“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə şair Vahid Aslanın şeirləri təqdim edilir. 

 

 

Kənd yolları

 

Salam, xoş görmüşük a, kənd yolları.

Söyləyin, siz məni tanıdınızmı?

Babalar qınayır unudanları,

Yoxsa siz də məni qınadınızmı?

 

A, nənə cığırlar!

A, baba yollar!

Siz məni məktəbə aparmısınız.

Qoşa qanad kimi uzanan qollar,

Siz məni dağlara qaldırmısınız.

 

Bir ucu dərəyə sallanıb gedən,

Bir ucu zirvədə buluda dəyən;

Bir ucu anamtək dualar edən,

Bir ucu atamtək durub gözləyən;

 

A, vəfalı yollar!

A, doğma yollar!

Siz mənim xatirə dəftərimsiniz.

Üzümü ağ edən doğrum-uğurum,

Üzümə durmayan səhvlərimsiniz.

 

Sizi babaların alnının təri,

Əlinin qabarı əkib bilirəm;

Doğan sabahlara, gələn illərə

İşıq xətti kimi çəkib bilirəm;

 

Siz dar günlərimin ümid yolları.

Sizi unutmaram a, kənd yolları.

 

*

Gözümdən yıxıldınsa,

Özüm, sənə əlvida!

Yarı yolda qaldınsa,

Dözüm, sənə əlvida!

Sonunda işıq yoxsa,

İzim, sənə əlvida!

Daşdan-kəsəkdən qorxsan,

Dizim, sənə əlvida!

Düzü əyri gördünsə,

Gözüm, sənə əlvida!

Məndən qabaq öldünsə,

Sözüm, sənə əlvida!

 

 

Sevdim səni

 

Ovqatımın havasını,

Gözlərimin sevdasını,

Susmağımın mənasını,

Duyan bilib sevdim səni.

 

Sevən qəlbim düşsə dara,

Möhtac olsa vəfadara,

Qəribsəyən duyğulara,

Həyan bilib sevdim səni.

 

Onsuz da hər şey anidi,

Şair ruhum ürfanidi.

Gördüm bu dünya fanidi,

Dünyam bilib sevdim səni.

 

 

Azərbaycanım

 

Dağlara söykənən ey ana yurdum!

İsti qucağında şən yuva qurdum!

Gözümü açanda zirvəni gördüm.

Zirvə görkəmində mən səni gördüm.

Gördüm ki, genişdi yamacın, çölün.

Yaxanı bəzəyir çiçəyin, gülün.

Yaşıl meşələrin uzanıb gedir.

Palıdın yarpağı mənə əl edir.

Burulub dumanda azan yolların,

Arzumu köksünə yazan yolların,

Yurdum!

Sevdalanan yolçusu oldum.

Ağlım kəsən gündən sənə vuruldum!

Beləcə qoşulub bir dağ çayına,

Axdım arzuların dolaylarına.

Qalxdım göy üzünün buludlarına,

Baxdım vətənimin hüdudlarına,

Gördüm ki, yer üzü bir müstəvidi,

Qabaran dənizlər üzən gəmidi.

Qaya ömürlüdü, milyon yaşlıdı,

Gördüm ki, vətənim qartal başlıdı.

Sənə qurban olsun nəfəsim, canım!

Ey mənim qüdrətli Azərbaycanım!

 

 

Darıxdım

 

Hava bir az ağırdı,

Göyün üzü qaralıb.

Bir səs məni çağırdı,

Kimsə bayırda qalıb?!.

 

Kim olacaq, küləkdi.

Arabir uğuldayır;

Ömür - vuran ürəkdi,

Əqrəbi geri sayır.

 

Düşündükcə darıxdım,

Sıxdı məni divarlar.

Düşünməyi buraxdım,

Sonda ki, ayrılıq var.

 

Bir dəli şimşək çaxdı,

Hönkürdü göyün üzü.

Səndəmi çox darıxdın?

Hardasan, qara gözlüm!

 

...Pəncərəmi döyürsən,

Dönüb, yağışa baxdım.

Bildim ki, üşüyürsən,

Səndən ötrü darıxdım.

 

 

Şuşa Fatehlərinə 

 

Qılınc kimi sıyrılan,

İşıq kimi yayılan,

And yeri vətən olan

Sözlərindən öpürəm!

