ŞAMAXIDA VƏ BAKIDA KEÇƏN 3 YADDAQALAN GÜN

Dilə nə lazımdır? Daim işlək olsun, alınma sözlərlə çox çirklənməsin. Ədəbiyyata nə lazımdır? Oxunsun, təbliğ olunsun, sevilsin. 

Bu il Azərbaycanda ilk dəfə olaraq Azərbaycan Dili və Ədəbiyyatı Forumu keçirildi. Heydər Əliyev Fondu və Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı, Elm və Təhsil Nazirliyi, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının dəstəyi ilə keçirilən forum Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunan tədbirlər çərçivəsində baş tutdu. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Forum barədə geniş icmal hazırlayaraq oxucularının ixtiyarına verir. 

VACİB TƏŞƏBBÜS

Ondan başlayaq ki, tanınmış dilçi və ədəbiyyatşünas alimlərin, yazıçı və naşirlərin iştirak etdiyi foruma Azərbaycan ədəbiyyatına və mədəniyyətinə görkəmli şəxsiyyətlər bəxş etmiş Şamaxı şəhərində (Shamakhi Palace Sharadil otelində) sentyabrın 1-də start verildi, sentyabrın 2-3-də isə Bakı şəhərində - “Gülüstan” sarayında forum davam etdi. 

Son illər ana dilinin qorunması, ədəbiyyatımızın təbliği mənasında bu, ilk nüfuzlu və sanballı tədbir idi, ona görə də təşkilatçılara - Heydər Əliyev Fonduna və Mədəniyyət Nazirliyinə alqış demək labüddür. 

QƏDİM ŞAMAXIDA ƏSL TOY-BAYRAM

Açılış günündə ilk öncə Ümummilli lider Heydər Əliyevin məzarı önünə tər güllər düzüldü.

Bu mərasimdən qabaq qonaqları salamlayan Şamaxı rayonunun icra hakimiyyətinin başçısı Tahir Məmmədov qeyd etdi ki, bu cür yüksək ranqlı şəxslərin, ölkənin ən görkəmli yazarlarının Şamaxıya təşrif buyurması Şamaxı üçün əsl toy-bayramdır. Söz vətəninə böyük söz adamları gəlməklə buranın necə dəyər daşıdığını bir daha sübut edirlər. 

FORUMUN ŞAMAXIDA KEÇİRİLMƏSİNİN RƏMZİ MƏNASI VAR

Shamakhi Palace Sharadil otelinin konfrans zalında Mədəniyyət naziri Adil Kərimli Forumu rəsmən açdıqdan sonra təhsil naziri Emin Əmrullayev, AMEA-nın prezidenti İsa Həbibbəyli, AYB-nin birinci katibi Çingiz Abdullayev, MM-in Mədəniyyət komitəsinin sədri Qənirə Paşayeva foruma təbrik nitqləri səsləndirdilər. 

Mədəniyyət naziri Adil Kərimli tədbirin açılış mərasimində çıxış edərək Forumun əhəmiyyətini vurğuladı. Nazir bildirdi ki, Ümummilli Liderin 100 illiyinə həsr olunan Forumun açılış mərasiminin Şamaxıda keçirilməsi rəmzi məna daşıyır. Ulu Öndərin Şamaxının tarixi və ədəbi irsi haqqında dediyi sözlər tədbirin açılışının bu şəhərdə keçirilməsinə təkan verən əsas amildir.

Ədiblər şəhəri sayılan Şamaxının UNESCO-nun Ümumdünya İrsi Siyahısına daxil edilməsinin nəzərdə tutulduğunu vurğulayan nazir bildirdi ki, belə forumların keçirilməsi cəmiyyətin inkişafı, mədəniyyətimizin zənginləşdirilməsi, gələcəkdə daha geniş üfüqlər açılması baxımından olduqca əhəmiyyətlidir. Azərbaycan Dili və Ədəbiyyatı Forumu mühüm mövzuların mütəxəssislərin iştirakı ilə müzakirəsi və əldə edilən nəticələri həyata keçirmək məqsədi daşıyır. Azərbaycan dili çox vacib sahələrdən biridir. Ümummilli Lider hər zamanı ana dilimizi yüksək qiymətləndirib, onun qorunmasına, saflığının təmin edilməsinə, inkişaf etdirilməsinə önəm verib. Ulu Öndərin azərbaycançılıq və dövlətçilik fəlsəfəsində Azərbaycan dilinə xüsusi yer verilib. Onun siyasi fəaliyyətinə nəzər saldıqda bunu açıq şəkildə görmək mümkündür. Bu səbəbdən Azərbaycan Dili və Ədəbiyyatı Forumunun Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 illiyi çərçivəsində keçirilməsi önəmlidir. Hazırda isə dövlətimizin başçısı İlham Əliyev tərəfindən Azərbaycan dilinin inkişaf etdirilməsi istiqamətində həyata keçirilən məqsədyönlü davamlı tədbirlər, xüsusilə Azərbaycan dilinin saflığının qorunması, onun kənar təsirlərdən mühafizə olunması, dilin tərkibinin inkişaf etdirilməsi istiqamətində çoxşaxəli siyasət həyata keçirilir. Bu istiqamətdə Mədəniyyət Nazirliyinin, Elm və Təhsil Nazirliyinin, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının üzərinə böyük məsuliyyət düşür.

Hazırda bu məsələ ilə bağlı mədəniyyət strategiyasının hazırlandığını qeyd edən nazir dedi: “Mədəniyyət anlayışının sahələşdirilməsi istiqamətində layihələrin həyata keçirilməsinə xüsusi önəm verilir. Bu məsələ işçi qrupu səviyyəsində müzakirə olunub. İlk dəfə Azərbaycan dili mədəniyyətin başlanğıc və əsas sahəsi kimi ayrılıb. Bu barədə geniş fikir mübadiləsi aparılacaq. Eyni zamanda, Azərbaycan dili mədəniyyətin digər sahələri üçün istiqamətverici mövqeyə malikdir. Bu baxımdan Forumun məhz bu sahədə mövcud problemlərin üzə çıxarılması, onların geniş müzakirə edilməsi və gələcəkdə həlli istiqamətində səmərəli nəticələrə nail olacağına inanıram”.

