Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin xüsusi tapşırıqlar üzrə səfiri, UNESCO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyasının Baş katibi Seymur Fətəliyev Türk Dünyasının birliyinin gücləndirilməsi, zəngin mədəni irsinin qorunması və təbliği sahəsində göstərdiyi xidmətlərə görə Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova tərəfindən təltif olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondundan verilən məlumata görə, bu təltif Türk Dünyasının ortaq dəyərlərinə verilən önəmin bariz nümunəsidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.04.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Diplomatiya təkcə dövlətlərarası razılaşmalar və iqtisadi anlaşmalardan ibarət deyil. Əslində, o, daha dərin bir fenomenin – mədəniyyətlərarası dialoqun və tarixi yaddaşın qarşılıqlı anlaşma əsasında yenidən qurulmasının vasitəsidir.

Azərbaycan və Almaniya arasındakı münasibətlərin son dönəmlərdə yeni bir dinamika qazanması da məhz bu baxımdan maraqlıdır. Prezident İlham Əliyevin Almaniya Federativ Respublikasının Prezidenti Frank-Valter Ştaynmayer ilə görüşündə müzakirə edilən məsələlər 

– enerji təhlükəsizliyi, 

- ticarət dövriyyəsinin artırılması, 

- COP29 çərçivəsində ekoloji işbirliyi və s. – 

bütün bunlar bir tərəfdən iqtisadi gerçəkliklərin ifadəsi olsa da, digər tərəfdən mədəniyyətin və tarixi təcrübələrin necə böyük rol oynadığını göstərir.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin sözlərinə diqqət edək: 

“Həm təkbətək görüşdə söhbət əsnasında, həm də nümayəndə heyətlərinin iştirakı ilə apardığımız danışıqlarda Almaniya-Azərbaycan əlaqələrinin gələcək inkişafı müzakirə edilmişdir. Mən tam əminəm ki, bu səfər bizim əlaqələrimizə yeni müsbət təkan verəcəkdir”. 

Azərbaycan və Almaniya - hər ikisi öz coğrafi bölgəsində önəmli tarixi keçidlər yaşamış ölkədir. Azərbaycan, tarixən böyük imperiyalar arasında, necə deyərlər, bir körpü rolunu oynadığı və özü də imperiyalar qurduğu, nəhahət Yaxın Doğuda ilk Cümhuriyyət qurduğu kimi, Almaniya da Avropanın siyasi və mədəni xəritəsini, qabaqcıllığını, demokratik quruluşunu müəyyənləşdirən ölkələrdən biri olub. Bu iki ölkə arasındakı diplomatik münasibətlər dərinləşdikcə, tarixi və mədəni kontekstlərin də əlaqələrə necə təsir etdiyini daha yaxşı anlayırıq.

Belə bir fikir mərhələsində, Almaniya bayrağının birinci rəngi, bizdə böyüklük anlamı daşıyan – qara – maraqlı bir simvol kimi qarşımıza çıxır. Qara rəng tarixdə çox vaxt matəm və qaranlıq dönəmlərlə assosiasiya edilsə də, əslində, bu, eyni zamanda yeni bir başlanğıcın, keçmişdən alınan dərslərin və yenidən qurulmuş bir gələcəyin rəmzi kimi xarakterizəni haqq edir. 

Klassik versiyaya görə, alman bayrağındakı qara, qırmızı və qızılı rənglər 1848-ci ildəki inqilab zamanı birləşmiş Almaniyanın rəmzinə çevrilib. Ancaq bəzi qaynaqlarda bu rənglərin Müqəddəs Roma İmperiyası dönəmindəki qara-qızılı və Napoleona qarşı döyüşən könüllü birliklərin qara-qırmızı-qızılı (sarı) uniformalarından qaynaqlandığı da vurğulanır.

Alman və Azərbaycan bayraqlarında yalnız bir rəng – qırmızı eynidir.

