Super User
Səməd Vurğunun şeirləri İspaniyanın elektron ədəbiyyat jurnalında dərc edilib
İspaniyanın populyar “Babab.Cultura de revista” elektron ədəbiyyat jurnalı Dövlət Tərcümə Mərkəzinin “Azərbaycan ədəbiyyatı beynəlxalq virtual aləmdə” layihəsi çərçivəsində Azərbaycan Xalq şairi Səməd Vurğunun ispan dilinə tərcümə olunmuş “Şair, nə tez qocaldın sən?”, “Mən tələsmirəm...” şeirlərinin yayımına başlayıb.
Tərcümə Mərkəzindən verilən məlumata görə, şairin yaradıcılığı haqqında məlumatla təqdim olunan şeirlərin ispan dilinə tərcümə müəllifləri – tanınmış ispan tərcüməçisi Raul Poggi Alexandro və ispan dili mütəxəssisi Tutuxanım Yunusovadır.
Qeyd edək ki, geniş oxucu auditoriyası tərəfindən izlənən “Babab.Cultura de revista” elektron ədəbiyyat jurnalı mütəmadi olaraq, öz səhifələrində İzabella Berd, Tomas Mann, Qabriel Qarsia Markes, Mario Varqas Lyosa, Blanka Andreu kimi dünya korifeylərinin yaradıcılığını işıqlandırır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.09.2023)
Onun acı taleyi...
Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Yaxın gəlin dostlar, bu dəfə sizə nağıl danışmaq istəyirəm. Elə bir nağıl ki, sizə Səyavuş Aslanı xatırladacaq, yadınıza o, düşəcək, amma göydən alma düşməyəcək.
Hə, nağıllar necə başlayırdı? “Biri var idi, biri yox”-la. Bəli, bu dünyada Səyavuş Aslan adında bir aktyor var idi.
Deyirdi ki;- “Mən teatr aləminin ən xoşbəxt aktyoru olmuşam. Gülüş ustası Lütfəli Abdullayevi həmişə özümə müəllim bilmişəm. Doğrudur, o, mənə heç zaman dərs keçməyib, amma mənəvi ustadım olub. Bu yaşıma kimi çox sayda rol oynamışam. Artıq qocaldığımı etiraf edirəm. Bu yaşdan sonra özümə ancaq can sağlığı arzulayıram. Amma görürəm ki, Türkiyəlilər qocaman sənət adamlarının sənətlərini də yüksək qiymətləndirir, onlara müəyyən rollar verirlər. Bizdə isə aktyoru çərlədib yorğan-döşəyə salırlar.”
Bir az müdrik, bir az çılğın, bir az da əhlikeyf idi. Onun teatr və kino sənətimizin ayaqda qalmasında xidmətləri, tamaşa və bədii filmlərə verdiyi öz töhfələri olub. Yaratdığı obrazlarla diqqət mərkəzində olan unudulmaz sənətkar dövrünün eybəcərliklərini ustalıqla ifşa edərək, tamaşaçının yaddaşına həkk etdirə bilib...
Bir vaxtlar onunla eyni kollektivdə çalışan Əməkdar incəsənət xadimi, rejissor Bəhram Osmanov deyirdi;- “Səyavuş Aslanla münasibətlərimiz çox gözəl olub, mən onu kifayət qədər çox istəyirəm. Səyavuş müəllim çox yaxın adamım olub. Sadəcə olaraq, son bir-iki ildə aramızda anlaşılmazlıq oldu. Mən həmişə onun nazı ilə oynamışam. Gördüm ki, onun nazı ilə həddindən artıq çox oynamağım artıq digər aktyorlara pis təsir edir. O da bundan çox ərköyünlük edir. Məcbur olub, Səyavuş Aslanı “Arılar arasında” tamaşasından çıxartdım. Bildiyimə görə, ondan sonra kifayət qədər çıxıb mənim haqqımda danışdı. Bu, onun öz fikirləridir. Səyavuş Aslan Azərbaycan teatrının çox mötəbər aktyorlarından biridir, amma daha böyük aktyor ola bilərdi...”
Səyavuş Aslan insan kimi kəskin təzadlı xarakterə malik olub. O, özü qədər sevdiyi qadın üçün göz yaşları tökməyi də, onu dəlixanaya saldırmağı da bacarırdı. Hətta bəzi brend mağazalardan bir kostyum istəməkdən belə utanmırdı, həm də cəsarət göstərib ölkə rəhbərindən özü üçün deyil, gənc aktyorlar üçün təqaüd xahiş edə də bilirdi. Şan-şöhrət, uğur, ailə xoşbəxtliyi eyni vaxtda gəldiyi kimi, bir-bir əldən çıxa da bilərmiş. Və bir gün Səyavuş Aslanın da başına bu olaylar gəldi. O, heç bir qadının fitnəsinə uymazdı, Ofeliya Aslan onun üçün bütün başqa qadınlardan üstün idi. Amma onun şöhrətinə heyran olan qadınlar vardı ki, ona rahatlıq vermirdilər. Bəlkə də onun xoşbəxtliyinə elə haqqında yayılan şayiələr son qoydu. Bu şayiələrdən usanan həyat yoldaşında psixoloji problemlər baş qaldırdı. Elədir, o da ailəsini sevirdi, amma qayğı göstərmək, bu sevgini onlara yaşatmağı bacarmırdı...
