“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının daimi müəllifi Elman Eldaroğlu bu dəfə yazıçı Şərif Ağayarın portretini cızıb. Buyurun, tanış olun!

Deyir ki;- “Bizim məhəllədə bir qarovulçu var. Oturduğu köşkün bir küncünə balaca bir elan yazıb: “Burda maşın saxlamaq olmaz”. Amma bir manat alıb park xidməti göstərir. Bir dəfə özünə dedim ki, hərə bir yalanla başını dolandırır, sən də bu küçücük yalanla evinə bir loxma çörək aparırsan. Bəli, cəmiyyət belədir. Ədəbiyyatın da əsas funksiyası cəmiyyətin balacalı-böyüklü bu yalanların içində məhv olub getməsini ən azı bir az ertələmək, yubatmaqdır. Başqa heç nə. Ruhumun özünə əziyyət verib danışması lazım deyil. Çünki mən onu mətnlərimdə yetərincə danışdırıram. Saxta və yalan yazmıram…”

XXI əsr Azərbaycan ədəbiyyatının istedadlı nümayəndələrindən biridir. Məzmunlu adamdır, maraqlı nəsr nümunələri yarada bilib. Ölkədə xeyli oxucuları var, heyranları tərəfindən sevilir. Ola bilsin ki, sevməyənləri də tapılsın, belələri olsa-olsa həmkarları arasında olar, qısqanclıqdandır. Yazdığı şeirlər zaman-zaman oxucu və tənqidçilərin böyük marağına səbəb olub, haqqında onlarla yazı dərc edilib. Hekayə və romanları isə ona yeni nəsil yazarlar arasında özünəməxsus yer qazandıra bilib... 

Haqqında söhbət açdığım yazıçı Şərif Ağayar 1 yanvar 1976-cı ildə dağlar qoynunda- Laçın rayonunun Ağbulaq kəndində dünyaya gəlib. Orta təhsilini həmin kənddə aldıqdan sonra, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Şuşa filialını fərqlənmə diplomu ilə bitirərək ali təhsilə yiyələnib. İndiyədək müəllimlikdən tutmuş müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. Xidmətlərinə görə “Tərəqqi” medalına layiq görülüb. Çoxsaylı məqalə, şeir, oçerk, hekayə, povest və romanların müəllifidir. 2020-ci ildə "Arzulalardan sonrakı şəhər" romanı Fransanın  "Kəpəz" nəşriyyatı tərəfindən fransız dilində çap olunub...

“Ümumi götürəndə oxucusuz yazıçı deyiləm. Çox şadam ki, məni oxuyurlar. Həm də maraqla oxuyurlar. Bunun üçün zəhmət çəkirəm. Ən azı yazılarımı köhnə intonasiyadan, qulağı mazol edən deyim tərzindən xilas etməyə çalışıram. Çağdaş formalardan mümkün qədər istifadə edirəm. Bu gün Azərbaycan yazıçıları əsasən iki qismə bölünürlər: istedadlı köhnələr, istedadsız yenilikçilər. İstedadsız adamlar, mətni boş, cümlələri lüt olanlar yeni formalardan asanlıqla istifadə edirlər. İçində xüsusi enerji, güc daşıyan bədii mətnlə müqayisədə söz yığınını istənilən formaya daha rahat salmaq olur. Bu cür hoqqabazlar müəyyən qədər diqqət də çəkirlər, oxunurlar. Amma bu, aldanışdır. Müəllif üçün də, oxucu üçün də. İstedadlı qələm adamları, bədii yükü olan mətn müəllifləri yeniləşməkdə çətinlik çəkirlər. Çünki mətnin məsuliyyətini anlayırlar. İstedadlı yenilik ədəbi hadisədir. Hadisə isə çox az-az hallarda baş verir. Mən çalışıram ki, istedadla mətnimizi yeniliyə qovuşdurum.”- söyləyir.

Kiminsə gözlərində “dikbaş” kimi görünə bilər, amma o, mərd, sözübütöv, məğrur adamdır. Bacardığı qədər haqqı nahaqqın ayağına verməməyə çalışır. Həmişə düz danışmağa, həqiqəti yazmağa səy göstərir. Buna görə ondan inciyib küsən adamlar da tapılır. O isə başqa cür ola bilmir, ola da bilməz. Çünki xarakterində Laçın dağlarının əzəməti, bulaq saflığı kök atıb...