Maraqlıdır, hər iki bayraq üçrənglidir, ikisində də qırmızı rəng ortadadır: bizdə göy ilə yaşılın “qoruduğu” qırmızını, almanlarda qara və sarı “qoruyur”…

Almaniya tarixinə nəzər saldıqda üç əsas mərhələ diqqət çəkir. Bu mərhələlər, 

XIX yüzildə başlayan Alman Birliyi sürəci, 

XX yüzildə ll Dünya müharibəsindən sonrakı yenidənqurma, nəhayət, 

çağdaş Almaniyanın Avropa və dünya siyasətində lider mövqeyə yüksəlməsidir.

Tarixdən çıxarılan dərslər Almaniyanın bugünkü siyasi və mədəni kimliyində önəmli yer tutur. Keçmişi inkar etmədən, amma ondan yeni bir gələcək yaratmağı bacaran Almaniya modeli, əslində, xalq ruhunun cəsarətini ifadə edir. O, keçmişin yüklərini daşıyan, lakin onlardan yeni bir həyat quran gücün də ifadəsidir.

Azərbaycan da öz tarixində önəmli təcrübələr yaşamış bir ölkədir. Uzun illər dış basqılara uğrayan, XX yüzildə müstəqilliyini qazanaraq yeni bir inkişaf mərhələsinə qədəm qoyan Azərbaycanın da tarixi keçidləri Almaniyanın təcrübəsi ilə müəyyən paralellər təşkil edir. Biz soyqırıma uğramış, hər iki Dünya müharibəsində itkiləri olmuş amma o müharibələri başlatmamış bir ölkəyik. Bununla belə, tarixdən tarixə, ideologiyadan ideologiyaya, quruluşdan quruluşa keçidlərimiz müəyyən təbii oxşarlıqlar nümayiş etdirir.

Oxşarlıqlar Azərbaycan-Almaniya münasibətlərini yalnız iqtisadi və siyasi kontekstdə deyil, mədəni və tarixi baxımdan da dəyərləndirməyi zəruri edir.

Mədəni diplomatiya, əslində, dövlətlərin bir-birini daha dərindən anlamasına, keçmişdəki təcrübələrini paylaşaraq gələcək üçün sağlam işbirliyi qurmasına münbit ortam yaradır. Azərbaycanın zəngin mədəni irsi, tolerantlığı alman fəlsəfəsi və elmi ilə qarşılıqlı münasibətlərdə öz əksini tapdıqca, bu iki ölkə arasında yeni bir mədəni-mənəvi körpü də formalaşır. Ayrıca, 

almanların XIX yüzildən Azərbaycanda toplu halda yaşamağa başlaması, onların ll Dünya müharibəsinədək Azərbaycanda formalaşdırdığı irs də özünəxas körpü olaraq çıxış edir. Bu sətirlərin yazarının doğulduğu Tovuz eli daxil olmaqla respublikamızın Günbatar ellərində Batılı almanların mədəni izləri hələ də qalmaqdadır.

Ədəbi bağlar - Bodenştedt-Vazeh adları, 

mədəni irs - Bakıda Alman Kirxası, 

hələ də əski halı ilə qorunan Helenendorf, Annendorf kimi (alman icmalarının) yaşayış məntəqələri,

iqtisadi bağlar - Simens qardaşları üzərindən anıla, vurğulana, dəyərləndirilə bilər. 

“Cənab Prezident, biz ölkələrimiz arasındakı münasibətlərin tarixi haqqında danışmışıq. Əvvəla, şvabiyalı kəndlilərin burada - Azərbaycanda məskunlaşmasını, şərabçılıq ənənələrini yaratmasını xatırlaya bilərik. Onlar kənd təsərrüfatının inkişafında iştirak ediblər. Əlbəttə, sənayeləşmədə də onların xeyli iştirakı olub. Alman təşkilatları, böyük şirkətlər sənayenin inkişafında, mis çıxarılmasında, elektrik enerjisi şəbəkəsinin qurulmasında iştirak ediblər. Bir çox almanlar Azərbaycanda yaşayıblar. Bunu ona görə xatırladıram ki, bu münasibətlərimizin uzun keçmişini, Almaniya ilə Azərbaycan arasında bu münasibətlərin çoxdan olduğunu bilmək vacibdir. Çox məmnunam ki, Azərbaycanda alman dilinə və Almaniyada təhsilə böyük maraq var. Azərbaycan gəncləri Almaniyada təhsil almağa böyük maraq göstərirlər və hesab edirəm ki, biz məhz elmi əməkdaşlıq sahəsində əlaqələrimizi genişləndirməliyik”. - Bu, Prezident Ştaynmayerin bəyanatındandır.

