Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

İki gün öncə, oktyabrın 21-də Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, filosof və mütəfəkkir şair Xəlil Rza Ulutürkün növbəti doğum günü idi. Səssiz və səmirsiz keçdi. 

 

Kim xatırlamır, ötən əsrin səksənlərinin sonunda xalq azadlıq hərəkatının meydan dönəmində Xəlil Rza lider idi, milyonların kumiri idi. Onu rus imperiyası həbs edib Lefortovo zindanına salanda hamı göz yaşı tökürdü…

Bəli, Xəlil Rza milli-demokratik hərəkatımızın yorulmaz mücahidlərindən idi. O, Azərbaycan ədəbiyyatında türkçülük, azərbaycançılıq və istiqlalçılıq ideologiyasının ən yaxşı davamçılarından olub. Xəlil Rza Ulutürk çoxlarından fərqli olaraq poeziyada vətəndaşlıq motivlərini həmişə qabardıb.

 

Xalq şairi Xəlil Rza Ulutürkün anadan olmasının 92-ci ildönümü, qeyd etdiyim kimi səssiz-səmirsiz keçdi.

Xəlil Rza Ulutürk 1932-ci il oktyabrın 21-də Salyan rayonunun Pirəbbə kəndində anadan olub. Ona babası Xəlil öz adını verib. Xəlil qayğı və nəvazişlə böyüyüb. Yeddi yaşı olanda 2 nömrəli Salyan rayon orta məktəbində təhsil almağa başlayıb. Məktəb illəri Xəlilin bədii ədəbiyyat aləminə, poeziyanın əzablı, romantik yaradıcılıq meydanına çıxması üçün bir hazırlıq dövrü olub. Şifahi xalq ədəbiyyatını, klassik və müasir yazıçıların əsərlərini mütaliə etməsi istər-istəməz onda yazıb-yaratmağa güclü həvəs oyadıb. Xəlil Rza hələ gənc yaşlarından onu həyəcanlandıran, düşündürən hadisələri bəzən poetik dillə ifadə etməyə çalışıb.

Xəlil Rzanın ilk mətbu şeiri 1948-ci ildə “Azərbaycan pioneri” qəzetində dərc olunub. 1949-cu ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsinə daxil olması, Bakı ədəbi mühiti onun yaradıcılıq imkanlarına geniş yol açıb. Universitetdə ədəbiyyatşünas alim Cəfər Xəndanın, sonralar şair Bəxtiyar Vahabzadənin rəhbərlik etdiyi ədəbi dərnəkdə, istərsə də Azərbaycan Yazıçılar Birliyində Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun başçılığı ilə keçirilən “Gənclər günü” məşğələlərində fəal iştirak edən Xəlil Rzanın şair kimi yetişməsinə ciddi təsir göstərib.

1954-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetini bitirən Xəlil Rza əmək fəaliyyətinə “Azərbaycan qadını” jurnalında ədəbi işçi kimi başlayıb, mətbuatda çap etdirdiyi məqalə və şeirlərlə ədəbi ictimaiyyətin diqqətini cəlb edib.

1954-cü ildə Xəlil Rza SSRİ Yazıçılar İttifaqının üzvü seçilir. 1957-ci ildə onun ilk şeirlər toplusu -“Bahar gəlir” kitabı nəşr olunur. 1957-ci ilin avqust ayında Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı Xəlil Rzanı Moskvaya, M.Qorki adına Dünya Ədəbiyyat İnstitutu nəzdində olan ikiillik ali ədəbiyyat kurslarına göndərir. Xəlil Rza institutda rus ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Pavel Antokolskinin rəhbərlik etdiyi bölmədə poeziyanın nəzəri əsaslarını öyrənməklə yanaşı, dünya xalqlarının mədəni irsi ilə də yaxından tanış olub.

1959-cu ildə Xəlil Rza Bakıya qayıtdıqdan sonra Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun aspiranturasında təhsilini davam etdirib. 1984-cü ildə şairin “Ömürdən uzun küçələr” kitabı və SSRİ xalqlarının dillərindən tərcümə edilmiş poetik əsərlərdən ibarət “Qardaşlıq çələngi” adlı toplusu cəmiyyət tərəfindən Azərbaycan SSR Dövlət mükafatına təqdim olunsa da, bu fikir hakim dairələrin etirazına səbəb olub. İstedadlı şair Xəlil Rza 1985-ci ildə “Maqsud Şeyxzadənin bədii yaradıcılığı və Azərbaycan-özbək ədəbi əlaqələrinin aktual problemləri” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edir. 1986-cı ildə Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafındakı xidmətlərinə görə ona “Əməkdar incəsənət xadimi” adı verilir.

Ötən əsrin 80-ci illərinin axırlarında xalq azadlıq hərəkatı genişləndiyi zaman Xəlil Rzanın gur səsi Azərbaycanın hər yerindən eşidilir. Xəlil Rza 1990-cı il yanvarın 26-da SSRİ Dövlət Təhlükəsizliyi əməkdaşları tərəfindən həbs edilərək Moskvaya – Lefortovo həbsxanasına göndərilib. Aramsız sorğu-sual, ağır ittiham şairin iradəsini qıra bilmir, o, zindanda da azadlıq uğrunda mübarizəsini davam etdirir. 8 ay 13 gün öz mühitindən təcrid olunmuş şair, odlu-alovlu qəlbinin işığında “Lefortovo gündəliyi”ni, 200-dən çox şeir, poema və məktubunu qələmə alır.

1991-ci il mayın 6-da şair “Türk milləti mükafatı laureatı” fəxri adına layiq görülüb. Bir ildən sonra ona “Xalq şairi” fəxri adı verilib. İstiqlaliyyəti uğrunda mübarizə aparan Azərbaycanı körpə ikən beşiyində boğmağa uzanan əlləri kəsmək üçün onu müdafiəyə qalxan və bu müqəddəs amal uğrunda ölümün şəhidlik zirvəsini fəth edən igidlərdən biri də məhz Milli istiqlal şairi Xəlil Rza Ulutürkün oğlu Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Təbriz Xəlilbəylidir. Qəhrəmanlıq bir neçə anın, saniyənin işi deyil, qəhrəmanlıq fərdin, şəxsiyyətin iliyində, qanında, sümüyündədir.

Vətənini, millətini canından artıq sevən, “Biz Türküstan elləriyiz, qeyrət, qüdrət selləriyik” deyən Xəlil Rza Ulutürk 1994-cü il iyunun 22-də vəfat edib və Fəxri xiyabanda dəfn olunub.

Azərbaycan xalqının milli mübarizəsində xüsusi xidmətlərinə görə Xalq şairi Xəlil Rza Ulutürk ölümündən sonra “İstiqlal” ordeni ilə təltif edilib.

Ruhu şad olsun!

Növbəti - 93-cü ildönümündə daha çox xatırlanması arzusu ilə.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.10.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

“Dünyanın ən zəngin 10 müsəlman dövləti”nin reytinq siyahısı Vaşinqton post və digər aparıcı nəşrlərdə yer alıb. Dünyanın ən kasıb ölkələri Afrika ölkələridir, bunu yəqin bilirsiniz, ən varlı Avropa və Yaxın Şərqdəki ərəb dövlətləridir. Dünyanın ən çirkli dövləti də əfsus ki, müsəlman dövlətidir. Söhbət Banqladeşdən gedir. 

İndi isə ən zəngin müsəlman dövlətlərinin onluğunu təqdim edirik:

 

Qətər

 

Küveyt

 

Bruney

 

Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ)

 

Oman

 

Səudiyyə Ərəbistan

 

Bəhreyn

 

Türkiyə

 

Liviya

 

Malayziya

 

Şəkildə: Qətər

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.10.2024)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Yeni imzalar rubrikasında Pərvanə Hüseynovanın “Təəssürat” adlı hekayəsini təqdim edir.

 

 Ananın bətnində böyüdükcə yavaş – yavaş ətrafı hiss etməyə başlayırdı . İki-üç ay bundan öncə özünü heç bəyənmirdi gah balığa, gah çömçəquyruğa, gah başı bədənindən böyük bədheybətə bənzəyirdi. Həmin vaxtlar anası ilk dəfə müayinə üçün getmişdi. Həkim yastı bir aləti qarnını üstündə gəzdirərək yandakı ekranda gördüklərini bir – bir anasına xırdalayırdı:

 – Hamiləliyiniz hələ bir - neçə həftəlikdir, rüşeymin inkişafına baxılarsa, normal inkişaf gedir.

Anası bu sözdən sevinmişdi. Amma onun özü, bu rüşeym sözündən çox da məmnun olmamışdı. “ Bu nə addır belə, yoxsa doğulandan sonra da məni bu adla çağıracaqlar?”

Bir az əhvalı pozulmuşdu. Sonrakı həftələrdə həkim onun adına döl demişdi. Bu ad da o qədər xoşuna gəlməmişdi. Onda özünə məxsus xarakteri olduğunu göstərmək üçün o tərəf-bu tərəfə çabalayıb, şəhadət barmağını yuxarı qaldırmışdı. Demək istəyirdi ki, “sizin dediyiniz adlarən heç biri mənim xoşuma gəlmir. Anam mənə qardaşıma verdiyi kimi gözəl ad verəcək.”

Hətta bu hərəkətləri həkimlərin gözündən yayınmamışdı. Bərkdən şaqqanaq çəkib gülən həkim anasına – “Oğlun bizə barmaq silkələyir “-dedi. Həkimin belə ləzzətlə gülməyi tibb bacısına da maraqlı gəldi. Əlindəki işini yerə qoyub, ana ilə həkimin baxıb güldüyü ekranın qabağına gəldi. İndi üçü də bir-birinə qoşulub gülürdü. İşini yekunlaşdıran həkim: ”Xeyli güldük, ürəyimiz açıldı, bu oğlana yaxşı bax, bu elə belə uşaq olmayacaq” – dedi.

Bu dəfə “uşaq“ sözü diqqətini çəkdi. Daha sonrakı gəlişlərində həkim hətta onun ürək döyüntüsünü də anasına dinlətdi, sonra da baxdığı ekranın yanından xırıltı ilə boz bir kağız çıxdı. Həkim o kağızı qoparıb anasına verdi:

 – Al! Bu da körpənin şəkli.

Şəkli görən ananın iri badamı gözləri elə güldü ki, sanki qaranlıq otaq  lampasız işıqlandı. Ananın sevincini, fərəhini görən həkim maraqla soruşdu:

 - Kimə oxşayır?

Sevincdən ürək döyüntüləri artan ana nəfəsini dərib, sakitcə danışmağa başladı:

-Böyük oğlum üz cizgilərindən mənə bənzəyir, xarakterdə atasına. Balaca olsa da, təmkinli olacağı bəllidir. Mənə verdiyiniz şəklə baxıram, körpəm atasına oxşayır. Amma, deyəsən, bir az mənim kimi çılğın olacaq.

Hər ikisi keçəndəfəki müayinəni xatırlayıb gülümsündülər. Bu dəfə o, həkimdən razı qalmışdı. Həkim ona təzə ad vermişdi – “Körpə”. Gözəl səslənirdi.

Evə gələn kimi anası bədənüma güzgünün qarşısında durub həvəslə özünü süzdü, hamiləliyin ona yaraşdığını son günlərdə hər kəs deyirdi. O, da ilk dəfə anasının necə gözəl olduğunu anladı. O, bəstəboy, uzunsaçlı, gözəl bədən quruluşlu, bir qədər də hamiləlik səbəbindən çəki almış, gözlərindən, ağappaq çöhrəsindən, gülümsəyən dodağından xoşbəxtlik yağan bir qadındır. Onun pozitiv görünüşünün bir hissəsi özünə aid olsa da, bir hissəsi də sevdiyi həyat yoldaşına aid idi. İlk tanışlıqları belə olmuşdu – oxuduğu universitetdə hərbçilərlə keçirilən görüşdə tanış olmuşdular. Hərbi geyimdə soyuqqanlı adam təsiri bağışlayan gənc zabitlə tanışlıqlarından sonra soyuq görkəmin altında necə həlim, mehriban ürəyin olduğunu duymuşdu və beləcə, həyatlarını qovuşdurmuşdular.  Xoşbəxt ailələri vardı.

Axşam atası işdən gələndə, səbirsizliklə yol gözləyən anası elə qapının ağzındaca şəkli ona göstərib, həkimin dediyi sözləri bircə-bircə təkrarlamağa başladı. Həkim deyir ki, körpəniz çox gümrahdı. 

Həkimin zarafatla dediyi sözlərini də unutmadı. Ədayla onu da ərinə danışdı. Həkim deyir ki, hələ bu günə qədər mənə şəhadət barmağını silkələyən olmamışdı, bu oğlana yaxşı baxın, deyəsən çox ağıllı olacaq.

Hər ikisi  fərəhlənmişdi. Sözünü bitirəndən sonra anası əlavə etdi:

-Bax, canım, şəkil eynən sənə bənzəyir.