Bəli, biri var idi, biri yox. Bu dünyada Səyavuş Aslan adında bir aktyor var idi. Taleyinə yazılan ömrü son saniyəsinədək yaşayıb sonda Bərzəxə köçdü. Bu dünyada çox mükafatlar almışdı- Azərbaycanın xalq artisti, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsü idi. Sinəsini "Şöhrət" və "Şərəf" ordenləri bəzəyirdi. Amma Allahın ona o dünyada mükafatı olacaqmı, deyə bilmərəm. Köməçkçisi olan Sədaqət xanım aktyorun ömrünün finalını bir vaxtlar belə təsvir edirdi: “İnanın, 5 aydan çoxdur ki, xalqın sevimli sənətkarı olan Siyavuş Aslanın evində çalışıram. Otaqları yığıram, yeməyini hazırlayıram, yorğan-döşəyini, paltarlarını yuyuram, iynələrini vururam, dava-dərmanlarını verirəm. Lakin bu müddət ərzində bircə dəfə də görmədim ki, hər hansı bir aktyor zəng vurub və ya gəlib Siyavuş müəllimin səhhəti ilə maraqlansın. Sənətkara qarşı bu qədər biganəlik olmaz axı. Xəstənin gözləri həmişə qapıda olur. Mən bilirəm ki, o bu saat diqqət istəyir. Adam görəndə çox sevinir. Bütün günü evdə qalır, darıxır. Heç kəs nə zəng vurub halını soruşur, nə də əllərində 1 kilo alma tutub qapısını açıb onu yoluxmağa gəlir. Heç nə lazım deyil, elə maraqlanmaqları Siyavuş müəllim üçün böyük şeydir.
Oğlu Çingiz Siyavuş müəllimə demişdi ki, yanına jurnalist gələcək, səninlə bağlı yazı hazırlayacaq. Tez ayağa qalxıb oğluna dedi ki, üzümü taraş elə. Mənə də dedi ki, saçımı dara. O, xəstə anında da insanların gözünə xəstə kimi görünmək istəmir. İstəmir ki, kiminsə ona yazığı gəlsin. Çox vaxt isə xəstəliyini tamam unudur. Elə bilir, əvvəlki kimi, yenidən teatra üz tutacaq, inanın, teatr üçün çox darıxır. Əyləşib televizor qarşısında tamaşalara baxmaq istəyir”.
Yaşasaydı sentyabrın 5-də 88 yaşını qeyd edəcəkdi. Ruhu şad olsun!
Gözləməyinə dəyməz, axı demişdim ki, göydən alma düşməyəcək...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.09.2023)
Şuşa Teatrı “Göyçək Fatma”nı nümayiş etdirəcək
“Göyçək Fatma” yenidən Şuşa Teatrının səhnəsində! Sentyabrın 17-də Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrında uşaqlar üçün Azərbaycan xalq nağılı “Göyçək Fatma”nın motivləri əsasında səhnələşdirilən eyniadlı tamaşa nümayiş olunacaq.
Tamaşanın quruluşçu rejissoru Əməkdar artist Loğman Kərimovdur.
Qeyd edək ki, tamaşada bütün hadisələr Fatmanın anası öldükdən sonra baş verir. Ögey ana yetim Fatmanı sevib əzizləmək əvəzinə onu amansız şəkildə istismar edir.
Fatma isə saflığından və sadəliyindən əl çəkmir. Sonda Fatma heç ağlına da gəlmədiyi bir anda ölkə şahzadəsi ilə ailə qurur. Şifahi xalq ədəbiyyatı nümunələrindən biri olan “Göyçək Fatma” nağılının da insanlara vermək istədiyi mesaj ondan ibarətdir ki, dünyada heç vaxt pislər qalib gəlmir. İnsanın qəlbinin təmizliyi isə onu ən uca və ali təbəqələrə qaldırır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.09.2023)
“Azərbaycan mədəniyyət həftəsi” Albaniyada böyük coşqu ilə qarşılandı
31 avqust - 3 sentyabr tarixlərində Tirana şəhərində Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Azərbaycanın zəngin mədəniyyəti, kulinariyası və incəsənət inciləri Albaniya ictimaiyətinə təqdim olundu.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, tədbirin ilk günündə Tirana Milli Muzeyində Ulu Öndər Heydər Əliyevin 100 illiyinə həsr edilmiş sərginin açılışı olmuş və Ümummilli liderin şərəfli həyat yolu, zəngin və çoxşaxəli irsi ziyarətçilərə təqdim edildi. Həmçinin, Heydər Əliyev Fondunun “Tərəqqinin memarı” adlı fotosərgisi, Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyinin kolleksiyasından görkəmli rəssamlarımızın əsərləri və Azərbaycan Milli Xalça Muzeyinin kolleksiyasından əsrarəngiz xalçalar nümayiş olundu. Burada ziyarətçilər üçün VR - virtual reallıq qurğuları vasitəsilə Azərbaycanla virtual tanışlıq imkanı yaradılmışdı.