Yeri gəlmişkın, o tay-bu taylı azərbaycanlıların Almaniyada əsasən XX yüzilin ikinci yarısından bəri boy göstərən varlıqları da təqdirlə vurğulana bilər.

Bütün bunlar bir daha göstərir ki, beynəlxalq münasibətlər yalnız rəqəmlərlə, müqavilələrlə və iqtisadi statistika ilə sınırlanmır. Tarixin və mədəniyyətin qatıldığı bu münasibətlər, əslində, dövlətlərin gələcəkdə hansı dəyərlər üzərində dayanacağını müəyyənləşdirir. Azərbaycan və Almaniya arasında qurulan münasibətlər də bu böyük mənzərənin bir hissəsidir olub, mədəniyyətlərarası dialoqun necə həlledici rol oynadığını bizə xatırladır.

Bəli, 

diplomatiya bəzən sadəcə neft müqavilələri, ticarət statistikaları və siyasi razılaşmalar üzərində qurulmuş kimi görünə bilər. Lakin daha dərindən baxdıqda, onun mərkəzində mədəniyyətlərarası dialoq və tarixi təcrübələrin paylaşılması dayanır.

Azərbaycan-Almaniya bağlarının bu kontekstdə yeni bir mərhələyə qədəm qoyması, gələcək üçün ümidverici bir ismarıcdır.

Bu yerdə,

“Qarabağ regionunun Azərbaycan ərazisi olduğunu bilirik, tanıyırıq” deyən Almaniya Prezidentinin bəyanatından daha bir önəmli sitat gətirək. - İqtisadi-ticari münasibətlər haqqında danışıqlara toxunan Prezident Ştaynmayer, yalnız Mərkəzi Asiya ilə deyil, həm də Uzaq Doğu ilə, o cümlədən Güney-Batı Asiya və Çinlə Almaniyanın ticarət əlaqələrində ölkəmizin rolunu belə vurğulayır: “Bilirik ki, hazırkı mövcud yolların imkanları məhduddur. Ölkənizdən keçən yollar, həmçinin Orta Dəhlizin rolu alman iqtisadiyyatı üçün vacibdir, yaxşı perspektivdir və bu, daha maraqlı olacaq”. İsmarıc aydındır.

Sonda

bir daha, Azərbaycan Prezidentinin sözlərinə müraciət edək: 

“Əminəm ki, bu səfərin çox müsbət nəticələri olacaqdır. İkitərəfli münasibətlərimizin tarixində bu, Almaniya Prezidentinin Azərbaycana birinci rəsmi səfəridir. Əminəm ki, səfərin yekunları bizim ölkələrimizi bir-birinə daha yaxın edəcəkdir”.

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.04.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Tehranda yaşayan Məryəm Səfəvidir.

Məryəm Səfəvi

Tehran

DARIXMAQ

Darıxıram bu havadan

Darıxıram bu sudan

Darıxıram bu torpaq yığımı olan

Yalan dünyadan!

Sevgisizliklərdən darıxıram bir də,

Bir də darıxıram vəfasızlıqlardan!

Darıxıram,

Bir yarpağın, budağından qopduğu qədər;

Bir ağacın,

Tərk etdiyi göyərçini kimi darıxıram!

Darıxıram,

Bir qızın

Gəlinlikdə tərk etdiyi ata evi təkin!

Bir uşağın,

Anasından ayrıldığı boyda darıxıram!

Mən,

Yasda darıxıram illərdir,

Mən illərdir toyda darıxıram!

Gündüzlər,

Gecələr,

Həftələr, aylar,

Üstümə yıxılırlar mənim hər an sanki!

Bir heçliyin içindəyəm

Çoxdandır inan ki...

Nə gülə bilirəm,

Nə də ağlamaq gəlir mənim əlimdən!

Nə gedə bilirəm,

Nə də ki,

Qalmaq istəyirəm mən!

Mən yalqızlığımın içində yanıram,

Mən yalnızca möcüzələrə inanıram!