Şəkli görən ata, anadan da çox sevindi deyəsən.

- Bəs necə, hər ikisi sənə bənzəyə bilməz ki , -deyib, həyat yoldaşının gülən gözlərindən öpdü.

İndi bütün ailə onun gəlişini səbirsizliklə gözləyirdi.

Yavaş-yavaş ətrafı anlamağa, tezliklə gələcəyi dünyanı öyrənməyə başlamışdı. Eşitdiyi səsləri, gülüşü, qışqırığı, acıqlı danışığı biri-birindən ayırmağa çalışırdı. Bu belə də asan olmurdu. Bəzən ona elə gəlirdi ki, insanlar gülümsəyərək danışanda yalnız yaxşı şeylərdən bəhs edirlər. Acıqlı görünürlərsə, deməli pis adamdırlar. Hündürdən danışmaq dava-dalaşdı. Bəzən bu fikirləri onu yanıldırdı, indi də insanları jestləri ilə tanımaq istəyirdi. Bəzən də elə olurdu ki, insanların ananın gözündən yayınan hərəkətlərini o görür, anasını xəbərdar etmək istəyirdi.  Ən çox istədiyi bir şey də vardı. Qardaşının başına sığal çəkən anasının əllərinin hərarətini öz saçlarında hiss etmək.

Axşam anası qardaşını öz yataq otağına gətirib, yatızdırmağa çalışırdı. Qardaşının otağı çox rahatdı. Qırmızı maşın formasında olan çarpayının üstünə göy rəngli yataq dəsti örtülmüşdü. Pəncərədəki qırmızı pərdənin üzərində hörümçək adam əks olunmuşdu. Otaqdakı gecə lampasının üstündə də eyni şəkil vardı. Orta və nisbətən kiçik ölçülü, dolabların hər ikisinin profili qırmızı, yanları göy rəngdəydi. Divarda müxtəlif ölçülü çərçivələrdə qardaşının, həm valideynləri ilə, həm də tək şəkilləri asılmışdı.  Eynən bu dolablar rəngdə olan üst tərəfi kitab rəfi, ortası yazı masası, aşağısı isə şkaf olan daha bir dolab vardı. Rəfdə şəkilli nağıl kitabları vardı. Qardaşını yatağa uzandırandan sonra anası kitablardan birini götürüb, oxumağa başladı. Qardaşı maraqla dinləyirdi. Anası dünyanın kürə formasında olmasından danışırdı. Kürənin nə olduğunu qardaşı başa düşməmişdi.

Ana kürə nədir deyə, soruşmuşdu. Anası dolabın üstündəki balaca suvenir qlobusu ona göstərib, bax bu, dünyanın kiçik formasıdır, dünyanın 70 % sudur, - demişdi.

Hə, demək, qardaşıyla, valideynlərinin yaşadığı dünya onun indi yaşadığı dünyaya bənzəyirdi. O da topa bənzər, içərisində maye olan dünyasında böyüyürdü. Neçə vaxtdan bəri göbəyindən başlayıb, onu əhatə edən dairəvi divarların lap yuxarısına yapışmış göbək ciyəsinin və burdakı dupduru mayenin onun rahat hərəkət etməsinə necə yardım etdiyinin fərqinə indi vardı. Anası ona, dünya içərisində dünya yaratmışdı.

Qardaşı yorulub, yatmaq istəyəndə anası laylay çalmağa başladı. Onun məlahətli səsi vardı, o da qardaşı ilə birlikdə yuxulamağa başlayırdı. Nədənsə indi özünü anasına qardaşından çox yaxın hiss edirdi. Qardaşı təkcə layla səsini eşidirdi, o isə laylayla birlikdə anasının ahəngdar həzin ürək döyüntüsünü də eşidirdi. İlk eşitdiyi musiqiydi anasının ürək döyüntüləri. Ən çox da o döyüntülərin sədaları altında əl qol atıb, tərpənirdi. Çünki hiss edirdi, indi ananın ürəyi hər kəsdən çox onunçün döyünür.

Bu gün səhər anası qardaşını parkda gəzdirdikdən sonra evə yenicə qayıtmışdı. Həkimin onun şəklinə baxdığı dördbucaqlı qutuya bənzər bir qutu vardı evlərində. Anası həmin qutunu açmışdı, orda anası kimi gözəl bir qadın danışırdı. Dünyadan xəbərlər verirdi.

-Görəsən bu da anamın danışdıqlarını danışacaq?

Diqqət kəsildi... Ekranda dağılmış evlər göründü, yaralı insanları daşıyan, anasının həkimi kimi ağ xalatlılar vardı ətrafda. Gördüklərinin adına zəlzələ deyirdilər. Sonrakı kadrda yaralı qan içində uşağı qucağına almış ata fəryad edirdi. Balaca ürəyi elə bil dayanmağa hazırlaşırdı, boğulurdu. Üzünü çevirmək istədi, bu dəfə diqqətini qardaşı yaşında bir uşaq çəkdi.

Uşaq kəsilmiş plastik butılkada yarıya qədər palçıq, yarıdan çoxu lil olan, suya gözünü zilləmişdi, durulmağını gözləyirdi. Ekrandakı qadın görünənləri izah edirdi, ”Afrikada, bir çox cənub dövlətlərində, su qıtlığı dözülməz həddədir”- deyirdi.

Axı anası demişdi ki, dünyanın yarısı sudur? Yox ola bilməzdi. Yəqin bu qadın nəyisə, düzgün izah etmir. Yoxsa anası yalan deməz. Yorulmuşdu amma anasının dediklərini yalan çıxardan, bu qadına axıra qədər qulaq asmalıydı. Nəyə görə onun sözü anasıyla düz gəlmirdi? Səbəbini bilməliydi.

Növbəti səhnə daha acınacaqlıydı. Qupquru, cadarlanmış torpağın üstündə sərələnib, oturmuş uşaqların aclıqdan və toz-torpağın üstündə qalmaqdan quruyub, arıq, cılız sümüklərinə yapışmış dəriləri, sanki hansısa bir skeletin üstünə geyindirilmiş yad geyimə bənzəyirdi üzərlərində.  Əyinləri çılpaq, ayaqları yalın idi. Onları qoruyan yeganə geyim elə dəriləri idi.

Bir az kənarda nisbətən böyük yaşlı uşaqlar, əllərində çirkli, əzik qazanlar yemək növbəsində durmuşdular. Lap körpələr isə nimdaş geyimlərdə, torpağın üstündə oturub, çəlimsiz qollarından başqa, övladına heç bir sığınacaq verə bilməyən analarının qucağına qısılmışdılar. Burdakı anaların gözləri, baxışları, görkəmləri bir-birinin eyniydi. Bütün gözlərdə ümidsizlik, biganəliklə, carəsizliklə qəribə vəhdət yaratmışdı.

Uzaqlara zillənmiş gözləri yaşamadıqları, sadəcə nəfəs aldıqları bu dünyanın, gözə görünməyən divarlarını dəlib, lap uzaqlarda özlərinə dünya axtarırdı. Qazanlarına bir çömçə isti yemək tökülən uşaqlar sevincək analarının yanına qaçır, köhnə əski parçasına bükülmüş, quruluqda yerdəki kəsəklərdən seçilməyən, çörək qırıntılarını, bu yeməkdə isladıb, yeməyə çalışırdılar. Aparıcı qadın Qəzza deyilən bu yerin  dünyanın ən qaynar, ən çox qan tökülən yeri olduğunu və yaxın zamanlarda da sülh gözlənilmədiyini deyirdi.

 Gördükləri onu qorxutmuşdu.Deyəsən aparıcı onunla inadlaşırdı. Qəzzadakı qan gölündə boğulan, həyatını itirən insanların sayı ilə yanaşı, ayrıca öldürülmüş uşaqların sayı vurğulanırdı. Yəqin son illərdə ən çox uşaqların öldüyü yer buraydı. Aman Allah nə qəribə yer idi, dünya dedikləri bir yanı quruyub cadarlanıb, bir yanı işıq saçır. Görəsən, anasının indi ona yaratdığı dünyadan azad olub, yeni dünyaya gələndə onun halı necə olacaqdı?

Qorxudan əl-qol atıb çabalayır, anasına etiraz etmək istəyirdi.

Bətnində qəfil başlayan çırpıntıdan ana narahat olmuşdu. Bir əlini qarnının altina, o birisini isə göbəyinin üstünə sıxıb, divana çökmüşdü. Qarnının altında başlayan ağrı belinə vurur, az qala nəfəsini kəsirdi. Ürək döyüntüləri getdikcə artır, başında, boynunda sıxıntılar əmələ gəlirdi. Vəziyyətin kəskinləşdiyini görüb, əlləri əsə-əsə hamiləliyinə nəzarət edən həkimə, sonra isə təcili yardıma zəng vurdu. Həkim təzyiqin yüksək olduğunu, həm ana üçün həm də döl üçün təhlükə ola biləcəyini, təcili xəstəxanaya çatdırılmalı olduğunu dedi.

Belə həyəcanlanıb, anası üçün təhlükə yaratdığı üçün peşman oldu. Sakitləşib üzünü anasının qarnının ön divarından, arxaya belinə tərəf çevirib, ayaqlarını qarnına yığıb, əlini çənəsinə söykəyib, beləcə hərəkətsiz qaldı.

Ultra səs müayinəsində həkim dölün ürək ritminin normallaşdığını desə də, hərəkətsiz olmasından narahat qalmışdı. Anaya bir neçə dəfə bərkdən öskürməyi xahiş etdi ki, bəlkə ananın bətnində baş verən titrəyişdən körpə hərəkətə gələ. Amma o israrlıydı, heç  halını pozmadan olduğu vəziyyətdə də qaldı- küşmüşdü....

 

***

 

Bir neçə gündən sonra anası yaxşılaşıb evə qayıtmışdı. Artıq hamiləliyin 8-ci ayındaydı. Həkimlər çox az vaxt qaldığını, indi səhhətinə həmişəkindən çox diqqət yetirmək lazım olduğunu demişdilər.

Yenə anası qardaşını parka aparmışdı. Sarı oturacaqlı, dəmir zəncirlə hundur dəmirlərə bağlanmış, yelləncəkdə  yelləndikcə, sevinc çığırtıları ətrafı bürüyürdü. Anası da qardaşıyla birlikdə gülürdü. O da bir az özünü rahat hiss edirdi. Axşam atasının gəldiyi saatın yaxınlaşdığını hiss edən qardaşı tez-tez qapıya yaxınlaşırdı. Qapının zəngi çalınan kimi çığırıb qapıya qaçdı. Atası qapının ağzında onu öpüb, anasının vəziyyətini soruşdu. Görkəmindən təlaşlı olduğu, həyəcanını gizlətmək istədiyi, açıq- aydın hiss olunurdu. Süfrəyə oturub, yemək yeyəndə, nəhayət tərəddüdlə sözə başladı. Həyat yoldaşının, çox həyəcanlanacağını bilirdi. Ona görə də üzünə baxmamağa, qayğılı gözlərini ondan qaçırmağa çalışırdı.

-Səni bu vəziyyətdə tək qoymaq istəməzdim- nəfəsini dərib bir qurtum su içdi və davam etdi, - Amma tapşırıq almışam... Sonuncu torpaqlarımızı da terrorçulardan azad etməliyik. Getməliyəm...

Anası doluxsunmuşdu. Etiraz etmək mənasızdı. Həyat yoldaşının borcuydu, getməliydi.

Nigahlarından əvvəl aralarında belə bir söhbət keçmişdi:

-Hərbçinin - hər an Vətəni uğrunda ölümə getməyə hazır olan insanın həyat yoldaşı olmaq asan iş deyil. Bəlkə də bütün ömrün boyu bu həyəcanı yaşamalı olacaqsan. Hər an əziz bir insanını itirmək qorxusu və buna mətanətlə dözmək, sınmamaq, əyilməmək səni müşayiət edəcək. Gələcəkdə dünyaya gələcək övladlarımızı lazım gələrsə, tək başına böyütmək məsuliyyəti var ortada – Sən buna hazırsanmı?

Təmkinlə,  alacağı cavab “Yox”  olsa belə, “anlayışla qarşılayacağam” deyən baxışlarla qızın üzünə baxmışdı.

Sevdiyi adamı itirmək qorxusuyla gözününün qabağında üçrəngli bayrağa bükülmüş şəhid tabutu canlanmışdı qızın. Özünü bir anlıq həmin anaların, gəlinlərin yerinə qoymuşdu. Gözlərini bərk-bərk yumub, kirpiklərini sıxmışdı. Həyəcandan bədəni titrəmişdi, tükləri biz-biz olmuşdu. Bir neçə saniyədən sonra simasında yenidən günəş doğmuşdu.

Qızın müstəqil qərar verməsi üçün gənc zabit sakitcə dayanıb, onun üz ifadələrini izləmişdi. Anidən üzündə doğan günəşin səbəbi artıq ona aydın idi. Axı hər ikisi eyni xalqın övladıdır. Hər ikisinin damarından eyni qürur axır.

