Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”

1.

Sən öz IP ünvanını gizləyə bilərsən, bəs öz IQ-nü necə gizləyəcəksən, ay zavallı?

2.

Gədəbəydə fəaliyyətə başlamış yeni Hidrometeorologiya idarəsi yalnız cari günün havası barədə məlumat verir, özü də pəncərədən baxaraq yoldan keçənlərin əyin-başları əsasında. 

3.

Özbək mətbəxdə:

-Demək, bir kilo fuaqra, minyon medium filesi, brokolli kələmi, bir çimdik darçın, bir litr smuzi götürürük və… Lənət şeytana, niyə axı yenə plov əmələ gəldi? 

4.

-Ay Allah, nə şirin uşağınız var. Yaşı neçədir?

-Təşəkkürlər. 34-cü həftəsindən 3 günü keçib. Deməzsiniz, saat neçədir?

-Əlbəttə deyərəm. Gecə yarıdan 972 dəqiqə keçib. 

5.

-2035-ci ildə pulsuz ictimai nəqliyyat!

-Çox sağ olun. Mən 1980-də kommunizm, 2000-də pulsuz mənzil xülyalarını artıq görmüşəm. 

6.

Hər şeyə nail olmaq üçün çox az istəmək lazımdır. 

7.

Çılpaq həqiqəti bizdə ləğv ediblər, onu pornoqrafiyaya tay tutublar. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.03.2024)

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Vədimə əməl edərək Napoleon Hillin «Düşün və varlan» kitabından kifayət qədər mükəmməl təlim hesab edilən «Uğur qazanmağın və varlanmağın 13 prinsipi»ni oxucularıma təqdim edirəm:

1.     Arzu və məqsəd.

Bu, bütün kapitalların qazanılmasının istinad nöqtəsidir. Əgər nəyisə güclü şəkildə arzulamasan, ona doğru gedə bilməyəcəksən.

Siz pul qazanmaq istəyirsiniz? Onda bu məsləhətlər sizə kömək edəcək:

 - İlk öncə qərar verin ki, hansı məbləğ sizi qane edir. «Mən çox pul istəyirəm» kəlamı sizə kömək etməyəcək. Rəqəm çox vacibdir.

 - Özünüzə düzünü deyin, varlı olanda nədən imtina edəcəksiniz.

 - Qrarlaşdırın, bu pulu hansı müddətə kimi əldə edəcəksiniz.

 - Var-dövlətə doğru necə addımlayacağınız barədə konkret plan hazırlayın.

 - Öncə söylənilənlərin hamısını – sizə nə qədər pul lazımdır, nədən imtina edəcəksiniz, hansı müddətə pulları qazanacaqsınız, məqsədinizə görə hansı plan üzrə addımlayacaqsınız, bunların hamısını yazın.

 - Hər gecə yatmamışdan öncə planınızı ucadan oxuyun! Hiss edin və inanın ki, həmin pulları artıq qazanmısınız.

     2. İnam.

Siz arzularınızın reallaşacağına nə qədər çox inansanız onları daha rahat reallaşdıra biləcəksiniz.

3.     Özünətəlqinetmə.

Özüntəlqinetmə hisslər vasitəsilə şüurun oyanmasıdır. Bu, bir növ, özlüyündə şüurla təftəlşüurun əlaqəsini idarə edən mərkəz funksiyasını daşıyır. Yəni, özünətəlqinetmənin köməyi ilə fərd öz istəyi ilə arzuolunan fikirləri şüurundan təftəlşüuruna ötürə bilir.

Öz arzularını möhkəm şəkildə gündə heç olmasa 2 dəfə təkrarlamaq həmin arzuların təftəlşüurda möhkəmlənməsinə imkan yaradır.

4. Xüsusi bilglər.

Sizin dəqiq və qısa planınız olmalıdır ki, bu plan vasitəsilə öz məqsədinizə doğru gedə biləsiniz. Və addımlarınızı da bu plan uzrə atmalısınız.

Və mütləq də, sizə pul gətirəcək iş barədə həddən artıq məlumatlı olmalısınız. Təsadüfi deyil ki, belə bir deyim var, «informasiyalıdır, deməli silahlıdır».

5. Xəyal qurmaq.

Albert Eynşteyn deyib: «Xəyal qurmaq – hər şeydir. Bu, qarşıdakı hadisələrin nümayişidir». Bütün böyük rəssamlar, musiqiçilər, ədiblər, biznes adamları öz xəyallarında özlərini dahi obrazda görüblər. Arzulamaq zərərli deyil, əksinə, faydalıdır. Hər bir var-dövlət fkirdən yaranır, fikirlər isə xəyala söykənirlər. Xəyallar insanın məqsəd enerjisidir. Xəyal qura bilməmək bir çox uğursuzluğun əsas səbəbidir.

6. Planlaşdırma.

Başa düşməlisiniz ki, siz, sizinçün olduqca böyük əhəmiyyət daşıyan bir  işlə məşğulsunuz. Və buna görə də mütləq şəkildə sizin hərəkət planınız olmalıdır. Arzu olunur ki, bu plan addımbaaddım hesablanmış plan olsun. Təbii ki, siz təkbaşına hər şeyi bilmədiyinizdən, planı da tək hazırlaya bilməzsiniz. Odur ki, sizdən üstün başqa insanların təhsilini, təcrübəsini, bacarığını, xüsusiyyətlərini mütləq öz işinizə cəlb etməlisiniz.

7. Qərar.

Liderlər öz qərarlarını dərhal və yaxud çox gec vermələrindən asılı olmayaraq heç zaman dəyişmirlər. Odur ki, qərar qəbul edəndə «amma»sız qərar qəbul edin!

8. İnadkarlıq.

Mütləq inadkar olmalısınız. Məqsədi reallaşdırmaq üçün inadkarlıq çox vacib faktordur. İradənin gücü, fundamenti inadkarlıqdan ibarətdir.

Özündə inadkarlıq xüsusiyyəti yetişdirmək üçün sizə heç də böyük beyin, Oksford təhsili və olduqca böyük zaman da lazım deyil, bunun fərqinə varın.

