“YAŞAT” Fondunun 4 illik fəaliyyətinə dair mətbuat konfransı təşkil olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, öncə Fondun 4 illik fəaliyyətinə dair videoçarx nümayiş etdirilib. 

Ardınca “YAŞAT” Fondunun rəhbəri, Qarabağ qazisi Elvin Hüseynov hesabat xarakterli təqdimatla çıxış edib.

Təqdimatda “YAŞAT” Fondu tərəfindən müvafiq istiqamətlərdə şəhidlərimizin ailə üzvləri və yaralılarımız üçün həyata keçirilən dəstək tədbirləri, reallaşdırılan layihələrə dair statistik məlumatlar əks olunub.

Sonda media nümayəndələrinin sualları cavablandırılıb.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 8 dekabr 2020-ci il tarixli Fərmanı ilə “YAŞAT” Fondu yaradılıb. Fondun əsas məqsədi şəhid ailələrinin və hərbi əməliyyatlar nəticəsində əlilliyi müəyyən olunmuş şəxslərin sosial müdafiəsi sahəsində dövlət tərəfindən həyata keçirilən tədbirlərə əlavə dəstək verilməsi istiqamətində vətəndaş cəmiyyəti təşəbbüslərinin reallaşdırılması üçün müvafiq platformanın yaradılması, bu sahədə şəffaflığın, hesabatlılığın və ictimai nəzarətin təmin edilməsidir.

“YAŞAT” Fondunun hesabatları və xərclənən vəsaitlərlə bağlı ətraflı məlumatı yashat.gov.az rəsmi internet saytının Hesabatlar (https://yashat.gov.az/report/tableau) bölməsindən əldə etmək mümkündür.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.12.2024)

Dekabrın 9-da Bakıda Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunda görkəmli Qırğız yazıçısı, TÜRKSOY-un Baş katibi Sultan Rayevin “Daşqın” kitabının təqdimatı keçirilib.

AzərTAC xəbər verir ki, tədbirdə çıxış edən Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova qurumun fəaliyyəti barədə ətraflı məlumat verib. O bildirib ki, Fond ümumtürk irsinin, xüsusilə maddi və qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin qorunması istiqamətində fəaliyyət göstərir.

“Bu, Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu tərəfindən hazırlanmış 17-ci kitabın təqdimatıdır. Kitabı Rəbiqə Nazimqızı tərcümə edib. Təşkilatın prioritet istiqamətlərindən biri də türk xalqlarının görkəmli şəxsiyyətlərinin zəngin irsinin gələcək nəsillərə ötürülməsidir. Fond bu yöndə “Türk dünyasının görkəmli şəxsiyyətləri”, “Türk dünyasının ədəbi inciləri”, “Türk dünyasının elmi inciləri” adlı 3 kitab seriyası təsis edib. Parisdə dekabrın 13-də Mahmud Kaşğarinin “Divanü lüğat-it-türk” əsərinin 950 illiyi UNESCO səviyyəsində qeyd olunacaq. Konfransda Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkiyə, Özbəkistan, Türkmənistan, Macarıstan və digər ölkələrdən alimlər, tədqiqatçılar, dövlət və beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri bir araya gələcəklər”, - deyə A.Raimkulova əlavə edib.

Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət naziri Adil Kərimli çıxışında qeyd edib ki, Azərbaycan xalqı Türk dünyasının böyük oğlu Çingiz Aytmatovun yaradıcılığına dərin hörmətlə yanaşır. “Bu il Bakıda artıq ikinci dəfə Qırğızıstanın görkəmli ədəbiyyat nümayəndəsi TÜRKSOY-un Baş katibi Sultan Rayevin kitabının təqdimatına toplaşmışıq. Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi və Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu birgə bir sıra layihələr reallaşdırır. Bu bizim birgə həyata keçirdiyimiz növbəti layihədir. Əminəm ki, gələcəkdə belə layihələrin sayı daha çox olacaq”, - deyə nazir vurğulayıb.

Tədbirdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının prezidenti akademik İsa Həbibbəyli, Qırğızıstanın Azərbaycandakı səfiri Maksat Mamıtkanov, Xalq yazıçısı Çingiz Abdullayev, Azərbaycan Atatürk Mərkəzinin direktoru akademik Nizami Cəfərov çıxışlarında Sultan Rayevin “Daşqın” əsəri barədə fikirlərini bölüşüblər.