Sevdiyi qız gözlərini açanda heç bir söz demədən onun əlini əlləri arasına alıb bərkdən sıxmışdı. Artıq sözə ehtiyac yox idi. O, istədiyi cavabı almışdı.

...İndi  həyat yoldaşının gedəcəyini eşidəndə yenidən həmin günləri xatırladı. Və bir də 44 günlük müharibəni.. . İlk övladlarının doğulacağı günü səbirsizliklə gözləyirdilər. Həyat yoldaşının döyüşdə olması onu hamiləliyin son günlərini təkbaşına keçirməyə məcbur etmişdi. İlk övladlarının doğulması xəbərini də cəbhədə almışdı həyat yoldaşı. İndi də ikinci övladlarının doğulmasına az qalmış yenə də düşmən terroru rahatlıqlarını pozmuşdu . 

...Anası əlini qardaşının başına qoyub, onu özünə tərəf sıxırdi. Anasının titrədiyini, həyəcandan belə etdiyini hiss edirdi. Deyəsən, atası da hər şeyin fərqindəydi, sadəcə vida dəqiqələrinin uzanmaması üçün soyuqqanlılığını qoruyurdu. Qapıdan çıxanda anasına “Övladlarımdan muğayat ol” deyib, qardaşını qucağına aldı. İndi o da atasını qucaqlamaq istəyərdi, ancaq atasının “Övladlarım” sözüylə təskinlik tapmaqdan başqa yolu yoxuydu.  Hiss etdiklərini, atasına göstərə bilmədiyinə görə qəzəblənmişdi. Çırpınıb, bir anda azad olmaq, atasına sevgisini göstərmək istəyirdi. Anası bətnində qopan təlatümdən narahat olsa da, ağrı, sancı hiss etdikcə dişini  dişinə sıxıb dözürdü. Necə olur  olsun,  həyat yoldaşı onun narahat olduğunu bilməməliydi. Onu ailəsi ilə vətəni arasında seçim qarşısında qoymamalıydı.

Qapıdan çıxanda “Bu dəfə terrorçulara 44 gün nədir, heç 44 saat da nəfəs çəkməyə imkan verməyəcəyik “ deyib getdi. Bayaqdan zorla müvazinətini saxlayan ana, durduğu yerdəcə diz üstə çöküb, valideynlərinə zəng etdi. Xəstəxanada həkimlər yarımçıq doğuşun ola biləcəyindən ehtiyat edib, anaya ciddi yataq rejimi tövsiyyə etmişdilər.

Beləcə anasının narahat günləri başlamışdı.  Bir yandan həyat yoldaşının nigarançılığı, bir yandan bətnindəki körpəni itirə biləcəyi qorxusu, bir yandan da böyük oğlunun atasından ayrı qala bilməməsi.. Qardaşı hər axşam atasının işdən gəldiyi saatda qapıya qaçır, atasının gəlmədiyini görüb boynunu büküb, küskün gözlərini anasının üzünə zilləyirdi. Ananın keçirdiyi həyəcanı hər kəsdən çox o, hiss edirdi. Ürək döyüntülərində ən kiçik dəyişikliyi hiss edir, gah tamam hərəkətsiz qalır, gah da narahat-narahat “öz kiçik dünyasının “divarlarını döyəcləyirdi.

Günləri səksəkəli keçirdi. Bəzən atasından günlərlə xəbər ala bilmirdilər. Bəzən də qısa müddətli telefon danışıqlarında “Erməni terrorçuları xəbərdarlıqlarımıza qulaq asıb geri çəkilsələr, bizim qan tökmək niyyətimiz yoxdu“,deyirdi. Yenə də anası həmən dördbucaqlı qutuya baxırdı. Aparıcnın sevinc dolu səsi eşidildi “ Antiterror döyüşləri 24 saatdan da qısa bir müddətdə  başa çatdırıldı. İşğal altında olan sonuncu torpaqlarımız da azad olundu!“

Ardınca aparıcı əlavə etdi: “Təəssüf ki, yaralanan, ağır vəziyyətdə olan döyüşçülərimiz və şəhidlərimiz də var....”

Qəfil eşitdiyi sözlərdən sonra neçə gündən bəri atasından xəbər ala bilməyən anası, huşunu itirib yerə yıxıldı. Qardaşı “ana qorxuram”, deyib ağlamağa başladı. 

Əməliyyat otağında cərrah assistentləri tələsdirirdi.” Cəld olun nəyin bahasına olursa, olsun ananı da, körpənidə xilas etməliyik” deyə haray şəkdi.

Anası huşunu itirib yıxılanda, atasını onlardan ayrı salan, anasına, qardaşına belə qorxuları yaşadan, bir dəri bir sümük olan, ac uşaqlara uşaqlığını unutduran, bu dünyaya gəlmək istəmədiyini qətiləşdirdi. Ən çox da anasının, həyatını əlindən almaq bahasına gələcəyi dünyanı heç istəmirdi. 8 ayda anası ilə arasında bağ olan, ona oksigen, qida verən göbək ciyəsindən kiçik əlləriylə bərk-bərk yapışıb elə çırpındı ki, göbək ciyəsi  bir neçə dəfə boynuna dolanıb, anasından aldığı oksigenin və qanın qarşısını kəsdi. Beyin damarları gərilir, boğulduqca daha çox cabalayırdı. Anası huşsuz vəziyyətdə olmasaydı onun gündəlik tərpənişlərinə bənzəməyən halını dərhal anlayardı. İndi isə ana-bala hərəsi bir-birindən xəbərsiz can çəkişirdilər.

Ginekoloq cərrahı tələsdirirdi:

- Qanaxmanı  bir neçə dəqiqəyə dayandıra bilməsək, ananı itirə bilərik.

Uşaq həkimi, körpənin ürək döyüntülərinin getdikcə zəiflədiyini deyirdi. Hər kəs əlindən gələni edirdi. Nəhayət, onu ananın bətnindən ayırdılar. Pediatr rəngi bozarıb, külə dönmüş körpəni yandakı əməliyyat stoluna uzandırıb, ovuc içindən də kiçik köksünə bir barmağını qoyub, ürəyini qapalı masaj etməyə başladı.

Həkim körpənin getdikcə, zəifləyib, yox olmaq həddinə çatmış ürək döyüntülərini hiss edib, sonuncu ümiddən bərk-bərk yapışmaq istəyirdi. Cəhdlər nəticə vermədi. Gəlməyə qorxduğu, bir neçə dəqiqəlik qonağı olduğu dünyada sonuncu eşitdiyi söz “Ananı xilas etdik!“ nidası oldu.

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

 

(23.10.2024)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzet” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Kəmlə Mirzəyevanın hekayəsi təqdim edilir.

 

Hər ikisi bir-birindən xəbərsiz səhərəcən yata bilmədi.

Hərəsi bir yerdə - qadın orda, professor burda.

Biri şəhərin bu başında, biri  o biri başında...

Amma onları bu məsafədə birləşdirən, bir-birinə bağlayan başqa bir məsələ də vardı - nigaranlıq.

Hər ikisinin gözü televizorda və xəbər saytlarındaydı.

Efir isə gah "narıncı", gah "sarı" hava xəbərdarlığı ilə aşıb-daşırdı, Bakıda külək güclənəcək, rayonlara güclü yağış yağacağı deyilirdi.

Dünən qayıtdıqları həmin rayonda xüsusilə güclü yağış, sel gözlənilirdi. Bunu eşidəndən sonra professor rahatlığını tamam itirdi. Keçirdiyi peşmanlığa qəribə bir qorxu da qarışdı.

Axı dünən niyə götürüb gəlmədilər? Maşında da yer vardı...

İndi onları qurd-quş yeməsə də, sel mütləq aparacaqdı.

Professor ilk dəfəydi ki, bu hissləri keçirirdi.

Nə qədər əməliyyat keçirmişdi, gözlərinin qabağında nə qədər dünyasını dəyişən olmuşdu...

- Hazırlaş, gedək, - dedi Professor.

Ürəyindəkini dilinə gətirməkdən qorxdu:

- Biz ora çatana kimi, qorxuram, onları sel apara.

Professor son illər seldən-sudan yaman qorxurdu.

- İnşallah, heç nə olmaz.

Telefonun o başındakı Qadın bir az ara verib:

- Sizi tanımaq olmur, Professor, - dedi.

Qadın onun bu zənginə həm sevindi, həm təəccübləndi.

Həqiqətən, on il vardı ki, bir yerdəydilər.

Amma onu heç belə görməmişdi.

Qadın, hətta arada insanlardan daha çox, bu dilsiz-ağızsız canlılar barədə danışanda onu yoracağından, hətta bezdirə biləcəyindən də qorxurdu.

Onsuz da onun işi çoxuydu. Evində də kifayət qədər problemləri vardı. On ildi ki, oğlu hansısa səbəbdən baş alıb xaricə köçmüşdü. Oğlu bu illər ərzində, bir dəfə də olsa, atasını, anasını görməyə gəlmədi. Bu da Professorun xanımı və qızları üçün əməlli-başlı bir dərd oldu.

Ardınca dəhşətli bir xəbər onları sarsıtdı.

Professorun oğlu yaşadığı şəhərdə bir gün hansısa dostlarıyla çayda çimərkən boğulub - Belə deyirdilər.

Professor oğlunun dalıyca çox gedib gəldi. Amma onu tapa bilmədilər.

- Çay, yəqin aparıb. Çoxdan dənizdədir.

Dedilər:

- Şişəndə üzə çıxacaq.

Professor uzun müddət o dənizdən, o sahildən xəbər gözlədi.

Amma...

Gəlmədi.

Qayıtmadı.

Tapılmadı.

Elə Professorun oğlu bu şəhərdən köçüb gedəndən sonra onların da arasında bu yaxınlıq yarandı.

Professorun da oğul dərdi vardı, Qadının da...

 

*

Qadın da oğlunu itirmişdi. Döyülmüşdü. Elə canındakı, qarnındakı ağrıları körpəsi daha dəhşətli yaşamışdı, deyəsən. Onu bu dünyada heç nə özünə çəkmədi - nə anasının nəvazişi, nə həyatın şirinliyi. Anasının bətnindən dəhşətli bir ağrıyla doğuldu, doğulan kimi də çıxıb getdi. Qadının gücsüz qolları onu heç cür tutub saxlaya bilmədi.

Əri birdən-birə dəyişdi - başladı çəkməyə, içməyə. Ardınca onun sevə-sevə oxşadığı balaca, zərif qarnına yumruqlar vurmağa başladı. Hər dəfə qarnındakı ağrılardan qovrula-qovrula:

- Vurma, uşağımızı vurma, - deyirdi.

- Qoy öyrəşsin, öyrəşsin. Gələndə onu burda toy-bayram gözləmir, - deyirdi.

Qadın ağrıdan qıvrılırdi, amma heç cür anlaya bilmirdi ki, hələ bu dünyaya gəlməmiş bu körpəni qorxutmağın adı nədir?!

- Mən səni heç vaxt sevmədim. Uşağım da sevməyəcək səni.

Bundan əri həm qəzəblənir, həm də sanki xoşhal olurdu. Gülürdü.

Zorla ayrıldılar. Qadın, sanki keçmişindən qaçırmış kimi baş alıb uzaq bir şəhərdə yaşayan yaxın qohumlarının yanına getdi.

Neçə il orda yaşadı, başını işlə-güclə qataraq hər şeyi unudub yenidən doğulmaq istədi. Amma alınmadı. Hər halında ondan qaçıb gedən körpəsini gördü.

O, bir daha ana ola bilməyəcəkdi.

Bir də nə mənası: ola bilsə belə, daha bunu istəməyəcəkdi.

Qayıtmayacaqdı bir daha bu şəhərə. Amma onu illər sonra çəkib bu yerlərə gətirən yenə canındakı həmin ağrılar və balaca, əl boyda körpəsi oldu.

Qayıdan kimi evdəkilərdən oğurlanıb həmin evə üz tutdu. Dar küçədə bir tut ağacının arxasında gizlənib bir neçə ay yaşadığı, körpəsini həm tapıb, həm itirdiyi o evi uzun-uzun, xəlvəti seyr eləməkdən doymadı.

Bu dəqiqələrdə körpəsini yaxında hiss edə biləcəyi ona nə qədər ruh verirdisə, əri ilə bir daha rastlaşmaq, ərini ani də olsa, görmək ehtimalı onu az qala məhv eləyirdi.

Çox sonralar bildi ki, o evdə artıq başqaları yaşayır.

Əri təzədən evlənmişdi və təzə gəlinin təkidiylə bu "uğursuz" evi də elə öz qonşularına satmışdı.

Artıq Qadının keçmişindən burda heç nə qalmamışdı...

*

Uzun illər bir yerdə çalışsalar da, sanki hər ikisi birdən ayılıb bir-birlərini gördülər. Bu illər ərzində hər şeydən danışsalar da, Professor oğlundan, qadın şəxsi həyatından danışmağı sevməzdi...

