Bu günlərdə AMEA-nın akademik Ziya Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun baş direktoru akademik Gövhər Baxşəliyevanın rus dilində “Nizami Gəncəvinin etnik mənsubiyyəti” kitabı çapdan çıxıb.

Bu barədə AzərTAC-a institutdan məlumat verilib. Bildirilib ki, kitab bir sıra ölkələrdə şairin etnik mənsubiyyətinə dair çoxsaylı təhriflərə və çoxəsrlik mədəni irsimizin qonşu xalqlar tərəfindən mənimsənilməsi cəhdlərinə cavab olaraq yazılıb. Bu da dünya elmi ictimaiyyətinin görkəmli şairin 880 illik yubileyini qeyd etdiyi və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq Sərəncamı ilə 2021-ci ilin ölkədə “Nizami Gəncəvi İli” elan edildiyi zamanda xüsusilə vacibdir.

Kitab bir neçə bölmədən ibarətdir və onun əvvəlində məşhur İran şairi və ədəbiyyatşünası Səid Nəfisinin sözləri yer alır: “Nizami fars şairi deyil, o, Azərbaycan mühitində yaşayıb-yaradıb və onun şeirləri fars üçün anlaşılmazdır”.

Kitabda Nizaminin əsərlərindən təkzibolunmaz faktlar əsasında şairin Azərbaycan türkü kimi etnik mənsubiyyəti sübuta yetirilib və bu məsələnin müxtəlif aspektləri yeddi bölmə üzrə araşdırmaya cəlb olunub. Dünya şərqşünaslığı, o cümlədən klassik poeziya üzrə görkəmli iranlı alim-mütəxəssislər farsdilli poeziyada digərləri ilə yanaşı “səbki-Azərbaycani” adlanan Azərbaycan üslubunu da fərqləndirir və bu sıraya Qətran Təbrizi, Xaqani Şirvani, Əbul-Üla Gəncəvi, Fələki Şirvani kimi farsdilli (yəni klassik farsca yazanlar, lakin etnik türklər) şairlərin yaradıcılığı ilə yanaşı, Nizaminin yaradıcılığını da daxil edirlər. Bu üslub farsca yazan şairlər arasında yalnız etnik Azərbaycan türkləri tərəfindən istifadə edilib. O, zəngin metaforası, mürəkkəb obrazlar sistemi, şairlərin fəlsəfi düşünməyə meyli və ərəb mədəniyyətinin (yalnız Xorasan üslubundan istifadə edən etnik fars şairlər buna heç bir halda yol verməyərək, ərəblərə aid hər şeyə təkəbbürlə, laqeydliklə yanaşır, özlərini ali mədəniyyətin nümayəndələri hesab edirdilər), digər qədim mədəniyyətlərin nailiyyətlərindən istifadəsi ilə seçilirdi. Bu və bir sıra digər məsələlər - XII əsrdə Gəncə əhalisinin etnik tərkibi, Nizaminin harada və hansı ailədə doğulub boya-başa çatması, onun doğma Azərbaycanla bağlılığı, türkə aid hər şeyə məhəbbət və rəğbət, fars poeziyasının nümayəndələri üçün səciyyəvi olan xüsusiyyətlərin olmaması, türk sözlərinin tez-tez işlədilməsi və s. dahi şairin etnik türk olmasına heç bir şübhə yeri qoymur.

Kitabda indiyə qədər bəzi tədqiqatçıların Nizaminin anasının kürd mənşəli olmasına dair fikirlərini əsaslandırdıqları və “metis” kimi tərcümə edilən “ikdiş” sözünün tamamilə yeni izahı yer alır. Müəllif bu mifi qəti şəkildə təkzib edir və Nizaminin həm atası, həm də anası tərəfdən Azərbaycan türkü olduğunu inandırıcı şəkildə sübut edir. Kitabda Nizami irsinin bəzi digər məsələlərinə, məsələn, “Xosrov və Şirin” poemasındakı Şirinin etnik mənşəyi və dini inancı, bəzi ermənisevərlər tərəfindən “Ermənistan” kimi təqdim edilən Arman vilayətinin etnik və konfessional tərkibi kimi məsələlərə də müəllifin münasibəti ifadə edilir.

