UNESCO İcraiyyə Şurasının qərarı ilə Dünya Yaddaşının Beynəlxalq Reyestrinə daha 64 sənəd və irs nümunəsi daxil edilib. Beləliklə, siyahıya alınan kolleksiyaların sayı 494-ə çatıb. 

AzərTAC təşkilatın rəsmi saytına istinadla xəbər verir ki, reyestrə daxil edilən yeni nümunələr arasında Azərbaycan və türk tarixinə aid irs əsərləri və sənədlər də var. Onların arasında “Xurşidbanu Natəvanın “Gül dəftəri” – illüstrasiyalı şeirlər albomu”, Qacarlar hakimiyyəti dövründə beynəlxalq münasibətlərə dair sənədlər, Şeyx Səfiəddin Ərdəbili türbəsinin kitabları, türkmən, qırğız və özbək xalqlarının əlyazma və qədim irs yadigarları da var. 

Yeni qərarla bağlı fikirlərini ifadə edən UNESCO-nun baş direktoru Odri Azulay deyib: “Sənədli irs bəşəriyyətin ümumi yaddaşıdır. Yazılı və səsli irs nümunələri tədqiqat məqsədləri üçün qorunmalı və mümkün qədər çox insanla paylaşılmalıdır. Bu sənədlər bizim kollektiv tariximizin tərkib hissəsidir”. 

UNESCO tərəfindən 1992-ci ildən həyata keçirilən “Dünya yaddaşı” proqramının əsas məqsədi kağız üzərində, audiovizual, rəqəmsal və ya hər hansı digər formada mühüm və böyük dəyərə malik sənədlər və ya sənədlər kolleksiyalarının geri qaytarıla bilməyən itkisinin qarşısını almaqdır. Təşkilata üzv ölkələr arasında 2017-ci ildə yaranmış fikir ayrılığı səbəbindən Dünya Yaddaşının Beynəlxalq Reyestrinə sənədlərin daxil edilməsi prosesi dayandırılmışdı və bu il mayın 24-də UNESCO İcraiyyə Şurasının qərarı ilə altı il davam edən fasilədən sonra reyestrə 64 sənəd salınıb. Bunu alqışlayan təşkilatın baş direktoru Odri Azulay qeyd edib ki, üzv ölkələr bu prosesə böyük maraq göstərib. Belə ki, 56 ölkə və təşkilatın bu yeni əlavələri ilə indi reyestrdə dünyanın bütün regionlarından 494 sənədli irs kolleksiyası var. Daşdan sellüloidə, perqamentdən metal disklərə qədər müxtəlif formalarda saxlanılan bu ümumbəşəri dəyərə malik simvolik irs nümunələri indi gələcək nəsillər üçün qorunur.

UNESCO bildirir ki, sənədli irs nümunələri bütün dünyada təhlükə altındadır. Dünyanın bir çox yerlərində, xüsusən də inkişaf etməkdə olan ölkələrdə sənədli arxivlər bərbad vəziyyətdədir. Daşqınlar və yanğınlar illər ərzində minlərlə kağız qeydləri məhv edib, audiovizual materiallar yoxa çıxıb. Maqnit lentləri zaman keçdikcə pisləşir və onları oynada bilən cihazlar sıradan çıxır. Bu materialları qorumaq və rəqəmsallaşdırmaq üçün kollektiv səylərə ehtiyac duyulur, əks halda, onlar həmişəlik itirilə bilər. UNESCO bu məqsədlə Afrika ölkələrində kitabxanalara, arxivlərə və muzeylərə dəstək verir.

Son üç onillikdə UNESCO 94 ölkədə “Dünya yaddaşı” proqramı çərçivəsində milli komitələr yaradıb. Təşkilat ötən ilin əvvəlindən sənədli irsin inventarlaşdırılması, qorunması və hamı üçün əlçatan olmasını təmin etmək üçün 40-a yaxın ölkəyə kömək edib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.05.2023)

Ötən gün dünyaşöhrətli Azərbaycanlı cərrah-alim, ünlü "Varlıq" dərgisinin təsisçisi, türkologiyaya aid yeddi cildlik kitabın müəllifi, Türk Dil Qurumunun fəxri başqanı, bir neçə universitetin fəxri doktoru, İranda ilk dəfə açıq ürək əməliyyatını (koronar şuntlama) gerçəkləşdirən, Beynəlxalq Cərrahlar Cəmiyyətinin İdarə heyətinin, daha bir neçə elmi cəmiyyətin üzvü Cavad Heyətin doğum günü idi. 

Cavad Mirzə Əli oğlu Heyət 24.05.1925 tarixində Təbrizdə doğulub, 12.08.2014 tarixində Bakıda vəfat edib. 

Onlarca insan onun abidəsini ziyarət etdi dünənki gün. 