Tezdən yola düşdülər.

Kolbasa, sosis, çörək alıb təzədən ora qayıtdılar.

Telefonun işığında onları axtardılar.

Dördü də bir-birinə sıxılıb qorxu ilə onlara baxırdı.

Anaları yenə yox idi.

- Görürsən, bu torbanı? Bunda gətirib atıblar. Bəlkə anası hardasa bunları axtarır.

Professor:

- Kim bilir, bəlkə elə anasını bu yolda maşın vurub? - dedi.

- Bəlkə də sel aparıb.

Elə bu vaxt uzaqdan bir səs gəldi.

O yanda qoyun sürüsü görünüb dağın arxasına adladı.

Sürünün dalıyca Çoban da bir anda görünməz oldu.

Amma hər ikisinə elə gəldi ki, Çoban iri bir daşın arxasında gizlənib onları güdür.

Professor bir-iki dəfə:

- Qardaş, - deyib Çobanı səsləsə də, ondan cavab gəlmədi.

Birdən həmin daşın arxasından balaca bir uşaq çıxıb onlara sarı üzüaşağı qaçmağa başladı.

Uşaq o qədər balacaydı ki, onu bayaq nə Çobanın yanında, nə də qoyun-quzunun arasında görə bilmişdilər.

Uşaq qaçırdı. Dalıyca balaca ayaqlarından qopan xırda daşlarla yanaşı balaca bir quzu da qaçırdı..

- Hara gedirsən, it balası? Sizi gücnən saxlayıram.

Atasının bu zəhmli səsinə uşaq birdən dayandı.

Çoban:

- Get, get. Get, sən də qoşul onlara. Sən də ol onların biri, - dedi.

Uşaq tərəddüdlə çevrilib atasına baxdı. Professorla qadın da dönüb bir-birlərinə baxdılar.

Bilmədilər Çoban bunları deyir, ya burdakı küçükləri?

Professor uşağı səslədi:

- Tanıyırsan bunları? - dedi.

- Onlar mənimdir...

Gözlərindən yaş axa-axa dedi uşaq.

- Bəs anası hanı?

Uşaq:

- Anası dəli olub.

Bir az duruxub:

- Başından bağlayıb, balalarını gətirib atdılar bura.

Ağlaya-ağlaya:

- Döşlərinə o qədər süd gəldi ki, sinəsi partladı...

- Sonra başladı özünü yeməyə...

Uşaq ağlaya-ağlaya:

- O elədi, bax, o, - dedi.

Balaca barmaqlarıyla artıq daşın arxasından çıxan atasını göstərdi.

Professor uşağı sakitləşdirməyə çalışdı:

- Biz aparıb saxlayacağıq.

- Bircə sən narahat qalma.

Bunu da qadın dedi. Dedi və qarnında güclü bir sancı hiss elədi...

Uşaq küçüklərin hamısını balaca qucağına almağa çalışsa da, hərəsi bir yandan sürüşüb düşürdü.

- Qoy aparsınlar.

Onların pulu çoxdur. Pulları çoxdur, məşğuliyyətləri yoxdur.

Çoban kinayəli-kinayəli dilləndi:

- Gəl, gecdir. Sürü getdi. İndi anan başlayacaq bizi axtarmağa.

Çoban əsəbi şəkildə uşağı səslədi.

Uşaqsa:

- Amma bunların anası öldü, - dedi.

O, qucağındakı qara küçüyü ehtiyatla qadına uzadıb elə bil: "Bunu ancaq sənə etibar edirəm" demək istədi.

Dönüb ağlayan gözlərini gizlədərək atasına tərəf qaçdı.

Balaca quzusu da ondan geri qalmadı...

Hər ikisini bu uzaq, tənha dərədə qəribə bir təklik hissi bürüdü.

Qadın illər əvvəl o yad şəhərdə olduğu kimi yaxınlaşıb onu qucaqladı. Professorun əlləri onun sarı saçlarında gəzdi...

Yolboyu hər ikisi susdu. Onlar susanda da danışırdılar. Belə də bir-birlərinin ürəyindən keçənləri bilirdilər.

Bir baxış, bir toxunuş kifayət idi...

 

*

Professorun dəniz kənarındakı bağ evinə çatana kimi xeyli vaxt keçdi.

Professor ağzı örtülü qutunu ehtiyatla götürüb yerə qoydu.

Qadın sakitcə onun bu hərəkətlərini izləyirdi.

Professor susurdu: ona nə "qal" deyirdi, nə "get".

Qadın nədənsə təkid eləmədi, getməyi üstün tutdu, "Sabah görüşərik", - dedi və onu yüngülcə qucaqlayıb maşına oturdu. Professor o, gözdən itənə kimi yerindən tərpənmədi.

Sanki balaca küçüklərin qoxusunu almış kimi qonşuluqdakı itlər bir-birinə qoşulub hürdülər. Küçüklər bu səsdən qorxaraq qutunun içində bir-birinə daha bərk sığındılar.

İtlərə baxan qara kişinin səsi gəldi:

- Bəsdir, bəsdir, - deyə onlara acıqlandı.

Sonra gözləri bir nöqtəyə dikilən professora yaxınlaşdı. Salamlaşdı və qutunu yerdən götürdü. Sonra götürdüyü kimi astaca yerə qoydu, diqqətlə bir-birinə sığınan küçüklərə baxdı, başlarını sığalladı. Küçüklər bir-birindən daha bərk yapışdılar.

- Amma bunları indi apara bilməyəcəm, professor. Çox körpədilər. Gərək ayrıca yer eləyəm bunlara. Bu yaşda yoxumdur. Ayaq altda qalarlar. İtlər bir-birini qırar bunların üstündə. Yazıqdılar.

Ən geci, sabah axşama yer taparam bunlara. Gedib, təzə ət gətirərəm bunlara. Acdılar, deyəsən.

Professorun diqqəti qadından ayrılıb bir anlığa ona dikildi.

İllərdir bir-birlərini tanıyırlar. Onun qonşuluqda yerləşən, it-pişiyə baxdığı ev də professorundur, ona bağışlayıb.

Amma nədənsə o, bunları xatırlamır, daha çox keçmişini yada salır və hər dəfə də eyni şeyləri təkrarlamaqla, sanki bundan həm həzz alır, həm də kiməsə acıq verirdi.

Kim bilir, bəlkə elə Professorun özünə acıq verir: "Məni elə-belə görmə, tanımadım, bilmədim demə..."

Nə tez gedib qayıtdı?

- Professor, mən də sizin sahənin adamıyam, ha.

On beş ildən çox bu boyda şəhərdə ən böyük aptekin müdiri olmuşam.

"Başlandı" - deyə, Professor oturduğu kürsüdə özünü neçənci dəfə səbrə, dözümə dəvət elədi:

- Birinci dəfə deyil, axırıncı da olmayacaq. Amma danışsa, yaxşıdır. Yoxsa, sakitlikdən adamın ürəyi partlayar.

Professor, sanki yenə həm ona, həm özünə haqq qazandırmağa çalışır.

Qara kişi söhbətin ən şirin yerindəydi:

- Əvvəlcə hər şey yaxşıydı.

Amma... Bizim naziri çıxarıb o birisini qoyanda aralandım bu işdən. Birdən-birə hər şey dəyişdi, böyük-kiçik qalmadı.

Baş götürüb Moskvaya getdim. On il də orada yaşadım. Günüm kazinolarda keçdi.

Professora elə gəlir ki, kazinodan sonrakı qadın-qız söhbətləriylə o, hər dəfə onun yanındakı Qadına işarələr edir:

- Yanımdan qadın-qız əskik olmazdı. Amma hamısından yoruldum, bezdim. Qayıtdım geri.

Bu dəfə ona elə gəlir ki, Professorun fikri onun nimdaş, köhnə paltarlarındadır və o səbəbə sözünün canını deməyə çalışır:

- Şəhərdə evim də var, qohum-əqrəbam da çoxdur. Oğlum-qızım da var. Xanımım da işləyir. Onlar bura gəlmək istəmirlər. Mən də qala bilmirəm orda. Mənimki bu itdir, pişikdir. Onlardan vəfalısı, etibarlısı yoxdur. Moskvada da, burda da...

Yüzlərlədir, amma elə mehribandılar bir-birinə. Bir gün gəlib görərsiz, Professor.

Qapının ağzında dayanıb divardan asılan ov tüfənginə baxdı:

- Ova gedirsiz, Professor? Mənim də varımıydı.

Amma Professordan cavab gəlmədi.

Professor oturduğu kreslodaca yuxulamışdı, onu eşitmirdi. Yuxuda görürdü ki, qapı açıqdır. Bir it də otağın ortasındaca uzanıb balalarını yedirir. Amma onlar nə qədər yesələr də, ananın döşündəki süd azalmaq bilmir, əksinə, elə bil bir az da artır.

Amma küçüklər də, anaları da elə xoşbəxtdilər ki...

Birdən pəncərənin qarşısında dayanıb onlara baxan oğlunu gördü. Qalxmaq istədi, ayaqları tərpənmədi. Sonra hər şey birdən-birə dəyişdi.

Güllə Professorun sinəsini dəlib keçdi. Professor güllənin atıldığını, sinəsini parçaladığını da yuxuda gördü.

Amma Qara kişi güllə səsini eşitdi və tez-tələsik geri döndü.

Professor bayaqkı kimi kreslodaydı. Yatırdı.

Amma sinəsində güllə yeri vardı.

Sanki Professor durub özünü güllələyib, sonra gəlib oturduğu yerdəcə uyuyurdu.

- Professor, - deyə Qara kişi onu oyatmağa çalışdı.

Professordan səs gəlmədi.

- Bəs bu it hardan peyda olub? Gəlib tapıb balalarını?

- Ay it, sən kimsən? - deyə yerdəki itə baxdı.

O, ilk dəfəydi ki, gördüyündən qorxurdu, itdən qorxurdu.

Həm gördüyündən, həm də beynindən keçənlərdən bədəni üşəndi. Bir də küçüklərdi qorxan.

Həm dayanmadan əmir, həm də qorxurdular.

Amma balalarını yedizdirən it də, Professor da, sanki xoşbəxtdilər, dincəlirdilər.

Qara kişi əlləri əsə-əsə Qadına zəng elədi:

- Professor özünü yuxuda vurdu. Tez gəlin! Hələ polislər gəlməyib.

Qara kişi qapını örtüb dayandı. Qadının gəlişini gözlədi.

Ətrafdakı sakitliyi itlərin ulartısı pozurdu.

Professorun xanımından və qızlarından əvvəl Qadın gəlib çatdı. O, maşından düşüb ağlaya-ağlaya özünü otağa salana kimi itlər sakitləşmədilər...

- Hanı mənim uşağım? Onu kim vurdu yenə? - Qadının yenə sancısı tutmuşdu. Bunu deyə-deyə Qadın, sanki Professoru görməmiş kimi yanından keçib arxa bağçaya doğru getdi. Uşağı alma ağacının çiçəklərinin arasından ona baxırdı. Necə də böyümüşdü. Bəs niyə həm gülür, həm də ağlayır?

Qara kişinin gözləri indi də uşağı axtarırdı.

- Bunların uşağı da varıymış?!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.10.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Deyir ki: “Atamı itirəndə cəmi 6 yaşım var idi. Tərbiyə olunmağımda, formalaşmağımda əsas yük özümdən böyük bacı-qardaşlarımın üzərinə düşüb. İstər məktəbdə oxuyarkən, istərsə də indi – həmişə intizama və dəqiqliyə xüsusi fikir vermişəm. İntizamsız, qeyri-dəqiq adamın həyatda hansısa uğur qazana biləcəyinə inanmıram. 

İndi orta məktəbdə oxuyarkən yazdığım gündəliklərə baxıram: orda günün hansı hissəsində futbol oynayacağım, nə vaxt qəzet-kitab oxuyacağım, nə vaxt televizora baxacağım, nə vaxt meşəyə ¬- odun-ocaq dalınca gedəcəyim dəqiqəsinəcən yazılıb.

Orta məktəb yoldaşlarım arasında da savadlı oğlanlar və qızlar var idi. Təəssüf ki, cənub zonası üçün xarakterik olan qızların erkən ailə qurması gerçəkliyi və 1993-cü ilin təbəddülatları bir çoxunun potensialının açılmasına imkan vermədi. Əvəzində BDU-nun “jurfak”ında çox güclü, bu gün də yaşlı müəllimlərin hörmətlə xatırladığı 1034-cü qrupa düşdüm. Gizlətmirəm, kənddən Bakıya inamlı və iddialı gəlmişdim, az-çox nələrisə bildiyimi anlayırdım, amma həm də çox güclü qrup yoldaşlarımın əhatəsinə düşəndə daha çox oxumalı, inkişaf etməli olduğumu dərk etdim. Əslində həmin dövrün “Jurfak” mühitində inkişaf etməmək də mümkün deyildi. Müəllimlərin adlarına baxın, özünüz qiymət verin: mərhum Famil Mehdi, Şirməmməd Hüseynov, Tofiq və Akif Rüstəmovlar, Cahangir və Zeynal Məmmədlilər, Əliş Nəbili, Nüşabə Sadıqova, Sabir Xəlilov, Kərim Şükürov, Mahir İsrafilov, Əli Hacıyev , Nəsir Əhmədli və başqaları...”