Deyir ki,- “Mən fəlsəfi metodların ədəbi yaradıcılığa yonulmamış, birbaşa müdaxiləsinin əleyhinəyəm. Filosof tamam başqadır, yazıçı tamam başqa. Bir filosof ədəbiyyatı yazıçı kimi nə anlaya, nə izah edə bilər. Ədəbiyyat haqda fikir deyən filosofların çoxu Nabokovun, Lyosanın bir essesinə dəyməz. Ədəbiyyat dünyanın bədii dərki, bədii inikasıdır. Bu, təkcə fikir və ideya yox həm də hiss və yaşantı hadisəsidir. Eyni zamanda ədəbiyyat hər şeydən əvvəl söz sənəti, söz sənətkarlığıdır. Ədəbiyyat öz üzərində heç nəyi qəbul etmir. Nə fəlsəfə, nə din, nə millət-vətən ideologiyası. O, yalnız öz qaydalarına tabedir. Qısa desək, yazmaq üçün fəlsəfədən də, dindən də, vətənpərvərlikdən də öncə yazmaq qabiliyyəti lazımdır. Və mənə görə, alınmış bədii mətn heç vaxt pessimist ola bilməz. Bədii cəhətdən yüksək olan mətn süjetindən, məzmunundan, ideyasından asılı olmayaraq məni sevindirir. Hər şey o mətnin alınması üçün bəhanədir. Məsələn, "Gecəyarısı uşaqları”nı oxuyanda bir anlıq içimdən keçdi: nə yaxşı, Hindistanda bu cür tragikomik hadisələr baş verib, yoxsa belə bir roman yazılmaya bilərdi. Bu mənada heç Kafkanı da pessimist saymıram. Ədəbiyyat hər şeydən əvvəl böyük təsəllidir. Ruhani müvazinətdir. Şərin qarşısında heç vaxt sönməyən işıqdır. Şəxsən mən ədəbiyyatla, kitabla xoşbəxt ola bilirəm…”

Bəli, Şərif Ağayar xoşbəxt yazıçıdır. Çünki dünyanı, kainatı və eləcə də Tanrı fəlsəfəsini dərk edə bilir. Şərif Ağayarı anlamaq üçün sadəcə onun səviyyəsinə ucalmağı bacarmaq lazımdır...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.05.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qiraət saatı”nda Fəxrəddin Qasımoğlunun “Son gecə” detektiv romanının dərcinə başlayır. Öncədən deyirik, özü polis orqanlarında çalışan, ən dəhşətli, tükürpədici cinayətlərdən bilavasitə xəbər tuta bilən müəllifin romanı sizləri sonadək gərginlik içində saxlayacaq. Və siz bu romanı çox bəyənəcəksiniz. 

22-ci dərc

Canavar ulaması… Məni buraya gətirən məhz gənc leytenantın dediyi bu sözlər idi. Araşdırmalarımda həmişə ən kiçik görünən ipucu da tapılarsa, bu ipucundan yapışıb onu axıra qədər çözmək, hətta heç nəyə gətirib çıxarmayacaqsa belə, sona qədər hər şeyi yoxlamaq adətim idi. Əslində, bu böyük qəsəbədə canavar ulaması eşidilə bilməzdi. Bu, gün kimi aydın idi. Geriyə çevrildim. Bu da Dəmirlinin dediyi yeraltı sığınacaq və ay işığında zorla seçilən iki hündür dəmir boru. Yenə qayıdaq canavar səsinə. Əgər bu hal bircə dəfə baş vermiş olsaydı, mən buna əhəmiyyət verməz, bəlkə də yaxınlıqdakı həyətlərdən hansındasa sərxoş birinin çıxardığı bir səs, yaxud kinoya baxan birinin ani olaraq televizorun səsini artırması ilə izah edərdim. Ancaq bu səs dörd telefon qırığının tapılmasından, həmin tarixlə eyni tarixdə, elə bu yaşadığımız şəhərdə dörd adamın itkin düşməsindən bir müddət keçmiş eşidilmiş, sonra isə yenə də təkrarlanmışdı. Özü də tək ulamaq kimi yox, köməyə çağıran, imdad diləyən bir insanın naləsi kimi. Belə təsadüf ola bilməzdi. Elə məni indi buraya, bu meydançaya gətirən səbəb də bu idi.

* * *

Təkcə Həsənağanın bildiyi nömrəyə zəng gəldiyini görən şişman cəld cavab verdi.

-Eşidirəm.

-Hazır ol, qonaqlar yaxınlaşır.

-Baş üstə, -şişmanın Həsənağa qarşısında qorxusu sonuncu hadisədən sonra daha da artmışdı. Ona görə də, onunla rəftarda maksimum canfəşanlıq göstərirdi ki, qızı zorlamaq istəməsini qorxduğu adama deməsin Həsənağa. O adamın təkcə adı gələndə tir-tir əsirdi şişman. O ki, qala qız məsələsini bilə.