Bildirilib ki, Azərbaycanda Türk dünyasının yazıçılarının əsərlərinə daim maraq olub. Bu günlərdə Bakıda türk xalqları ədəbiyyatının yeni məzmun və ideyalarla zənginləşməsində böyük xidmətləri olan, ümumtürk dünyasının parlaq simalarından biri Çingiz Aytmatova həsr olunmuş böyük görüş keçiriləcək.

Diqqətə çatdırılıb ki, Sultan Rayevin “Daşqın” əsərində “Nuhun tufanı yeni dövrdə baş versə nələr olar” axtarışında fikirlər irəli sürülüb. Kitabda əslində Nuhun tufanın müasir zamanda baş verdiyini göstərilir. Belə ki, hazırda insanlar suya deyil, internetə qərq olub boğulurlar. Kitabda, həmçinin süni intellektin gətirdiyi problemlər araşdırılır.

Milli Məclisin deputatı Cavanşir Feyziyev çıxışında deyib ki, Manas kimi min yaşlı zəngin ədəbi-bədii irs üzərində boy atmış müasir qırğız ədəbiyyatı XX əsr dünya ədəbiyyatına Çingiz Aytmatov kimi nəhəng düha sahibini bəxş etdi. “Düşünmək olardı ki, qırğız ədəbiyyatı artıq öz sözünü deyib. Ən azı Ç.Aytmatovdan sonra müasir qırğız ədəbiyyatında yeni söz demək çox böyük cəsarət tələb edəcəyindən yeni möcüzə gözləmək ağıllara gəlməzdi. Amma möcüzə baş verdi, Sultan Rayev özündə bu cəsarəti tapdı və kifayət qədər uğurlu bir şəkildə öz ədəbi dəst-xətini Türk dünyası ədəbiyyatının rəqabət meydanına çıxara bildi. Sultan Rayev nə Manas yazdı, nə də Aytmatov üslubunu təkrar etdi. O yazdığı romanlarla hörmətli akademik İsa Həbibbəylinin “magik realizm” adlandırdığı ən müasir ədəbi trendinin altında öz imzasını atdı. Bu imza olduqca möhtəşəmdir və bütün Türk dünyasına Sultan Rayevlə fəxr etmək imkanı qazandırıb", - deyə Cavanşir Feyziyev əlavə edib.

“Daşqın” əsərinin müəllifi Sultan Rayev çıxışında kitabın ərsəyə gəlməsində dəstəyi və əməyi keçən hər kəsə təşəkkür bildirib.

Daha sonra Bakı Bələdiyyə Teatrının aktyoru, Əməkdar artist Hüsniyyə Mürvətova “Daşqın” romanından bir parçanı oxuyub.

Tədbirdə Azərbaycanın dövlət və hökumət rəsmiləri, deputatlar, Qırğızıstan səfirliyinin, eləcə də ölkəmizdə akkreditə olunmuş diplomatik korpusun təmsilçiləri, elm, mədəniyyət xadimləri və ictimaiyyət nümayəndələri iştirak ediblər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.12.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzet” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Asif Mərzilinin hekayəsi təqdim edilir.

..Müharibə təzə başlamışdı. Ordumuz Füzuli istiqamətində bir neçə kəndi və əsas yüksəkliklərdən birini düşməndən azad etmişdi. Cəbhədən hər gün döyüş xəbərləri gəlirdi...

*

Yurdlarımız ermənilər tərəfindən işğal ediləndə Nərgiz də, həyat yoldaşı Nadir də hələ orta məktəbdə oxuyurdular. İndi onlar ailə sahibi idilər. Və Nadirin həmişə ən böyük arzusu ermənilərlə üz-üzə döyüşmək idi. O, müharibə başlayan kimi də döyüşə yollanan ilk könüllülərdən olmuşdu. O peşəkar snayperçi idi, hərbi xidmət illərində yaxşı təcrübə qazanmışdı. Müharibəyə gedəndə isə, Nərgizə bərk-bərk tapşırmışdı ki, uşaqları soruşsa, desin ki, guya Bakıda tikintidə işləməyə gedib, tezliklə qayıdacaq.

*

Artıq on gün olardı, cəbhədə ağır döyüşlər gedirdi. Tez-tez telefonla danışardılar, amma son üç gündə Nadirlə danışa bilməmişdi. Telefonu söndürülmüşdü. İki dəfə Hərbi Komissarlığa zəng vurmuşdu, amma demişdilər ki, Nadirgilin kəşfiyyat bölməsi Xocavənd istiqamətində döyüşür, o ərazilərdə isə telefon tutmur. Amma Nadirlə eyni gün döyüşə getmiş qonşu İlhamın atası isə demişdi ki, onlar bir yerdədirlər. Hətta bir dəfə də mühasirəyə düşdükləri xəbəri gəlmişdi. Amma hələ ki heç bir dəqiq məlumat yox idi.