 

Dağ çapan, qaya yaran,

Şərin belini qıran,

Sonda Şuşaya varan

İzlərindən öpürəm!

 

Qançır olan, qan sızan,

Daşlardan səngər qazan,

Təpəri zəfər yazan

Dizlərindən öpürəm!

 

Yuxu nədi bilməyən,

Qorxu nədi bilməyən,

Şuşada gülümsəyən

Gözlərindən öpürəm!

 

 

Mən hələ uşağam

 

Mən hələ yel atlı, şimşək qanadlı,

Xəyalı göylərdə kənd uşağıyam;

Mən hələ bir dəli yağışdan sonra,

Havadan asılan göy qurşağıyam;

 

Nolsun qədər ötüb, zaman fırlanıb,

Ömrümdən nə qədər vaxt oğurlanıb...

Yenə ilk sevgimin 15 yaşı var,

Kömür gözləri var, qılınc qaşı var,

Ərik dodaqları, alma yanağı,

Görüşə geciksəm ağlamağı var,

Pəncərə önündə durub baxmağı,

Baxdıqca sinəmi dağlamağı var;

 

Yaxşı yadımdadı

Bir qış günündə,

Məktəbin tinində

Üz-üzə gəldik,

Qar qonan əlləri qardan ağıydı,

Ağ donlu dünyanın gözəl çağıydı,

Əlini öpəndə dodağı əsdi,

Dilləndi astaca: - Öldürmə bəsdi...

Mən də o sevgini diri saxladım,

O qızın eşqiylə coşdum, çağladım;

O 15 yaşlı qız köçüb qəlbimə,

Dünyanı, həyatı sevdirdi mənə.

 

Beləcə qaçsa da zaman irəli,

Ay anam, ay atam, hələ uşağam!

Bu istək, bu həvəs, bu sevda ilə,

Çətin, yaşa dolub, qocalacağam!

 

 

Yaşadım

 

Gəl sənə söyləyim olub-keçəni,

Bir daha xatırla, nətər yaşadım.

Dodağın güləndə bir ömür fərəh,

Gözün qəmlənəndə kədər yaşadım.

 

Əllərin ovcumda bükülüb, qaldı.

Eşqin ürəyimə əkilib, qaldı.

Gözümdə gözünün şəkili qaldı.

Sanma həyatımı hədər yaşadım.

 

Sevənlər sonunu hesaba almaz,

Sevginin ilki var, son anı olmaz.

Qəbrimin üstündə bu sözləri yaz:

- Sən məni sevdiyin qədər yaşadım.

 

 

Bir şair köç etdi

 

Musa Yaquba

 

Bir şair köç etdi əbədiyyətə,

Bir yarpaq da düşdü söz budağından;

Ayrıldı... dərd verdi o, təbiətə,

Necə ki, ayrılır bağban bağından;

 

O, nəğmə içirdi bulaq gözündən,

O, yaxşı bilirdi daşın dilini;

Hər dəfə endirib göyün üzündən

Misraya düzürdü quşun dilini;

 

Doğması bilirdi qayalar onu,

Əlləri min illik mamır kimiydi;

Hərdən dərələrdən salıb yolunu,

Hərdən zirvələrə qalxan çəniydi;

 

Çaylar tanıyırdı onun səsini,

Hərdən kiriyirdi, hərdən coşurdu;

Hərdən də unudub öz nəğməsini,

Tənha bir ağaca nəğmə qoşurdu;

 

Yaxşı tanıyırdı qoca dünyanı,

Bilirdi ona da etibar yoxdu;

Gözündə heç idi şöhrəti-şanı...

Onu sevdiyinin həsrəti yaxdı.

 

Həqiqət axtaran bir uşaq idi,

Tərəzi kimiydi uşaq gözləri;

Hiylədən, yalandan o, uzaq idi,

Qəlbinin şəkliydi şeiri, sözləri.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.08.2024)

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət” 

 

1.

İndi həqiqəti adamın gözünün içinə yalnız telefonla deyirlər.

 

2.

Azadlığın nə olduğunu bilməyən adamlara azadlıq verməyin nə mənası?

 

3.

Tarixçilər çox qorxaqdırlar, ancaq ölənlər haqda yazırlar. 

 

4.

Nə fərqi var, bir ailə qara çörəyə möhtacdır, bir ailə qara kürüyə? 

 

5.