Eyni gündə Tirana şəhərinin İsgəndərbəy Meydanında Xalq artisti Fəxrəddin Kərimovun bədii rəhbərliyi altında Kamera Orkestrinin müşayiəti ilə Xalq artistləri Fidan Hacıyeva, Azər Zeynalov, Əməkdar artistlər Ramil Qasımov, İnarə Babayeva, Elvin Qəniyev, həmçinin Sədəf Budaqova və İbrahim Babayevin ifasında milli musiqimizin inciləri tamaşaçılara təqdim olundu. Albaniya mədəniyyət naziri xanım Elva Margariti, Albaniyada akkreditə olunan xarici ölkə səfirləri və digər rəsmilər konserti izləyənlər arasında yer almışdılar.
Növbəti gün “Natiq” ritm qrupu və “Mirvari” rəqs ansamblı rəngarəng proqramla çıxış etdilər. “Qavaldaş”, “Qarabağ”, “Yanardağ”, “Mehriban”, “Sarı gəlin” və s. kompozisiyalarını yerli auditoriya böyük coşqu ilə qarşıladı, rəqslərə qoşuldu. Musiqi və rəqslərimizin ecazkar çələngi ilə bərabər səhnədəki monitorda Azərbaycanın tarixi, coğrafiyası, milli xalçalarımız, şəbəkə sənəti, İçərişəhər, Şuşa və Cıdır düzünün görüntüləri izləyicilərin böyük marağına səbəb olurdu.
Tədbirin son günündə Tirananın Reja The Could pavilyonunda Azərbaycan kino sənətinin əvəzsiz incilərindən olan, 1945-ci ildə çəkilmiş və Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü və dəstəyi ilə dünya kino sənayesinin mərkəzi olan “Hollywood”da rəngli formatda bərpa olunmuş "Arşın mal alan" filmi nümayiş etdirildi.
2 sentyabr tarixində Tirananın İtaliya meydanında Azərbaycan Respublikası Xalq artisti Ənvər Sadığov və Əməkdar artist Emil Əfrasiyabın rəhbərlik etdiyi Buta qrupunun etno-caz konserti baş tutdu. Qrup ənənə və müasirlik arasında körpü yaradaraq, müxtəlif janrlarda sintez xarakterli improvizasiyalar ifa etdi.
Azərbaycan mədəniyyət həftəsi çərçivəsində, həmçinin Dövlət Turizm Agentliyinin Milli Kulinariya Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə İsgəndərbəy meydanında yerli sakinlərə ölkəmizin milli mətbəx nümunələri, milli şirniyyatlarımızdan çələnglər və müxtəlif təbliğat-nəşr materialları təqdim olundu.
Mədəniyyət günləri çərçivəsində Mədəniyyət nazirinin müavini Fərid Cəfərovun başçılıq etdiyi Azərbaycan nümayəndə heyəti Albaniyanın mədəniyyət naziri xanım Elva Margariti, Tirana şəhər meri Erion Veliac və Albaniya Milli Kitabxanasının direktoru Piro Mişa ilə görüşlər keçirib, ikitərəfli əməkdaşlığın genişləndirilməsi imkanlarını müzakirə etdi.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.09.2023)
Niyə?
Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Xalq artisti Yasin Qarayev öz feyzbuk səhifəsində işlədiyi Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrına indiyədək niyə "Milli" və ya "Akademik" statusunun verilməməsindən gileylənib.
Xalq artistinin sözlərini olduğu kimi sizə çatdırırıq. İnanırıq ki, Mədəniyyət nazirliyi Yasin Qarayevi narahat edən sualları tezliklə cavablandıracaq:
"Keçən mövsüm Mehriban xanım Ələkbərzadənin bizim teatrda hazırladığı "V.X.A." tamaşasınin məşqləri fasiləsiz, naharsız 8, bəzən də 10 saata yaxın davam edirdi. Düzdür, nəticə çox uğurlu və ürəkaçan oldu. Və tamaşaçılar dörd saatdan artıq davam edən tamasanı çox rahat və sevərək qarşıladılar. Bu öz yerində. Məni bir şey narahat edir. Çox çətin və gərgin iş rejimində işləyən və uğurlar qazanan bu teatrın hələ də heç bir statüsü yoxdur. Məsələn, "Milli", "Akademik" və s..
Görəsən axı niyə yoxdur? İş ordadır ki, niyəsini heç mən də bilmirəm."
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.09.2023)
Taleyinə böyük missiya, həyatına yarımçıq ömür yazılmış Aygün Vəkilova
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Fizika elmləri doktoru, dosent Yusif Alıyevin yazısını təqdim edir
Orta məktəbin dördüncü sinfində oxuyurdum. Novruz bayramının təntənəsini yaşayan kənd sakinləri üçün əlavə bir bayram da dahi Azərbaycan şairi Səməd Vurğunun anadan olduğu gün idi. Hər il olduğu kimi bu il də dahi Vurğunun doğum günü Qazaxda, doğma kəndi Yuxarı Salahlıda böyük təntənə ilə qeyd olunurdu. Salahlılar üçün bu bayramın xüsusi özəlliklərindən biri də məhz hər il Səməd Vurğun adına Poeziya evində təşkil edilən ümumrespublika səviyyəli Vurğun gününün keçirilməsi idi. Həmin gün Respublikanın və keçmiş SSRİ-nin tanınmış şair, yazıçı, sənət insanlarını, dövlət xadimlərini və digər təşrif buyurub gələn insanları görməyə el axışıb gələrdi...