 

Haqqında söhbət açdığım Mahir Əmirzadə  oğlu  Rüstəmov - 1976-cı ildə Yardımlı rayonunun Gölyeri kəndində anadan olub. 1993-cü ildə Şıxlar kənd orta məktəbini bitirib. Elə həmin il Məhəmməd Əmin Rəsulzadə adına Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsinə daxil olub, 1997-ci ildə bakalavr, 1999-cu ildə isə magistr dərəcəsini bitirib. Müxtəlif mətbu orqanlarında çalışıb. Hazırda YooTube platformasında veriliş aparır...

 

Oktyabrın 22-si Mahir Rüstəmovunnövbəti ad günü idi. Ona möhkəm can sağlığı, yaradıcılıq uğurları arzulayırlq.

Çox yaşasın!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.10.2024)

İmran Verdiyev, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

 

Zənnimcə, Rəhman Orxanı xüsusi təqdim etməyə ehtuyac yoxdur. Sumqayıtlılar, qələm sahibləri, xüsusən mətbuat nümayəndələri onu yaxşı tanıyırlar.

Rəhman Orxan mənim də yaxşı tanıdığım insanlardan idi. 

 

Bizimlə qonşu kənddə anadan olmuşdu. Onunla tez-tez əlaqə saxlayar və mətbuat üçün hazırladığım yazılarımla əlaqədar məsləhətlər alardım. Çapa hazırlanan kitablarım haqqında ilk rəyləri də Rəhman müəllimdən dinləmişəm.  Ondan həmişə səmimi münasibət, diqqət və qayğı görmüşəm.    

O, sadə, təvazökar və səmimi, xalqını ürəkdən, bütün varlığı ilə sevən, vətənpərvər insan idi.

Rəhman Orxan (Rəhman Abdurəhman oğlu Məmmədzadə) 1950-ci il iyulun 24-də Nuxa (indiki Şəki) rayonunun Qayabaşı kəndində fəhlə ailəsində anadan olub. 1967-ci ildə Qayabaşı kənd orta məktəbini, 1976-cı ildə Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunu mühəndis-mexanik ixtisası üzrə bitirib, 1982–1983-cü illərdə keçmiş Azərbaycan Marksizm-Leninizm Universitetində jurnalist ixtisasına yiyələnmişdi.

 Əmək fəaliyyətinə 1967-ci ildə akademik Yusif Məmmədəliyev adına Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Neft və Kimya Prosesləri İnstitutunun Sumqayıt filialında laborant vəzifəsində başlayıb, sonralar 10 il Azərbaycan Boru-Prokat zavodunda mühəndis-konstruktor işləmişdir. 1979-cu ilin dekabrından həmin müəssisənin çoxtirajlı “Metallurq” qəzetində çalışmış, 1981-ci ilin yanvarından isə “Vışka” qəzetinə müxbir vəzifəsinə işə dəvət edilmiş, qəzetin Sumqayıt-Quba zonası, sonralar isə Naxçıvan MR və Dağlıq Qarabağ üzrə xüsusi müxbiri kimi çalışmışdır. 

1992-ci ilin noyabrından 2001- ci ilədək erməni təcavüzkarlığına qarşı ideoloji mübarizə məqsədilə yaratdığı, rusca nəşr olunaraq MDB ölkələrində, həmçinin xaricdə yayılan ictimai-siyasi "Bakinets" qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru olmuşdur. Rəhman Orxan bu qəzeti xalqımızın vətənpərvər oğlu, Sumqayıtın “Məişət kimyası” zavodunun direktoru olmuş mərhum Ucal Qasımzadə ilə birgə təsis etmişdi. Qəzetin ilk və etibarlı, vətənpərvər sponsoru da məhz o olub. "Bakinets"in elmi məsləhətçisi görkəmli akademik, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Ziya Bünyadov idi. İki məşhur həmyerlimiz – SSRİ-nin Kosmik Uçuşlar üzrə Dövlət Komissiyasının sədri, general-leytenant Kərim Kərimov və SSRİ Dövlət Plan Komitəsinin sədri Nikolay Baybakov “Bakinets”in redkollegiyasının fəxri üzvləri idilər. “Bakinets” yalnız Azərbaycanda deyil, ABŞ-da, Rusiyada, Kanadada, Ukraynada, Belorusiyada, Moldovada, Baltikyanı ölkələrdə, Gürcüstanada, hətta Bolqarıstanda, İsraildə və Monqolustanda da yayılırdı. Qəzetin yayımına təmənnasız olaraq “Azərbaycan Hava Yolları” böyük köməklik göstərirdi.

2001-ci ilin iyulundan 2013-cü ilin avqustunadək “Azərikimya” İstehsalat Birliyinin Mətbuat xidmətinin rəhbəri, 2013-cü ilin sentyabrından 2016-cı ilin yanvarınadək isə Sumqayıt Bələdiyyəsinin mətbuat katibivəzifələrində, ümumiyyətlə isə 36 il respublika mətbuatında böyük uğurla çalışmışdır.

O, 1985-ci ildən Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü idi. 1993-cü ildə Osman Mirzəyev adına Respublika mükafatına layiq görülüb. Ölkə rəhbərinin 4 oktyabr 2016-ci il tarixli sərəncamı ilə ona Azərbaycan Respublikasının "Əməkdar jurnalisti" fəxri adı verilib.

Bir-neçə kitabın müəllifi və redaktorudur.

R.Orxan Qarabağ münaqişəsi başlanan ilk günlərdən özünün əsas diqqətini bu mövzuya yönəltmişdi. Dəfələrlə döyüş zonalarında, cəbhə bölgələrində — Şuşa, Xankəndi, Laçın, Füzuli, Cəbrayıl, Qubadlı, Beyləqan, Tərtər, Zəngilan və Nüvədidə olub, vətənpərvərlik mövzusunda, düşmənə qarşı mübarizəyə səsləyən yazıları ilə ardıcıl olaraq mətbuatda çıxış etmişdi. O, ermənilərin qisasçılığa hazırlaşdıqları Sumqayıt hadisələrindən cəmi iki ay sonra "Vışka" qəzetinin sumqayıtlı müxbiri kimi Stepanakertə (Xankəndinə) getmişdi. Əməkdar incəsənət xadimi, R.Orxanın dostu, onun Xankəndinə getməyinə yardımcı olmuş Ağalar İdrisoğlu “Öz yubileyinə sevinə bilməyən insan Rəhman Orxan” adlı essesində yazırdı: ”Əhvalım çox pis idi - özüm öz əlimlə onu ölümə göndərmişdim. Çünki erməni daşnakları satqın, xəyanətkar, murdar Mixail Qorbaçova arxayın olduqlarından hər cür azğınlıq edir, hətta Ermənistandakı həmvətənlərimizə divan tutur, onlara qarşı amansız, dəhşətli cinayətlər törədir, azərbaycanlıları vəhşicəsinə qətlə yetirirdilər. Düşündüm ki, özləri bilərəkdən törətdikləri, baiskar olduqları Sumqayıt hadisələrinin də "qisasını" yəqin Rəhman Orxandan alacaqlar... Nəhayət, iki gündən sonra axşamçağı bütün bu ağır düşüncələr içərisində daxilən özümlə çək-çevir etməkdə ikən birdən nəzarətçi zəng vurdu ki, jurnalist Rəhman Orxan qayıdıb, sizi görmək istəyir. Qoruq-qadağa bilməyən, "ipə-sapa yatmağa" vərdiş etməmiş dostumun "qurdlar, canavarlar vadisindən" sağ-salamat qayıdıb gəlməsinə çox sevindim.Bir-neçə gündən sonra “Vışka” qəzetində və digər qəzetlərdə Rəhman Orxanın Qarabağ səfəri ilə bağlı yazıları çap olunmağa başladı. Həmin yazılar ermənilərə, sovet imperiyasına qarşı böyük üsyan idi...”. 

R.Orxan Sumqayıta bağlı insan idi. Bu şəhəri çox sevirdi. Burda onun çoxlu dostları vardı. O, Sumqayıt Dostlar Klubunun ən fəal üzvlərindən idi.

Yadıma gəlir. Söhbətlərimizin birində ondan nə üçün Bakıya köçmədini soruşmuşdum. Mənə zarfatla cavab vermişdi ki, Sumqayıtın yaddaşında mənim gəncliyim, mənim yaddaşımda onun tarixi  daşlaşıb qalıb. Biz ayrılmaz dostlarıq, bir-birimizə xəyanət etmərik.

O, Sumqayıtda gedən sosial-iqtisadi, mədəni quruculuq işlərinin fəal iştirakçılarından idi. Şəhərin uğurlarını mətbuat səhifələrində fəxrlə işiqlandırırdı. Rəhman müəllim şəhərin mədəni həyatında xüsusi fəallığı ilə seçilmişdir. Yenə Əməkdar incəsənət xadimi Ağalar İdrisoğlundan bir iqtibas vermək istəyirəm. O, yuxarıda adı çəkilən essedə yazır: “1989-cu ilin dekabrında mən Ağdamdan qayıdaraq, yenidən Sumqayıt Dövlər Dram Teatrına rəhbərlik eləməyə başladım. Həmin vaxt Sumqayıt Teatrının bağlanmaq təhlükəsi yaranmışdı. Həmin günlərdə Rəhman Orxan bir dost və əsl sumqayıtlı kimi mənim yanımda oldu. Bizim Sumqayıt Teatrını dirçəltmək üçün gördüyümüz işləri tez-tez mətbuatda işıqlandırmağa və bizimlə birlikdə zavodlarda, fabriklərdə keçirilən görüşlərdə iştirak etməyə başladı, teatr və tamaşaçı ilə bağlı mətbuatda maraqlı yazılarla çıxış etdi. Axı, o, Teatrın bütün aktyorları ilə hələ 1968-ci ildən - Teatrın yarandığı vaxtdan dostluq edirdi və onlarla eyni yataqxanada yaşamışdı, bir yerdə çörək kəsmişdi. Elə həmin vaxtdan da Teatrın bütün tamaşalarını izləyirdi. Həmin vaxtlar onu hətta “Teatrın bir nömrəli tamaşaçısı” adlandırırdıq”.

O.Rəhman həmçinin "Heydər Əliyev və Azərbaycan kimyası" kitabının tərtibçisi və redaktoru olmuş, "Bakinets" qəzetinin eyni adlı - "Heydər Əliyev və Azərbaycan kimyası" adlı xüsusi buraxılışını hazırlayaraq, nəşr etdirmişdir.  Bu kitabda və xüsusi buraxılışda  respublikada, o cümlədən Sumqayıtda  kimya sənayesinin yaradılmasında və inkişafında Heydər Əliyevin müstəsna xidmətlərindən bəhs olunur.

 

Bunlardan başqa Rəhman Orxan son illərdə dövlət rəhbərliyinin böyük diqqət və qayğısı sayəsində sürətlə yeniləşərək, gündən-günə daha da abadlaşan, dünyanın maraq doğuran, əsrarəngiz bir şəhərinə çevrilənSumqayıta həsr etdiyi "Dənizə doğru addımlayan şəhər - Sum qayıtdı!" kitabının da müəllifidir. 

Bir yazar kimi R.Orxan dilimizin fəal təəssübkeşi idi. O, ana dilini mənəviyyatımızın tərkib hissəsi hesab edirdi. Ona görə mətbuat səhifələrində və sosial şəbəkələrdə dilimizin normalarının pozulmasına və zibillənməsinə qarşı amansız idi. Belələrini kəskin tənqid edirdi. Məsələn, o, paylaşmalarının birində yazırdı: ”Öz dilini unudub, "onun-bunun" bulaşıq ağız-burnunu yalayaraq, "aynən" deyənlər ola bilsin ki, elə bu tərzdə "ayıynan" ("ayı ilə") da desinlər. Ancaq onlar gücənərək də olsa, yadlarına salsınlar ki, doğma Ana dilimizdə "eynən" (eyni ilə) sözü var...Başqalarını yamsılamaq lazım deyil. Dil "yal"-taqlığını tərgidin! Ayıbdır! Ana dilimizdən, xalqımızdan ayıbdır!”

