Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bəli, bu dünyada insan qədər mücərrəd varlıq yoxdur. Onu olduğu kimi tanımaq, daxili dünyasını qavramaq, mahiyyətini, məzmununu təhlil etmək çətin, çox çətindir. Bəzən yaxşı adam kimi özünü tanıtdıran birisinin əslində pis adam olduğunu və ya pis adam kimi qələmə verilən başqa birisinin əslində yaxşı adam olduğunu gec bilirik. Sirr deyil ki, cəmiyyət formalaşandan üzübəri vəzifəsindən, sosial durumundan asılı olmayaraq hər kəs YAXŞI İNSAN kimi tanınmaq üçün müxtəlif üsullardan istifadə edir. Axı bu dəyəri qazanan adam ictimayət arasında yaxşı qarşılanır, qınaqdan uzaq olur...

Ədliyyə işçilərinin peşə bayramı günündə sizə bir YAXŞI İNSAN haqında söhbət açmaq istəyirəm. Çoxdandır ki, əlaqəmiz yoxdur. Deyilənlərə görə Bərdə rayon məhkəməsinə rəhbərlik edir. Mən onu uzun illər öncə- Yardımlı rayon məhkəməsinə rəhbərlik etdiyi vaxtlardan tanıyıram. Ola bilsin ki, Yardımlı əhalisi arasında onu qaraqabaq, heç kimə yovuşmaz, özündənrazı birisi kimi tanıyanlar da var. Bəlkə də onun ciddi görkəmi, əhali ilə məhdud ünsiyyəti, həqiqəti bəzək vurmadan söyləməsi, daha çox mütaliə, yazı-pozu ilə məşğul olması insanın bu fikirə düşməsinə əsas verir. Amma onun daxili aləminə varanda içində nurlu bir dünyanın mövcud olduğunun şahidi olursan. Əlahəzrət ƏDALƏT isə həmin dünyaya hakimlik edir. Peşəsi hakim olan, insan talelərinə hökm çıxaran bir adamın iç dünyasına ƏDALƏT hökmranlıq edəndə necə də gözəl olur, İlahi?! 

Axı insanlıq yaranandan Adəm övladının ən çox əziyyət çəkdiyi məqamlardan biri də ƏDALƏTSİZLİKDİR. Məgər ƏDALƏT olmayan yerdə haqsızlıq meydan sulamırmı? Məzlumun, zavallının, kasıb-kusubun şəxsiyyəti alçalmırmı?.. 

Necə deyərlər, adamın başı üstündə Allah var. Onun ədalətli qərarlarını, haqqı nahaqqa vermədiyini, qanunpərəst insan olduğunu heç vaxt dana bilmərəm. Bütün bunlar onun YAXŞI İNSAN olduğundan, halal süfrədə böyüdüyündən, insanpərvərliyindən irəli gəlmirmi?.. 

Qəribədir hər dəfə 22 noyabr tarixi yetişəndə nədənsə ilk yadıma düşən, haqqında söhbət açdığım Gündüz Abbasov olur. İnanıram ki, onun həssas, ədalətli insan olduğunu hazırda çalışdığı rayon əhalisi də inkar etməz...

Bəli, 22 noyabr Ədliyyə işçilərinin peşə bayramıdır. Gündüz müəllimi və onun timsalında respublikanın ədliyyə işçilərinin hər birini bu münasibətlə təbrik edir, işlərində uğurlar arzulayıram. 

Peşə bayramınız mübarək! 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.11.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzet” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Sevinc Elsevərin hekayəsi təqdim edilir.

Vətən müharibəsi şəhidi Oktay Səfərovun əziz xatirəsinə ithafən... 

Tülkü balasına qayğı göstərdiyinə, həyətlərindəki küçüklərdən, mavrulardan ayırmadığına görə hamı Oktaya təəccüblə yanaşırdı.

Tülkü balasını məktəbdən qayıdanda kolluğun kənarında tapmışdı. Soyuq qış günü idi, bala tülkü əsim-əsim əsirdi, üstəlik, qabaq pəncəsinin biri yaralanmışdı. Onun necə yaralandığını heç kim bilmirdi. Oktayın yolunun üstünə haradan, necə gəlib çıxmışdı, o da məlum deyildi. Oğlanın xeyirxah uşaq qəlbi heyvana bağlanmışdı.