...Axşamdan mən də Poeziya evinə getməyə hazırlaşırdım. Amma səhər tezdən atamın örüşə yeni çıxan quzularımızı qardaşımla birgə aparıb Kür çayının sahilində otarmağı tapşırması bütün arzularımı az qala məhv edəcəkdi. Tapşırığa qarşı bir söz deyə bilməsəm də plan axtarmağa çalışdım. Tez qaçıb axşamdan səliqə ilə stolun başına asdığım məktəb şalvarımı, köynəyimi və tər-təmiz təmizlədiyim ayaqqabılarımı gizlincə götürdüm. Yemək qoyulmuş çantanı boşaldıb paltarlarımı və ayaqqabılarımı ora qoydum. Quzuları qova-qova tez örüşə apardıq və otarmağı balaca qardaşıma tapşırıb yaxınlıqdakı “qırmızı ev”ə gedib əynimi dəyişdim. Sonra gizlin yollarla qaçıb Poeziya evinə çatdım. İnsan izdihamından iynə atsan yerə düşməzdi. Artıq qonaqlar gəlmişdi. Dahi rus şairi Puşkinin nəticəsi Qriqoriy Puşkin də Vurğunun yurdunda qonaq idi. Tribunada İsmayıl Şıxlı danışırdı. Mərhum atam İmrayıl müəllimin də çıxışı olacaqdır deyə o da məruzəçilər sırasında dayanmışdı. Atam məni görməsin deyə, qorxudan camaatın arasından xəlvətcə sivişib Poeziya evinə girdim. Səməd Vurğunun ruhu dolaşan bu məkanı ziyarət etməkdən doymadığımızdan, yenə də onun şəkillərinə, kitablarına və şəxsi əşyalarına diqqətlə baxırdım....
... – Səməd Vurğunu çoxmu sevirsən? Anidən verilən sualın mənə ünvanlandığını hiss edərək arxaya döndüm. Hündür boylu, gülər üzlü, xoş təbəssümlü bir xanımın mənə baxdığını gördüm.
– Bəli! Səməd Vurğunu bizim kənddə hamı sevir. O hamımızın doğmasıdır.
– Onun hansı şeirini bilirsən?
– Çox şeirini bilirəm.
–Ən çox sevdiyin şeirdən bir bənd deyə bilərsənmi?
Mərhum əmimin lap kiçik yaşlarımdan əzbərlətdiyi
Vətən yurdu, doğma ocaq! Bəxtiyar insan!
Sənin qartal qanadınla mən uçacağam.
Həyat üçün doğulmuşam yaranışımdan,
Şeir, sənət aləminə nur saçacağam! -
şeirini ilhamla söylədim. Şeiri bitirən kimi həmin xanım məni qucaqlayıb üzümdən öpüb: – Halal olsun sənə, gəl bu şeiri hamının qarşısında tribunada de. Səni anamla da tanış edəcəm - dedi, əlimdən tutub binadan çıxdıq.
Çöldə yaşlı bir şairlə söhbət edən zabitəli xanıma yaxınlaşaraq dedi:
– Ana, bilirsən bu uşaq nədir?
– Nə olub, qızım? Nə edib?
– Səməd Vurğundan bir şeir dedi ki, mat qaldım. İndi istəyirəm tribunada oxusun.
– Ay oğul de görüm hansı şeirdi dediyin. Mənə danış sonra gedib, tribunada deyərsən.
Bayaq söylədiyim şeiri bir də söylədim. Həmin xanım məni dinlədikdən sonra: – Pis demir, apar Tofiq müəllimə təqdim et, - söylədi.
Bu sözləri dedikdən sonra həmin gülərüz xanım məni birbaşa səhnəyə tərəf aparırdı. Amma qara qorxu canımı almışdı. Atama görə tribunaya getməkdən çox qorxurdum. Çünki atam məni quzu otarmağa göndərdiyindən, bura icazəsiz gəldiyimi bilər və sonra məni cəzalandırardı. Ona görə də qorxudan dartınıb xahiş etdim ki, “məni ora aparmayın”. Utandığımı düşünərək gülümsəyib, üzümün ətini barmaqları arasında yüngülcə sıxaraq dedi:
– Yaxşı, deyəsən utanırsan. Amma şeiri desən yaxşı olardı. Hamının xoşuna gələrdi. Heyif!
Həmin şirindil, nəzakətli xanımdan aralanan kimi, birbaşa gəldiyim yolla da quzuların yanına getdim. Bu xanımın kim olduğunu bir neçə il bilmədim. Əlamətlərini kimə söyləyirdimsə, hərə bir ad deyirdi. Atamdan isə soruşmağa cürət etmirdim. Bir neçə il sonra dayım bizə, atama aid olan bir neçə fotoşəkil gətirdi. Şəkillərə baxan kimi üç il öncə mənimlə ünsiyyət quran o gülərüz xanımı tanıyıb atamdan soruşdum:
– Dədə, bu xanım kimdir?
– Aygündür, Səməd Vurğunun nəvəsi, Aybəniz xanımın qızı.
– Nəyə görə soruşdun ki, ay oğul? Tanıyırsan?
– Yox, elə belə soruşdum.