Dekabrın 21-də Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) təşkilatçılığı və İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin tərəfdaşlığı ilə "Azərbaycanın inkişaf modeli: "Dünən, bu gün və sabah" mövzusunda konfrans keçirilib. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə

istinadən bildirir ki, tədbirdə əvvəlcə Prezident, Yeni Azərbaycan Partiyasının Sədri İlham Əliyevlə bağlı sənədli film nümayiş etdirilib.  

Yeni Azərbaycan Partiyası Sədrinin müavini – YAP Mərkəzi Aparatının rəhbəri Tahir Budaqov konfransda çıxış edərək dünya miqyaslı görkəmli siyasətçi, Prezident İlham Əliyevin fəaliyyətindən söz açıb. O, Azərbaycan Respublikasının bugünkü inkişafının təməlinin müstəqil dövlətimizin memarı və qurucusu ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulduğunu bildirib.

Milli Məclis sədrinin birinci müavini Əli Hüseynli "Azərbaycanda dövlət quruculuğu" mövzusunda məruzəsində bildirib ki, Vətən müharibəsində Ali Baş Komandan bölgənin ən güclü ordusunu yaratdığını ortaya qoydu.

Mədəniyyət naziri Anar Kərimov konfransda “Azərbaycanın yeni mədəniyyət strategiyası” mövzusunda məruzə edib. Nazir bildirib ki, biz əcdadlarımızın irsini qorumaqla kifayətlənməməliyik, eyni zamanda yeni yaradıcılıq nümunələri də yaratmalıyıq. Bu kontekstdə Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən yeni istiqamətlər müəyyən edilib: “2030-cu il üçün milli prioritetlər siyahısında mədəni və yaradıcı sənayelərin inkişafı da yer alır və dayanıqlı iqtisadiyyatın inkişafı bölməsində bu da qeyd olunub. Vətən müharibəsində Qarabağın azad edilməsindən sonra ərazilərimizə mədəniyyətin qaytarılması missiyamız davam etdirilir. Cənab Prezident tərəfindən Şuşa şəhərinin Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan edilməsi çox önəmli mesaj idi. Bu, Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərinə öz mədəniyyəti ilə qayıdışı idi. Azərbaycan Qarabağa təkcə iqtisadi, enerji layihələri ilə deyil, eyni zamanda "yumşaq güc"lə – mədəniyyətlə qayıdır. Xocalıda soyqırımı yaşamış bir ölkə olaraq Azərbaycan yenə də dünyaya sülh çağırışları edir”. 

Anar Kərimov qeyd edib ki, Azərbaycanın iqtisadi, hərbi, enerji təhlükəsizliyi qədər mədəni təhlükəsizliyi də təmin edilməlidir. Bu, nazirlik tərəfindən həyata keçirilən yeni mədəniyyət strategiyasının əsasını təşkil edir: “Yeni mədəniyyət strategiyasının elan olunması Vətən müharibəsində möhtəşəm Qələbə qazandığımız dövrə təsadüf edir. Zəfərimizi möhkəmləndirən amillərdən biri də mədəniyyətimizdir. Mədəniyyətimizi inkişaf etdirməklə vətəndaş cəmiyyətində onun rolunu artırmalıyıq. Yeni reallıqlara uyğunlaşmaq üçün insan kapitalının yeni çağırışlara cavab verməsi, hüquqi bazanın möhkəmləndirilməsi lazımdır. Mədəniyyətin davamlılığını qorumaq bizim ümdə vəzifəmizdir. Bu vəzifəni biz artıq Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın təşəbbüsləri ilə həyata keçirməkdəyik. Mədəniyyətin iqtisadi inkişafa töhfəsi gücləndirilməlidir. Bu da bizim yeni missiyamızdan biridir”.