Bala tülkünün anası-filan yox idi. Bu dünyada, bəlkə də, ən yalqız tülkü balası idi. Oktay heyvancığazı gödəkcəsinə büküb həyətlərinə gətirmişdi. Anası Zülfiyyə xala tülkü balasını görəndə əvvəlcə nə deyəcəyini bilməmişdi. Oktay anasının ətəyindən yapışıb dil tökmüşdü:

– Yazıqdır, ana, heç olmasa, bir az saxlayaq. Sonra buraxacağam, gedəcək.

Anası Oktayın gözlərindəki aşıb-daşan mərhəmətdən kövrəlib razılaşmışdı:

– Yaxşı, balam. Sən deyən olsun. Amma həmişəlik bizimlə qala bilməz, özün bilirsən.

– Bilirəm! – deyib başını yelləmişdi, – Bala tülkülər küçüklər, mavrular qədər şirin olur. Amma tülkülər haqqında adamlar pis fikirləşir. Tülkülər toyuq-cücələri oğurlayıb yeyirlər deyəmi? Amma pişiklər də göyərçinləri və cücələri oğurlayıb yeyirlər. Həmişə cücələri pişikdən güdməyimi tapşırmırsan? – Oktay fikirli-fikirli əlavə eləmişdi.

– İnsan tülküləri əhliləşdirə bilməyib. Əhliləşdirilən heyvanlar bizə bir köynək yaxındır.

– Məncə, ayrı-seçkilik düzgün deyil! Axı bu balaca məxluqun kimə ziyanı var? Bax gör, nə şirindir?! – Oktay heyvanın üzünü anasına sarı tutdu.

Zülfiyyə xalanın dodaqları qaçdı.

Günlər ötür, tülkü balası Oktaygilin həyətində yeyib-içib yatırdı. Artıq xeyli böyümüş, daha da gözəlləşmişdi. Getdikcə axsamağı da az hiss olunurdu.

Qonşular tülkü balasına görə narahat olur, tez-tez Zülfiyyə xalanın, Əhməd dayının qarşısını kəsib şikayət edir: “Bu gün-sabah qapımıza dadanacaq, toyuq-cücəmizi daşıyıb aparacaq. O heyvanı aparıb çöllüyə buraxın!” – deyirdilər.

Amma qışın bitməyinə hələ vardı. Bala tülkü Oktayın şəfqətinə öyrəşmişdi. Üstəlik, pəncəsi tam yaxşılaşmamışdı. Oktay heyvanı həftədə bir dəfə baytar Əlişin yanına aparırdı. Əliş dayı deyinə-deyinə də olsa, Oktayın yalvarış dolu baxışlarından keçə bilmirdi. Allahtərəfi, bala tülkünün gözləri də mənalı və hüznlü idi. Əliş giley-güzarını bildirəndən sonra Oktayın saçlarını qarışdırır: “Yaxşı, kişibala, sənin xətrinə sağaldacağam bu hiyləgəri. Gör bəxti necə gətirib? Yaxşı adama urcah olub! Heç mənim qarşıma yaxşı adam çıxmaz!” – deyirdi.

Bir dəfə atası Oktayı çağırıb dedi:

– Bala, ver o tülkünü, aparıb çölə buraxım. Kimsə onu dərisinə görə oğurlayıb aparacaq! Yazıqdır!

– Necə yəni, dərisinə görə oğurlayacaq? – Oktay heyrətlə soruşdu.

– Bilmirsən ki, tülkü xəzli heyvandır? Ovçular onları dərilərinə görə ovlayırlar. Sonra da dərisini soyub baha qiymətə imkanlı adamlara satırlar.

Oktay gözləri böyümüş halda bala tülküyə baxdı, qəfildən onu qucaqlayıb köksünə sıxdı.

– Yazıqları gəlmir?

– Ona qalsa, qoyunlar, toyuqlar da yazıqdır! – atası gülümsədi.

-Yox, eyni şey deyil! İnsanlar xəz paltar geyinməsə də, olar! Xəzi başqa şeylə əvəz eləmək mümkündür!

* * *

Oktaygilin qonşuluğunda bala tülküyə kin bəsləyən iki oğlan yaşayırdı. Bu iki dost bütün yaramazlıqları da bir yerdə edirdi.