Öz-özümə düşündüm ki, demək ki, çöldə şeir danışdığım o zabitəli xanım da Aybəniz xanım imiş...
İllər sonra tələbə oldum və Bakıya gəldim. Bir gün ilk dəfə dahi Səməd Vurğunun Ev muzeyinə getmişdim. Qonaq otağında ayaq üstə dayanmış iki xanımı tanıdım: Aybəniz Vəkilova və Aygün Vəkilova idilər. Onların məni tanımasını öyrənmək üçün o vaxt söylədiyim həmin bir bənd şeiri intonasiyalı şəkildə dedim. Aybəniz xanım heç nəyin fərqində olmadan: “Sağ ol, ay oğul, səsinlə yaman kövrəltdin məni”, - desə də yanında dayanan Aygün xanım şeirin fərqində idi. Sifət ifadəsi dəyişərək, sanki üzündən də sezmək olurdu ki, xəyal onu 10 il öncəyə aparmışdı.
Birdən: – Aaaa, dayan, dayan, yoxsa sən o vaxt Salahlıda Poeziya evində bu şeiri deyən balaca qara oğlansan?! – soruşdu.
-Bəli, mənəm! Yusif İmrayıl oğlu.
Balaca uşaq kimi boynumu qucaqlayıb üzümdən öpərək gözləri yaşaran Aygün xanımla tanışlığımız buradan başladı...
Hər dəfə Səməd Vurğunla bağlı istənilən bir müzakirə olardısa hökmən mənim fikrimi öyrənmək üçün zəng edərdi. Məlahətli səsi, nəzakətli danışığı, məntiqli sualları ilə mənimlə qısa bir polemika aparardı. Məsələyə özü istədiyi kimi aydınlıq gəldikdən sonra: “Arada görsən, gəl-get buralara” deyərək sağollaşardıq.
Həmişə yazdığım yeni məqalələri göndərərdim oxuyardı. Gərgin anlarında, amansız xəstəlikdən ağrıyan vaxtlarında şirin Qazax ləhcəsi ilə lətifələr danışıb güldürərdim onu. Amma o, üzdən gülərdi, sadəcə...
Dəfələrlə muzeyə gedərkən yaraşıqlı oğlu, anadangəlmə fitri istedada malik Vurğun Vəkilovun royal arxasındakı ifasına qulaq asmaqdan doymazdıq.
Oğlanlarım Nadirlə Atabəyi muzeyə apararkən onlara: “Bax siz də böyüyəndə Vurğun kimi oğul olun”, - deyərdi.
Heyif ki, həyatını həsr etdiyi Vurğunun möhtəşəm uğurlarının davamını görmədi. Qısa zaman kəsiyində münasibətimiz olsa da bir ömür boyu danışılacaq xatirələri yaşayır yaddaşımda.
Bir gün dəyərli elqızım Dürdanə xanım Vəkilova Səməd Vurğun irsinin öyrənilməsi və təbliği ilə bağlı yazdığım bütün yazıları, məqalələri və sosial şəbəkələrdəki status və rəyləri bir yerə toplayaraq Aygün xanıma təqdim edir. Aygün xanım da bundan çox sevinərək niyə bu haqda gec xəbər tutduğuna görə özünü qınayır. Elə həmin il, 2013-cü ildə mənə Səməd Vurğun Fondu adından “Səməd Vurğun mükafatı”nı təqdim etdi. Həyatımın ən dəyərli təqdimatı oldu, Səməd Vurğun mükafatı laureatı olmaq…
Aygün xanım çox böyük sevgi və məhəbbətlə bu mükafatı mənə təqdim edərkən: “Yusif, bu mükafat elə belə mükafat deyil. Gərək sona kimi daim Səməd Vurğun dünyasında olasan. İnşallah, səninlə birgə çox layihələr həyata keçirəcəm”, – dedi. Amma sən saydığını say, gör fələk nə sayır...
Taleyinə böyük missiya, həyatına isə yarımçıq ömür yazılmış Aygün xanımı 2015-ci ilin yazında qəfil ölüm bizdən alıb apardı. Bütün hər şey başladığı yerdə donub qaldı...
Məkanın cənnət olsun, əziz bacım, dəyərli insan, sevimli dost!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.09.2023)
Müsabiqənin vaxtı uzadıldı
Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi çoxsaylı müraciətləri nəzərə alaraq rəqabətliliyin artırılması məqsədilə “İrsimizi tanıyaq, tanıdaq” adlı sosial videoçarx müsabiqəsinin son müraciət tarixini uzadır. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən məlumat verir.
Müsabiqə videoçarxların qəbulu və təqdim edilmiş materialların seçimi olmaqla iki mərhələdən ibarətdir. Müsabiqə qaliblərinin adları 2023-cü il oktyabr ayının 31-də elan olunacaq.
Müsabiqəyə qatılmaq istəyən şəxslər hazırladıqları videoçarxı 2023-cü il oktyabrın 10-dək onlayn şəkildə təqdim edə bilərlər.