YANLIŞ MİF

Elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev bildirdi ki, Azərbaycan dilinin inkişafı, dilimizin saflığının qorunması və ana dilimizdə danışmaq olduqca vacib məsələlərdəndir. Ana dilində təhsil almağın önəminə toxunan nazir dedi ki, Azərbaycanda uşaqların bir çox dillərdə təhsil almaq imkanı var. Lakin ölkədəki şagirdlərin 90 faizi ana dilində təhsil almağı seçir. Bu, olduqca sevindirici haldır. Təhsil sisteminin əsas məqsədi şagirdlərə ana dilində yüksək səviyyədə təhsil verilməsidir. Azərbaycan məktəbləri və universitetlərində son illər ərzində ana dilində tədrisin keyfiyyətinin artırılması istiqamətində bir çox işlər görülüb. Eyni zamanda, digər dillərdə təhsil alan şagirdlərə Azərbaycan dilində dərslər keçirilir. Bu il həmin dərslərin sayı digər illərə nisbətən artırılıb.

“Təəssüf ki, dilimizin Azərbaycandan kənarda yaşayan daşıyıcılarının təhsili ilə bağlı problemlər var. Bu tədris ilindən etibarən xarici ölkələrdə yaşayanlar üçün onlayn Azərbaycan dili dərsi keçiriləcək. Sevindirici haldır ki, artıq 400-dən çox müraciət daxil olub. Düşünürəm ki, bu, Azərbaycandan kənarda yaşayan həmvətənlərimiz üçün vacibdir. Cəmiyyətdə belə bir “mif” var ki, tədrisin Azərbaycan dilində aparıldığı məktəblər guya digərlərindən geri qalır. Bu, yanlışdır. Sözügedən “mif”i cəmiyyət olaraq dağıtmaq lazımdır və məlumatlandırma zamanı statistikaya istinad etmək vacibdir. Tədris dilindən asılı olmayaraq, ölkəmizdəki bütün məktəblər Azərbaycan məktəbləridir. Tədrisi digər dillərdə aparılan məktəblərdə Azərbaycan tarixinin ana dilində aparılması bu il bütün məktəblərdə tətbiq olunacaq. Bu, Zəfər tarixi və Hərbi hazırlıq fənlərinə də aiddir”, - deyə Emin Əmrullayev vurğuladı. 

AZƏRBAYCAN DİLİNİN QORUNUB SAXLANILMASI DİQQƏT MƏRKƏZİNDƏDİR

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) prezidenti İsa Həbibbəyli çıxışında diqqətə çatdırdı ki, Azərbaycan dili hər zaman olduğu kimi, bu gün də aktuallığını və funksionallığını qoruyur. Ulu Öndər Heydər Əliyevin ana dilimizin inkişafına hər zaman diqqət yetirdiyini deyən İ.Həbibbəyli bu siyasətin bu gün də davam etdirildiyini söylədi. Akademik Azərbaycan dilinin, milli-mənəvi dəyərlərinin, mədəniyyətinin qorunub saxlanmasının ziyalıların hər zaman diqqət mərkəzində olduğunu və bu istiqamətdə AMEA tərəfindən bir sıra işlərin görüldüyünü dedi: “Lüğətçiliklə bağlı nə qədər müzakirə və mübahisələr olsa da, hazırda bu istiqamətdə ən yüksək səviyyədə iş gedir. Dilçilik İnstitutunda fonetika, morfologiya, sintaksis və digər bölmələrlə bağlı fundamental elmi əsərlər hazırlanır”.

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədrinin müavini, Xalq yazıçısı Çingiz Abdullayev və Milli Məclisin deputatı Qənirə Paşayeva çıxışlarında Azərbaycan dilinin inkişafı ilə bağlı aktual məsələlərdən, o cümlədən dilimizin müasir problemləri, reallıqlar barədə danışdılar. Çıxışlarda məktəblərdə Azərbaycan dilinin tədrisi ilə bağlı fundamental yanaşmanın önəmi xüsusi vurğulandı. 

Açılış çıxışlarından sonra Azərbaycan dilinə həsr olunmuş videoçarx nümayiş etdirildi. 

QLOBALLAŞMANIN DİLİMİZƏ TƏSİRİ

Forum çərçivəsində “Qloballaşmanın Azərbaycan dilinə təsiri və ana dilimizin saflığının qorunması mexanizmləri” mövzusunda ilk panel iclası keçirildi.

Dövlət Dil Komissiyası yanında Monitorinq Mərkəzinin direktoru Sevinc Əliyevanın moderatorluq etdiyi iclasda akademik Nizami Cəfərov, Xalq yazıçısı Kamal Abdulla, Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun direktoru Nadir Məmmədli, İnstitutun Terminologiya şöbəsinin müdiri Sayalı Sadıqova, şairlər Səlim Babullaoğlu və Aqşin Yenisey iştirak edirdilər. Panel iclasında “Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində inkişaf etdirilməsi mexanizmləri”, “Dildə elmi üslubun inkişafına təsir edən amillər: elmi sahələrin inkişafı və dillərin inteqrasiyası”, “Azərbaycan dili Azərbaycan ədəbiyyatının qoruyucusu kimi: dünən, bu gün, sabah”, “Söz yaradıcılığı prosesi: dilin daxili imkanlarının canlandırılması və geniş ictimai istifadəsi olan xarici mənşəli sözlərə vətəndaşlıq statusunun verilməsi”, “Xaricdə yaşayan azərbaycanlılar arasında dilin qorunması” və “İnternet məkanında Azərbaycan dilinin funksionallığı” mövzularında məruzələr dinlənildi.

Müzakirələrdə dilimizi folklordan azad etməklə, dilə texnoloji terminologiyanın sürətli axınının təmin eləməklə onu inkişaf etdirməyin labüdlüyü kimi yanlış fikirlər dominantlıq edəndə Nizami Cəfərov və Kamal Abdulla müdaxilə edərək mövzunu öz axarına qaytarmışlar. 

ƏDƏBİYYATIMIZ ZAMAN KONTEKSİNDƏ

Forumun ikinci panel iclası “Azərbaycan dili və ədəbiyyatı zaman kontekstində: klassik ənənələr və müasir trendlər” mövzusuna həsr olunmuşdu. 

Yazıçı-publisist Azər Qismətin moderatorluq etdiyi iclasda Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı, Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin baş direktoru, akademik Rafael Hüseynov, yazıçılar Aqil Abbas, Şərif Ağayar, Sayman Aruz və şair Qismət Rüstəmov iştirak edirdilər. 

Panel iclasında “Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatı: mövcud vəziyyət, problemlər və perspektivlər”, “Zamanın ədəbi-bədii dəbi: ənənəvi təmayüllər və müasir trendlər”, “Azərbaycan ədəbiyyatının dünyaya inteqrasiyası: Beynəlxalq təcrübədə istifadə olunan modellər”, “Ədəbi yaradıcılığın stimullaşdırılması: beynəlxalq və milli ədəbiyyat mükafatları”, “Müasir ədəbiyyat və milli-mənəvi dəyərlər. Bölgələrdə ədəbi proses” mövzularında məruzələr dinlənildi, müzakirələr aparıldı. 

