaçılıq dəhlizlərindən asılılığı, onu zəif tərəf kimi göstərir. Bu asılılıq Paşinyanın dəngəli siyasət yürütməsini çətinləşdirir.

Üçüncüsü, əlbəttə, Rusiya faktorudur:

Rusiya, Ermənistanın Gürcüstanla sıx işbirliyini dəstəkləmir, çünki bu, Güney Qafqazda Rusiyanın təsir dairəsini zəiflədə bilər.

Paşinyanın Batıya yaxınlaşma cəhdləri, Rusiyanın təzyiqi ilə qarşılaşır və Gürcüstanla olan bağlarına da təsir edir.

Dördüncüsü, 

Gürcüstanın müstəqil siyasəti göstərilə bilər:

Gürcüstan Ermənistanla bağlarda tarazlığı   qoruyaraq, strateji tərəfdaşları olan Azərbaycan və Türkiyə ilə sıx işbirliyini davam və inkişaf etdirir.

Paşinyan qonşularla “0 problem” siyasəti yürütmək üçün  Gürcüstanın bu gerçəkliklərini nəzərə almaq zorundadır.

Ermənistanın mövqeyi nə vaxt və necə dəyişə bilər?

Ermənistanın Gürcüstana qarşı qeyri-səmimi yanaşmasının dəyişməsi üçün aşağıdakı şərtlər tələb olunur. -

1. Daxili islahatlar:

Ermənistan cəmiyyəti və siyasi elitası bölgədə təcrid durumundan çıxmaq üçün qonşularla konstruktiv işbirliyinin vacibliyini anlamalıdır. 

Paşinyan hökuməti bu yöndə ciddi addımlar atmazsa, dəyişiklik çətin mümkün ola…

2. Samtsxe-Cavaxetiya probleminin tam qapadılması:

Ermənistanın Gürcüstana qarşı etnik təzyiq  vasitələrindən imtina etməsi və bu bölgəni gərginlik mənbəyi kimi istifadə etməməsi gərəkdir. - Yəni, məsələ, əlverişli vaxta ertələnmiş yox, birmənalı şəkildə sonlandırılmış olmalıdır. - Bu sonlandırma-sıfırlanmanın gerçəkliyi, səmimiliyi praktik olaraq sübut olunmalıdır.

3. Bölgəsəl işbirliyi:

Ermənistan Gürcüstan-Azərbaycan-Türkiyə iqtisadi işbirliyi modelinə qoşularaq, təcrid durumundan çıxmaq şansı qazana bilər.

Paşinyanın hökumətinin başarısızlığı halında nə ola bilər?

Əgər Paşinyan Gürcüstanla münasibətləri düzəltməkdə uğursuz olarsa:

-Ermənistan bölgəsəl layihələrdən qıraqda qalmağa davam edəcək;

- Gürcüstan vasitəsilə həyata keçirilən tranzit əlaqələrin pozulması Ermənistanın iqtisadi durumunu daha da çətinləşdirəcək;

- İç sosial-iqtisadi problemlər, Gürcüstanla gərgin   münasibətlər fonunda daha da dərinləşəcək.

Sonuc olaraq, 

nələri vurğulaya bilərik? -

Gürcüstana qarşı qeyri-səmimi siyasəti uzunmüddətli perspektivdə Ermənistanın özünün əleyhinə çevrilə bilər. Gürcüstanın bölgəsəl siyasətində mövqeyinin gücləndiyi bir vaxtda Ermənistanın bu qonşu ilə səmimi işbirliyi etməməsi, Paşinyanın iç və dış uğursuzluqları ilə sonuclanacaqdır.

Paşinyanın “0 problem” siyasəti  (əgər səmimi olaraq, belə bir siyasət doğrudan da, varsa) yalnız  Ermənistanın iç siyasətdə cəsarətli islahatlar, bölgəsəl gerçəkliklərin qəbul edilməsi və manipulyasiyalardan imtina edilməsi ilə mümkün ola bilər. Əks halda, 

bu yanaşma Ermənistanın öz strateji durumunu zəiflədə bilər və bölgəsəl işbirliyinin gələcəyini məhdudlaşdıra bilər.

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

Şəkildə: Cavaxetiya bölgəsi

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.02.2025)

Murad Vəlixanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

“Om Şanti Om” filmi Hindistan istehsalıdır,  2007-ci ildə  rejissor Fərəh Xan tərəfindən çəkilib. 

Hər gəncin bir xəyalı, bir düşüncəsi olur. Haqqında bəhs edəcəyim qəhrəmanımız Om Prakaş da özünü gələcəyin aktyorlarından biri olaraq görür. Rejissorlar isə ona çox vaxt çox sözü olmayan bəsit rollar verir. Lakin Om bununla razılaşmır və soyadının onu irəli aparmayacağını düşünür. O, anasını gələcəyin məşhur aktyorlarından biri olacağına inandırır. 

