Super User

Super User

Günün fotosu: Dövlət Departamenti Ruisyanı xarici siyasətçiləri satın almaqda ittiham edir

 

ABŞ Dövlət Departamemti məlumat yayıb ki, Rusiya xarici məmur və siyasətçiləri satın almaq üçün 2014-cü ildən bəri 300 milyon dollardan artıq pul xərcləmişdir. Bu pullar Mərkəzi Amerikada, Şimali Afrikada, Asiyada və Yaxın Şərqdə təsir gücünü artırmq üçün nəzərdə tutulurdu.

Mənbə: Euronews

Cümə axşamı, 15 Sentyabr 2022 11:00

Bir xalqın yaddaş ritmi olan Dombra

Aida Eyvazlının Qazaxıstandan yazır

 

Dünya Liderlərinin və Ənənəvi Dinlərin Qurultayında ali qonaq qismində iştirak edən Roma Papası daim diqqət mərkəzindədir. Çoxsaylı müxbirlər onu bir an da tək buraxmır, ondan fikir almağa çalışırlar. Budur, Papadan növbəti çıxış. O, Qazaxıstandakı müxtəlifliyi və harmoniyanı milli musiqi aləti dombraya bənzətdiyini qeyd etdi:

-Mən bu ölkədə olmağımdan çöx şadam, bu ölkə böyük olduğu qədər də qədimdir,  bu ölkədə dialoqun və birliyin yolunu tapmaq üçün dünyanın bir zəvvarı kimi ziyarətə gəlmişəm. Bizim dünyamızda təcili olaraq harmoniyanı bərpa etməyin zamanı yetişib. Harmoniya. Ölkənizə məxsus ənənəvi və xüsusi musiqi aləti vardır, artıq onunla tanışam. Adı Dombradır. O, Qazaxıstanın mədəni simvoludur, o qədər vacib bir alətdir ki, hətta onun adına xüsusi gün də təyin etmisiniz. Ona görə də mən öz çıxışımı elə bu sirli musiqi alətinin üzərində qurmaq istəyirəm. Buraya gəlməzdən əvvəl, öyrəndim ki, hələ orta əsrlərdən başlayaraq  insanlar bu musiqi alətində ifa ediblər, onun sədaları altında şeir deyib, dastanlar danışıblar. Bununla da keçmişi bu günlə bağlayıblar. Müxtəlifliklə davamlılığın simvolu bütöv bir ölkənin  ritm yaddaşıdır və bu bizdən əvvəlki  həyat ilə, keçmiş ilə bağlarımızı unudulmamağa qoymur. Həmçinin əcdadlardan qalmış ənənələr keçmişi xəzinə kimi qorumağı öyrədir, bu da ki, sizdə vardır. Burada sizin gözəl bir adətinizi xatırlamaq istəyirəm: həftənin cümə günləri səhər tezdən əcdadlarınızın adına 7 çörək bişiririsiniz.

Pantifik eyni zamanda qeyd etdi ki,  “dombra iki simə toxunaraq çalınır. Qazaxıstan həm də “iki paralel sim” arasında harmoniya yaradaraq irəli getmək qabiliyyətini xarakterizə edir: qışda şiddətli şaxtaları və isti yayı, qədim şəhərlərin yeni müasir şəhərlərlə görüşməsi ilə simvollaşdırılan ənənələr və tərəqqi də bu ölkənin bəzəyidir.

O dedi:

-Bu ölkə bir də ona görə gözəldir ki,  burada  iki qəlbin – Asiya və Avropanın melodiyaları səslənir, bu da iki kontinenti birləşdirmək missiyasını yaradır. Dombranın simləri  buradakı digər mədəniyyətlərə məxsus  musiqi alətlərinin simləri ilə eyni musiqini ifa edir.Bu simlərdən axan səslər süzülərək özlüyündə  ümimi xor , ümumi harmoniya yaradraq, həyatın nəbzini tutur. Dombta  bizim üçün də bir stimuldur. O ilk növbədə , xalq çalğı alətidir, onun musiqisində bu xalqın ruhu və gücü yaşayır. Mən çıxışımın sonunda yenə dombradan danışmaq istəyirəm.  Siz yəqin ki, deyəcəksiniz ki, Papa- musiqiçidir! Dombra həm Qazaxıstanı və bu regionun digər ölkələrini bir-birinə yaxınlaşdırır. Bu da  dünyanın  mədəni mənzərəsinin genişlənməsinə böyük  töhfə verir. Mən arzu edirəm ki, bu ölkənin adı hər zaman harmoniya və sülhlə sinonim olsun.