Rəhman Orxan həmişə ulu öndərimiz Heydər Əliyevin adını uca tutub, daim böyük ehtiram bəsləyib. O, sözdə yox, əməldə Heydər Əliyevçi idi.Onun üçün H.Əliyev əvəzedilməz lider idi. R.Orxan "Vışka" və "Bakinets" qəzetlərində Ulu Öndərin dühasının, siyasi qüdrətinin, müdrikliyinin təbliğatçısı olub. Bunu onun yazılarından da aydın görmək mümkündür. Məsələn, “Bakinets” qəzetinin 30 iyun 1993-cü il tarixli sayında “O qayıtdı!!” (“Oн вернулся!!.”) başlıqlı yazı da dediklərimizi sübut edir.

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar jurnalisti Əli Nəcəfxanlı “Yenidən hakimiyyətə qayıdan Heydər Əliyev jurnalist Rəhman Orxanı görüşünə niyə çağırtdırmışdı?” başlıqlı yazısında qeyd edirdi: “Azərbaycanın görkəmli kino-rejissoru, “Lider” telekanalının Azərbaycan üzrə rəhbəri, Ulu öndərlə bağlı ilk və maraqlı sənədli filmlərin müəllifi Davud İmanov bir dəfə bizimlə söhbətində bildirmişdi ki, iyunun 30-da o, səhər tezdən Heydər Əliyevlə görüşməli idi. Adəti üzrə yolüstü qəzet köşkünə baş çəkərkən Heydər Əliyevin o vaxt üçün çox nadir, həm də iri olan portretinin verildiyi qəzetin məhz sumqayıtlı dostu Rəhman Orxanın qəzeti – “Bakinets” olduğunu görüb, ondan dərhal iki nüsxə alıb, respublika rəhbərinin görüşünə getmişdi. 

Onun dediyinə görə, Heydər Əliyev qəzetin ilk səhifəsində “Oн вернулся!!.” başlıqlı yazıda “Оn должен был вернуться! Оn, именно Оnнужен был в этот самый трудный, наитяжелейшийпериод нашего народа. Именно Оn, обладающий богатым опытом большого политика и лидера, может вывести народ из трудного военного и эконoмического положения, в котором он оказался…” sözlərindən sonra məqalə və şəklin altında iri hərflərlə bütün səhifə enində yazılmış “İgid odur – hər əzaba qatlana, igid odur – atdan düşə, atlana!..” atalar misalını oxuduqda xalqın onu bu cür sevib, yüksək dəyərləndirməsindən, həmin ağır günlərdə yalnız ona güvənməsindən təsirlənib-kövrələrək, gözləri dolmuşdu (bunu Davud müəllim demişdi). Həmin an da köməkçisinin “düyməsini” basaraq, təcili olaraq “Bakinets” qəzetinin redaktorunu yanına dəvət etməyi tapşırmışdı…” 

Əli müəllim davam edərək yazırdı: “…Vışka”nın məsələdən xəbərdar olan o vaxtkı məsul katibi Tofiq Ağayev kabinetindən çıxaraq səmimi, inandırıcı səslə dedi ki, Rəhman, tez “Bakı” qəzetinə, Ağa müəllimə zəng elə, səni axtarırlar.

Gənc redaktor istər-istəməz narahat olmağa başladı ki, “bəlkə, qəzetdə hansısa vurğu, aksent düzgün verilməyib, siyasi naşılıq olub?”. Odur ki, cəld “Bakı”-“Baku” qəzetlərinin baş redaktoru, nəşriyyatda hamının böyük hörmət bəslədiyi Ağa Ağayevə zəng etdi. Ağa müəllim telefonda həyəcanlı halda soruşdu: “Rəhman, sən qəzetində Heydər Əliyevlə bağlı nəsə vermisən? Mənə Milli Məclisdən zəng eləyiblər, elə biliblər ki, biz “Bakı” qəzetində onunla bağlı  məqalə və şəklini vermişik. Ancaq dərhal başa düşdüm ki, bu, olsa-olsa, sənin işin ola bilər. Yəqin qəzetlərin adını – “Bakı” və “Bakinets”i səhv salıblar”.

Və, Ağa müəllim gənc həmkarını çox intizarda saxlamayaraq demişdi: “Heydər Əliyev səni görmək istəyir. Tez qəzetdən 70-80 nüsxə də götürüb, düş aşağı, mənim maşınımla təcili gedirik Milli Məclisə”.

“Bakinets”in redaktoru qəzetləri də götürüb, nəşriyyatın qarşısına çıxana kimi hər işində çox məsuliyyətli, dəqiq və operativ olan Ağa müəllim artıq 7-ci mərtəbədən düşərək, öz xidməti redaksiya maşınının yanında idi. Maşına oturar-oturmaz gənc həmkarından tələm-tələsik qəzetlərdən birini götürüb, 30 illik peşəkar nəzər-diqqəti ilə onu böyük maraqla nəzərdən keçirərək, “əladır, Rəhman, çox gözəl!” demişdi.

Milli Məclisə çatıb, içəri daxil olanda “Nyu-York Tayms” və “Vaşinqton Post” qəzetlərinin Azərbaycan üzrə xüsusi müxbiri Tomas Qoltsla rastlaşırlar və Rəhman Orxan onu ölkəmizə rəğbəti olan bir jurnalist kimi tanıdığından, məmnuniyyətlə qəzetin bir nüsxəsini ona bağışlayır. (Səhərisi günü  – iyulun 1-də Tomas hər iki Amerika qəzetində “Bakinets” qəzeti…Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişini sevinclə, alqışlarla qarşıladı” sözləri ilə müşayiət etdiyi məqalə vermişdi).

O vaxtlar Milli Məclisin Mətbuat xidmətinin rəhbəri olan tanınmış yazıçı-dramaturq, Azərbaycanın Əməkdar jurnalisti, mərhum  Aqşin Babayev də, sən demə, “Bakinets”in yeni nömrəsini intizarla gözləyirmiş: “Rəhman, görüm sən qəzetdə nə vermisən ki,  Heydər müəllim səhərdən bir-neçə dəfə səni soruşub?”. Və qəzeti əlinə alıb baxmağı ilə fərəhlə, gülə-gülə demişdi ki, “Baho, sən lap qiyamət eləmisən ki, çox pakizə! Kişi buna görə səni görmək istəyir də… Oturun burda, indi gəlirəm” deyib, qəzetləri də götürüb, xoş bir ovqatla Milli Məclis sədrinin (o vaxt H.Əliyev hələlik Milli Məclisin sədri idi) köməkçisi Fazil Muradəliyevin yanına tələsdi…

Həmin əlamətdar gündən sonra Ulu öndər Heydər Əliyevin tapşırığı ilə “Bakinets” qəzetinin redaktoru bütün mühüm respublika tədbirlərinə dəvət olunurdu. Onlardan ən çox yadda qalanı isə, əlbəttə ki, 20 sentyabr 1994-cü ildə “Gülüstan” sarayında “Əsrin kontraktı”nın – Beynəlxalq neft sazişinin imzalanması mərasimi idi”. (Yenidən hakimiyyətə qayıdan Heydər Əliyev jurnalist Rəhman Orxanı görüşünə niyə çağırtdırmışdı?)

Rəhman Orxan 02 fevral 2024-cü ildə vəfat etdi, öz ölümü ilə dost sıralarımızı seyrətdi. 

Lakin mən əminəm ki, o bütün sumqayıtlıların, bütün mətbuat işçilərinin və sevimli oxucularının, dostlarının xatirəsinə yaşamaqda davam edir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.10.2024)

Aygün Bayramlı, “Ədəbiyyat və incəsənət”, Beyləqan təmsilçisi

 

Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının həyata keçirdiyi “Film günləri” layihəsi çərçivəsində Mil-Muğan Regional Mədəniyyət İdarəsinin xidməti əhatəsinə daxil olan İmişli, Beyləqan, Saatlı, Sabirabad rayonlarında fəaliyyət göstərən mədəniyyət müəssisələrində 21-24 oktyabr tarixlərində yerli filmlərin nümayişi həyata keçirir. 

 

"Muğanda Kino Günləri"nin növbəti nümayişi 22 oktyabr 2024-cü il tarixində Beyləqan rayon Heydər Əliyev Mərkəzində baş tutub.

Qeyd edək ki, tamaşaçıların ilk dəfə seyr etdiyi filmlərin əksəriyyəti Qarabağ müharibəsi mövzusundan bəhs edir.

Filmlərin nümayişində məqsəd son illərdə dövlət sifarişi ilə və müstəqil istehsal olunan Azərbaycan filmlərini yerli tamaşaçılara çatdırmaqdır.

Nümayişin rəsmi hissəsində çıxış edən Beyləqan Rayon İcra Hakimiyyəti Başçısının müavini Yeganə Məmmədova belə layihələrin regionlarda təşkilinin insanların yerli filmlərə olan marağının artırılmasında mühüm addım olduğunu vurğulayıb.

Nümayişdə aşağıdakı filmlər təqdim olunub:

“Suğra və oğulları” – tammetrajlı bədii film, rejissor İlqar Nəcəf;

“Mən burdayam, ilahi” - tammetrajlı bədii film, rejissor Qulu Əsgərov;

“Qırmızı” - qısametrajlı bədii film, rejissor Tahir Tahiroviç.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.10.2024)

“Ədəbiyyat və İncəsənət” portalının media dəstəyi ilə Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun  Bakı Şəhəri Üzrə Təhsil İdarəsi ilə birgə keçirdiyi “Bir direktor, bir şagird” adlı layihəsinin məqsədi nümunəvi məktəblərimizi, istedadlı şagirdlərimizi üzə çıxarmaq, onların ədəbiyyata olan marağına diqqət yönəltməkdir. 

Hazırda təqdimatda Bakı şəhəri 53 nömrəli tam orta məktəbdir.

 

Layihəni təqdim edir: Ülviyyə Əbülfəzqızı

 

DİREKTOR:

Tünzalə Zeynalova 1991-ci ilin sentyabr ayından Bakı şəhəri Nəsimi rayonu 14 nömrəli tam orta məktəbdə pedaqoji fəaliyyətə başlayıb. 1995-ci ildən həmin məktəbdə ibtidai siniflər üzrə direktor müavini, 1998-ci ildən təşkilatçı, 2003-cü ildən 2015-ci ilə qədər isə təlim-tərbiyə işləri üzrə direktor müavini vəzifəsində çalışıb. Bir neçə beynəlxalq təlimlərin iştirakçısı olub. 2003-cü ildə "Təhsildə keyfiyyət ili" çərçivəsində keçirilən "Pedaqoji mühazirələr"in respublika mərhələsində I yerə layiq görülüb. 2015-ci ildə YUNİSEF və Xəzər Universitetinin birgə təşkil etdiyi "Potensial məktəb direktorları" təlim kursunu uğurla bitirərək Bakı şəhəri 283 nömrəli tam orta məktəbə direktor təyin olunub. 2018-2019 ,2019-2020 və 2022/2023 cü tədris ilidə təhsil müəssəsinin idarə olunmasında yüksək fəaliyyətinə və idarəçilik səriştəsinə görə Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsi tərəfindən Fəxri fərmanla təltif edilİib. Təhsil nazirinin 04 oktyabr 2019 cu il tarixli, K-1516 nömrəli əmri ilə "Azərbaycan Respublikası qabaqcıl təhsil işçisi" döş nişanına layiq görülüb. ATİAHİ-nin 100 illik yubileyi münasibətilə 01 mart 2021 ci il tarixli, 28 nömrəli qərarı ilə Həmkarlar ittifaqındakı fəaliyyətinə görə "Yubiley döş nişanı" ilə təltif edilib. 2022 və 2023-cü illərdə rayonun ictimai həyatında fəal iştirak etdiyinə, təhsilin inkişafında göstərdiyi yüksək nəticələrə görə Yasamal Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı tərəfindən 2022 və 2023 cü ildə Fəxri Fərmanla təltif edilib. 2022-ci ildə Təhsildə İnkişaf və İnnovasiyalar üzrə VI qrant müsabiqəsinin ümumtəhsil kateqoriyası üzrə "Təhsilin inkişafında incəsənətin rolunun artırılması" mövzusunda, 2023-cü ildə VII qrant müsabiqəsinin fərdi kateqoriyası üzrə "Qrafik dünya, Təhsildə dizayn bacarıqlarının artırılması" mövzusunda qalib olub. 2000 - ci ildən Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) üzvüdür. 2017-2021 ci illərdə YAP Binəqədi rayon Təşkilatının sədr müavini vəzifəsində çalışıb. 2020-ci ilin 15 iyul tarixindən hal hazıra kimi Bakı şəhəri 53 N li tam orta məktəbin direktorudur.