Axşam forum iştirakçıları qonaqpərvər Şamaxı ilə sağollaşıb Bakıya döndülər. 

FOKSFORDUN EV MƏKTƏBİ

Paytaxtın əzəmətli “Gülüstan” sarayında keçirilən ilk panel iclası “Teatr və kinonun inkişafında ədəbiyyat faktoru: əsərdən səhnəyə, səhnədən ekrana” mövzusuna həsr olunmuşdu.

Moderatoru kinodramaturq İlqar Fəhmi olan panel iclasda Əməkdar incəsənət xadimi Əli Əmirli, yazıçılar Elçin Hüseynbəyli, Varis, ədəbi tənqidçi Əsəd Cahangir və “Ədəbiyyat” qəzetinin baş redaktoru Azər Turan iştirak edirdilər. 

Paneldə “Müasir Azərbaycan dramaturgiyası və onun problemləri”, “Azərbaycan ədəbiyyatında teatr və kino platforması”, “Mütaliə və tamaşaçı mədəniyyətinin formalaşmasında medianın rolu”, “Kino sənətində dil və tərcümə problemləri”, “Ədəbiyyatın cəmiyyətə çatdırılması metodikası: beynəlxalq təcrübədə bu istiqamətdə tətbiq olunan innovasiyalar” mövzularında məruzələr dinlənildi.

Xüsusən Azər Turanın repressiya dövrü ədəbiyyatının kinematoqrafiyaya daşınması mövzusunda çıxışı maraqla qarşılandı. Bu, həm kinematoqrafiyamızı rəngarəng edər, həm tamaşaçı zövqünü formalaşdırar. 

Panelin sonunda sual olundu ki, kitablar az oxunan, kino və teatr zalları, konsert salonları yalnız yarıyacan dolan məmləkətdə çıxış yolu hansıdır? 

Yazıçı Varis İKT inqilabı, mobil telefon və internetin basqısı şəraitində eyni problemi yaşayan və tənəzzüldən çıxmağa başlayan Qərb dünyasında tətbiq olunan innovativ metoda diqqət çəkdi. Foksfordun ev məktəbi adlanan bu metod hər şeyi körpələrlə işdən başlamağa yönəldib. Yəni, nə əkərsən, onu da biçərsən. 

UŞAQLAR NİYƏ KİTAB OXUMASIN Kİ?

Forum çərçivəsində ikinci günün son panel iclası “Uşaq və yeniyetmələr arasında mütaliənin təbliği. Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının vəziyyəti” mövzusuna həsr olunmuşdu. 

Moderatoru yazıçı Günel Əsgərova olan panel iclasda Elm və Təhsil Nazirliyinin şöbə müdiri Vəfa Yaqubova, yazıçılar Zahid Xəlil, Raqif Yusifoğlu, Reyhan Yusifqızı, Sevinc Nuruqızı, şair Qəşəm Nəcəfzadə və Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun şöbə müdiri Elnarə Akimova iştirak edirdilər.

Paneldə “Uşaq ədəbiyyatının ideoloji mahiyyəti və müasir problemləri”, “Mədəni və ədəbi qaynaqların müəyyənləşməsində uşaq ədəbiyyatı nə dərəcədə rola malikdir?”, “Uşaqlarda mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması üçün hansı maarifçi islahatlara ehtiyac var?”, “Uşaq ədəbiyyatına xüsusi dövlət qayğısının mexanizmləri: oxucu - naşir -müəllif qayğısının vəhdəti gözlənilən nəticəni verirmi?”, “Təhsildə ana dili və uşaq ədəbiyyatının rolu” mövzularında məruzələr dinlənildi. 

Dərsliklərdə bayağı ədəbiyyatın təqdim edilməsi məsələsini gündəmə çıxaran Qəşəm Nəcəfzadə Vəfa Yaqubovadan cavab istədi, təhsil yetkilisinin verdiyi cavabı Elnarə Akimova adekvat adlandırmayaraq dərsliklərin nöqsanlı olmasını bir daha diqqətə çatdırdı. 

FUNKSİONAL KİTAB BAZARI FORMALAŞDIRMALI

Forum sentyabrın 3-də işini Bakıda “Gülüstan” sarayında “Dəyərlər və etik davranış kodeksləri: kitabın fərdi və sosial həyatda əhəmiyyəti və funksiyaları” mövzusunda panel iclas ilə davam etdirdi. 

Yazıçı Əkbər Qoşalının moderatorluğu ilə keçən iclasda Xalq yazıçısı Çingiz Abdullayev, Xalq şairi Ramiz Rövşən, Azərbaycan Milli Kitabxanasının direktoru Kərim Tahirov, Azərbaycan Nəşriyyatları Assosiasiyasının İdarə Heyətinin sədri Şəmil Sadiq, Bakı Kitab Mərkəzinin direktoru Günel Anarqızı, “Təhsil” nəşriyyatının direktoru Tural Axundov, "Qanun" nəşriyyatının direktoru Şahbaz Xuduoğlu, “AudioKitab”ın direktoru Əhliman Ərşadlı iştirak edirdilər.

Paneldə “Azərbaycanda kitab sənayesi: mövcud vəziyyət və hədəflər”, “Ölkəmizin kitab bazarına daxil olan xarici ədəbiyyatın milli dəyərlər və düşüncə sisteminə təsiri”, “Kitab satışı sistemi: innovativ həllər və kredit mexanizmləri”, “Kitab sənayesinin inkişafına dövlət dəstəyinin mexanizmləri”, “Vətəndaşların ədəbi, elmi və informasiya tələbatının ödənilməsində Azərbaycan Milli Kitabxanasının üzərinə düşən vəzifələr” mövzularında çıxışlar olub, məruzələr dinlənildi.

"Yazıçı kitab nəşrinə pul verməməlidir, o qonorar almalıdır" - bunu Çingiz Abdullayev söylədi. 

Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda yazıçı kitab yazır və özü çap etməyə pul axtarır: "Dünyanın heç bir yerində belə hal yoxdur. Yazıçı pul tapır və nəşriyyat deyir ki, sənə bunu çap etmişəm və özün satmalısan. Bu, düzgün deyil. Bizim ölkədə də bu sahə ilə bağlı fond olmalıdır. Nəticədə yazıçı kitaba pul verməməli, qonorar almalıdır".