*

...Nərgiz qürurlu qadın idi, istənilən çətinliyə sinə gərməyi bacarırdı. Amma Nadirsiz belə bir gərgin günlərə heç uyğunlaşa bilmirdi. Həm də Nadirdən ürək açmayan xəbərlər vardı deyə, özünə yer tapa bilmirdi. Çünki iki məktəbli qız övladlarını dərsə göndərmək, onları hazırlığa yola salmaq, qarşılamaq... Bunlar tək qadın üçün çox çətin idi. Hərdən də müharibənin getdiyini düşündükcə, özünə təsəlli verərək, birtəhər uyğunlaşmağa çalışırdı.

*

Səhər erkən darvaza döyüldü. Nərgizin qulağı səsdə idi, Nadirdən xəbər gözləyirdi deyə, hər qapı tıqqıldayanda ürəyi az qala yerə düşəcək halda olurdu. Dərhal darvazaya tərəf qaçdı. Yaşadıqları indiki evi Bakıya köçəndən sonra, təzəlikcə almışdılar.

Qapını açdı, rayonun Qaz İdarəsindən bir mühəndis idi. Mühəndisin əlindəki siyahıya baxdı, sonra:

- Eşidirəm, sizə kim lazımdır? - deyə soruşdu.

Cavan oğlan əlindəki qaz borcu siyahısına baxa-baxa: - Bacı, yoldaşınız evdədir? - deyə xəbər aldı.

- Yox, nə lazımdır?

- Bilirsiz, qaz xətləri təzələnir, danışmaq lazımdır... Mən bu iş üzrə mühəndisəm. Nə vaxt evdə olacaq?

Nərgiz ani olaraq duruxdu, qəhər onu boğdu, birtəhər özünü ələ aldı, "Müharibədədir, ondan xəbər yoxdur...", - deməyə dili gəlmədi. Sadəcə, bunu, nədənsə, özünə sığışdırmadı:

- Ezamiyyətdədir, dəqiq bilmirəm, nə vaxt gələcək...

- Gələn həftə gələr?

- O müqəddəs torpaq haqqı, dəqiq bilmirəm... Telefon nömrənizi qoyun, gələndə özü sizə zəng edər...

Oğlan nəsə fikirləşib Nərgizdən bir də soruşdu:

- Bəlkə onun telefon nömrəsini verəsiniz, özüm zəng edim?...

Nərgiz, deyəsən, çətin sual qarşısında qalmışdı. Dərindən ah çəkib oğlanın üzünə baxdı.

- Buyurun, zəng edin: 055455....

Mühəndis zəng vurdu, amma telefon bağlı idi.

- Xanım, telefonu bağlıdır...

- Dedim axı, siz telefon nömrənizi qoyun, o özü sizə zəng vurar.

Oğlan öz nömrəsini kağıza yazıb verərək: - Adım Rəsuldur, - deyərək əlavə etdi: - Xahiş edirəm, əlaqə yaradan kimi deyin, təcili zəng etsin. Biz mənzilə baxış keçirməliyik, qaz xətləri yoxlanılmalıdır...

- Narahat olmayın, çatdıraram...

Artıq iki həftə idi ki, mühəndis, hərdən də qaz işçiləri qapını döyürdülər, lakin Nərgiz nə deyəcəyini bilmədiyindən qapını açmırdı. Nadirdən isə heç bir xəbər yox idi... Küçədə isə qaz idarəsinin işçiləri qazıntı işlərini yekunlaşdırıb üstünü asfaltlamışdılar. Qonşu evlərə də qaz çəkilişi başa çatmışdı. Nərgizgil bu həyətə müharibə başlayan ərəfədə köçdüklərindən mənzillərinə gələcək təzə qaz xətti çəkilişi yarımçıq qalmışdı. Bir az da qaz borcu yığılmışdı. Müharibədə olan həyat yoldaşının isə, nə öldüsü bilinirdi, nə də qaldısı. Ona görə də o, uşaqları qonşuya tapşıraraq iki gündən bir Horadizdəki hospitala getməli olurdu...

*

Bir aya yaxın vaxt ötürdü. Müharibədən ardıcıl olaraq qələbə xəbərləri gəlirdi. Nərgiz artıq bir az rahat idi, çünki daha qapını döyən yox idi.