9. Beyin mərkəzi.

Siz heç vaxt hər şeyi bilə bilməzsiniz, ona görə də sizə lazım olan informasiyanı bilən insanlar sizə çox vacibdir. Bu, sizin həm də kreativ ideyalarla təchiz olunmanıza bir vasitədir.

İnsan ağlı özlüyündə ruhi enerji formasındadır. İki intellektin işi harmonik şəkildə koordinə olunursa, onda bu iş onların psixiki enerjisinin vəhdəti fazasına daxil olur. Beyin mərkəzinin iş prinsipinin psixiki aspekti də məhz bundan ibarətdir.

10. Seksual istəklərin transferi.

Sirr deyil ki, seks – ən güclü insan arzusudur. Mütləq bu arzunu digər produktiv fəaliyyətə transfer etmək lazımdır. Seksual enerjini dəyişdirib öz məqsədinə çatmana yönəltmək vacib şərtdir. Kreativlik, cəsarət, qətiyyət – bütün bu xüsusiyyətlər bizdə həm sekslə məşğul olanda olur, həm də bir şeyi şiddətlə arzulayanda. Pul toplamaq, böyük kapitala malik olmaq – bax bu, bizim ən şiddətli arzularımızın əsas obyektidir.

11. Təftəlşüur.

Bu 11-ci addım birbaşa 3-cü addım ilə bağlıdır. Dünyada hər il daha çox insan bu addımdan istifadə edir. Öz şüuruna və təftəlşüuruna nəzarət edə bilmək çox vacibdir və olduqca vacibdir ki, pozitiv düşünəsən, özünü yaxşı şeylərə proqramlaşdırasan.

Təftəlşüur şüurun əsasında fəaliyyət göstərir. Yəni ki, şüurumuz səviyyəsinə yüksəlmiş fikir orada qeyd edilməklə, fiksə edilməklə təftəlşüura yazılır. Şüurumuzda isə hər bir fikir yox, yalnız ən dominant fikirlər qeyd edilə bilir.

Təftəlşüur həmişə hərəkətdədir. Əgər siz onu pozitiv fikirlərlə yükləmirsinizsə, onda o, mütləq özünə neqativləri toplayacaq, bunlar da sonradan sizinçün baş ağrısına çevriləcək.

Mexanizm bax bu cür sadədir.

12. Beyin.

Beyin on trillion xırda hüceyrədən ibarətdir ki, bunların da hamısı sizə uğur qazanmaq, pul əldə etmək üçün xidmət etməlidir. Ona  görə də, beyini səmərəli və effektiv işlətməyi bacarmaq lazımdır.

Nə qədər ki, sənin beynin anlayır və inanır, sən hər şeyə çata biləcəksən!

13. Altıncı hissiyyat.

Bu, özünə inanmağın çox unikal imkanıdır. Çox vaxt olur ki, beyninizə çox gözəl bir fikir, ideya gəlir, ancaq bir saniyə sonra siz onu unudursunuz. Amma «altıncı hissiyyat» bax bu fikirləri, ideyaları yadda saxlayıb sonradan həyata keçirməyə imkan yaradır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.03.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Qısa Fikirlər Xəzinəsi rubrikasında bu dəfə Ali İzzətbeqoviçin fikirlərinə yer ayırıb. Toplayanı, tərcümə və tərtib edəni Cəlal Məmmədovdur.

Tanrısız bir dünya cənnəti qurmaq xülyasına qapılanlar bu xülyalarının xarabalıqları altında qalmağa məhkumdurlar.

***

Şükürlər olsun ki, tarixə Allah hökm edir.

***

Uca Yaradana and içirik ki, kölə olmayacağıq.

***

Biz savaşda öldüyümüz vaxt deyil, düşmənlərimizə bənzədiyimiz vaxt uduzuruq.

***

...Bu günədək insanlığın böyük simaları daim eyni əxlaqı aşılamışlar. Əxlaqi- həqiqətlər ...əbədidir.

***

Mən Avropaya başım önə əyili getmirəm. Çünki uşaq, qadın və qoca öldürmədik. Çünki heç hansı müqəddəs yerə soxulmadıq. Ancaq onlar bunun hamısını elədilər...

***

Mən hər zaman ölkəmi sevdim və sevərəm... Mən bütün sevgimi azadlığa qurban dedim.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

  (12.03.2024)

Dəyərli oxucularımız. “Mütaliə saatı” rubrikasında “Ədəbiyyat və incəsənət” sizlər üçün yeni romanın yayımlanmasına başlayır: Fəxrəddin Qasımoğlu, “İkibaşlı əjdaha”!

«Son gecə» və «On ikiyə işləmiş» adlı iki biri-birindən maraqlı romanlarla debüt edən yazıçının hər iki romanı portalımızda dərc edilib. Əminik ki, Fəxrəddin Qasımoğlunun “İkibaşlı əjdaha”sını da bəyənəcəksiniz.

Qəbrin yanındakı skamyaya oturan kimi Stepandan zəng gəldi.

-Hər vaxtın xeyir, Baxa.

-Salam, dostum.

-Bilmirəm bunu niyə soruşurdun, ancaq ehtimalın bu dəfə də özünü doğrultdu. Solomin uşaqlıqdan rəssamlıq dərnəyinə gedibmiş. Əməkdaşımın görüşdüyü müəllimi onun həddən çox istedadlı uşaq olduğunu deyib.

-Belə başa düşdüm ki, Solomin əyri yola düşməklə gələcəkdə adının dünya şöhrətli rəssamlarla bir sırada çəkilməsi xoşbəxtliyindən özünü məhrum edib,-ehtimalımın təsdiqlənməsi bir qədər kefimi açdı. De görüm, başqa nə öyrənmisən?

-Bir qədər əvvəl Mahirlə danışdım. Onları özü sənə deyər. Mənsə Solomindən deyəcəyəm. Onun yatdığı kameranın divarları başdan-ayağa şəkillərlə doludur. Qaldığı evdəki telefon kitabçasında isə üçgümbəzli kilsə şəkli çəkildiyini aşkar etdik. Kilsənin üstündə, səmada isə günəş şəkli çəkilib. Ekspertlər şəklin Solominin o evdə qaldığı dövrdə çəkildiyini deyirlər.