Telefon əlaqəsi kəsilən kimi həyətə çıxıb qapıdan boylandı, dalanın o başından gələn tanış maşının işıqlarını görüb cəld darvazanı açdı. Bu, cəllad həkimin və köməkçisinin həmişə gəldikləri maşın idi.

Saat 23:15 idi. “Yenə də həmişəki vaxtda gəliblər. Cərrahiyyə əməliyyatları keçirilən gecələrdəki kimi eyni vaxtda”, -şişman gözucu qol saatına baxıb düşündü.

Maşının həyətə girməsini gözləyib tez darvazanı bağlayan şişman, tələsik evə keçib bunkerin qapısını açan mexanizmi hərəkətə gətirən düyməni basdı. Sonra isə qayıdıb maşının arxa qapısını açıb oradakı, belə günlərdə həkimin həmişə özü ilə gətirdiyi iki böyük, qəribə görünüşlü qutunu götürdü. Şişman gözəl bilirdi ki, soyuducu kamera rolu oynayan bu qutularda cərrahiyyə üsulu ilə çıxarılmış insan orqanları daşınır. Ona görə də əvvəlki dəfələrdə olduğu kimi bu dəfə də qutulara toxunanda qeyri-ixtiyari canından bir üşütmə keçdi. Özündən asılı olmadan əllərini irəli uzadıb qutuları bir qədər aralıda tutub gələnlərin dalınca bunkerə endi. Qutuları xüsusi avadanlıqlarla təchiz olunmuş cərrahiyyə otağının qarşısındakı masanın üzərinə qoydu. Bu otağa girmək ona qəti qadağan olunmuşdu. 

Yuxarı qalxıb evə keçdi və bunkerin qapısının bağlanması üçün düyməni basdı.

Mexanizm yenidən işə düşdü və bir anda bunkerə aparan pilləkənlərin yerini üstü torpaq və yaşıl ot örtüyü ilə örtülmüş qalın hamar lövhə tutdu. Sanki heç orada qapı yox imiş kimi…

Belə xüsusi günlərdə şişman nə qədər çox həyəcan keçirsə də, özündə sevincə bənzər bir hiss də duyurdu.

Hər şey bitəndən sonra, ilk növbədə, alacağı qonorarın sevinci onu ruhlandırırdı. Qızı şəxsən qaçırdığına görə də qonorarı daha çox olacaqdı. Alacağı pullarla Rusiyada əla kef edə biləcəkdi.

Bununla belə, nə qədər tamahkar olsa da, onun sevincinin əsas mənbəyi növbəti sifarişə qədər müəyyən müddətə yaranacaq fasilə idi. Şişman hal-hazırda olduğu evə o qədər nifrət edirdi ki, yaranan fasilələrdə mümkün qədər buraya gəlməməyə çalışır, yalnız hərdən həyət-bacaya baş çəkməklə maksimum uzaq gəzirdi. Növbəti fasilədə isə icazə alaraq Rusiyaya getməyi, bir qədər orada dincəlməyi planlaşdırırdı.

…Əllərini yuyub əynini cərrahiyyə əməliyyatları üçün nəzərdə tutulan xüsusi steril geyim ilə əvəzləyən həkim cərrahiyyə otağına keçdi.

Eyni geyimdə olan köməkçisi qurbanlarının saxlanıldığı otaqlar tərəfə gedib birinci otağın qapısını açdı. Çarpayıda uzanan gənc kişi onu laqeyd baxışlarla süzüb sonra gözlərini tavana zillədi. Həkimin köməkçisi qolundan tutub onu qaldırdı və otaqdan çıxardı. Bir neçə gün sərasər qəbul etdiyi dərmanların təsirindən heç bir müqavimət göstərmək iqtidarında olmayan gənc sakitcə onunla birlikdə cərrahiyyə otağına gəldi.

Nazik parçadan olan xalatını və alt paltarlarını gəncin əynindən çıxaran assistent onu cərrah masasına uzatdı. Gənc yenə də heç bir müqavimət göstərmirdi.

Həkim əlindəki şüşə ampuladan şprisə çəkdiyi keyidici mayeni onun qolunun damarına yeritdi. Assistent hər ehtimala qarşı qolunu tutub saxlasa da, gənc bu iynəyə də heç bir reaksiya vermədi.

Həkim gözəl bilirdi ki, belə əməliyyatlarda - insan orqanının transplantasiyası əməliyyatlarında mütləq qaydada anesteziya nəfəs yolu ilə həyata keçirilir. Bu, belə əməliyyatların uzun müddətli olması ilə bağlıdır.

İndiki halda isə, qarşısındakı insanın həyatı mübahisə mövzusu olmadığından bu cəllad damar daxili anesteziya ilə kifayətlənməklə vaxtına qənaət edirdi.