Konfransda daha sonra müasir inkişafımızın müxtəlif istiqamətlərinə dair məruzələr dinlənilib. 

Sonda “Yeni Azərbaycan” qəzetinin şöbə redaktoru Nurlan Qələndərlinin “Böyük yolun Müzəffər davamçısı” kitabının təqdimatı olub.

“2020-ci ildə böyük zəfər kimi tariximizə düşən Vətən müharibəsi xalqımıza həm də tarixi mədəniyyət abidələrimizə qovuşmaq imkanı verdi.”

Bu sözləri Yeni Azərbaycan Partiyasının təşkilatçılığı və İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin tərəfdaşlığı ilə “Azərbaycanın inkişaf modeli: Dünən, bu gün və sabah" mövzusunda keçirilən konfransda mədəniyyət naziri Anar Kərimov deyib.

Şuşanın mədəniyyət paytaxtı elan edilməsinin dünyaya mesaj olduğunu vurğulayan nazir işğaldan azad olunmuş ərazilərdə planlaşdırılan böyük işlərin artıq başladığını, ilk növbədə, Şuşanın və digər ərazilərin düşmən tərəfindən dağıdılmış mədəniyyət abidələrinin bərpasının sürətlə aparıldığını bildirib.

“İrs/Erbe” jurnalının alman dilində çap edilmiş yeni nömrəsi bu dəfə də bir çox mühüm və maraqlı mövzuları əhatə edir, bununla belə Qarabağ bu buraxılışın əsas mövzusudur.

AzərTAC xəbər verir ki, baş redaktor Musa Mərcanlı “Təcavüz hüquqi vəzifə kimi” adlı giriş məqaləsində SSRİ-nin dağılma ərəfəsində başlanan yeni Qarabağ münaqişəsi zamanı erməni təcavüzkarlığı nəticəsində təkcə keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin (DQMV) deyil, həmçinin onun ətrafındakı yeddi bölgənin, ümumilikdə Azərbaycanın ərazisinin 20 faizinin işğal edildiyini bir daha alman oxucularının nəzərinə çatdırır. Mərcanlı qeyd edir ki, Azərbaycanın 30 ilə yaxın davam etmiş işğala son qoyan qələbəsindən sonra, 10 noyabr 2020-ci ildə Azərbaycan, Ermənistan və Rusiyanın birgə imzaladıqları razılaşma münaqişəyə son qoyulacağını, bölgədə bərpa işlərinin aparılacağını və uzunmüddətli sülhün bərqərar olacağını vəd edir. Buna baxmayaraq, Ermənistan tərəfindən Azərbaycanla sərhəddə və Qarabağda silahlı təxribatlar hələ də davam etməkdədir. Bunun səbəbini izah etmək istərkən Mərcanlı həm də moskvalı politoloq, professor Oleg Kuznetsovun jurnalın bu buraxılışında çap edilmiş bir məqaləsinə istinad edir. Bu məqalədə Kuznetsov belə bir fikri əsaslandırır ki, Ermənistanın Azərbaycana qarşı olan təcavüzü Ermənistanın hələ sovet dövrünün sonunda qəbul etmiş olduğu bir sıra hüquq sənədləri ilə bağlıdır. İlk növbədə, söhbət 1989-cu ildə Ermənistan və keçmiş DQMV Ali Sovetlərinin Ermənistanla keçmiş Dağlıq Qarabağ muxtar vilayətinin birləşməsi haqqında bütün beynəlxalq hüquq və öhdəliklərə zidd olaraq birlikdə qəbul etmiş olduqları qətnamədən gedir. Bu iddia həm də Ermənistanın 1990-cı ildə elan etdiyi müstəqillik haqqında bəyannaməsində yer almış və sonradan hətta konstitusiyaya daxil edilmişdir. Nə qədər ki, Ermənistan konstitusiyasını dəyişməyib, müstəqillik bəyannaməsindəki həmin bəndi ləğv etməyib, Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzü davam edəcəkdir.

Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət naziri Anar Kərimovun “Qarabağın azad edilməsi Azərbaycan mədəniyyətini yenidən birləşdirir” başlıqlı məqaləsində Qarabağın keçmişindən, buradakı qədim alban xristian mədəniyyətinə aid abidələrdən bəhs etdikdən sonra diyarın yeni tarixindən söz açır: Pənahəli xanın əsasını qoyduğu Qarabağ xanlığının, saldırmış olduğu Şuşa şəhərinin, Qarabağda həmin dövrdə tikilmiş tarixi abidələrin, burada yaranmış mədəniyyət, ədəbiyyat və musiqi nümunələrinin Azərbaycan mədəniyyətində tutduqları yerin əhəmiyyətini qeyd edir. 30 illik erməni işğalı dövründə dağıdılmış mədəniyyət abidələrinin bərpası, xüsusilə də bu ilin may ayında azad edilmiş Şuşada yenidən “Xarıbülbül” musiqi festivalının keçirilməsi hər şeydən əvvəl bunu göstərir: Qarabağın azad edilməsi ilə Azərbaycanın bu qədim diyarına mədəniyyət yenidən qayıdır, Azərbaycanın ərazisi kimi mədəniyyəti də birləşir, bütövləşir. Bunun sayəsində də Azərbaycan müstəqilliyini əldə etdikdən sonra ilk dəfə olaraq dünyaya öz mədəniyyətini bütövlükdə təqdim etmək imkanı qazanır.

Potsdam universitetinin professoru Fuhrmanın mərhum akademik Çingiz Qacar ilə birgə yazmış olduğu Nizami Gəncəviyə həsr edilmiş “880 ildən bəri canlıdır” məqaləsi bir daha böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkirinin həyatı, əsərləri və ölməz ideyaları haqqında məlumatları alman dilində oxucuların diqqətinə çatdırır.

“İrs/Erbe” jurnalının sonuncu buraxılışındakı digər məqalələr 44 günlük müharibə zamanı Azərbaycan şəhərlərinin dinc əhalisinin, yaşayış binalarının ermənilər tərəfindən raket zərbələrinə məruz qalmasına, azad edilmiş Qarabağda və ətraf bölgələrdə minaların təmizlənməsinə, aparılan quruculuq işlərinə, Füzulidə yeni hava limanının, Ağdam ətrafında “ağıllı kəndlərin” tikilməsinə həsr olunmuşdur.

ABŞ-ın keçmiş prezidenti Tramp elan edib ki, Çin dünyanı koronavirus bəlasına düçar etdiyi üçün təzminat ödəməlidir.

Foto: Euronews

Azərbaycanın Xalq yazıçısı Elçinin yeni yazdığı “Stalin” pyesinin Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrında premyerası göstərilib.

AzərTAC xəbər verir ki, tədbirdə görkəmli mədəniyyət və incəsənət xadimləri iştirak ediblər.

Stalin kimi ziddiyyətli, mürəkkəb xarakterli şəxsiyyətin otuz il nəhəng Sovet imperiyasına rəhbərlik etdiyi dövrdə həyata keçirdiyi repressiyalar zamanı milyonlarla insan məhv edilmiş, sürgünə, işgəncələrə məruz qalmışdır. Kim idi “yoldaş Stalin?”. Qaniçən bir zalım, yoxsa ölkənin inkişafı və gələcəyi naminə çalışan böyük dövlət xadimi? Bu suallara birmənalı cavab vermək mümkün deyil. “Stalin” pyesi də bu sualları qarşıya qoyur və onlara yüksək bədiiliklə cavab axtarır.