Bir qış axşamı Oktay dərsdən qayıdanda onunla paralel oxuyan Samirlə Nəcəfi (Oğlanların əsl adlarını gizli saxlamışıq. Bu dəcəlləri şərti olaraq Samir və Nəcəf adlandıracağıq. Ona görə də Samir və Nəcəf adında bütün xeyirxah qəlbli oğlanlardan üzr istəyirik!) arxın qırağında gördü. Həmin gün məktəbə gəlməmişdilər. Hər ikisi əyilib pıçıldaşa-pıçıldaşa qızğın işlə məşğul idilər. Oktay əvvəlcə yaramazlara baş qoşmadı. Sakitcə yanlarından ötüb keçmək istədi. Hətta bir neçə addım onlardan uzaqlaşdı da.

Qəfildən şappıltı ilə suya nəsə düşdü. Oktay əvvəl qorxdu ki, yaramazlardan biri suya yıxıldı. Amma geriyə baxanda ikisinin də əllərini bir-birinə vurub güldüklərini gördü. Onlar suya düşən şeyi göstərib gülüşür, əylənirdilər.

– Gör necə çırpınır! Belə olarsan! – Samir qəzəblə dedi.

Nəcəf də ona qoşulub əylənirdi.

– Gərək boğazına daş da bağlayaydıq! Sənə dedim, daş bağlayaq!

– Yox, əşi! Ayaqlarını elə möhkəm bağlamışam ki, tərpənə də bilməz! – Samir sanki azğın düşmən üzərində qələbə çalmış kimi yumruğunu düyünlədi.

Oğlanların söhbətindən məsələnin nə yerdə olduğunu anlayan Oktay məktəb çantasını yerə atdı, jaketini, köynəyini, ayaqqabılarını soyunub suya tullandı. Su Samirlə Nəcəfin üz-gözünə, üst-başına sıçradı. Yaramazlar sifətlərini turşutdular. Üzə-üzə bayaq suya atdıqları tülkü balasına çatmağa çalışan Oktayı tanıdılar.

– Bu, dəlidir-nədir? – Nəcəf qışqırdı.

– Özü batmasa, yaxşıdır. Bizi də işə salacaq! Gəl gedək! – Samir dedi.

– Onu tək qoyaq? – Nəcəf qorxa-qorxa soruşdu.

– O üzməyi yaxşı bacarır. Kənddə ən yaxşı üzənlərdəndir. Narahat olma! Tülkünü isə çıxara bilməyəcək.

Uşaqlar bir də ertəsi gün məktəbdə rastlaşdılar. Dostlar tənəffüslərin birində koridorda Oktayın qarşısını kəsdilər.

Əlləri cibində dayanan Samir dişləri arasında tutduğu kibrit dənəsini kənara tüpürdü.

– Qəhrəmanlıq eləmək istəyirsən? Guya sən yaxşı oğlansan da, hə? – deyib Oktayı sinəsindən itələdi.

– Bəs siz niyə qəddarlıq eləyirsiniz? Balaca tülküyə gücünüz çatdı?

– Tülkünü xilas eləyə bildin, qəhrəman? – Nəcəf istehza ilə güldü.

– -Xilas da elədim, evə də apardım! Pisliyiniz özünüzə qaldı! – Oktay yandı-qındı verdi.

– Böyüyüb toyuq-cücənizə divan tutanda sənə deyəcəyəm! – Samir şəhadət barmağını gicgahına aparıb fırlatdı, – Öz toyuq-cücəniz bir yana, bizimkiləri də qırdıracaqsan! Qaytar onu bizə!

– Niyə qaytarmalıyam? Təzədən boğmağınız üçün?

– Özümüz bilərik!

– Özbaşına deyilsiniz ki! Tülkü də canlıdır, oyuncaq deyil. Onunla istədiyiniz kimi davrana bilməzsiniz. Özü də, o mənim tülkümdür!

– İstədiyim kimi davranaram, o yana da keçərəm! – Samir Oktayın üstünə cumdu, – Tülküsü varmış! Adam da tülkü saxlayar?