Hələ üç nəfəri də yarmalı və zərgər dəqiqliyi ilə sifariş olunan orqanlarını çıxarmalı idi. Bu işi bacardıqca tez başa vurmağa çalışırdı.

Əsli Livan ermənilərindən olan bu həkim, bütün dünyada qadağan olunan eftanaziya ilə məşğul olması üzə çıxdıqdan sonra öz ölkəsində cinayət məsuliyyətinə cəlb olunaraq azadlıqdan məhrum edilmiş, cəzasını çəkdikdən sonra artıq həkimlik fəaliyyətinə qadağa qoyulmuş vətənində qala bilməyəcəyini bildiyindən tanışları vasitəsilə, külli miqdarda pul müqabilində saxta sənədlər düzəltdirmiş, bir neçə ölkədə həkim kimi işlədikdən sonra Rusiyaya gəlmiş, orada isə sivri burunlu ilə tanış olmuşdu.

Sivri burunlunun müdhiş planının tərkib hissəsi kimi xeyli müddət əvvəl, əsil sənədlərdən heç nə ilə seçilməyən saxta sənədləri ilə Azərbaycana gələrək paytaxtdakı özəl xəstəxanaların birində həkimlik fəaliyyətini davam etdirən bu cəllad, mənsub olduğu millətə məxsus xüsusi yaltaqlıq və ikiüzlülüklə kollektiv arasında özünə yer edə bilmişdi. 

Livanı tərk etdikdən sonra yaşadığı ölkələrin heç birində əslən erməni olduğunu bildirməmişdi. Azərbaycanda isə məlum səbəblərdən bunu daha ciddi cəhdlə gizlətməyə çalışmışdı, hər sözünü, hər hərəkətini yüz ölçüb bir biçirdi. 

Digər ermənilər kimi onun da türklərə nifrəti o qədər böyük idi ki, hətta daxili orqanlarını çıxardacağı insanın azərbaycanlı deyil, başqa millətdən olmasını öyrənərkən hər dəfə qanı qaralır, lakin heç zaman bunu büruzə vermirdi.

Saat 23:55 idi. Cərrahiyyə masasında uzanan gənc artıq qımıldanmırdı. Ona qoşulmuş xüsusi aparatlar hər şeyin qaydasında olduğunu göstərirdi.

Başlamaq olardı.

-Skalpeli ver, -deyə həkim assistentinə göstəriş verdi…

* * *

Yoldan keçən maşınların demək olar ki, ardı-arası kəsilmişdi. Hərdən-birdən keçən maşınlar olmasaydı, küçədən əl -ayağın çəkildiyi bir vaxtda ətrafda bizdən başqa heç kimi görmək olmazdı.

Meydançadan ayrılan, qəsəbənin içərilərinə aparan əsas yollarla bir qədər irəliləyib ətrafı gözdən keçirmiş, lakin maraq doğuracaq bir şey şey aşkar etmədiyimdən geriyə, yoldaşlarımın yanına qayıtmışdım. Yenə də bayaqkı yerdə dayanmışdıq, bundan sonra hansı addımları atacağımızı düşünürdük. Əslində, təkcə mən düşünür, qalan üç yoldaşım isə səbrlə nə deyəcəyimi gözləyirdilər.

Narahat idim. Hətta indi, bu dəqiqə çıxış yolu tapacağım təqdirdə də, gecikib-gecikmədiyimə əmin deyildim. Ola bilərdi ki, elə bu gecə Babaxanın olduğu yeri də müəyyən edim, onun özünü də tutaq. Ancaq Nərmin orada olacaqdımı? Və ya həyatın şirinliyini indi dadmağa başlayan, körpəykən hər iki valideynini itirən, böyük-böyük arzularla yaşayan bu yeniyetmə qız görəsən həyatdadırmı, onu qaçıran qatillər görəsən arzuları ilə birlikdə onu həyatdan da məhrum etməyiblər ki???

Bax bundan son dərəcə narahat idim. Belə olarsa, tək sevincləri olan nəvələrinin tapılmasını ümidlə gözləyən qocaların üzünə necə baxacaqdım.

Əlbəttə bu fikirlərimi heç kimlə bölüşmürdüm. Bunlar tək özümə aid olan, zəif yox, uduzmağa öyrəşməmiş bir peşəkarın keçirdiyi hisslər idi. 

Vaxtsa gedirdi. Mən sanki uzun müddət axtardığı sandığı tapıb indi açarını tapa bilməyən birinə bənzəyirdim. Son iki günün gərginliyi, yuxusuzluğu hesabına Nərminin ola biləcəyi yeri təxmini müəyyən etmiş, Bakı kimi bir şəhərdə itmiş bir qızın axtarışlarının dairəsini minimuma endirmiş, bundan sonra isə həmin dairənin içində, dörd yol ayrıcında dayanıb, hansı tərəfə gedəcəyimi bilmirdim. 

