Mədəniyyət Nazirliyinin “Şuşa mədəniyyətinin inciləri” layihəsi müxtəlif bölmələr üzrə təqdimatlarla davam edir. “Şuşa İli” münasibətilə həyata keçirilən layihənin “Şuşanın ədəbi həyatı” bölməsinin növbəti təqdimatı Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, böyük dramaturq, nasir, publisist və teatr təşkilatçısı, tanınmış ictimai xadim, Əməkdar incəsənət xadimi Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevə həsr olunub.

Əbdürrəhim bəy Əsəd bəy oğlu Haqverdiyev 1870-ci il mayın 17-də Şuşa şəhərində anadan olub. 1890-cı ildə Şuşa rеalnı məktəbinin altıncı sinfini bitirib, Tiflis rеalnı məktəbinin sоnuncu sinfində təhsini davam etdirib. 1891-ci ildə Tiflisdə təhsini başa vurduqdan sonra Peterburq Yоl Mühəndisləri İnstitutuna daxil оlub.

Gənc yazıçı özünün ilk pyesləri "Yеyərsən qaz ətini, görərsən ləzzətini" (1892) və "Dağılan tifaq"ı (1896) da Pеtеrburqda yazıb. 1899-cu ildə о, Pеtеrburqdan Şuşaya qayıdır. Şuşada iki il qalır və xalq yaradıcılığı nümunələrini tоplamaqla məşğul оlur. Ədib "Bəxtsiz cavan" pyеsini də 1900-cü ildə Şuşada yazır. Pyеs еlə həmin il tamaşaya qоyulur. 1901-ci ildə Ə.Haqvеrdiyеv Şuşadan Bakıya gəlir və burada "Pəri cadu" pyеsini tamamlayır.

Ə.Haqvеrdiyеv 1906-cı ildə Rusiya Dövlət Dumasına Gəncə quberniyası üzrə nümayəndə seçilir və Pеtеrburqda qalır, "Ağa Məhəmməd şah Qacar" faciəsini yazmaq üçün dövlət kitabxanasında araşdırma aparır. 1907-ci ildə yazıçı yеnə həmin faciəyə aid əlavə məlumat tоplamaq üçün İrana səfər еdir. Faciə ilk dəfə 1907-ci ildə Bakıda səhnəyə qоyulub və uzun illər böyük müvəffəqiyyətlə səhnələrdə оynanılıb.

1906-cı ildə "Mоlla Nəsrəddin" jurnalı nəşrə başlayıb. Ədib dərgidə “Cеyranəli”, “Xоrtdan”, “Həkimi-nuni-səğir”, “Lağlağı”, “Mоzalan”, “Süpürgəsaqqal” və başqa imzalarla hekayə, fеlyеtоn və publisist məqalələr çap еtdirir. Ə.Haqvеrdiyеvin jurnalda dərc olunan "Cəhənnəm məktubları", "Mоzalan bəyin səyahətnaməsi", "Marallarım" əsərləri böyük maraqla qarşılanıb.

Müəllifin "Qırmızı qarı", "Ədalət qapıları", "Ağac kölgəsində", "Vavеyla", "Köhnə dudman", "Baba yurdunda", "Qadınlar bayramı", "Kamran", "Sağsağan", "Yоldaş Kоrоğlu", "Çоx gözəl" və s. həmçinin "Marallarım" silsiləsindən hеkayələri ədəbi ictimaiyyətin diqqətini cəlb edib. Yazıçının hеkayələrinin bir qismi "Marallarım" (1927) və "Hеkayələr" (1940) kitabında tоplanıb.

1928-ci ildə ədəbiyyat və incəsənət sahəsindəki xidmətləri nəzərə alınaraq Ə.Haqverdiyevə “Əməkdar incəsənət xadimi” fəxri adı vеrilib. Böyük ədib 1933-cü il dekabrın 11-də Bakıda vəfat edib, Fəxri xiyaban dəfn olunub.

Prezident İlham Əliyevin 31 yanvar 2020-ci il tarixli sərəncamı ilə ədibin anadan olmasının 150 illiyi ölkəmizdə qeyd edilib. Ə.Haqverdiyevin 150 illiyi eyni zamanda UNESCO-nun 2020–2021-ci illər üçün görkəmli şəxslərin və əlamətdar hadisələrin yubileyləri siyahısına daxil edilib.

Mayın 15-də İranda “Şahnamə” poemasının müəllifi, görkəmli şair-filosof Əbdülqasım Həsən ibn Əli Tusun (Firdovsinin) (934-1025) doğum günü qeyd olunub.