Oktay dava-dalaşı sevməzdi. Amma kiminsə qabağından qaçan da deyildi. Lap uşaqlıqdan idmanla məşğul olur, çoxlu fəndlər bilirdi. Bu dəfə də maraqlı, gözlənilməz fəndlə Samirin zərbəsindən qorundu. Amma özü onu vurmadı. Samirin əli divara dəyib bərk əzildi.

Oğlanlar yenidən Oktayı təkləmək, əvəz çıxmaq istəyirdilər ki, dəhlizin o başında məktəbin idman müəllimi göründü. Samirlə Nəcəf məcbur qalıb Oktaydan aralandılar.

Amma Samir uzaqdan yumruğunu yelləyib hədələdi:

– Bu iş belə qalmayacaq. Görərsən sən!

Altıncı dərs qurtarmış, uşaqlar yavaş-yavaş çantalarını götürüb evlərinə dağılışmağa başlamışdılar. Oktay da çantasını çiyninə keçirib evə tələsirdi.

Paralel sinifdə oxuyan Gülər qaça-qaça özünü ona çatdırdı. Qız elə tövşüyürdü, elə bil ürəyi ağzından çıxacaqdı. Oktay gözlərini qızın ağzına dikib nə deyəcəyini səbirsizliklə gözləyirdi.

– Samirlə Nəcəf sənin tülkünü öldürmək istəyirlər! – qız qaranəfəs dedi.

– Bilirəm. Artıq bir dəfə cəhd ediblər. Amma imkan verməmişəm! – Oktay cavab verdi.

– Neyləmək istəyirdilər?

– Suda boğacaqdılar.

Gülər başını buladı.

– Yox, tülkünü zəhərləmək istəyirlər. Biologiya dərsində baş-başa verib danışırdılar.

 Oktayın bala tülküyə görə özünü təhlükəyə atmağından sonra ata-anası daha da qətiyyətlə tülkünü çöllüyə buraxmağı tələb edirdilər.

Oktay iki yol ayrıcında qalmışdı. Ya sevimli dostundan həmişəlik ayrılıb darıxacaqdı, ya da bala tülkünü gözləyən təhlükələri nəzərə almayıb onu həyətdə saxlayacaqdı.

Oktay başa düşürdü ki, həmişə bala tülkünün yanında ola, onu qoruya bilməyəcək. Bala tülkünün də bəxti hər dəfə gətirməyəcək. Növbəti dəfə vaxtında yetişməyə bilərdi. Atasının dediyi kimi, kimsə tülkünün xəzinə tamah salıb onu oğurlaya bilərdi. Çətin də olsa, Oktay qərar verməli idi: ya bala tülküyə azadlıq verib ondan ayrılacaq, ya da onu təhlükəli şəraitdə daim qorumaq məcburiyyətində olacaqdı.

Atası ilə motosikletə minib çöllüyə yollandılar. Bala tülkünü sarı, iri bazar səbətində aparırdılar. Oktay şirin, balaca dostunu səbətdən çıxarıb onunla baxışdı. Burnunu balaca burnuna söykəyib qıdıqladı. Sonra sağalmaqda olan pəncəsini sığalladı. Onun belini tumarlayıb dedi:

– Get, dostum! Artıq daha təhlükəsiz yerdəsən! Azadsan!

Bala tülkü əvvəl nə baş verdiyini anlamadı. Bir neçə addım uzaqlaşandan sonra yenə Oktayın yanına qayıtdı; sanki xilaskarının baxışlarını oxuyub bu dəfə qaçmağa üz qoydu.

Bala tülkü uzaqlaşdıqca Oktayın kədəri azalırdı. Sevimli dostu aid olduğu çöllərdə daha azad, daha xoşbəxt yaşayacaqdı...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.11.2024)

Aygün Bayramlı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Beyləqan təmsilçisi

Qədim Beyləqanda elm, ədəbiyyat, musiqi, incəsənətin digər qolları, rəssamlıq, toxuculuq və s. kimi sənət növləri bu gün də yaşayır. Hazırda Beyləqanda mədəniyyət evi, klublar, folklor evləri, musiqi məktəbi, Uşaq Gənclər İnkişaf mərkəzi, Gənclər evi, Heydər Əliyev mərkəzi, Diyarşünaslıq, Bayraq muzeyi, bağçalar və s. fəaliyyət göstərir. 