 

ŞAGİRD:

Mən, Hüseyn Əlizadə Nizaməddin oğlu, Bakı şəhəri 53 nömrəli tam orta məktəbin 11-ci sinfində (Azərbaycan bölməsi) təhsil alıram. Üçüncü sinifdə oxuyarkən Tofiq Quliyev adına musiqi məktəbində fortepiano ixtisası üzrə 7 illik təhsil almışam və hazırda pianistəm. Məktəbimizin tədbirlərində bu bacarığımdan istifadə edirəm. Azərbaycanın qədim miniatür sənəti ilə yaxından maraqlanıram və bu sənətlə də məşğul oluram. Ötən tədris ilində Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin təşkilatçılığı ilə keçirilən Ulu  Öndər Heydər Əliyevin anadan olmasının  101 ci ildönümünə həsr olunmuş referat yazı müsabiqəsində qalib olmuşam. Yaxın günlərdə referatım həmin kitabda yer alacaq. Bakı Şəhər Təhsil İdarəsinin həyata keçirdiyi  "Düşünən şagird" müsabiqəsində  uğurlu iştirakıma görə təşəkkürnaməyə layiq görülmüşəm.

 

ESSE

“Davamlı gələcək və ekologiya”

 

Ekologiya haqqında düşünəndə ilk olaraq ağlıma gözəl meşələr, mavi göllər və parlaq Günəş gəlir. Uşaqlar kimi mən də təbiəti çox sevirəm. Hər dəfə parkda gəzişəndə çiçəkləri, quşları və böcəkləri görmək məni sevindirir. Ən gözəl əsərlərim də təbiətdən ilhamlanaraq çəkdiyim şəkillərdir. Amma bəzən təbiətin üzərindəki çirkli buludlar və natəmizlik məni düşündürür.

Məncə, ekologiya - bizim planetimizi necə qorumaq və ona necə qayğı göstərməkdir. Bizim kimi uşaqların gələcəkdə daha təmiz, daha gözəl bir dünya görmələri üçün bu məsələ çox önəmlidir. Mən və dostlarım, ətrafımızdakı gözəllikləri qorumaq üçün bəzi kiçik addımlar atmağa çalışırıq. Məsələn, parka gedəndə zibilləri yerə atmaq əvəzinə, onları zibil qutusuna atırıq. Hətta başqalarına da bunu tövsiyyə edirik. Bu bizə yalnız əyləncəli deyil, eyni zamanda doğru bir şey etmək hissini verir.

Ekologiya bizə təbiətin bir parçası olduğumuzu öyrədir. Bütün canlılar bir-birinə bağlıdır. Məsələn, ağaclar havanı təmizləyir, çiçəklər böcəkləri cəlb edir, quşlar isə toxumları daşıyır. Biz insanlar isə bütün bunları pozduğumuzda, təbiət öz gözəlliyini itirir. Məncə, hər birimiz təbiəti qorumaq üçün məsuliyyət daşıyırıq.

Azərbaycanın təbii sərvətlərinin qorunması, ekoloji problemlərin həlli Ümumilli liderin siyasətinin mərkəzində dururdu. O gələcək nəsillərin, bizlərin daha təmiz ətraf mühitdə yaşamasını təmin etmək üçün səylə çalışmışdır. Məhz onun təşəbbüsü ilə yaradılan müxtəlif ekoloji layihələr, su ehtiyatlarının qorunması və ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində görülən işlər Azərbaycanın ekoloji siyasətinin əsasını qoydu. Sağlam ətraf mühitdə yaşamaq hər birimizin haqqı olduğu kimi onu qorumaq da bizim borcumuzdur.

Nəticə olaraq ekologiyanın qorunması təkcə təbiətin deyil, həm də gələcək nəsillərin sağlamlığı və rifahı üçün əhəmiyyətlidir. Ətraf mühitin təmiz və sağlam saxlanılması üçün hər kəs öz üzərinə düşən vəzifələri yerinə yetirməli, resurslardan səmərəli istifadə etməli və ekoloji balansı qorumaq üçün çalışmalıdır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.10.2024)

Bu Vətən müharibəsinin növbəti ildönümü günlərində “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı sizlərə Ay Bəniz Əliyarın “Xarıbülbül” pyesini təqdim edir.

 

XARIBÜLBÜL
 (üç pərdəli pyes)

Vətən müharibəsinə həsr olunur.
                                          ixtisarla

 

İştirak edənlər: Baba- kənd adamı, ağsaqqal
nəvə- 15-16 yaşlı oğlan uşağı
hərbi geyimli bir zabit
Hikmət - əsgər, nişanlı oğlan
Yasəmən – Hikmətin nişanlısı
Xatun- Yasəmənin rəfiqəsi
Nənə, bir neçə qadın, gənclər.                       

         

I Pərdə

        

Axşamüstü. Hava xoşdur. Gül gülü çağırır, bülbül bülbülü. Baba bağda odun doğramaq havasında. İndi dincini almaq üçün bir kötüyün üstünə oturub. Bu dəm 15-16 yaşlı nəvəsi qaça-qaça gəlir:

– Baba, baba, televizorda eşitdim,
“Səfərbərlik elan oldu”, dedilər.
Xəbərlərə sonacan diqqət etdim,
“Müharibə” deməkdimi bu xəbər?

 

Baba döyüküb baxır. Oğlan isə babasından cavabını gözləmədən sevincək davam edir:

– Televizorda, qulağımla eşitdim,

Səfərbərlik elan etdi Prezident.

Müharibə başlayacaq, can, ay can,
Biz bu dəfə gedəcəyik sonacan.

 

Baba qulaqlarına inanmırmış kimi:

– Müharibə? Doğrudanmı, ay bala?
Lap eşitdin? Birdən yalan duyarsan?

Nəvə:

– Heç elə şey olar axı, ay baba?
Çağırışa gedir artıq hər insan!

Baba əllərini göyə açıb haray çəkir:

– Yalandırsa, doğru olsun, İlahi!

Sonra üzünü yenə nəvəsinə tutaraq:

– Belə xəbər deyilərmi qəfildən?
Can, ay bala, gəl gözləyək sabahı,
Atan, yəqin, zəng eləyər cəbhədən.
Düşmən çoxdan acıq verir bizlərə,

Yallı getdi, yeyib-içdi Şuşada.
Əvvəl-axır öləcəyik bir kərə,
Heç olmasa yurd yerlərin yaşadaq.

Nəvə:

Həə, ay baba, atam, yəqin, zəng edər,
Deyər, mənə yaxşı-yaxşı qulaq as.
Düşmənləri eyləmişik dərbədər,
Qiyamətə qalmadı heç bu qisas.

Baba:
– “Çör-çöp köz saxlamaz, yağı dost olmaz”,

Bunu yaddaşında bir yerlərə yaz.

Düşmənin dizinin üstədir çörək,

Ona qapımızı açmazdıq gərək.

Ordumuz sınaqdan çıxsın üzüağ,

Coşsun qələbəylə üçrəngli bayraq.

Başlasın xalqımın savaş səfəri,

Mən də ölməmişdən görüm zəfəri.

Baba oturduğu yerdən qalxmağa çalışır, nəvəsi də ona yardım edir.
Baba nəvəsinə yorğun-arğın səslə, həm də bərk-bərk tapşırırmış kimi:

– Doğru, doğru, bir dikəldim belimi,
Çıxım kəndə, görüm nələr var daha.
Can, ay bala, farağat tut dilini,
Nə anana, nə nənənə demə haa!

Babanın yenə ürəyi dözmür:

– Gir içəri, televizorun al səsin,
Bir gözləyək atan da zəng eləsin.

Səhnə dəyişir. Kənd içidir. Uşaqlar bir-birinə qoşularaq, əllərində xırda bayraqlar, əslində, müharibənin nə olduğunu  anlamadan, bilmədən sevinclə çığırışırlar:

– Müharibə başladı! Müharibə başladı!

– Qarabağ bizimdir! Bizim olacaq!

Yavaş-yavaş tufan yaxınlaşırmış kimi uğultu qopmağa başlayır.
Uğultunun içindən zəng səsi glir. Cəbhədəndir. Eşidən olmur. Zəng kəsilir. Televizordan Ali Baş Komandanın səsi yüksəlir:

– Qarabağ Azərbaycandır! Və NİDA!

 

 ***

 Yeni səhnə.

 

 Bulaq başıdır. Beş-üç qadın xısın-xısın söhbət edir,
 Yasəmənlə Xatun da kənarda öz aralarında danışır.

Yasəmən

Müharibə gedir artıq cəbhədə,
Eşidərsən, doğrudurmu, ay Xatun?

Xatun

 Həə, deyirlər, yetişibdi o vədə,
Alınmalı qisası var Poladın.

Yasəmən

Həə, General Həşimovdu o Polad,
Biri də vardı, polkovnikdi, deyəsən?

Xatun

Qoy həkk olsun yaddaşlara həmin ad,
Sən polkovnik Mirzəyevi deyirsən,

Elə oğul az-az doğur analar,

Yasəmən

 Nə yaxşı ki, Mübarizlər hələ var!
Yerdə qalmaz Şəhidlərin al qanı!

Xatun

Ay qız, axı cəbhədədir nişanlın?

Yasəmən

Həə, nə olsun, az qalıbdır o günə,
Qələbəni müjdə verəcək mənə.

Bunu deyən qızın xəyalı bir anlıq əsgər nişanlısının yanına gedir. Son görüşlərini xatırlayır. Uzaqdan sevgilisinin səsi gəlir:

– Yasəmənim, gül ətirli mələyim,
Bilirəm ki, çin olacaq diləyim.
Vətən bizi öz qoynunda bəsləyib,
naz-nemətlə çatdırıbdı bu yaşa.
İndi isə dar günündə səsləyir,
biz getməsək, kim gedəcək savaşa?
Alacağıq torpaqları yağıdan...
(bir anlıq nəfəsini dərib sevincək)
Deyirlər ki,
silahını yerə atıb qorxudan,
Düşmən qaçır, bir görəsən,
Yasəmən!

Yasəmən boynubükük baxır,
sanki indidən ayrılıq ona güc gəlir,
kövrək səslə:

Hikmət... axı... darıxacam,
darıxacam, vallah, mən... – deyib ağlamsınır,
 göz yaşlarını gizləməyə çalışır.
Hikmət
Darıxma sən...
 Ey ətirli çiçəyim,
Bilirsən ki, yanındadır ürəyim.
(şövqlə)Səndən də ki heç nigaran deyiləm.
Tez bitəcək bu həsrət də,
 etmə qəm...
Bu gün üçün doğulubdu oğullar,
İndi məndə yüz aslanın gücü var,
Sevgin ilə atılacam döyüşə,
Gözlə məni, gözlə... gələn görüşə...

Hüznlu sükut çökür. Əsgərin xəyalı uzaqlaşır...

 

           II pərdə

 Uzaqdan Qarabağ şikəstəsi səslənir... Müharibə ab-havası duyulur.

 Otaqda bir zabit, bir də Hikmət. Zabit var-gəl edərək söyləyir:

– Bu da sonuncu şans, bu da öhdəlik,
Dalana dirənib düşmənin başı.
Aşkar edilibdi girdiyi dəlik,
Qalib gələcəkdir haqqın savaşı.
Bu haqda, de görüm, sən nə deyirsən?
Hikmət

Tez düşər özgənin atına minən!
Zabit:

Zəfər müjdəsini bizimçün yazıb,
Tarix yolumuzda çıraq yandırıb.
Tanrı neçə ildir səbrini basıb,
Bizi bu gün üçün silahlandırıb.

Zabir bu dəfə əlini əsgərin çiyninə qoyaraq əlavə edir:

Zəfər səninlədir, haqq səninlədir,
Heç zaman basılmaz haqqın səngəri.
Adın bir tarixi şərəfli edir,
Yolun açıq olsun, cəsur əsgərim!

 ***
 

Səhnə dəyişir...

Cəbhədə qızğın döyüşlər gedir. Bir-bir kəndlər, şəhərlər azad edilir, bu xəbərlər arxa cəbhədəki insanlara ruh, qanad verir. Böyük ruh yüksəkliyi var.

Döyüşdən əvvəl... Əsgərlərdən birinin əlində qızının məktubu var:

– Bax, qızımın məktubudur,
yazır dərslər başlayıb.
Qızım belə məktubları
yazmağı çox xoşlayır.

– Mənim oğlum balacadır,
təzəcə ayaq açır.
Bir görəsən, şipşirindi,
lap ördək kimi qaçır. (gülüşürlər)

– Bəs sənin, sənin nəyin var, Talıb?

– Yeddi ildir gözləyirik,
doğulacaq, az qalıb.

Atəş səsləri söhbətlərini yarımçıq kəsir.

Döyüşdən sonra... Əsgərlər qan-tər içində, yaralı halda söhbətləşir:

– Üç sutkadır döyüş gedir,
vaxt da çıxıb yadımdan.

– Vaxt nəyinə lazımdı ki?
İndi savaşdır hər an.

– Ürfanı da vurdular,
Şükürü də... Oxx! (yarasından tutur)

– Beyrəkdənsə xəbər yox,
Ayağından
yaralandı Eliş də...

– Əlikram da vuruldu,

amma əla döyüşdü.

– Ya sən ölməlisən,
ya da öldürməlisən...

– Öldürsən, nə əla,
ölsən...
    Sağ olsun Vətən!