-Üçgümbəzli?

-Bəli, məhz, iki yox, üçgümbəzli.

Stepan sualımla nəyə işarə vurduğumu göydə tutdu. Bu çox maraqlı idi.

-O şəkli çəkib mənə at.

-Yaxşı.

-Başqa nəsə var, dostum?

-Əməkdaşım onun müəllimi ilə xeyli söhbət edib. Yaşlı müəllim istedadına görə Solomini yaxşı xatırlayırmış. Hətta onun çəkdiyi bir şəkli də saxlayıb. O deyib ki, Solomin məktəb vaxtı əsasən həyatında baş verən hadisələrlə bağlı şəkillər çəkməyi sevirmiş. Ad günlərindəki yığıncaqlara, ona verilən hədiyyələrə, məktəbdəki əlamətdar günlərə aid çoxlu şəkillər çəkirmiş. Bu şəkillərdəki şənlik, yaxud tədbir iştirakçılarının hamısının simalarını olduğu kimi çəkib sonra onlardan hansınasa bağışlayırmış. Əsil fotoşəkil kimi. Hətta bu şəkillərdə simalarını olduğu kimi görən sinif yoldaşları şəkillərin üstündə dava da salırmışlar. Deyəcəklərim bu qədər, Baxa. Sən Mahirlə danış. Onda da burada müəyyən etdiyimiz maraqlı bir məlumat var. İndi isə, işim çoxdur. Hələlik.

-Sağ ol, dostum.

Telefonu cibimə qoyub Stepanın dediklərini təhlil etmək istəyirdim ki, tanış ekspertin yaxınlaşdığını gördüm.

* * *

Havanın qaralmasına az qalırdı. Qrim əşyalarını gizlətdiyi yerdən götürüb güzgünün qarşısına keçdi. Tam qrimlənib sonuncu dəfə güzgüdə özünə baxdı. Sonra onun üçün hazırlanmış sənədləri cibinə qoyub dəhlizə keçdi. Xüsusi altlıqlı ayaqqabıları geyinib çəliyini götürdü və mənzili tərk etdi.

Təxminən qırx dəqiqədən sonra ona lazım olan ünvanın qarşısında idi. Başını qaldırıb ikimərtəbəli evin eyvanına sancılmış bayrağa baxdıqdan sonra qapının zəngini basıb gözlədi. Bir azdan qapının dalından gələn səs soruşdu:

-Kimdir?

-İki gün əvvəl vədələşdiyiniz adamdır.

Tanış parolu eşidən adam cəld qapını açıb onu içəri buraxdı. Qapını arxasınca bağlayan ev sahibi yaşına uyğun olmayan sürətlə ikinci mərtəbəyə qalxıb əlində tutduğu çəliklə geri qayıtdı. Əlindəki çəliyi alıb gətirdiyini ona uzatdı. Çəliklər eyni çəliklər idi. Tək fərqləri ev sahibinin gətirdiyi çəliyin o birisindən xeyli ağır olması idi. Bunu ikinci çəliyi əlinə alan kimi hiss etdi.

Verilmiş tapşırığı yerinə yetirmiş ev sahibi qapını açıb kənara çəkildi və onun çıxmasını gözlədi. Heç bir söz demədən qapıdan çıxan qonaq çəliyinə dayaq verib axsaya-axsaya uzaqlaşdı. Onun arxasınca qapını örtən ev sahibi dərindən nəfəs alıb divara söykəndi.

* * *

Göstərdiyim yerlərdəki əl və ayaq izlərini götürən kriminalist zabit məni evin yaxınlığında düşürüb çıxıb getmişdi. Onun gətirdiyi sudan içib susuzluğumu yatırsam da, birdən-birə möhkəm acdığımı hiss etdim. Stepan Mahirə hansısa məlumatı verdiyini demişdi. Ağlıma bir fikir gəldi. Telefonu çıxarıb Mahiri yığdım.

-Eşidirəm, Bəxtiyar.

Ona gözləmədiyi bir sual verdim.

-Düzünü de, qardaş, bu gün nəsə yemisən?

Sualımdan duruxan kolleqam az keçmədən nə demək istədiymi başa düşüb ucadan güldü.

-Düzünü deyim ki, yox.

-Onda belə edək. Mən tədarük görüm. Sən də bir azdan bizə gəl. Həm yemək yeyərik, həm də son öyrəndiklərimizi müzakirə edərik. Səhv etmirəmsə, sənin də mənə deyəcəklərin var.

-Var, yəqin Stepan deyib. Çox maraqlı bir detal çıxıb ortaya. Ancaq gəlməyim belə tez alınmayacaq. Saat səkkizdə əməliyyat müşavirəsi var. Oradan çıxıb gələrəm.

-Danışdıq.

Xətti kəsib yaxınlıqdakı mağazaya tərəf getdim. Təbii ki, hazır yeməklər alacaqdım. Mahirin bir qədər gec gəlməsi elə yerinə düşdü. Həm tələsmədən bazarlıq edər, həm də evə gedib bir qədər dincələrdim. Qəbirlərin arasında saatlarla dövrə vurmağım məni yormuşdu.

* * *

Axsaya-axsaya pəlləkənləri qalxıb bloka girdi. Liftin düyməsini basıb gözlədi. Səssiz gələn liftlə beşinci mərtəbəyə qalxdı. Mənzilin açarını çıxarıb qapını açdı. Yenə ayaqları ağrıyırdı. Bu lənətə gəlmiş ayaqqabılara heç cürə uyğunlaşa bilmirdi. Dəhlizdə ilk növbədə onu bezdirmiş ayaqqabılardan azad olub otağa keçdi. Güzgünün qarşısında ehtiyatla qrimini çıxarıb əvvəlki yerində gizlətdi. Əynini dəyişib yüngül idman paltarı geyindikdən sonra hamamxanaya keçib əl-üzünü yudu. Otağa qayıdıb divana oturdu. Ayaqları zoqquldayırdı. Ancaq buna çox da əhəmiyyət vermədi. Əhvalı yaxşı idi. Gözlədiyi gün yaxınlaşmışdı. Onu nə həyatına son qoyacağı insanların taleyi, nə onların yaxınlarının göz yaşları maraqlandırmırdı. İşini görəndən sonra verilmiş təlimat üzrə müəyyən olunmuş koridorla bu ölkəni birdəfəlik tərk edəcək, sonra isə aldığı külli miqdarda pulla sevgilisi ilə birlikdə çoxdan arzuladığı həyata qovuşacaqdı.