Ancaq yox Babaxan, sənin kimi bir diletant Bəxtiyar Nəzərli kimi peşəkar bir xəfiyyədən ağıllı ola bilməz. Buraxdığınız səhvlərin sayəsində buraya qədər gəlib çıxmışamsa, başqa səhvlərinizi də tapacağam. Sonra isə özünüzü. Azca da gözləyin. Mən gələcəyəm…Mütləq gələcəyəm… Kaş ki, bircə Nərmin sağ olsun…

Yorğunluq, yuxusuzluq özünü göstərir, beynim nə qədər sürətlə işləsə də, fikirlərim sonsuzluqda yox olur, belə həlledici məqamda bir məntiqi nəticəyə gələ bilmirəm. Belə hala düşdüyüm ilk dəfə idi. Tərs kimi qolumdakı güllə yarasının yeri də ağrımağa başlayıb.  

Hiss edirdim ki, beynimi sakitləşdirməli, sonra isə hər şeyi yenidən təhlil etməliyəm.

Layiqə, şefinin yaranmış vəziyyətdə mütləq çıxış yolu tapacağına əmin olduğu üçün sakitdir. Kənarda dayanıb mənə tərəf baxır.

Ancaq bu qaranlıq gecədə onun özünə də maraqla baxan bir cüt göz var. Layiqənin bunu hiss edib-etmədiyini bilmirəm, mən bir neçə dəfə Rəşad Qasımlının ona oğrun-oğrun baxdığını sezmişdim. Görunur, bizim kapitan qızımızı bəyənib. 

Burada dayanmaqla vaxt itirdiyimizi bilirdim. 

Üzümü uşaqlara tutdum.

-Mən bir qədər maşında oturacağam.

Layiqədən başqa heç kim bu sözümə elə də əhəmiyyət vermədi. O isə, niyə maşına oturduğumu bilirdi. 

Arxa oturacağa yanakı əyləşib ayaqlarımı oturacağın üzərinə uzatdım. Başımı qapının şüşəsinə söykəyib gözümü salonun tavanına zillədim. İndi hər şeyi yenidən, sonuncu dəfə təhlil etməliydim.

(Davamı var)

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.05.2023)

Professor Əlibala Məhərrəmzadə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucuları üçün “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsini təqdim edir. Uğur şərtləri barədə danışmaqda davam edirik. Amma uğurun antonimi olan uğursuzluğu da nəzərdən qaçırmırıq.

Yer Kürəsində milyardlarla insan var, hər bir insan üçün də ailə – iş yeri – cəmiyyət üçbucağında bir yer müəyyənləşdirilib. Amma bəzən elə olur, kimsə öz yerini tapa bilmir. İnsanlığın faciəsi bax budur, öz yerini tapa bilməməkdir. Uğursuz, sənə xoşbəxtlik gətirməyən ailə (ailəli olmayanlar üçün sevgi münasibətləri), fayda verə bilmədiyin və bəhrəsini ala bilmədiyin iş (işsizlik, təhsil ala bilməmək də həmçinin), səni qəbul etməyən cəmiyyət – əsas uğursuzluq üçlüyü budur. Bəzi uğursuzlar bu üçlüyün hər hansı birində qərarlaşır, belələrini gəlin şərti olaraq nisbi uğursuz adlandıraq (NU). Belələri həyatda böyük əksəriyyətdir, elə əhatəmizdə hər 10 nəfərdən ən azı 3-4-ü nisbi uğursuzluqdan əziyyət çəkir. Bu tip insanlar bədbin olsalar da, onlarda bu bədbinlikdən tezliklə qopacaqlarına inam böyük olur. Onlar bir sahədəki uğursuzluğu digər sahələrdəki qənaətbəxşliklə neytrallaşdıra bilirlər haradasa. NU kateqoriyasının özündə bir müvəqqətilik, ötərilik, keçərilik kəsb etməsi bu insanlarda mübarizlik əzmini tam yox edə bilmir, onlar sabahkı günün işıqlı olacağına inanır, bu inamla yaşayır, çabalar göstərirlər. NU-ların motivasiyaya böyük ehtiyacı olur, çünki bu tip insanlar xırdaca bir təkanla öz uğursuzluqlarını dəf edə bilirlər. Öncədən qeyd edək ki, həyatda özlərini uğursuz sayanların böyük bir qismi yeniyetməlik və gənclik illərində uğursuz sevgiyə məruz qalanlar olur, bir də ki, ali təhsil almaq arzusuna yetişə bilməyənlər. (Hər iki mövzuya kitabımızda ayrıca toxunacağıq).