Beyləqanın ədəbi mühiti görkəmli ədib Mücirəddin Beyləqaninin dövründən güc alaraq, həmin ənənələri bu gün də davam etdirir. Hətta Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Beyləqan şöbəsi də fəaliyyət göstərir. 

Bu şöbə 2022-ci ildə yaranıb. Birlik Respublikada və Beynəlxalq ictimai tədbirlərdə iştirak edir. Hazırda Beyləqan Mədəniyyət evində fəaliyyət göstərən birliyin üzvləri arasında prezident təqaüdçüləri də vardır. Eyni zamanda bölmənin tərkibində “Araz Ədəbi Məclisi” fəaliyyətdədir. Buraya yaşlı şair və yazıçılarla bərabər, gənc yazarlar da daxildir. 

Gənclərin ədəbi mühitdə tanınması üçün mütəmadi olaraq yaradıcılıq gecələri, tədbirlər keçirilir. Hər il beynəlxalq poeziya günü ilə əlaqədar Mücirəddin Beyləqaniyə həsr olunmuş gün bayram kimi qeyd olunur. Respublikanın tanınmış xalq şairləri, yazıçıları dəvət edilərək ədəbi görüşlər təşkil edilir. Bundan başqa birlik məktəblərdə, ictimai təşkilatlarda görüşərək onların ədəbi nümunələrini respublika mətbuatında və almanaxında dərc olunmasına şərait yaradır.

Gələcək fəaliyyətimizdə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Beyləqan şöbəsinin, “Araz Ədəbi Məclisi”nin üzvlərininin yaradıcılığını geniş şəkildə təbliğ edəcək, ən dəyərli nümunələri respublika ictimaiyyətinə çatdıracağıq. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.11.2024)

Fariz Əhmədov, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Naxçıvan bölməsi

Puştular Pakistanla Əfqanıstan arasında səpələnmiş xeyli qəbilələrdən ibarət qürurlu xalqdır. Bu xalq əsrlərdir ki, əsas dəyəri nanq, yaxud vicdan olan Puştunvali adlandırılan ləyaqət kodeksi ilə yaşayır, bu kodeksi öz öhdəsinə götürərək bütün müsafirlərə qonaqpərvərlik göstərirlər. Puştunun başına gələcək ən pis şey simasını itirməkdir. Puştu kişisi üçün utanc ən pis şeydir. Puştularda belə bir məsəl var: “Vicdan olmasa, dünya bir heçdir”.

Puştuların əksəriyyəti üçün qız uşağının doğulduğu gün ən kədərli gündür. Elə Məlalə Yusifzey də dünyaya göz açdığı gün kənd qadınları anasının dərdinə şərik olmuş, lakin atasını heç kəs təbrik etməmişdi. Bu adın mənası qüssəyə qərq olmuş deməkdir. Atasının evə gələn hər qonağa Məlaləyin əhvalatını danışması və insanların bu adı dilə gətirməsi balaca Məlaləyin ruhunu oxşayaraq küləktək dalğalanmasına səbəb olurdu. 

Bütün puştu uşaqları İkinci ingilis-əfqan müharibəsi zamanı 1880-ci ildə əfqan ordusunu britaniyalılara qarşı vuruşmağa ilhamlandırmış Məlaləy haqqında əhvalatı eşidərək  böyüyürlər. 

Məlaləy Qəndahardan qərbə doğru yerləşən tozlu düzənliklərdəki balaca şəhərdə – Mayvandda bir çoban qızı imiş. O, yeniyetmə ikən həm atası, həm də onun ərə gedəcəyi nəzərdə tutulmuş kişi ölkələrini işğal etmiş britaniyalılara qarşı vuruşan minlərlə əfqan arasında imiş. Məlaləy kəndin digər qadınları ilə birlikdə yaralılara qulluq etmək və onlara su aparmaqdan ötrü döyüş meydanına gedibmiş. O, əfqan kişilərinin məğlub olduğunu və bayraqdarın yıxıldığını gördükdə özünün ağ örtüyünü başı üzərinə qaldıraraq döyüş meydanına – ordunun qabağına keçərək ucadan səslənmişdi:

-Gənc aşiq! Əgər sən Mayvand uğrunda ölməsən and içirəm ki, hər kəs səni utanc simvolu olaraq xatırlayacaq. 