Funksional kitab bazarı formalaşdırmaq yollarını açıb göstərən Şəmil Sadiq və Şahbaz Xuduoğlu nəşriyyatların mətbəə funksiyasından çıxmalarını, yazıçıların işinin də nəşriyyata sifariş vermək deyil, sifariş almaq olduğunu diqqətə çəkdilər. 

XÜSUSİ MİNNƏTDARLIQ

Bu arada forumun təşkilati işlərini tam olaraq çiyinlərində daşıyan Mədəniyyət Nazirliyinin əməkdaşlarına: Akif Marifliyə (Kitab sənayesi şöbəsinin müdiri), Xəyal Məmmədova (Kitab sənayesi şöbəsinin Nəşriyyatlarla iş sektorunun müdiri), Lalə Məmmədovaya (Kitab sənayesi şöbəsinin əməkdaşı), Kamran Musayevə (Kitab sənayesi şöbəsinin əməkdaşı), Günay Rəhimovaya (Təşkilat Komitəsinin üzvü), Ramil Əhmədə (Təşkilat Komitəsinin üzvü) və İsmayıl Nəsirova (Təşkilat Komitəsinin üzvü) forum iştirakçıları adından xüsusi minnətdarlıq bildiririk. 

TARİXİ FORUM

Beləcə, Ulu Öndər Heydər Əliyevin 100 illiyinə həsr olunmuş Forum başa çatdı. Onu da deyək ki, forum çərçivəsində mütəxəssislərin səsləndirdiyi fikir və təkliflər ümumiləşdirilərək, “Azərbaycan mədəniyyəti–2040” Dövlət Proqramında öz əksini tapacaq.

Bəli, üçgünlük forum başa çatdı, təəssüratlar isə hələ uzun müddət qalacaq.

Nəticə isə mütləq olacaq. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.09.2023)

Ülviyyə Əbülfətqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Yer kürəsi fırlanır. Biz də bu kürə ilə birlikdə... Beynimizdəki fikirlər, qəlbimizdə niyyətlər fırlanır. Deyəsən, bəzilərinə sərf edir axı bu fırlanış... Deyirlər : "başımız fırlandı, nə etdiyimizi bilmədik. Yaxşılıq adında bülluru  salıb sındırdıq". Axı biz belə deyilik. 

Günahkar "Yer kürəsidir". O fırlanmasaydı, biz də fırlanıb əlimizdə olanı itirməzdik.

Ay insan, niyə yaxşılığı itirirsən? Olmaz ki, bu fırlanışda pislik adlanan zahiri parlaq, içərisi üfunət dolu bir vərdişini salıb itirəsən? Nə olub axı, ay insan adı altında qorxunc məxluqat? Nə olub sənə? Ömrünün müddətini müddətsizmi almısan? Kimdə görmüsən ki, dünya həyatını müddətsiz müqavilə ilə alsın? Hə, de görüm. Hansı xəyalla yaşayırsan, ey adını qoya bilmədiyim məxluq.

Fırlan, fırlan, Yer kürəsi, fırlan. Gecə və gündüz əvəzlən...

Gecə və gündüzü düşün. Hər gecənin bir gündüzü var. Sənin isə gündüzün şərtidir axı... Sənin gündüzün müvəqqəti inci parlaqlığıdır, ilğımdır, yoxdur. Nəyə inandın? Olmayan bir reallığamı? Sən bu dünya həyatında əbədi varolma  nağılını kimdən eşitdin? Öz babandanmı? Hanı bəs o baban? De görüm hanı? Göstər mənə...Ya da bir xoş əməlini göstər. Özündən sonra nə qoydu? Yenə bir xoş əməli olsaydı, cismi olmasa belə, əməli yaşayardı. Təəssüf ki, o əməli də yoxdur. 

Gəl bu Yer kürəsinin vəfasızlığından şikayətlənmə. Əlində şəri yox, xeyri möhkəm tutub saxla. Xeyri sev, onu əlindən salma. Xeyirdən ikiəlli yapış, o biri əlindəki Şəri tulla, at əbədi qaranlıqlara.

Görəcəksən vücudun necə rahatlıq tapacaq. 

İnan nənə, xeyrə bir addım at, o sənə yüz addım atacaq. 

Yer kürəsi fırlanır, sən də xeyir əməllərinin müsbət aurası ilə fırlan. Daxilində xeyirdən "Gülüstan" yarat. Bu "Gülüstanın" möcüzəsini hiss et.

Dünyanı, zamanı müqəssir etmə sən. Dəyiş, xeyirlər toplusundan qala düzəlt. Bu qalan əlçatmaz olacaq. Qəlbini imanla geyindir. Bu zaman qəlbinə şər adında  bir zərrə keçə bilməz.

Bu qala dünyanın ən alınmaz qalası olacaq. Sən isə bu qalanın daimi sakini. 

Qoy Yer kürəsi fırlansın, sən də öz xeyir qalanda fırlan, fırlan, fırlan. Xeyirlərinlə əbədi rahatlığa qovuş, əmin ol, xeyir xeyrə aparacaq. Mütləq aparacaq...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.09.2023)

Az öncə Təbriz şəhərində güneyli yazar Xan Sənəmin “Çəpər” adlı kitabının təqdimat mərasiminin keçirilməsi barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağla sizlərə məlumat çatdırmışdı. 

Xan Sənəmin “Çəpər” adlı hekayələr kitabından “Qırmızı Nissan” adlı hekayəni  oxucularımıza təqdim edirik. 

Qırmızı Nissan

Kitabların dili olsa da, qulağı yoxdur yəqin! Bunu, atam otağında hər gün sancıdan sızıldayarkən, heç səs duymurlar kimi durudan baxan minlər kitabı görüncə anladım. Elə saymaz, elə səssiz baxırdılar, sanki bütün qazancını onlara verən və bütün ömrünü ayaqlarına qoyan bu iniltinin yiyəsini tanımırlar. Daha o gəl-getdən, səs-küydən, qoltuqlarına qəzet vurmuş şallı-papaqlı uzun paltolu alim dostlardan da xəbər yoxdur. Hamısı ya ölüb ya tutulub ya da başqa ölkələrə köçüblər.

Atamın kitab qurdu olduğuna rəğmən üç balasının biri belə onun qədər sıx-sıx oxumağa raqib olmadı. Bəlkə də onun, yazı-pozu eşqindən özünü otaqda həbs edib bizdən və özəlliklə anamdan alması üçündür ki, istəmədən bir təhər içimizdə o kitablara qarşı nifrət yaranmışdı.