Yekunda ən çox bal toplamış ilk üç namizəd Nazirlik tərəfindən mükafatlandırılacaq. Mükafatlandırma aşağıdakı qaydada nəzərdə tutulmuşdur:
I yer – 6 000 AZN
II yer – 3 000 AZN
III yer – 1 000 AZN
Müsabiqə haqqında ətraflı məlumatı culture.gov.az saytı vasitəsilə əldə etmək mümkündür.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.09.2023)
Bakıda “Qərbi Azərbaycanın etnomədəni mühitinə səyahət” adlı tədbir təşkil olunub
Sentyabrın 3-də Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Heydər Əliyev Mərkəzinin qarşısındakı parkda Qərbi Azərbaycanın etnomədəni mühitinin, habelə qeyri-maddi mədəni irsinin nümayiş etdirilməsi məqsədilə tədbir təşkil olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, “Qərbi Azərbaycanın etnomədəni mühitinə səyahət” adlı tədbirdə Qərbi Azərbaycana məxsus milli geyim və mətbəx stendi, gündəlik həyatda istifadə olunmuş məişət əşyaları, tarixi abidələrin 3D maketləri nümayiş etdirilib.
Konsert proqramı ilə davam edən tədbirdə Vətənə, doğma yurda aid mahnılar səsləndirilib, Qərbi Azərbaycanın aşıq havaları ifa olunub.
Tədbirdə Milli Məclisin deputatları, media nümayəndələri, paytaxt sakinləri və xarici qonaqlar iştirak ediblər.
Qərbi Azərbaycan İcmasının İdarə Heyətinin sədri, Milli Məclisin deputatı Əziz Ələkbərli tədbirin önəmini xüsusi vurğulayaraq deyib: “Qərbi Azərbaycan İcması olaraq əsas məqsədimiz tarixi torpaqlarımızdakı Azərbaycan mədəni irs nümunələrinə sahib çıxmaq, bunu dünya ictimaiyyətinə çatdırmaqdır. Bu tədbir də həmin silsilədən atılan addımlardan biridir. Şübhəsiz ki, biz bu cür sərgilərin davamlı olmasını nəzərdə tuturuq. Sentyabrın sonuna qədər ölkədə bir neçə belə sərgi keçiriləcək. Belə sərgiləri xarici ölkələrdə də təşkil etməyi nəzərdə tutmuşuq. Qarşımızda Ermənistan kimi hər cür yalana, üsula əl atan düşmən dayanır. Biz onların qarşısına ancaq faktlarla, sənədlərlə, sübutlarla, mənbələrlə çıxmalıyıq ki, ermənilərin yüz illər ərzində dünya ictimaiyyətinin beyninə yeritdiyi yalanları, saxtakarlıqları qazıb çıxaraq və Qərbi Azərbaycan həqiqətlərini qəbul etdirə bilək”.
Mədəniyyət nazirinin müavini Səadət Yusifova tədbirin məqsədinin Qərbi Azərbaycanın etnomədəni mühitinin rekonstruksiya edilməsi, o cümlədən vaxtilə həmin torpaqlarda, mahallarda, yaylaqlarda xalqın keçirdiyi bayram şənliklərinin əhval-ruhiyyəsinin canlandırılması olduğunu vurğulayıb. Qeyd edib ki, bu tədbirin Ulu Öndər Heydər Əliyevin 100 illik yubileyi çərçivəsində onun adını daşıyan Heydər Əliyev Mərkəzinin qarşısında keçirilməsi də rəmzi xarakter daşıyır. Ümummilli Lider inanırdı ki, nə vaxtsa, ədalət bərpa olunacaq və Qərbi azərbaycanlılar öz yurdlarına qayıda biləcəklər.
Vətən müharibəsində qazanılan şanlı Qələbədən sonra keçmiş məcburi köçkünlərin Qarabağa, Şərqi Zəngəzura dönmək imkanı əldə etdiklərini diqqətə çatdıran nazir müavini bildirib: “Şanlı Qələbədən sonra Qərbi azərbaycanlıların da öz ata-baba ocaqlarına qayıtmaq ümidi yaranıb. Dövlətimizin başçısının çıxışlarında Qərbi azərbaycanlıların da öz yurdlarına qayıdacağını bildirməsi ümidlərin, xəyalların reallığa çevriləcəyi günün çox da uzaqda olmadığına bir işarədir. Həmin imkan sülh müqaviləsi imzalanandan sonra yaranacaq. Vaxt gələcək həmin doğma torpaqlara da qayıdacağıq, qurub yaradacağıq və Azərbaycan mədəniyyətini çiçəkləndirəcəyik”.
Qərbi Azərbaycan İcmasının sədr müavini, Milli Məclisin deputatı Hikmət Babaoğlu xüsusilə indiki dövrdə bu sərginin təşkilinin önəmli olduğunu qeyd edib: “Qərbi Azərbaycanın etnomədəni mühitini əks etdirən sərgidə təqdim olunan maddi-mədəniyyət nümunələri bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan xalqımızın milli-mədəni inkişafının formalaşdığı coğrafiyalardan biridir. Qərbi azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən soyqırımına, etnik təmizləmə siyasətinə məruz qalmasına baxmayaraq, bu gün yenidən böyük coşqu ilə öz hüquqlarını tələb etmələri məhz bu mədəniyyətdən, tariximizdən və milli yaddaşımızdan aldığımız güclə əlaqədardır. BMT və digər beynəlxalq təşkilatlar, strukturlar Qərbi azərbaycanlıların müraciət və çağırışlarını cavabsız qoymurlar. Gec-tez Paşinyan da Qərbi azərbaycanlıların çağırışlarına cavab vermək məcburiyyətində qalacaq. Qərbi azərbaycanlılar ləyaqətlə doğma torpaqlarına qayıdaraq tarixən yaratdıqları bu mədəniyyəti yenə də öz torpaqlarında inkişaf etdirəcəklər”.
