Super User
POETİK QİRAƏTdə Əşrəf Veysəllinin “Gözümlə çəkdiyim şeirlər” şeiri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının maraqla izlənilən Poetik qiraət rubrikasında növbə Sumqayıtda yaşayıb yaradan ustad şair Əşrəf Veysəlliyə çatdı. Bu gün “Gözümə çəkdiyim şeirlər” şeiri təqdim edilir.
GÖZÜMLƏ ÇƏKDİYİM ŞƏKİLLƏR
Sınaq məktəbiydi xeyirdə, şərdə,
İnsanlar mehriban yaşayardılar.
Uzaqdan baxanda ermənilər də
Adam balasına oxşayardılar.
Sevgiylə döyünər ürəklərimiz,
Ömrün ən mübarək çağıydı orda
Gah" Qaya Bulaq"dı görüş yerimiz,
Gah da ki "Dodanın bağı"ydı orda.
Gəlişin əridər həsrət buzunu,
Alışıb yanardım bulaq başında.
Qınayan olmasa ömrüm uzunu
Heykələ dönərdim bulaq başında...
İllər uçub getdi..,
illər qanadlı,
Dözülməz olubdur dözümlü dünyam.
Bir az Şahnisəli, bir az Cavadlı,
Bir az da Əzizli, Kazımlı dünyam...
Ömrümüz bir köhnə nağıla döndü,
Bir zaman necədə təzə- təridi.
Hər ötən ilimiz bir kino lenti,
Günlərimiz rəngli şəkillər idi.
Əriyib dibinə çökən gözlərim
Fikrimi dumanlı dağlara çəkir.
O rəngli şəkillər çəkən gözlərim
İndi gördüyünü ağ- qara çəkir...
Şam kimi əridi ömrün illəri...,
Şirin xəyallardan qopa bilmirəm.
Gözlərim çəkdiyi o şəkilləri
Hara qoymuşamsa tapa bilmirəm.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.10.2023)
BİRİ İKİSİNDƏdə Bəhruz Niftəliyevin hekayəsi
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün Nəsr saatıdır, Bəhruz Niftəliyevin “Bətn və Batin” hekayəsi ilə tanışlıqdır.
Külək tozu ən acı həqiqət kimi onun üzünə vururdu. Hava elə hey uğuldayırdı. Bəlkə də, bu, içindəki kədərin səsi idi, bu payız bitmək bilmirdi...
“Ana, elə rahat, elə sakitəm ki burada... Yavaş-yavaş böyüdüyümü hiss edirəm. Ürəyimiz bir vurur, bir döyünür. Aldığın nəfəsdə, içdiyin suda mənim də payım var. Sənin bir zərrən olmaq gözəldir, ana”.
Yatağına uzananda elə bildi ki, gecəylə birgə məyusluğu da ötüb keçəcək. Keçmədi. Səhər açılanda ürəyi tutqun hava kimiydi. Yenə sol tərəfi bomboş idi, həyat yoldaşı bu gecə də evə gəlməmişdi.
Boşluqdan boylanan saatda vaxt axırdı. Leylayla Laləni məktəbə yola salmalıydı, Əyninə paltarını, üzünə təbəssümünü geyinib günə başlamalıydı.
Pərvin ilə Sahil bir təsadüf nəticəsində tanış olmuşdular. Halbuki, həyatda bütün təsadüflər zərurətdir. O gün gələn qəfil zəng Pərvini dəli etmişdi. Hövlnak özünü yol qırağında dayanan maşına atmışdı. Hönkürtü içində deyilən ünvanı Sahil ap-aydın necə eşidə bilmişdi görəsən.
– Bacı, taksidəyəm, gəlirəm. Təcili yardım çatıb? Müjgan hanı bəs?
Yol uzunu etdiyi dualar, ömür boyu edilən yalvarışlardan qat-qat çox idi. Sahil bu “çağırılmamış qonağ”a necə təskinlik verəcəyini, nə edəcəyini bilmədən ünvana çatdırmışdı onu. Mühasib Sahil münasib taksiyə çevrilmişdi bir anda.
– Borcum nə qədərdir?
– Borcunuz yoxdur.
– Necə yəni?
– Mən taksi sürücüsü deyiləm...
Pərvin onun sözünü axıra kimi dinləmədən “əzbər bildiyi” yol pulunu oturacağın üstünə atıb maşından düşəndə gördüyü mənzərədən dəhşətə gəlmişdi. Darvaza taybatay açıq idi. Evin sonbeşiyi olan Müjganı qonşu arvadlar sakitləşdirməyə çalışırdı. Gülzar isə don vurmuş bənövşəyə dönmüşdü. Bu üç bacının analarından başqa heç kimi yox idi. Düz üç il idi ki, zəhrimara qalmış xərçənglə güləşirdilər. Sonda yenə o qalib oldu.
Pərvinin ayaqları sözünə baxmadı. Yaxşı ki, Sahil vaxtında onun qolundan tutdu, yıxılmağa qoymadı Pərvini. Nə onda, nə də sonra....
Pərvingilin anası dünyasını dəyişməmişdən bir neçə gün əvvəl qızlarını başına toplayıb öyüd-nəsihət vermişdi. “Sizdən yerdən göyə qədər razıyam, hərənizi yüz oğula dəyişmərəm. Siz mənə həm qız, həm qardaş oldunuz. Atanız oğul arzusu ilə dünyadan köçdü. Nəvəsini görmək də qismət olmadı. Hansınızın oğlu olsa, atanızın adını qoyarsınız”.
Pərvinlə Sahil bu hadisədən düz beş il sonra evləndilər. Amma bu beş il bacılar üçün təlatümlü illər oldu... Yaxşı ki, Sahil vardı. Hər çətin anda köməyə yetirdi. Amma yenə də asan deyildi. "Kaş bir qardaşımız olaydı" – ürəyində deyirdi Pərvin. Bəlkə də, bu qədər sahibsiz hiss etməzdik özümüzü. Əslində, Sahil ona həm də sahib çıxmışdı. Tək ona yox, elə bacılarına da. Amma indi yanında deyildi.
“Ana, elə istəyirəm tezliklə bacılarımın üzünü görüm. Tək onların yox, sənin, atamın... Görəsən, ən çox hansınıza bənzəyirəm?”
Hər dəfə evdə özünə yer tapa bilməyəndə məzarlığa üz tutardı Pərvin. Qoşa qəbri sığallaya-sığallaya göz yaşı tökərdi. Yeganə yer idi ki, Pərvin də, Gülzar da, Müjgan da burda özlərini rahat hiss edirdilər. Bu dəfə bacıları ilə yox, bətnindəki körpəsi ilə gəlmişdi Pərvin.
“Yerim daralır, əlim-ayağım sıxılır. Nə baş verir, ana? Sən yaxşı deyilsən?”