Rahat-rahat oxuyub yazsın deyə, müəllimlikdən istefa vermişdi. İki səhminə şərik olduğu fabrikdən gələn gəlirə qane olmuşdu. Deyirdi: “Enimizi də görər, boyumuzu da”.

Kişi sanki dünyanın tərkini qılmışdı. Yeyib-içdiyini içində saxlamağa qadir olsaydı o hərdəni də, kağız qoxusu divarlara hopmuş qarğınmış otaqdan çıxmazdı. Pəncərənin rəfinə belə yarıya kimi kitab qalamışdı. Onun havası da, işığı da, arvad-uşağı da o kitablar idi.

Anam daha əlindən zara gəlmişdi. Babamdan ayrılmaq istəyirdi. Əlindəki buxçanı yaxındakı alma ağacının haçasına qoydu. Ağlaya-ağlaya başına atdığı narın güllü çadrasının ətəklərini yığışdırıb, özəl tərz ilə qoltuğuna yerləşdirdi. Biləyimdən tutub ora-bura çırpa-çırpa hovuzun qırağına sürütlədi.

- Nənəsiz qalasan, indi hay-hayda buları nə cür təmizliyim?

Ağzımdan göbəyimə kimi yol çəkən böyürtkən ləkələrini deyirdi. Ağ paltarıma baxmalı deyildi. Ətəyimdən tutub yuxarı çəkərək, başımdan çıxartdığı paltarı öncə əlində topaladı, sonra o biri əlini isladıb köksümə çəkib, həmin topa ilə quruladı. Göz yaşları yanaqlarında kəhrə bağlamışdı. Yaşıl gözləri daha parlamırdı. Ayağa durub çadrasını üzülmüş belinə doladı. Deyinə-deyinə quruyan paltarları hirs ilə şəritdən yığıb astanadan içəri atdı.

Günəşin isti əlləri mərmər tənimi həvəslə tumarlayırdı. Əyilib su içməyə ağzımı şirə dayadım.

İndi “Nazim Hikmətin” şeirindən bir parçası öz səsi ilə zehnimə gəlir: “Seviyorum seni, Ekmeği tuza banıp yer gibi Geceleyin ateşler içinde uyanarak Ağzımı dayayıp musluğa su içer gibi...”

Yumruğu kürəyimin ortasında otursa da, ruhumun qatbaqatını gəzişib gələcəyimə sarı əzib dağıltmağa sarı getdi!

- Nənəsiz! Deməmişəm o cür su içməzlər?

O zərbənin ardınca başım elə silkələndi ki, üstdən qabaq dişim şirə dəyib ağzımdan atılıb hovuza düşdü. Ağlamadım; ağrımırdı; laxlayırdı zatən. Bu da o birisi kimi iki-üç günə düşəcək idi. Qan dadını ağzımda hiss eləsəm də udub ona bildirmədim. Bilsə nə olacaq ki? Bir yumruq daha yeyəcəkdim. Üzümü ona sarı döndərdim. Buxçasını ağacdan alıb, çadra qarışıq qoltuğuna vurdu. Əlində gətirdiyi təmiz paltarı əynimə çəkdi.

Yenə qolumdan tutub sürüdü.

- Yeri gedək, day bura bizim yerimiz deyil. Ev deyil ki, karvansaradı, Əli çıxır, Vəli girir; Vəli çıxır, Əli girir. Mən də onlara qaravaş olmuşam, qıvraq yeri!

Həmişəki sözlər, həmişəki oyunlar. Neçə gün sonra “Balalarım ac qaldı” deyə, sallana-sallana qayıdacaq idi. Arada dəyən mənə dəyirdi. Qolçaqlarımdan, oyuncaqlarımdan, küçə yoldaşlarımdan, üç-beş gün uzaq düşürdüm. Lap önəmlisi həyətimizin sevgisindən, görüşündən, nakam qalıb ölüşkəyirdim.

Onda kim inanardı, bu xına xınalardan olmayacaq? Elə o gediş getdik. Sanki bizi aparan o röyanın sahibi yuxudan durubmuş. Daha heç kəs anamı qaytaranmadı. Nə atamı, qardaşlarımı dinlədi, nə bircə ağ saqqalı, ağ birçəyi. Atam da acığa düşüb “Boşamıram” dedi.

Davalarını verib qarşısında əyləşirəm. Pərişanlığı çiyinlərini bürüyən ağarmış saçlarına toxunuram. Dinib danışmır. Damarları zol durmuş, ağ-apağ, zəif və qoca əllərindən tuturam.

- Baba! Anam orda can çəkişir, sən də burda belə xəstə düşübsən. Gəlin inadı buraxın bahəm yaşıyaq. İyirmi il oldu! Bəs deyil? Onun dava-dərmanına kürür-kürür pul ehtiyacdı. Hanı o karxanadar dostların, tanışların? Hanı səhmin var idi? Gəlirin onlardan idi?

Di gətir daaa... Mən day tək canıma yetirə bilmirəm. Sərətandı (Xərçəng xəstəliyi); şuxluq deyil ki. Mənim aylığın həmin iki nəfərin qarının doyura. Sən ki müəllimliyi yaxcı bilirsən. Sevinirəm qardaşlarım xaricdə ticarətə baxır. Qadam onların ticarətinə. Genə evlənməmişdən beş-üç qıran yollardılar. Altı-yeddi ildi onu da kəsiblər. Allah balalarından çəkdirəcək.

Heç bilmirdim kimə danışıram. O yallı-yalmanlı Nəsrulla Xandan bir quru ad qalmışdı, bir də xəstə nəfəs. Mən bilən qədər kitablarda heç zaman ailənizə qarşı bu qədər acımasız davranın deyə bir sözlər yazılmayıbdır. Atam bunu haradan öyrənmişdi, necə bacarırdı? Bilmirəm! Əllərindən öpüb, çantamı götürdüm.

- Baba, qurbanın olum, day mən getməliyəm. Yadınnan çıxmasın ha, yatanda bu çəhrayı davanı hətmən at. Sabah genə baş vuracıyam.

Həyətdəki güllərin, ağacların bir çoxu atamın və əlbəttə ki anamın oduna yanıb qurumuşdular. Bu illərdə çəkdiyim əziyyətlərin ucbatından onların bu məzlum hallarını düşünməyəcək qədər sərt, ruhsuz və başı soyuq olmuşdum. Tək düşündüyüm şey əvvəl anamın sağlığını qaytarmaq, sonra onu atam ilə barışdırmaq idi...