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı şair Musa Ələkbərlinin “Analar, şəhidlər…” şeirini təqdim edir. Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin. 

 

 

Dərdin paylanıbdır obaya, elə,

Tarix bu yaranı unudan deyil.

Bu günün qələbə sevinci belə

Gözünün yaşını qurudan deyil.

 

Batdı gözlədiyin nişanı, toyu

Bir daha sən onu görməyəcəksən.

“Anan ölsün” deyib bir ömür boyu

Məzarı üstündə göynəyəcəksən.

 

Nələr çəkdiklərin Tanrıya bəlli,

Qaysağı yaranın dərini verməz.

Nə mahnı, nə şeir, heç bir təsəlli

Sənə öz oğlunun yerini verməz.

 

Qəlbiniz həsrətdən oda düşəndə

Gedin Qarabağa siz axın-axın.

O şəhid oğlunuz yada düşəndə

Murova boylanın, Şuşaya baxın.

 

Silinməz bu ağrı, bitməz bu səfər,

Yolun çox uzundur şəhidim, sənin.

İki min səkkiz yüz səksən bir nəfər

Şəhid anası var indi Vətənin.

 

Qəlbindən silinməz getməz bu kədər

Sizi zaman-zaman anacaq onlar.

Şəhid balasına yandığı qədər

Doğma Vətəninə yanacaq onlar.

 

İgidlər önünü kəsdilər şərin

Açıldı Vətənin qolu, qanadı.

İki min səkkiz yüz səksən bir nərin

İndi bir kəlmədə boy verir adı!

 

Şəhidlər – nur verən Günəşə, aya,

Şəhidlər, tarixə dönən şəhidlər.

Şimşək yanğısıyla gəlib dünyaya,

Şimşək alovutək sönən şəhidlər!

 

Yarımçıq ömürlə bütöv getdiniz,

Bu yurdda günəşlə, ayla tənsiniz.

Siz canı Vətənə fəda etdiniz,

İndi hər biriniz bir Vətənsiniz.

 

Sizə ağı deyib öyən analar,

Qəlbimi yer-yerdən qanadır indi.

“Oğul, anan ölsün” deyən analar

Anamız Vətənə anadır indi!

Cümə axşamı, 15 Sentyabr 2022 13:00

Ən çox oxunan: Dünyanın ilk sualtı göydələni

 

Belçikalı memar Vinsent Kallebot 20 min nəfər üçün nəzərdə tutulmuş sualtı göydələnlərə konsept dizayn hazırlayıb. 

Və bu konsepsiyada bəyan edilən ekoloji cəhətdən təmiz strukturlar lazımi enerji və istiliyi özləri istehsal etdikləri üçün qalıq yanacaqlardan istifadəyə ehtiyac duymayacaqlar. 

 

Memarın fikrincə, layihə həyata keçirildikcə atmosferə atılan zərərli qazların səviyyəsi durmadan azalacaq.

Sualtı okean göydələni daxili quruluşuna görə meduzaya bənzəyir, spiral şəklində olan sualtı hissəsi isə 1000 metr dərinliyə gedir. Sualtı evin içərisində ofislər, emalatxanalar, elmi laboratoriyalar, dəniz təsərrüfatları, məhsul yetişdirmək üçün yerlər və qazon parkları olacaq.

İçməli suya olan tələbatın öz elektrik stansiyası hesabına ödənilməsi nəzərdə tutulur. Havanın yenilənməsi yuxarıda yerləşən külək boruları vasitəsilə oksigen stansiyasının köməyi ilə həyata keçiriləcək. Mərcan rifləri, balıqçılıq və öz təsərrüfatları sualtı göydələnlərin sakinlərini qida ilə təmin edəcək.

 

Bosniya və Herseqovinanın paytaxtı Sarayevoda V Beynəlxalq Sənədli Filmlər Festivalı keçirilib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, “Al Jazeera Balkans”ın təşkil etdiyi və bu il “Ağ göyərçin” şüarı ilə keçirilən festivalda insan hekayələrindən bəhs edən filmlər nümayiş olunub. Festival çərçivəsində dünyanın müxtəlif yerlərindən və region ölkələrindən 12-si müsabiqə kateqoriyasında olmaqla 25 sənədli film təqdim edilib.

Münsiflər heyətinin qərarına əsasən, “Baş mükafat” Qorki Qlazer Müllerin “Düşmənin uşaqları” sənədli filminə verilib. Sənədli film 7 nəvəsini həbsdə olduqları İŞİD terror təşkilatının Suriyadakı düşərgəsindən xilas etməyə çalışan bir adamın hekayəsindən bəhs edir.