Çünki inam,

Həqiqətə çatmağın tənha yoludur.

Çünki dünya möcüzələrlə doludur...

Biraz diqqət etsən görərsən,

Yeni bir həyat doğulur hər gün!

Yeni bir möcüzə,

Yeni bir ümid

Gecənin ən qaranlıq anında

Yeni bir gün doğulur,

Hər yeni bir gün...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

 (03.04.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı şair Namiq Dəlidağlının şeirlərindən hər gün sizlərə üç yarpaq təqdim edir.

KƏNDDƏ VƏ ŞƏHƏRDƏ 
DARIXMAĞIN ƏKS BƏRABƏRLİYİ

Gülüzlüm, şəhərdə sənsiz
darıxmağa nə var ki,
burda zülmdü-
gül-çiçəkli dağ cığırında
adam ölür darıxmaqdan.

Burda otlar-çiçəklər,
arılar-kəpənəklər,
bənövşələr-böcəklər,
hər şey qoşulub adama
DARIXIR, darıxanda…

…Şəhər küçələrində nə var ki,
sənsiz darıxmağa…
olsa-olsa bir qəpiklik
hörməti olmayan
küçə itləri tək adam darıxar
şəhərdə.
Bir də tinlərdə
veyillənən boş şirə qutuları tək…
və bir də dörd fəsli eyni donda
qarşılayan küknar ağacı kimi…
burda darıxmaq canlıdı:
çiçəklər, arılar, kəpənəklər
və bir də böcəklər kimi…
DARIXDIM… 

***

QARITDIĞIM QIZA "GÖZAYDINLIĞI"

(O qız varıydı ey...bütün xəyal etdikləri puç oldu...

Nə körpə bələdi, nə ər köynəyi ütülədi..)

Dedim, çətin olacaq,

unutdum, gözün aydın.

Həsrətinlə özümü,

yarıtdım, gözün aydın!

Dərib kipriklərimi,

qərib kipriklərimi,

sərib kipriklərimi,

qurutdum, gözün aydın!

...Və gözləmə qayğımı,

sevgimi və sayğımı.

Bu dilbilməz duyğumu,

ovutdum, gözün aydın!

"Yıxılsın", sənin evin,

indi necədi kefin?!

Səni sevmədim: sevin,

qarıtdım, gözün aydın!

GECƏ ŞEİRİ

İçdim yarın nəfəsini,
eşqə düşdüm, bu gecə.
Bəxtəvərlər arasından
püşkə düşdüm, bu gecə.

Könül vermə yada, sına,
ya əyilə, ya da sına.
Sevdalılar odasına
köşkə düşdüm, bu gecə.

Məni sənə çəkən qandı,
bilirdim, bu gecə sondu.
Qoynun güllü-gülüstandı,
müşkə düşdüm, bu gecə.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.04.2025)

Murad Vəlixanov,   “Ədəbiyyat və İncəsənət” 

Bu gün  1991-ci ildə Tofiq Tağızadənin ekran əsəri olan, Cəlil Məmmədquluzadənin “Ölülər”  pyesinin motivləri əsasında ekranlaşdırılan “O dünyadan salam”  filmi barədə danışmaq istəyirəm. Müsəlman olan kəs bilir ki, öldürmək də, diriltmək də bir olan ALLAHA məxsus olan bir şeydir. O “ol” deməzsə saralan yarpaq belə ağacdan düşməz.