Əlini uzadıb gələrkən divana söykədiyi çəliyi götürdü. Sol əlində tutduğu çəliyi sağ əli ilə sevgilisini sığallayırmış kimi sığalladı. Onun üçün bütün dünya yalnız dəlilər kimi sevdiyi qadınının ətrafında fırlanırdı.

* * *

  Dincələcəyəm deyəndə yalnız Mahir gələnəcən divanda uzanacağımı nəzərdə tuturdum. Adətən araşdırmalarda yorğunluq hiss etmirdim. Ancaq qəbiristanlıqda keçirdiyim dörd saat nədənsə məni bərk yormuşdu. Nə vaxtsa nənəmin dedikləri yadıma düşdü: Nənəm qəbiristanlıqda çox qalmağı məsləhət görmürdü, deyirdi ki, oradakı ruhlar adamın enerjisini çəkir. Bilmirəm belədir ya yox, hər halda mən möhkəm yorulduğumu hiss edirdim. Ancaq bu yalnız fiziki yorğunluq idi. Beynim isə uzandığım yerdə sürətlə işləyirdi, həm özüm aşkar etdiyim faktları, həm də Stepanın verdiyi son məlumatları bir ipə düzürdüm. Etdiyim təhlillər əsasında gəldiyim qənaətlər çox ümidverici idi. Əlbəttə bu hələ Solominin yerini müəyyən etməyim demək deyildi. Ancaq buna aparan yolda idim və ona çox yaxınlaşdığımı hiss edirdim. Qənaətlərimi yemək əsnasında Mahirlə bölüşəcəkdim. Bu peşəkar polkovnikin fikirləri mənim üçün çox maraqlı idi. Saat 10-a az qalsa da, hələ də kolleqamdan bir xəbər yox idi. Yəqin müşavirə uzun çəkmişdi.

İnternetə girib orada da bəzi araşdırmalar apardıqdan sonra ayağa qalxıb süfrəni hazırlamağa başladım. Düz saat 10-da zəng vuran Mahir həyət qapısının qarşısında olduğunu dedi. Çıxıb onu qarşıladım. Evə keçib əllərini yuduqdan sonra süfrəyə oturan qonağım müşavirənin gec bitdiyini deyib üzrxahlıq etdi. Möhkəm acsam da, aldıqlarımdan heç nəyə toxunmayıb Mahiri gözləmişdim. Çaydanı qaynamağa qoyub mən də süfrəyə oturdum və birlikdə yeməyə başladıq. Çaydan qaynamağa başlayanda artıq yeyib doymuşduq. Əslində yemək əsnasında söhbət edəcəyimizi düşünmüşdüm. Ancaq ikimiz də elə acmışdıq ki, bir kəlmə də kəsmədən şam etdik. Çayı dəmə qoyub süfrəni yığışdırdım. Bir azdan çayları süzüb masaya oturdum. İndi başlamaq olardı. Qaynar çaydan bir qurtum vuran qonağım stəkanı yerinə qoyub yarızarafat dedi:

-Hə, səndən başlayaq. De görüm saatlarla o qəbiristanlıqda neyləyirdin?

Mahirin kefi heç də pis görünmürdü. Deyəsən, o da öz xətti ilə bir çox şeyləri aydınlaşdıra bilmişdi. Onun tonuna uyğun cavab verdim:

-Heç soruşma, qardaş. Düz üç saat saat ruhlarla təmasda oldum. Ancaq biri də insafa gəlib Tərxan öldürülən gecə gördüklərini demədilər. Məcbur olub sənin ekspertinə müraciət etməli oldum, bir saat da o gələndən sonra oturub gözlədim. Yeri gəlmişkən, hələ bir nəticə yoxdur ki?

-Mənzillə bağlı var, deyəcəm. Qəbiristanlıqdakı izləri isə hələ araşdırır. Cavablar hazır olan kimi mənə zəng edəcək.