Gəncliyi hamıya paylayırlar, qocalığı isə yalnız ən səbirlilərə.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.08.2024)

Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Daşı-torpağı qızıl Vətənim, sən Qafqazın zümrüd qaşı, qədim tarixin sirdaşısan. Bu torpaq saysız-hesabsız dahilər, söz ustadları yetişdirib. Sözü sərasər deyən, qələmi qılıncdan kəskin ədibləri çoxdur Yurdumun. 

 

Bunlardan biri əzəmət nişanəsi olan Gəncə şəhərində 1141-ci ildə dünyaya göz açan İlyas Yusif oğludur. Tarixə adını dahi Nizami Gəncəvi kimi yazmış bu sənətkar dini-dünyavi elmləri dərindən mənimsəmiş,ərəb,fars dillərini bilmiş və ömrünün sonuna kimi mütaliəsini davam etdirmişdir. Farsca yazmasına baxmayaraq, türk düşüncəsi, Azərbaycan sevgisi əsərlərində hakim düşüncə olmuşdur.  Nizami böyük ədəbiyyatda öz böyüklərinin arzuladıqlarını gerçəkləşdirmişdi desək yanılmarıq. Nizaminin sözlərində Məhsəti incəliyi, Xaqani üsyankarlığı, Qətran elmiliyi, Əcəmi novatorluğu var idi. Bədii irsindən bizə gəlib çatan dəyərli sənət nümunələri arasında “Xəmsə” xüsusi yerə sahibdir. Nizamini narahat edən problemləri, məsələn, dövlətin ədalətlə idarə olunması, xalq və hökmdar, pisliklərə, şərə qarşı kəskin nifrət kimi bir sıra məsələləri öz əsərlərində əks etdirirdi. Bu mövzular özünü “Yeddi Gözəl” poemasında da öz geniş bədii əksini tapmışdır. Yeddi gözəl (Həft Peykər) Nizami Gəncəvinin "Xəmsə" toplusuna daxil olan dördüncü poemadır. Hicri 593-cü il ramazanın 14-də (miladi 1197-ci il iyulun 31-də) farsca yazılmış bu mənzumə 4.968 beytdəMarağa hökmdarı Ağsunquri padşahı Əlaəddin Körp (körpə) Arslana ithaf olunmuşdur. Poemanın adını hərfi şəkildə həm “Yeddi Portret”, həm də “Yeddi Gözəl” kimi tərcümə etmək olar. Əsərin adında metaforizm vardır. Nizami bilərəkdən söz oyunu edərək, əsərə bu cür iki anlamlı ad vermişdir. Poema həm də “Yeddi Gümbəz”, Baburnamədə "Həft Elahah" (azərb. Yeddi İlahə‎) adı ilə tanınır. Əsərin süjetinin əsasında Sasani şahı Bəhram Gur haqqında əfsanə durur. Poemanın demək olar ki, yarısı, qədim mifologiyaya uyğun olaraq hərəsi bir planetə və ya həftənin gününə uyğun rəngli saraylarda yaşayan yeddi gözəlin hekayələrindən ibarətdir. İslam kosmologiyasına görə Yer kürəsi yeddi planetin mərkəzində dayanır: Ay, Merkuri, Venera, Günəş, Mars, Yupiter və Saturn onun ətrafında dövr edir. Bu planetlərin Tanrının bələdçiləri hesab edilirdilər və onların hərəkətlərinin yerdəki canlılara və hadisələrə təsir etdiyinə inanırdılar. Nizami dünyanın vahidliyinin hesab, həndəsə və musiqi vasitəsiylə dərk edilə bilinəcəyinə inanırdı. Rəqəmlər kainatla ünsiyyətin açarı hesab edilirdi; rəqəmlər vasitəsiylə çoxluq təkliyə, ixtilaflar isə harmoniyaya çevrilir. Nizami Şərqdə həmişə xüsusi mövqeyə malik olmuş, İslamda ilk mükəmməl rəqəm hesab edilən yeddi rəqəmini əsas motiv kimi istifadə etmişdir.Yeddi gözəl poeması erotik ədəbiyyatın şah əsərlərindən biri olsa da, ciddi mənəvi anlama malikdir. Sasani padşahlarından Bəhram-Gur haqqında şairanə bir əfsanədən ibarət olduğu üçün bəzi naşir və tədqiqatçılar əsərə “Bəhramnamə” də demişlər.