Nə edəcəyimi bilmirəm, istəmirəm mənim qızlarımın taleyi bizimkinə bənzəsin. Ata, sən çıxıb gedəndən sonra bizim üçün çətin oldu. Ən çox da “başsızdılar” kəlməsi toxundu bizə. Əmilərimdən də səs-səmir gəlmədi. O üç qardaşından biri bizi itirib-axtarmadı. Yetən bizə “yiyəsiz” dedi. Evdə nəsə xarab olanda usta çağırmağa da çəkinirdik. “Adımıza söz gələr” qorxusu ilə o qədər çərçivəli yaşadıq ki, gəncliyimizdən xəbərimiz olmadı. Hələ anam nələr çəkdi, bir bilsən? Səni yol qəzası, anamı isə kor qədəri apardı. Məktəbimizin direktor müavini Gülzara tamah salanda yazıq bacımın heç 15 yaşı tamam olmamışdı. İdman zalının geyim otağına çağrılanda Gülzarın ağlına da gəlməzdi ki, bu onun məktəbdə sonuncu günü olacaq. O kirli çaynaqlardan necə qurtula bilmişdi bacım, bir Allah bilir... Məktəbimizi də dəyişdik, səmtimizi də, amma yaddaşımız ki yerində idi, ata. Ürkəkliyimizin üstünə kabus kimi qorxular yüklənmişdi. Daha heç kimə inana bilmirdik. Ən çox onda “Kaş atam sağ olaydı”, – dedim. Bilirsən, ata, Gülzar o hadisədən sonra ağlamaq hissini də itirdi. Anamızın yasında da gözündən bir damla yaş çıxmadı. İndi Gülzarla Müjgan bir-birlərinə həyan olub yaşayırlar. Heç birinin ailə qurmaq fikri yoxdu. Ana, bunu heç sən də bilmirsən. Müjganın sevdiyi biri var idi. Birdən-birə ayrıldılar... Axı Müjgan təhsil alırdı, jurnalsit olmaq istəyirdi. Arzuları ilə sevgisinin arasında seçim etməyə məcbur qalandan sonra həyatı da, fikirləri də dəyişdi. İndi bir məqsədi var, sözü kəsərli, cəsarətli, tanınmış jurnalsit olsun.
İçimizdə bir Müjgan sənin arzunu yerinə yetirə bildi, ata. Mən də ki Gülzarla birgə anamın sənətini davam etdirirəm. Balaca bir atelyemiz var. Hər ölçüyə biçim verməyi bacarıram, bir özümə sığa, sığına bilmirəm.
“Bilirsən, ana, bura çox qaranlıqdır. Amma deyirlər, siz tərəfdə işıq, buludlar, göyqurşağı, yaşıl otlar, dənizlər, çaylar var. Mən də onları görmək, sevmək istəyirəm, ana. Ən çox da köksünə sığınıb qoxunu almaq istəyirəm...”
Xəzərin sahili yerində idi. Pərvin isə yersiz-yurdsuz hiss edirdi özünü. Dünənə nisbətən hava xoş olsa da, əhvalı daha betər idi. Hər keçən dəqiqə Pərvin daha dərin məngənənin içində hiss edirdi özünü. Ayaqları onu İçərişəhərə gətirmişdi. Öz iç dünyasına səyahət idi bu həm də. Sahillə tez-tez gələrdilər bura. Hələ bir dəfə qışın oğlan çağında Pərvin necə yıxılıb özünü əzmişdisə, Sahil maşına qədər Pərvini qucağında aparmışdı. Necə xoş bir duyğu idi o, İlahi? Onun qolları arasında İçərişəhəri dolaşmaq... Canındakı ağrıları da unutmuşdu Pərvin... Sevdiyi adamın qoxusunu, nəfəsini hiss edə-edə Qala divarlarının yanından keçmək onu xoşbəxt edirdi. Bəs indi? İndi isə oturub bir yerdə qalmaq, zamanı dayandırmaq istəyirdi Pərvin.
“Dur gedək gəzək, ana. Mən sakitliyi xoşlamıram. Sən yeriyəndə mən də özümü yaxşı hiss edirəm”. Pərvin bətnini sığallaya-sığallaya xəyallardan ayılıb gözlərini sildi. “Mən bunu etməliyəm”, – deyib qəti addımlarla xatirələrini də, İçərişəhəri də tərk edib taksiyə əyləşdi. Telefonunda kiməsə zəng elədi:
– Həkim, mən qərarımı vermişəm. Danışdığımız saatda ordayam.
Sonra tələsik mesaj yazdı:
“Sahil, bəlkə də, bundan sonra mənim üzümə heç vaxt baxmayacaqsan. Bəlkə də, bu bizim sonumuz olacaq, amma mən buna qərarlıyam – üçüncü bir qız uşağını bu boz dünyaya gətirmək istəmirəm. Başa düş, qorxuram! Sənə bunu deyən gün qapını çırpıb getdin. Mən də belə ana, belə qadınam – aciz, qorxaq, cahil! Səndən də, Leyladan da, Lalədən də üzr istəyirəm”.
Mesaj da, taksi də ünvanına çatmışdı.
“Yox, ana, yox! Mən yaşamaq istəyirəm. Nolar, ana, əlimdən həyatımı alma, yalvarıram. Sənə qız da olaram, oğul da!”
Zaman keçmək bilmirdi. Leyla da, Lalə də o qədər xoşbəxt idilər ki. İndicə qapı açılacaq, neçə gündü həsrət qaldıqları analarını görəcəklər. Sahil isə elə bil göyün yeddinci qatında idi.
“Ata, bax, anam gəlir”, – deyib Leyla anasına tərəf qaçdı. Lalə də ondan geri qalmadı. Pərvinin qucağı bir anda gül-çiçəklə doldu. Sahil isə öz yeni körpəsini əzizləyirdi.
Leyla ilə Lalə ad barəsində çox fikirləşmişdilər. Qardaşları olsaydı, babalarının adını daşıyacaqdı: Yaşar! Amma bacılarına adı çox çətinliklə tapmışdılar.
Pərvin abort masasına hazırlaşdığı vaxt telefonuna gələn zəng onu ləngitmişdi.
– Bəli, Pəri xala, nəsə olub?
– Yox, qızım. Uşaqlar danışmaq istəyir.
– Ana, ana biz bacımıza ad tapmışıq...
– Eşidirsən, ana?
– Hə, qızım.
– Biz istəyirik ki, bacımızın adı Layla olsun. Hər ikimizin adına uyğun.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.10.2023)
Bu gün Pinqvin, Ümumdünya zombi və kosmik eranın başlanğıcı günüdür
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu günün əlamətdar hadisələrini diqqətinizə çatdırırıq:
13 oktyabr. Ümumdünya fəlakət təhlükələrinin azaldılması günü
Söhbət təbii fəlakətlərdən gedir, 1989-cu ilin 13 oktyabrında verdiyi qərarla 1990-99-cu illərdə BMT təbii fəlakətlərin təhlükəsini azaltmaq onilliyi keçirib, o vaxtdan da 13 oktyabr belə bir gün statusu alıb. Zəlzələdən, sel və sunamilərdən, siklonlardan, quraqlıqdan təkcə 2004-cü ildə 250 000 nəfər qurban gedib, ümumən, hər gün təbii fəlakətlər 184 can alır. Bu gün insanlar arasında maarifçilik işləri aparılır, ilk yardımdan istifadə etmək qaydaları aşılanır, öz informasiya mübadilələrini artırmaq, sinoptiklərin məlumatlarına diqqət yönəltmək, risk zonalarından uzaq durmaq kimi nəsnələr tövsiyyə edilir.
13 oktyabr. Pinqvinlər barədə məlumatlanmaq üzrə Afrika günü
Xoşum gəlir bu cür ekstravaqant adı olan günlərdən. Nə deyirik, gəlin məlumatlanaq. Biz sanırıq ki, pinqvinlər Arktikada, buzlaqlar qoynunda yaşayır, elə? Deməzsənmiş, orada cəmi 3 növ pinqvin yaşayırmış, 17 növ isə Afrika sakini imiş. Afrika pinqvinləri Arktika pinqvinlərindən ayaqlarının qara olması ilə fərqlənirmiş. Onların məskunlaşma yeri Cənubi Afrika sahilləri imiş. 2012-ci ildə Afrika pinqvinlərinin sayı 1930-cu ildəkinin cəmi 2 faizinə bərabər olub. Deməli, bu canlılar qırılmaq üzrədirlər, ona görə də onları qorumaq lazımdır. Dünyanın ən təzadsevər canlılarıdır pinqvinlər. Niyə belə deyirəm? Bir hissəsi ən soyuq yerdə - buzlaqlarda, digər hissəsi isə ən isti yerdə - ekvatorial ərazidə yaşayırlar.
Onları müşahidə etmək insanda xoş təəssürat oyadır. Nədənsə həddən artıq sevimli görünürlər adama bu qəribə məxluqlar. Kaş ki, bunca azalmayaydılar...