Julie Bezerra Madsenin “Görməli hər şey” sənədli filmi isə münsiflər heyətinin xüsusi mükafatına layiq görülüb.

 

Sentyabrın 12-də gecə saatlarından etibarən Ermənistan silahlı qüvvələri bölmələrinin Azərbaycan-Ermənistan dövlət sərhədində törətdikləri genişmiqyaslı təxribat nəticəsində baş verən döyüş toqquşmasında Azərbaycan Silahlı Qüvvələri sırasından şəhidlərimizin olması ilə əlaqədar 18 Sentyabr - Milli Musiqi Gününə həsr olunan bütün təntənəli tədbirlər Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən təxirə salınıb.

Bu barədə Mədəniyyət Nazirliyindən bildirilib.

Qeyd olunub ki, Musiqi Günü çərçivəsində keçiriləcək festivalın proqramında olunan dəyişikliklərə əsasən, yalnız elmi-nəzəri konfrans, ustad dərsləri və akademik musiqi tədbirləri saxlanılır.

Həmçinin teatr mövsümünün 150-ci yubiley mövsümünün açılışına həsr olunmuş təntənəli tədbirlər də təxirə salınır.

 

Sentyabrın 12-də gecə saatlarından etibarən Ermənistan silahlı qüvvələri bölmələrinin Azərbaycan-Ermənistan dövlət sərhədində törətdikləri genişmiqyaslı təxribat nəticəsində baş verən döyüş toqquşmasında Azərbaycan Silahlı Qüvvələri sırasından şəhidlərimizin olması ilə əlaqədar “İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi bir sıra tədbirləri təxirə salıb.

Bu barədə Qoruq İdarəsinin mətbuat xidmətindən məlumat verilib.

 

“Şuşa İli” ilə əlaqədar Azərbaycan İstiqlal Muzeyi tərəfindən həyata keçirilən “Şuşa Qarabağın dünəni, bu günü, sabahı” adlı layihəsi çərçivəsində təqdimatlardan biri azərbaycanlı yazıçı və dramaturq Nəcəf bəy Vəzirova həsr edilib.

 

AzərTAC xəbər verir ki, təqdimatda görkəmli yazıçının həyat və yaradıcılığı haqqında məlumat verilir. 

Nəcəf bəy Vəzirov 1854-cü il aprelin 2-də Şuşa şəhərində anadan olub. Nəcəf bəy ilk təhsilini dini məktəbdə alıb. Burada bir il oxuduqdan sonra Şuşa şəhərindəki mülkiyyə məktəbinə gedir. Təhsilə, elmə böyük maraq göstərən Nəcəf bəy 1868-ci ildə təhsilini davam etdirmək məqsədilə Bakıya gəlir və burada Realnı Gimnaziyaya daxil olur. 

Gimnaziyada oxuyarkən Nəcəf bəy Vəzirovun böyük Azərbaycan alimi, o zaman gimnaziyada dərs deyən Həsən bəy Zərdabi ilə tanışlığı onun fikri inkişafına güclü təsir edir.

Nəcəf bəy Vəzirov 1874-cü ildə gimnaziyanı gümüş medalla bitirib və ali təhsil almaq üçün Peterburqa gedib.

Onun dramaturgiyası tənqidi realizmin estetik prinsipləri ilə xüsusi səciyyə daşıyır. O, dram əsərlərində maarifçilik hərəkatının ictimai-sosial məzmununu, həmin dövrün insanlarının psixoloji həyat tərzlərini təsvir etməyin bariz nümunələrini yaradıb, faciəvi obrazlar silsiləsi gətirib. 

Azərbaycanda teatr sənətinin inkişafı, aktyor nəslinin yetişməsi üçün yorulmadan fəaliyyət göstərib.

Nəcəf bəy Vəzirov 1926-cı ildə təcrübə məşğələləri aparmaq üçün tələbələr ilə birlikdə Şamaxıya gedir və iyul ayının 12-də orada ürək çatışmazlığından vəfat edir. Yazıçının cənazəsi Bakıya gətirilərək Fəxri xiyabanda dəfn olunub.

 

"Şuşa İli" ilə əlaqədar Azərbaycan İstiqlal Muzeyi tərəfindən həyata keçirilən "Şuşa - Qarabağın dünəni, bu günü, sabahı" adlı layihəsi davam edir.

 

Bu layihə çərçivəsində təqdimatlardan biri Şuşa şəhərinin Çuxur məhəlləsində yerləşən tarixi-memarlıq abidəsi - Hacı Quluların mülkünə həsr olunub.