Ümumiyyətlə, Yeddi Gözəl poemasında və Nizami Gəncəvinin digər əsərlərində diqqəti cəlb edən yeddi rəqəminin sirrini müəyyən qədər izah etməyə çalışacağam. Belə ki, göyün 7 qatı, yerin 7 qatı, həftənin 7 günü, göy qurşağının 7 rəngi, insanın yeddi bədəni var, “Quran”ın “Əl-Fatihə” (kitabı açan) surəsi yeddi ayədən ibarətdir, Allah-təala Ad qövmünün üzərinə yeddi gün külək əsdirmişdir, Peyğəmbər səllallahu aleyhi və səlləm Allaha dua etmişdir ki, onun camaatına Yusif əleyhissəlama göndərildiyi kimi yeddi il – yeddi illik aclıq – göndərməklə ona kömək etsin, Yusif peyğəmbərin yoldaşının yuxusunda gördüyü buğdadakı sünbüllərin sayı yeddi idi və sədəqənin savabı yeddi yüz dəfə bundan çox artırılır və s. Yeddi rəqəminin xüsusiləşdirilməsi Allah-təalanın möcüzəsi ilə bağlıdır. Dünya altı günə xəlq olunsa da, Allah-təala insanın yaradılışını yeddi mərhələdə tamamlayır. Yedinci gün hər şey tamamlanır. Həftənin də yeddi günü var.

Misirdə yeddi rəqəmi əbədi həyat rəmzidir. O, yaradıcılıq rəmzi sayılır. Eramızdan əvvəl 2500-ci ildə hökmdarlıq etmiş Şumer padşahı Luqulannemundu ölkəsinin Adabe şəhərində ilahə Nintu məbədi tikdirmişdi. Məbədin yeddi darvazası, yeddi qapısı var idi. Tikinti işi qurtarandan sonra bu münasibətlə yeddi buğa və yeddi qoyun qurban kəsmişdilər.

Qədim Yunanıstanda yeddi rəqəmi Zevsin oğlu, incəsənət hamisi Apollonun rəmzi sayılır. Apollon ayın yeddinci günü doğulmuşdu, lira çalğı alətinin yeddi simi vardı.

İslam ənənələrində cənnətin yeddi qapısı, cəhənnəmin yeddi pilləsi ifadələri məlumdur.

Məkkəyə həcc ziyarəti zamanı zəvvarlar müqəddəs Kəbənin ətrafına yeddi dəfə dolanırlar. Mərhumun ruhu yeddi gün məzarının yanında olur. Təzə dünyaya gəlmiş körpəyə yeddinci gün ad qoyurlar.

Bağışlanılmaz yeddi günah mövcuddur:

1. Qəzəb, 2. Tamahkarlıq, 3. Paxıllıq, 4. Acgözlük (qarınqululuq),5. Şəhvət, 6. Xudpəsəndlik, 7.Tənbəllik

Ərəb rəvayətlərinə görə yeddi mələk Günəşi buzun və qarın köməyi ilə soyudurdu ki, Yeri yandırıb külə döndərməsin, 7 min mələk hər səhər Günəşi hərəkətə gətirirdi. Şərqin iki çox böyük çayının - Qanqın və Nilin hər birinin 7 qolu vardır. Qədim Şərqdə 7 əsas çay - Nil, Fərat, Oks (Amu-Dəryanın qədim adı), Caksartez, Araz və Hind məlumdur. 7 məşhur dəfinə, qızıl ilə dolu 7 şəhər mövcud olmuşdur. Burada dünyanın 7 möcüzəsinin adı da xatırlanmalıdır. Həftənin yeddinci günü, yəni bazar günü qədim romalılar tərəfindən Günəş günü kimi bayram edilirdi. 

Həmçinin, Sufi poeziyasında Allaha gedən yol 7 məqamdan keçir. Bunlar: 1.Tələb, 2.Sevgi, 3.Mərifət (Aşiq mürşidin yolunu tutur,davamçısı olur), 4.İstiğna (Qane olmaq deməkdir,yəni maddi aləmdən asılı olmamaq.Məsələn,Məcnun ona verilən yeməkləri vəhşi heyvanlara verir, özü isə ot filan yeyir və heç nədə gözü yoxdur), 5. Tövhid (Allahın birliyinə inam), 6. Heyrət( Aşiq Yaradanın qarşısında heyrətə düşür), 7. Pənah (Ölümdən əvvəl ölüm).