Əsərə Rusiyanın tanınmış rejissoru Kirill Zaborixin quruluş verib. Quruluşçu rəssam Tatyana Melnikova, bəstəkar Andrey Şoşkindir (Rusiya). Baş rolları Yaqub Zeynalov (Stalin), Marina Litvinenko (Olqa Aleksandrovskaya), Rüstəm Kərimov (Partiya kuratoru), Zaur İsgəndərov (Nazirlər kuratoru), Oleq Əmirbəyov (Təlükəsizlik kuratoru), Zaur Terequlov (Ticarət kuratoru) ifa ediblər.

Xalq yazıçısı Elçinin dram əsərləri artıq çoxdan ölkəmizin sərhədlərini aşmışdır. Onun “Mənim sevimli dəlim”, “Şekspir”, “Qatil”, “Teleskop”, “Sənətkarın taleyi” və s. kimi pyesləri müxtəlif dillərə tərcümə edilərək, dünyanın Ankara və İstanbul, Nyu-York və London, Moskva və Sankt-Peterburq, Roma və Seul və digər böyük şəhərlərinin teatrlarında müvəffəqiyyətlə tamaşaya qoyulmuş, tamaşaçıların rəğbətini qazanmışdır.

Qeyd edilməlidir ki, böyük uğurla keçən “Stalin” tamaşası, Elçinin S.Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrında hazırlanan doqquzuncu pyesidir.

Kris Normanın başçılıq etdiyi İngiltərənin əfsanəvi “Smokie” rok qrupunun sonuncu üzvü Terri Uttli 70 yaşında dünyasını dəyişib.

 TASS agentliyinin bildirdiyinə görə, bu barədə məlumat qrupun rəsmi səhifəsində yerləşdirilib. Məlumatda qeyd olunur ki, ifaçı uzun sürən xəstəlikdən vəfat edib.

Qeyd edək ki, bas gitaraçı və vokalçı Terri Uttli qrupun yaradıcılarından biri olub. “Smokie”nin 1976-cı ildə buraxdığı “Living Next Door to Alice” sinqlı vaxtilə dövrün ən məşhur hitinə çevrilmişdi. Bu ilin dekabrında “Crocus City Hall”da qrupun buraxdığı ilk diskinin 45-ci ildönümünə həsr olunmuş tədbir keçirilməli idi, lakin pansemiya səbəbindən tədbir 2022-ci ilin mart ayına təxirə salınmışdı.

Gələn il tədbir sonuncu mogikansız keçiriləcək.

Paris Sena çayında Seqən adasında (İle de Segun) yerləşən “Musiqili Sena” konsert zalında keçirilən 19-cu “Junior Eurovision-2021” mahnı müsabiqəsi başa çatıb. Bildiyiniz kimi, müsabiqədə ölkəmizi 11 yaşlı Sona Əzizova təmsil edirdi. O, “Günlərin birində” (One of those days) mahnısını təqdim etmişdi. Müsabiqədə 19 ölkədən təmsilçilər qatılmışdı. 

Bu, Azərbaycanın “Junior Eurovison” mahnı müsabiqəsində 4-cü iştirakı

idi. Ölkəmiz 2012-ci ildə “Eurovision-2012” mahnı müsabiqəsinə ev sahibliyi etmiş və həmin ildən də “Junior Eurovision” müsabiqəsinə qatılmağa başlamışdı. Azərbaycan Amsterdam (2012), Kiyev (2013) və Minsk (2018) “Junior Eurovision” mahnı müsabiqələrində iştirak etmiş, 2013-cü ildə ən yüksək - 7-ci yerdə qərarlaşmışdı.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı TASS agentliyinə istinadən məlumat veriri ki, bu dəfə təmsilçimizin nəticəni xeyli yaxşılaşdırıb, o, 151 xalla beşinci yeri tutub.

Ermənistan 224 balla birinci, Polşa 218 balla ikinci, Fransa 182 balla üçüncü yerdə qərarlaşıb.

(Şəkildə: təmsilçimiz Sona Əzizova)