13 oktyabr. Ümumdünya zombi günü
2006-ci ilin bu nəhs günündə ABŞ-ın Pitsburq şəhərində, Monrovil ticarət mərkəzində ilk Zombi-gəzinti reallaşıb. Corc Romero orda “Ölülər üçün dan yeri” filmini çəkirdi, zombi mədəniyyətinin bütün heyranlarını da bir araya toplamışdı. Məqsəd bir idi – canlı meyit kimi yaşayan bu ac və evsiz insanları nümayiş etdirib aclıq və evsizlik sayını azaltmaq. Hərfi mənada canlı meyit, yaxud, öz üzərində nəzarəti itirib tam olaraq başqasının iradəsi ilə yaşamaq anlamını verən zombilik hazırda daha çox ölü diriltmək, cadugərlik və ekstrasenslik tərəflərinə meyl etməkdədir. Şeyx Nəsrullah kimi ölüdirildən ədəbi obrazına malik Azərbaycan da zombilikdən xali deyil. Bizdə zombilik, daha çox, şəxsi düşüncəsini büsbütün itirmiş, tam olaraq idarə olunan insanlara (dünyaşöhrətli Çingiz Aytmatovun təbirincə desək, manqurtlara) aid edilir.
13 oktyabr. Yeni kostyumda Ağ Evin qarşısında
Beynəlxalq kostyum günü. Deyilənə görə, bu gün hər kəs özünə yeni kostyum almalıdır, pulu olmayanlar evdəki nimdaş kostyumlarını ütüləyib geyinməlidirlər. Təcili tibbi yardımın tibb bacıları günü. Hamısını təbrik edək. Büstqaltersizlik günü. Üstündən keçək. Azərbaycanda dəmiryolu günü. Dəmir yolu deyəndə ağla hələ də Ziya Məmmədov gəlsə də, yadda saxlamalıyıq ki, indi həmin gərövdəki Cavid Qurbanov da deyil, bir başqasıdır.
1987-ci ildə Amerika donanması Fars körfəzində tarixdə ilk dəfə delfinlərdən hərbi məqsədlərçün istifadə edib. 1965-ci ildə SSRİ-də Dövlət keyfiyyət nişanı gündəmə çıxıb. 1957-ci ildə SSRİ-nin Yerin ilk süni peykini kosmosa buraxması ilə Kosmik era başlayıb. 1938-ci ildə yəhudi əsilli sovet şairi Osip Mendelştam həbs edilərək əmək düşərgəsinə salınıb. 1925-ci ildə İngiltərəyə 11 il baş nazirlik etmiş Dəmir ledi – Marqaret Tetçer dünyaya gəlib. 1900-cü ildə Ziqmund Freydin “Yuxuyozmalar” kitabı işıq üzü görüb. 1884-cü ildə Qrinviç sıfır meridianı kimi təsdiqlənib. 1792-ci ildə Vaşinqtonda Ağ Evin tikintisinə başlanılıb. 1582-ci ildə İtaliyada, ardınca da digər katolik ölkələrində Yulian təqvimi Qriqorian təqvimi ilə əvəzlənib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.10.2023)
Eldar Əhədovdan “Xoş söz”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Yazar soydaşlarımız” layihəsində növbəti görüşdə xoş gördük sozləri. Növbəti ünvan Rusiya, yazar Eldar Əhədov.
Yazarımız 75 nəsr və poeziya kitabının müəllifidir.
1960-cı ildə Bakıda anadan olub. 1977-ci ildə Bakı şəhəri 82 saylı orta məktəbi bitirərək Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunun energetika fakültəsinə daxil olub. 1978-ci ildə Azərbaycanın rəhbəri Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Eldar da digər azərbaycanlı gənclərlə birlikdə Rusiyaya Leninqrad Dağ-Mədən İnstitutunda təhsil almağa göndərilib. Gənc dağ-mədən mühəndisi Eldar Əhədov institutu bitirdikdən sonra Azərbaycanın Şəmkir, Balakən və Zaqatala rayonlarının dağlarında mis, sink, qalay, qızıl və gümüşün axtarışı və kəşfiyyatı məqsədilə yeraltı işlərdə uğurla çalışıb. 1986-cı ilin payızında Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin icazəsi ilə Eldar “Yeniseyzoloto” dövlət istehsalat birliyində işləmək üçün Sibirə köçüb.
İstehsalatla yanaşı, gənc yazıçının yaradıcılıq fəaliyyəti də uğurla davam edib. 1978-ci ildən Əhədovun şeirləri “Azərbaycan gəncləri”, “Vışka”, “Bakı işçisi”, “Axşam Bakı” respublika qəzetlərində və “Ədəbi Azərbaycan” jurnalında dərc olunub. Süleyman Rüstəm və Vladimir Kafarov gənc şairin yaradıcılığına diqqət çəkiblər.
Eldar “Qara Yanvar”da Sibirdə olmasına baxmayaraq, sovet ordusunun Azərbaycan xalqına qarşı törətdiyi cinayətlərin nəticələrini öz gözləri ilə görmək üçün fevralın əvvəllərində Vətənə gəlmək fürsəti tapıb. O günlərin təəssüratları Əhədovun “Oğlu”, “Yeddi kapitan”, “Püstə ağacı”, “Bibi”, “Talıb”, “Sevirəm və xatırlayıram”, “Ana dolması” povestlərinin yaranması üçün əsas oldu.
Eldarın “Sevgimin yurdu” kitabında toplanmış bir çox şeir və hekayələri Vətən mövzusuna həsr olunub. Əhədovun kitabları rus, Azərbaycan, ingilis, ispan, italyan və serb dillərində Rusiyada, Azərbaycanda, ABŞ-da, Meksikada, Hindistanda, Misirdə və Serbiyada nəşr olunub. 2021-ci ildə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin fəxri üzvü seçilib, PEN İnternational-ın üzvü, Avrasiya Xalqları Assambleyası Ədəbi Şurasının həmsədri, Rusiya Yazıçılar Birliyinin və Rusiya Milli Coğrafiya Cəmiyyətinin üzvüdür.
Nobel Sülh Mükafatı laureatı Bəxtiyar Siracovun və VTB-Azərbaycan Bankının maliyyə yardımı ilə Azərbaycanın "Şərq-Qərb" nəşriyyatında onun Azərbaycan xalqının 1500 illik tarixindən bəhs edən poetik dastanı: "Xarı-bülbül: Azərbaycan dastanı" kitabı çapdan çıxıb.
Onun bir şeirini oxucularımıza təqdim edirik.
XOŞ SÖZ
Ruscadan Elviz Əliyev tərcümə edib
Dünya bir Xoş sözdən almış təməlin,
Təəccüblü nə var? Düşünək gəlin.
Bir xoş sözlə dinək nurlu səhərdə,
Dünəndən inciklik hökm edən yerdə,
İnciyib, küsübsə quda qudayla,
Qardaş dalaşıbsa harayla, hayla...
Bəs belə davranış gələrmi saya,
Əgər əl qaldırsa oğul anaya?!
Dayanın, dayanın!
Dinləyin təzdən.
Bu dünya yaranıb axı xoş sözdən,
Bircə gülər üzdən, bir xoş baxışdan,
Təbii səhərdən, müqəddəs anddan!
Sülh ilə yaşasın dost, qonşu, kim var,
Şahinlər, balıqlar, hətta ayılar,
Sülh olsun meşədə, çəməndə, düzdə,
Sülh olsun yad eldə, sülh olsun bizdə.
Bu gün doğulanlar daim var olsun,
Onlara məhəbbət, tale yar olsun!
Kimlər ki, dünyaya gəlib bir kərə
Xoşbəxtlik dilərəm mən min illərə..
Azdımı? Qəlbimin verilsin təbi
Xoş günləri olsun daim, əbədi!