Üçbucağın birdən birə iki bucağında düzgün yerləşə bilməyənlər artıq tam uğursuzdurlar, bunları elə bu cür də adlandıraq (TU). Belələri xeyli azdır, NU-lardan sayca xeyli az olduqları kimi, problemlərinin xarakterinə görə də onlardan xeyli fərqli görünürlər. TU artıq həyatdan ikitərəfli zərbə almış insan olduğu üçün onun bədbinlik dərəcəsi də hədsiz yüksək, hətta ayrı-ayrı hallarda depressiyaya düşmək səviyyəsində olur.

TU-lar get-gedə özlərinə qapanır, ətrafdan təcrid olunurlar, mübarizədən yorulur və yayınmağa başlayırlar. TU-ların həyat tənəzzülü get-gedə sağlamlıqlarına zərbə vurur, özünə inamsızlıq müəyyən əsəb xəstəlikləri ilə müşayiət olunaraq çox ağır fəsadlar törədə biləcək kombinə yaradır. Sonucda intihara cəhdədək uzanan bu yoldan pasienti geri döndərmək çox çətin, əksərən qeyri-mümkün görünür. Odur ki, vacib məqamda – narazılıq hələ rüşeym halında olarkən TU-ların üzərində işləmək, onları «hər şeyin düzələcəyinə» inandırıb buna kökləmək olduqca vacibdir.

Ailə-iş-cəmiyyət uğursuzluğu üçbucağının hər üç küncündə qərarlaşan insan tipləri çox azdırlar, belələrini mütləq uğursuzlar adlandıraq (MU). Belələri haqqında ilk baxışda yalnız bunu söyləmək olar: «Tanrının üz döndərdiyi adamlar».

MU sonucda ya psixi pozğunluq həddinə gedib çıxır, ya da intihar edir, amma dəstəyə (istər maddi olsun, istər mənəvi, fərq etməz) hədsiz ehtiyac duyan bu insanların da motivasiyaya daim ehtiyacları olur. Ailə üzvü, dost, qohum, qonşu, tanış, tanımadığı birisi – insan zəncirinin hər bir halqası MU-ya düşdüyü dərin quyudan çıxmağa kömək göstərməklə, əl uzatmaqla onun həyat nağılının erkən bitirməsinə mane ola bilər. Amma əksər halda MU bu uzanan əlləri görə bilmir, ətrafın biganəliyinin qurbanı olur.

Və ən nəhayət, təsnifatımızda 4-cü tip uğursuzlar da yer alır ki, bunların uğursuzluq səbəbi ailə-iş-cəmiyyət üçbucağından kənarda dayanır. Problemləri hər hansı sağalmaz xəstəlikdən, əlillikdən, yaxud xoşagəlməz adət və vərdişdən, yaxud yaxın bir adamın vəfatından və bu qəbildən olan digər nəsnələrdən qaynaqlanan bu sayaq həyatdan küskünlər isə təsnifatımızda xüsusi uğursuzlar (XU) kimi yer alacaqlar. Belələri də ətrafımızda çoxdurlar, bizim qayğı və nəvazişimizə, təsəllimizə ehtiyacı olan bu tip insanlarla hər gün görüşür, ünsiyyətdə oluruq. Sadəcə, düşünməyimiz gərəkdir ki, belələrinə xırdaca bir diqqət göstərməyimiz, onlarla həmdərd olduğumuzu nümayiş etdirməyimiz çox vacibdir.

Beləliklə, biz uğursuzluqlarla üzləşib həyatdan inciyən və küsənlərin 4 tipini müəyyənləşdirdik.

Kitab boyunca burada sadaladığımız uğursuzluq səbəblərinin hər biri üzərində ayrıca dayanacaq və bu səbəbləri aradan götürmə yollarından geniş bəhs edəcəyik.

Hər xəstəliyin öz dərmanı, hər qıfılın öz açarı olduğu kimi hər problemin də öz həlli var, unutmayaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.05.2023)

Sabah İlqar Fəhminin çox gözlənilən “Balaca kişilər” tamaşasının premyerasıdır

Elə premyeralar var ki, onları səbirsizliklə gözləyirsən. Günləri ipə düzürsən sanki. 

44 günlük zəfər müharibəsindən sonra müharibə mövzusu mədəniyyətimizdə yuxarı başa keçib. Amma ortaya qələbəyə layiq iş qoymaq çox az halda mümkün olur. Növbəti söhbətimiz bir teatr premyerası barədədir. Bu premyeranı məhz layiqli iş adlandırmağa köklənmiş “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının əməkdaşlarının hazırladıqları yazını təqdim edirik. 