Om məşhur gənc aktrisa Şanti Priyaya aşiq olur. Film çəkilişlərinin birində Om Şantini yanğından xilas edir. Buna cavab olaraq Şanti Oma təşəkkür yeməyi söz verir. Om özlüyündə bu işin daha ciddi münasibətə çevriləcəyini düşünür. Ancaq Şantinin məhşur prodüser Mukeş Mehranla evli olduğundan xəbərsizdir. Hətta Şanti və Mukeş evli olduqlarını belə gizlədir. 

İş ondadır ki, Şanti Mukeşi sevir. Lakin qarşı tərəfin hissləri və düşüncələri fərqlidir. Mukeş Şantini yeni filmin çəkilişi üçün dekorasiyaların olduğu evə dəvət edir. Şanti yoldaşına övladları olacağı müjdəsini verir. Lakin həmin axşam faciə yaşanır. Mukeş dekorasiyalarla dolu pavilyonu yandırır və Şantini ordan qoyaraq qapını bağlayır. Bütün bunlara Om da şahid olur. O, Şantini yanğından xilas etməyə çalışsa da bunu bacarmır və Mukeşin adamları onu da orda öldürürlər. 

Sən demə…

Hindistan kino fantaziyası öz işini görür. Hadisələrdən 30 il sonra Om məhşur aktyor Rac Kapurun oğlu Om Kapur ampluasında üzə çıxıb yaşamına davam edir. Om Kapur hər nə qədər aktyor olaraq yaşamına davam etsə belə qisas almaq üçün Şantinin yandırıldığı dekorasiyalar pavilyonunun yenidən təmir edilməsini istəyir və həmin böyük gün gəlib çatır. Om bir filmin çəkilməsi bəhanəsi ilə Mukeşi pavilyona dəvət edir və orada 30 il əvvəl baş verənləri onun üzünə vurur və Mukeşi öldürür. 

Yadda saxlayın, heç kimin ahı heç kimdə qalmaz və heç kim yaşatdığını yaşamadan bu dünyadan köçməz.

“Ədəbiyyat və İncəsənət” 

(03.02.2025)

Aynur İsmayılova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

– Salam, dostum! Yenə də dünyadan qopmusan? Axırda bu kitab-dəftərin içində

itib qalacaqsan. Nə vaxt baxsam, gah yazırsan, gah da kitab oxuyursan. Bir az

da ətrafa bax, həyatın dadını çıxar. Gəzməli, görməli, əylənməli o qədər yer

var ki. Sənsə bu dünyadan, bu gözəlliklərdən bixəbər yaşayırsan. Bəzən sənə

görə narahat oluram. Belə yaşamaq yaxşı deyil, dost.

– Xoş gördük, əziz dostum! Mənə görə narahat olmağına ehtiyac yoxdur. Mən

istədiyim yerlərə istədiyim zaman gedirəm. Məni tanıyırsan, belə şeyləri çox da

sevmirəm. Gəl, bu məsələni uzatmayaq. Bu, seçim məsələsidir, gərək ki, hər

kəsin seçiminə hörmətlə yanaşaq. Kimisə seçiminə görə qınamağın mənası yoxdur.

– Eh... Nə deyirəm, qoy sən deyən olsun. Onsuz da çox zaman məni öz

sözlərinlə tələyə salmağı bacarırsan.

– Niyyətimin belə olmadığını bilirsən. Gəl, əyləş, bərabər kitab oxuyaq. Yeni

bədii kitablar almışam. Xoşuna gələni seç, götür.

– Axı mən pilotam, bədii kitab oxuyub nə edəcəyəm? O ki mənim işimə heç nə

qatmayacaq. Boşuna vaxt itkisidir. Səni başa düşürəm, sən müəllimsən,

ədəbiyyat oxumalısan, çünki sənin işinə uyğundur. Məni ancaq təyyarələrlə

bağlı məlumatlar maraqlandırır. Səndə elə bir şeylər varsa, ver oxuyum. Yoxsa

neynirəm mən uydurma nağılları oxuyub xəyallara qapılmağı? Bunu sən yaxşı

bacarırsan, dostum... Ha-ha-ha...

– Yox, dostum, ədəbiyyat sənin anlatdığın qədər bəsit və uydurma nağıllardan

ibarət deyil. Ədəbiyyat – sənsən, mənəm, Azərbaycan xalqıdır. Ədəbiyyat

sənin keçmişin, indin, gələcəyindir. O, sənə keçmişin sirlərini danışar, indinin

acı və şirinliklərini yad edər, gələcəyinə isə işıq salar. Analarımızın dilindən

qopan laylaların qələmlə səhifələrə əbədi həkk olunduğu bir tarixdir ədəbiyyat. Nə sən, nə mən, nə də bu xalq ədəbiyyatı bilmədən yaşaya, yarada, var ola bilməz.