Xoş sözümüz olsun su, od və hava,
Sülh olsun həmişə, gərəkmi dava?
Hamı sağlam olsun, olsun xoş büsat,
Çünki xoş söz ilə başlayır həyat!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.10.2023)
Brüsseldə “Abşeronun gözəllikləri” adlı sərgi açılıb
Belçikanın Brüssel şəhərindəki “GNF” rəsm qalereyasında “Abşeronun gözəllikləri” incəsənət sərgisinin açılışı olub. Müxtəlif ölkələrdə yaşayan səkkiz azərbaycanlı sənətkarın heykəltəraşlıq və rəsm əsərləri, dizayn işləri sənət sevənlərə nümayiş olunub.
AzərTAC xəbər verir ki, “PONART Consulting” (Aglaia Ponomareva) və Qlobal Proqressiv Strategiya İnstitutunun (Inesa Ciornii) birgə təşkil etdiyi bu tədbir Azərbaycanın Belçika Krallığı və Lüksemburq Böyük Hersoqluğundakı səfirliyi tərəfindən dəstəklənib.
Tədbirdə Belçikadan olan incəsənət kolleksionerləri, ictimai xadimlər, mədəniyyət nümayəndələri iştirak ediblər.
Noyabrın 10-dək davam edəcək sərgidə Bavera Əliyeva, Zümrüd Zeynallı, Aynur Qasımova, Sevinc Kərimova, Marina Lysova, Anar Hüseynzadə, Rəfail Əliyev və Emin Qəhrəmanovun əsərləri nümayiş olunacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.10.2023)
QPRXMADIN, SINMADIN, ƏYİLMƏDİN - İstiqlal şairimiz Əhməd Cavadın anım gününə
Bu gün Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, böyük şair, tanınmış maarifçi və ictimai xadim, Sovet imperiyasının qatı düşməni və müstəqilliyin qatı tərəfdarı Əhməd Cavadın anım günüdür. 2022-ci ildə ölkə başçısının müvafiq Sərəncam ilə Əhməd Cavadın anadan olmasının 130 illiyi ölkəmizdə və ölkəmizin hüdudlarından kənarda silsilə tədbirlərlə qeyd edilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Əhməd Cavad 1892-ci il mayın 5-də Gəncə qəzasının Şəmkir dairəsi, Seyfəli kəndinin Mehrəli tirəsində ruhani ailəsində dünyaya gəlib.
Atası Məmmədəli axund olub. Azərbaycanın görkəmli tarixi simalarından biri kimi tanıdığımız Cavadxan axund Məmmədəlinin atası ilə yaxın idi və ailədə həmişə onun haqqında xoş söhbətlər gedərdi; mərdliyi, igidliyi, xalq yolunda qəhrəmanlıqla həlak olması dönə-dönə xatırlanırdı. Elə bu hörmət və ehtiramın əlaməti kimi axund Məmmədəli oğlunun adını Cavad qoyub. Cavad beş yaşına çatmamış atası dünyasını dəyişib. O, ilk təhsilini molla məktəbində alır, üç il orada oxuyur. Sonrakı təhsilini Gəncədə Müsəlman Ruhani Seminariyasında alıb (1906-1912-ci illər) və oranı müvəffəqiyyətlə bitirib. 1913-cü ildə Zaqafqaziya şeyxülislamı Pişnamazzadənin imzası ilə ona müəllimlik şəhadətnaməsi verilib. Həmin ildə Şəmkir, Gədəbəy, Zaqatala və Gəncədə fasilələrlə dərs deyib. Birinci Cahan müharibəsi başlayanda müharibəyə gedib, dörd il cəbhədə müxbir, xeyriyyə cəmiyyətinin üzvü, katibi, bəzən də sədr müavini kimi fəaliyyət göstərib. O, Şimali Qafqazda, Dağıstanda, Batumda, Qarsda, Ərdəhanda, Gürcüstan və Türkiyədə olub. Ən çox türk xalqları yaşayan bölgələrə gedərək onlara maddi və mənəvi yardım göstərib.
Müharibədən sonra müəllim işləməklə yanaşı, həm yaradıcılıqla məşğul olub, həm Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin yaradılmasında yaxından iştirak edib. Əhməd Cavad 1920-ci ildə Quba qəzasının Xuluq kəndində müəllim təyin olunur. 1922-ci ilin yayına kimi burada türk və rus dillərindən dərs deyir. O, 1922-ci ildə ali məktəbə daxil olmaq məqsədi ilə Bakıya gəlib. Azərbaycan Ali Pedaqoji İnstitutuna daxil olub, 1926-cı ildə oranı bitirib. Nərimanov adına Texnikumda, Pambıqçılıq İnstitutunda (indiki Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti) müəllim, dosent, professor və kafedra müdiri vəzifələrində çalışıb.
Göründüyü kimi Ə.Cavad həyatının 29 ilini müəllimlik kimi müqəddəs peşəyə bağlamışdır. İbtidai sinif müəllimliyindən ali məktəbin kafedra müdirliyinə qədər mürəkkəb bir inkişaf yolu keçmişdir. Azərbaycan Demokratik Respublikası dövründə “Azərbaycan dilinin sərfi və nəhvi” adlı ilk dərsliyin müəllifi olmuşdur. O, rus dili üzrə professor rütbəsi alan ilk azərbaycanlı alim idi, səkkiz-on dildə sərbəst oxumaq, danışmaq və yazmağı bacarırdı. Gəncə mədrəsəsində H.Cavid kimi filosof-şairdən, Abdulla Sur kimi tənqidçi-ədəbiyyatşünasdan dərs alan Cavad öz təxəllüsünü türkiyəli şair Əhməd Cavadın adından götürmüşdür. Beləliklə, eyni tarixi dövrdə türk dünyasında iki Əhməd Cavad yazıb-yaradırdı.
Əhməd Cavad Azərbaycan Xeyriyyə Cəmiyyətinin məsul katibi və ən fəal üzvlərindən biri idi. Hacı Zeynalabdin Tağıyevin köməyi ilə Seyfəlidə məktəb və uşaq bağçaları açılması Könüllünün tikilməsi Ə.Cavadın adı ilə bağlıdır. Təsadüfi deyil ki, M.Müşfiq Könüllü kəndinə şeir qoşmuş, oranı “Cavadkənd” kimi təsvir etmişdir.
Ə.Cavad “Yaşıl qələmlər” adlı cəmiyyətin yaradıcısı və katibi, Azərbaycan Proletar Yazıçılar Cəmiyyətinin üzvü idi. ADR-in milli marşlarının əksəriyyətini o yazmışdı. Bu gün dünya meridianlarında səslənən himnimizin mətnini də o qələmə almışdır. Lakin Əhməd Cavadı şagirdlərə təkcə şair kimi tanıtmaq düzgün olmazdı. O, konkret faktlara istinad edilməklə istedadlı şair, publisist, tərcüməçi, jurnalist, xeyriyyəçi, cəbhəçi-döyüşçü, politoloq, Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin baş ideoloqlarından biri kimi tanıdılmalıdır.
1920-ci ilin aprel hadisələrindən sonra Ə.Cavadın hüquqları daim pozulmuş, orijinal yaradıcılığının inkişafına imkan verilməmişdir. 1923-cü ildə Müsavat Partiyasının liderlərindən Mirzəbala Məmmədzadənin Türkiyəyə qaçırılmasında Cavadı günahlandırıb həbs edirlər. Xuluq kəndində işləyərkən dostluq etdiyi müəllim yoldaşı H.Musayev M.C.Bağırovun yanına gəlir və şairin azad olunmasını xahiş edir. Bağırov onu eşidir.