Sabah və birigün - mayın 27-28-də Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrının səhnəsində “Balaca kişilər” tamaşasının premyerası keçiriləcək. Yazıçı-dramaturq İlqar Fəhminin eyniadlı əsəri əsasında hazırlanan səhnə əsəri İkinci Qarabağ müharibəsində baş verən real hadisələri əks etdirir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı bu tamaşaya baxmağı xüsusən məsləhət bilir. Niyə? Çünki İlqar Fəhminin “Balaca kişilər” pyesi Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrının Vətən müharibəsi mövzusunda elan etdiyi pyes müsabiqəsinin nəticələrinə uyğun olaraq münsiflər heyəti tərəfindən qalib elan olunub. Onlarla iş arasında fərqlənib qalib olan nəsnə təbii ki, üstündür və diqqətçəkəndir. 

uluşçu rejissoru Əməkdar artist Nicat Kazımov olan 44 günlük savaş və qələbəmizə ithaf olunan tamaşa vətənpərvərlik, insani dəyərlərin qorunması ilə yanaşı həm də hər bir vətəndaşın istənilən vəziyyətdə torpağa bağlılığını, mənəvi və bəşəri dəyərlərə sadiqliyini təcəssüm etdirir.

Tamaşanın quruluşçu rəssamı Vüsal Rahimdir. Döyüş və fəndlərin quruluşu İsa Əsədova, musiqi tərtibatı Zaur Rəşidova aiddir.

Səhnə əsərində Əməkdar artistlər Şövqi Hüseynov, Rasim Cəfər, Elnur Bəhramxan, aktyorlar Rəşad Səfərov, Anar Seyfullayev, Araz Pirimov, Bəhram Əliheydər, Nurlan Süleymanlı, Xaliq Bəkirov, Hüseyn Bayramov, Ümman Budaqov, İlhan Sadıqov, Ramiq Nəsirov, Müşfiq Əliyev, Ceyhun Məmmədov, Mirzəağa Mirzəyev rol alıb.

İndi də gəlin rejissor Nicat Kazımovun tamaşa barədə fikirlərinə diqqət edək:

“İlqar Fəhminin “Balaca kişilər” poemasını 44 günlük müharibə dönəmində “Mədəniyyət” kanalında səsləndirdim və çox böyük marağa səbəb oldu. Azərbaycan müharibədə böyük zəfər qazanandan sonra İlqarla bu mövzu ətrafında bir neçə dəfə söhbətimiz oldu və belə qərara gəldik ki, həmin poemanın qəhrəmanları olan balaca kişilər dediyimiz azyaşlı uşaqlar pyesin qəhrəmanlarına çevrilsinlər.

Uzun müzakirələrdən sonra İlqar çox maraqlı əsər yazdı. Dərsini oxumayan, bütün günü telefonla oynayan, təhsilə laqeyd, müqəddəs məhfumların onlar üçün mövcud olmadığını düşündüyümüz, bir sözlə, xor gördüyümüz uşaqlar bizə böyük qalibiyyət gətirdi. Bu əsər məhz həmin uşaqlar haqdadır.

Əsərin tamaşaya hazırlanması təsdiqlənəndən sonra işə başladıq. Əslində tamaşanı daha əvvəl təhvil verməli idik, sadəcə bildiyiniz kimi teatrımızda “KOD adı V.X.A” adlı tamaşanın məşqləri gedirdi, iki tamaşanın məşqləri toqquşurdu və bəzi aktyorların hər iki tamaşada oynamasını da nəzərə alaraq proses uzandı.

Tamaşada əsasən teatrın ən gənc aktyorları iştirak edirlər. Bununla yanaşı yaşlı, nisbətən orta nəslin də nümayəndələri var. Tamaşada yeganə erməni obrazını Şövqü Hüseynov canlandırır.

Məxsusi tamaşa üçün bir neçə yeni musiqi yazılıb. Amma əsasən Azərbaycan xalq musiqilərindən istifadə olunub, təbii ki, tamaşaçılar həmin musiqiləri yeni aranjimanda eşidəcəklər. Dostum, qardaşım Mirələm Mirələmova təşəkkür edirəm ki, mahnıların bir neçəsini ifa etməyi öz üzərinə götürdü.

Tamaşanın çətin tərəfi odur ki, üzərimizdə böyük məsuliyyət hiss var. Biz hamımız həmin döyüşlərin şahidiyik, qəhrəmanları tanıyırıq. Və burda hansısa yan tərəfə qaçmaq ehtimalı çox böyük idi. Amma min şükür ki, tamaşa təhvil verildi və Bədii Şura tərəfindən yekdilliklə, böyük uğurla qarşılandı. İnanıram ki, premyera uğurlu  olacaq.