AzərTAC İrandan xəbər verir ki, şairin doğum günü hər il müxtəlif təntənəli tədbirlərlə qeyd edilir. İranın Xorasan vilayətinin Tus şəhərində anadan olan şair uzun illər orduda xidmət edərkən xalqın məişəti, mifləri və əfsanələrini öyrənmiş, emosional təsirə malik şeirlər yazmışdı. Ə.Firdovsinin həyatı haqqında dövrümüzə az məlumatlar çatıb. Lakin dünya mədəniyyətinin ən görkəmli abidəsi hesab edilən “Şahnamə” şairin həyatı barədə də məlumatlar verir.

Ə.Firdovsinin fəlsəfəsi ondan ibarətdir ki, cəmiyyətdə hər kəs vicdanlı, vətənini, xalqını sevən, hər zaman hər yerdə haqsızlığa qarşı mübarizə aparan, sağlamlığına diqqət edib fiziki baxımdan güclü və humanist olmalıdır. Eyni zamanda, dostluğa və məhəbbətə sadiq qalmalıdır. Onun əsərinin əfsanəvi qəhrəmanları Rüstəm, Siyavuş, Cəmşid məhz belə yüksək keyfiyyətlərə malik personajlardır.

“Şahnamə” əsərini tamamlayan şair onu sultan Mahmud Qəznəviyə təqdim edir. Lakin Ə.Firdovsinin azadlıq sevgisi ilə yaşayan qəhrəmanları qəddar və despotik fikirlərə malik sultanın xoşuna gəlmir və şair təqiblərlə üzləşərək İrandan qaçmaq məcburiyyətində qalır.

Rəvayətə görə, Qəznəvilər dövlətinin hökmdarı Sultan Mahmud əsərin hər beytinə bir qızıl pul verəcəyini deyir, lakin "Şahnamə"ni oxuyandan sonra bəyənmir və Firdovsiyə hər beyt üçün qızıl yox, gümüş pul verir. Firdovsinin 30 ilə yazdığı "Şahnamə" poeması İranın VII əsrədək olan tarixini özündə əks etdirir. Bu əsər 60 min beytdən ibarətdir və əfsanəvi İran-Turan müharibələrindən bəhs edir.

Sonralar İrana qayıdan Ə.Firdovsi doğma Tus şəhərində vəfat edir. Sultanın qəzəbinə tuş gələn şairin nəşinin şəhər qəbiristanlığında dəfn edilməsinə icazə verilmir. Böyük şair-filosofu bir neçə dostu öz evinin bağçasında dəfn edirlər.

Ə.Firdovsinin anadan olmasının min illiyi münasibətilə Rza şah Pəhləvi 1928-ci ildə onun qəbri üzərində mavzoleyinin ucaldılması haqqında sərəncam verir. Bu gün şairin mavzoleyi İrana gələn turistlərin sevimli yerlərindən biridir.

Məşhəddəki Firdovsi Universitetinin ədəbiyyat kafedrasının müəllimi professor Fərzad Qaemi “Şahnamə”ni İranın ən qədim ədəbiyyat nümunəsi adlandıraraq bildirib ki, ondan əvvəl Əbu Mənsur, Ədbülməyid Bəlxi, Əbu Məsudu və digər şairlər də “Şahnamə” yazıblar. Professor qeyd edir ki, şaha ithaf olunan böyük əsərlər “Şahmanə” adlandırılırdı, bu da böyük bir ədəbi cərəyanın yaranmasına səbəb olmuşdu. Lakin Firdovsinin “Şahnaməsi” onunla fərqlənirdi ki, o, İran tarixini, mədəniyyətini və milli kimliyini ədəbi üsulla çatdırmışdı.

Qeyd edək ki, Firdovsi ömrünün son illərində yazdığı “Yusif və Züleyxa” əsərində “Şahnamə”ni özündən uydurub yazdığını etiraf edir. 

Şairin əsərləri bir sıra dillərlə yanaşı, Azərbaycan dilinə də tərcümə edilib.

Günün fotosu: Ukraynada “Eurovision” qələbəsini coşğu ilə qarşılyıblar

“Kalush Orchestra" qrupunun “Eurovision” qalibiyyətini Kiyevdə “Balaca xoşbəxtlik cücərtisi” adlandırıblar. Müharibənin həyatı iflic etdiyi bir dövrdə bu mədəniyyət qələbəsi ukraynalıları əməllicə sevindirib. 

Prezident Vladimir Zelenski öz saytında yazıb: “Bizim cəsarətimiz dünyanı valeh edir, bizim musiqi Avropanı fəth edir”.