-Onda qulaq as, deyim orada nə edirdim. Meyit tapılandan sonra rayon polis idarəsinin əməkdaşları hadisə yerini təbii ki, müayinə ediblər. Ancaq mənim öz metodlarım var, bilirsən. Ona görə də həmin əraziyə gec də olsa, özüm baxmaq istədim. Bildiyin kimi, qəbiristanlığı ot basıb, daha doğrusu, o otlar da artıq saralıb. Torpağı isə tapdalanmaqdan daşlaşıb. Uzun müddət də yağıntı olmadığı üçün oradakı mənə lazım olan bir neçə ayaq izini tapana qədər xeyli əziyyət çəkdim. Ayaq izlərini tapmazdan əvvəl ehtimal olunan qatilin gizləndiyi yeri müəyyən etməliydim ki, sonra həmin istiqamətdən məlum qəbirə gələn və qayıdan izlərə baxım. Bu, asan olmadı. Səkkiz belə qəbir var idi ki, qatil onlardan hər birinin arxasında gizlənib Tərxanın gəlməsini gözləyər, sonra ona yaxınlaşa bilərdi. Təbii ki, o, Tərxanın tək gəldiyinə, onu heç kimin izləmədiyinə, həm də ətrafda heç kimin, məsələn, qəbiristanlıq gözətçisinin olmadığına əmin olduqdan sonra gizləndiyi yerdən çıxıb ona yaxınlaşmalı idi. Bu dediklərimdən, üstəlik də dəqiq endirilmiş bir bıçaq zərbəsi ilə adamı öldürməsindən qatilin belə işlərdə təcrübəli biri olduğu bilinirdi. Seçdiyim qəbirlərdən iri mərmər başdaşı olan bir qəbir daha çox diqqətimi çəkdi. Onun toz basmış sinə daşının üstündə bu yaxında kiminsə oturduğu aydın görünürdü. Belə bir izi də gecə vaxtı gəlmiş, qaranlıqda qəbrin tozlu olduğunu bilməyib oturan adam qoya bilərdi. Bundan sonra hasarlanmış məlum qəbrin girişində tapdığım ayaq izinə oxşar izi iki qəbirin arasındakı cığırda əks istiqamətdə də tapdım. Əgər izlər qatilə aiddirsə, o zaman o həmin cığırla gəlib işini görüb geri qayıdıb. Təbii ki, işini gördükdən sonra geriyə, gizləndiyi qəbrin yanına qayıtmağın bir mənası yox idi. Deməli, qəbiristanlığı da o istiqamətdən tərk edib. Həmin istiqamətdəki yeganə, nisbətən enli yolun sonunda, hasarın dibində də əvvəlki izlərə oxşar iki iz tapdım. Bir müşahidəmi də bölüşüm, sonra yenə izlərə qayıdaq. Sən də bilirsən ki, həbsxanalarda məhbuslar arasında qətllər əksər hallarda ucu olduqca iti, neştər kimi olan bizdən istifadə etməklə törədilir. Belə hallarda bizin də yüz faiz ölümə zəmanət verən, ürəyə sol qolun altından, iki qabırğanın arasından vurulduğunu bilirsən. Əgər ehtimal etsək ki, qatil də Tərxan kimi keçmiş məhbusdur, təbii ki, o, alət kimi bizdən istifadə edib diqqəti öz keçmiş məhkumluğuna yönəltməzdi. Çünki qoyub getdiyi meyitin gec-tez tapılacağını bilirdi. Ona görə də bıçaqdan istifadə edib. Ancaq yenə də işini zəmanətə almaq üçün bıçağı dediyim yerdən, iki qabırğanın arasından çox dəqiqliklə vurub. Bu həm də onun ilk dəfə adam öldürmədiyinə dəlalət edir. Ancaq nə qədər təcrübəli olsa da, qatil iki səhv buraxıb. Birincisi tozlu qəbrin üstündə oturmaqla, ikincisi zərbəni sırf həbsxana qaydalarına uyğun endirməklə. Birinci səhv kəşfiyyat tərəfindən hazırlanmış birinin heç bir halda buraxmayacağı səhvdir. İkinci səhv isə, qatilin kəşfiyyat orqanı tərəfindən hazırlanmış biri yox, keçmiş məhbus olduğu barədə fikirlərimi bir qədər də möhkəmlədən faktordur. Bunları müəyyən edəndən sonra sənə zəng vurub eksperti göndərməni istədim. Göstərdiyim yerlərdən götürdüyü əl izlərini dərhal Nazirliyin kartotekasındakı izlərlə müqayisə etməsini xahiş etdim. Əgər ehtimal etdiyim kimi, qatil aşarkən hasarda, oturarkən isə qəbrin mərmərində hansısa kiçik bir iz qoyubsa, o zaman o izlər onun keçmiş məhbus kimi mərkəzi bazada saxlanılan əl-barmaq izləri ilə üst-üstə düşəcək. Belə olan halda Tərxanın qatilinin, ən əsası da izinə düşdüyümüz cinayətkar qrupun üzvlərindən birinin kimliyini biləcəyik. Onu götürməklə dəstənin digər üzvlərini də müəyyən etmək olar. O ki qaldı, oradakı ayaq izlərinə, əgər axmaqlıq edib həmin ayaqqabıları tullamayıbsa, bu istintaq işində onun qəbiristanlıqda olduğunun əlavə bir sübutu olacaq.

Bir qədər ara verib davam etdim:

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.03.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalında tanınmış şair Vaqif Bəhmənlinin şeirləri ilə tanışlığınız davam edir.                            

CƏZİRƏ

Yoxumla zirvədəyəm, varım sevda quyusu,

Nə qəhr edir məni qəm, nə sevgidən doyuram.

Bağını div qəhr edən dar məsləklər uyusun,

Məsləkin gen yolunda beşikdən müntəzirəm!

Yaxasını şər didən, dada yetən imdad mən,

Bədbəxtləri hifz edən qutudakı nəzirəm.

Baş ayıran bədəndən, balta çalan cəllad mən,

qul, qaravaş, yolötən, həm şah, həm də vəzirəm.

Dibdən qalxır bu qara; nə qaram var, el yusun,

Hörməkçün son divara qaralmış daş əzirəm.

Qorxu hara, mən hara; sarayımı sel yusun – 

Cəmi sarsıntılara cəddə görə dözürəm.

Yalnız bircə ricam var, lütfən, barəmdə susun,

Siz ey göydə uçanlar, mən dibdə kök gəzirəm.

Xırda işıq saçanlar, qoy sizi Günəş yusun,

Mənə kifayət edir içimdəki cəzirə!

QƏRİBƏ BƏNDƏ

Mən –

nə yaxşı müxalifət oldum,

nə yaxşı iqtidar,

nə yaxıb-yandıran atəş,

nə üşüdən qar;

Mən –

nə fəhmli uşaq oldum,

nə müdrik, nə ixtiyar,

nə göy üzü qədər hüdudsuz,

nə məzar çuxuru kimi dar;

Mən –

nə basılmaz qoşunda sərbaz,

nə məğlub orduya havadar,

nə ataya köməkçi,

nə anaya ələkçi,

nə bacıya himayədar;

Mən –

nə baba qədri bilən,

nə nənə ətəyindən yapışan vəfadar,

nə qardaş qulluğunda qul,

nə övlad nəzərində hökmdar;

Mən –

nə tufan oldum,

nə xəzri, nə gilavar,

elə hey yapışdım

Allahın ətəyindən,

Elə hey səbir, səbir...

Elə hey söylədim,              

vaxta var,  hələ var;

Mən –

nə heç oldum, nə də var,

gün sürdüm könlüm qubar,

ömr etdim əlim qabar.