Elə bu barədə ürəyində götür-qoy etmişdi ki, birdən darvaza döyüldü. Bu qapıdöymə mühəndisinkinə oxşamırdı. Kim idisə, əlindəki dəmir parçası ilə darvazanın həyət qapısını var gücü ilə döyürdü.

Dərhal darvazaya tərəf qaçdı, qapıya yaxınlaşıb açanda qonşuları Həsən müəllimi gördü:

- Qızım, siz evdə olmamısınız, nəzarətçilər gəlibmiş, bu məktubu bizə veriblər...

- Nə məktubdu, Həsən dayı?

- Üstünə baxdım, məhkəmədəndir...

- Məhkəmədən?

Nərgiz ani olaraq duruxdu, axı onların məhkəməlik nə işi ola bilərdi?! Dərhal zərfi açdı. Həqiqətən də, məhkəmədən idi.

Nərgiz Həsən müəllimə təşəkkür edib evə qaçdı. Zərfin içində məhkəməyə çağırış vərəqi, bir də iddia ərizəsi var idi. Qaz İdarəsi iddia qaldırıb ki, mənzil sahibi qəsdən layihənin icrasına mane olduğundan barəsində 2 min manat təzminat ödəməsi təmin edilsin...

*

...Nərgiz məhkəmənin çağırışına iki dəfə getmədi, zəng edib məhkəmə katibinə səbəbi barədə məlumat vermişdi. Düşünürdü ki, bəlkə Nadirdən xəbər çıxar, məhkəməyə də özü gedər.

Nəhayət, katibin sonuncu israrlı zəngi onu məhkəməyə baş çəkməyə məcbur etdi.

*

Məhkəmə katibi tərəflərdən kimlərin gəlib-gəlmədiyini yoxladı. Hər iki tərəf gəlmişdi. Hakim zala daxil oldu. Katib uca səslə "Qalxın, məhkəmə gəlir!" - deyəndə hamı ayağa qalxdı, hakim amiranə səslə "Əyləşin!" deyib zala göz gəzdirdi. Sonra iclası açıq elan etdi:

- Bu gün açıq məhkəmə iclasında iddiaçı olan Qaz İdarəsinin vətəndaş Nadir Həsənova qarşı mülki iddiasına baxılır. Vətəndaş Həsənova, həyat yoldaşınız çağırışdan yayınır, idarənin işini yubadır. Siz niyə dövlət idarəsinin rəsmi nümayəndəsinə qapını açmırsınız? Yəqin iddia ərizəsini oxumusunuz?

- Bəli, möhtərəm hakim, oxumuşam...

- Mühəndis neçə dəfə sizə xəbərdarlıq edib ki, bu dövlət layihəsidir, icra müddəti var, mənzilə baxış keçirilməlidir. Hətta siz mənzil sahibi, yəni mülkiyyətçi olan həyat yoldaşınızın işlək telefon nömrəsini belə ona verməmisiniz.

-Yox, vermişəm...

Hakim zala göz gəzdirdi:

- İddiaçının nümayəndəsi kimdir?

- Mənəm, möhtərəm hakim, mühəndis. Xanım doğru demir, əvvəl bir nömrə verdi, zəng etdim, bağlı idi, sonra dəfələrlə mənzillərinə özüm, işçilərimiz baş çəkib, içəridən səs gəlib, amma qapını qəsdən açan olmayıb. Mənzilin 200 manat qaz borcu var, görünür, onu ödəməmək üçün qəsdən qapını üzümüzə bağlayırlar. Dəfələrlə xahiş etmişik, yoldaşı da gizlənir, üzə çıxmır...

Nərgiz susub dillənmirdi.

Hakim cavabdehə səsləndi:

- Xanım, axı bu qanunsuzluqdur. Siz dövlət layihəsinin icrasına mane olmaqda günahlandırılırsınız. Özünüzü təqsirkar bilirsinizmi?

Nərgiz əvvəlcə mühəndisə, sonra hakimə baxdı. Nə deyəcəyini bilmirdi. Hakim isə ondan bəzi suallara cavab tələb edirdi. Qızlarını məktəbə yola salmaq üçün özü ilə götürmüşdü deyə, onların yanında açıb danışa bilmirdi ki, axı Nadir müharibədədir... Onu isə həyat yoldaşının yerini gizlətməkdə ittiham edirdilər. "Bir Allah bilir ki, Nadir müharibəyə gedib, sağ olmasından əlimizi də üzmüşük", - deyə ani olaraq öz-özünə düşündü. Ürəyindən qara qanlar axırdı, amma hələ ki, dözürdü, qürurunu sındırmırdı...