Məlaləy döyüş meydanında öldürülmüş, lakin onun sözləri və cəsurluğu döyüşün gedişatını müsbət yönə dəyişmişdi. Döyüşçülər bütöv briqadanı məhv etmiş və bu, Britaniya ordusundakı ən gülünc məğlubiyyət olmuşdur. 

Əfqanlar bu qələbə ilə o qədər fəxr edirlər ki, sonuncu əfqan padşahı Kabilin mərkəzində Mayvand qələbə abidəsi ucaltdırmışdı. Puştular Məlaləyin simvolunu öz Janna Darkı kimi görür. Əfqanıstanın demək olar ki, bir çox məktəbi onun şərəfinə adlandırılmışdır. 

Məlalə hələ ilk addımlarını atasının açdığı “Qayəmiz yaratmaqdır, çünki siz yeni eranın sədasısınız” şüarları yazılmış məktəbə atarkən öz dünyasının bir məktəb olacağı ağlına belə gəlməzdi. Əfqanıstanda baş verən “Taliban” qəddarlıqları zamanı Məlalə Lev Tolostoy və Ceyn Ostinin romanları ilə azad bir quş kimi böyüyürdü. Əgər azadlıq həm də səhv etmək azadlığını ehtiva etmirsə, onda bu azadlığa sahib olmağa dəyməz. Avram Linkolnun öz oğlunun müəlliminə yazdığı məktubda deyildiyi kimi: “Öyrət ona, əgər bacarsan, kitabların sehrini…Lakin ona həm də səmadakı quşların, Günəşdəki arıların, dağın yaşıl yamacındakı güllərin əbədi müəmması haqqında düşünmək üçün asudə vaxt ver. Ona öyrət ki, məğlub olmaq aldatmaqdan qat-qat ləyaqətlidir”. 

Məlalə hər gecə dua edirdi ki, məktəblərdən qız uşaqlarının gülüş səsi gəlsin, yolunun üzərindəki zibilliklərdə böyüyən uşaqları görməsin və qız uşaqları yarımçıq təhsil alıb mənasını dərk etmədən dinə qapanmasınlar. Yarımçıq təhsil insan həyatına təhlükə olduğu kimi, yarımçıq təhsil almış insan da insanlığa təhlükədir. Bəlkə də, elə buna görə idi ki, sinifdəki bütün qızlar həkim olmaq arzusunda olduğu halda Məlalə ixtiraçı olmaq və anti-Taliban qurğusunu kəşf edib terrorçuları məhv etmək qərarında idi. 

Nasist Almaniyasında yaşamış dünyaşöhrətli şair Martin Niemöller “Onlar gələndə” adlı məşhur şeirində deyirdi:

Nasistlər kommunistlərin dalınca gələndə,

mən susdum, 

çünki mən kommunist deyildim.

Onlar sosial-demokratları içəri atanda,

mən susdum, 

çünki mən sosial-demokrat deyildim.

Sonra onlar həmkarlar ittifaqlarının nümayəndələri üçün gəldilər, 

mən susdum,           

çünki həmkarlar ittifaqının üzvü deyildim.

Sonra onlar yəhudilərin dalınca gəldilər, 

mən susdum,

çünki mən yəhudi deyildim.

Onlar mənim dalımca gələndə, 

buna etiraz edəcək kimsə qalmamışdı.

Məlalə də başa düşürdü ki, insanlar susarsa heç nə dəyişməz. O öz ürəyinin dərinliklərində inanırdı ki, qızların hüquqlarından ötrü mübarizə aparırsa, demək bu onun vəzifəsidir. O yaxşı bilirdi ki, Taliban onun qələmini və kitabını əlindən ala bilər, amma ağlını və düşüncəsini əsla. Məktəbə getməyi qadağan edə bilər, lakin öyrənməyi heç vaxt. Təhsil nə şərqyönlüdür, nə də qərbyönlü, təhsil insanyönlüdür. 

Taliban daha çox can aldığı bir vaxtda kiçik Məlalə də ailəsi ilə birgə evindən, küçəsindən, məktəbindən ibarət balaca dünyasından çıxıb bilinməzə doğru yol almışdı. Bu hal sanki yəhudilərin Misri tərk etməsi, amma onlara bələdçilik edəcək Musanın olmaması kimi idi. 