Nə üçün biz belə düşünürük? Nədir bu kitablara qarşı olan biganəlik? Kim

olduğumuzdan, hansı peşənin sahibi olduğumuzdan asılı olmayaraq, gərək ki,

hər kəs həm bədii, həm elmi, həm də fəlsəfi əsərlərlə tanış olsun. Çünki bu

əsərlər yalnız biliklə zənginləşdirmir, həm də insanın və həyatın daha dərindən

anlaşılmasına, düşüncə tərzinin inkişafına və daxili zənginliyinin artmasına

kömək edir.

-….

-Bu kitaba bax! Kitabın adı ”Balaca Şahzadə”dir, müəllifi Antuan de Sent-Ekzüperi. Dünyanın ən çox tərcümə olunan və ən çox oxunan kitablarından biridir. Daha maraqlısı nədir, bilirsən? O da sənin kimi pilot idi! Ancaq biz onu bu əsəri ilə tanıdıq. Pilot olmaq sadəcə sükan arxasına keçib təyyarəni idarə etmək deyil, eyni zamanda bu yolda rastlaşdığın həyat hekayələrini görə bilməkdir. Bu həyatı görməkdir! O zaman pilot da, həkim də, tarixçi də ədəbiyyatda silinməz izlər qoya bilər. Baxıb da görmədiklərin kölgədə qalaraq unudulmuş xatirələrə çevrilir. Əgər sən də istəsən, bu hekayələri əbədi olaraq yaşada bilərsən. Necə? – deyə soruşsan: hiss et və yazmağa başla! Qələmin yazdığın hər kəlmədə ruhunun izini tapar...

– Bəlkə də haqlısan, dostum... Bəlkə də...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.02.2025)

Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Oğuz Xaqan (Oğuz Kağan) – türklərin əfsanəvi ulu əcdadı və böyük hökmdarı hesab olunur. “Oğuz Xaqan2 dastanı qədim türk mifologiyasının ən mühüm əsərlərindən biridir və əsasən Orta Asiya, Qərbi Türküstan və Azərbaycan türklərinin mədəniyyətində mühüm yer tutur.

Əfsanəyə görə, Oğuz Xaqan qeyri-adi bir şəkildə dünyaya gəlmişdi. O, doğulanda dərhal danışmağa başlamış, qısa müddət ərzində böyümüş və qeyri-adi gücə sahib olmuşdu. Uşaqlıqdan böyük igidliklər göstərmiş və xalqını düşmənlərdən qorumuşdu.

Xaqan güclü bir ordu toplayaraq böyük yürüşlər etmiş və geniş əraziləri fəth etmişdi. Əfsanələrdə onun Çin, İran, Hindistan və Bizansa qədər yürüşlər etdiyindən bəhs olunur. Oğuz Xaqan türk xalqlarının birliyini təmin edərək böyük bir imperiya qurmuşdu.

 Əfsanəyə görə, Oğuz Xaqan dünyasını dəyişməzdən əvvəl oğullarına vəsiyyət vermiş və türk xalqının gələcəkdə necə yaşaması, hansı dəyərlərə sadiq qalması lazım olduğunu izah etmişdi. Oğuz Xaqanın altı oğlu olmuş və onlar vasitəsilə 24 Oğuz boyunun əsası qoyulmuşdur.

Oğuz Xaqan türklərin milli kimliyinin və dövlətçilik ənənəsinin simvolu kimi qəbul edilir. Onun adı Orta Asiya, Anadolu və Azərbaycan türklərinin tarixi salnamələrində, dastanlarında və nəsillər boyunca qorunub saxlanmışdır.

Dastanı, həm tarixi hadisələri, həm də mifoloji elementləri birləşdirən epik əsərdir və türklərin dövlətçilik düşüncəsinin, hərbi strategiyasının və mədəni irsinin əsas sütunlarından biridir.

Qədim Oğuzcaya dair yazılı abidələr çox məhdud olsa da, Orxon-Yenisey yazıları, Köktürk və Uyğur mətnləri, eləcə də “Oğuznamə” və “Dədə Qorqud Kitabı” kimi mənbələrdə bəzi ifadələr qorunub saxlanmışdır. Sizə qədim türkcədən Oğuz Xaqanla bağlı bəzi cümlələr təqdim edirəm:

1.     “Oquz beg erdi, yirni kök törütmiş.”

(Oğuz böyük bəy idi, yeri Göy yaratmışdı.)

2.     “Oquz qagan bodunın yığdı, il törü tutdı.”

(Oğuz Xaqan xalqını topladı, dövlət qaydasını qurdu.)

3.     “Oquz, kök qut bolmış er, uçaq kün tütmiş er.”