Ocağı sönməsin, ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.05.2023)

Günün fotosu: Rus dezertirləri artmaqdadır

Foto: Musa Sadulayev/AP

Rus ordusunda dezertirlik məsələsi qloballaşır. Böyük Britaniyanın Müdafiə Nazirliyi konkrer faktlara əsaslanaraq xəbər verir ki, buna səbəb işğalçı müharibəyə görə 2022-ci ildə elan edilmiş səfərbərlikdir. Müstəqil Rusiya jurnalistlərinə istinadla britanlar bildirir ki, 2023-cü ilin yanvar - aprel dövründə RF Hərbi məhkəmələrində 1053 sayda hərbi hissəni özbaşına tərketmə işinə baxılıb. Bu, bütöv 2022-ci ildəkindən az qala iki dəfə çoxdur.

Bəli, xalqı zorla haqsızlığa cəlb etmək olmaz!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.05.2023)

Fransanın Azərbaycandakı səfirliyində soydaşımız, tanınmış musiqiçi, Azərbaycanın Əməkdar artisti Adilə Əliyevaya bu ölkənin “Fəxri Legion” ordeninin təqdim olunması mərasimi keçirilib.

AzərTAC xəbər verir ki, özünün tarixi vətəninin hüdudlarından kənarda də şöhrət qazanmış fortepiano ifaçılığı sənətinin tanınmış nümayəndəsi Adilə Əliyeva artıq 30 ildən çoxdur ki, Fransada yaşayır. 

Tanınmış pianoçu Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun 2022-ci il 13 iyul tarixli Fərmanı ilə milli bayram və yubileyi ərəfəsində dünyada klassik musiqinin təbliğinə görə bu ölkənin ən yüksək hərbi və mülki dövlət mükafatı olan “Fəxri Legion” ordeni ilə təltif olunub. Ondan bir neçə gün əvvəl isə Adilə Əliyeva Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Azərbaycan musiqisinin dünyada tanıdılması, gənc nəsil musiqiçilərin hazırlanmasında xidmətlərinə, habelə Fransada onun adını daşıyan mötəbər beynəlxalq müsabiqənin təşkilinə görə “Dostluq” ordeni ilə təltif edilib. 

Mərasimdə çıxış edən Fransanın ölkəmizdəki səfiri Ann Buayon bildirib ki, bu mükafat Napoleon Bonapart tərəfindən 1802-ci il mayın 19-da cəngavər ordenləri nümunəsində təsis olunub. Onun statusu və ordenin kavaleri titulu Fransada general rütbəsindən yüksəkdir və böyük xidmətlərə görə verilir. 

Azərbaycanda bu yüksək mükafatla cəmi üç nəfər təltif olunub. Onlardan birincisi fransız müqavimət hərəkatının qəhrəmanı Əhmədiyyə Cəbrayılovdur. General Şarl de Qoll ordeni əfsanəvi azərbaycanlıya təqdim etmək üçün xüsusi olaraq SSRİ-yə gəlmişdi. Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyeva da “Fəxri Legion” ordeni ilə təltif olunub. 

Usta pianoçu Adilə Əliyeva pianoçuların bir çox mötəbər beynəlxalq müsabiqələrinin laureatıdır. Onun solo konsertlərinin səs yazısı, o cümlədən Ulu Öndər Heydər Əliyevə və BMT-də Azərbaycan Gününə həsr etdiyi ifaları müxtəlif ölkələrin televiziya və radio arxivlərində saxlanılır, habelə kompakt-disk və DVD şəklində buraxılıb. 

Adilə Əliyeva konsert fəaliyyəti ilə yanaşı, BMT-nin sülh elçisi qismində Azərbaycan musiqi sənətini dünyada təbliğ edərək böyük işlər görür. Onun sülh elçisi kimi ideyalarından biri Azərbaycan və Fransanın şəhərləri arasında çoxtərəfli münasibətlərin inkişafıdır. Pianoçu Fransa nümayəndə heyətinin tərkibində öz əcdadlarının vətəni olan Şamaxıda olub, onun səyləri nəticəsində bu şəhərlə Fransanın Qayar şəhəri qardaşlaşıb. 

Pianoçunun daha bir təşəbbüsü “Adilia Alieva International Music Competition” beynəlxalq musiqi müsabiqəsidir. Artıq ənənə halını alan və populyar olan bu tədbir Fransanın mədəni həyatının ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Adilə Əliyeva, həmçinin Fransada Ali Musiqi Akademiyasını da təsis edib, burada özünün görkəmli müəllimlərinin prinsiplərini həyata keçirərək və malik olduğu zəngin təcrübəyə əsaslanaraq, öz məktəbini və müxtəlif səviyyədə və yaşda olan tələbələrin hazırlanmasının effektiv təhsil sistemini yaradıb. 