Birdən mobil telefonuna Müdafiə Nazirliyindən mesaj gəldi. O, bir ay idi həyat yoldaşından xəbər gözləyirdi. Nadirlə birgə olan döyüşçülərin Qubadlı istiqamətində şəhid olduğunu demişdilər, amma həmin bölgədə şiddətli döyüşlər getdiyindən Nadirlə bağlı dəqiq məlumat yox idi. Amma bu dəfə məlumat rəsmən təsdiqlənmişdi: həyat yoldaşı qəhrəmancasına şəhid olmuşdu. Telefonuna Müdafiə Nazirliyindən gələn mesajda belə yazılmışdı.

Mühəndisin sərt səsi Nərgizə telefondakı mesajı diqqətlə oxumasına imkan vermədi:

Mühəndis:

- Möhtərəm hakim, görürsünüz, vətəndaş məhkəmə iclasını da vecinə almır, telefonla qurdalanır, bu məhkəməyə hörmətsizlikdir...

Hakim Nərgizin əlindəki telefona baxdı, qadının əlləri əsirdi.

- Xanım, siz məhkəmə iclası gedə-gedə telefonla məşğul olursunuz! Bu da iddiaçını qəzəbləndirir... Axı...

Nərgiz yanağından süzülən göz yaşını silərək mühəndisə baxdı. Hakim tutulmuşdu. O göz yaşını gizlətməyə çalışan Nərgizi ayağa qaldırdı:

- Xanım, ağlamaqla iş bitmir, günahınız odur ki, siz hələ də evin mülkiyyətçisinin, yəni həyat yoldaşınızın yerini demirsiniz. Hətta o, məhkəmə iclasına da gəlmir. Bəlkə başqa nömrəsi var, gizlətməyin, deyin. Artıq üçüncü iclasdır, iki dəfədir bizə söz verirsiz ki, iclası təxirə salaq, yoldaşınız özü gələcək, amma o gəlmir. Bu gün də gəlmədi. Mən artıq qərarımı elan edəcəyəm...

Hakim qarşısındakı sənədlərə bir də diqqət kəsilərək: - Məhkəməyə sözünüz varmı? - deyib Nərgizə tərəf baxdı.

Nərgiz qara kəlağayısını əlinə alaraq baxışlarını ona zilləmiş körpə qızlarının başını sığalladı, amma yenə də hakimə heç nə deyə bilmədi. Nitqi tutulmuşdu. O istəmirdi ki, qızları atalarının şəhid olduğunu bu zalda eşitsinlər...

Hakim bir də soruşdu:

- Xanım, söz verirsinizmi ki, əriniz növbəti məhkəmə iclasına gələcək?

Nərgiz başını qaldırıb mühəndisin yerindən dediyi atmacasına əvvəlcə cavab vermək istədi, amma fikrindən daşındı... Hakim bir də soruşdu:

- Xanım, sonuncu dəfə soruşuram: həyat yoldaşınızın növbəti iclasa gələcəyinə dair öhdəlik götürə bilərsinizmi?

Nərgiz düşünmədən: - Yox, cənab hakim! - deyərək, qəzəb dolu baxışlarla mühəndisi süzdü.

Mühəndis əsəbindən bilmirdi neyləsin, tez ayağa qalxdı:

- Möhtərəm hakim, görürsünüzmü, qəti şəkildə deyir ki, yox... Xahiş edirəm, qərarınızı elan edin, bizim vacib işlərimiz var.

Hakim pərt olubmuş kimi təkrarən sual verməli oldu:

- Xanım, çox maraqlıdır, yoldaşınız niyə məhkəmə iclasına gəlmək istəmir? Siz də qəti şəkildə deyirsiniz ki, o, məhkəmə iclasına gəlməyəcək. Elə isə biz onun məhkəməyə məcburi gətirdilməsi barədə qərar verməli olacağıq.

Nərgiz duruxdu, özündə deyildi. Əlindəki telefona, bir də telefondakı mesaja baxıb sərt formada dedi:

- Möhtərəm hakim, siz onu məhkəməyə məcburi gətirdə bilməyəcəksiniz...

Hakim özündən çıxdı:

- Vətəndaş, siz nə danışdığınızın fərqindəsinizmi???