Mən –

nə gülüstan oldum,

                        nə də bağ,

                        nə bağ qoruyan divar,

nə ağac oldum, nə yarpaq,

nə göy – dərin,

             nə hava – fərqli, 

                   nə su – oynaq,

                        nə torpaq –  hamar;

Mən –

nə suda balıq oldum,

nə su üstündə qayıq,

nə qayıq çiynində avar;

Mən –

nə müjdəçi oldum,

nə piyada, nə suvar,

cənnətdə keçdi ömrüm.

nə qış gördüm,

nə yay, nə payız, nə bahar;

Mən...

bu mənəm, qafası boş

alın yazısı zayıl;

Xoş gəldin, cənab Əzrayıl,

bu bədbəxt bəndəni də

vur qoltuğuna, apar,

Dərgaha çatanda de ki,

xəbərin varmı, Allah,

səltənət küncündə sənin

belə bir bəndən də var,

belə bir bəndən də var!!! 

RUHUNUN UŞAĞI

Bir də görərsən getdim –

hökm etdi bir qaşıq qan.

Ya yolçuya qismətdi,

ya da quşa başaq can.

Cənazəmin altına

girəndə çaşacaqsan!

Çünki, oğul, ruhumun

gözündə də uşaqsan...

BOŞLUQ

Qala qurduq,

         yıxdı həyat –

yasa döndü büsatımız.

Vədə xilaf çıxdı həyat,

heç gülmədi həyatımız...

Qaya – qarğış, gen dərə – kin;

yol bulmağa savad yoxdu.

Gərək varım o yerə ki,

o yerlərdə həyat yoxdu!

SƏBİR QOŞMASI

Suyun səbri sıxılanda daşlaşır,

Daşın səbri tükənəndə qum olur.

Səbrin dəlil-sübutudu başdaşı,

Son ricası: – Boş ağzını yum, – olur.

Səbr meydan...

                   tərə çıxır qaçan at

tək almanın cecəsidi bu həyat!

Cadar-cadar qabıq qoyur meyvacat –

Səbrə əvəz, içi sulu tum olur.

Səbir qonşu çəpəridi kəndlinin,

Dözümüdü, təpəridi kəndlinin,

Səbir ki,var ləpiridi kəndlinin –

Kotan çəkir;

         kəltən torpaq şum olur.

Səbir haqqdı – düz ayağı, düz əli,

gültək açır gələn yaza xəzəli...

Səbirdirsə yüz adından əzəli,

Onda Allah səbir olmursa, kim olur?

Zirvələrin dözümüdü qar, əlbət,

Məcnunlara səbir verir yar, əlbət...

Səbrin də öz həyat tərzi var, əlbət;

Səhər açır, axşamüstü yumulur.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.03.2024)

Poetik Qiraətdə bu gün sizlərlə Əkbər Qoşalının Məmməd İsmayıla həsr etdiyi “Məmməd əmi” şeiri təqdim ediləcək. Bildiyiniz kimi, ulu şair hazırda xəstədir, müalicə alır. Bu şeiri bir dua, bir alqış saymaq olar. 

Əkbər Qoşalı

MƏMMƏD ƏMİ

Məmməd İsmayıla

Yastığın yüngül olsun.

Ağrıma, Məmməd əmi.

Umud və dua gəlir

Çəkincə adınızı

Ağlıma, Məmməd əmi.

Sağ olsun gələn-gedən;

Nə deyir ağacdələn?

Teylənər avarçəkən,

Çəkincə adınızı

Ağrıya*!.. Məmməd əmi.

İncitməz sal suları;

Kim dinlər lal suları?..

Əsriyin bal suları,

Çəkincə adınızı

Arılar, Məmməd əmi.

Yastığın yüngül olsun.

Ağrıma, Məmməd əmi. 

Çəkincə adınızı

İncəlsin dərd - tül olsun;

Tez sağal, Məmməd əmi.

*Ağrıdağı nəzərdə tutulur

Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.03.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

SUAL:

Kişinin həyatı boyu

içindədir kədər payı,

Qadının gözünün suyu 

Arazdan Kürəcəndi. 

(Elvin İntiqamoğlu)

Elvin bəy, kişilərə niyə ağlamaq “qadağandır"?

Şeirinizdə göz yaşları dərya olan xanımları gördük, bəylərin də ürəyi ətdəndir axı...

CAVAB:

-Düzdür, folklorumuzda "Kişilər ağlamaz" cümləsi var. Ancaq atalar bu ağlamağı nə mənada deyib? Çoxumuz bunun fərqinə varmırıq. Mən əminəm ki, "Kişilər ağlamaz" deyən atanın özü belə nə vaxtsa ağlayıb, ancaq gözündən yaş axıtmayıb. Mənə elə gəlir ki, o atalar sözünün sətraltı mənası elə məhz budur. Kişilər içində ağlayır, gözdən yaş axıtmaq qadınlara məxsusdur. Kişinin gözdən yaş axıtmamağı qürur göstəricisidir, kişi-qadın bərabərliyinin tərs mütənasib variantıdır. Məsələn: Şəhidin dəfn mərasimində içində ağlayan şəhid atası bayrağımızı öpüb "Vətən sağ olsun" deyir, ağlamır, şəhid anası içində "Vətən sağ olsun" deyir, ağlayır.

İndi də kişilərin gözdən yaş axıtdığını görmək çətindir,  ancaq həssas həyati məsələlərdə bu da anlaşılandır. Məsələn: valideynini itirən kişi daxili aləminə güc gələ bilmədiyindən sarsıntısı göz yaşından hiss olunur. 

Gördüyünüz kimi, şəhid atası (və ya doğmaları) və ailə itkisi yaşayan biri "göz yaşı" qadağasından azaddır, ona mənəvi cərimə tətbiq etmək özü bir mənəviyyatsızlıqdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.03.2024)

Heyran Zöhrabova, "Ədəbiyyat və incəsənət" 

"Heç kimə düşmən evində yaşamağı arzu eləmirəm, hətta düşmənə də..." 

"Kinotəhlil" rubrikasında bu gün “İnkişaf” Banklararası Mərkəz Səhmdar Bankı və Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının "Aşkarfilm" şirkətinin istehsalı olan "Fəryad" tammetrajlı bədii filmindən söz açacağıq.