Üçaylıq məcburi köçkün həyatı yaşayan Məlalə, yenicə vətən torpağını ciyərlərinə çəkmişdi ki, Taliban ondan sol yanağının sahib olduğu gülüşü də aldı. Valideynlərinin 15 il gördüyü Məlalə gülüşü, onun sol yanağında Günəş kimi qürub etmişdi. Lakin onun atası heç kəsə bildirməsə də, yaxşı bilirdi ki, dünyada qızına görə tanınan nadir atalardan biri idi və əmin idi ki, bir uşaq, bir müəllim, bir kitab və bir qələm dünyanı dəyişə bilər!!!

Qeyd: Pakistanın Mingora qəsəbəsində doğulan puştun əsilli feminst yazıçı, aktivist olan Məlalə Yusefzay, qadınların təhsil alması uğrunda apardığı fəaliyyətlərə görə mükafatlandırılmılış ən gənc Nobel mükafatı laureatıdır. O, Svat əyalətində insan haqlarının müdafiəsi, xüsusən də qadın və uşaqların təhsil alması uğrunda apardığı mübarizəyə görə məşhurdur. Pakistanın şimalı olan bu vilayətdə yerli Taliban qızların məktəbə getməsinə qadağa qoymuşdu. Qısa müddətə onun mübarizəsi beynəlxalq səviyyədə dəstəklənib. Aktivist Desmond Tutu tərəfindən Beynəlxalq Uşaqların Sülh Mükafatı ilə təltif olunub. 

Məlalə 9 oktyabr 2012-ci il tarixdə Svat rayonunda imtahandan gələrkən məktəb avtobusunda iki qızla birlikdə Taliban sui-qəsdçisi tərəfindən güllələnir.

Pakistanın siyasi və dini liderləri ilə yanaşı, Əfqanıstan prezidenti Həmid Kərzai və ABŞ rəsmiləri hücumu pisləyib. ABŞ Dövlət katibi Hillari Klinton Məlalə Yusəfzayın cəsarətini yüksək qiymətləndirərək silahlıların qadının gücü qarşısında zəiflədiyini deyib.

BMT-nin Baş katibi Pan Gi Mun 12 iyul tarixini Məlalə günü elan etmişdir. Pan Gi Mun Məlaləni hər bir qızın təhsil almaq hüququnun "qlobal simvol"u kimi təqdim etmişdir. BMT-nin Baş katibi dünyada təhsil üzrə şəxsi nümayəndəsi, Böyük Britaniyanın keçmiş baş naziri Qordon Braun 2012-ci il noyabrın 10-da Məlalənin doğum günü olan 12 iyul tarixinin Məlalə günü elan edildiyini bəyan etmişdir. Məlalə günü ilk dəfə 2013-cü il 12 iyul tarixdə Nyu-Yorkda BMT-nin mənzil-qərargahında qeyd edilmişdir. Məlalənin BMT-dəki çıxışı aşağıdakı sözlərlə yadda qalmışdır:

"Bir uşaq, bir müəllim, bir kitab, bir qələm dünyanı dəyişdirə bilər. Təhsil yeganə həll yoludur".

2012-ci ildə o, Pakistanın ilk Milli Gənclik Sülh mükafatına, 2013-cü ildə Saxarov Mükafatına layiq görülür. 2014-cü ildə Kailaş Satiarti ilə birlikdə uşaqlara və gənc insanlara qarşı mübarizəyə və uşaqlar təhsil almaq hüququ uğrunda fəaliyyətlərə görə Nobel Sülh Mükafatına layiq görülür və 17 yaşında ən gənc laureat olur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.11.2024)

Savalan Osmanlı, Marneuli rayonu Keşəli kəndi, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı üçün 

Neçə gündür ki, Gürcüstanın mədəniyyət xalısına Azərbaycan ilmələri vurulmaqdadır. Tbilisi, Marneuli, ardınca da Rustavi…

20 noyabr 2024-cü il tarixində Rustavi Təhsil və Mədəniyyət Mərkəzində “Sazlı-sözlü kəlağayı günləri” çərçivəsində "Kəlağayı yaşıl dünyaya töhfədir” adlı möhtəşəm tədbir və sərgi təşkil edildi. Tədbir "Rustavi Təhsil və Mədəniyyət Mərkəzi" və "Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi"nin birgə əməkdaşlığı ilə həyata keçirildi.