– Vətən sağ olsun!
Qanımızla, canımızla alacağıq torpağı,
Şuşaya özüm sancacam bu üçrəngli bayrağı.
(döş cibindən bükülü bir bayraq çıxarıb öpür,
 alnına toxundurur, qaytarıb yerinə qoyur)
Ayağa qalxaraq Koroğlu kimi nərə çəkir:

– And olsun Tanrıya ki, qisas alacağam mən,
Qisas! Qisas! Ancaq qisas!
                   Qorxum yoxdu ölümdən!

 

                  ***      

Hikmət yaralanmış vəziyyətdə qayıdır, bir ayağını mərmi kəsib...
Qan içində ağrı çəkir:

– Bir tilsim var, bilmirəm ki, nədəndi,

Qəhrəmanlıq elə bircə an olur.

Dilimdəki bu son mahnı Vətəndi,

Zümzüməmdən neçə ürək qan olur.

 

Bilirəm ki, qorxum yoxdur ölümdən,

Yerim yenə ən birinci sırada.

Mərmi kəsən ayağım var əlimdə,

Avtomatla səhv salıram arada.

 

Son döyüşdü, bitirmişəm gülləmi,

Şəhid olub üzü bəri gələnlər.

Sanarsan ki, acımışam qurd kimi,

Aclığımı basdırıram ölümlə.

 

Əsgərin ölümünə yas tuturmuş kimi səhnənin işıqları sönür... Qaranlıq...

Səhnəyə bir qadın gəlir. Şəhid anasıdır. Ananın harayı eşidilir:

– Mən dağ görməmişəm bu dağdan betər,

mən hələ bu boyda dərd görməmişəm.

Mən hələ, mən hələ bu günə qədər

bu xalqı bu qədər mərd görməmişəm.

Gördüm, İlahi...

 

Dünyada nə qədər zülm var, ah var,

dünyada nə qədər sönmüş ocaq var.

Dünyada nə qədər şər var, günah var,

yaşlı göz, xəstə ruh, soyuq qucaq var.

Vardım, İlahi...

 

Nə qədər gözlədim, gözlədim elə,

dünya taleyimə başın buladı.

Nə yaxşı, sükanı saxladım belə,

Nə yaxşı, deyirəm, axır, uladı

Qurdum, İlahi...

 

Hələ dirçəlirəm, hələ qalxıram,

bu zəfər tarixim hələ körpədi.

Açıqdı məzarım, qanlıdır yaram,

Təpədən-dırnağa qəlpə-qəlpədi

Yurdum, İlahi...

 

 

 III Pərdə

 

Bir nənə də öz sandığının başında, qaçqın düşəndə evindən gətiribdi bu sandığı,
otuz ildi o sandığın geri qayıdacağı günü gözləyir. Nənə mürgüləyir.

Sonra hüznlü bir musiqi, səhnəyə dörd qara paltarlı qadın gəlir...
Şəhidlərimizin xatirəsinə bir dəqiqəlik SÜKUT...
Qatarlar, gəmilər, avtomobillər fit verir...

I qadın

Sükut... fit səsləri... uçunur bədən,

Vətən qarşısında sən üzüağsan.

Bu dərin, bu ağır sükut içindən

Uca bir vəhy gəlir, deyir ki, sağsan!

 

II qadın

Bu bir dəqiqəyə sığmayan nə var?

Şəhadətin haqdı, zəfərin haqdı.

Vətəni uğrunda ölən oğullar,

Ölümün özünü ucaldacaqdı.

 

III qadın

Yox, yox! Hüzn yoxdu, qürur var ancaq!

Bir də ruhunuza şərəf, ehtiram!..

Haqqın şəhidləri müqəddəs qonaq,

Cənnət qapıları açılsın tamam!..

 

IV qadın

Sükut bir dəqiqə, haray milyon il,

İnsan bu sükutda özün unudur.

İki min yeddi yüz səksən üç şəhid...

Bax, VƏTƏN sözünün anlamı budur!

 

Mahnı dəyişir. Nənə sandığını açıb,
içindəkiləri çırpıb təzədən  yığmağa başlayır,
sanki geri dönüş əlamətləri görünür.

 

I qadın

Nənə yenə kilid salıb açara,

Sandığında olanlara baxır haa...

Bu dəm dağlar bürünür  dümağ qara,

Bu dəm düşmən Kəlbəcərdən çıxır haa…

 

 

II qadın

Qərib ürək gecələri duyuqdu,

Nənə o vaxt itirmişdi hər şeyin.

Sandığında nə vardı ki...

Nə yoxdu?

Sandığında gizləyib öz gəncliyin.

III qadın

Ədalətin tərəzisi düz deyil,

Otuz ildə nənə yüz il qocalıb.

Əsən əli toxdayıbdı elə bil,

Əlindədir evlərinin açarı.

(Nənə əllərində evin açarlarını tutub)

 

IV qadın

İllər keçmiş, ağarıbdı telləri,

Məhkum ruhu bu sandığa əsirdi.

Nənəmizin qabar tutmuş əlləri

Neçə ildi bu gün üçün əsirdi.

Birdən çox uzaqlardan sanki “Sarı gəlin” havası səslənir, qadınlar rəqs etməyə başlayır…

Nənə öz-özünə zümzümə edir:

“Saçın ucun hörməzlər,

Gülü sulu dərməzlər,

Sarı gəlin...”

         

Mahnı səsi kəsilir, nənə bu dəfə hər şeyini itirmiş, qeyzlənmiş kimi:

 

– Bəli...

Deyirlər, “Arxalı köpək qurd basar”,
Bu basqın, bu talan nə vaxt bitəcək?
Göynəyən ürəyim, çətin ki, susar,
Oğullar Vətəni xilas edəcək,

Bu basqın, bu talan onda bitəcək!

 

Bitəcək bir xalqın qara günləri,
Alnındakı ləkə silinəcəkdir.

Kim kimdir, nəçidir, soy-kökü, yeri,

Nəsil-nəcabəti bilinəcəkdir.

 

Torpağın sahibi dönəcək geri,

Axır ki, arzumuz haqqa yetəcək.

Günəş qızdıracaq həmin günləri,
Bitəcək fəryadım, ahım bitəcək.

 

Sonra əlini ağarmış saçlarına çəkib əlavə edir:

Ədalətin tərəzisi düz deyil,
Kim nahaqdı, kim haqlıdı, bilinməz.
Bu otuz il yurd-yuvasız ötən il
Saçlarımda dən olubdu, silinməz.

Hanı mənim topdağıtmaz ocağım?
Həm talandı, həm də viran olundu.
Üç min oğul qurban verdi gəncliyin
Göz qırpmadan bu azadlıq yolunda.

Bu sandıqda nə gəzirəm, axı nə?

Ağrı ilə dolub-daşır gen sinəm.
Hər şeyimi sığdırmışam içinə,
Gözüm kimi qorumuşam onu mən.

 

 

 

 

***

 

Qalib bir ölkənin qalib əsgəri qürurla,
əlində bayraq, marş sədaları altında fəxrlə addımlayır.
Səhnə arxasında da xoş bir səslə sevgili bir qız səsi gəlir.
Yasəməndir:

Qələbə müjdəli dilək

daşıyar əsgərim mənim,

Yağma yağış, əsmə külək,

üşüyər əsgərim mənim.

Qaçmaz savaş meydanından,

Ümman olsa da qanından.

Qəhrəmanlıq dastanında

yaşayar əsgərim mənim.

 

Öz toruna düşdü yağı,

Yayıldı zəfər sorağı.

Sancdı üçrəngli bayrağı

Şuşaya əsgərim mənim.

 

Hikmətin ölməz ruhu canlanır...

 

Monoloq əvəzi...

 

Müharibə başladı, bitdi bu müharibə,

Neçə atalar getdi, neçə oğullar getdi.

Gedib düşmən bağrına vurdular neçə zərbə,

Nə yaxşı, tez başladı bu savaş, tez də bitdi,

Neçə atalar getdi, neçə oğullar getdi...

 

Müharibə başladı, qanadlandıq sabaha,

Yeganə xalq idik ki, bu xəbərə sevindik.

Yoxdur "Qarabağ" adlı bir münaqişə daha,

Bizimçün halal olan bu zəfərə sevindik,

Yeganə xalq idik ki, bu xəbərə sevindik.

 

Kəndlər alındı bir-bir, gözlərimiz sevindi,

Artdı Şəhid xəbəri, ürəyimiz ağrıdı...

Neçə qəhrəman oğul gen düşdü öz səfindən,

Kədərləndik, doğrudu, qüssələndik, doğrudu,

Şəhid xəbərlərinə ürəyimiz ağrıdı...

 

Anaların duası yetişdi haqq yerinə,

Müharibə başladı, bir olduq, birlik olduq.

Qədəm basdı Ordumuz yeni zəfərlərinə,

Biz qürurlu xalq kimi savaşlarda doğulduq,

Müharibə başladı, bir olduq, birlik olduq.

 

Dostlar baxıb sevindi, düşmənin gözü çıxdı,

Axır, şər yuvasını dağıtmağı bacardıq.

Şuşadan biz qovmuşduq, Laçından özü çıxdı,

Düşməndən, necə lazım, qisas aldıq, öc aldıq,

Axır, şər yuvasını dağıtmağı bacardıq.

Yasəmən xarıbülbül obrazında. Hamı onun ətrafına toplaşır.
Pərdə yenidən işıqlanır və qapanır.
Yasəmən önə çıxır, son dua kimi bu bir bəndi səsləndirir:

– Ölçülməzdi Şəhidliyin dəyəri,

Bir qəlb sönər, alovlanar min ocaq.

Qar altında son nəfəsim göyərir,

Yazağzında XARIBÜLBÜL olacaq.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.10.2024)

                              

                             

 

 

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi yazar Xoydan Əmin Hacılıdır.

 

Əmin Hacılı

Xoy

 

Yalnızlıq sevgini əmizdirdiyində

Mən xəyanəti süddən açırdım

Keçmiş, ölü ehtimalların qəbristanlığıdır

Göz altında morapan çizgi ehtimalların hələ də

Ehtimal olduğunun bəlgəsi

(Gözümü unutdum rəsmində)

İkinci əl bir zəmir tapıb yaramı sardım

Şorunu çıxartdım “O”-nun “Sən” olma sürəsində

Təkrar-təkrar bir mahnını dinləyərək

(Ay bayağı bir çibandır gecənin köksündə)

Mən hecalarımı toplayıram bir yanlışın içindən

Göz altlarındakı çizginin üstünə ulduz qoyub

Alt yazıda açıqlayıram.

(Sən ey izaha ehtiyacı olan nəsnə/gözümü unutdum rəsmində)

Və açıqlandım

Yarabasmalarımın üzərində həqiqətin göbək adını tapdım

Qara, mən kimi qara

Ağ, sən kimi ağappaq

Və həyat qan-qızarmasında nəbzini tutur ümidin

Yalnızlıq sevgini döşündə gəzdirir

Mən qulağına sızıram kəlmələrin eşliyində

Gözlərim eşiyimdə

Və eşiyim səndən sonra nə isə

Nə isə yarabasmalarımın üzərində

Həqiqətən göbək adına yenirəm

Başım köksündə...

 

Səndən qurtarıb röyana başlamışdım

Sən məndən qurtarıb başqasının yatağına

Alt paltarlarını,

Məni,

Alt paltarlarındakı izimi,

İniltimi

Daşıdığın kimi

Səni keçmişə daşımışdım deyə röyanın keçmişdəki kökünü qazmışdım

O isə ilk dəfə görürdüm səni

O isə çiçəklərin tutumunu qoruyurdu hələ

O isə sevdalar üzərinə romanlar yazılırdı

Gözlərindəki yazar qapını çalıb getmədən öncə

Tanışdırıram

- Tikan

- Şair

Şair

Tikan

Qorxunun ölümə olan ziyanını düşündüm

İntiharımdan əvvəl.

Hahaha

Tanışdırıram.

Həyat, ölüm və qorxunun naməşru uşağıdır

Sən isə bağlaclarla yazarın arasındakı məsafəni dolduran dinclik

(Mətnin ardı var)

Sən yoxsan amma

Sən heç bir zaman olmayacaq kimi yoxsan

Və röyan əbədidir

Heç bir zaman getməyəcək kimi

Amma bu əllərdə nə belə?

Yaxama sarılan

Yaxamdan boğazımı

Boğazımdan adını

Çıxaran

Adından başqa özəlliklərini papağından dovşan çıxarır kimi çıxaran əllər də nə belə?

 

Səndən qurtarıb röyana başlamışdım

Sən mənə başlamadan əvvəl.

Sinə sancağını boynuna asan bir qadın vardı

Keçib gedərdi hər gün röyamdan

Sərhəddən pasportsuz keçən quş kimi

Nə adı oxunardı telsizdən

Nə telsizdən oxunacaq məlum bir adı vardı

Röyaydı üstəlik

Və röyanın həqiqətə olan ziyanı

Həqiqətin sevdaya olma xəyanəti boyda idi.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.10.2024)