Nərgiz özündə güc toplayıb bütün vücudu ilə qışqırmaq istədi, amma bunu etməyi yenə də özünə rəva bilmədi: "Axı necə ola bilər ki, bütün qəsəbə Nadirin müharibədə döyüşdüyünü bilir, amma Qaz İdarəsinin işçiləri bundan xəbərsizdir?" kimi düşüncələrlə qızlarının ona zillənmiş məsum və həyəcan dolu gözlərinə baxdı, hər ikisini qucaqlayıb sinəsinə sıxdı. Sonra yerindən durub sakit addımlarla hakimə yaxınlaşdı, düz qarşısında dayandı...

Zalda növbəti iclasa gəlmiş xeyli adam var idi. Ətrafa lal bir sükut çökmüşdü. Nərgiz astaca, təmkinlə, sakit səslə: - Möhtərəm hakim, - dedi, - Bir daha bildirirəm, qoy hörmətli mühəndis də bilsin, həyat yoldaşım Nadir bu məhkəmə iclasına heç bir vaxt gələ bilməyəcək! Çünki o, bu gün Şuşa uğrunda gedən qanlı döyüşdə şəhid olub!!! Bu da indicə Müdafiə Nazirliyindən telefonuma gələn mesaj. Oxuya bilərsiniz...

Nərgiz kəlağayısını əlində bükmələdi, sonra qızlarının əlindən tutub yeyin addımlarla məhkəmə zalını tərk etdi...

*

Hamı donub qalmışdı. Hakim ayağa qalxdı, dərindən ah çəkib hüznlü addımlarla müşavirə otağına getdi, bir neçə dəqiqədən sonra zala daxil oldu. Hamı ayaq üstə idi. Hakim qərarını elan etdi:

- Məhkəmə qərara aldı: 1.İddia təmin edilməsin. 2.Vətəndaşın Qaz İdarəsinə olan 200 manat borcu idarənin büdcəsindən ödənilsin! 3.Bir il ərzində ailənin qaz təminatı idarənin daxili vəsaiti hesabına həyata keçirilsin...

Hakim qərarını elan edəndən sonra nəmli gözlərini sildi, sonra zalda hələ də ayaq üstə donub qalmış adamlara baxdı. Hamı hüznlü baxışlarını ona zilləmişdi...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.12.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət”də bu günə təsadüf edən əlamətdar hadisələri diqqətinizə bu dəfə mən çatdırıram.

Ümumdünya futbol günü

Uşaqlıqdan futbol dəlisi olan, müxtəlif futbol bölmələrinə yazılan, “Sevinc” respublika və “Dəri top” ümumittifaq futbol yarışmalarında iştirak edən, oyunlarda iki dəfə qolunu, qabırğasını sındıran, dizindən menisk zədəsi alan, günü bu gün də azarkeşliyini davam etdirən və futbol oynayan biri kimi özümü və milonlarla futbol azarkeşini təbrik edirəm. Bu bayramı təqvimlərə BMT daxil edib, futbolun kütləviliyinə, adi oyun deyil, bir həyat tərzinə çevrilməsinə dəyər verib. Yeri gəlmişkən, “ayaqla top qovmaq oyunu” barədə ilk məlumat Çin mənbələrindədir, eradan əvvəlin ikinci minilliyinə aiddir. Qədim Roma və Yunanıstanda da 2500 il bundan əvvəl futbolabənzər oyun oynayırmışlar. Yunanlarda bu oyun “top uğrunda döyüş” adlanırmış. Növbəti xatırlatma 8-ci əsrdə İngiltərədə yaşayan saksonlarla bağlıdır, onlar döyüş zamanı öldürdükləri düşmənlərin başlarını kəsib vəhşi bir “top-top” oyunu oynayırmışlar.

Bu gün bütün dünya futbol oynayır, dünya futbolu inkişaf edir, çiçəklənir, daha sürətli, daha baxımlı, daha möcüzəvi xarakter alır. Nə yazıq ki, bu inkişafa biz azərbaycanlılar millimizin öz evində Allahın qələbəyəhəsrət cırtdan, əbədi autsayder yığmalarına belə yenilmə statusu ilə tamaşa edirik. Güclülər dəstəsində hətta Bakının bir yarımrayonu olan Farer kimi multicırtdan ölkələrdəkindən də az sayda komandası olan, uşaq, əyalət və məhəllə futbolu tamamilə darmadağın edilən, kimlərinsə koppupsiya və talama mənbəyinə, milyonlarla futbolsevər üçünsə gözdağına çevrilən futbolumuz, günün mübarək!