Lakin bu gün haqqında danışacağım hadisələrdə kənd əhalisinin ölüləri dirildən  “şeyxin” ardınca düşüb günaha batması kimi anlar yaşanmışdır. Hər şey Kərbalayi Fətullahın guya bir şeyx tərəfindən dirildilməsi hadisəsinin yayılması  ilə başlayır. Cahil kənd əhli bu yalana uyub Şeyx Nəsrullada ölüləri diriltmək kimi bir kəramət olduğunu bildirirlər. Nəticədə bu fikir hər kəsin dilində dolanmağa başlayır. Şöhrətinin yayıldığını görən şeyx Nəsurulla bunu fürsətə çevirərək ətrafını genişləndirir. Cahil əhalini qəbristanlığa toplayan Nəsrulla deyir ki, əhali paltarlarını soyunub yandırmasa ölülər dirilməyəcək. Söylənən fikirlə razılaşan əhali başqa çarələrinin qalmadığını görüb şeyxin dediyini yerinə yetirirlər. Nə qədər  çabalasa da ortalığa birşey çıxmadığını görən şeyx Nəsrulla əhaliyə  bir gün əyinlərinə heç nə geyinməməyi tapşırır. Cahil əhali... hardan bilsinlər ki, özünü  “şeyx” adlandıran bu şəxsin başlıca məqsədi əhalini bütün kənddə məsxərəyə qoymaqdır. Hacı Həsənağanın oğlu kefli İsgəndər isə tamam başqa dünyanın adamı idi və Nəsrullaya heç vaxt etibar etməmişdi. Bütün günü əlində bir stəkan şərabla dolanan İsgəndər ayılarsa Nəsrullanın cahil adamları kimi olacağından qorxurdu. İsgəndər çox çalışsa da Nəsrulla tərəfindən tilsimlənmiş əhalinin gözlərini aça bilmirdi. Hacı Həsənağa 13 yaşlı qızı Nazlını Nəsrullaya verməyə hazırlaşırdı.  Bu hadisə təzəlikcə Ağcabədidə  13 yaşlı qızın 24 yaşlı  “kişi”dən hamilə qalması  hadisəsi ilə bir götürülür.

Filmin sonunda Nəsrulla tez-tələsik kəndi tərk edir. Kənd əhalisi isə cahilliklərinin cəzası olaraq elə içgeyimlərində qalırlar.  Filmin sonunda İsgəndərin işlətdiyi söz  bu gün də çoxumuzun xatirindədir:  “Öz çirkin əməllərinizi ALLAHIN işi adlandırdınız. Ən yaxın qohum-qardaşlarınızın dirilməsini istəmədiniz. Paxırınızın açılmasından qorxdunuz. Bu o deməkdir ki, onlar diridirlər, siz isə elə diri ikən ölüsünüz. Siz ölüsünüz!”

Bu filmi məhşur türk aktyoru Kemal Sunalın baş rolunda olduğu  “üçkağıtçı”  filminə bənzədirəm. Çünkü bu filmdə yaşanan hadisələr  “üçkağıtçı”  filmində yaşananlarla örtüşür. Orda da cahil, dünyagörüşü olmayan əhali  guya yağış yağdıra bilən bir “mollanın” ardınca düşür.  Çox get-gəldən sonra ortaya bir şey çıxarda bilməyən  yalançı  “qəhrəmanımız” yalançılığı azmış kimi, bütün pulunu mərcdə uduzaraq heçnəsiz kəndi tərk edir. Unutmayın hərşeyə qadir olan bir tək ALLAHDIR və  hər şey onun əmri və izni ilə gerçəkləşir. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.04.2025)

Aynur İsmayılova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Zaman keçdikcə bir şeyin fərqinə vardım: dəyişməyən heç nə yoxdur. Sənin həqiqət sandığındoğrular bir başqasının doğruluq anlayışına sığmır. Bir yalan olmasa da, doğru da deyil. Hərkəs öz təcrübələrinə və dünyagörüşünə uyğun həqiqət formalaşdırır.

Və bu zaman başa düşürsən ki, həyatda mütləq həqiqət deyə bir şey yoxdur. Bir hadisə iki insanın düşüncəsində fərqli şəkildə canlanır. Bir insan üçün ədalət sayılan bir şey başqası üçün zülm kimi anlaşıla bilər. Birinin əxlaqi dəyərlər anlayışı bir başqası üçün qəbuledilməz ola bilər. Və hər kəs,doğru və ya yanlış olduğundan asılı olmayaraq, öz həqiqətlərini başqasının həqiqətlərindənüstün görür. Halbuki yazılan qanunlar da var, hamının doğru olaraq qəbul etməli olduğu. Bizhəmin qanunların da insanlar tərəfindən fərqli düşüncələr formalaşdırdığının şahidioluruq.

Hər kəsin öz baxış bucağı var. Önəmli olan budur ki, biz bunun fərqində olarkən başqalarının da həqiqətlərinə anlayışla yanaşaq. Bəlkə də əsl həqiqət bir-birimizi anlamaqda və dinləməkdə gizlidir?