Qeyd edək ki, Qərbi azərbaycanlıların onilliklərlə pozulmuş hüquqlarının bərpası, onların tarixi yurdlarına qayıtmaları istiqamətində hazırda yüksək səviyyəli sistemli iş həyata keçirilir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin ötən il dekabrın 24-də - doğum günündə məhz Qərbi Azərbaycandan olan ziyalıların bir qrupu ilə İcmanın qərargahında görüşməsi və çox vacib mesajlar verməsi bu istiqamətdə işlərin daha mütəşəkkil və ardıcıl şəkildə reallaşdırılmasını təmin etdi. Qərbi Azərbaycandan olan əhalinin pozulmuş hüquqlarının carçısına çevrilmiş İcma bu prosesə öncülük edərək, Ermənistanın xalqımızın tarixi-mədəni irsini məhv etməsi ilə bağlı dünya ictimaiyyətinin məlumatlandırılması işində fəal çıxış edir, on minlərlə Qərbi azərbaycanlının doğma yurdlarına qayıtması üçün yorulmadan çalışır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(04.09.2023)
Tarixi romanlarla tarixdə qalacaq!
Bu gün Xalq yazıçısı Əzizə Cəfərzadənin anım günüdür
Azərbaycanın Sovet nəsri tarixində tarixi roman janrı tanınmış ədəbiyyatşünas, ictimai xadim, filologiya elmləri doktoru, professor Əzizə Cəfərzadə qələmi ilə xeyli inkişaf edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu gün Xalq yazıçısı Əzizə Cəfərzadənin vəfatından 20 il ötür.
1921-ci ildə Bakıda anadan olan Ə.Cəfərzadə 38 nömrəli məktəbdə ibtidai təhsilini aldıqdan sonra Sabir adına Pedaqoji Texnikumda və Bakı Teatr məktəbində oxuyub. Əlaçı olduğu üçün Azərbaycanda ilk dəfə təsis edilən M.F.Axundzadə mükafatına birinci o layiq görülüb. 1942-1944-cü illərdə Ağsu rayonundakı Çaparlı kəndində müəllim işləyib. 1946-1947-ci illərdə ekstern yolu ilə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsini bitirib. 1957-1974-cü illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar İnstitutunda baş elmi işçi, şöbə müdiri işləyib. 1974-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin professoru olub. XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinin bilicisi kimi tanınan Ə.Cəfərzadə 1950-ci ildə “XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatında maarifçi-ziyalı surətləri” mövzusunda namizədlik, 1970-ci ildə “XIX əsr Azərbaycan poeziyasında xalq şeiri üslubu” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib.
1937-ci ildə 16 yaşlı Əzizənin “Əzrayıl” adlı ilk hekayəsi “Ədəbiyyat” qəzetində çap edilsə də, 11 il sonra nəşr olunmuş ilk kitabı Moskvanın xüsusi qərarı ilə satışa çıxmadan yığışdırılaraq yandırılıb.
Müəllifin ilk tarixi romanı XIX əsrdə Şamaxıda yaşayıb-yaradan məşhur şair Seyid Əzim Şirvaninin ədəbi həyatından bəhs edib. “Aləmdə səsim var mənim” adlı həmin roman 1973-1978-ci illərdə yazılıb. Paralel olaraq yazdığı “Vətənə qayıt” tarixi romanı isə 1977-ci ildə çap edilib.
1980-ci ildə XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərində yaşayan romantik şair Abbas Səhhətin həyat və yaradıcılığından bəhs edən “Yad et məni” romanını, cəmi bir il sonra Şah İsmayıl Xətai və onun Bakıya yürüşü tarixini özündə əks etdirən “Bakı-1501” tarixi romanını yazıb. “Cəlaliyyə” (1983) romanında isə XII əsr Naxçıvanın qadın hökmdarı Cəlaliyyənin Vətənin müdafiəsi uğrunda apardığı mübarizənin tarixini dəqiqliklə göstərib. İstər tarixi, istərsə də ədəbi prosesləri gözəl bilən və daima axtarışda olan ədəbiyyatşünas alim Azərbaycan ədəbiyyatında öz qələmi ilə silinməz iz qoyub. “Sabir” romanı məşhur satirik şair Mirzə Ələkbər Sabirə, “Eldən elə” XIX əsrdə 37 il dünya səyahətində olan coğrafiyaşünas Zeynalabdin Şirvaniyə həsr edilib. “Bir səsin faciəsi”, “Gülüstandan öncə”, “Zərrintac-Tahirə”, “İşığa doğru”, “Bəla”, “Rübabə sultanım” tarixi romanları Ə.Cəfərzadənin fasiləsiz axtarışlarının məhsuludur.