Nobel günü

Nobel Prizes Day – 1,1 milyon ABŞ dollarına bərabər olan Nobel mükafatının Stokholm şəhərində təqdimedilməsi mərasiminin şərəfinədir. Fizika, kimya, fiziologiya, tibb, ədəbiyyat, iqtisadiyyat və sülh üzrə verilən bu mükafatları İsveç Kralı rəsmi təntənəli mərasimdə şəxsən təqdim edir. 10 dekabr tarixi Alfred Nobelin 1896-cı ilin həmin günündə San-Remoda dünyadan köçməsi münasibəti ilə seçilib. İlk dəfə bu mükafat 1901-ci ilin 10 dekabrında təqdim olunub. Unutmayaq, Alfred Nobel böyük varidatını Bakı neftinin hesabına qazanıb, amma azərbaycanlılar bu mükafata həsrətdirlər.

İnsan haqları günü

Bu haqda danışmağa sözüm yoxdur deyə keçirəm növbəti mövzuya.

Şairlərimizin doğum günü

Bu gün iki Azərbaycan şairinin də doğum günüdür. Biri 1924-cü ildə Xırdalanda, əslən xızılı Ələkbər kişinin ailəsində dünyaya gəlmiş Azərbaycan SSR Xalq şairi, SSRİ Dövlət mükafatı laureatı, xüsusən həmyerliləri olan xızılıların, habelə “Canlanır hər qarış çöl Sumqayıtda” şeiri ilə sumqayıtlıların sevimlisinə çevrilmiş Nəbi Xəzridir, digəri isə müasirimiz, AYB katibi, orijinal şeirləri ilə yanaşı dünya ədəbiyyatından dəyərli tərcümələri ilə də seçilən, 1972-ci ildə dünyaya göz açmış Səlim Babullaoğludur. Nəbi Xəzriyə Allahdan rəhmət, Səlim Babullaoğluya isə uzun ömür və cansağlığı arzulayırıq.

Banişevski rüzgarı

Və bir də, bu gün Azərbaycan futbolunun əfsanəsi Anatoli Banişevskinin anım günüdür. 1946-ci ilin 23 fevralında Bakıda dünyaya gələn, 1997-ci ilin 10 dekabrında Bakıda vəfat edən Banişevski futbol tariximizdə Ələkbər Məmmədovla birgə ən şərəfli səhifənin müəllifidir. Bilirsinizmi nəyi xatırladım? Mən balaca idim, Sumqayıtda yaşayırdıq, Banişevskini hansısa səbəbdən “Nefçi”dən kənarlaşdırmışdılar, o, futbolsuz qalıb xeyli çəki yığmışdı, bir gün atam məni özü ilə Mehdi Hüseynzadə stadionuna apardı ki, Banişevski və Bruxti Sumqayıtın “Xəzər” klubunda oynayacaqlar. Mən sonralar “Santyaqo Bernabeu”da, “Lujniki”də, “Ali Sami Yen”də, daha haralarda derbilər, finallar izləmişəm, amma ogünkü izdihamı bir də heç yerdə görə bilməmişəm. Stadionda insanlar bir-birinin içinə girmişdilər, ətraf binaların evləri, damları, stadionun hasarları, ağacların üstü – hər yer tamaşaçılarla dolu idi, bəlkə də yüz min insan var idi.

Həmin mövsüm Banişevski Sumqayıtda bir dövrə oynadı, ona baxmağa bütün Azərbaycan axışırdı, üstəlik, Dağıstandan, Krasnodar və Rostov vilayətlərindən, Gürcüstandan azarkeşlər onun oyunundan həzz almağa gələrdilər. O bir futbol sehirbazı idi, formasını itirmişdisə də yenə də möcüzələr törədir, əlinə top keçdimi, qol vururdu. Autsayder olan “Xəzər” ənənəvi olaraq 2-3 top yeyirdi hər oyunda. Banişevski isə hər oyunda 3-4 top vurub “Xəzər”i təkbaşına qələbələrə aparırdı. Bax belə bir xatirə.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.12.2024)

Fariz Əhmədov, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Naxçıvan təmsilçisi

Bazar günü hələ dan yeri ağarmamış diktator deyim, ya zor gücü ilə hakimiyyəti əldə saxlayan deyim, Suriya Prezidenti Bəşər Əsədin 54 illik hakimiyyəti dramatik şəkildə süquta uğradı. Çünki ölkə döyüş meydanına çevrilən dağıdıcı vətəndaş müharibəsi nəticəsində parçalandı. 