Bəs sənin üçün həqiqət nədir? O, dəyişən bir anlayışdır, yoxsa sabit və dəyişməz bir dəyərdir?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.04.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycanın yüksək mətbəx mədəniyyətini onun dadlı yeməklərindən, ətirli içkilərindən və gözəl çərəzlərindən daha üstün olan bir amil səciyyələndirir — azərbaycanlıların mətbəx fəlsəfəsinin əsasında qonaq durur. 

Azərbaycan mətbəxi yemək növləri ilə çox zəngindir. Vətənimizdə olmuş ingilis səyyahı Antoni Cenkinsonun (17-ci əsrdə) yazdığına görə, Şamaxıda xanın verdiyi qonaqlıqda "əvvəlcə 140 növ yemək gətirdilər. Sonra süfrə yığışdırıldı, təzə süfrə salındı və yenidən 150 növ yemək və çərəz gətirdilər".

Bizdə süfrə mədəniyyəti, qida gigiyenası da yüksək səviyyədə olmuşdur. Süfrəyə düzülən məcməyilərin, sinilərin, boşqabların yanında yeməkdən sonra barmaqların uclarını isladıb təmizləmək üçün kasada süfrəyə gülablı su, yemək qalıqları üçün tüftan qoyulurdu. Süfrə yeməklərlə birgə dəyişdirilirdi.

Nəsirəddin Tusinin "Əxlaqi-Nasiri"ndə, "Qabusnamə"də, Nizami Gəncəvinin "Xəmsə"sində, Nizamülmülkün "Siyasətnamə"sində və s. əsərlərdə süfrə etiketinə dair müfəssəl məlumatlara rast gəlinir.

Süfrəyə yeməklə birgə yeyilən göyərtilərdən başqa, müxtəlif ərzaq qarışıqlarından hazırlanmış məzələr və yeməkdən sonra verilən çərəzlər, şirin xörəklər də milli mətbəxdə özünəməxsus yer tutur. Azərbaycanda çox işlədilən çərəz meyvə qurusudur. Məsələn: kişmiş, qaysı qurusu, axta zoğal, alça qurusu, alana, doğranıb qurudulmuş alma, armud qaxı, tut qurusu və s.

Mətbəxin zənginliyini müəyyən edən əsas süfrə elementlərindən biri yemək əlavələridir. 17-ci əsr türk səyyahı Övliya Çələbi Azərbaycan mətbəxi haqqında qeydlərində yazır: "Burada hələ 12 növ yemək əlavəsi və yemək şirələri vardır". 

Yemək əlavəsi süfrəyə yeməkdən ayrı hazırlanıb verilən mətbəx məhsuludur və bəkməz, meyvə rubları, sarımsaqlı qatıq, sirkə-sarımsaq, bulama, palçıq turşu, lavaşana və s.-dən hazırlanır. Süfrəyə istiot və duzla bərabər xüsusi qayda ilə hazırlanmış (göyərti daş duz ilə çəkilib, bir az qurudulur)

dahar (daharnanə, daharkeşniş və s.) da verilir.

Bir sözlə, çox müxtəlif, dadlı, ləzzətli!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.04.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.   

Təbiidir ki, illərdir bir çox müəlliflər uğur qazanmağın yollarını göstərmək niyyəti güdən kitablar yazıblar. Onların içində adı dünyalarca məşhurlaşanlar, ən tanınmış motivasiya spikeri adını alanlar da var, yazdıqlarını bestseller səviyyəsinə daşıya bilməsələr belə, kütləvi oxucu qazanmaq şərəfinə nail olanlar da var, heç bir iz qoya bilməyərək yazdıqlarının makulaturaya çevrilməsiylə barışanlar da var.

Əlbəttə ki, mən öz tədqiqatım boyunca ən çox səs-küy qoparan «uğurqazanma bestsellerlərinə» toxunacağam. Oxuculara oxunması məsləhət görülən bu bestsellerlərin əsas müddəalarını göstərəcək, tezislərini qabardacağam.