Ərəb rəvayətlərinə görə yeddi mələk Günəşi buzun və qarın köməyi ilə soyudurdu ki, Yeri yandırıb külə döndərməsin, 7 min mələk hər səhər Günəşi hərəkətə gətirirdi.

Şərqin iki çox böyük çayının - Qanqın və Nilin hər birinin 7 qolu vardır. Qədim Şərqdə 7 əsas çay - Nil, Fərat, Oks (Amu-Dəryanın qədim adı), Caksartez, Araz və Hind məlumdur. 7 məşhur dəfinə, qızıl ilə dolu 7 şəhər mövcud olmuşdur. Burada dünyanın 7 möcüzəsinin adı da xatırlanmalıdır. Həftənin yeddinci günü, yəni bazar günü qədim romalılar tərəfindən Günəş günü kimi bayramedilirdi.

Nizami Gəncəvi bu əsərində də digərlərində olduğu kimi türkçülük idealogiyasına yer vermişdir.

Şair öz ağlı və cəsarəti ilə bütün gözəllərdən seçilən Fitnənin gözlərini vəsf edib onu «tatar gözlü,qıyıq gözlü» adlandırır. Eyni «qıyıq gözlü»” ifadəsini şair türk gözəli adlandırdığı Türknaza da aid etmişdi. «Bəhramın öz kənizi ilə dastanı» nı xatırlayaq. Ov zamanı Fitnə şahı tərifləmir. Bunu görən şah dözməyib axırda kənizindən niyə onu tərifləmədiyini soruşur:

                              O dedi: “Ey dar tatar  gözlü,

                              Bizim ovu gözünə   almayırsan?”

 Nizaminin tatar gözlü ilə türk gözəlini nəzərdə tutması hekayətin davamında aydınlaşır. Fitnənin  təqdirini qazanmaq üçün o, oxla ovun dırnağı ilə qulağını bir-birinə tikir. Fitnəsə onun bu qabiliyyətini qeyri-adi bir şey hesab etməyib, alışılmış vərdişdən törədiyini söyləyir.  Hökmdarın cəzası ağır olur, Fitnənin ölüm hökmünü verir. Öz ağıl və cəsarəti ilə sağ qalan Fitnə bir müddət sonra Sərhəngin şaha verdiyi qonaqlıqda öküzü boynuna alıb 60 pilləni yüyürərək hökmdarın qarşısında dayanır. Göz-qaşla soruşur ki, mənim gətirdiyim bu öküzü kimin gücü var ki, eyvandan həyətə endirə? Şah ona cavab verir ki, bu sənin gücün yox, əvvəldən aldığın təlimin nəticəsidir. Bəhram şah həmin gözəlin əvvəlcə Fitnə olduğunu bilməsə də bir azdan onun «türk gözəli» olduğunu anlayır. Fitnənin – Ayın, türkün,  tatar gözlünün  qarşısında həsrətini, sevgisini etiraf edən Bəhram şah kahinləri çağırıb kəbin kəsdirir, bu ağıllı, cəsarətli gözəllə ayinə uyğun şəkildə evlənir. Fitnənin tatar gözlü, daha sonra isə türk gözəli adlandırılmasından iki qənaət formalaşa bilər: Nizaminin türk və tatar sözlərini sinonim kimi işlətməsi  və müsbət məna ifadə etməsi; tatar gözlü ifadəsindən təşbeh kimi istifadə olunması. Hər iki halda müəllif tatar sözündən müsbət mənada istifadə edir. O, başqa qövmlərdən olanların gözəlliyini vəsf edəndə belə onu türkə bənzədir, türk gözəli Fitnəni isə tatar gözlü adlandırır. Orta əsrlərə aid qaynaqların bir çoxunda türk və tatar sözləri eyni və ya yaxın qövmləri bildirir.