Üçmərtəbəli saray tipli evin inşasına 1849-cu ildə İkinci Gildiya taciri Qulu Məhəmmədəli oğlunun sifarişi əsasında başlanılmışdır. Hacı Qulu sarayı kimi tanınan bu mülk öz memarlıq üslubu və milli koloriti ilə göz oxşayır. Sarayın 46 otağı və iki böyük qonaq zalı var idi.

Bu evin otaqları xidmət məqsədinə uyğun olaraq müvafiq formada inşa edilib. Tikilinin pəncərələri hamısı şəbəkə ilə işlənib. Evin birinci mərtəbəsi xidməti otaqlardan, ikinci mərtəbəsi yemək və yaşayış otaqlarından, üçüncü mərtəbəsi tamamilə parad xarakteri daşıyan iri zal və onun yanlarında yerləşən qonaq otaqlarından ibarət idi. Evin həyətə baxan fasadında üçmərtəbəli açıq veranda yerləşirdi. Tikilinin yan tərəfində yerləşən açıq daş pilləkən bu verandalara aparırdı. Üçüncü mərtəbə və verandalara aparan açıq daş pilləkənin sütunları taclı və qanadlı ilan oymaları ilə bəzədilmiş sutunlara malikdir.

Mülkün böyük qonaq zallarından biri 1865-ci ildə Şuşada olmuş rus rəssamı Vasili Vereşaginin əsərində təsvir olunub.

Təəssüf ki, 1992-ci ildə Şuşa şəhərinin ermənilər tərəfindən işğalı zamanı Hacı Quluların mülkü top atəşinə tutularaq divarları dağıdılıb. Yalnız mülkün tağvari girişi olan əsas divarı və yuxarı mərtəbələrə qalxan pillələri qalıb.

 

Sentyabrın 14-də Azərbaycanda Atatürk Mərkəzində tanınmış şair-publisist, AYB-nin üzvü Güləmail Muradın “Nuru Paşa dastanı” kitabının təqdimatı keçirilib.

 

Təqdimat mərasimində çıxış edən yazıçı, publisist, filologiya elmləri namizədi Məti Osmanoğlu kitab haqqında fikirlərini bölüşüb. Bildirib ki, yaradıcılığında daim vətənpərvərlik mövzusuna xüsusi yer ayıran istedadlı şairə Güləmail Murad “Nuru Paşa dastanı”nda da vətəndaşlıq mövqeyindən çıxış edərək yenə də qiymətli bədii əsər ortaya qoyub. Özünün individual yanaşması ilə bu qəhrəman obrazının təbii, bədii boyalarla təqdimatını verən müəllif oxucuya sözünün qüdrətindən doğulan elə bir obrazı təqdim edir ki, oxucu bu obraz vasitəsilə tarixi keçmişinə dönür və doğma obrazın qəhrəmanlığını sevə-sevə göz önünə gətirir. Əsər boyu qəhrəmanına sevgi sərgiləyən müəllif sözün polisemantikasından istifadə edərək obrazının təqdimatını bədii ustalıqla verir. 

Tədbirdə filologiya elmlər doktorları Valeh Nəsibli, Salidə Şərifova və başqaları kitabın məziyyətlərindən danışıblar. Diqqətə çatdırılıb ki, G.Muradın “Nuru Paşanın dastanı” kitabında qardaş Türkiyənin ölkəmizə əsl qardaş münasibəti sərgilədiyinin şahidi oluruq. Əsərdə işıqlandırılan əfsanəvi qəhrəman Nuru Paşa obrazı türkçülüyün qoruyucusu kimi yadda qalır, xalqımızın ağır günündə Azərbaycanın müdafiəsi naminə vuruşur. Əsərin bədii çəkisi olduqca ağırdır.

Güləmail Muradın yaradıcılığını neçə illərdi sevə- evə izlədiklərini vurğulayan çıxışçılar diqqətə çatdırıblar ki, yaradıcılığa lirik şeirlərlə başlayan şair son otuz ildə qələmini süngüyə çevirib, hərbi mövzuda iyirmiyə yaxın kitab nəşr etdirib. “Qarabağ harayı” yalnız onun yox , bütün Azərbaycan xalqının fəryadı idi. Onun sonrakı kitablarında da qəhrəmanlarımızın döyüş yolları, torpaq uğrunda canından keçən oğulların şücaəti bədii boyalarla, həzin misralarla qələmə alınıb. 

Natiqlər müəllifə yeni yaradıcılıq uğurları arzulayıblar.

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.