İndi isə gəlin əksər reytinq sıralamalarında yer alan «bizneçdə və peşəkar fəaliyyətdə uğur qazanmaq» mövzusunda ən populyar motivasiya bestsellerləri arasından sizinçün seçdiyim ən yaxşılara nəzər yetirməyi davam etdirək.

Stiven Kovi. Yüksək effektli insanların yeddi vərdişi

16 il öncə çıxan bu kitabın dünya üzrə 15 milyondan artıq nüsxəsi satılmışdır. On illərdir ki, bu superbestseller dəbdən düşmək bilmir.

Motivasiya ədəbiyyatı yazan bir çox digər müəlliflərdən fərqli olaraq Stiven Kevi uğura gedən yolun qısa olduğunu iddia etmir, o, özünüinkişafın, həyatı dəyişmənin hətta bütöv bir ömür qədər çəkə biləcəyini söyləyir.

Stiven Kovi uğur qazanmağı arzulayan insanlara nəyi tövsiyə edir?

 - Bilib eləməmək bilməməyə bərabərdir. Bacarıb eləməmək isə bacarmamağa.

 - Hadisələrin bizə necə təsir etdiyini biz özümüz müəyyənləşdiririk.

 - Effektiv adam problemləri ilə deyil, imkanları ilə düşünür.

 - İnsana başqasının öz əzablarına son qoyub şəraitə qalib gəlməsini dərk etmək qədər güclü heç nə təsir edə bilməz.

 - Yalnız yerinə yetirilməyən istək motivasiya edə bilər.

 - Öz gücünü özünə investisiya qoymağa sərf elə.

 - Problem – mahiyyətcə biz onu gördüyümüz kimidir.

 - İnsanlar dünyanı olduğu kimi görürlər.

 - Qızıl qaydalara görə, başqalarına qarşı elə hərəkət edin ki, onların da sizə  qarşı o cür hərəkət etmələrini arzulayasınız.

Bu kitabı «Fortune 500» reytinqində yer alan əksər kompaniya rəhbərləri oxumaq üçün öz işçilərinə tövsiyə edirlər, bəzi kompaniyalarda isə işçilər üçün bu kitabı oxumaq məcburidir.

Stiven Kovinin kitabında olduqca faydalanacağınız aforizmlərə, ayrı-ayrı pritça və əhvalatlara da rast gəlmək mümkündür. Məsələn, onun Abraxam Masloudan gətirdiyi bu aforizmi çox bəyənirəm: «Əlində çəkic tutan ətrafın yalnız mismarlardan ibarət olmasını düşünməyə meyillidir».

Bu isə gözübağlı, uğursuz insanlara xitab edilən xırda bir ibrətamiz dialoqdur:

 - Siz nə iş görürsünüz?

 - Beş saatdır ki, bu ağacı mişarlayıram.

 - Bəs niyə əl saxlayıb mişarınızı itiləmirsiniz?

 - Vaxtım nə gəzir! Tez mişarlayıb qurtarmalıyam.

Sonda bir vacib detalı da deyim. Bu kitab, hətta Stiven Forbs, Larri Kinq, Bill Klinton kimi dünyaşöhrətlilərinin də həyatlarını dəyişib.

“Ədəbiyyatvə incəsənət”

(03.04.2025)

İmran Verdiyev, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

Oğuz rayonunda ilk tarix-diyarşünaslıq muzeyi 1976-cı ildə səfalı və qədim Sincan kəndinin orta məktəbində yaradılmışdır.

Muzeyin yaradılmasının təşəbbüskarı həmin vaxt Sincan kənd tam orta məktəbində tarix müəllimi işləyən, vətəninə, torpağına və xalqına bağlı olan, Oğuzun tanınmış ziyalılarından biri, sonralar uzun illər müxtəlif məsul vəzifələrdə işləmiş Əzimli Emin Seyfəddin oğlu olmuşdur.

Məhz onun gərgin əməyi sayəsində belə bir zəngin muzeyin yaradılması baş tutmuşdur. Emin müəllim muzeyi yaratmaqla yanaşı, illərlə onun zənginləşdirilməsi üçün də gərgin əmək sərf etmişdir. Onu da qeyd edək ki, bu işdə məktəbin direktoru H.Hacıyev, emalatxana ustası Ə.Səfərov və müəllimlər ona yaxından dəstək olmuşlar.