Sinifdən çıxdım. Uşaqların başıma düşən səs-küyündən sərsəm olmuşdum. Elə ki, iş yoldaşlarımdan biri öncədən danışdığımız elçilik mövzusuna toxunar-toxunmaz, yazığı toparlayıb dik-dik cavablar dedim. Baxa-baxa donub qaldı. Dalıma baxmadan müəllimlər otağının qapısını çırpıb mədrəsədən çıxdım.

- Görür ha min bir fikrim, dərdim, qayğım var; hələ genə o qarnı yekə qardaşın gözümə soxur. Neylim vəkildir. Dədəmin dərdinə ki! Mənə indi cərrah doktor ehtiyacdı. Anamı qurtara bilən bir möcüzə.

Bunları xiyabanda yeriyərkən qəzəbdən dilaltı deyirdim. İlk gördüyüm taksiyə əl sallayıb saxlatdım. Minərkən də dizimi qapısının kəskin bir yerinə çırpdım. Çox acıyırdı. Getdiyim ünvanı sürücüyə deyib başımı şüşəyə dayadım. Gözlərimi yumdum...

Dizimdəki yaranın göynərtisindən zar-zar zarıyırdım. On üç yaşlı Mustafa saçlarımı tumarlayır öpür; göz yaşlarımı silir; on beşini yeni bitirmiş Məhəmməd isə qıçımın yarasını bağlayır. Armud ağacından armud dərərkən düşmüşəm. Anam hovuz başında ovuşdurduğu paltarların ərovunu (Sabun və ya hansısa bir təmizləyici maddədən suya çəkilməmiş paltarda qalan) alıb suya çəkir. Hər dəfə də paltarları şəritə asdıqca üçümüzü də qatıb qabağına vur hay deyinir. Atam bir əlində çubuq, pencəyi çiynində, yarısı kitab ilə aşağıdan yuxarıya pərdələnmiş pəncərədən bizə baxıb nələrsə yazır...

Taksi dayanır. Dediyim yerə çatmışıq. Orası həsrətlərimin gen-geniş və arzularımın dar və qaranlıq küçəsi idi. Kirayəni hesablayıb təşəkkür eləyərək enirəm. Uzaqdan atamı görürəm. Qapıda qırmızı bir Nissan dayanıb. Maraqlı-maraqlı addımlarımın sürətinə artırıram. Mən çatınca maşın gedir.

- Salam baba, nolub?

Əlimə iki qatlanmış xırda kağız verir. Mən soruşmağa hən-hün eləyincə, çoxdandır duymadığım xəstə səsini qulaqlarıma yayır:

- Maman üçün nə lazımdı gör!

Kağızın qatını açıb baxıram. “Dər vəche aqaye Nəsrollah Zərrin, babəte xəride hezar o həştsəd celd ketab...” (Farscadır: Min səkkiz yüz kitab alınmasına görə Cənab Nəsrullah Zərrin adına.)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.09.2023)

ƏMƏKDAŞIMIZ TƏBRİZDƏN XƏBƏR VERİR

Təbriz şəhərində Güneyli Xan Sənəmin “Çəpər” adlı kitabının təqdimatı keçirilibdir.

Təqdimatı şair, tənqidçi Rəsul İsməyiliyan aparıbdır.

Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağla məlumat verir. 

Hekayələr haqda Nuriyyə Lövh, tanınmış güneyli yazıçı Ərəstu Mücərrəd, Əlirza Ənbaz, Şahin Muradi danışıbdır.

Kübra Mirhüseyni ilə İsa Zeyni isə kitabdan bir hekayəni öz səsləri ilə təqdimatda iştirak edənlərə şəkləndiribdilər.

Rubrikamızın şair üzvü olan Əli Cavadpurun qızı Aysel Cavadpur isə bağlamada, Əmin Cövdət isə saz musiqisində çıxış edibdirlər.

Başqa qələm sahibləri isə çıxışlarında şeir oxuyub, Xan Sənəmin kitabını təbrik deyibdirlər. Kitab təqdimatı Bəsarəti Musiqi Akademiyasında keçirilibdir.

Artırmalıyıq ki, Xan Sənəmin “Çəpər” adlı hekayələr kitabının nəşr edilməsi, onu Güneyin Qaradağında birinci qadın yazarına çevirdi.

Gün ərzində Xan Sənəmin “Qırmızı Nissan” adlı hekayəsi oxuculara təqdim ediləcəkdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.09.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qiraət saatında Adəm İsmayıl Bakuvinin “Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı” sənədli romanının dərci davam edir. Roman erməni millətindən olan bəşəriyyət canilərinin utopik məhkəməsindən bəhs edir. Onu nəinki oxumaq, hətta ən maraqlı faktları yaymaq, təbliğ etmək lazımdır.

11-Cİ DƏRC

Ermənilərin törətdikləri terror hadisələri sadalanmaqda idi. 4-cü kişi diktor:

-24 sentyabr, 1981-ci il. Paris, Fransa. Terrorçular Parisdəki Türkiyə konsulluğuna basqın təşkil edib. Van əməliyyatı adlanan bu amansız terror aktı uzun zaman insan vəhşiliyinin bariz nümunəsi kimi yaddaşlardan çıxmayıb. 4 nəfərdən ibarət əslən Livan ermənisi olan terrorçu qrup konsulluğun binasına daxil olaraq konsul Kaya İnalı və təhlükəsizlik xidmətinin əməkdaşı Cəmal Özəni ağır yaralayıb. Terrorçular konsulluqdakı 56 nəfəri girov götürərək 15 saat ərzində konsulluq binasını girovlarla birgə öz nəzarətlərində saxlayıblar. Terrorçular – dəstənin başçısı Vazgen Sislyan, onun əlaltıları Gevork Güzelyan, Akop Culfayan, Aram Basmacyan binanı tam ələ keçirdikdən sonra öz tələblərini irəli sürüblər. Tələbləri isə Türkiyədə həbsdə olan bir neçə erməni və kürd terrorçusunun azad edilməsi olub. Lakin Türkiyə hökuməti bu tələbə rədd cavabı verib, bundan sonra terrorçular təslim olaraq Fransa hökumətindən siyasi sığınacaq tələb ediblər.

3 oktyabr, 1981-ci il. Cenevrə, İsveçrə. Cenevrə şəhər poçtunun və məhkəməsinin binasında partlayış baş verib. Partlayışın baş verddiyi məhkəmə binasında ASALA-dan olan bir terrorçunun məhkəmə prosesi keçirilməli idi, terrorçu qətldə təqsirləndirilirdi. Terror aktlarına görə məsiliyyəti ASALA-nın terrorçu qrupu olan "9 iyun təşkilatı" öz üzərinə götürüb.