Ə.Cavad ikinci dəfə haqqında danışacağımız “Göygöl” şeirinə görə həbs edilir. Bu şeiri oxuyan ozamankı rəhbərlərdən S.Ağamalıoğlu demişdi: “Kim deyər ki, Azərbaycanın Puşkini yoxdur? Cavad Azərbaycan ədəbiyyatının Puşkinidir. “Göygöl” doğrudan -doğruya Azərbaycan ədəbiyyatının incisidir”. Lakin şairin bədxahlarından üç nəfər bildirir ki, şeir antisovet ruhludur. Dərhal Ə.Cavadın həbs olunması əmri verilir.
Beş-altı ay çəkən sorğu-sualdan sonra “Göygöl”ə heç bir siyasi rəng verə bilmirlər və şairi həbsdən buraxırlar.
Ə.Cavad 1920-1937-ci illərdə dəfələrlə həbs edilmiş, təqiblərə məruz qalmışdır.
Nəhayət, 1937-ci il martın 21-də şairi Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvlüyündən azad edirlər. Həmin il iyun ayının 4-də onu H.Cavid, M.Müşfiq və V.Xuluflu ilə eyni vaxtda həbsə alırlar. Oktyabrın 12-dən 13-nə keçən gecə 15 dəqiqəlik məhkəmənin qərarı ilə ona güllələnmə kəsilir. Şairin sağ qalan ailə üzvlərinin taleyi isə daha ağır və faciəli olur. Şükriyyə xanım həyat yoldaşının ölümündən sonra "vətən xaininin arvadı" kimi uşaqları ilə birlikdə həbs edilir. Yeddi ildən sonra sürgündən azad edilsə də, ona Bakıda yaşamaq qadağan olunur. Yalnız 1955-ci ilin dekabrında ailə bəraət alır.
Tarix insan səhvlərini düzəldir. 1958-ci ildə Əhməd Cavadın "Şeirlər", 1961-ci ildə "Sən ağlama, mən ağlaram" kitabı çap olunur. Şairliklə yanaşı, həm də istedadlı tərcüməçi olan Əhməd Cavadın dilimizə çevirdiyi əsərlər - 1961-ci ildə Fransua Rablenin "Qarqantua və Pantaqruel", 1962-ci ildə Vilyam Şekspirin "Otello", "Romeo və Cülyetta", 1978-ci ildə Şota Rustavelinin "Pələng dərisi geymiş pəhləvan" əsərləri işıq üzü görür.
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 7 may 2019-cu il tarixli, 211 nömrəli Qərarı ilə Əhməd Cavad Azərbaycan Respublikasında əsərləri dövlət varidatı elan edilən müəlliflərin siyahısına daxil edilib.
Azərbaycan xalqının azadlığı və istiqlaliyyəti uğrunda mübarizə aparan, bu yolda "xalq düşməni" damğası ilə güllələnən Əhməd Cavad, zaman gəldi ki, xalqının qəhrəmanı kimi yenidən tarixin səhnəsində öz yerini, layiq olduğu zirvəni tutdu.
Ruhu şad olsun!
AZƏRBAYCAN BAYRAĞINA
Əhməd Cavad
Türküstan yelləri öpüb alnını Söyləyir dərdini sana, bayrağım! Üçrəngin əksini Quzğun dənizdən Ərməğan yollasın yara, bayrağım!
Gedərkən Turana çıxdın qarşıma, Kölgən dövlət quşu, qondu başıma! İzn ver gözümdə coşan yaşıma – Dinlətsin dərdini aha, bayrağım!
Qayı Xan soyundan aldığın rəngi, Qucamış Elxanla, müsəlman bəgi. Elxanın övladı, dinin dirəgi, Gətirdin könlümə şəfa, bayrağım!
Köksümdə tufanlar gəldim irəli, Öpüm kölgən düşən mübarək yeri! Allahın yıldızı, o gözəl pəri, Sığınmış qoynunda Aya, bayrağım!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.10.2023)
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun Qazaxıstan Respublikasında səmərəli görüşləri davam edir
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu və Qazaxıstan Respublikasının Prezident Mərkəzi arasında Əməkdaşlıq haqqında Memorandum imzalanıb.
Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fonduna istinadən xəbər verir.
Sənədi Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Günay Əfəndiyeva və Qazaxıstan Respublikasının Prezident Mərkəzinin direktorunun müavini Botagoz Kaipova imzalayıblar.
Memorandum Fond və Mərkəz arasında qədim Türk mədəni irsinin və dəyərlərinin öyrənilməsi və gələcək nəsillərə ötürülməsi məqsədilə təhsil, mədəniyyət və tədqiqat layihələrin həyata keçirilməsi, birgə beynəlxalq tədbirlərin təşkil edilməsi, qarşılıqlı mübadilənin təmin edilməsi kimi maddələri özündə ehtiva edir.
Memorandum gələcəkdə Fond və Mərkəz arasında Türk dünyasının zəngin mədəni irsinin qorunması və tanıdılması sahəsində birgə əməkdaşlığın genişləndirilməsini nəzərdə tutur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.10.2023)
SUAL-CAVAB: Kompendium Assosiasiyasının 6-cı Baş Assambleyasında Azərbaycan necə təmsil olundu?
SUAL: Hörmətli “Ədəbiyyat və incəsənət”. Bu günlərdə Malta Respublikasının Valletta şəhərində təşkil olunmuş Kompendium Assosiasiyasının 6-cı Baş Assambleyasında Azərbaycanın iştirakı ilə bağlı qısa xəbər oxudum. Mümkünsə bu barədə daha ətraflı məlumat verərdiniz.
(İqbal Hüseynov, tələbə)
CAVAB:
Öncə ondan başlayaq ki, kompendium (latınca com-birlikdə, pendere-asmaq) - hər hansı bir nəzəriyyənin əsas müddəalarının qısa şərhinə deyilir.
Mədəniyyət Siyasəti və Təmayülləri Kompendiumu Assosiasiyasının baş ofisi Almaniyada - Bonn şəhərində yerləşir. Təsisat tərəfindən Maltanın İncəsənət Şurası ilə birgə Malta Respublikasının Valletta şəhərində təşkil olunmuş Kompendium Assosiasiyasının 6-cı Baş Assambleyası, Kompendium Ekspertlərinin Assambleyası, Beynəlxalq Mədəniyyət Siyasəti Konfransı və Simpoziumu 4-7 oktyabr tarixlərində keçirildi.
Tədbirdə ölkəmizi Azərbaycan Respublikasını Mədəniyyət Nazirliyinin Strateji inkişaf və layihələrin idarə edilməsi şöbəsinin müdir müavini, Kompendium Assosiasiyasının Azərbaycan Respublikası üzrə eksperti Yaşar Hüseynli təmsil etdi.
“Mədəniyyət hüququ” (“Right to Culture”) başlığı altında təşkil olunmuş Beynəlxalq Mədəniyyət Siyasəti Konfransında Avropa İttifaqının Bərabərlik üzrə Komissarı Helena Dalli, Avropa Şurasının Mədəniyyət, İrs və Landşaft üzrə Rəhbər Komitəsinin (CDCPP) sədri Terye Hovland, Mədəniyyət Siyasəti və Təmayülləri Kompendiumu Assosiasiyası, Maltanın İncəsənət Şurası, İncəsənət Şuralarının və Mədəniyyət Agentliklərinin Beynəlxalq Federasiyası (IFACCA), Avropa Müqayisəli Mədəniyyət Tədqiqatları İnstitutu (ERİCArts), Beynəlxalq Müasir İfaçılıq Sənətləri Şəbəkəsi (IETM), Avropa Mədəniyyət Fəaliyyəti (CAE), mədəniyyət siyasəti sahəsində digər nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlar və Avropanın aparıcı mütəxəssisləri iştirak edirdi. Beynəlxalq konfransın “Yaradıcılıq azadlığı”, “Mədəni müxtəliflik və əlçatanlıq” və “Mədəni Demokratiya” mövzulu panel müzakirələrində yaradıcılıq azadlığını təşviq etmək və gücləndirmək üçün hökumətin, vətəndaş cəmiyyətinin və mədəniyyət sektorunun rollarının nədən ibarət olduğu, mədəni müxtəliflik və bərabər imkanların təmin olunması üçün mədəniyyət siyasəti və vətəndaş cəmiyyəti tərəfindən nələr edilməli, fərdlərə və icmalara mədəni fəaliyyətdə, idarəçilikdə və qərar qəbuletmə proseslərinin formalaşdırılmasında fəal iştirak etməyin yolları müzakirə edildi.