 «Yeddi gözəl»də  (Birinci iqlim padşahı qızının hekayəsində) Minuda-cənnət diyarında yaşayan,  qeyri-adi gözəl qızın adı  Türknazdır. Onun yaşadığı məkanın cənnət kimi təsvir olunması və «Minu-cənnət» adlandırılması bu gözəli   gerçək dünyadan uzaqlaşdırır və onu pərilərə yaxınlaşdırır. Türknaz aşiqləri ilə davranışında da sehrli pəri təəssüratı oyadır. Onun yanına getmək üçün aşiq quşun caynağındakı səbətdə  çətin və qorxunc yollardan keçməli olur. Vüsala çatmadan geri qayıdan gənc şahzadənin dönüşü də sehrli yolçuluqla gerçəkləşir. Ayrıldığı gözəlin həsrətilə özündən əvvəlki nakam aşiqlər kimi o da qara don geyinir.  Şairin Türknazı başqalarından nurlu başlanğıcla fərqləndirməsi, bu türk gözəlinin nurdan yaranmasını söyləməsi türk mifologiyasının göy oğlu inancına, seçilmiş qəhrəmanların göylə əlaqəsinə işarədir. Şairin türk qadınlarını öz ağlı, cəsarəti və igidliyi ilə kişilərdən fərqləndirməməsi, paralel təşkiletməsi, Göy mənşəli qadınlardan bəhs etməsi təsadüfi deyil. Oğuz Kağanın Göyü, Yeri öz  mövcudluğunda əks etdirən həyat yoldaşını, qəhrəmanların yardımçısı olan quş cildli pəriləri xatırladan Türknaz Göy və nur başlanğıcına görə türk mifoloji dünyagörüşü ilə əlaqəlidir. Türknaz onun arxasınca gələn şahzadəyə özünü belə tanıdır:

                             Dedi: “Bir türkəm ki, mənə tay olmaz,

                             Nazənin bədənəm, adım Türkünaz!”

Nizaminin türkçülük  mövqeyinin müəyyənləşməsində əsas ağırlıq nöqtələrindən olan «türki-pərizad»”  qavrayışının   mükəmməl modelləri kimi Şirin və Fitnə də (baxmayaraq ki, onlarda dünyəvi funksiya güclüdür)  Türknaza yaxındır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.08.2024)

Avqustun 17-də dünyada məşhur müğənni, bəstəkar, SSRİ-nin və Azərbaycanın Xalq artisti Müslüm Maqomayevin anadan olmasının 82-ci ildönümü tamam olub. Bu münasibətlə Mədəniyyət Nazirliyinin nümayəndələri və tanınmış mədəniyyət xadimləri I Fəxri xiyabanda sənətkarın məzarını ziyarət edib, üzərinə gül dəstələri qoyublar.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” Mədəniyyət Nazirıiyinə istinadən xəbər verir ki, mədəniyyət nazirinin müşaviri Cahangir Səlimxanov, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının sədri, Xalq rəssamı Fərhad Xəlilov, Fikrət Əmirov adına Gəncə Dövlət Filarmoniyasının direktoru, Əməkdar artist Ramil Qasımov, sənətkarın ömür-gün yoldaşı, SSRİ Xalq artisti, məşhur opera müğənnisi Tamara Sinyavskaya çıxış edərək Müslüm Maqomayevin parlaq və zəngin yaradıcılığı barədə danışıb, onun doğma vətəni Azərbaycana çox bağlı bir sənətkar olduğunu vurğulayıblar.

M.Maqomayevin təkcə müğənni yox, həm də heykəltaraş, pianoçu, rəssam, bəstəkar kimi də parlaq istedada malik olduğu qeyd edilib.

Çıxışçılar ötən əsrin 60-70-ci illərində istedadı ilə geniş şöhrət qazanan M.Maqomayevin dünyanın ən məşhur konsert salonlarında anşlaqla keçən çıxışlarından, qastrol səfərləri, zəngin yaradıcılığı, böyük tirajlarla buraxılan valları haqqında danışıblar.

Xatırladaq ki, Müslüm Məhəmməd oğlu Maqomayev 1942-ci il avqustun 17-də Bakı şəhərində anadan olub. Məşhur Azərbaycan bəstəkarı Müslüm Maqomayevin nəvəsidir. O, bir neçə beynəlxalq mahnı müsabiqəsində Azərbaycanı təmsil edərək 1-ci yerə və "Qızıl val" mükafatına layiq görülüb. Rəhbəri olduğu simfonik orkestrlə birgə həm keçmiş Sovet İttifaqının şəhərlərində, həm də Fransa, Bolqarıstan, Polşa, Finlandiya, Kanada, İran və digər ölkələrdə konsertlər verib.