(Oğuz, Göy Tanrının bəxş etdiyi qut idi, günəş kimi yüksəlmişdi.)

4.     “Kök Tenqri yarlıqasa, bəglər irti.”

(Göy Tanrı bəxş edərsə, bəylər ucalar.)

                           Oğuz Xaqan və Tanrıların hədiyyəsi

 Oğuz Xaqan hələ gənc ikən səhrada təkbaşına ov edirdi. O, böyük bir maralı izləyərək dərin meşəyə daxil oldu. Günəş batmağa yaxın idi və meşə qaranlığa qərq olmuşdu. Birdən göydə parlaq bir işıq göründü. Bu işıq adi bir işıq deyildi – o, sanki bütün dünyanı aydınladırdı. Oğuz Xaqan başını qaldırıb baxanda göy üzündə parlayan bir nurun içindən nazik, gümüş saçlı, ay üzlü bir qızın endiyini gördü.

 Qızın gözləri ulduzlar kimi parlayırdı, səsi isə şirin bir musiqi kimi idi. Oğuz Xaqan heyranlıqla ona yaxınlaşdı və soruşdu:

– Sən kimsən? Niyə bu dünyaya gəldin?

Qız gülümsəyərək cavab verdi:

– Mən Göy Tanrının sənə göndərdiyi hədiyyəyəm. Sən yer üzündəki xalqları birləşdirəcək, böyük bir xaqan olacaqsan. Sənin nəsilindən igid hökmdarlar törəyəcək. Mən sənin yoldaşın olmağa gəlmişəm.

 Oğuz Xaqan bu qızı gördüyü an qəlbi sevgi ilə doldu. Onu Göy Tanrının bir lütfü kimi qəbul edərək evləndi. Bu evlilikdən üç oğlu dünyaya gəldi: Gün, Ay və Ulduz. Daha sonra Oğuz Xaqan Yer Tanrısının hədiyyəsi olan başqa bir qızla da evləndi və ondan da üç oğlu – Dağ, Dəniz və Gök doğuldu.

Oğuz Xaqan oğullarına belə nəsihət etdi:

– Siz birlikdə olmalısınız. Günəş, Ay və Ulduz gecəni aydınlatdığı kimi, siz də xalqa yol göstərəcəksiniz. Dağ, Dəniz və Göy isə yer üzünü qoruyacaq. Siz birlikdə türk ellərini idarə edəcək və adınızı əbədi edəcəksiniz!

 Bu altı oğul sonradan Oğuz boylarını yaratdı və türklərin şanlı tarixi beləcə davam etdi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.02.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Təbrizdə yaşayan Mehdi Səhəndidir.

Mehdi Səhəndi

Urmiya

İÇİMDƏ İNTİHAR EDƏN CANAVAR

Çevrəmi buz tutmuş qar çiçəyiydim,

Günəşə boylandım qarlar içində.

Mən hələ özümlə heç-heçə idim,

Kor kimi gülürdüm karlar içində.

İçimdə bir sümük ağzına alıb,

İçimi tökürdü canavar biri.

Cəmdəyi deyəsən dişinə çalıb,

Leşimi sökürdü canavar biri.

Özüm, öz içimdən yıxılmaqdaydı,

Qanımı tökdülər fışqıranmadı.

Xırxıram əlində sıxılmaqdaydı,

Nə qədər can atdım qışqıranmadı.

Sonra yorğun idim, dizə çökürdüm,

Yanımdan bir tanış kölgə ötüşdü.

Və səsimə geri döndü, öskürdüm,

Gözüm ovcundakı gülləyə düşdü.

İçimdə gözləri sürünür hələ,

Baxışlar altında ayaqlanırdım.

Sınırdı arada körpülər belə,

Bir tanış ürəkdən uzaqlanırdım.

Gözləri hələ də baxırdı mənə,

Canavar donunu biçib boyuna.

Canavar içimdə intihar etdi,

Sonuncu köynəyim yırtıldı, ana!..

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.02.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.   

Uorren Baffetdən «Uğur qazanmaq qaydaları». Hər gün cəmi bir qayda. Çünki bu qaydalar sadəcə oxuyub üstündən keçmək üçün deyil, yaddaşa yazıb əməl etmək üçündür.

1-ci qayda:

Unutmayın – həmişə özünə investisiya qoymaq lazımdır!

«Hər gün öz xarakterinzin zəif cəhətləri üzərində çalışın, onları daha yaxşı edin, öz qabiliyyət və bacarıqlarınızı inkişaf etdirin. Özünə investisiya qoymaq həmişə universitetlərə təhsil haqqı ödəmək anlamında deyil. Mənim iki diplomum var, amma mən onları çərçivəyə salıb divardan asmıram. Mən hətta bilmirəm ki, onları hara qoymuşam».

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.02.2025)