Foto: Euronews

YARAT Müasir İncəsənət Məkanı, XX-XXI əsrlər Azərbaycan Rəngkarlığı Muzeyində Azərbaycan rəssamı Ucal Haqverdiyevin ilk genişmiqyaslı muzey sərgisi təqdim edilir.

YARAT-dan AzərTAC-a bildirilib ki, mayın 26-da açılacaq sərgi fərdi və ictimai kolleksiyalardan toplanmış ekspozisiya, 300-ə yaxın rəngkarlıq və qrafika əsərləri ilə rəssamın yaradıcılığının tam spektrini əhatə edərək, onun bir çox rəsmlərini, eskizlərini, albom qaralamalarını, şeirlərini, şəxsi əşyalarını, eləcə də fotolarını ilk dəfə bir araya gətirir. Əsərlərin əksəriyyəti geniş ictimaiyyətə ilk dəfə təqdim olunur.

“Mövcudluqda ünsiyyət” Ucal Haqverdiyevin “məkanda olması” ideyasını nəql edir. Sərgi rəssamın yaradıcılığının bütün bucaqlarını işıqlandıraraq, onunla səssiz “dialoqda” olmaq imkanını təklif edir. Rəssamın həyatda olmamasına baxmayaraq, sərgi Ucalın məkana “müşahidə” və “nəzarət” etməsi konseptindən çıxış edir. Bu “ünsiyyət” Ucalın “mövcudluğunu” hiss etdirir.

Ucalın daxili aləmindən bəhs edən ekspozisiya, rəssamın şəxsiyyətinin və yaradıcılığının bütün aspektlərini əks etdirməklə, həm də onun daim yeniliklər axtarışında olan mükəmməl kolorist və rəsm bilicisi kimi də təqdim edir. Ötən əsrin 80-ci illərində yaradıcılıq yolunu başlayan Ucalın müxtəlif janr, istiqamət və növlərdə bədii axtarışları/eksperimentləri məlumdur. Təkcə vizual axtarışlarla deyil, həm də tematik cəhətdən zəngin olan yaradıcılığında rəssam gündəlik mövzulardan savayı (insanlar, heyvanlar, təbiət, əşyalar və s.) təxəyyül və yuxular, Şərq fəlsəfəsi və dini mövzulara ciddi istinadlar edir. Bu axtarışların nəticəsində Ucal bənzərsiz dəst-xəti ilə müstəsna vizual dilini yaradaraq, öz müxtəlifliyində heç kimə bənzəməyən rəssam kimi incəsənət tarixində qalıb.

O, həyatının son 5 ilini Bakıda yerləşən Mixail Arxangel kilsəsinin divar rəsmlərinin çəkilməsinə həsr etmişdir. Ölümündən sonra yarımçıq qalmış işini onun həyat yoldaşı, rəssam Yelena Haqverdiyeva tamamlamışdır.

Sərginin kuratoru Fərəh Ələkbərlidir.

Əli Kərim adına Sumqayıt Poeziya klubunda yazıçı publisist Dilarə Rüstəmin 44 günlük savaşımızın 40 qəhrəmanından bəhs edən “Məni göylərdə axtarın” kitabının təqdimatı keçirilib. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Azərbaycan Himni səsləndikdən sonra Vətən uğrunda şəhid olanların xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad olunub.

“Məni göylərdə axtarın” kitabında vətən uğrunda şəhid olmuş 40 şəhidin həyat hekayəti 408 səhifədə canlandırılıb, kitabda vətənimizin müxtəlif bölgələrində doğulub boya-başa çatmış qəhrəman oğullarımızın döyüşdə göstərdikləri şücaətlər, onların qısa, lakin şərəfli ömür yolundan söhbət açılır.

Çıxışçılardan Milli Məclisinin deputatı Nizami Səfərov Azərbaycan torpağının azadlığı uğrunda canından keçmiş oğul və qızlarımızın xatirəsinin hər zaman uca tutulduğunu, qəhrəmanlarımızın döyüş yolu haqqında artıq bir neçə kitabın yazıldığını söyləyib. Şəhid qəhrəmanlarımıza həsr olunan kitabların təqdimat mərasimini ən böyük hadisə adlandırıb. Dilarə Rüstəmin müzəffər qələbəmizdən sonra ərsəyə gətirdiyi kitabın şəhidlərin adına ən gözəl abidə olduğunu deyib.

Təqdimat mərasimində iştirak edən şəhidlərimizin valideynləri çıxış edərək, vətən uğrunda canından keçən övladlarının adına yazılmış kitabın onlara təsəlli olduğunu deyiblər. 

Sumqayıtdakı 11 nömrəli məktəbin şəhid Kamil Şirinov adına 1-ci “a” sinfinin şagirdləri ədəbi kompozisiya ilə çıxış ediblər.