M.Maqomayev 1964-cü ildə respublikanın “Əməkdar artisti”, 1971-ci ildə “Xalq artisti”, 1973-cü ildə SSRİ-nin “Xalq artisti” fəxri adlarına layiq görülüb. Əfsanəvi müğənni 1997-ci ildə müstəqil Azərbaycanın “Şöhrət”, 2002-ci ildə isə “İstiqlal” ordenləri ilə təltif olunub. Unudulmaz sənətkar 2008-ci il oktyabrın 25-də vəfat edib.

Ruhu şad olsun!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.08.2024)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Buludlar ağladı mən ağlayanda:

Sel selə qarışdı, ay mehribanım!

Axtardım, tapmadım səni heç yanda

Yolun hara düşdü, şahım, sultanım?!

 

Bilmədin gözləri yolda qalan var,

Səndən könlü küsən, incik olan var.

Məhəbbət mülkündə yenə talan var,

Əksilmir başımdan çənim, dumanım!

 

Vaxtsız xəzan olan bir güldəstəyəm,

Səfər yaxınlaşır, mən yol üstəyəm.

Sənsiz elə qərib, elə xəstəyəm,

Daha sağalmağa gəlmir gümanım.

 

Bu gün xalq şairi, tərcüməçi, şərəf nişanlı əməkdar mədəniyyət işçisi Mirvarid Dilbazinin  doğum günüdür.

Mirvarid Dilbazi 1912-ci il avqust ayının 19-da Qazax rayonunun Musaköy kəndində anadan olub. 

Atasnı erkən itirən Mirvarid Dilbazi  1921-ci ildə ana və bacısı ilə Bakıya köçüb qızlar seminariyasında təhsil alıb. Seminariyasını bitirəndən sonra Bir müddət Biləcəridəki onillik dəmiryol məktəbində çalışıb,  1928-ci ildə şəhərə - Zavokzalnı küçəsindəki rus məktəbinə dəyişilib.

1929-cu ildə Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun Dil və Ədəbiyyat-İctimaiyyət fakültəsində daxil olaraq təhsilini davam etdirib.

1932-ci ildə İnstitutu bitirdikdən sonra gənc şair Quba Partiya Məktəbinə ədəbiyyat müəllimi təyin olunmuşdur.

İki ildən sonra Bakıya qayıdan Mirvarid xanım

 “Şərq qadını” jurnalında fəaliyyətə başlayıb. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Əlyazmaları Fondunda şöbə müdiri, Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında tərcüməçi işləyib.

Mirvarid Dilbazinin "Qadınların hüriyyəti" adlı ilk şeiri 1927-ci ildə "Oktyabr alovları" adlı məcmuədə dərc edilib.

Bizim səsimiz” adlı ilk kitabı isə 1934-cü ildə nəşr edilib. 

Şairin müxtəlif vaxtlarda  “İlk bahar”, “Məhəbbət bizimlə qoşa doğulur”, “Həyat lövhələri”, “Xatirələr aləmində”, “Bənövşələr üşüyəndə”, “Ana qanadı”, “Yasəmən fəsli”, “Dağ çiçəyi”, üç cilddə “Seçilmiş əsərləri”, “Qar çiçəkləri”, “Durnalar ötüşəndə”, uşaqlar üçün “Nağıllar”, “Kiçik dostlarıma”, “Gülbahar”, “Yaz gəlir”, “Lalənin ağacları”, “Abşeron bağlarında” və digər kitabları çapdan çıxıb.  Əsərləri xarici dillərə tərcümə olunub. sözlərinə “Çoban Qara”, “Evimizə gəlin gəlir”, “Anam yadıma düşdü”, “Laylay”, “Azərbaycan elləri”  kimi mahnılar bəstələnib.

Tərcüməçiliklədə məşğul olan xanım şair Xaqani Şirvani, Nizami Gəncəvi, Əlişir Nəvai, Aleksandr Puşkin, Taras Şevçenko, Nikolay Tixonov, Samuil Marşak və başqa şairlərin əsərlərini, Evripidin “İppolit” faciəsini dilimizə tərcümə edib. 

Yaradıcılığı yüksək qiymətləndirilən Mirvarid xanım Əməkdar Mədəniyyət İşçisi, Xalq şairi fəxri adlarına layiq görülüb, “Şərəf nişanı”, “Qırmızı əmək bayrağı”, “İstiqlal” ordenləri və medallarla təltif edilib.

O,  2001-ci il iyulun 12-də vəfat edib.

Ruhu şad olsun!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.08.2024)