25 oktyabr, 1981-ci il. Roma, İtaliya. Silahlı erməni terrorçusu Romadakı Türkiyə səfirliyinin ikinci katibi Gökberk Ergenekona atəş açıb. Qolundan yaralanmış diplomat maşından çıxıb terrorçuya cavab atəşi açaraq terrorçunu yaralayıb, yaralı vəziyyətdə olan terrorçu hadisə yerindən qaçmağa müvəffəq olub. ASALA bu akta görə məsuliyyəti öz üzərinə götürüb və aksiyanın Parisdə türk konsulluğuna basqın təşkil etmiş erməni terroçuların şərəfinə təşkil olunduğunu bildirib.

25 oktyabr, 1981-ci il. Paris, Fransa. Yelisey çöllərində yerləşən bahalı restoranların birində partlayış baş verib. Partlayış nəticəsində restoranın işçilərindən 3 nəfər yaralanıb. Terror aktına görə məsuliyyəti 1981-ci il sentyabrın 24 də Parisdəki türk konsulluğuna basqın etmiş erməni terrorçuların şərəfinə yaranmış "September Frans"  terrorçu qrupu öz üzərinə götürüb.

26 oktyabr, 1981-ci il. Paris, Fransa. Yelisey çöllərində yerləşən aptekin qarşısında park edilmiş avtomobildə quraşdırılmış partlayıcı qurğu işə düşüb. Partlayışa görə məsuliyyəti "September Frans" qrupu öz üzərinə götürüb.

27 oktyabr, 1981-ci il. Paris, Fransa. "Ruasi" beynəlxalq hava limanının avtomobil dayanacağında partlayış baş verib. Partlayışa görə məsuliyyəti "September Frans" qrupu öz üzərinə götürüb.

27 oktyabr, 1981-ci il. Paris, Fransa. "Ruasi" beynəlxalq hava limanında eskalatorun yanında yerləşən zibil qutusuna qoyulmuş partlayıcı qurğu işə düşüb, bir neçə nəfər yüngül xəsarət alıb. Partlayışa görə məsuliyyəti "September Frans" qrupu öz üzərinə götürüb.

1-ci qadın diktor:

-3 noyabr, 1981-ci il. Madrid, İspaniya. "Svis eyr" aviaşirkətinin ofisinin qarşısında baş vermiş partlayış nəticəsində 3 nəfər yaralanıb, ətrafdakı binalara ziyan dəyib.

5 noyabr, 1981-ci il. Paris, Fransa. "Qar de Lion" dəmir yolu vağzalında baş vermiş partlayış nəticəsində bir nəfər yaralanıb, saxlanma kameralarına ciddi ziyan dəyib. Özünü "Orli təşkilatı" adlandıran erməni terrorçu dəstəsi bu aksiyaya görə məsuliyyəti öz üzərinə götürüb.

12 noyabr, 1981-ci il. Beyrut, Livan. Beyrutda yerləşən Fransa mədəniyyət mərkəzinin, fransız konsulun evinin və "Eyr Frans" aviaşirkətinin binalarının qarşısında eyni vaxtda partlayışlar baş verib. Partlayışlar nəticəsində ölən və yaralanan olmasa da, binalara ciddi maddi ziyan dəyib. Bu partlayışlara görə "Orli təşkilatı" adlanan qrup məsuliyyəti öz üzərinə götürüb. Terrorçular Fransada Orli hava limanında üzərində saxta sənədlər gəzdirən və fransız polisi tərəfindən həbs olunmuş erməninin sərbəst buraxılmasını tələb edirdilər. Terrorçuların digər tələbi isə erməni terrorçusu Monte Melkonyanın azadlığa buraxılması idi. Divan heyəti adından möhtərəm tamaşaçıları bilgiləndirmək istəyirik ki, bu şəxs hazırda bizim Divanın müttəhimlər sırasında yer alıb.

14 noyabr, 1981-ci il. Paris, Fransa. Eyfel qülləsinin yaxınlığında partlayış baş verib, partlayış nəticəsində yaxınlıqda park edilmiş avtomobil yararsız vəziyyətə düşüb. "Orli Təşkilatı" məsuliyyəti öz üzərinə götürüb və bunun Fransa hökumətinə "ilk xəbərdarlıq" olduğunu bildirib.

14 noyabr, 1981-ci il. Paris, Fransa. Sena çayında gəzintidən sonra sahilə çıxan xarici turistlərdən ibarət qrupa terrorçular bir neçə qumbara atıblar, xoşbəxtlikdən heç kim yaralanmayıb. Aksiyaya görə "Orli Təşkilatı" məsuliyyəti öz üzərinə götürüb.

16 noyabr, 1981-ci il. Paris, Fransa. "Qar de Lest" dəmir yolu vağzalının saxlanma kamerasına qoyulmuş bombanın partlaması nəticəsində iki nəfər yaralanıb, vağzala isə maddi ziyan dəyib.

13 yanvar, 1982-ci il. Toronto, Kanada. Partlayış nəticəsində Türkiyənin Torontodakı konsulluğuna ziyan dəyib.

2-ci qadın diktor:

17 yanvar, 1982-ci il. Cenevrə, İsveçrə. Avtomobil dayanacağının yaxınlığında iki partlayıcı qurğu işə düşüb, "9 iyun təşkilatı" adlı terrorçu dəstə partlayışa görə məsuliyyəti öz üzərinə götürüb.

17 yanvar, 1982-ci il. Paris, Fransa. Paris bank ittifaqının ofislərinin birində partlayış baş verib, ikinci partlayıcı qurğu "Kredit Lion" bankında aşkarlanaraq zərərsizləşdirilib.

19 yanvar, 1982-ci il. Paris, Fransa. Konqress sarayında "Eyr Frans" aviaşirkətinin ofisində partlayış baş verib. Partlayışa görə "Orli təşkilatı” məsuliyyəti öz boynuna götürüb.

26 mart, 1982-ci il. Beyrut, Livan. Beyrutun erməni məhəlləsində türk filmlərinin nümayiş olunduğu kinoteatr partladılıb.

8 aprel, 1982-ci il. Ottava, Kanada. Erməni terrorçuları Türkiyə səfirliyinin ticarət attaşesi Gəni Güngürə hücüm edib onu ağır yaralayıblar.