12 günlük ildırımsürətli hücumda Heyət Təhrir Əl-Şamın rəhbərlik etdiyi üsyançı qruplar Hələbdən paytaxt Dəməşqə doğru irəliləyərkən Suriya ordusunun heç bir müqavimətinə rast gəlmədi. Tarix şahiddir ki, Əsəd rejiminin bütün qurbanları zülmə baş qaldıranlar və qaçqınlardır. Bu rejim dünyaya sübut etdi ki, hətta ən qəddar rejim belə çökə bilər. Bu üsyan risklə qeyri-müəyyənliyin üz-üzə qaldığı an idi. Bu həmçinin dözümlü Suriya xalqının öz gələcəyini qurmaq üçün tarixi fürsətdir. Suriya xalqı indi öz yaralarını sarıb-sağaltmaqla məşğuldur. 

İlk dəfədir ki, nə Rusiya, nə də İran Suriyadakı bu mənfi rejimi müdafiə edə bilmədi. Və beləliklə Əsəd prezidentlikdən istefa edərək ölkəni tərk etdi. O öz həzin sonunu İranın xarici işlər naziri ilə görüşündən sonra şəhərə doğru irəliləyən üsyançıları əzəcəyinə söz verərkən gətirdi. İslamçı üsyançılar isə, bəlkə də, bu sözə görə 13 ildən çox davam edən avtokratik hakimiyyətin iliyini kəsdi. İndi Əsədin sadiq dəstəkçisi Moskva Suriyadakı iki strateji əhəmiyyətli bazası ilə öz imicini xilas etməyə çalışır. Rusiya Latakiyada aviabazaya və Tartusda hərbi dəniz obyektinə malikdir. 

Artıq Suriyadakı dünyanın ən qədim şəhərində, sivilizasiyanın mərkəzlərindən biri olan Dəməşqdə bütün insanların azadlığını elan edən bəyanat oxundu. İndi rejim həbsxanalarında haqsız yerə həbs edilənlər azad Suriya dövlətinin mülkünü yağmalayır. 

Xatırladaq ki, Əsəd ailəsi Suriyanı 1970-ci ildən dövlət təhlükəsizliyi qüvvələri vasitəsilə ələ keçirib. 2011-ci ildə suriyalıların xalq üsyanına qalxması 300.000-dən çox insanın ölümünə səbəb olan vətəndaş müharibəsi ilə nəticələndi. Dövlətin gücünü xalqa qarşı yönəltdi. Mülki əhaliyə divan tutdu. Onlara qarşı hava hücumu və kimyəvi silahdan istifadə etdi. Rusiya və İranın müdaxiləsi Əsədə vətəndaş qarşıdurmasından sağ çıxmağa və parçalanmış dövlətə sahib olma fürsətini bir az daha artırdı.  

“Yeni Suriya” vəd edənlər

Silahlı üsyançılar əhaliyə yeni üfüqlər vəd etdi. Artıq Suriyada 54 illik Əsəd hakimiyyəti başa çatdı. Dinamik Suriya ordusu müəyyən mənada zəifləyib öz külündən doğdu. Silahlı qüvvələrdən qalanlar rejimi körüklədi. Ordulara başçılıq edən sünni məzhəbçilərini İran və Livan Hizbullahı Əsəddən sonra İranın maraqlarını qorumaq üçün bu üsyana keçidi dəstəkləyərək şiə milisləri və rejim qalıqlarını yaxınlaşmağa təşviq edəcək. 

Ümid edirik ki, 54 illik əsarətdən sonra Suriya həqiqi mənada öz müstəqilliyini hiss edər, azad nəfəs alar və daşıdığı bu qədim mədəniyyətin və dövlətin adını nüfuzlu şəkildə qoruyub saxlayar. Ümidlər nə qədər bu dediklərimizlə tərs mütənasiblik təşkil etsə də, biz inanmağa ümidliyik. 

Dövləti yağmalamaqla, qarət etməklə abad etmək olmaz. Dövləti millət ayaqda tutmaq üçün əbədi qorumalı, göz bəbəyi kimi saxlamaldır. Yoxsa, nəticə etibarilə, Əsədlər gedəcək Həbiblər gələcək hakimiyyətə. Daha 50 il sonra yenə vətəndaş müharibəsi olacaq və yüzilliklər boyu bütün zərbələr dövlətin sinəsinə tuşlanacaq!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.12.2024)