Əzizə Cəfərzadənin 2003-cü ildə qələmə aldığı “Xəzərin göz yaşları” adlı povesti isə 1938-ci ildə Azərbaycanda yaşayan Cənubi azərbaycanlıların Stalin rejimi tərəfindən 3-4 gün ərzində İrana məcburi deportasiyasına həsr olunub. Ə.Cəfərzadə, eyni zamanda, Şərqin dühası Məhəmməd Füzuli yaradıcılığına gözəl bələd olduğundan, ölümündən bir az əvvəl onun həyatı haqqında “Eşq sultanı” adlı romanını yazıb.
Yazıçının “Sahibsiz ev”, “Əllərini mənə ver”, “Sənsən ümidim”, “Xəyalım mənim” əsərləri geniş oxucu kütləsi tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb. Uşaqları da yaddan çıxarmayan Əzizə Cəfərzadə “Qızımın hekayələri”, “Anamın nağılları”, “Çiçəklərim”, “Pişik dili” kimi hekayə və nağıllar yazıb.
Azərbaycan dilinin saflığını qoruyan və onu təbliğ edən ədəbiyyatşünas alimin elmi əsərləri də bədii ədəbiyyat nümunələri kimi daim oxunur. “Fatma xanım Kəminə”, “Könül çırpıntıları”, “Azərbaycanın aşıq və şair qadınları” (iki nəşrlə), “Şirvanın üç şairi”, “Mürcüm Kərim Vardani. Sünbülüstan”, “Abdulla Padarlı. Seçilmiş əsərləri”, “Hər budaqdan bir yarpaq” kitabları yazıçıya xüsusilə şöhrət gətirib.
Ana və qadın mövzusuna xüsusi önəm verən yazıçının folklor araşdırmaları, etnoqrafik yazıları da maraq doğurur. Onun “Bayatı düşüncələrim”, “Xızır Nəbi”, “Novruz” və başqa əsərlər bu qəbildəndir. Ə.Cəfərzadə iştirak etdiyi beynəlxalq konfranslarda, xarici səfərlərində daim Azərbaycan və onun tarixini təbliğ etməklə yanaşı, həmin ölkələrin kitabxana və fondlarında Vətənimizlə bağlı məlumatları araşdıraraq toplayıb. Bu məqamlar Əzizə xanımın səyahət gündəliklərində öz əksini tapıb.
Əzizə xanım 1965-1966-cı illərdə pilot olan həyat yoldaşı ilə birlikdə Qanada (Afrika) yaşamalı olub və həmin illərin xatirələri 1968-ci ildə çap olunan “Qızıl sahilə səyahət” kitabında toplanıb. Kitabda yazıçı afrikalı insanların həyat tərzini, fəaliyyətlərini, kənardan görünə bilən və bilinməyən tərəflərini məharətlə təsvir edib.
Əzizə Cəfərzadə 1981-1989-cu illərdə Respublika Qadınlar Şurasının sədri vəzifəsində işləyib. Tutduğu sosial statusdan asılı olmayaraq, qadın və uşaqların hüquqlarının qorunması sahəsində aktiv fəaliyyət göstərib. 1979-cu ildə kitablarından qazandığı qonorar hesabına Hacıqabul rayonunun Tağılı kəndində orta məktəb və klub binası tikdirib. Azərbaycanın tarixi torpaqları olan Qarabağda erməni separatizmi baş qaldıranda ilk səsini ucaldan ziyalılar arasında Ə.Cəfərzadə də olub. Yazıçı dəfələrlə ön cəbhəyə gedərək, əsgərlərlə görüşüb, onlara ana nəvazişi göstərib. Xalqına bağlılığı nəticəsində ömrünün 80-ci ilində “Azərbaycan Anası” adını alıb.
Xalq yazıçısı Əzizə Cəfərzadə 2003-cü il sentyabrın 4-də vəfat edib.
Ruhu şad olsun!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(04.09.2023)
Bu gün Bakıda “Nürnberq” filminin premyerası olacaq
Sentyabrın 4-də Bakıdakı Rus Evində “Rusiyanın Hərbi Şöhrət Günü” münasibətilə İkinci Dünya müharibəsinə həsr olunan “Nürnberq” filminin premyerası olacaq.
Rusiya İnformasiya-Mədəniyyət Mərkəzinin mətbuat xidmətindən bildirilib ki, rejissor Nikolay Lebedevin “Nürnberq” filmi (2023-cü il) nasist Almaniyasının elitasının beynəlxalq tribunalın qarşısında çıxdığı və məhkum olunduğu məşhur proses haqqında dünya kinematoqrafında ilk bədii filmdir. Filmdə müxtəlif ölkələrdən aktyorlar iştirak edirlər, lakin baş rollarda Rusiyanın kino ulduzları çəkiliblər, onların arasında Sergey Bezrukov, Lyubov Aksenova, Yevqeni Mironov, İqor Petrenko var.
Filmin nümayişi çərçivəsində “Nürnberq prosesi: Moskvadan baxış” adlı tarixi-sənədli sərginin açılışı olacaq, sərgi və filmin nümayişinə hüquqlar “Aleksandr Peçerskinin xatirə Fondu” qeyri-kommersiya təşkilatı tərəfindən təqdim olunub.
Film Rus Evində (Üzeyir Hacıbəyli küçəsi, 77b) saat 20:00-da nümayiş etdiriləcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(04.09.2023)