“Nyu-York Tayms” qəzetinin nüfuzlu musiqi tənqidçilərindən biri, “Motsartdan bizim zamanımıza qədər” ensiklopediyasının müəllifi Harold Şonberq “American Record Guide” nəşrinin səhifələrində yazıb ki, “Adilə Əliyeva müstəsna barmaqları, mükəmməl zövqü və heyrətamiz emosiyaları olan gözəl pianoçudur. O, musiqidə ən yüksək zirvəyə yüksəlib”. 

Adilə Əliyevanın xidmətləri Fransa hökuməti tərəfindən yüksək qiymətləndirilib, “Fəxri Legion” ordeni isə onun fransız mədəniyyətinə verdiyi töhfənin ən yüksək mükafatıdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.05.2023)

"İstiqlal yazıları" kitabının təqdimatı olub

Biz aydınlarımız barədə çoxmu məlumatlıyıq? Şou-biznespərəst, tik-tokpərəst kütlə niyə milli-mənəvi dəyərlərimizə bu qədər biganədir?  İndi siz daha bur unudulmuş aydınımız barədə məlumatlı olacaqsınız. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu gün - mayın 25-də Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) Natəvan klubunda "Azərbaycan" qəzetinin rus dilində nəşrinin redaktoru olmuş, görkəmli jurnalist, tənqidçi, tərcüməçi və teatrşünas Xəlil İbrahimdən bəhs edən və onun yazılarının toplandığı “İstiqlal yazıları” kitabının təqdimatı keçirilib.

Öncə Əməkdar elm xadimi Tofiq Məlikli təqdim olunan kitab haqqında məlumat verib. 

Bildirib ki, Azərbaycan jurnalistikasının əsasını qoyanlardan olan görkəmli publisist-jurnalist Xəlil İbrahimdən bəhs olunan “İstiqlal yazıları” kitabı çox dəyərli nəşrdir: “Kitab müxtəlif illərdə yayılmış məqalələrin toplusudur. Tanınmış jurnalist, tənqidçi və tərcüməçi Xəlil İbrahim 1892-ci ildə Şuşada doğulub. İbtidai təhsilini Şuşada rus-tatar məktəbində alıb. 1907-ci ildə atası vəfat etdikdən sonra ailəsi ilə Bakıya köçərək, təhsilini orada davam etdirib. O, 1914-cü ildən ədəbi-bədii fəaliyyətə başlamışdır. Birinci Dünya müharibəsi illərində, beynəlxalq məsələlərə, müharibənin dəhşətlərinə həsr olunmuş “Dəhşətli yanğın qarşısında”, “Alban inqilabı”, “Kənd həyatından səhnələr” və bir sıra ictimai-siyasi publisistik məqalələrlə çıxış edib. 1919-cu ildə X.İbrahim “Azərbaycan” qəzetinin yaradıcılarından biri və baş redaktoru olub. Bu illərdə o, Azərbaycan milli teatr və mədəniyyətinin inkişafı, həmçinin problemlərilə bağlı onlarla məqalə, resenziyalarla çıxış etmiş, dil islahatı, terminoloji lüğətlərin hazırlanması, Azərbaycan əlifbası problemləri, Azərbaycan (türk) ədəbi lüğətinin hazırlanmasında fəal iştirak etmişdir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutundan və respublikada kommunist rejimi qurulduqdan sonra X.İbrahim müxtəlif vəzifələrdə çalışmaqla Azərbaycan xalqının inkişafı ilə bağlı müxtəlif problemlər haqqında 1923-1930-cu illərdə məqalələrlə qəzetlərdə çıxış edib. Xəlil İbrahimin tərcüməçi kimi Azərbaycan ədəbiyyatı qarşısında xidmətləri böyükdür. O, Şekspirin, Şillerin, A.Tolstoyun və bir sıra başqa Qərbi Avropa və rus yazıçılarının əsərlərini Azərbaycan dilinə tərcümə edib. O, 1937-ci ilin noyabrında amansız repressiya dəhşətlərinin qurbanı olmuşdur".