Mədəniyyət Siyasəti və Təmayülləri Kompendiumu Assosiasiyasının 6-cı Baş Assambleyası və Kompendium Ekspertlərinin Assambleyasında Albaniya, Almaniya, Avstriya, Azərbaycan, Belçika, Bolqarıstan, Böyük Britaniya, Çexiya, Ermənistan, Estoniya, Finlandiya, Fransa, Xorvatiya, İspaniya, İsveç, İsveçrə, Litva, Lüksemburq, Macarıstan, Malta, Monteneqro, Niderland, Norveç, Polşa, Portuqal, Rumıniya, Rusiya, Serbiya üzrə ekspertlər, Kompendium Assosiasiyasının Avropa Şurası və ERİCArts kimi təsisçi və daimi üzvləri, təşkilatçı-üzv olan ölkələrin təmsilçiləri iştirak edirdilər. Mədəniyyət Siyasəti və Təmayülləri Kompendiumu Assosiasiyasının 2022-2023-cü illər üçün illik fəaliyyət hesabatı, maliyyə hesabatları, layihənin auditoriyası, yeni sosial media formatlar, digər təşkilati məsələlər və gələcək perspektivlər müzakirə olundu. Tədbir zamanı Ermənistan nümayəndəsi təxribata əl ataraq, Azərbaycan tərəfinin 24 saatlıq antiterror əməliyyatı nəticəsində Ermənistana köç edən əhalinin yerləşdirilməsində çətinliklərlə üzləşdiklərini qeyd edərək, beynəlxalq tədbirin auditoriyasını çaşdırmağa çalışdı. Azərbaycan eksperti tərəfindən bu təxribat cəhdinin qarşısı qətiyyətlə alındı və tədbir iştirakçılarının diqqətinə məsələnin əsl mahiyyəti çatdırıldı.
Maltanın mədəni ictimaiyyətinin görkəmli nümayəndələri və Kompendium ekspertlərinin iştirakı ilə baş tutmuş «İncəsənətin mövcud vəziyyəti” adlı II Malta Milli Beynəlxalq Simpozium çərçivəsində “Maltada mədəniyyət hüququnun kontekstuallaşdırılması” adlı panel müzakirələri aparıldı, “Maltanın İncəsənət Şurası”, “Autizm Məsləhət Şurası”, “Tamamlanmamış İncəsənət Məkanı” və Maltanın digər təşkilatlarının əlaqəli layihələri təqdim olundu. Malta Universitetinin ziyarəti zamanı mədəniyyət sahəsinə dair “Sağlamlıq və rifah üçün incəsənət”, «Ekspressiv incəsənətə və icmaya geştalt yanaşma», “Mədəniyyət siyasətində və mədəni iştirakda süni intellektin istifadə olunması” və bu kimi mövzulara dair təqdimatlar aparıldı.
Məlumat üçün bildirilir ki, Mədəniyyət Siyasəti və Təmayülləri Kompendiumu mədəniyyət siyasəti sahəsində müqayisəli təhlillər üzrə aparıcı beynəlxalq platformadır. Kompendium metodologiyasına əsasən Avropa ölkələri tərəfindən mütəmadi olaraq hazırlanan milli məruzələr müvafiq veb-portalda yerləşdirilir və mədəniyyət siyasətçiləri, tədqiqatçılar və mədəniyyət ictimaiyyəti tərəfindən nüfuzlu istinad mənbəyi kimi geniş istifadə olunur. Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi bu platformaya 1999-cu ildən etibarən qoşularaq fəal iştirak edir və hal-hazırda Mədəniyyət Siyasəti və Təmayülləri Kompendiumu Assosiasiyasının təşkilatçı-üzvüdür.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.10.2023)
“Onu təhlil etməyə ehtiyac yoxdur!” - söhbət Vaqif Bayatlı Ödərdən gedir
Bu yaxınlarda Vaqif Bayatlı Ödər 75 yaşını qeyd etdi. Çox təəssüf ki, bir bədbəxt hadisə ucbatından sağlamlığını itirmiş böyük şair yazıb-yaratmaq gücünü də itirib. Amma o, ədəbiyyatımızın qızıl irsi sırasında yer tutur. Və “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı da şair barədə görkəmli şəxsiyyətlərin fikirlərini sizlərə təqdim edir:
Vaqif, sənin şeirini olduğu kimi, "Ölənəcən sevmək azdır" kitabından götürüb çap eləməyi məsləhət bildim. Onu təhlil etməyə ehtiyac duymadım. Şeir bizim demədiyimiz çox şeyi sənət dilində çox gözəl deyir.
Məmməd Araz
Xalq şairi
Vaqifin adı da sərbəst şeirdir: Vaqif Bayatlı Odər. Bunların hərəsi bir misra kimi davamlı, vurğulu deyilir, şair bu ad - misralardan hər birinin mənasını xüsusi dərk etdirmək istəyir. Vaqifin təxəllüs-soyadları onun anketidir:
Vaqif Cəbrayılzadə - nəsil ailə mənsubiyyəti;
Vaqif Bayatlı - etnik əsli;
Vaqif Önər - ədəbi və vətəndaşlıq mövqeyi;
Vaqif Odər - xisləti.
Vaqif ilk soyadını doğulduğu torpaqdan götürür. Mən inanıram ki, təbii qismətlə onun soyadı belə olmasaydı da, o, adını öz ilk torpağından alacaqdı - ya "Mərcanlı", ya da "Cəbrayıllı" olacaqdı. Sonra türklüyünü, hətta oğuzluğunu qabardıb Bayatlı oldu. Bu adında, yəqin ki, Dədə Qorqudu da, Füzulini də düşündü - axı onlar da Bayat boyundan qopmuşdular. Sənəti ilə vətəndaşlığına necə qulluq etdiyini göstərmək üçün özünü belə elan etdi: Önər. İndi isə Odərdir. Əgər bu adda özünün bir od ər, bir parça od olan kişi mənasını düşünürsə, yerinə düşür, ona yaraşır.
Görünür, bu dörd qatda soyadı Vaqifin özünü dərk etməsi yolunu əks etdirir. Məlum Quran ayəsini yadımıza salaq: "Özünü dərk edən Allahı dərk edir". Vaqifin məşhur Göy üzü obrazı var. Leyli-Məcnun Füzuli üçün nədirsə, Göy üzü obrazı Vaqif üçün odur.
Tofiq Hacıyev
Akademik
Vaqif mənim üçün çox millidir və Vaqif mənim üçün çox da bəşəridir.
Vaqif mənim üçün çox dərdlidir, qəmgindir, qüssəlidir, amma Vaqifin poeziyasında qəribə bir işıq da var ki, hansısa - qoy lap mücərrəd olsun! - məlhəmdən, əlacdan, qaranlıq labirint içində görünən - qoy lap kiçicik olsun! - işıqdan (işıqcıqdan) xəbər verir...
Mən hələ ikinci bir şair tanımıram ki - yüzlərlə tanıdığım şairlər arasında! - onun yaradıcılığı ilə zahiri görkəmi, xasiyyəti, hətta taleyi (!) bu dərəcədə bir-birini tamamlasın, bir-birinə məhrəm olsun, biri o birini davam etdirsin.
Vaqif kövrəkdir, həssasdır, incədir və Vaqif mübarizdir.