Sərgidə Azərbaycan mədəniyyətinin nadir incilərindən olan, milli dəyərlərimizi simvolizə edən 100-ə qədər kəlağayı nümayiş etdirildi. Tədbirin açılışını mərkəzin rəhbəri Raida Dərziyeva edərək, kəlağayının tarixi və önəmi barədə məlumat verdi. Daha sonra sözü layihənin rəhbəri, tanınmış şairə Güllü Eldar Tomarlıya verdi. Güllü xanım  Kəlağayı və onun tarixi, hazırlanması haqqında geniş bir məlumat verərək Gürcüstan keçirilən tədbirlərə dəstək olanlara, xüsusilə Azərbaycanın Gürcüstandakı səfiri Faiq Quliyevə təşəkkürünü bildirdi. Və qeyd etdi ki, bir həftə ərzində Tbilisidə, Marneulidə və Rustavidə təşkil olunan tədbirlər çox böyük maraqla izlənilmişdi. Bununla yanaşı Marneulu Çay Evində kəlağayı muzeyinin bir guşəsinin yaradılmasının və o muzeyə  50 ədəd  tarixi kəlağayı, 1 milli, 1 çoban papağı, ortaq türk xalqlarıa  aid olan 1 milli geyim, kəlağayı haqqında təşkilatın araya-ərsəyə gətirdiyi kitablar,  özünün əl  işlərini hədiyyə etdiyini qeyd edərək “Çay Evi'' nin direktoru Emin Əhmədova  də ayrıca təşəkkürünü bildirdi.

Tədbirdə Qaratəhlə məktəbinin müdiri Bəhram İsayev çıxış edərək, bu ənənənin yaşadılmasında mühüm rol oynayan təşkilatçılara və layihə rəhbərinə təşəkkür etdi. Həmçinin, Rustavi şəhərinin 18 saylı məktəbi və Qardabani Qaratəhlə məktəbinin müəllimləri də tədbirdə fəal iştirak etdilər. Müəllimlər – Mədinə Həsənova, Gülayat Binnətova, Ramiz Mustafayev, Sveta İsayeva, Nailə İbrahimova, Nuridə Vəliyeva, Ülviyyə Veysalova, Səminə Məmmədova, Nurlana Məmmədova və Savalan Osmanlı kəlağayının mədəniyyətimizin təbliği və qorunması üçün böyük əhəmiyyətindən danışaraq maraqlı fikirlər irəli sürdülər.

Tədbirin xüsusi diqqət çəkən hissəsi isə 18 saylı məktəbin şagirdlərinin ifasında təqdim olunan milli rəqslər oldu. Şagirdlər Azərbaycan musiqisinin ecazkar sədaları altında səhnəni rəngarəng bir şölənə çevirdilər. Tədbir iştirakçıları tədbir sonunda xatirə şəkilləri çəkdirərək, bu möhtəşəm günün unudulmaz olduğunu qeyd etdilər.

Bu cür tədbirlər milli-mədəni irsimizin təbliği və yaşadılması baxımından böyük önəm daşıyır və gələcək nəsillərə ötürülməsi üçün mühüm bir körpü rolunu oynayır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.11.2024)

Təqdim edir: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Poetik qiraətdə sizlərlə yenidən Əlizadə Nuridir. Şair bir sevgidən bəhs edir, qara sevgidən. 

Niyə məni görmədin ki,

Sənə nə oldu görəsən?

Burdan sənin gözlərinə

Nə qədər yoldu görəsən? - deyir. 

Xoş mütaliələr.

SƏNƏ

Görəsən sənin gözlərin,

Nə qədər göz yaşı tutur?

Adının baş hərfi gəlir

Ürəyimin başı tutur...

Niyə məni görmədin ki,

Sənə nə oldu görəsən?

Burdan sənin gözlərinə

Nə qədər yoldu görəsən?

Payız sənin gözlərində,

Yurd salıb yaşayır nədi?

...Gəl, çıxaq bu yer üzündən-

Yer üzündə zəlzələdi...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.11.2024)