Kitabın redaktoru, Əməkdar jurnalist Akif Aşırlı yeni nəşrdən bəhs edərək, onun necə ərsəyə gəlməsindən danışıb. Bildirib ki, bu gün biz Cümhuriyyətimizin qurucularından və həmin dövrün ən parlaq simalarından biri olan Xəlil İbrahimin işığına yığışmışıq: "Bu gün bu işıqlı insan haqqında Azərbaycan ictimaiyyətinin yetərincə məlumatı yoxdur. O, bir müddət "Azərbaycan" qəzetinin redaktoru vəzifəsində çalışıb. X.İbrahim milli mətbuatımızın, publisistikamızın və Cümhuriyyət ideyalarının formalaşmasında çox böyük rolu, xidməti olan bir şəxsiyyətdir. Onun hətta teatr sahəsində teatrşünaslıqla bağlı dövrün qəzetlərində çox mükəmməl məqalələri, təhlilləri var. Bu gün burada təqdim olunan "İstiqlal yazıları" kitabında X.İbrahimin "Şuşadan yazılar", "Şuşadan məktublar" adlı bir neçə məqalələri də yer alır. Bu məqalələri o, 1916-cı ildə "Açıq söz" qəzetində yazmağa başlayıb və sonradan bunu "Azərbaycan" qəzetində davam etdirib. O, həmçinin "Kommunist" qəzetində də bir neçə silsilə yazılarla çıxış edib. O, Cümhuriyyət ideyaları ilə yaşayan insan idi. Bu kitabda da onun Cümhuriyyət, İstiqlal yazıları yer alıb".

Professor Solmaz Rüstəmova-Tohidi belə tədbirlərin keçirilməsinin təqdirəlayiq olduğunu vurğulayaraq, X.İbrahimin publisistikasından söz açıb. O deyib: "Xəlil İbrahim çox zəngin biliyə sahib insan idi. Onun dilçiliklə, Azərbaycan ədəbi dilinin qaydaları ilə bağlı yazılarını xüsusən qeyd etmək olar. 1926-cı ildə keçirilən Türkoloji Qurultayının təşəbbüskarlarından biri də X.İbrahim idi. O, həmçinin Türkiyə Azərbaycan münasibətlərində qardaş yardımlaşmalarına dəstək verən publisistik yazılarla çıxış edən insan idi. Onun mədəniyyət problemləri ilə bağlı yazıları da xüsusi əhəmiyyət daşıyır". 

Tədbirdə çıxış edən digər natiqlər də yeni çap olunmuş kitab və Xəlil İbrahim haqqında fikirlərini bölüşüblər.

Ruhu şad olsun!

Şəkildə: Təqdimat mərasimindən görüntü; Akif Aşırlı çıxış edərkən.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.05.2023)

Dövlət Tərcümə Mərkəzinin Madriddə ərsəyə gətirdiyi “Vida de personas notables – Heydar Aliyev” (“Görkəmli şəxsiyyətlərin həyatı – Heydər Əliyev”) kitabı İspaniyanın mərkəzi kitabxana və universitetlərinə yerləşdirilib.

Tərcümə Mərkəzindən bildirilib ki, zəngin ənənəli “Mandala Ediciones” nəşriyyatında çap olunmuş kitabın ispan dilinə tərcümə müəllifləri – tanınmış Salvador dilçi-alimi, professor Sesar Edqardo Martines Flores və ispan dili mütəxəssisi Nərmin Hüseynlidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.05.2023)

Bakı şəhəri, Səbail rayonu, Səməd Vurğun küçəsi 16 ünvanında yerləşən tarixi binaya müdaxilə faktı aşkarlanıb. 

Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətinin əməkdaşları tərəfindən əraziyə baxış keçirilən zaman tarixi tikilinin sütunlarının boya ilə rəngləndiyi müəyyən edilib.

Dövlət Xidmətindən yaydığı məlumata görə, faktla bağlı qanunamüvafiq tədbirlər görülür.

“Tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 10-cu maddəsinə əsasən, abidələrin bədii-estetik görkəminin dəyişdirilməsi, uçurulması və onlar üçün təhlükə yarada biləcək təmir, inşaat, təsərrüfat və digər işlərin aparılması qadağandır.

Abidələrin qorunması haqqında Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyini pozan şəxslər Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq cinayət, inzibati, intizam və mülki məsuliyyət daşıyırlar.

“İstifadəsində və ya mülkiyyətində tarixi tikililər (abidələr) olan vətəndaşlarımızı tarixi tikililərimizin (abidələrimizin), eləcə də şəhərimizin bədii estetik görünüşünün qorunmasına həssas yanaşmağa çağırır, bərpa işləri aparmaq istəyən şəxslərdən qanunvericiliyin tələblərinə riayət olunmasını tələb edirik”, - deyə Dövlət Xidmətindən bildirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.05.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” günün lətifəsini təqdim edir. Lətifənin qəhrəmanı bir proqramçının ilk dəfə dərsə gedən oğludur. 

Birinci dərs günüsür, birinci sinif şagirdlərinin ilk dərsidir. Müəllimə başa salır:
- Uşaqlar siz dərsə gəlmisiz. Dərsdə sakit oturmaq lazımdır. Əgər nə isə soruşmaq istəyirsinizsə, yerinizdən soruşmayın, əlinizi qaldırın!
Bir oğlan dərhal əlini qaldırır.
- Nəsə soruşmaq istəyirsən?
- Yox, sadəcə yoxlamaq istəyirəm, sistem necə işləyir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.05.2023)