Və bir şeyi də qeyd edim. Qələbədən bir neçə ay sonra ilk dəfə Şuşaya gedəndə, səhv etmirəmsə, Füzuli ərazisində kənd xarabalıqlarını gördüm. Amma orda diqqətimi çəkən bir məqam var idi: bütün xarab evlərin içərisindən ağaclar boylanmışdı və dam örtüyü kimi evi örtmüşdü. Bu görüntü mənə çox təsir etdi. Sanki təbiət, Allah bizi damsız qoymaq istəməyib. Hər bir evin içindən bir ağac böyüyüb dama çevrilib.

O ideyanı bu tamaşada reallaşdırdıq. Xarabalıqlar və xarabalığın içində bir ağac və ağacın kökləri... Çünki tamaşada müasir qəhrəmanlar deyil, həm də tarixi personajlar var. Dədə-babalarımız olan Şah İsmayıl, İbrahimxəlil xan, Cavad xan, Hüseynqulu xanın da ruhları uşaqlarla birlikdədir.

İnandırıram ki, mənim üçün “Hamlet”i hazırlamaq daha rahat olardı, nəinki bu əsəri. Bu əsərin məsuliyyəti həddindən artıqdır. Ona görə onun yaxşı formada araya-ərsəyə gəlməsi üçün çox enerji sərf etdik. Yeri gəlmişkən, teatrımızın rəhbərliyinə təşəkkür edirəm. Çünki biz “Balaca kişilər”i sponsorsuz, dövlət sifarişi olmadan, yalnız teatrın öz hesabına hazırlamışıq”.

Məncə, tamaşanı izləmək üçün sizlərdə kifayət qədər maraq oyandı. Onda haydı, bilet almağa! 

Şəkillərdə: Tamaşanın məşq prosesindən fotolar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.05.2023)

Unudulmaz sevgi romanlarından parçalar

“Sevən sevdiyinin fiziki görünüşünə, daxili aləminə, xasiyyətinə o qədər valeh olur ki, mövcud qüsurları sadəcə görmək istəmir. Bunu psixoloqlar "Çəhrayı eynək effekti" adlandırırlar. "Çəhrayı eynək" yalnız gözəllikləri, müsbət keyfiyyətləri göstərməyə qadirdir, mənfiliklər, eybəcərliklər heç cür onun görmə əhatəsinə düşə bilmir. 

Hətta sevən sevdiyinin qarşılıqlı sevgisinə tuş gəlsə belə, açıq-aşkar hislərin birtərəfli olduğunu görəndə belə özünü aldadır, sevdiyinin münasibətinə "sevmir" kimi yox, "xasiyyəti belədir, bir az soyuqdur, sevgisini izhar etməkdə çətinlik çəkir" şəklində izah verməklə özünü ovudur. Özünü aldaltmaq, özünə yalan satmaq — bunlar da sevginin xarakterik xüsusiyyətləridir.

"Çəhrayı eynəyi" yaxşılıq etmək naminə dartıb sevənin gözündən çıxarmaq lazımdırmı? Bax bu, bütün zamanların ən mübahisə doğuran məsələsidir. Çünki sual oluna bilər ki, sənin yaxşılığına yaxşılıq etmək istədiyinin çoxmu ehtiyacı var?

“Qırmızı ləçəklər”, Varis

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.05.2023)

Azərbaycanda ən çox sevilən Türkiyə müğənnisi kimdir? Ən çox Bakıda konsert verən bəs? Cavab birdir: Rafet El Roman!

Sabah - mayın 27-də Heydər Əliyev Sarayında məşhur türk ifaçısı Rafet El Roman növbəti dəfə konsert proqramı ilə çıxış edəcək.

Həddindən artıq çoxsaylı istəkləri nəzərə alaraq türk pop musiqisinin məşhur ifaçısı Rafet el Roman yenidən öz repertuarında olan mahnılarla pərəstişkarları qarşısına çıxacaq.

Konsertdə ünlü müğənni “Gönül yarası", "Bana sen lazımsın", "Senden sonra" və digər hitləri ilə könülləri fəth edən Rafet el Roman bir neçə tam yeni mahnısını da səsləndirəcək.

Bəs azərbaycanlıları daha çox maraqlandıran, soydaşımız Ezo ilə oxunan “Kalbine sürgün” mahnısı necə, səsləndiriləcəkmi?

“Ədəbiyyat və incəsənət”in təşkilatçılardan aldığı məlumata görə bəli, səsləndiriləcək. 

Biletləri iTicket.az saytı və şəhərin kassalarından əldə etmək mümkündür.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.05.2023)