Elçin
Xalq yazıçısı
İllər ötür, bütün vücudu, varlığı və ruhuyla İlahiyə can atmaqdan yorulmayan Vaqifi yolundan heç nə döndərə bilmədi. Nə bu dünyanın mal-dövləti, nə "var" adlandırdığımız oğul-uşaq, nə şan-şöhrət azarı. Vaqifi şəhidi olduğu Sözün əlindən almağa heç nəyin və heç kimin gücü çatmadı. Vaqif Sözün xəstəsi, Onun qulu olaraq qaldı. O, indi də belə yaşayır. Sözlərin, misraların arasıyla əlçatmaz göy pillələrində pay-piyada dolaşa-dolaşa...
Afaq Məsud
Xalq yazıçısı
Vaqif Bayatlı özünün şair şəxsiyyətilə şair yaradıcılığını ideal şəkildə birləşdirə bilmiş ustad sənətkardır. Belə bir adam bu gün necə olub ki, vardır?! Belələrini biz, adətən, ədəbiyyat dərslərindən tanıyırıq. Belələri, adətən, nə zamansa, yaşayırlar, bu gün yaşamırlar. Ya o bizim gözümüzə görünür, ya da biz onun. Şair elə belə də yazır:
Dənizin ortasında bir xəyal -
Ya o bizim gözümüzə görünür,
Ya biz onun.
Vaqif Bayatlı - dənizin ortasında xəyala dönmüş şair.
Kamal Abdulla
Akademik
Vaqifin şeirlərində ana dili yerin tozundan, kitab qandallarından, rəsmiyyət kəsafətindən azad, anaların da, mələklərin də, çiçəklərin də, Tanrının da eyni şəkildə anlaya biləcəyi sadə, amma sehrli dildir, türkcəmizin Dədə Qorqud və Füzuli işığına bürünmüş bir səviyyəsindədir.
Sabir Rüstəmxanlı
Xalq şairi
Vaqifin şeirlərində, ilk baxışda, çətin sezilən bir ardıcıllıq duyulur. Bir şeirin sonluğu, özündən sonra gələn şeirin başlığı kimi səslənir. Yazılış anlarının ovqatı, sabit şair mövqeyi, başqasının sevincini duya bilmək, dünyanın yer üzündən göy üzünə uzanan fikir yollarının gələcək adlı həqiqətlərində gəzişmək Vaqifin yaradıcılığına səmimiyyət, romantik ruh aşılayıb.
Nüsrət Kəsəmənli
Şair
Bəlkə, Vaqif özü də bilmir ki, nə qədər mənə təsir edib. Mən Vaqifdən Azərbaycan dilini öyrənmişəm, poeziyamızı öyrənmişəm, tariximizi öyrənmişəm, zorluqlara dözməyi öyrənmişəm. Vətəndaş olmağı öyrənmişəm, türkçü olmağı öyrənmişəm.
Cavanşir Quliyev
Bəstəkar
...Vaqif Bayatlı Odərin kitabını yüz ildən, min ildən sonra da açıb oxuyan oxucu sətirlərin, sözlərin tərpəndiyini, nəfəs aldığını, canlı, diri olduğunu, buludsuz, aydın gecədə par-par yanan, bəzən adamın üzünə dostcasına gülümsəyən, bəzənsə, kədərli görünən ulduzlar kimi işıq saçdığını görəcək.
Azər Abdulla
Yazıçı
Vaqif Bayatlının şeirləri bu müqəddəsliyin ən gözəl əyani bir nümunəsi kimi xalqımıza, şeirimizə, ədəbiyyatımıza, həqiqətən, dəyərli bir hədiyyədir.
Nəriman Qasımoğlu
Professor
Və Vaqif Bayatlı Odər mənim tanıdığım adamların içərisində, mübaliğəsiz deyirəm, yeganəsidir ki, bu qeyri-adi insanın içərisində sevgidən başqa heç nəyə yer qalmayıb və Vaqif bəy o böyük sevgi yükünü Göydən Yerə daşıyan söz elçisidir. Amma, amma həm də bir Sizif kimidir. İntəhası, bu Sizif o müqəddəs sevgi duyğularını Yerə sona qədər daşıya bilmir, Söz Yerin zirvəsinə çatmamış yenidən diyirlənib geriyə - Göyə qayıdır.
Azər Turan
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
V.Bayatlı poeziyaya daha çox intonasiya fərqliliyi gətirmiş şairdi. Bu şeirlərdə intonasiya o qədər güclü idi ki, vəznin tələblərini belə görməzdən gəlindirə bilirdi. Bu mənada, V.B.Odər milli şeirimizdə, ilk növbədə, dil materialı kimi maraqlıdır. Şairin poeziyası milli ənənəvi şeirin yeni yolayrıcına düşüb, öz cığırını açması baxımından önəmlidir. Amma ən önəmlisi, V.B.Odərin saldığı yeni Yolda milli şeirin öz havasına qol qaldırıb oynamaq çabasıdır.
Elnarə Akimova
Filologiya elmləri doktoru
Vaqif minillik Azərbaycan poeziyasında öz səsilə seçildi. O, hədsiz təriflərə də qərq oldu, kəskin tənqidlərə də... Amma təriflər onun boyundan yuxarı qalxmadı, tənqidlər nə qədər acı olsa da, dizinə də çatmadı. Vaqif o yolu ki tutmuşdu, o yolu addım-addım gedib özünü tapa bildi. Özünü tapmaq o deməkdir ki, öz şair şəxsiyyətini, öz bənzərsizliyini sübut elədi.
Vaqif Yusifli
Professor
Vaqifin orijinal fərdi şair simasını müəyyənləşdirən və fərqləndirən xüsusiyyətlərdən biri də onun şeirlərində bol-bol işlənmiş aforizmlərdir. Əlbəttə, şairin özünün aforizmləri! "Bu dünyada torpağı ayrı, göyü birdir şairlərin", "Keçib gəldiyi göy üzü kimidir şairin üzü", "Elə bilirlər, ölümə gedir hər torpaq altına gedən", "Hər sevgidən, sözdən nə isə gözəl bir şey qalır dünyada" və s. Bu ifadələr klassik sənətkarlarımızın hikmətli sözləri kimi yadda qalır, oxucu tərəfindən adi həyat həqiqətlərinin maraqlı bədii kəşfi kimi qarşılanır.
Səyyad Aran
Şair
Vaqifin özünü ifadə eləmək mənasında ən səciyyəvi şeirlərindən biridir. Bu hissi, ovqatı yazan, şeirə çəkə bilən adam bu dünyanın çəmbəri içində tək və tənha olmalıdır.
Cavanşir Yusifli
Filologiya elmləri doktoru
...Şair Nizami Aydın bir vaxtlar Lermontovu və Müşfiqi sevirdi, sonralar isə Tomas Vulfun və Qarsia Lorkanın dəlisi idi. 1982-dən bəri Vaqif Cəbrayılzadəyə qibləgah kimi baxırdı.
Bir dəfə zarafatla dedi ki, daha Vaqifi sevməyəcəyəm, yazıqdı, qoy yaşasın, mənim sevdiyim şairlərin yaşı qırxı ötmür.
Amma döyüş çantasında güllələrin içində V.Cəbrayılzadənin son kitabını gəzdirirmiş.
Musa Urud
Şair
Vaqif mənim həyatımda da mühüm rol oynayıb. 1980-ci ildə onunla Tuva Muxtar Respublikasında keçirilən Gənc Yazıçıların Ümumittifaq Toplantısının iştirakçısı olmuşduq. O vaxta qədər aramızda xoş bir qarşılıqlı əlaqə olsa da, çox da yaxın olmamışdıq. Amma həmin səfərdə 14 gün bir yerdə olduq. Onun təşəbbüsü ilə Bakıdan Tuvanın Qızıl şəhərinə qədər - bütün türk ellərini gəzmək üçün "Bakı-Türkmənistan-Özbəkistan-Qazaxıstan-Hakasiya-Tuva" marşrutu ilə getdik. Hər respublikada 2-3 gün qaldıq. Bu ölkələrin insanları, məişəti, muzeyləri ilə yaxından tanış olmağa çalışırdıq. Tale elə gətirdi ki, Orxon-Yenisey abidələrini də birlikdə ziyarət etdik. İki həftəni bir yerdə olmaq bizi xeyli yaxınlaşdırdı. Bu yaxınlığımız mənim üçün olduqca əhəmiyyətli oldu. Mən Tuvaya yola düşəndə gənc bir Azərbaycan şairi, sovet alimi idimsə, geri dönəndə türkçü, antisovet bir şair idim. Mən Tuvaya yola düşəndə Əhməd Məmmədov idimsə, səfərdən sonra Əhməd Qəşəmoğlu oldum.