Vətən müharibəsi qazisi Fədai Allahverdiyev müharibə xatirələrini, döyüşçü şair Elvin İntiqam isə “Məni göylərdə axtarın” kitabında adı keçən komandiri olmuş Emin Əsədov haqqında xatirələrini və komandirinə həsr etdiyi şerini söyləyib.

Əməkdar jurnalist Faiq Hüsiyev, yazıçı Varis, tədqiqatçı jurnalist Aida Eyvazlı, kitabın redaktoru Xəyalə Həmzəliyeva Dilarə Rüstəmin şəhidlərimizin həyatına həsr etdiyi kitabının məziyyətlərindən danışıblar. 

Çıxış edənlər kitabda toplanan həyat hekayətlərində hər bir şəhid oğlumuzun qəhrəmanlığının və adi həyat tərzinin ustalıqla qələmə alındığını qeyd ediblər.

Kitabın müəllifi Dilarə Rüstəm deyib ki, 9 aya ərsəyə gətirdiyi 40 igidin həyatını yazmaq onun üçün nə qədər ağır olsa da, bu, onların qəhrəmanlığı qarşısında çox azdır.

Tədbir zamanı tanınmış vokal ifaçısı, Əməkdar artist Zemfira İsmayılova və müğənni Rəhilə Quliyeva şəhidlərimizi və qələbəmizi tərənnüm edən mahnılar oxuyublar.

Sonda xatirə şəkilləri çəkilib, Dilarə Rüstəm hədiyyə kitabları imzalayıb.

Bu gün Azərbaycan Dövlət Musiqili Teatrında maraqlı tamaşalardan sayılan SSRİ Xalq artisti, məşhur bəstəkar Rauf Hacıyevin “Qafqazlı qardaşqızı” operettası əsasında hazırlanmış eyniadlı səhnə əsəri nümayiş ediləcək.

Teatrın rus bölməsi tərəfindən hazırlanan tamaşanın quruluşçu-rejissoru, Əməkdar incəsənət xadimi Əli Usubovdur.

Rauf Hacıyevin musiqisi, sevgi və intriqadan ibarət maraqlı süjeti, incə, məntiqli yumoru ilə seçilən “Qafqazlı qardaşqızı” operettası indiyə qədər Moskvanın, Sankt-Peterburqun, Riqanın, Nalçikin, Volqoqradın musiqili teatrlarında tamaşaya qoyulub.

Qeyd edək ki, mayın 14-də göstəriləcək tamaşanın quruluşçu-dirijoru Əməkdar incəsənət xadimi Nazim Hacıəlibəyov, quruluşçu-rəssamı Rusiya Rəssamlıq Akademiyasının həqiqi üzvü, professor Dmitri Çerbadji, quruluşçu-baletmeysterləri Leyla və Zakir Ağayevlərdir.

Biletləri şəhərin bütün teatr-konsert kassalarından, “ASAN xidmət” mərkəzlərindən, eləcə də “iticket.az” saytından əldə etmək olar.

Dünyanın ən böyük berbekyüsü - ət qızartması Braziliyanın Parauarebas şəhərində (Para ştatı) - şəhərin 34 illiyininin qeyd edilməsi zamanı hazırlanıb və bu xəbər ötən günün ən çox oxunan xəbəri olub. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Euronews-a istinadən xəbər verir ki, sözügedən bayram şəhər meriyası tərəfindən təşkil edilib. Şəhər Administrasiyasının məlumatına görə, churrasco (braziliyalılar ət qızartmasını bu cür adlandırırlar) üçün 20 min kiloqram ət istifadə ediblər. Parauapebasda 140 min nəfər yaşayır. Hesablanıb ki, təxminən hər adama 142 qram ət düşür, bu da potensial olaraq hər bir sakinin doyması üçün kifayət edir.

Acgözlər isə əlavə porsiya da yeyə biliblər, çünki hesablamada südəmər körpələr də nəzərdə tutulub, onların porsiyalarına da məhz qızartma ətin ləzzətindən doymayanlar sahib olublar. 

Əlbəttə ki, rəhbərlər üçün əhaliyə bayram sevinci yaşatmaq böyük hünərdir.

Beynəlxalq “Xarıbülbül” folklor festivalında iştirak etmək üçün Şuşaya getmiş şair Əkbər Qoşalı kamerasını işə salaraq bir neçə gözəl etüd lentə almışdır. Dağ, yamyaşıl meşə, mavi səma birləşərək rəng palitrası kombinasiyasının mükəmməl həllini yaratmışlar. 

Baxın və zövq alın.