Film 1993-cü ildə Ceyhun Mirzəyevin rejissorluğu ilə Vahid Mustafayevin real faktlara əsaslanaraq yazdığı ssenari əsasında ekranlaşdırılmışdır.

Filmin prodüseri Nazim Abdullayev, texniki prodüseri Faiq Əliyev, ssenari müəllifi Vaqif Mustafayev, quruluşçu rejissor Ceyhun Mirzəyev, quruluşçu operator Kənan Məmmədov, quruluşçu rəssam Rafiz İsmayılov, bəstəkar Cavanşir Quliyev, səs operatoru  Əsəd Əsədov, montaj edən Nailə Dadaşova, filmin direktoru Qasım Səfəroğludur.

Rollarda Ceyhun Mirzəyev, Məlik Dadaşov, Hacı İsmayılov, Liana Qudadze, Fikrət Məmmədov, Nəcibə Behbudova, Sənubər İsgəndərli və başqaları çəkilib.

Müharibə, faciə, dram janırında çəkilmiş bu filmin sujet xəttinin əsasını Azərbaycan xalqının real Qarabağ dərdi, 1-ci Qarabağ müharibəsi və erməni vəhşiliyi, ermənilərin sadəcə torpaqlarımızı işğal etməklə kifayətlənyib həm də mədəniyyətimizi, hətta dilimizi belə mənimsəməyə çalışmaları o cümlədən ermənilərin  əsirlərlə rəftarı təşkil edir.

“Fəryad” filmi həmçinin Qarabağ haqqında çəkilən ən yaxşı film və rejesoru Ceyhun Mirzəyevin son ekran işidir.

Filmin baş qəhrəmanı "Ögey ana" filmindən hamımıza çox yaxşı tanış olan İsmayıldır.

İsmayıl artıq böyüyüb, ailə qurub, onun kiçik yaşlı bir oğlu var.  Sözü gedən filmdə İsmayıl Hüseynov artıq batalyon komandiridir.

Film iki erməni hərbiçisinin vəhşicəsinə qətlə yetirilmiş dinc Xocalı sakinlərinin qar üstünə səpələnmiş cəsədləri arasında dolaşaraq ayağından yaralanmış İsmayılı əsir götürmələri səhnəsi ilə başlayır.

Və filmdə hadisələr İsmayılın əsirliyi fonunda cərəyan edir.

İlk kadırlarda erməni millətçilərinin əsir götürülmüş yaralı hərbiçini vəhşicəsinə və dəfələrlə döyməsi, onu xəstəxanaya yerləşdirmək əvəzinə antisanitar şəraitdə və ac susuz saxlaması, hətta ayaqqabılarının belə ayağından çıxarılaraq mənimsənilməsi erəmilərin əsirlərlə rəftarını əks etdirir.

Növbəti kadrlarda İsmayılın qohumları olduqlarını iddia edə bir ailə gəlib onu zirzəmisində çoxlu erməninin gizləndiyi evə aparırlar. Onların planı  İsmayılı azərbaycanlıların əlində olan Xoren adlı erməni əsirlə dəyişməkdir.

Filmin davamında biz ermənilərin uşaqlara və yeniyetmələrə azərbaycanlılara qarşı nifrət aşılamq cəhdlərini görürük.

Özlərini ən ləyaqətli, ən ali, ən mərhəmətli xalq kimi qələmə verərək, əsərlərində xalqımızı qəddar düşmən, özlərini isə qəhrəman kimi göstərirlər.

Lakin, eyni zamanda bu ermənilər "Aftomat azərbaycanlılara divan tutmaq üçün çox humanist silahdır"-, söyləyirlər

Qəhrəmanımız əsirlikdə olduğu müddət ərzində bəzən qısa müddətlik də olsa xəyal qanadlarında əsirlikdən uçaraq keçmiş xatirələrinin qoynuna sığınır.

Onun xatirələrində uşaqlığı, anası, ata olduğu xəbərini aldığı anlar və  ermənilərdən azyaşlı qızın başına gətirdikləri müsibətin qisasını aldığı anlar canlanır.

Film müddətində ermənilər azərbaycan mahnılarını zümzümə edərək mahnının, hətta azərbaycan dilinin belə ermənilərə məxsus olduğunu iddia edirlər. Onlar hər bir rayonumuzun işğal xəbərini aldıqda İsmayılın gözünün qarşısında bunu fəxrlə duyurur. Azərbayan mahnıları qoşub, rəqs edir, sevinir içki məclisi qururlar.

Belə məclislərin birində Xaçaturyan İsmayıla da tut arağı süzüb ondan sağlıq söyləməsini istəyir. Və İsmayıl: "Heç kimə düşmən evində yaşamağı arzu eləmirəm, hətta düşmənə də...",- söyləyərək arağı başına çəkir.

Xocalıdan sonra Şuşanın da işğal xəbərini eşidəndə Xaçaturyanın cibindən oğurladığı kibritlə evi yandırmağa cəhd göstərsə də, evdə körpə uşağın olması ismayılı fikrindən danışındırıb yanğını söndürməyə məcbur edir.

Deyərdim ki, elə bəlkə də filmin kulminasiya nöqtəsi qəhrəmanın yanğını söndürüb göz yaşlarına boğulduğu həmin səhnədir.

İsmayılın fürsəti varkən evi yandırmamasına təəccüblənən Xaçaturyan evi niyə yandırmadın deyə sual verdikdə İsmayıl: "Sən olsan yandırardın?",- Söyləyir. Xaçaturyanın heç düşünmədən "Hə yandırardım"-, cavabını aldıqda isə "Bəs uşaq ölümünə nə ilə bəraət qazandırardın?",- söyləyir.

Və Xaçaturyan təbii ki, bu sual qarşısında susur.

Nəhayət Laçının da işğal xəbərin eşidən İsmayılın "Ay Allah bəla göndər bu evə, dağılsın bu ev"-, fəryadından sonra düşən artilerya zərbəsi nəticəsində ev dağılır. Xoşbəxtlikdən İsmayıl dağıntılar arasından sağ çıxarılır və filmin son səhnəsində o erməni əsrlərlə dəyişdirilib azadlığa qovuşur.