Əhməd Qəşəmoğlu
Filosof
Vaqifin şeirlərinin dərində olan gücü bundadır ki, o, şeiri ideologiyanın vasitəsinə, "qulluqçusuna", daşıyıcısına çevirmədi.
Məti Osmanoğlu
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Dədə Qorqud kitabından sonra V.Bayatlı Azərbaycan ədəbiyyatında, bəlkə də, öz poetik havasını, mistik dünyasını, bənzərsiz ahəngini yaradan ilk və sonuncu şairdir. Buna inan. Xüsusən, onun özü şeirlərini oxuyanda fikir ver, özünü görəcəksən. O şeirlər ən qədim mənbəyə gedir. Dua kimidir. Özü tapıb o üslubu. Orada bayatı da var, nənələrin alqışı da, qarğışı da, layla da üstəgəl, bütün atributları cəmləşdirən Vaqif təpədən-dırnağa ədəbiyyatdır.
Vaqif Bəhmənli
Şair
V.B.Odər yaradıcılığında şeirin klassik anlamı çökmür və itirmir, çağdaş anlamı isə ucalaraq qazanır. Burda da onun sevdirici və barışdırıcı mövqeyi özünü göstərir. Onun poeziyası, sadə şəkildə izah etsək, nəinki insanların, eləcə də, şeirimizin dünəniylə bu günü arasında sevgi və barış nöqtəsidir.
Zahid Sarıtorpaq
Şair
Azərbaycan ədəbiyyatında onun kimi sözsüz şeir yazan ikinci bir şair yoxdur. Bu sözsüz şeirlərin poetik obrazlarının, metaforalarının havası başqadır.
Südabə Ağabalayeva
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Mənə elə gəlir ki, Vaqif bu dünyaya adi insan kimi gəlməyib. Söz Allahı tərəfindən Şeir kimi, Şeir mələyi kimi yer üzünə zühur edib. Təkrar edirəm, şair kimi yox, Şeir kimi.
Elçin İsgəndərzadə
Professor
Vaqif Bayatlı Odər iyirminci əsr poeziyamıza daimi cəzb halında olan devrimçi kimi gəldi. Canına ən yaxın olan sözləri seçib, ilk işini bitirdikdən sonra növbəti həmləyə keçdi; tarixi təşəkkül prosesində stereotipləşmiş şeir şəkillərini "üzüdivara" çevirərək, vurğunu məzmuna yönəltdi. Bu, əsrin 50-ci illərindən etibarən, mövqeyi möhkəmlənib axın şəkli alan sərbəst şeirin, sadəcə, davamı deyildi. Şairin hərəkət və nəfəs imkanlarını genişləndirən sərbəst şeir Vaqif Bayatlının simasında sözün hərəkət və nəfəs imkanlarını genişləndirmək məqamına yüksəldi.
Bəsti Əlibəyli
Ədəbi tənqidçi
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.10.2023)
III “Korkut Ata” Türk Dünyası Film Festivalı başa çatıb
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi, Heydər Əliyev Mərkəzi, Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı – TÜRKSOY, Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyi və Bakı Media Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə 8-11 oktyabr tarixlərində paytaxtımızda keçirilən III “Korkut Ata” Türk Dünyası Film Festivalı başa çatıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, oktyabrın 11-də Heydər Əliyev Mərkəzində festivalın bağlanış mərasimi keçirilib.
Mərasimdə rəsmi şəxslər, türk dünyasının tanınmış sənət adamları və digər qonaqlar iştirak ediblər.
Əvvəlcə dörd gün davam edən festivala həsr olunan videoçarx nümayiş olunub.
Açılış nitqi söyləyən TÜRKSOY-un baş katibi Sultan Raev qonaqları salamlayıb. Festival barədə təəssüratlarını bildirən S.Raev Azərbaycanda olmağından məmnunluğunu ifadə edib: "III “Korkut Ata” Türk Dünyası Film Festivalı türk dünyası filmlərini tanıtmaq üçün böyük bir fürsətdir. Bu festivala gələcəkdə də dəstək olmağa davam edəcəyik".
Sultan Raev çıxışının sonunda TÜRKSOY-un xüsusi mükafatını Xalq artisti Fəxrəddin Manafova təqdim edib.
Münsiflər heyətinin sədri Xalq artisti Vaqif Mustafayev festivalın əhəmiyyətindən bəhs edib.
Daha sonra sənədli və bədii filmlər müsabiqəsi üzrə münsiflər heyəti qonaqlara təqdim olunub.
Türk dünyası kinematoqrafiyasına verdiyi töhfələrə görə Hocaqulu Narlıyev, Mayagözəl Aymedova, Çarlıyar Seyidli (hər üçü Türkmənistan), Serdar Gökhan, Metin Günay ( hər ikisi Türkiyə), Həmidə Ömərova, Oqtay Mirqasımov, Orman Əliyev, Ağasi Məmmədli (hamısı Azərbaycan), Firdavs Abduxalikov (Özbəkistan) və Azamat Satıbaldı (Qazaxıstan) fəxri mükafatlarla təltif olunub.
"Jambıl" filminə görə qazaxıstanlı aktyor Dosjan Janbotaev, "Hep 33 yaşında" filminə görə türkiyəli rejissor Murat Pay jürinin xüsusi mükafatına layiq görülüb.
“Ən yaxşı aktyor” nominasiyası üzrə mükafatı Ahmet Amandurdiyev ("Qızıl alma", Türkmənistan), "Ən yaxşı aktrisa" nominasiya üzrə mükafatı isə Təhminə Rafaella ("Məryəm", Azərbaycan) qazanıb.
“Ən yaxşı ssenari” mükafatına “Abdulla Oripov” (Özbəkistan) filmi layiq görülüb.
"Ən yaxşı rejissor" nominasiyasında Zhuraeva Asel Talibzhanova ("Tanrıverdi", Qırğızıstan) qalib olub.
"Ən yaxşı sənədli film" nominasiyasında 3-cü mükafat “Mənim dairəm” (Özbəkistan), 2-ci mükafat “Arqau” (Qazaxıstan), 1-ci və əsas mükafata isə “Sonuncu” (Azərbaycan) filmləri layiq görülüb.
"Ən yaxşı bədii film” nominasiyasında "Yıldız tozu" (Türkiyə, rejissor Ahmet Sönmez) filmi qalib olub. Mükafat Bakı Media Mərkəzinin prezidenti Arzu xanım Əliyeva tərəfindən təqdim edilib.
Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət naziri Adil Kərimli növbəti “Korkut Ata” festivalının Türkmənistan Anev şəhərinə ötürülməsini və orada keçiriləcəyini simvolizə edən “Durna quşu” mükafatını Türkmənistan Respublikasının nümayəndəsinə təqdim edib.
Adil Kərimli çıxışında III “Korkut Ata” Türk Dünyası Film Festivalının əhəmiyyətini yüksək qiymətləndirib. Festivalın təşkilində əməyi keçənlərə təşəkkürünü bildirib.
Daha sonra "Dədə Qorqud” dastanının motivləri əsasında hazırlanmış ədəbi-bədii kompozisiya nümayiş olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.10.2023)