10 may, 1982-ci il. Cenevrə, İsveçrə. İki Cenevrə bankında partlayış baş verib, partlayışlar nəticəsində banklara maddi ziyan dəyib.

26 may, 1982-ci il. Los-Anceles, ABŞ. Partlayış nəticəsində İsveçrə bank korporasiyasının ofisinə ziyan dəyib.

30 may, 1982-ci il. Los-Anceles, ABŞ. Üç nəfər ASALA üzvü olan erməni "Eyr Kanada" aviaşirkətinin yük terminalının qarşısında partlayıcı qurğu quraşdırıb. Partlayıcı qurğu Los-Anceles polisinin xüsusi dəstəsi tərəfindən zərərsizləşdirilib. Terrorçular həbs olunublar.

Baş Hakim siyahının çox uzun çəkdiyi üçün narahatlıqla saatına baxıb Divan heyətinə sual etdi:

-Çoxmu qalıb?

Siyahının ikinci nüsxəsi qarşısında olan Gənc Divan üzvü dilləndi:

-Hələ xeyli qalıb.

Baş Hakim tamaşaçılardan yorulub yorulmadıqlarını soruşdu. Dedi, bəlkə siyahı axıradək oxunmasın? Amma az qala hamı bir ağızdan “oxunsun!” dedi, belədə diktorlar oxumağı davam etdirdilər.

Yenidən 1-ci kişi diktor:

-21 iyul, 1982-ci il. Paris, Fransa. Parisdəki Sent Servin meydanında yerləşən kafenin yanında partlayış baş verib, partlayışa görə məsuliyyəti "Orli təşkilatı" öz üzərinə götürüb. Terrorçular mətbuata ünvanladıqları müraciətdə partlayışın Fransa hökumətinin vədinə əməl etməyib türk konsulluğuna basqın etmiş 4 erməniyə siyasi sığınacaq verməməsinə görə törədildiyini bildiriblər.

26 iyul, 1982-ci il. Paris, Fransa. "Pab Sent Jermen" kafesində baş vermiş partlayış nəticəsində iki qadın yaralanıb. Partlayışa görə məsuliyyəti "Orli təşkilatı" öz üzərinə götürüb.

2 avqust, 1982-ci il. Paris, Fransa. Erməni terrorçu Pyer Qumulyan özünün hazırladığı partlayıcı qurğunun işə düşməsi nəticəsində öz mənzilində həlak olub.

7 avqust, 1982-ci il. Ankara, Türkiyə. Erməni terrorçuları beynəlxalq hava limanına hücum təşkil edib, tapanca və əl qumbaraları ilə silahlanmış terrorçular gözləmə zalında olan insanlara atəş açıb. Bir terrorçu hava limanının restoranında 20 nəfəri girov qötürüb, digəri isə polis tərəfindən yaxalanıb. Girovları öldürəcəyi ilə hədələyən terrorçu ilə atışma zamanı biri ABŞ vətəndaşı olmaqla 9 nəfər həlak olub. Terror aktı zamanı 82 nəfər yaralanıb. Terrorçu Levon Əkməkcyan məhkəmənin hökmü ilə edam cəzasına məhkum olunub. Ermənistanın dırnaqarası humanist şairəsi Silva Kaputikyan isə qan tökən terrorçu Əkməkcyana "Yağış yağır, oğlum" şeirini həsr edib.

Bu yerdə diktor auditoriyanın uğultusunu görüb nitqinə azacıq ara verməli oldu. Zatikyan isə yerindən söz atdı ki, o şeiri oxumaq istəyir, versinlər, o da oxusun.

Diktor başını bulayıb mətnin davamını oxudu:

-8 avqust, 1982-ci il. Paris, Fransa. Xüsusi polis dəstəsi Parisin 17-ci rayonunun telefon qovşağının yaxınlığında partlayıcı qurğunu zərərsizləşdirib. "Orli təşkilatı" partlayıcı qurğunun onlar tərəfindən yerləşdirildiyini bildirib.

8 avqust, 1982-ci il. Burqas, Bolqarıstan. Türkiyə konsulluğunun inzibati məsələlər üzrə attaşesi Bora Suelkan evinin qarşısında erməni terrorçusu tərəfindən qətlə yetirilib. Qatil hadisə yerindən qaçmağa müvəffəq olub.

2-ci kişi diktor:

-22 yanvar, 1983-cü il. Paris, Fransa. "Orli" hava limanında yerləşən Türk hava yollarının kassasının qarşısında polis 1 kiloqram çəkisində partlayıcı maddə ilə təchiz olunmuş bomba aşkar edib.

22 yanvar, 1983-cü il. Paris, Fransa. İki erməni terrorçusu Türk hava yollarının Parisdəki bürosuna əl qumbaraları atıb. Terrorçulardan biri həbs olunub.

28 fevral, 1983-cü il. Paris, Fransa. "Marmara Travel Agency"nin ofisində baş vermiş partlayış nəticəsində şirkətin əməkdaşı fransız Rone Marin həlak olub, daha 9 nəfər Fransa vətəndaşı yaralanıb. Partlayışdan bir neçə dəqiqə sonra ASALA məsuliyyəti öz üzərinə götürüb.

24 may, 1983-cü il. Brüssel, Belçika. Türk turizm şirkətinin və Türkiyə səfirliyinin mədəniyyət mərkəzinin binası qarşısında partlayışlar baş verib. Səyahət bürosunun milliyətcə italyan olan direktoru partlayış nəticəsində yaralanıb.

16 iyun, 1983-cü il. İstanbul, Türkiyə. Əl qumbaraları və avtomatik silahla silahlanmış erməni terrorçusu Mkrtıç Mardaryan İstambulda "Kapalı Çarşı" ticarət mərkəzində insanlara hücüm edib, nəticədə iki türk vətəndaşı  həlak olub, 21 nəfər isə yaralanıb.  Terrorçu hadisə yerindəcə öldürülüb.

8 iyul, 1983-cü il. Paris, Fransa. Erməni terrorçuları Britaniya Şurasının binasına basqın ediblər. Bununla onlar ASALA terrorçularının Londonda keçirilən məhkəməsinə öz etirazlarını bildiriblər.

14 iyul, 1983-cü il. Brüssel, Belçika. Türkiyə səfirliyinin attaşesi Dursun Aksoy öz maşınında qətlə yetirilib, ASALA, ESƏD və bu vaxtacan məlum olmayan "Erməni inqilab ordusu" təşkilatı bu qətlə görə məsuliyyəti öz üzərlərinə götürüblər...

Yenidən 3-cü kişi diktor söz aldı...

(Davamı var)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.09.2023)