Fəryad filminin hazırlıq prosesi 1992-ci ilin sonlarına təsadüf edir, çəkilişlər isə 1993-cü ilin yanvar ayından başlamışdır.

Çəkilişlərin hamısı Goranboyda, Murovdağın ətəklərində, Qaraçinar, Zeyvə kəndlərində, “Rus Borisi” və “Erməni Borisi” adlanan ərazilərdə baş tutub.

Filmdəki zirzəmi səhnəsi 5-ci kardioloji xəstəxananın zirzəmisində lentə alınıb. İsmayılın Xankəndində əsir saxlandığı yer isə “Azərbaycanfilm” kinostudiyasının pavilyonunda qurularaq, çəkilib.

Xocalı faciəsi ilə bağlı kadrlarda güllələnmiş, soyuqdan donmuş xocalılar da elə əslində Xocalı sakinləridir. Onlar həmin vaxt Xocalıdan Goranboya gələnlərdir.

Filmin quruluşçu operatoru Kənan Məmmədov müsahibələrin birində bu səhnələr haqqında belə söyləmişdir.

“Çəkiliş üçün bizə 100-150 nəfər adam lazım idi. Deməli 2 ”İkarus” uşaq, böyük hamısı öz geyimində həmin təzə qar düşmüş yerə gəldi. Mən kameraya baxa-baxa insanları qar üstünə hərəsini bir formada “səpələdim”. Əlimdə meqafon qışqırırdım ki, “filankəs belə dön, o yana uzan” və s. Bir də gördüm kimsə hönkürtü ilə ağlayır. Çevriləndə Ceyhunu gördüm. Soruşdum ki, “niyə ağlayırsan?” Dedi: “Bu insanlar xilas olsa da, indi ”Xocalı” dəhşətini yenidən yaşayırlar”.

Kadrlar o qədər real alınır ki, hətta AzTV kanalı filmdəki həmin kadrları döyüş bölgəsindən gedən xəbərlərdə yayımlayır.

Aktyor ifasına gəldikdə əminliklə deyə bilərikki Ceyhun Mirzəyev bu rolu oynamayıb, o, öz rolunu bütün ruhu ilə yaşayıb.

Lidiya xanım danışır ki, həyat yoldaşı “Fəryad”ın çəkilişlərindən qayıdanda evdə rahatlıq tapmırdı: “Siqaret çəkir, düşünür, öz-özünə danışırdı. Erməniləri söyürdü, vəhşidilər deyirdi. Elə bil bu filmi çəkməklə onlardan, ümumiyyətlə bütün haqsızlıqlardan hayıf çıxmaq istəyirdi”.

Ceyhun Mirzəyev filmin hazır olub ekranlara çıxmasını həsrətlə gözləyir, amma “Fəryad” filminin çəkilişlərindən sonra o, mikroinsult keçirir. İki həftəlik müalicədən sonra yenidən filmin işlərini davam etdirməyə başlayır.

1993-cü il martın 5-də , 47 yaşının tamamına 1 ay qalmış Ceyhun Mirzəyev telestudiyaya gedir. Onun “Fəryad” filmi haqqında veriliş hazırlanırdı. Elə oradaca vəziyyəti pisləşir. Diktor Hicran Hüseynov onu maşına qoyub evə gətirəndə Ceyhun Mirzəyev özündə olmayıb. Yalnız əli ürəyinin üstündə olub. Xanımını deyib ki, ürəyində güclü ağrı vardı: “Tez uzandırdıq, təcili yardım çağırdıq. Əsirdi, titrəyirdi deyə ayağını isti suya qoydum. Yenə xeyri olmadı. Bir anlıq gözünü açıb qızımız Cəmiləni çağırdı. Qızın üzünə baxdı və gözlərini yumdu. Biz elə bildik yuxulayıb. Amma təcili yardım gəlib dedi ki, bayaqdan canını tapşırıb...”

Bu səbəbdən “Fəryad” filmini bəzən rejesorunu öldürən filmdə adlandırırlar.

Ceyhun Mirzəyev həmin gün studiyadan çıxıb qızına və həyat yoldaşına 8 mart hədiyyəsi almağı planlaşdırıbmış. Lakin, ölüm imkan vermir. Dünyasını dəyişəndən sonra hədiyyələr üçün ayırdığı 250 rubl onun cibindən çıxır.

Filmin operatoru Kənan Məmmədovun sözlərinə görə  filmin çəkişiləri zamanı Ceyhun Mirzəyevə sui-qəsd olunub: “Filmdə bir səhnə var – balaca qızın zorlanma xəbərini eşidən İsmayıl bunu kimin elədiyini başa düşür. Səngərin arası ilə qaça-qaça gəlib ermənilərin mövqeyinə çatır və bu alçaqlığı edən ermənini öldürür. Bu səhnəni hərəkətlə çəkirdim. Kamera maşında idi. Ceyhun ağacların arasında qaçdığı müddətdə maşın da paralel olaraq gedirdi. Birdən Ceyhun qeyri-adi bir hərəkət etdi və yıxıldı. Demə, Ceyhun qaçdığı yerdə bir ağacdan o biri ağaca çox nazik, amma poladdan bir sim çəkilmişdi. Kim bunu eləmişdi bilmirik. Amma təbii ki, əvvəlcədən olunmuşdu. Ceyhun onu son anda görüb əlilə itələyib yıxılmasaydı, ip boğazını üzərdi. Çox sarsıldıq o anda. Əli kəsilmişdi, həkimə aparıb yardım etdik.”

Filmdə Armen Xaçaturyan obrazını ifa edən Məlik Dadaşov da öz obrazının mahir ifasına görə sonradan bir çox çətinliklər yaşayıb.

Hətta aktyor bu obraza görə təqiblərə məruz qalıb.

Deyilənlərə görə bir məcburi köçkün onu görər-görməz üzünə  möhkəm şillə vurub. Digər məcburi köçkün isə onu görən kimi haray-həşir salıb üzərinə qışqırııb. Yaxınlarda olan polis işçisi də Məlik Dadaşovu tanımadığından sənədlərini tələb edib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.03.2024)