Hələ o vaxt muzey barədə rayonda çıxan "Lenin bayrağı" (sonra “Oğuz yurdu”) qəzetində və respublikanın mərkəzi mətbuat səhifələrində maraqlı yazılar verilmişdi.

Müzeydə mindən artıq eksponat toplanmış və nümayiş etdirilirdi. Qədim dövrə aid şöbədə tünc dövrünə aid silahlar, əmək alətləri, gildən hazırlanmış müxtəlif keramika məmulatları sərgilənirdi. Bu məmulatlar kəndin "Qalacıq" adlanan qədim ərazisinə sel düşməsi nəticəsində aşkar olunmuşdu. Eyni zamanda bölgənin zəngin faunası və florasına aid zəngin nümunələr (müxtəlif heyvanların sümükləri, buynuzları,kəllə sümükləri və s.) bu şöbənin eksponatları sırasında idi.

Muzeyin etnoqrafiya şöbəsində bölgəmizin, habelə ölkəmizin əhalisinin həyat tərzini, sənət sahələrinin inkişafını özündə əks etdirən çox sayda əmək alətləri - ağac vəllər, xış ucluqları, xış, kotan qalığı, bel ucluğu, şana, qalaq, şadara, əl dəyirmanı (kirkirə), yun darağı, cəhrə, yun nümunələri (qaba,zərif), qəzil, sicim, yun corablar, xalça-palaz nümunələri, məişətdə istifadə olunan əşyalar,( xurcun, heybə,döşlük, çömçə, tavasar, məcməyi, sərnic, sərpic, satıl, tabaq, ağaç qaşıqlar, çömçələr, mis qazanlar, aşsüzənlər, kəfgir və s.), keramikadan hazırlanmış çıraqlar muzeyin dəyərli eksponatlarından idi.

Numizmatika şöbəsində qədim sikkələr, Rusiya imperiyası, habelə SSRİ dövründə kəsilmiş və dövriyyədə olan əsginaslar, metal pullar, istiqrazlar ekskursiyaya gələnlərin böyük heyrətinə səbəb olurdu. 

Müasir dövr bölməsində ərazidəki Sincan,Tərkeş, Dəymədağlı, Mollalı kəndlərini əhatə edən kolxozun və məktəbin fəaliyyətinə dair diaqramlar, cədvəllər, stendlər, istehsalat qabaqcıllarına dair foto montajlar və lövhələr, kənddə istehsal olunan kənd təsərrüfatı məhsullarının nümunələri nümayiş etdirilirdi.

"Sincan kəndi ikinci dünya müharibəsində" adlı bölmədə kəndin Böyük Vətən müharibəsinə verdiyi töhfələr, həlak olan, itgin düşənlər haqqında maraqlı məlumatlar, müharibə veteranlarının foto şəkilləri, əşyaları, orden-medalları, hərbi hissələr tərəfindən onlara verilmiş təşəkkürnamələr, onların fəaliyyət ilə bağlı foto albomlar, qəzet yazıları eksponatlar sırasında idi.

Muzeyin eksponatlarına bütün rayon sakinləri, xüsusən rayondakı ümümtəhsil məktəblərinin şagirdləri maraqla tamaşa edirdilər. Hətta qonşu rayonlardan da müzeyi ziyarət edənlər çox idi. Ölkənin bir sıra tanınmış arxeoloqları və tarixçi alimləri də müzeyi ziyarət etmişdilər.

19 fevral 1981-ci ildə Vartaşen (indiki Oğuz) rayonunda tarix-diyarşünaslıq muzeyi yaradılarkən məktəb muzeyinin eksponatları yeni yaradılan muzeyə təhvil verildi və beləliklə də Oğuz rayonunun ilk tarix-diyarşünaslıq muzeyi - 1976-cı ildə səfalı və qədim Sincan kəndinin orta məktəbində yaradılmış muzey 5 il fəaliyyət göstərib tarixə qovuşdu.

Qloballaşma həm də bax belə, məhəlli səviyyədə olur. Kiçik kənd böyük şəhərə güzəştə gedir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.04.2025)